Πρόλόγός Δεν είναι λίγες οι φο-ρές που όταν μετράμε την αντίσταση γείωσης σε μία εγκατάσταση, προβλημα-τιζόμαστε αν η τιμή αυτή είναι εντός ορίων ή αποδε-κτή. Δεν είναι λίγες οι φο-ρές που όταν μετράμε την αντίσταση γείωσης σε μία

εγκατάσταση, προβληματιζόμαστε να είναι σωστή με την τιμή ή τα όρια που κάπου ακούσαμε ή κάποιος μας είπε αλλά ποτέ την τιμή αυτή ή τα όρια δεν τα είδαμε καταγεγραμμένα σε κάποιο επίσημο χαρτί. Λέγοντας επίσημο χαρτί εννοούμε ένα ΦΕΚ, ένα Π.Δ., έναν Νόμο, ένα Πρότυπο, μία Οδηγία, μία Υπουργική Απόφαση, μία Εγκύκλιο ή μία Τεχνική προδιαγραφή. Μία τιμή ή όρια αντιστάσεων γείωσης πρέπει να προ-κύπτουν από επίσημα έγγραφα τα οποία πρέπει να τα ζητάμε και να γνωρίζουμε την ύπαρξή τους ώστε να μην εμπιστευόμαστε τιμές ή όρια τα οποία κυκλοφορούν από στόμα σε στόμα. Το άρθρο αυτό στη συνέχεια σκοπό έχει να παρουσιάσει τιμές και όρια αντιστάσεων γείωσης (ανάλογα το είδος της εγκατάστασης) όπως αυτά έχουν διαμορφωθεί και είναι κατοχυρωμένα είτε μέσω Προτύπων, είτε μέσω Νομοθετικών ρυθμίσεων.1. όρια αντιςταςεων γειωςης1.1. όρια αντιστάσεων γείωσης μέσω Προτύπων ή εγγράφων εναρμόνισης Τα πρότυπα που θα ακολουθήσουν είναι πρότυπα ή έγγραφα εναρμόνισης όπως αυτά έχουν ενσωματωθεί στην Ελληνική τυποποίηση μέσω του ΕΛΟΤ. Το πρότυπο ελότ 1422.01 «ςυνεγκατάσταση κεραιών ραδιοεπικοινωνιών - Μέρος 1: γενικές απαιτήσεις» (με ημερομηνία έκδοσης 20-05-2005) δίνει τιμή για την αντίσταση γείωσης της Αντικεραυνι-κής προστασίας των κεραιών ραδιοεπικοινωνιών όπως αυτές ορίζονται σε αυτό και συγκεκριμένα:

……………………………………….9 Aντικεραυνική προστασία9.1 Επιδράσεις κεραυνών και προστασία……………………………………….Η αντίσταση γείωσης θα πρέπει να διατηρείται στο ελάχιστο και συνιστάται μια τιμή κάτω από 1Ω. Το σημαντικό χαρακτηριστικό είναι ότι το σύστημα θα πρέπει στην ιδανική περίπτωση να είναι ισοδυναμικό σε ολόκληρο το ραδιοσταθμότοπο.……………………………………….

Το πρότυπο ελότ EN 60092.507 ε2 «ηλεκτρι-κές εγκαταστάσεις σε πλοία - Μέρος 507: ςκάφη αναψυχής» (με ημερομηνία έκδοσης 01-09-2015) στο μέρος των Δοκιμών δίνει τιμή για την αντίσταση γείωσης Σκαφών αναψυχής (όπως αυτά ορίζονται στο πρότυπο) και συγκεκριμένα:

……………………………………….14 Δοκιμές……………………………………….14.11 ΓείωσηΠρέπει να γίνονται δοκιμές, για να επιβεβαιωθεί ότι όλοι οι αγωγοί συνέχειας γείωσης και οι αγωγοί γείωσης είναι συνδεδεμένοι με το πλαίσιο της συ-σκευής και το κύτος ή τον ακροδέκτη γείωσης, και ότι οι επαφές γείωσης στους ρευματοδότες έχουν συνδεθεί με τη γη. Η μέγιστη τιμή αντίστασης στη γη πρέπει να είναι 1,0Ω.……………………………………….

Το πρότυπο ελότ EN 62305.03 ε2 (2η εκδοση) «αντικεραυνική προστασία - Μέρος 3: Φυσική βλά-βη σε δομές και κίνδυνος για τη ζωή» (με ημερομηνία έκδοσης 04-03-2011) δίνει τιμή για την αντίσταση γείωσης στο «Σύστημα τερματισμού γείωσης» και στις «Επιπρόσθετες πληροφορίες για ΣΑΠ στην περίπτωση κατασκευών με κίνδυνο έκρηξης» (όπως αυτά ορίζονται στο πρότυπο) και συγκεκριμένα:

……………………………………….5.4 Σύστημα τερματισμού γείωσης……………………………………….5.4.1 ΓενικάΟταν εξετάζεται η διασπορά του κεραυνικού ρεύ-ματος (συμπεριφορά υψηλής συχνότητας) στο έδαφος, ενώ ελαχιστοποιούνται τυχόν δυνητικά επικίνδυνες υπερτάσεις, το σχήμα και οι διαστάσεις του συστήματος τερματισμού γείωσης αποτελούν σημαντικά κριτήρια. Γενικά, συνιστάται μια χαμηλή αντίσταση γείωσης (αν είναι δυνα-τόν χαμηλότερη από 10 Ω, όταν μετριέται σε χαμηλή συχνότητα).Από την άποψη της αντικεραυνικής προστασίας, προτιμάται ένα μοναδικό ενσωματωμένο σύστημα τερματισμού γείωσης και ενδείκνυται για όλους τους σκοπούς (δηλ. αντικεραυνική προστασία, συ-στήματα ισχύος και τηλεπικοινωνιακά συστήματα).

Φ. 941 - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ6

Ορια και τιμές αντίστασης γείωσης

Του ΑΝΤΩΝΗ ΣΑΛΕΥΡΗ

Τα συστήματα τερματισμού γείωσης πρέπει να συνδέονται σύμφωνα με τις απαιτήσεις της πα-ραγράφου 6.2.ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1: Οι συνθήκες διαχωρισμού και σύν-δεσης άλλων συστημάτων τερματισμού γείωσης συνήθως προσδιορίζονται από τις κατάλληλες εθνικές αρχές.ΣΗΜΕΙΩΣΗ 2: Ενδέχεται να προκύψουν σοβαρά προ-βλήματα διάβρωσης, όταν τα συστήματα γείωσης που αποτελούνται από διάφορα υλικά συνδέονται μεταξύ τους.……………………………………….Παράρτημα Δ(πληροφοριακό)Επιπρόσθετες πληροφορίες για ΣΑΠ στην περί-πτωση κατασκευών με κίνδυνο έκρηξης……………………………………….Δ.3.3. ΓείωσηΠροτιμάται μια διάταξη τύπου Β για το σύστημα τερματισμού γείωσης, σύμφωνα με την 5.4.2.2, για όλα τα συστήματα αντικεραυνικής προστασίας για κατασκευές με κίνδυνο έκρηξης.ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η ανέγερση μιας κατασκευής ενδέχεται να παράσχει το ενεργό ισοδύναμο του δακτυλιοει-δούς αγωγού της διάταξης τύπου B (για παράδειγμα μεταλλικές δεξαμενές αποθήκευσης).Η αντίσταση γείωσης των συστημάτων τερμα-τισμού γείωσης για κατασκευές που περιέχουν στερεά εκρηκτικά υλικά και εκρηκτικά μείγ-ματα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν χαμηλό-τερη, αλλά να μην υπερβαίνει τα 10 Ω.……………………………………….

Το πρότυπο ελότ EN 13814 «Μηχανήματα και κατασκευές για περιοδεύοντα θεάματα και πάρκα αναψυχής - ασφάλεια» (με ημερομηνία έκδοσης 14-02-2006), στο παράρτημα D δίνει όριο για την τιμή της αντίστασης γείωσης (σχόλιο: το πρότυπο δεν διατίθεται μεταφρασμένο από τον ΕΛΟΤ αλλά για τις ανάγκες του άρθρου παρεμβάλλεται και το πρωτότυπο κείμενο με μετάφραση του αρθρογράφου) και συγκεκριμένα:

……………………………………….Annex D (normative)Electrical equipment and Control systemsD.1 Electrical equipment……………………………………….D.1.5 Protection against electric shocksFor transportable amusement devices, only the following protective measures against indirect contact in accordance with IEC 60364-4-41 are permitted:protection through automatic disconnection of the power supply by means of RCDs in TN and TT systems with a maximum leakage current ≤ 0,4 A and a total earthing resistance of ≤ 30 Ω;protection by using equipment of safety class II or equivalent insulation;protection through SELV or PELV systems.……………………………………….ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:……………………………………….Παράρτημα D (κανονιστικό)Ηλεκτρικός εξοπλισμός και Συστήματα ελέγχουΔ.1 Ηλεκτρικός εξοπλισμός……………………………………….Δ.1.5 Προστασία από την ηλεκτροπληξίαΓια μεταφερόμενες συσκευές ψυχαγωγίας, επι-τρέπονται μόνο τα ακόλουθα μέτρα προστασίας έναντι έμμεσης επαφής σύμφωνα με το πρότυπο IEC 60364-4-41:• προστασία μέσω της αυτόματης απενερ-γοποίησης της τροφοδότησης με χρήση ΔΔΡ σε συστήματα TN και TT με μέγιστο ρεύμα διαρροής ≤ 0,4 Α και συνολική αντίσταση γεί-ωσης ≤ 30 Ω, • προστασία µε χρήση υλικού κλάσης II ή µε ισο-δύναµη προστασία, • προστασία με πηγές SELV ή PELV.……………………………………….

Το πρότυπο ελότ TS 50544 «Διατάξεις προ-στασίας από υπερτάσεις συνεχούς ρεύματος για συστήματα έλξης - Κανόνες επιλογής και εφαρ-μογή για αλεξικέραυνα» (με ημερομηνία έκδοσης 26-02-2010), δίνει όριο για την τιμή της αντίστασης γείωσης αντικεραυνικής προστασίας για τους οδηγούς κύλισης (τροχιές) d.c. συστημάτων έλξης, π.χ. μετρό, προαστιακός κ.λπ. (σχόλιο: το πρότυπο δεν διατίθεται μεταφρασμένο από τον ΕΛΟΤ αλλά για τις ανάγκες του άρθρου παρεμβάλλεται και το πρωτότυπο κείμενο με μετάφραση του αρθρογράφου) και συγκεκριμένα:

……………………………………….4 Systems and equipment to be protected……………………………………….4.4 Return circuitFor stray current reasons the return circuit is

not connected to earthing installations or earth according to EN 50122-2.Running railsTo reduce the stray current corrosion, the resistance to earth of the running rails has to be high for d.c. traction systems. Consequently, the running rails are not suited as earth electrodes for lightning protection. Therefore, either low-resistance pole foundations, driven pipes as well as the reinforcement of tracks of reinforced concrete or separate buried earth electrodes are to be used as earth electrodes for lightning protection along the line dependent on the local conditions. Earthing resistance ≤ 10 Ω is regarded as sufficient (see for instance EN 62305-3).It has to be born in mind that the discharged lightning energy may also appear on the tracks and that this can endanger the electrical or electronic equipment (e.g. switch controllers, signalling equipment, switch heaters) that is fitted near the tracks or in the tracks. This hazard can only be minimised if the equipment is provided with additional surge arresters against overvoltages.……………………………………….ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:……………………………………….4.4. Κύκλωμα επιστροφήςΛόγω ρευμάτων διασποράς το κύκλωμα επιστροφής δεν συνδέεται σε εγκαταστάσεις γείωσης ή στη γη σύμφωνα με το EN 50122-2.ΣιδηροτροχιέςΓια να μειωθεί η διάβρωση από το ρεύμα διασπο-ράς, η αντίσταση ως προς γη των σιδηροτροχιών πρέπει να είναι υψηλή για τα d.c. συστήματα έλξης. Κατά συνέπεια, οι τροχιές δεν είναι κατάλληλες για ηλεκτρόδια γείωσης όσο αφορά την αντικεραυνική προστασία. Ως εκ τούτου μπορούν να χρησιμοποι-ηθούν ως ηλεκτρόδια γείωσης για αντικεραυνική προστασία κατά μήκος της γραμμής εξαρτώμενα από τις τοπικές συνθήκες, είτε δοκοί θεμελίωσης χαμηλής αντίστασης, σωληνώσεις όπως το οπλι-σμένο σκυρόδεμα ενίσχυσης των σιδηροτροχιών ή ανεξάρτητα ηλεκτρόδια γείωσης εντός εδάφους. Αντίσταση γείωσης ≤ 10 Ω θεωρείται επαρκής (βλέπε, για παράδειγμα, EN 62305-3).Δεν πρέπει να αγνοείται ότι η ενέργεια εκφόρ-τισης του κεραυνικού πλήγματος μπορεί επίσης να εμφανιστεί στις ράγες και ότι αυτό μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τον ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό (π.χ. διακόπτες ελέγχου, τον εξοπλισμό σηματοδότησης, θερμάστρες διακόπτη) που έχουν τοποθετηθεί κοντά στις ράγες ή στις ράγες. Αυτός ο κίνδυνος μπορεί να ελαχιστοποιηθεί μόνο αν ο εξοπλισμός παρέχεται με επιπλέον προστασία έναντι υπερτάσεων.

Ο Οδηγός ελότ EG 200 053 V1.4.1 «ηλεκτρομα-γνητική συμβατότητα και Θέματα ραδιοφάσματος (ERM) - Μηχανίκευση ραδιοσταθμοτόπων για ρα-διοεξοπλισμό και ραδιοσυστήματα» (με ημερομηνία έκδοσης 02-12-2005) δίνει τιμή για την αντίσταση γείωσης της Αντικεραυνικής προστασίας του (όπως αυτά ορίζονται στο πρότυπο) και συγκεκριμένα:

………………………………………..5.4 Σύστημα τερματισμού γείωσης…………………………………………5.4.1 ΓενικάΟταν εξετάζεται η διασπορά του κεραυνικού ρεύ-ματος (συμπεριφορά υψηλής συχνότητας) στο έδαφος, ενώ ελαχιστοποιούνται τυχόν δυνητικά επικίνδυνες υπερτάσεις, το σχήμα και οι διαστάσεις του συστήματος τερματισμού γείωσης αποτελούν σημαντικά κριτήρια. Γενικά, συνιστάται μια χαμηλή αντίσταση γείωσης (αν είναι δυνα-τόν χαμηλότερη από 10 Ω, όταν μετριέται σε χαμηλή συχνότητα).Από την άποψη της αντικεραυνικής προστασίας, προτιμάται ένα μοναδικό ενσωματωμένο σύστημα τερματισμού γείωσης και ενδείκνυται για όλους τους σκοπούς (δηλ. αντικεραυνική προστασία, συστήμα-τα ισχύος και τηλεπικοινωνιακά συστήματα).

Το πρότυπο ελότ EN 61400.24 «ανεμογεννή-τριες - Μέρος 24: αντικεραυνική προστασία» (με ημερομηνία έκδοσης 09-07-2010), δίνει όριο για την τιμή της αντίστασης γείωσης της αντικεραυνικής προ-στασίας για τις Ανεμογεννήτριες (σχόλιο: το πρότυπο δεν διατίθεται μεταφρασμένο από τον ΕΛΟΤ αλλά για τις ανάγκες του άρθρου παρεμβάλλεται και το πρωτότυπο κείμενο με μετάφραση του αρθρογράφου) και συγκεκριμένα:

…………………………………………9 Earthing of wind turbines and wind farms…………………………………………9.4 Electrode shape dimensionsThe stated minimum length, l1, can be disregarded

if the earthing resistance of the earthing system is less than 10 Ω measured at a frequency different from power frequency (50 Hz to 60 Hz) and low order harmonics hereof.…………………………………………Annex I (informative)Earth termination system…………………………………………I.2 Electrode shape dimensionsI.2.1 Type of arrangementThe stated minimum length l1 can be disregarded if the earthing resistance of the earthing system is less than 10 Ω measured at a frequency different from power frequency (50 Hz to 60 Hz) and low order harmonics of this.…………………………………………ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:…………………………………………9 Γείωση των Ανεμογεννητριών και Αιολικών πάρκων................................................9.4 Διαστάσεις σχήματος ηλεκτροδίουΤο καθορισμένο κατώτατο μήκος, l1, μπορεί να αγνοηθεί εάν η αντίσταση γείωσης του συ-στήματος γείωσης είναι μικρότερη από 10 Ω, μετρούμενη σε συχνότητα διαφορετική από τη συχνότητα τροφοδότησης (50 Hz έως 60 Hz) και με αρμονικές χαμηλής τάξης.................................................Παράρτημα Ι (πληροφοριακό)Σύστημα τερματισμού γείωσης................................................I.2 Διαστάσεις σχήματος ηλεκτροδίουI.2.1 Τύπος ρύθμισηςΤο καθορισμένο κατώτατο μήκος l1 μπορεί να αγνο-ηθεί εάν η αντίσταση γείωσης του συστήματος γείωσης είναι μικρότερη από 10 Ω, μετρούμενη σε συχνότητα διαφορετική από τη συχνότητα τρο-φοδότησης (50 Hz έως 60 Hz) και με αρμονικές χαμηλής τάξης.................................................

1.2. όρια αντιστάσεων γείωσης μέσω νομοθε-σίας Το Προεδρικό Διάταγμα 595/84 «όροι και προ-ϋποθέσεις εγκατάστασης και λειτουργίας πρατη-ρίων διανομής υγραερίου GPL (LPG)» (όπως δημο-σιεύθηκε στο ΦΕΚ 218/Α/31.12.84) αναφέρει όρια για τη γείωση των υπόγειων δεξαμενών, τη γείωση των αντλιών όπως επίσης και την υποδοχή γείωσης σύνδε-σης των βυτιοφόρων οχημάτων και συγκεκριμένα:

................................................Αρθρο 8Υπόγειος δεξαμενή υγραερίου................................................3. στ) Αγωγό γείωσης, ανάλογης διατομής και ηλεκτρικής αντίστασης όχι μεγαλύτερης των τεσσάρων (4) ΩΜ.................................................Αρθρο 12.Τοποθέτηση αντλιών................................................1. Η αντλία ή οι αντλίες διανομής υγραερίου το-ποθετούνται στην επιφάνεια του στρώματος της άμμου, πάνω στη δεξαμενή, και κατά προτίμηση κοντά στο κάλυμμα μιας από τις ανθρωποθυρίδες της δεξαμενής, έτσι ώστε να εξασφαλίζουν τη συνε-χή ροή του υγρού και να αποκλείεται η περίπτωση αεριοποίησής του μέσα στις συσκευές που κυκλο-φορεί. Στο σωλήνα προς την αντλία, τοποθετείται μια (1) βαλβίδα διακοπής της ροής χειροκίνητη. Οι αντλίες γειώνονται με αγωγό ανάλογης διατομής. Η ηλεκτρική αντίσταση της γείωσης είναι μικρότερη των τεσσάρων (4) ΩΜ.................................................4. η) Ολα τα μεταλλικά μέρη της εγκατάστασης είναι αγωγίμως ηλεκτρικώς ενωμένα μεταξύ τους και με το έδαφος (γείωση) μέσω ηλεκτρικού αγωγού ανάλογου διατομής (ρελλέ διαφυγής) και ηλεκτρι-κής αντίστασης όχι μεγαλύτερης των 4 ΩΜ. Τα χειριστήρια των αντλιών και του μηχανικού εξαερισμού τοποθετούνται απαραίτητα εκτός του φρεατίου.................................................Αρθρο 18.Σωληνώσεις σύνδεσης βυτιοφόρων αυτοκι-νήτων................................................Στο χώρο όπου ενεργείται μετάγγιση υπάρχει υποδοχή γείωσης του βυτιοφόρου αυτοκινή-του, η ηλεκτρική αντίσταση διάβασης της οποίας δεν είναι μεγαλύτερη, από τέσσερα (4) ΩΜ.................................................

Η Υπουργική απόφαση 34458/90 «Καθορισμός τεχνικών προδιαγραφών, διαμόρφωσης, σχεδία-

SELIDA 6-7.indd 2 13/8/2015 6:46:53 μμ

Φ. 941 - ΙΟΥΝΙΟΣ 2015 ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 7σης, κατασκευής, ασφαλούς λειτουργίας και πυ-ροπροστασίας εγκαταστάσεων διυλιστηρίων και λοιπών βιομηχανιών πετρελαίου» (όπως δημοσιεύ-θηκε στο ΦΕΚ 846/Β/31.12.90) αναφέρει όρια για τη γείωση των μονάδων παραγωγής καθώς και τη γείωση αντικεραυνικής προστασίας και συγκεκριμένα:

................................................4. ΜΟΝΑΔΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ................................................2. ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ................................................2.7 ΕΙΔΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ................................................2.7.6 Σύστημα Γείωσης και Ηλεκτρολογικής ΠροστασίαςΓενικά στις εγκαταστάσεις των Διυλιστηρίων και ιδιαίτερα στις περιοχές των Μονάδων Παραγωγής στη Βιομηχανία του πετρελαίου η ηλεκτρολογική προστασία του μηχανολογικού εξοπλισμού, ειδικό-τερα αυτού που έχει κάποιο ύψος έναντι διαρρο-ών ηλεκτρικού ρεύματος, στατικού ηλεκτρισμού ή κεραυνών γίνεται με ενιαίο σύστημα γείωσης. Αλεξικέραυνα δεν συνιστώνται και θα πρέπει να αποφεύγονται εκτός των ειδικών περιπτώσεων προστασίας υψηλών δομικών κατασκευών (π.χ. καμινάδες, κτίρια κ.λπ.).Για τη γείωση χρησιμοποιούνται λάμες γαλβανιζέ διαστάσεων 26 Χ 4 χιλ. και ηλεκτρόδια (πάσσαλοι γείωσης) εντός του εδάφους σε ειδικά φρεάτια βάθους 2-4 μέτρων ανάλογα με την υγρασία του εδάφους. Τα φρεάτια συνήθως έχουν λεπτή άμμο.Για την ηλεκτρολογική προστασία γίνεται πρό-βλεψη για ελάχιστη γείωση 2-3 ΩΜ σύμφωνα με τους ηλεκτρολογικούς κανονισμούς ασφά-λειας και για προστασία έναντι του στατικού ηλεκτρισμού ή των καιρικών φαινομένων η γείωση φτάνει περίπου τα 20 ΩΜ.Το σύστημα γείωσης όλου του συγκροτήματος για προστασία από καιρικές συνθήκες, στατικό ηλεκτρισμό και ηλεκτρολογική προστασία πρέπει να βρίσκεται σε ενιαίο ανάπτυγμα γειώσεων και πα-σάλων. Αυτή η διάταξη πρέπει να προβλέπεται και να εφαρμόζεται στα μεγάλα Βιομηχανικά Συγκροτή-ματα που διαθέτουν και θερμές λειτουργίες.................................................6. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΚΕΡΑΥΝΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ1. Στις δεξαμενές πλωτής οροφής απαιτείται η εξασφάλιση της ηλεκτρικής συνέχειας (γεφύρωση) μεταξύ πλωτής οροφής και κελύφους της δεξα-μενής.2. Στα κτίρια απαιτείται η εξασφάλιση της ηλε-κτρικής συνέχειας (γεφύρωση) μεταξύ όλων των μεταλλικών μερών που αποτελούν την οροφή και το σκελετό των κτιρίων.3. Η γείωση μπορεί να είναι τεχνητά ηλεκτρό-δια ή υπόγειοι μεταλλικοί αγωγοί νερού. Η αντίσταση προς τη γη να μην υπερβαίνει τα 15 - 20HOMS.4. Περιπτώσεις για μόνιμη εγκατάσταση με αλεξι-κέραυνα είναι όταν προστατεύονται δομικές κα-τασκευές μεγάλου ύψους και έχουν μεγαλύτερο κώνο προστασίας των παρακειμένων μεταλλικών κατασκευών. (Βλ. γείωση εγκαταστάσεων Μονάδων Παραγωγής).................................................

Το Προεδρικό Διάταγμα 1224/81 «Περί όρων και προϋποθέσεων ιδρύσεως και λειτουργίας πρατηρί-ων υγρών καυσίμων κειμένων εντός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων ή κωμών ή εγκεκριμένων οικι-σμών ή εν γένει κατωκημένων περιοχών» (όπως αυτό δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 303/Α/15.10.81) ανέφερε τα όρια της αντίστασης γείωσης των υπέργειων δεξαμε-νών πετρελαίου και τροποποιήθηκε από το Προεδρικό Διάταγμα 118/2006 (όπως αυτό δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 119/Α/16.06.06) αναφέροντας τα όρια της αντί-στασης γείωσης των υπόγειων δεξαμενών καυσίμων και συγκεκριμένα:

Π.Δ. 1224/81................................................Αρθρον 11.Υπέργειαι δεξαμεναί πετρελαίου................................................στ) Η δεξαμενή προστατεύεται δια διατάξεως γειώσεως (της αντιστάσεως γειώσεως ούσης μικροτέρας των επτά (7) ΟΗΜ συνολικώς), του μεταλλικού αυτής κελύφους εις ην γεφρούνται άπα-ντα μη συγκεκολλημένα μέρη αυτής ως και της εν γένει σιδηράς κατασκευής της, κατά τους ισχύοντες εκάστοτε περί γειώσεων κανονισμούς.................................................

Τροποποιήθηκε από το:

ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 118/2006 (όπως αυτό δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 119/Α/16.06.06)Τροποποίηση του β.δ. 465/1970 «Περί όρων και προϋποθέσεων εγκαταστάσεως και λειτουργίας

αντλιών καυσίμων προ πρατηρίων κειμένων εκτός των εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων και κωμών ή εκτός κατοικημένων εν γένει περιοχών και περί κυκλοφοριακής συνδέσεως εγκαταστάσεων μετά των οδών» (Α΄ 150) και του π.δ. 1224/1981 «Περί όρων και προϋποθέσεων ιδρύσεως και λειτουργίας πρατηρίων υγρών καυσίμων κειμένων εντός εγκε-κριμένων σχεδίων πόλεων ή κωμών ή εγκεκριμένων οικισμών ή εν γένει κατοικημένων περιοχών» (Α΄ 303) όπως τροποποιήθηκαν με το π.δ. 509/1984 (Α΄ 181), το π.δ. 143/1989 «Τροποποίηση διατάξε-ων σχετικών με όρους και προϋποθέσεις εγκατα-στάσεως και λειτουργίας αντλιών καυσίμων και κυκλοφοριακής σύνδεσης εγκαταστάσεων μετά των οδών» (Α΄ 69), το π.δ. 401/1993 (Α΄ 170) και το π.δ. 125/1992 (Α΄ 56) «τροποποίηση και συμπλήρωση του π.δ. 143/89 (Α΄ 69)» και κατάργηση διατάξεων του π.δ. 327/1992 (Α΄ 163).................................................Αρθρο 10Υπόγειες δεξαμενές καυσίμων................................................8. Όλα τα μεταλλικά μέρη των δεξαμενών αλλά και το πλαίσιο του φρεατίου γεφυρώνονται κατάλληλα μεταξύ τους, με γυμνό πολύκλωνο χάλκινο αγωγό γειώσεως, μέσω καταλλήλων ακροδεκτών («κος») και γειώνονται είτε με τη βοήθεια γαλβανισμένων σιδηροσωλήνων ή ειδικών συμπαγών ράβδων γεί-ωσης (οι οποίες είναι επισκέψιμες μέσω ειδικού φρεατίου) ή με άλλες κατάλληλες διατάξεις, ώστε να επιτυγχάνεται αντίσταση γείωσης μικρότερη των 7 Ω. Η γείωση των δεξαμενών είναι ανεξάρτητη από τη γείωση της ηλεκτρικής εγκαταστάσεως του κτιρίου και αποσκοπεί στη διοχέτευση στο έδαφος των στατικών φορτίων, που δημιουργού-νται κατά τη διακίνηση (πλήρωση, αναρρόφηση) του καυσίμου.................................................

ΚΕΗΕ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ: Αριθ. 6242/185/73, Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως του Κανο-νισμού Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων του έτους 1955 (όπως αυτή δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 1525/Β/31.12.73). Στην 4η συνθήκη ουδετέρωσης αναφέρονται αριθμητικά όρια αντιστάσεων γείωσης

................................................Αρθρον 19. Μέθοδοι γειώσεως - προστασίας - Γείωσις των μεταλλικών μερών................................................Β. Ουδετέρωσις (Γείωσις επί του ουδετέρου)................................................Συνθήκη 4.Η συνολική αντίστασις γειώσεως του ουδετέ-ρου (περιλαμβανομένων και των γειώσεων παρ’ εκάστω καταναλωτή) δέον όπως έχη τι-μήν μη υπερβαίνουσαν εν ουδεμιά περιπτώσει τα δέκα (10) Ωμ.Εάν η συνολική αντίστασις γειώσεως του ουδετέρου είναι ανωτέρα του ενός (1) Ωμ, εις τον Υ/Σ διανομής δέον όπως κατασκευάζηται ανεξαρτήτως γείωσις των μεταλλικών μερών αυτού (των δυναμένων να ευρεθούν υπό τάσιν λόγω βλάβης της μονώσεως) και του ουδετέρου χαμηλής τάσεως. Ειδικώς προ-κειμένου περί εναερίων υποσταθμών διανομής επί ξυλίνων στύλων, εις τους οποίους γενικώς η υπερπήδησις Μέσης προς Χαμηλήν τάσιν προ των μέσων προστασίας της πλευράς Μέσης τάσεως, είναι πρακτικώς αδύνατος, αρκεί, δια την διατήρησιν κοινής συνδέσεως των γειώσεων μεταλλικών μερών και ουδετέρου, συνολική αντίστασις γειώσεως του ουδετέρου δύο (2) Ωμ.Η γείωσις των μεταλλικών μερών του υπο-σταθμού, όταν απαιτούνται κατά τα ανωτέ-ρω χωρισταί γειώσεις, δέον όπως έχη τιμήν μη υπερβαίνουσαν τα τεσσαράκοντα (40) Ωμ.Προκειμένου περί υποσταθμών διανομής, εις τους οποίους συνδέονται υπόγεια καλώδια μέσης ή και χαμηλής τάσεως μετά μεταλλικού μανδύου συνολικού μήκους άνω των 1200 μ., είναι επιτρεπτή η κοινή σύνδεσις μεταλλικών μερών και ουδετέρου χαμηλής τάσεως, καθ’ όσον η ως άνων απαίτησις της συνολικής αντι-στάσεως γειώσεως του ουδετέρου χαμηλής τάσεως κάτω του ενός (1) Ωμ θεωρήται ως εξησφαλισμένη.Το μεταλλικόν περίβλημα των καλωδίων χαμηλής τάσεως του δικτύου δέον όπως συνέδηται προς τον ουδέτερον αφ’ ενός μέν παρ΄τον υποσταθμόν διανομής, αφ’ ετέρου δε, προκειμένου περί υπογείων παροχετεύσεων, και παρ’ εκάστω καταναλωτή.Το μεταλλικόν περίβλημα (εφ’ όσον υφίσταται) τμημάτων υπογείων καλωδίων παρεμβαλλομένων εις εναέριον δίκτυον χαμηλής τάσεως δέον όπως συνδέηται προς τον ουδέτερον, εις αμφότερα τα άκρα αυτού.Επεξήγησις 1η. Η συνολική αντίστασις γειώσεως του ουδετέρου νοείται μετρουμένη εις τον υπο-σταθμόν διανομής.

Επεξήγησις 2α. Αι γειώσεις θεωρούνται ανεξάρ-τητοι μεταξύ των, όταν ευρίσκωνται εις επαρκή απόστασιν ώστε το πεδίον ροής της μιας να μηδε-νίζηται πρακτικώς εις την θέσιν της άλλης (Αρθρον 26). Δεδομένου όμως ότι η επίτευξις και ιδίως η διατήρησις της ανεξαρτησίας των γειώσεων είναι συχνάκις δυσχερής, συνιστάται όπως επιδιώκηται η επίτευξις επαρκώς κατά τα ανωτέρω χαμηλής αντιστάσεως γειώσεως ώστε να πραγματοποιήται η κοινή γείωσις μεταλλικών μερών και ουδετέρου.Τοιαύται χαμηλαί τιμαί της αντιστάσεως γειώσεως δυνατόν να επιτυγχάνωνται σχετικώς ευχερώς, προκειμένου περί υποσταθμών κλειστού χώρου, δια της κατασκευής θεμελιακής γειώσεως.

ΣΧΟΛΙΟ: Ο ΚΕΗΕ δεν ισχύει πια, γιατί έχει αντικατα-σταθεί με το Πρότυπο ΕΛΟΤ HD 384 σύμφωνα μέσω της Υ.Α. Φ.7.5/1816/88/27.2.2004 όπως αυτή δημο-σιεύθηκε στο ΦΕΚ/Β/470/5.3.2004, και την Κ.Υ.Α. Αριθμ. οικ. 999/3.1.2007 όπως αυτή δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ/Β/57/27.1.2007. Παρόλα αυτά κρίνεται σκόπιμο η αναφορά της 4ης συνθήκης ουδετέρωσης όπως αυτή αναφερόταν στην Υ.Α. Αριθ. 6242/185/73.

2. ΟΡΙΑ ΑντΙΣτΑΣΕων ΓΕΙωΣΗΣ ΕΥΡωΠΑϊΚων ΧωΡων Στη συνέχεια παραθέτω τιμές αντιστάσεων γείωσης διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών, οι οποίες τιμές προέρ-χονται μέσω επίσημων εγγράφων ή προτύπων: Ολλανδία (δίκτυο ττ σε διαδικασία πλήρους αντικατάστασης σε τν-S): Το πρότυπο ΕΛΟτ HD 60364-4-41 «Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις χαμηλής τάσης - Μέρος 4-41: Προ-στασία για ασφάλεια - Προστασία από ηλεκτρο-πληξία» (με ημερομηνία έκδοσης 22-02-2007), στο παράρτημα Παράρτημα ZA (τυποποιητικό) «Ειδικές εθνικές συνθήκες» στην παράγραφο 411.5.1. δίνει τιμή αντίστασης γείωσης για την Ολλανδία:411.5.1 Η αντίσταση του ηλεκτροδίου γείωσης πρέ-πει να είναι όσο το δυνατόν χαμηλότερη, αλλά σε καμία περίπτωση να μην υπερβαίνει τα 166 Ω. Βέλγιο (δίκτυο ττ): Σύμφωνα με τους Κανονισμούς Ηλεκτρικών Εγκα-ταστάσεων του Βελγίου (AREI-RGIE 80-03), όπως έχει δημοσιευθεί στο άρθρο 411.3.3 του ΕΛΟΤ HD 60364-4-41 «Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις χαμηλής τάσης - Μέρος 4-41: Προστασία για ασφάλεια - Προστασία από ηλεκτροπληξία» Παράρτημα ZB (πληροφοριακό) Αποκλίσεις τύπου Α, ισχύει:411.3.3 Κάθε ηλεκτρική εγκατάσταση υπό την επιτήρηση ενός συνηθισμένου ατόμου πρέπει να προστατεύεται μέσω μιας RCD με ονομαστικό διαφορικό ρεύμα λειτουρ-γίας που δεν υπερβαίνει τα 300 mA˙ για κυκλώματα που τροφοδοτούν λουτρά, πλυντήρια, πλυντήρια πιάτων, κ.λπ. - είναι υποχρεωτική η επιπρόσθετη προστασία μέσω μιας RCD με ονομαστικό διαφορικό ρεύμα λειτουργίας που δεν υπερβαίνει τα 30 mA - αυτό ισχύει για ηλεκτρικές εγκαταστάσεις των οποίων η αντίσταση γείωσης είναι χαμηλότερη των 30 Ω - σε περίπτωση που έχουμε αντίσταση γείωσης υψηλότερη των 30 Ω και χαμηλότερη των 100 Ω, πρέπει να παρέχονται επιπλέον RCD με ονομαστικό διαφορικό ρεύμα λειτουργίας που δεν υπερβαίνει τα 100 mA - Δεν επιτρέπεται αντίσταση γείωσης υψηλότερη των 100 Ω. Γαλλία (δίκτυο ττ) : Σύμφωνα με το NF C 15-100 «La résistance de la prise de terre d’une habitation est fixée à 100 Ω (50 Volts / 0,5 A = 100 Ω)» ή αλλιώς:Η αντίσταση του ηλεκτροδίου γείωσης μιας κατοι-κίας ορίζεται σε 100 ω (50 V / 0,5 A = 100 ω).Σχόλιο: με την προϋπόθεση ταυτόχρονης χρήσης ΔΔΡ 30mA. Κύπρος (δίκτυο τν-C-S/ττ): Ενώ ο Κώδικας Πρακτικής για 16η Εκδοση «Κώδικας πρακτικής για επιθεώρηση και έλεγχο ηλεκτρικών εγκαταστάσεων χαμηλής τάσης: Εφαρμογή της 16ης έκδοσης των κανονισμών του Ινστιτούτου Μηχανικής και Τεχνολογιας (ΙΕΤ) της Μεγάλης Βρετανίας (Πρότυ-πο: ΒS 7671: 2001)», δεν αναφέρει τιμή για αντίσταση του ηλεκτροδίου γείωσης προς τη Γη, όμως η Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου αναφέρει στο έντυπο ΑΗΚ Αρ. 63Α-Κ «Αποτελέσματα Ελέγχου Εγκατάστασης από Ηλεκτρολόγο Εγκαταστάτη» ότι:Αντίσταση γείωσης, (Re)Η αντίσταση του ηλεκτροδίου γείωσης σε εγκατα-στάσεις με σύστημα γείωσης ΤΤ πρέπει να μετριέται και κανονικά απαιτείται ένα RCD.Για αξιοπιστία λειτουργίας η αντίσταση οποιουδή-ποτε ηλεκτροδίου γείωσης πρέπει να είναι κάτω από 200 Ω. Γερμανία (δίκτυο ττ/τν-C): Στη δημοσίευση «Cahier Technique Merlin Gerin n° 173 ́ ΄Εarthing systems worldwide an evolutions΄΄ first issued September 1995» στον πίνακα του σχήματος 12 αναφέρεται ότι για την Γερμανία:Η RT πρέπει να είναι < 2ωΣχόλιο: πέραν της παραπάνω αναφερόμενης πηγής η τιμή αυτή δεν μπόρεσε να διασταυρωθεί περαιτέρω. Ισπανία (δίκτυο ττ): Στη δημοσίευση «Cahier Technique Merlin Gerin n° 173 ́ ΄Εarthing systems worldwide an evolutions΄΄ first issued September 1995» στον πίνακα του σχήματος 12

αναφέρεται ότι για την Ισπανία:Ru < 800 ω με την προϋπόθεση ταυτόχρονης χρή-σης ΔΔΡ 30mAΣχόλιο: πέραν της παραπάνω αναφερόμενης πηγής η τιμή αυτή δεν μπόρεσε να διασταυρωθεί περαιτέρω. Πορτογαλία (δίκτυο ττ): Στη δημοσίευση «Cahier Technique Merlin Gerin n° 173 ́ ΄Εarthing systems worldwide an evolutions΄΄ first issued September 1995» στον πίνακα του σχήματος 12 αναφέρεται ότι για την Πορτογαλία:Ru < 100 ω Σχόλιο: πέραν της παραπάνω αναφερόμενης πηγής η τιμή αυτή δεν μπόρεσε να διασταυρωθεί περαιτέρω.3. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Οπως είδαμε από τα αναφερόμενα στο άρθρο αυτό, υπάρχουν αρκετά όρια αντιστάσεων γείωσης ανάλογα το είδος της εγκατάστασης είτε μέσω Προτύπων, είτε μέσω Υπουργικών Αποφάσεων, είτε μέσω Προεδρικών διαταγμάτων. Μέχρι την ημερομηνία συγγραφής και κατάθεσης αυτού του άρθρου (25 Μάη 2015) δεν υπάρχει κάποιο επίσημο έγγραφο είτε Νομοθέτημα είτε Πρότυπο εν-σωματωμένο στην Ελληνική Νομοθεσία το οποίο να ορίζει ένα όριο τιμής Αντίστασης Γείωσης όσο αφορά σε κτηριακές εγκαταστάσεις για τον ελλαδικό χώρο. Ενα τέτοιο όριο θα αποτελούσε Επιστημονική και Ιστορική ευθύνη του φορέα που θα το επιλέξει και ορίσει. Η μετάδοση τιμών και ορίων από στόμα σε στόμα προβλήματα μπορεί να δημιουργεί και όχι λύσεις με άξονα πάντα την ασφάλεια των εγκαταστάσεων.4. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ• ΕΛΟΤ 1422.01 «Συνεγκατάσταση κεραιών ραδιοεπι-κοινωνιών - Μέρος 1: Γενικές απαιτήσεις» • ΕΛΟΤ EN 60092.507 Ε2 «Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις σε πλοία - Μέρος 507: Σκάφη αναψυχής»• ΕΛΟΤ EN 62305.03 Ε2 (2η Εκδοση) «Αντικεραυνική προστασία - Μέρος 3: Φυσική βλάβη σε δομές και κίνδυνος για τη ζωή»• ΕΛΟΤ EN 13814 «Μηχανήματα και κατασκευές για περιοδεύοντα θεάματα και πάρκα αναψυχής - Ασφά-λεια»• ΕΛΟΤ TS 50544 «Διατάξεις προστασίας από υπερτά-σεις συνεχούς ρεύματος για συστήματα έλξης - Κανόνες επιλογής και εφαρμογή για αλεξικέραυνα»• Οδηγός ΕΛΟΤ EG 200 053 V1.4.1 «Ηλεκτρομαγνητική συμβατότητα και Θέματα Ραδιοφάσματος (ERM) - Μη-χανίκευση ραδιοσταθμοτόπων για ραδιοεξοπλισμό και ραδιοσυστήματα»• ΕΛΟΤ EN 61400.24 «Ανεμογεννήτριες - Μέρος 24: Αντικεραυνική προστασία»• Προεδρικό Διάταγμα 595/84 «Οροι και προϋποθέσεις εγκατάστασης και λειτουργίας πρατηρίων διανομής υγραερίου GPL (LPG)»• Υπουργική Απόφαση 34458/90 «Καθορισμός τεχνι-κών προδιαγραφών, διαμόρφωσης, σχεδίασης, κατα-σκευής, ασφαλούς λειτουργίας και πυροπροστασίας εγκαταστάσεων διυλιστηρίων και λοιπών βιομηχανιών πετρελαίου»• Προεδρικό Διάταγμα 1224/81 «Περί όρων και προϋ-ποθέσεων ιδρύσεως και λειτουργίας πρατηρίων υγρών καυσίμων κειμένων εντός εγκεκριμένων σχεδίων πό-λεων ή κωμών ή εγκεκριμένων οικισμών ή εν γένει κατωκημένων περιοχών» • Προεδρικό Διάταγμα 118/2006 ΄΄Τροποποίηση του β.δ. 465/1970 «Περί όρων και προϋποθέσεων εγκα-ταστάσεως και λειτουργίας αντλιών καυσίμων προ πρατηρίων κειμένων εκτός των εγκεκριμένων σχε-δίων πόλεων και κωμών ή εκτός κατοικημένων εν γένει περιοχών και περί κυκλοφοριακής συνδέσεως εγκαταστάσεων μετά των οδών» (Α΄ 150) και του π.δ. 1224/1981 «Περί όρων και προϋποθέσεων ιδρύσεως και λειτουργίας πρατηρίων υγρών καυσίμων κειμένων εντός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων ή κωμών ή εγκε-κριμένων οικισμών ή εν γένει κατοικημένων περιοχών» (Α΄ 303) όπως τροποποιήθηκαν με το π.δ. 509/1984 (Α΄ 181), το π.δ. 143/1989 «Τροποποίηση διατάξεων σχετικών με όρους και προϋποθέσεις εγκαταστάσεως και λειτουργίας αντλιών καυσίμων και κυκλοφοριακής σύνδεσης εγκαταστάσεων μετά των οδών» (Α΄ 69), το π.δ. 401/1993 (Α΄ 170) και το π.δ. 125/1992 (Α΄ 56) «τροποποίηση και συμπλήρωση του π.δ. 143/89 (Α΄ 69)» και κατάργηση διατάξεων του π.δ. 327/1992 (Α΄ 163)΄΄.• ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ: Αριθ. 6242/185/73, Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως του Κανονισμού Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων του έτους 1955.• ΕΛΟΤ HD 60364-4-41 «Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις χαμηλής τάσης - Μέρος 4-41: Προστασία για ασφάλεια - Προστασία από ηλεκτροπληξία»• AREI-RGIE 80-03• NF C 15-100 • Εντυπο ΑΗΚ Αρ. 63Α-Κ «Αποτελέσματα Ελέγχου Εγκατάστασης από Ηλεκτρολόγο Εγκαταστάτη»• Cahier Technique Merlin Gerin n° 173 «Εarthing systems worldwide an evolutions» first issued September 1995.

ΣΑΛΕΥΡΗΣ ΑντωνΙΟΣΔιπλ. Ηλεκτρονικός Μηχανικός BSc

Πτυχ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός τ.Ε.Πτυχ. Μηχανικός Αυτοματισμού τ.Ε.

SELIDA 6-7.indd 3 13/8/2015 6:47:17 μμ