Ιστορία Ε΄ 7.38. ΄΄Η διπλωματία των Βυζαντινών΄΄

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής

http://e-taksh.blogspot.gr

Ιστορία Ε΄ Τάξης - Ενότητα 7 - Κεφάλαιο 38:

΄΄ Η διπλωματία των Βυζαντινών ΄΄

Σχεδιαγράμματα

Θεωρία

Παρουσιάσεις

http://e-taksh.blogspot.gr/

38. Η διπλωματία των Βυζαντινών

Γύρω από το βυζαντινό κράτος πολλοί λαοί, συχνά είχαν εχθρική συμπεριφορά.

Συμμαχίες και συνθήκες ειρήνης.

Χρήματα να μην επιτίθενται ή να εμποδίζουν άλλους.

Φιλοξενία αρχόντων και πρεσβευτών.

Δώρα και τιμητικοί βυζαντινοί τίτλοι.

Δωρεάν σπουδές για τα παιδιά ξένων αρχόντων.

Συμφωνίες για προστασία εμπορικών δρόμων και εμπόρων.

Ιεραπόστολοι – Εκχριστιανισμός.

Γάμοι βυζαντινών πριγκιπισσών με ξένους ηγεμόνες.

Ενέργειες των Βυζαντινών

Xristos

Πλαίσιο κειμένου

Κανέλλος-Μάριος Κανελλόπουλος

Τουλιόπουλος Φώτης

Αμυντικά έργα: τα τείχη και η τάφρος της Πόλης

Βυζαντινά νομίσματα. Κατέβαλλαν χρήματα για να έχουν

ειρήνη

Βυζαντινό σχσλείο. Φοιτούσαν δωρεάν τα παιδιά ξένων

αρχόντων

Προστασία ξένου εμπόρου από βυζαντινό φρουρό

Γάμος βυζαντινής πριγκίπισσας με ξένο ηγεμόνα Εκχριστιανισμός γειτονικών λαών Παρουσίαση από τον Πέτρο Σαμούχο

05/05/11

38. Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ

Γύρω από τα σύνορα του βυζαντινού κράτους ζούσαν πολλοί λαοί, που συχνά φέρονταν εχθρικά

απέναντί του. Οι Βυζαντινοί προσπαθώντας να αποφύγουν τον πόλεμο φρόντιζαν να διατηρούν

ειρηνικές σχέσεις με τους γείτονές τους χρησιμοποιώντας τη διπλωματία.

Τρόποι διπλωματίας:

Έκαναν συμφωνίες ή υπέγραφαν συνθήκες ειρήνης με κάποιους γειτονικούς λαούς για να

αντιμετωπίσουν ανενόχλητοι κάποιους άλλους.

Έδιναν χρήματα σε κάποιους γειτονικούς λαούς με τον όρο να μην επιτίθενται στο Βυζάντιο

ή να εμποδίζουν άλλους να επιτεθούν στο Βυζάντιο.

Πρόσφεραν φιλοξενία στους άρχοντες και στους πρεσβευτές των συμμαχικών χωρών.

Συνόδευαν τις συμφωνίες τους με πλούσια δώρα και βυζαντινούς τίτλους.

Δέχονταν τα παιδιά των ξένων αρχόντων ή αξιωματούχων να σπουδάσουν στα βυζαντινά

σχολεία ή πανεπιστήμια δωρεάν.

Έκαναν ιδιαίτερες συμφωνίες για την προστασία των εμπορικών δρόμων και των προϊόντων

που μεταφέρονταν από άλλες χώρες στο Βυζάντιο.

Σε κάποιους ξένους εμπόρους (Ρώσους, Βενετούς, Γενουάτες) είχαν παραχωρήσει περιοχές

στην Πόλη για να μένουν και προνόμια για το εμπόριό τους.

Οι Βυζαντινοί ήταν καλά πληροφορημένοι για τους γείτονές τους. Στέλνανε επίσημες

κρατικές αποστολές σε άλλες χώρες με πρεσβευτές και διερμηνείς για να προετοιμάσουν ή να

ολοκληρώσουν συμφωνίες με το Βυζάντιο. Οι πρεσβευτές χάριζαν στις χώρες που πήγαιναν

δώρα, κοσμήματα και μεταξωτά εκ μέρους του αυτοκράτορα. Στις αποστολές αυτές

συμμετείχαν και ιεραπόστολοι.

Έκαναν γάμους ανάμεσα σε βυζαντινές πριγκίπισσες και σε ξένους ηγεμόνες.

Σκάρπα Ηλέκτρα

38. Η διπλωματία των Βυζαντινών 1. Για ποιο λόγο υπήρχαν κίνδυνοι και ποια μέτρα είχε πάρει το

βυζαντινό κράτος για να τους αντιμετωπίσει;

Γύρω από τα σύνορα του βυζαντινού κράτους ζούσαν πολλοί λαοί που

φέρονταν εχθρικά απέναντί του. Έτσι, από τη μεταφορά της πρωτεύουσας μια

σειρά από αμυντικά, πολεμικά μέτρα περιόριζε αυτούς τους κινδύνους.

2. Ποια μέτρα πήραν οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες για να διατηρήσουν

ειρηνικές σχέσεις με τους γείτονές τους, όσον αφορά τη διπλωματία;

● Έκαναν συμμαχίες ή υπέγραφαν συνθήκες ειρήνης με κάποιους

γειτονικούς λαούς για να αντιμετωπίζουν ανενόχλητοι κάποιους άλλους.

● Κατέβαλλαν σε ορισμένους απ’ αυτούς χρήματα

● Πρόσφεραν φιλοξενία στους άρχοντες και στους πρεσβευτές των

σύμμαχων χωρών.

● Συνόδευαν τις συμφωνίες τους με πλούσια δώρα και τιμητικούς

βυζαντινούς τίτλους.

● Δέχονταν τα παιδιά των ξένων αρχόντων ή των αξιωματούχων να

σπουδάσουν, συχνά δωρεάν, στα βυζαντινά σχολεία ή πανεπιστήμια.

● Έκαναν ιδιαίτερες συμφωνίες για την προστασία των εμπορικών δρόμων και

των προϊόντων που μεταφέρονταν από άλλες χώρες προς το Βυζάντιο.

3. Πώς προστάτευαν οι Βυζαντινοί τους εμπόρους και τους επισκέπτες

της χώρας τους;

Σε κάποιους απ’ αυτούς (Ρώσους, Βενετούς, Γενουάτες) είχαν παραχωρήσει

ιδιαίτερες περιοχές για τη διαμονή τους στην Πόλη και προνόμια για τις

εμπορικές τους δραστηριότητες.

4. Τι φρόντιζαν να κάνουν οι επισκέπτες της Πόλης;

Πολλοί απ’ αυτούς μάθαιναν και μιλούσαν την ελληνική γλώσσα, για να

επικοινωνούν με τους Βυζαντινούς αλλά και να συνεννοούνται μεταξύ τους.

5. Πώς έπαιρναν πληροφορίες οι Βυζαντινοί για τους γειτονικούς τους

λαούς;

Έπαιρναν πληροφορίες για τις γειτονικές χώρες από δικούς τους ανθρώπους

που έφταναν στην Πόλη ως επισκέπτες, έμποροι, μισθοφόροι ή στρατιωτικοί

φυγάδες. Επίσημες κρατικές αποστολές ακόμη, με ειδικούς και διερμηνείς,

επισκέπτονταν τις άλλες χώρες.

6. Ποιοι μετείχαν στις αποστολές αυτές;

Πρεσβευτές, οι οποίοι έφερναν μαζί τους πολύτιμα δώρα για τους

αξιωματούχους της ξένης χώρας. Στις αποστολές αυτές συχνά μετείχαν και

ιεραπόστολοι, οι οποίοι φρόντιζαν για των εκχριστιανισμό των λαών, αλλά

αποδείχτηκαν και ικανοί διπλωμάτες που βοήθησαν στην ειρηνική συνύπαρξη.

7. Τι άλλο είχε μεγάλη σημασία για τη βυζαντινή διπλωματία;

Σημαντική πλευρά της βυζαντινής διπλωματίας αποτελούσαν οι γάμοι

ανάμεσα σε βυζαντινές πριγκίπισσες και σε ξένους ηγεμόνες. Οι γάμοι αυτοί,

στις περισσότερες περιπτώσεις, συνέβαλλαν στην ειρηνική συνεργασία

ανάμεσα στους λαούς και οι πριγκίπισσες αυτές γίνονταν οι καλύτεροι

πρεσβευτές του Βυζαντίου στις νέες πατρίδες τους.

eimet08

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ

Οι βυζαντινοί ήταν καλά πληροφορημένοι για τις γειτονικές χώρες από δικούς τους ανθρώπους. Όταν έφταναν επισκέπτες, έμποροι, μισθοφόροι ή στρατιωτικοί φυγάδες, ή ακόμα κρατικές αποστολές με ειδικούς διερμηνείς, έτσι ώστε να ολοκληρώσουν συμφωνίες με το βυζάντιο. ΟΙ πρεσβευτές των αποστολών έφεραν εκ μέρους του αυτοκράτορα, πολύτιμα δώρα, κοσμήματα μεταξωτά για τους άρχοντες και τους αξιωματούχους της ξένης χώρας. Σε τέτοιες αποστολές μετείχαν και ιεραπόστολοι, οι οποίοι φρόντιζαν για τον εκχριστιανισμό των λαών. Σε πολλές περιπτώσεις οι ιερωμένοι αποδείχτηκαν ικανοί διπλωμάτες, έτσι βοήθησαν στην ειρηνική συνύπαρξη των λαών με το βυζάντιο. Σημαντικό ρόλο τέλος έπαιξε και η βυζαντινή διπλωματία , οι γάμοι με βυζαντινές πριγκίπισσες με ξένους ηγεμόνες. Αυτό συνετέλεσε στην ειρηνική συνύπαρξη, αλλά και συνεργασία ανάμεσα στους λαούς και τις πριγκίπισσες. Αυτές έγιναν οι καλύτεροι πρεσβευτές του βυζαντίου στις νέες πατρίδες.

Xristos

Πλαίσιο κειμένου

http://20dim-kalam.thess.sch.gr/portal/images/omadiko.pdf

ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΕΚΧΡΙΣΤΙΑΝΙΖΕΙ ΤΟΥΣ ΣΛΑΒΟΥΣ

Από τον 4ο αιώνα έως τον 7ο αιώνα οι σχέσεις των βυζαντινών με τους σλάβους δεν ήταν καλές, κύρια αιτία οι επιθέσεις των σλάβων στις βυζαντινές περιοχές. Από τις αρχές του 8ου αιώνα οι σχέσεις βελτιώθηκαν στη νότια βαλκανική και αυτό γιατί ενσωματώθηκαν με τους βυζαντινούς πληθυσμούς. Έτσι άρχισαν να γνωρίζουν τον τρόπο ζωής και δέχτηκαν τη χριστιανική θρησκεία, πολλοί από αυτούς βαπτίστηκαν χριστιανοί. Οι βυζαντινοί τους έδωσαν προνόμια, όπως γη για καλλιέργειες και θέσεις στον στρατό και εργασία σε δημόσια έργα. Στο βόρειο κομμάτι οι σλάβοι κάνουν δικά τους κράτη και διατηρούν καλές σχέσεις με το βυζάντιο. Το 862 μΧ ο ηγεμόνας της Μοραβίας ΄΄Ρατισλάβος΄΄ έστειλε πρεσβευτές και ζήτησε από τους βυζαντινούς να στείλουν ιεραποστόλους να διδάξουν την χριστιανική πίστη. Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ' δέχτηκε και ο πατριάρχης Φώτιος ανέθεσε στους αδελφούς Κύριλλο και Μεθόδιο , οι οποίοι μιλούσαν την σλαβική γλώσσα, την αποστολή. Εκπαίδευσαν και οργάνωσαν τη λειτουργία της εκκλησίας και κήρυξαν το χριστιανικό λόγο. Δημιούργησαν το σλαβικό αλφάβητο που είχε την βάση στο ελληνικό. Το έργο που δημιούργησαν

μεγάλο και ιδιαίτερα σημαντικό, εκχριστιάνισαν τους σλάβους και τελικά συνέβαλαν ώστε να υπάρχουν δεσμοί ανάμεσα στους σλαβικούς λαούς με το βυζάντιο. Οι δεσμοί αυτοί διατηρούνται και στις μέρες μας.

ΦΙΛΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΒΟΥΛΓΑΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΡΩΣΟΥΣ

Στις αρχές του 9ου αιώνα Βούλγαροι εξακολουθούν να κατοικούν μέσα στα βυζαντινά εδάφη. Δεν περιορίστηκαν στα εδάφη που όρισε η συνθήκη με το Βυζάντιο και προσπάθησαν να προσαρτήσουν περιοχές που κατείχαν οι σλάβοι. Η ενέργειά τους αυτή ήταν και η αιτία που δημιούργησε συγκρούσεις με το βυζάντιο που κράτησε 2 αιώνες. Τον 9ο αιώνα οι βούλγαροι με αρχηγό τον Κρούμο κάνανε επιδρομές στην Θράκη και φτάσανε μέχρι την Κωνσταντινούπολη. Ύστερα από σκληρές μάχες εκδιώχτηκαν από τους βυζαντινούς , σε μια από τις μάχες σκοτώθηκε ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Α'. Στην συνέχεια υπήρχαν περίοδοι ειρηνικής συνύπαρξης όταν αρχηγός των βουλγάρων ήταν ο Βόγορης μάλιστα βαπτίστηκε χριστιανός και πήρε το όνομα Μιχαήλ. Το παράδειγμα του ακολούθησαν πολλοί άλλοι, δέχτηκαν το κυριλλικό αλφάβητο οργάνωσαν το κράτος την εκπαίδευση τους και ήρθαν πιο κοντά στο τρόπο ζωής του βυζαντίου. Τα ειρηνικά χρόνια δεν κράτησαν πολύ, όταν αρχηγός έγινε ο Συμεών ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς του Βυζαντίου αναγκάστηκε να ζητήσει βοήθεια από τους ρώσους. Λίγα χρόνια αργότερα

οι βούλγαροι με αρχηγό το Σαμουήλ θα προσπαθήσουν να κατακτήσουν νέες περιοχές και θα κάνουν μεγάλες καταστροφές. Ο βυζαντινός στρατηγός Νικηφόρος ουρανός θα τους νικήσει στον Σπερχειό ποταμό και στην συνέχεια ο αυτοκράτορας Βασίλειος ο Β' συνέτριψε στον ποταμό Στρυμόνα το 1014 μΧ. Μετά από αυτές τις ήττες το βουλγαρικό κράτος διαλύθηκε και τελικά έγινε βυζαντινή επαρχία και για πολλές δεκαετίες δεν ενόχλησαν ξανά.

Οι Ρώσοι είναι ο νεότερος χρονικά λαός που έγινε γείτονας των βυζαντινών. Κατέβηκαν από την Σκανδιναβία και εγκαταστάθηκαν, στο σημερινό Κίεβο της Ουκρανίας. Οι σχέσεις με τους βυζαντινούς ήταν φιλικές. Αυτό όμως δεν τους εμπόδισε το 860 μΧ να επιτεθούν με200 πλοιάρια να λεηλατήσουν τον Βόσπορο και την Προποντίδα, οι βυζαντινοί όμως κατάφεραν να τους απωθήσουν στον Εύξεινο πόντο. Στην συνέχεια ήρθαν χρόνια ειρηνικής συνεργασίας μεταξύ των λαών. Ο αυτοκράτορας ο Βασίλειος Β' βοήθησε και εκχριστιάνισε τους Ρώσους, αυτό βοήθησε να αποκτήσουν και οι δύο μαζί οικονομική και πνευματική ακτινοβολία. Αυτό ένωσε τους λαούς και σαν αποτέλεσμα το βυζάντιο να εξασφαλίσει την ειρήνη την συνεργασία, και οι ρώσοι να γνωρίσουν τον πολιτισμό και τον χριστιανισμό όπου

διατήρησαν επί αιώνες, και συνεχίζουν και στις μέρες μας.

Εγκύκλιος Παιδεία

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Το Βυζάντιο αντιμετώπιζε τους εχθρούς του με διάφορους τρόπους:

με πολέμους(σπουδαίο στρατό και στόλο) και με πλήθος αμυντικών μέτρων( οχύρωση Πόλης με τείχη) καθώς και

http://egpaid.blogspot.com/

http://2.bp.blogspot.com/_QMD3uDrxxgM/Sg7nBvODURI/AAAAAAAADws/eWFDlz8ioV4/s1600-h/sur_a.jpg

http://2.bp.blogspot.com/_QMD3uDrxxgM/Sg7nB0JuXHI/AAAAAAAADw0/iLEAGV-nJoE/s1600-h/sur5.jpg

http://2.bp.blogspot.com/_QMD3uDrxxgM/Sg7nB_jWkYI/AAAAAAAADw8/7dZC62R1eIM/s1600-h/sur3.jpg

με την ανάπτυξη διπλωματικών σχέσεων

Οι πιο συνηθισμένες διπλωματικές σχέσεις ήταν: Η υπογραφή συνθηκών ειρήνης και η σύναψη συμμαχιών

Η καταβολή χρημάτων με αντάλλαγμα την ειρήνη

Η φιλοξενία ξένων αρχόντων και πρεσβευτών και η προσφορά δώρων και τίτλων

Η φοίτηση των παιδιών των ξένων αρχόντων στα βυζαντινά σχολεία και πανεπιστήμια

Οι συμφωνίες για την προστασία των εμπορικών δρόμων

http://4.bp.blogspot.com/_QMD3uDrxxgM/Sg7nu1q0AII/AAAAAAAADxE/NQKEhkBZcQY/s1600-h/w400h570_akbyzant.jpg

http://3.bp.blogspot.com/_QMD3uDrxxgM/Sg7sSoIwCRI/AAAAAAAADxk/6oRpcZjTFoA/s1600-h/30-59a.jpg

Οι βυζαντινοί προστάτευαν τους ξένους εμπόρους και συχνά τους διέθεταν χώρους στην Πόλη και να εμπορεύονται ελεύθερα

Πολλοί ξένοι επισκέπτονταν την Πόλη και μάθαιναν την ελληνική γλώσσα

Οι Βυζαντινοί ήταν καλά πληροφορημένοι για οποιονδήποτε ξένο έρχονταν στην Πόλη και για ποιο λόγο

Όταν οι Βυζαντινοί πρεσβευτές επισκέπτονταν ξένες χώρες έφερναν μαζί τους και πλήθος δώρων για τους άρχοντες των ξένων χωρών

http://3.bp.blogspot.com/_QMD3uDrxxgM/Sg7rolSQCMI/AAAAAAAADxc/1o5AkHbsvCs/s1600-h/88120029.gif

http://4.bp.blogspot.com/_QMD3uDrxxgM/Sg7vDesqV7I/AAAAAAAADx0/jLVpWdjA_UY/s1600-h/athens-bazaar.jpg

Διπλωματικό έργο εκτελούσαν και οι ιεραπόστολοι, που είχαν ως κύριο έργο τον εκχριστιανισμό γειτονικών λαών

Στη διατήρηση των φιλικών σχέσεων του Βυζαντίου με άλλους λαούς σημαντικό ρόλο έπαιζαν και οι γάμοι ανάμεσα σε Βυζαντινές πριγκίπισσες και ξένους ηγεμόνες

http://2.bp.blogspot.com/_QMD3uDrxxgM/Sg7t9rnzi6I/AAAAAAAADxs/TygEk_CFAHo/s1600-h/untitled.gif

http://1.bp.blogspot.com/_QMD3uDrxxgM/Sg7vr-QdSOI/AAAAAAAADx8/L8vWqNUYOd0/s1600-h/%CE%BA%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CE%9C%CE%B5%CE%B8%CF%8C%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CF%82.gif

Αναρτήθηκε από ΝΙΚΟΣ στις Σάββατο, Μαΐου 16, 2009

https://www.blogger.com/profile/14801585743634627041

http://egpaid.blogspot.com/2009/05/blog-post_16.html

http://egpaid.blogspot.com/2009/05/blog-post_16.html

http://2.bp.blogspot.com/_QMD3uDrxxgM/Sg7xd41eA0I/AAAAAAAADyE/b72fk_FDbt4/s1600-h/%25CE%259F%2B%25CE%25B3%25CE%25AC%25CE%25BC%25CE%25BF%25CF%2582%2B%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2B%25CE%25A3%25CE%25BF%25CF%2586%25CE%25AF%25CE%25B1%25CF%2582.jpg

38. Η διπλωματία των Βυζαντινών

1. Τι εννοούμε με τη λέξη διπλωματία;

Με τη λέξη διπλωματία εννοούμε το σύνολο των μεθόδων και των μέσων που

χρησιμοποιεί ένα κράτος, για να εκπροσωπεί τα συμφέροντά του στο εξωτερικό και γενικά

για να ρυθμίζει τις σχέσεις του με τα άλλα κράτη.

Μπορεί να ασχοληθεί με το διπλωματικό σώμα του κράτους μας όποιος

αποφοιτήσει από τη Νομική και δώσει κάποιες εξετάσεις στη Σχολή για το Διπλωματικό

σώμα. Όσοι ασχοληθούν με τη διπλωματία θα πρέπει να γνωρίζουν απαραιτήτως δύο ή

και τρεις ξένες γλώσσες.

2. Πως χρησιμοποιούμε τη διπλωματία;

Οι πόλεμοι και οι διάφορες συγκρούσεις δε λύνουν τα διάφορα προβλήματα μεταξύ

των κρατών. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιείται η διπλωματία, ως πιο ειρηνικός τρόπος να

λύνονται τα προβλήματα τους. Γίνεται μια συζήτηση, που θα καταλήξει σε συμφωνία των

δυο κρατών.

3. Ποιους διπλωματικούς τρόπους χρησιμοποίησαν οι Βυζαντινοί;

1. Έκαναν συμμαχίες με γειτονικούς λαούς δίνοντάς τους πολλές φορές

ανταλλάγματα.

2. Υπέγραφαν συνθήκες ειρήνης.

3. Σε περίπτωση που δέχονταν επίσκεψη από κάποιο ξένο άρχοντα ή εκπρόσωπο

του, του προσέφεραν θερμή υποδοχή και φιλοξενία. Μάλιστα κάποιες φορές

τους έδιναν τίτλους ευγενείας.

4. Δέχονταν τα παιδιά ξένων αρχόντων στα βυζαντινά πανεπιστήμια δωρεάν.

5. Έκαναν εμπορικές συμφωνίες για να προστατέψουν τους εμπορικούς δρόμους

και τη μεταφορά των προϊόντων.

6. Προστάτευαν τους ξένους εμπόρους και επισκέπτες.

7. Γίνονταν γάμοι ανάμεσα σε βυζαντινές πριγκίπισσες και ξένους ηγεμόνες.

4. Πως ήξεραν ποιο από τους παραπάνω διπλωματικούς τρόπους να

χρησιμοποιήσουν;

Οι Βυζαντινοί ήταν πολύ καλά πληροφορημένοι για τους γειτονικούς λαούς και τις

συνήθειες τους, από επισκέπτες που έρχονταν από κείνα τα μέρη, από εμπόρους,

φυγάδες.

Επιπλέον, όταν ήθελαν να κλείσουν μια συμφωνία οι Βυζαντινοί, έστελναν ειδικούς

διερμηνείς, οι οποίοι εκπροσωπούσαν τον αυτοκράτορα και έφερναν από αυτόν πολύτιμα

δώρα, κοσμήματα, μεταξωτά και άλλα. Nansy Tzg

Η Βυζαντινή Διπλωματία

Τι είναι η διπλωματία;

H διπλωματία στο Βυζάντιο

Το Βυζάντιο αντιμετώπισε τους εχθρούς του με: Τα τείχη του Το υγρό πυρ Το στρατό του Το ναυτικό του αλλά και τη δ ι π λ ω μ α τ ί α.

Η διπλωματία στο Βυζάντιο

Δ ι π λ ω μ α τ ί α : όλες εκείνες τις ενέργειες που κάνει μια κυβέρνηση για να προωθήσει τα συμφέροντα της χώρας.

Η διπλωματία στο Βυζάντιο στηρίζονταν :

Στη δύναμη των όπλων, αλλά και στα χρήματα και στη διάδοση ιδεών.

Οι Βυζαντινοί συνήθιζαν να χρηματοδοτούν τους βάρβαρους λαούς και να καλλιεργούν μεταξύ τους αντιζηλίες και εχθρότητες

Με το σύνθημα « Διαίρει και βασίλευε» οι αρχηγοί των βάρβαρων λαών γίνονταν πρόθυμοι να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο Βυζάντιο.


Στα πολύτιμα δώρα και σε τιμητικούς τίτλους.

Σε μερικές περιπτώσεις έδινε στους ξένους πρίγκιπες για συζύγους βυζαντινές πριγκίπισσες και αρχόντισσες, οι οποίες μετέφεραν το βυζαντινό πολιτισμό στα μακρινά μέρη που πήγαιναν και φρόντιζαν για τα βυζαντινά συμφέροντα.

Καλούσαν επίσης οι Βυζαντινοί τα παιδιά των ξένων ηγεμόνων για να εκπαιδευτούν στην Κων/λη.


Στους Βυζαντινούς διπλωμάτες που συγκέντρωναν και σημείωναν με επιμέλεια πληροφορίες για τα ήθη, τις δυνάμεις και άλλα στοιχεία από τη ζωή και τη δράση των γειτονικών λαών.


Στην επέκταση των εμπορικών σχέσεων, στη διάδοση του χριστιανισμού και του βυζαντινού πολιτισμού στους γειτονικούς λαούς.

Η χριστιανική θρησκεία έφερνε καλύτερα αποτελέσματα απ’ ό,τι το χρήμα και η πονηριά.

Πρώτα πήγαινε ο έμπορος κι ακολουθούσε ο ιεραπόστολος


Ο εκχριστιανισμός των Σλάβων, των Βουλγάρων και των Ρώσων ήταν μεγάλη διπλωματική νίκη των Βυζαντινών, γιατί έχοντας πια όλοι την ίδια θρησκεία, ανέπτυσσαν ειρηνικές σχέσεις μεταξύ τους.

Ο βασιλιάς των Βουλγάρων

Βόγορης βαφτίστηκε χριστιανός και πήρε το όνομα Μιχαήλ.

Η διπλωματία στο Βυζάντιο

Τη διπλωματία του Βυζάντιου μιμούνταν οι βασιλιάδες και οι αρχηγοί των άλλων κρατών,

Σήμερα όλα τα καλά οργανωμένα κράτη μελετούν με πολλή προσοχή τη βυζαντινή διπλωματία.

Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΩΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑΣ Α΄ μέρος

Ὁ Ἀλέξιος Ά Κομνηνὸς ὑποδέχεται τὸν Γοδεφρίγο τοῦ Μπουγιὸν τὸ 1097

Βασιλείου Παῒπαη – Διεθνολόγου H βυζαντινή διπλωματία, ένας μοναδικός συνδυασμός, συντηρητισμού και ευελιξίας, υπερχειλίζουσας υπεροψίας και εξαιρετικής οξυδέρκειας, επιθετικού ιμπεριαλισμού και πολιτικής γενναιοδωρίας, έπραξε ό,τι ήταν δυνατό για να παρατείνει το βίο της αυτοκρατορίας, ακόμα και σε περιόδους που η οικονομική και στρατιωτική εξαθλίωσή της καθιστούσε την αποτελεσματικότητά της αμφίβολη. Σε μεγάλο βαθμό πέτυχε τους στόχους της. Ασφαλώς κανείς δε μπορεί να μεμφθεί τους βυζαντινούς διπλωμάτες

http://feltor.wordpress.com/

http://2.bp.blogspot.com/-g-ZLOkyg5dA/UqspETyCyAI/AAAAAAAAAC4/GJKCIyM-838/s1600/b.jpg

επειδή σε τελευταία ανάλυση δε διαδραμάτισαν σπουδαιότερο ρόλο οι περίτεχνοι λόγοι των πρέσβεων και των διπλωματών αλλά ο κρότος των κανονιών που γκρέμισαν τα τείχη της Πόλης … Η Ανατολική ρωμαική αυτοκρατορία καθ΄ όλη τη διάρκεια της υπερχιλιετούς ιστορίας της ήταν υποχρεωμένη να επιβιώνει σε ένα εχθρικό περιβάλλον. Η άμυνα και η αντιμετώπιση των εχθρών είχε ανατεθεί στον οργανωμένο στρατό και στόλο. Όμως οι Βυζαντινοί ακόμα και στις περιόδους που αισθάνονταν ισχυροί, προτιμούσαν να χρησιμοποιούν τον πόλεμο με φειδώ. Οι πόλεμοι ήταν και τότε εξαιρετικά δαπανηροί, αμφίβολοι ως προς το αποτέλεσμα και δεν εξασφάλιζαν πάντα τις παραμεθόριες (τουλάχιστον) επαρχίες του κράτους από τη λεηλασία και την καταστροφή. Η αυτοκρατορία ήταν υποχρεωμένη να καταφεύγει σε έμμεσους τρόπους αντιμετώπισης των απειλών που πολλές φορές την έπλητταν συγχρόνως από όλες τις πλευρές, ενώ όσο μειωνόταν η δύναμή της τόσο αναβαθμιζόταν ο ρόλος της διπλωματίας σε σύγκριση με τις στρατιωτικές μεθόδους στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής. Το Βυζάντιο λειτούργησε κατά καιρούς σαν κυματοθραύστης για την ανάσχεση της μουσουλμανικής εξόρμησης, σαν ανάχωμα της καθόδου των λαών της στέππας, ενώ είχε να αντιμετωπίσει την προσπάθεια της οικειοποίησης της ρωμαϊκής κληρονομιάς από τους Φράγκους. Η αναγκαιότητα λοιπόν της έμμεσης προσέγγισης που θα εξοικονομούσε πόρους θα προσέθετε νίκες χωρίς μάχη και θα αναιρούσε την πιθανότητα διμέτωπου αγώνα κατέστη επιτακτική. Αυτό η Αυτοκρατορία το πετύχαινε με την ανάπτυξη ενός εξαιρετικά ευφυούς διπλωματικού συστήματος, που ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές της ιστορίας του Βυζαντίου, όταν πιεζόταν από παντού από εχθρούς, δεν εξουδετέρωνε απλά τις εχθρικές επιβουλές, αλλά παρέμενε το σημαντικότερο μέσο ενίσχυσης της επίδρασης του στο μεσαιωνικό κόσμο. Η πολιτική ιδεολογία της βυζαντινής αυτοκρατορίας H βυζαντινή αυτοκρατορία παρέμεινε μέχρι το 13ο αιώνα ένα σύστημα που είχε την καλύτερη οργάνωση, τη μεγαλύτερη επιρροή και τις πιο εκλεπτυσμένες μεθόδους, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Εγγύς Ανατολή. Χαρακτηριστική του ιδιαιτερότητα αποτελούσε η στενή σχέση του πολιτικού δόγματος της μοναδικότητας της <<χριστιανικής αυτοκρατορίας>> με τη θέση του περί του μοιραίου ρόλου της στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η βυζαντινή διπλωματία είχε οργανική σχέση με το πολιτικό δόγμα της κρατικής εξουσίας σύμφωνα με το οποίο η ειδωλολατρική περιφέρεια των βαρβάρων ερχόταν σε αντίθεση με την <<pax

christianitas>> των Ρωμαίων, που ήταν η ενσάρκωση του πολιτισμού και καθόριζε τα όρια της << οικουμένης>>, δηλαδή της πολιτισμένης. Οι Βυζαντινοί θεωρούσαν τον εαυτό τους το νέο << περιούσιο>> λαό, ο οποίος βρισκόταν υπό την προστασία του Θεού. Ως συνέχεια της Ρώμης θεωρούσαν τους εαυτούς τους αποκλειστικούς κληρονόμους του υπέροχου εκείνου ελληνορωμαικόυ κόσμου. Σύμφωνα με το οικουμενικό δόγμα ο αυτοκράτορας ήταν << κυρίαρχος όλης της γης>> και διάδοχος των Ρωμαίων Αυγούστων. Ταυτόχρονα ως διάδοχος του πρώτου χριστιανού αυτοκράτορα, ο βυζαντινός αυτοκράτορας ήταν η επίγεια εικόνα του Θεού και προστάτης όλης της χριστιανικής εκκλησίας. Ήταν τόσο ισχυρά εμπεδωμένη αυτή η αντίληψη της οικουμενικής αυτοκρατορίας με κέντρο την Κων/πολη, ώστε και οι πιο άσπονδοι εχθροί του Βυζαντίου στην Ανατολική Ευρώπη την αποδέχονταν ρητά: διαμόρφωσε π.χ. τις αυτοκρατορικές βλέψεις του Συμεών της Βουλγαρίας ο οποίος αυτοπρασαγορεύτηκε <<αυτοκράτωρ Βούλγαρων και Ρωμαίων>>, ενώ ο ανάλογος τίτλος << αυτοκράτωρ Σερβίας και Ρωμανίας>>, τον οποίο σφετερίστηκε ο Στέφανος, βασιζόταν στο ίδιο αξίωμα ότι δε θα μπορούσε να υπάρχει παρά μόνο μια ορθόδοξη αυτοκρατορία στον κόσμο. Δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι ο αυτοκρατορικός τίτλος που οικειοποιήθηκαν οι Γερμανοί αυτοκράτορες αντιμετωπίστηκε από το Βυζάντιο με οργή και περιφρόνηση. Το 968, σύμφωνα με το Λιουπράνδο της Κρεμόνας, όταν οι παπικοί απεσταλμένοι έφθασαν στην Κωνσταντινούπολη φέρνοντας μια επιστολή που απευθυνόταν στον <<αυτοκράτορα των Ελλήνων>> και στην οποία ο πάπας αναφερόταν στον Όθωνα Α΄ ως το << σεπτό αυτοκράτορα των Ρωμαίων>>, οι Βυζαντινοί δεν μπόρεσαν να συγρατήσουν την αγανάκτησή τους: " Tι θρασύτητα>>, κραύγασαν, <<να αποκαλείται ο οικουμενικός αυτοκράτορας των Ρωμαίων, ο ένας και μοναδικός Νικηφόρος, ο μεγάλος, ο μεγαλοπρεπής <<ως αυτοκράτωρ των Ελλήνων>> και να πρασαγορεύεται ένα αξιολύπητο βαρβαρικό πλάσμα ως << Αυτοκράτωρ των Ρωμαίων>>! Ω ουρανέ! Ω θάλασσα! Ω γη! Τι θα κάνουμε με αυτούς τους παλιανθρώπους και τους εγκληματίες." Aυτοί οι δυο άξονες ωστόσο, γύρω από τους οποίους περιστρεφόταν η βυζαντινή διπλωματία, η ενίσχυση του κύρους του αυτοκράτορα, ως του μόνου χριστιανού αυτοκράτορα, και της οικουμενικότητας της αυτοκρατορίας, ως μοναδικού φορέα της αληθινής πίστης και του πολιτισμού, βρισκόταν σε διπλή διάσταση με την πραγματικότητα: πρώτον η χριαστιανοσύνη δεν κάλυπτε την οικουμένη και

δεύτερον η βυζαντινή αυτοκρατορία δεν περιλάμβανε όλες τις χριστιανικές χώρες. Το χάσμα μεταξύ ιδεατού και πραγματικού γεφυρωνόταν μέσω πρακτικών που αναδείκνυαν το Βυζάντιο ως την προεξέχουσα χριστιανική εξουσία στο πλαίσιο μιας ιεραρχημένης εξουσίας αντίληψης του κόσμου, η οποία τοποθετούσε τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα στην κορυφή της ιεραρχίας και τους υπόλοιπους ηγεμόνες σε συγκεκριμένες βαθμιδες <<οικογενειακής>> εξάρτησης από τον αυτοκράτορα. H εξάπλωση του βυζαντινού πολιτισμού και η εδραίωση ενός διεθνούς καθεστώτος νομιμοποίησης με επίκεντρο το Βυζάντιο, διεργασίες τις οποίες ο ιστορικός Ομπολένσκυ συνόψισε με το όρο <<βυζαντινή κοινοπολιτεία>>, είχαν δύο μορφές. Η πρώτη βασιζόταν στην εσωτερική βυζαντινή ιεραρχία και στηριζόταν διεθνώς, στην απονομή από τον αυτοκράτορα, βυζαντινών τίτλων σε ανεξάρτητους ηγεμόνες. Η δεύτερη ανταποκρινόταν στην έννοια μιας νοητής οικογένειας ηγεμόνων με τον αυτοκράτορα στην θέση του <<πνευματικού πατέρα>> και τους υπόλοιπους ανεξάρτητους ηγεμόνες σε κατώτερες θέσεις. Έτσι π.χ. οι ηγεμόνες της Αρμενίας και της Βουλγαρίας ήταν τα <<πνευματικά τέκνα>> του, οι ηγεμόνες των Φράγκων <<πνευματικοί αδελφοί >> του, ο εμίρης της Αιγύπτου, οι ηγεμόνες της Αγγλίας, της Ινδίας, της Γένοβας, της Βενετίας <<φίλοι>> του, και οι διάφοροι τοπικοί άρχοντες ή ηγέτες απολίτιστων βαρβαρικών φύλων <<δούλοι>> του. Μέθοδοι και αρχές της βυζαντινής διπλωματίας Για την προώθηση του διεθνούς καθεστώτος νομιμοποίησης με το βυζαντινό αυτοκράτορα στην κορυφή, το βυζάντιο ανέπτυξε τελετουργίες, εθιμοτυπία, συμβολισμούς, συνειδητά κατασκευασμένους μύθους και προπαγανδιστικές πρακτικές που αποσκοπούσαν στην ανύψωση του αυτοκράτορα υπεράνω των υπολοίπων ηγεμόνων. Όλα αυτά έβρισκαν την έκφρασή τους στους τίτλους, στα αξιώματα, στους επαίνους και σε κάθε λογής τιμητικές διακρίσεις. Πολιτικοί συμβολισμοί δεν καθόριζαν μόνο το βυζαντινό τυπικό της αυλής, αλλά και τη σειρά της επικοινωνίας με τα ξένα κράτη, τη σειρά υποδοχής των ξένων κυβερνητών και των πρεσβευτών. Ο βυζαντινολόγος Οστρογκόρσκι ονόμασε πολύ εύστοχα τη θεωρία της εξουσίας και το σχετιζόμενο με αυτήν εθιμοτυπικό <<ιδιόμορφη βυζαντινή πολιτική θρησκεία>>. Ο κύριος σκοπός οποιαδήποτε συνάντησης του βυζαντινού αυτοκράτορα ήταν να τονίσει με ακρίβεια την απόσταση που τον χώριζε με τον επισκέπτη του. Η περίτεχνη τελετουργία του παλατιού είχε ως σκοπό οι επισκεπτόμενοι ξένοι πρεσβευτές και ηγεμόνες να εμπεδώσουν την

αρχαιότητα, τη σταθερότητα και το μεγαλείο της αυτοκρατορίας. Ο αυτοκράτορας Κων/νος ο Ζ΄ ο Πορφυρογέννητος τονίζει ρητά την εικόνα που πρέπει να δημιουργεί η παλατιανή διπλωματία στα μάτια των ξένων πρέσβεων για την αυτοκρατορία ως απείκασμα της ουράνιας βασιλείας με την ευχή << Είθε η αυτοκρατορική εξουσία, ασκούμενη με τάξη και αξιοπρέπεια να αναπαράγει την κίνηση και την αρμονία που δίνει ο δημιουργός σε όλο το σύμπαν>>. Από την στιγμή της εισόδου των πρέσβεων στο έδαφος της αυτοκρατορίας οι αξιωματούχοι του παλατιού που ήταν επιφορτισμένοι με το καθήκον της υποδοχής των ξένων διπλωματών- στην αρχή ο Μάγιστρος των Οφικίων και αργότερα ο Λογοθέτης του Δρόμου- φρόντιζαν να μη δουν οι απεσταλμένοι τίποτα παραπάνω από όσα είχε την πρόθεση να τους δείξει η αυτοκρατορική κυβέρνηση. Οι πρέσβεις βρίσκονταν υπό συνεχή επιτήρηση, ενώ από τα σύνορα μέχρι την πρωτεύουσα οι βυζαντινοί διπλωμάτες φρόντιζαν να τους επιδεικνύουν συνεχώς το μεγαλείο και τον πλούτο της αυτοκρατορίας. Στην Πόλη τους παραχωρούνταν ειδικό ανάκτορο και τους απαγορευόταν να έλθουν σε επαφή με πρόσωπα μη εντεταλμένα και να δουν οτιδήποτε χωρίς την έγκριση των αρχών. Οι Βυζαντινοί πολύ συχνά προσπαθούσαν να εντυπωσιάσουν τους διπλωμάτες ξεναγώντας τους σε εκκλησίες, ανάκτορα, δημόσια κτίρια, λουτρά, τους καλούσαν σε γιορτές που τις διοργάνωναν ειδικά γι’ αυτούς. Ο Ομπολένσκι παραθέτει μια χαρακτηριστική περίπτωση Αφρικανών πρέσβεων που μόλις αντίκρισαν το κάλος και το μεγαλείο του ναού της Αγίας Σοφίας δέχθηκαν να υπαχθούν οικειοθελώς στην εξουσία του αυτοκράτορα και της Εκκλησίας του. Στους ξένους επιδείκνυαν επίσης την στρατιωτική ισχύ και το απόρθητο των οχυρώσεών της. H πιο σημαντική στιγμή ήταν η τελετουργική ακρόαση από τον αυτοκράτορα. Κατά της διάρκεια της πρώτης επίσημης ακρόασης ο αυτοκράτορας παρέμεινε σιωπηλός, ένα είδος Θεού, και οι διπλωμάτες απλώς του παρέδιδαν τα διαπιστευτήρια και τα δώρα τους. Ο πρέσβης έπρεπε να σκύψει μέχρι το πάτωμα και να τον προσκυνήσει. Εκείνη την ώρα ο θρόνος του αυτοκράτορα ανυψωνόταν μέχρι την οροφή για να τονίσει την απόσταση που τον χώριζε από τους κοινούς θνητούς, ενώ στο μεταξύ ο αυτοκράτορας είχε φορέσει μια πιο πλούσια ενδυμασία. Συγχρόνως ετίθεντο σε λειτουργία τα μηχανικά <<παιχνίδια>> του παλατιού: μπροστά στο θρόνο του βασιλέα ορθωνόταν ένα ορειχάλκινο επιχρυσωμένο δέντρο, πάνω στο οποίο κελαηδούσαν και φτερούγιζαν μηχανικά και χρυσά πουλιά. Στα δύο άκρα του θρόνου βρίσκονταν χρυσοί λέοντες, οι οποίοι κινούσαν τις ουρές τους και έβγαζαν βρυχηθμούς.

Έτσι τονίζεται η μεγάλη απόσταση που χώριζε την Αυτοκρατορία από τους ξένους. Αργότερα ακολουθούσε δεύτερη πιο ουσιαστική ακρόαση ή κάποιο συμπόσιο στο οποίο ο πρέσβης θα μπορούσε να έλθει σε προσωπική επαφή με τον αυτοκράτορα. Η φιλοφρόνηση προς τους πιο σημαντικούς πρέσβεις ήταν να τους δείξουν τους θησαυρούς ή τα άγια λείψανα του παλατιού – μια επίδειξη αντικειμένων ανεκτίμητης αξίας που έκοβε την ανάσα – ή να οργανώσουν ακροβατικές επιδείξεις, όπως αυτή που προκάλεσε τον παιδικό θαυμασμό του Λιουπράνδου της Κρεμόνας και το τρανταχτό γέλιο των συνδαιτημόνων του. Η αυτοκρατορία προσπαθούσε να εξαναγκάσει καθέναν από τους βαρβαρικούς λαούς να υπηρετήσει τα ιδιοτελή της συμφέροντα. Γι΄ αυτό τον λόγο και παρά την υπεροψία της, η βυζαντινή διπλωματία έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον κόσμο που την περιέβαλλε, καθοδηγούμενη από την αρχή <<για να διοικήσεις τους λαούς, πρέπει να τους μάθεις>>. Με τον σκοπό αυτό συγκέντρωναν επιμελώς πληροφορίες για τους συγκεκριμένους λαούς, μελετούσαν με πολλή προσοχή την ιστορία, τα ήθη και έθιμα τους, τους οικονομικούς πόρους, την οργάνωση της εξουσίας, τη στρατιωτική τους κατάρτιση, τις σχέσεις τους με τους γειτονικούς λαούς. Η μεγάλη δυσπιστία προς τους συμμάχους και η φβερή επιφυλακτικότητα ήταν τα μόνιμα χαρακτηριστικά της βυζαντινής διπλωματίας. Αυτή η διπροσωπία στη σχέση τους με τους βάρβαρους λαούς πολλές φορές υπονόμευε την οικουμενική τάξη που προσπαθούσαν να προωθήσουν, καθώς οι συνεχείς παρακινήσεις ενός έθνους εναντίον του άλλου και η καιροσκοπική πολιτική της συχνής εναλλαγής συμμαχιών προκαλούσαν πλήγματα στην αξιοπιστία και στην φερεγγυότητα της. Τελικά η ισορροπία αποκαθίστατo λόγω της σταθερής προσήλωσης της, Ένας από του τρόπους συναλλαγής αυτών των βαρβάρων με την αυτοκρατορία ήταν ο φόρος. Η παροχή χρημάτων σε βάρβαρους ηγεμόνες ήταν για τους βυζαντινούς μια συνήθης πρακτική που αποσοβούσε την στρατιωτική αναμέτρηση. Σε πολλές περιπτώσεις αυτά τα χρήματα ήταν πράγματι πολεμικοί φόροι που αποσπούσαν οι βάρβαροι με τη δύναμη του ξίφους. Οι Βυζαντινοί επιδιώκοντας να ξορκίσουν αυτήν την ταπείνωση, προτιμούσαν να θεωρούν αυτές τις εισφορές ως μια μορφή αυτοκρατορικού <<δώρου>> που δίνονταν ως ανταμοιβή για υπηρεσίες που είχαν προσφέρει ή που θα πρόσφεραν οι αποδέκτες του στην αυτοκρατορία. Για τον αυτοκράτορα ήταν μια συνετή επένδυση. Όταν όμως θα ήταν έτοιμος να πολεμήσει η πληρωμή θα σταματούσε.

Η συμμετοχή κρατών στη βυζαντινή ιεραρχία εκφράστηκε επίσης με την απονομή στους βάρβαρους ηγεμόνες τίτλων προερχόμενων από την ιεραρχία της αυτοκρατορικής αυλής. Έτσι ο ηγεμόνας της Αρμενίας απέκτησε τον τίτλο του <<πρώτου>>, ο Γεωργιανός τσάρος Γεώργιος ο Β΄ του κουροπλάστη και αργότερα του νοβελίσσιμου, ο Βενετός δόγης τον τίτλο του πρωτοσεβαστοκράτορα και ο Βοημούνδος, ηγεμόνας της Αντιόχειας, τον τίτλο του σεβαστοκράτορα. Αυτή η πολιτκή είχε τρεις βασικούς στόχους: να κολακέψει τη ματαιοδοξία των δορυφόρων της αυτοκρατορίας, να τους προσδέσει στο άρμα της και να καθορίσει, προς όφελος των ενδιαφερόμενων για το πρωτόκολλο Βυζαντινών, τη θέση που κατείχε ο κάθε ηγεμόνας και ο λαός στη βυζαντινή κοινοπολιτεία. Ένα από τα αποτελεσματικότερα διπλωματικά μέσα που χρησιμοποιούσαν οι Βυζαντινοί ήταν η προσφορά τους προς τους ξένους ηγέτες αυτοκρατορικών στεμμάτων. Τα στέμματα αυτά, υπέροχα δείγματα της βυζαντινής αργυροχρυσοχοΐας, διακοσμημένα με σμάλτο και πολύτιμες πέτρες, ήταν ένδειξη μεγάλης εύνοιας του βυζαντινού αυτοκράτορα, ο οποίος προσπαθούσε μέσω του δώρου αυτού να ενισχύσει τις συμμαχικές σχέσεις με τα ξένα κράτη και να τονίσει στο ξένο ηγεμόνα τη προέλευση της νομιμοποίησης και της ένταξής του στην ιεραρχία της χριστιανικής οικομένης. Ο Βασίλειος ο Α΄ έστειλε στέμμα στον Ασωτιο Β΄ δούκα της Μεγάλης Αρμενίας (885) και ο Κωνσταντίνος Μονομάχος στον Ούγγρο βασιλιά Ανδρέα Α΄ ( 1047-1061). Σημαντικό διπλωματικό χαρτί των βυζαντινών ήταν επίσης η μεγάλη φήμη των πριγκιπισσών τους. Η πολιτική της σύναψης γάμων με ξένους ηγεμόνες είχε αρχικά περιορισμένο χαρακτήρα. Οι αυτοκράτορες προτιμούσαν να αποφεύγουν τους γάμους με πορφυρογέννητες πριγκίπισσες και να δίνουν στους ξένους ηγεμόνες ως συζύγους κάποιες αριστοκράτισσες μακρινές συγγένισσές τους. Ο Κων/νος ο Πορφυρογέννητος υποστήριζε ότι τρία πράγματα δεν μπορούσε να δώσει ένας αυτοκράτορας: το στέμμα, το μυστικό του υγρού πυρός και το χέρι μιας πορφυρογέννητης πριγκίπισσας. Γι΄αυτό θεώρησε τρομερή υποτίμηση της αξίας των βυζαντινών νυφών την κίνηση του Ρωμανού Α΄ να δώσει την εγγονή του Μαρία στον τσάρο των Βουλγάρων Πέτρο. Βεβαίως αργότερα έκτατες διπλωματικές ανάγκες ανάγκασαν αυτοκράτορες όπως ο Ιωάννης Τσιμισκής και ο Βασίλειος ο Β΄ να παντρέψουν ο μεν πρώτος την ανιψιά του Θεοφανώ με τον Γερμανό διάδοχο Όθωνα, ο δε δεύτερος την αδελφή του Άννα με τον άξεστο ηγεμόνα του Κιέβου Βλαδίμηρο. Οι βυζαντινές πριγκίπισσες αποτέλεσαν παράγοντα εκπολιτισμού στους τόπους όπου απεστάλησαν και επηρέαζαν τους συζύγους τους ευμενώς προς το Βυζάντιο. Με αυτόν τον τρόπο, δηλαδή μέσω της σύναψης γάμων,

συσφίχτηκαν οι σχέσεις του Βυζαντίου με την αρμενική και την καυκασιανή δυναστεία, οι οποίες άρχισαν σιγά σιγά να <<βυζαντινοποιούνται>>. Βασιλείου Παῒπαη – Διεθνολόγου

Η Βυζαντινή διπλωματία

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ

Η συμβατική θεώρηση της διπλωματίας είναι αυτή που την θέλει ως διαπραγμάτευση και συμβιβασμό που οδηγεί στην τακτοποίηση των διαφορών. Ωστόσο, η ιστορία συχνά ανατρέπει αυτή την

άποψη. Η διεξαγωγή των διεθνών σχέσεων είναι επίσης πάλη ανάμεσα στα εθνικά συμφέροντα και η διπλωματία μπορεί ν’ αποδειχθεί αποτελεσματικότατο όπλο. Σε μια διασκευή της ρήσης του Κλαούσεβιτς θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι διεθνείς σχέσεις

είναι πόλεμος που διεξάγεται με άλλα μέσα.

Κανένα κράτος δεν προσέφερε περισσότερα στην πρόοδο της ενάσκησης της εξωτερικής πολιτικής περισσότερο από την Βυζαντινή αυτοκρατορία /Ρωμανία. Για πάνω από 1100 χρόνια επέζησε και εξαπλώθηκε μέσω δεξιότεχνων χειρισμών των

αντιπάλων της κατά την άσκηση περίπλοκης διπλωματίας. Εκατοντάδες χρόνια πριν τον Μακιαβέλι, ο ιστορικός Ιωάννης Κίνναμος έγραψε: «Εφόσον πολλά και διαφορετικά μέσα οδηγούν στην επίτευξη ενός σκοπού, η νίκη είναι θέμα του ενδιαφέροντος

που δείχνει κάποιος για να την πετύχει». Η εξέταση της τακτικής της βυζαντινής διπλωματίας θα μπορούσε να βοηθήσει τους σημερινούς διπλωμάτες να κατανοήσουν τα κίνητρα των συνομιλητών τους στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Το Βυζαντιο/Ρωμανία ήταν η συνέχεια της Ρωμαϊκής

αυτοκρατορίας. Ο Μέγας Κωνσταντίνος μετέφερε την πρωτεύουσα του Κράτους στις ακτές του Βοσπόρου το 330, μετονομάζοντας το Βυζάντιο σε Κωνσταντινούπολη. Στρατηγικά η

Πόλη βρίσκονταν στο σταυροδρόμι Ανατολής-Δύσης καθώς και στο θαλάσσιο άξονα Μαύρης θάλασσας-Μεσογείου. Η συνεχείς επιδρομές των βαρβάρων είχαν ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της αυτοκρατορικής εξουσίας στη Δύση και την συνέχισή της από μόνο

τον Ρωμαίο αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης.

Συν τω χρόνω πολλαπλά βαρβαρικά κύματα επέπεσαν στο σώμα της αυτοκρατορίας, Ούνοι, Γοτθοι, Πέρσες, Σλάβοι, Άραβες, Βούλγαροι, Νορμανδοί κ.α. Όλοι αποπειράθηκαν να καταστρέψουν

την αυτοκρατορία, αλλά όλοι αντιμετωπίστηκαν. Με μια στρατιωτική δύναμη που ποτέ δεν ξεπέρασε τους 140,000 άνδρες, οι Βυζαντινοί χρησιμοποίησαν με ενεργό τρόπο την εξωτερική πολιτική, η οποία τους επέτρεψε να διατηρήσουν την επιρροή τους στην Κεντρική Ευρώπη, την Ιταλία και την Δυτική Ευρώπη, και να

υπερασπίσουν την ρωμαίικη κληρονομιά για τις επόμενες γενεές. Την βυζαντινή διπλωματία αντέγραψαν αργότερα οι επίγονες ανερχόμενες δυνάμεις της Βενετικής Δημοκρατίας και την Οθωμανικής και Ρωσικής αυτοκρατορίας.

Ο Αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης δεν διατηρούσε μόνιμο διπλωματικό σώμα σε καμιά ξένη χώρα. Έστελνε έμπιστους ευγενείς ή κληρικούς στις διπλωματικές αποστολές του. Για πρακτικούς λόγους οι πρέσβεις αυτοί ήταν εξοικειωμένοι με τις

χώρες τις οποίες επισκέπτονταν, είτε μέσω προηγούμενων ταξιδιών τους, είτε λόγω εθνικού υπόβαθρου. Παρόλα αυτά προηγούνταν εις βάθος ενημέρωση πριν την αποστολή τους. Όχι μόνο προετοίμαζαν και την παραμικρή λεπτομέρεια για την επίτευξη του σκοπού τους, αλλά ενημερώνονταν και για τις πρόσφατες εξελίξεις

στην αυλή του ηγεμόνα που θα επισκέπτονταν. Συνεχείς επαφές διατηρούνταν με την Κωνσταντινούπολη και οι αποστολές μπορούσαν να διαρκέσουν και ένα χρόνο. Πρώτοι αυτοί εισήγαγαν την τακτική της αποστολής διπλωματικών αναφορών στην

κυβέρνησή τους.

Αυτό που διακρίνει το Βυζάντιο/Ρωμανία από άλλα κράτη της εποχής του είναι η ενεργή ανάμειξή του στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων κρατών. Σήμερα θεωρούμε δεδομένο την ύπαρξη κρατικών υπηρεσιών για την συλλογή και την επεξεργασία πληροφοριών,

την καλλιέργεια υποστήριξης σε ξένους κύκλους και ίσως την πρόκληση επανάστασης. Η ύπαρξη όμως, ενός τόσο

εκλεπτυσμένου και καλοστημένου μηχανισμού τον Στ’ αι. είναι αξιοσημείωτη.

Ως βοήθεια στην αντιμετώπιση άλλων εθνών, οι Βυζαντινοί είχαν στήσει έναν οργανισμό που συνέλεγε πληροφορίες από κάθε

δυνατή πηγή και κρατούσε αρχεία για το ποιος είχε επιρροή, ποιος ύποπτος δωροδοκίας, ποιες ήταν οι ιστορικές ρίζες ενός λαού, τι χρειαζόταν για να εντυπωσιαστούν, κ.τ.λ. Σε πολλές περιπτώσεις η πληροφορία που έφθανε στο «λογοθέσιο», ήταν η πρώτη γραπτή

μαρτυρία γι’ αυτούς τους λαούς, καθώς οι ίδιοι οι βάρβαροι σπάνια να κρατούσαν γραπτά μνημεία για τους εαυτούς τους. Εξοπλισμένος με αυτή τη γνώση ο αυτοκράτορας και οι διπλωμάτες του κατανοούσαν πλήρως τις δυνατότητες των συμμάχων τους και τις αδυναμίες των εχθρών τους.

Οι βυζαντινοί εφάρμοζαν πλήθος τακτικών, είτε εμφανώς είτε συγκεκαλυμμένα, για να πετύχουν τις επιδιώξεις τους μέσω διπλωματικών οδών αντί ισχύος. Μια τέτοια τακτική ήταν οι τελετές. Για έναν φύλαρχο κάποιας νομαδικής φυλής από τις

στέπες της Ασίας, οι εκπρόσωποι του αυτοκράτορα με τα μυθικά δώρα και τις προσκλήσεις στην φανταχτερή αυλή της Κωνσταντινούπολης, η πολυτελής συνοδεία στην μοναδική Πόλη του κόσμου με μισό εκατομμύριο κατοίκους και έκταση μεγαλύτερη

από όση καταλάμβανε όλη η φυλή, η θέα των θεοφρούρητων τειχών, των κατάφρακτων ιπποτών, των εξωτικών αγαθών, τα πολύβοα παζάρια, οι πανάρχαιοι επιβλητικοί ναοί και η εκστατική μυσταγωγία, ήταν παράγοντες με καταλυτική επίδραση.

Τα τεράστια πολυτελή παλάτια, η εθιμοτυπία της αυλής, οι

καλοκουρδισμένοι αυλικοί, η αίθουσα του θρόνου με τα επιβλητικά λιοντάρια, τα χρυσά δέντρα, τα τιτιβίσματα των μηχανικών πουλιών, του αυτοκράτορα που ανεβοκατεβαίνει στον ουρανό με τον θρόνο του, τα πλούσια δώρα και οι υποσχέσεις για ακόμη

περισσότερα, δεν άφηναν περιθώρια για διλήμματα και αναποφασιστικότητες. Ο φύλαρχος ήταν τώρα πια σύμμαχος και ο γενναιόδωρος αυτοκράτορας του επέτρεπε να κρατήσει όλη τη λεία από την λεηλασία. Από τη στιγμή αυτή οι εχθροί του αυτοκράτορα έτρεμαν, νικημένοι τις περισσότερες φορές από την διπλωματία

του παρά από τις λόγχες του.

Μια άλλη τακτική ήταν η δωροδοκία. Το βυζαντινό νόμισμα ήταν το δολλάριο του Μεσαίωνα και εξασφάλιζε επιρροή. Τα κωνσταντινάτα ξοδεύονταν απλόχερα και πολλές φορές ένα πουγκί χρυσάφι απέτρεψε την στρατολόγηση ενός κατά πολύ ακριβότερου

στρατού. Κανείς βάρβαρος δεν μπορούσε ν’ αντισταθεί στην λάμψη του βυζαντινού χρυσού. Τον 11ο αι. ο Σελτζούκος σουλτάνος έστειλε έναν διπλωμάτη να διαπραγματευθεί τον καθορισμό των συνόρων με την αυτοκρατορία. Ο Αλέξιος Α’ Κομνηνός έκλεισε

μυστική συμφωνία με τον απεσταλμένο του σουλτάνου κατοχυρώνοντας το φρούριο της Σινώπης. Μέχρι να καταλάβει ο σουλτάνος τι είχε γίνει, οι αυτοκρατορικοί είχαν καταλάβει το φρούριο.

Περίπου 200 χρόνια αργότερα ο επίφοβος εχθρός της

αυτοκρατορίας ήταν ο Κάρολος ο Ανδεγαυός, που έλεγχε την Σικελία και μέρος της ιταλικής ενδοχώρας. Ο Κάρολος φιλοδοξούσε να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη και να γίνει ο ίδιος αυτοκράτορας. Ο Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος με υποσχέσεις περί

ενώσεως των Εκκλησιών χρησιμοποιούσε τον πάπα Νικόλαο τον Γ’, ο οποίος απαγόρευε στον Κάρολο να κάνει την οποιαδήποτε κίνηση. Όταν και ο πάπας απηύδησε από την κωλυσιεργία και επέτρεψε στον Κάρολο να επιτεθεί, η βυζαντινή διπλωματία

υποκίνησε επανάσταση στη Σικελία (Σικελικός Εσπερινός) και έτσι η αυτοκρατορία σώθηκε για άλλη μια φορά από τις αρπακτικές διαθέσεις των Δυτικών.

Άλλη μια τακτική ήταν η διατήρηση μιας ισορροπίας στις σχέσεις με τους βάρβαρους λαούς. Αν οι Βούλγαροι προκαλούσαν

προβλήματα, στρατολογούνταν οι Ρώσοι. Αν οι Ρώσοι ξεπερνούσαν τα όρια, καλούνταν οι Πατζινάκες. Οι Κομάνοι και οι Ούζοι ήταν εφεδρείες για ώρα ανάγκης. Οι βυζαντινοί πάντα είχαν σε ετοιμότητα κάποιον σύμμαχο να συνδράμει, όταν κάποιος άλλος

μετατρέπονταν σε εχθρό.

Ο αυτοκράτορας της Κωνσταντινούπολης, διατηρούσε σχέσεις με τον οποιοδήποτε υποψήφιο διεκδικητή ενός ξένου θρόνου. Έτσι αν για παράδειγμα κάποιος Σελτζούκος σουλτάνος εκδήλωνε πρόθεση να επιτεθεί, τότε το πιο πιθανό ήταν ότι θα αντιμετώπιζε την

εξέγερση κάποιου νεώτερου αδελφού του, δυναμικού διεκδικητή του σουλτανάτου. Με το βυζαντινό χρυσό στις τσέπες του θα

ανατάρασσε την τουρκική επικράτεια αρκετά, ώστε να εξασφαλίσει έναν ήσυχο ύπνο στην Κωνσταντινούπολη.

Σε περιπτώσεις που το μέλλον της αυτοκρατορίας διακυβεύονταν, αρκούσε ένα καλοστημένο τέχνασμα, η επιτυχία του οποίου

εξασφάλιζε την σωτηρία των στρατιωτών και την εξοικονόμηση πόρων. Έτσι ο Ηράκλειος κάποια στιγμή υπέκλεψε ένα μήνυμα από τον Πέρση Σάχη Χοσρόη, στο οποίο διατάσσονταν η εκτέλεση του στρατηγού του Σαρβαραζά. Ο Ηράκλειος προσέθεσε και τα

ονόματα 400 ακόμη αξιωματούχων της περσικής αυλής και αναδρομολόγησε το μήνυμα στον Σαρβαραζά. Το στρατήγημα ήταν ευφυέστατο. Ο στρατηγός και οι αξιωματούχοι εξεγέρθηκαν κατά του Χοσρόη, τον ανέτρεψαν κι έκλεισαν ειρήνη με τον Ηράκλειο.

Σε ένα άλλο επεισόδιο, ο εχθρικός βενετικός στόλος διαχείμαζε

στην Χίο, απειλώντας την βυζαντινή επικράτεια. Οι Βενετοί έστειλαν πρέσβεις στην Κωνσταντινούπολη για διαπραγματεύσεις. Ο Μανουήλ Α’ Κομνηνός αρνήθηκε να τους συναντήσει. Οι πρέσβεις επέστρεψαν στην Χίο μαζί με έναν Βυζαντινό υπάλληλο,

που πρότεινε την διενέργεια νέας αποστολής. Ο Βενετός Δόγης, διοικητής του στόλου, συμφώνησε. Μετά την αναχώρηση της δεύτερης αποστολής ξέσπασε λοιμική νόσος στο στρατόπεδο των Βενετών. Παραπάνω από 1000 στρατιώτες και ναύτες πέθαναν

μέσα σε λίγες μέρες.

Οι φήμες έλεγαν ότι ο Βυζαντινός απεσταλμένος είχε δηλητηριάσει το νερό. Οι Βενετοί έστειλαν και τρίτη αποστολή στην αυτοκρατορική αυλή. Αλλά ο Μανουήλ Κομνηνός ήταν ενήμερος για τις εξελίξεις και ήξερε ότι τώρα πια δεν χρειαζόταν να κάνει

υποχωρήσεις. Έτσι μάκραινε τις διαπραγματεύσεις τόσο ώστε ο Δόγης αναγκάσθηκε να υποχωρήσει για να γλιτώσει την ανταρσία των πληρωμάτων του. Κατά τον απόπλου του βενετικού στόλου μια αυτοκρατορική ναυτική δύναμη επιτέθηκε απροειδοποίητα και

αποδεκάτισε τους Βενετούς. Αμέσως μετά ο Μανουήλ έστειλε μήνυμα στον Δόγη που απλά προσέθετε προσβολή στην ήττα του : «Ο λαός σου έχει να επιδείξει μέχρι τώρα μόνο βλακεία»

Όχι μόνο ο Ελληνισμός αλλά και όλος ο ευρωπαϊκός πολιτισμός χρωστάει ευγνωμοσύνη στις διπλωματικές ικανότητες των

Βυζαντινών. Αν οι τελευταίοι δεν ήταν τόσο επιδέξιοι στους χειρισμούς τους ολόκληρη η ευρωπαϊκή ιστορία θα ήταν πολύ

διαφορετική. Το χριστιανικό αυτό ανάχωμα απέτρεπε την εισβολή του Ισλάμ στην Ευρώπη από τον Ζ’ ως τον ΙΕ’ αι. Όταν πια ο Σουλτάνος Μωάμεθ Β’ κατέλαβε την Κωνσταντινούπολη, οι λαοί της Ανατολικής Ευρώπης είχαν ανδρωθεί αρκετά, μέσω της επαφής

τους με τον βυζαντινό πολιτισμό, ώστε να αντισταθούν στην περαιτέρω εξάπλωση. Αν αυτό συνέβαινε νωρίτερα, όταν οι λαοί αυτοί βρίσκονταν ακόμη σε βάρβαρη κατάσταση, το μέλλον της Ευρώπης θα ήταν αμφίβολο. Η συμβολή της βυζαντινής

διπλωματίας είναι αναντίρρητη. Υπήρξε ένα επιτυχημένο, χαμηλού κόστους, χαμηλού ρίσκου, ευέλικτο και αποτελεσματικό όπλο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Ιωάννης Κίνναμος, Ιστοριών Βιβλία Ζ’, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae 13, Βόννη 1836.

2. Αικ. Χριστοφιλοπούλου, Βυζαντινή Ιστορία, Β2 867-1081, Βάνιας 19972. 3. Ιωαν. Καραγιαννόπουλος, Το Βυζαντινό Κράτος, Βάνιας 20014.

4. Στήβεν Ράνσιμαν, Βυζαντινός Πολιτισμός, Γαλαξίας-Ερμείας 1992. 5. Michael Angold, Η Βυζαντινή αυτοκρατορία από το 1025-1204, Παπαδήμας 20083.

6. Donald M. Nicol, Οι τελευταίοι αιώνες του Βυζαντίου 1261-1453, Παπαδήμας 20054. 7. A. Vasiliev, Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τ.Α’- Β’ , Μπεγαρδής χ.χ.

Πηγή: http://www.impantokratoros.gr/byzantinh-diplomatia.el.aspx

* ∆Ô ÎÂ›ÌÂÓÔ ·˘Ùfi ·ÔÙÂÏÂ› ·Ó·ıÂˆÚËÌ¤ÓË Î·È ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓË ÌÔÚÊ‹ ÂÈÛ‹ÁËÛË˜, Ô˘ ¤ÁÈÓÂ ÛÙÈ˜22 ª·ÚÙ›Ô˘ 2006 ÛÙ· ‰È‰·ÎÙ‹ÚÈ· ÙË˜ ™¯ÔÏ‹˜ ∞ÓıÚˆÈÛÙÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ Î·È ¶ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÒÓ™Ô˘‰ÒÓ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ¶ÂÏÔÔÓÓ‹ÛÔ˘ (∫·Ï·Ì¿Ù·) ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙÔ˘ ÛÂÌÈÓ·Ú›Ô˘ µ˘-˙·ÓÙÈÓ‹˜ πÛÙÔÚ›·˜, ÌÂ ı¤Ì·: «Ÿ„ÂÈ˜ ÙÔ˘ ‰ËÌfiÛÈÔ˘ ‚›Ô˘ ÛÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ». π‰È·›ÙÂÚÂ˜ Â˘¯·ÚÈÛÙ›Â˜ ÔÊÂ›ÏÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ¢ÈÂ˘ı˘ÓÙ‹ ∂ÚÂ˘ÓÒÓ ÙÔ˘ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ∂ÚÂ˘ÓÒÓ ÙÔ˘ ∂.π.∂. Î. ¡ÈÎfiÏ·Ô ªÔÛ¯ÔÓ¿ Î·È ÛÙÔÓ ∫·ıËÁËÙ‹ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ Î.ªÈ¯·‹Ï µ¤ÏÏ· ÁÈ· ÙÈ˜ ̄ Ú‹ÛÈÌÂ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ˜ ÙÔ˘˜.

1. ¡. ∫Ô˘ÙÚ¿ÎÔ˘, «µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ‹ ·Ú¿‰ÔÛË Î·È Ú·ÎÙÈÎ¤˜. ªÈ· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ì¤ÛˆÙË˜ ÔÚÔÏÔÁ›·˜», ÛÙÔ ™. ¶·ÙÔ‡Ú·-™·ÓÔ‡ (ÂÈÌ.), ¢ÈÏˆÌ·Ù›· Î·È ÔÏÈÙÈÎ‹. πÛÙÔÚÈÎ‹ ÚÔ-Û¤ÁÁÈÛË [∂ÈÛÙ‹ÌË˜ ∫ÔÈÓˆÓ›·], ∞ı‹Ó· 2005, ÛÛ. 89-129, ÂÈ‰. 90.

√ ƒ√§√™ ∆√À ¢øƒ√À ™∆∏µÀ∑∞¡∆π¡∏ ¢π¶§øª∞∆π∞*

°ÂÚ¿ÛÈÌÔ˜ ∞. ª¤ÚÈ·ÓÔ˜

∏ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·, ·˘Ùfi˜ Ô ÎÔÚ˘Ê·›Ô˜ ıÂÛÌfi˜ ÙË˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ÙË˜ ¡¤·˜ ƒÒÌË˜, Û˘ÓÈÛÙ¿ ¤Ó· Â˘Ú‡Ù·ÙÔ ı¤Ì·, Ë ÂÍ¤Ù·ÛË ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ·Ô-ÙÂÏÂ› Û˘Ó¿ÚÙËÛË ÔÏÏÒÓ Ù˘¯ÒÓ ÙÔ˘ Ì·ÎÚ·›ˆÓÔ˜ ‚›Ô˘ ÙË˜. ∏ ÌÂÏ¤ÙË ÙË˜Â›Ó·È ÛÙÂÓ¿ Û˘Ó˘Ê·ÛÌ¤ÓË ÌÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙË˜ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ Î·ÈÙˆÓ ‰ÈÂıÓÒÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘, ÔÈ ÔÔ›Â˜ ÌÂ ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ¿Ú-ÚËÎÙ· Û˘Ó‰Â‰ÂÌ¤ÓÂ˜ ÌÂ ÙË ‰˘Ó·ÛÙÈÎ‹, ÂÛˆÙÂÚÈÎ‹, ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ Î·È ÎÔÈÓˆ-ÓÈÎ‹ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚ›·1.

∞Ó Î·È ÙÔ ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ ÙÔ˘ fiÚÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›· Â›Ó·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈ-Î¿ Â˘Ú‡, ÌÔÚÔ‡ÌÂ, ÁÈ· ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË Î·Ù·ÓfiËÛË ÙÔ˘ ıÂÛÌÔ‡, Ó· ·ÔÂÈ-Ú·ıÔ‡ÌÂ Ó· ÛÎÈ·ÁÚ·Ê‹ÛÔ˘ÌÂ ÔÚÈÛÌ¤ÓÂ˜ Ù˘¯¤˜ ÙÔ˘. MÂ ÙÔÓ fiÚÔ ‰ÈÏˆ-Ì·Ù›· ·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙÂ ÛÙÔ˘˜ Ú¤Û‚ÂÈ˜ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜, ÙËÓ ·ÔÛÙÔÏ‹ Î·È˘Ô‰Ô¯‹ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ·ÓÙÈÚÔÛÒˆÓ, ÙËÓ ÂıÈÌÔÙ˘›· Ô˘ ÙËÚÂ›Ù·È ÛÙÈ˜‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ¤˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂÈ˜, ÙË ‰È·‰ÈÎ·Û›· ÙË˜ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ¤ÁÎÚÈ-ÛË˜ ÙˆÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ÂÁÁÚ¿ÊˆÓ, ÙËÓ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ‰ÒÚˆÓ – Ô˘ Â‰Ò Ì·˜ÂÓ‰È·Ê¤ÚÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· – Î.¿.Ø ·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙÂ, ‰ËÏ·‰‹, ÛÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙË˜‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ‹˜ ˘ËÚÂÛ›·˜ ˘fi ÛÙÂÓ‹ ¤ÓÓÔÈ·. ∏ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·, ˆÛÙfiÛÔ, ‰ÂÓ·‡ÂÈ Ó· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ÌÂ ÙË ‰È·ÌfiÚÊˆÛË Î·È ¿ÛÎËÛË ÙË˜ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈ-Î‹˜: ÌÂ ÙÔÓ fiÚÔ ·˘Ùfi ÂÓÓÔÔ‡ÌÂ ÛÙË Ì¤ıÔ‰Ô ÂÚÁ·Û›·˜ ÂÎÂ›ÓÔ˘ ÙÔ˘ ÙÌ‹Ì·-ÙÔ˜ ÙË˜ ÎÂÓÙÚÈÎ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎ‹˜ ‰ÈÔ›ÎËÛË˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ̂ ˜ ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓfi ÙÔ˘ÙÈ˜ ‰ÈÂıÓÂ›˜ Â·Ê¤˜ Î·È Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ı· ÙÈ˜ ·Ú¯¤˜, ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Î·È ÙÔÏ·›ÛÈÔ ÛÙ·ıÂÚÒÓ Ù‡ˆÓ ·Ó¿Ï˘ÛË˜ Î·È ·Ú¤Ì‚·ÛË˜ ÛÙËÓ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹ Ô-ÏÈÙÈÎ‹. ™Ù· Ï·›ÛÈ· ÙÔ˘ ıÂÛÌÔ‡ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È, Â›ÛË˜, Ë ‰ÈÏˆÌ·Ù›· ˆ˜ Î·-

200 °ÂÚ¿ÛÈÌÔ˜ ∞. ª¤ÚÈ·ÓÔ˜

2. ∂. ÃÚ˘Ûfi˜, «∏ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·. ∞Ú¯¤˜ Î·È Ì¤ıÔ‰ÔÈ», ÛÙÔ ¶·ÙÔ‡Ú·-™·ÓÔ‡ (ÂÈÌ.),¢ÈÏˆÌ·Ù›·, fi.., ÛÛ. 57-69, ÂÈ‰. 58.

3. ™ÙÔ ›‰ÈÔ.4. µÏ. T. C. Lounghis, Les ambassades byzantines en Occident, depuis la fondation des états

barbares jusqu’ aux Croisades (407-1096) (‰È‰. ‰È·ÙÚ. ¶·Ó. Paris π), ∞ı‹Ó· 1980. 5. ∫Ô˘ÙÚ¿ÎÔ˘, fi.., ÛÛ. 92-95.

Ù·ÛÎÔÂ›·, ‰ËÏ·‰‹ Ë Û˘ÏÏÔÁ‹ Î·È ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ·fi ÙÔ˘˜Ú¤Û‚ÂÈ˜ ÁÈ· ÙÈ˜ ÁÂÈÙÔÓÈÎ¤˜ ¯ÒÚÂ˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ô ÚfiÏÔ˜ ÙˆÓ Ú¤Û‚ÂˆÓ ÛÙËÓÚÔÒıËÛË ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘ Î·È ÛÙË ‰È·Î›ÓËÛË È‰ÂÒÓ Î·È ÙÂ¯ÓÔÁÓˆÛ›·˜, ÂÓÒÔÏ‡ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Â›Ó·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙË˜ ÈÂÚ·ÔÛÙÔÏ‹˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÂÎ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfiÙˆÓ ÁÂÈÙÔÓÈÎÒÓ Ï·ÒÓ2. ™Ù· Ï·›ÛÈ· ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜ ÌÔÚÔ‡-ÌÂ, ÂÈÏ¤ÔÓ, Ó· Û˘ÌÂÚÈÏ¿‚Ô˘ÌÂ Ù· ‰˘Ó·ÛÙÈÎ¿ Á·ÌÈÎ¿ Û˘Ó·ÏÏ¿ÁÈ·, ÙÔ˘˜Á¿ÌÔ˘˜, ‰ËÏ·‰‹, ÌÂÏÒÓ ÙË˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎ‹˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ÌÂ ·ÏÏÔ‰·-Ô‡˜3, ÂÓÒ È‰È·›ÙÂÚÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ·ÔÙÂÏÂ› Ë ÏÂÁfiÌÂÓË ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎ‹ ‰È-ÏˆÌ·Ù›· Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÔÈ Â·Ê¤˜ ÌÂ ÙÔÓ ƒˆÌ·›Ô ÔÓÙ›ÊÈÎ·4.

∏ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÔÚÈÛÌ¤Ó· ‚·ÛÈÎ¿ ÛÙÔÈ-¯Â›·, Ù· ÔÔ›· Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ¤¯Ô˘ÌÂ ̆ ’ fi„ÈÓ:

¶ÚÒÙÔÓ, Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛÙ· ·Ó·ÙÔÏÈÎ¿ ÙË˜ µ˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜˘‹Ú¯Â ¤Ó· ·ÓÙ›·ÏÔ ‰¤Ô˜, ¤Ó·˜ ÈÛ¯˘Úfi˜ ÁÂ›ÙÔÓ·˜ Î·È ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹˜. ∆¤-ÙÔÈÔÈ ·Ó·ÙÔÏÈÎÔ› Â›ÊÔ‚ÔÈ ÁÂ›ÙÔÓÂ˜ ˘‹ÚÍ·Ó, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ë ·˘ÙÔ-ÎÚ·ÙÔÚ›· ÙˆÓ ™·ÛÛ·ÓÈ‰ÒÓ ¶ÂÚÛÒÓ Ì¤¯ÚÈ ÙÔÓ 7Ô ·ÈÒÓ·, ÙÔ ¯·ÏÈÊ¿ÙÔ ÙˆÓ√ÌÂ¸·‰ÒÓ Î·È ∞‚·ÛÈ‰ÒÓ ∞Ú¿‚ˆÓ ÙË˜ µ·Á‰¿ÙË˜ Ì¤¯ÚÈ ÙÔÓ 9Ô ÌÂ 10Ô ·ÈÒ-Ó·, Î·È Ù· ÛÔ˘ÏÙ·Ó¿Ù· ÙˆÓ ™ÂÏÙ˙Ô‡ÎˆÓ ∆Ô‡ÚÎˆÓ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ 11o ·ÈÒÓ·.¶Ú·ÎÙÈÎ¿, ÁÈ· ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ ·˘Ùfi Û‹Ì·ÈÓÂ fiÙÈ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Û¯Â‰fiÓ ‰È·ÚÎÒ˜ÛÂ ÂÌfiÏÂÌË Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÛÙ· ·Ó·ÙÔÏÈÎ¿ ÙÔ˘ Û‡ÓÔÚ· ¿ÌÂÛ· ‹ Ì¤Ûˆ ÙˆÓ‰ÔÚ˘ÊfiÚˆÓ Î·È ˘ÔÙÂÏÒÓ ÙÔ˘ ÎÚ·ÙÒÓ. ¢ÂÓ Â›Ó·È ÂÚ›ÂÚÁÔ, ÂÔÌ¤Óˆ˜, ÙÔÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ‚¿ÚÔ˘˜ ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜ ¤Â-ÊÙÂ ÛÙ· ·Ó·ÙÔÏÈÎ¿, ÛÂ ÌÈ· ÚÔÛ¿ıÂÈ· ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË˜ Î·È ·fiÎÚÔ˘ÛË˜ÙˆÓ ÂÂÎÙ·ÙÈÎÒÓ Ù¿ÛÂˆÓ ÙÔ˘ ·ÓÙ›·ÏÔ˘ ‰¤Ô˘˜5. ªÂ ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË ·˘-Ù‹ ‰ÂÓ ·Ú·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÂÍ›ÛÔ˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎ¤˜, ÂÓ›ÔÙÂ Î·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂ-ÚÂ˜, ·ÂÈÏ¤˜ Ô˘ Î·Ù¿ Î·ÈÚÔ‡˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙Â Ë µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·ÛÙÔÓ µÔÚÚ¿ Î·È ÛÙË ¢‡ÛË – ÌÂ ÁÓˆÛÙ¿ ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÂÎÂ›Ó· ÙˆÓ µÔ˘Ï-Á¿ÚˆÓ Î·È ÙˆÓ ¡ÔÚÌ·Ó‰ÒÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯· –, ·ÏÏ¿ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È Ô Û¯Â‰fiÓ‰È·ÚÎ‹˜ Î›Ó‰˘ÓÔ˜ Ô˘ ‹Á·˙Â ·fi ÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏ‹, Î·È Ë ·‰È¿ÏÂÈÙË ÚÔ-Û¿ıÂÈ· ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜ Ó· ÙÔÓ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ, ÛÂ Û˘Ó‰˘·-ÛÌfi Û˘¯Ó¿ ÌÂ ·ÂÈÏ¤˜ ÚÔÂÚ¯fiÌÂÓÂ˜ ·fi ¿ÏÏ· Ì¤Ùˆ·.

∞˘Ùfi ÙÔ ̄ ·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÁÓÒÚÈÛÌ· ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜ Û˘Ó‰Â-fiÙ·Ó Î·È ÌÂ ¤Ó· ¿ÏÏÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÙË˜: ÂÊ’ fiÛÔÓ Ë µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘ÙÔ-ÎÚ·ÙÔÚ›· Û·Ó›ˆ˜ ‰È¤ıÂÙÂ ÙÔ ¤Ì„˘¯Ô ˘ÏÈÎfi ‹ ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ Â˘ÚˆÛÙ›·,

6. ™ÙÔ ›‰ÈÔ, Û. 95Ø D. Obolensky, «The Principles and Methods of Byzantine Diplomacy», ÛÙÔActes du XIIe congrès international d’études byzantines, Ochride, 10-16 septembre 1961, Ù. π, µÂ-ÏÈÁÚ¿‰È 1963, ÛÛ. 45-61, ÂÈ‰. 46.

7. π. ∫·Ú·ÁÈ·ÓÓfiÔ˘ÏÔ˜, ∆Ô µ˘˙·ÓÙÈÓfi ÎÚ¿ÙÔ˜, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 41996, Û. 368.8. ∆. §Ô˘ÁÁ‹˜, «µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·», ÛÙÔ µ. µÏ˘Û›‰Ô˘ – ™. §·Ì¿ÎË˜ – ª. §ÂÔÓÙÛ›ÓË – ∆.

§Ô˘ÁÁ‹˜, ™ÂÌÈÓ¿ÚÈ· ÂÚ› ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜, ∞ı‹Ó· 2006, ÛÛ. 17-106, ÂÈ‰. 19.9. ∫·Ù¿ ÙËÓ ∞Ó·Á¤ÓÓËÛË, Ë ·Ó¿ÁÎË Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ë µÂÓÂÙ›· ÛÂ ‰È·ÚÎ‹ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÌÂ ÙÈ˜ ¿ÏÏÂ˜

Â˘Úˆ·˚Î¤˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ Â›¯Â ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ÂÍÂÏÈ¯ıÔ‡Ó ÔÈ Î˘ÚÈfiÙÂÚÂ˜ ‚ÂÓÂÙÈÎ¤˜ ÚÔÍÂÓÈ-Î¤˜ ·Ú¯¤˜ ÛÂ ÌfiÓÈÌÂ˜ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ¤˜ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ›Â˜. ∆Ô ‚ÂÓÂÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ÙˆÓ ÌfiÓÈÌˆÓ ‰È-ÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂÈÒÓ ÌÈÌ‹ıËÎ·Ó Ù· ˘fiÏÔÈ· ÈÙ·ÏÈÎ¿ ÎÚ¿ÙË Î·È ·fi ÙËÓ πÙ·Ï›· ÙÔ·Ú¤Ï·‚·Ó ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù· ‰˘ÙÈÎÔÂ˘Úˆ·˚Î¿ ‚·Û›ÏÂÈ· (°·ÏÏ›·, ∞ÁÁÏ›·, πÛ·Ó›·, °ÂÚÌ·-Ó›·). µÏ. ¡. °. ªÔÛ¯ÔÓ¿˜, «∏ ‚ÂÓÂÙÈÎ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·: ÛÙfi¯ÔÈ Î·È ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙÂ˜», ÛÙÔ ¶·-ÙÔ‡Ú·-™·ÓÔ‡ (ÂÈÌ.), ¢ÈÏˆÌ·Ù›·, fi.., ÛÛ. 165-192, ÂÈ‰. 190.

10. ∫Ô˘ÙÚ¿ÎÔ˘, fi.., ÛÛ. 95-96.

O ƒ√§√™ T√À ¢øƒ√À ™∆∏ µÀ∑∞¡∆π¡∏ ¢π¶§øª∞∆π∞ 201

ÒÛÙÂ Ó· Â›Ó·È ÛÂ ı¤ÛË Ó· ‰È·ÙËÚÂ› ·ÓÔÈÎÙ¿ ‰‡Ô ‹ ÙÚ›· ÔÏÂÌÈÎ¿ Ì¤Ùˆ·Ù·˘ÙÔ¯ÚfiÓˆ˜, Ë ·ÔÊ˘Á‹ ÙˆÓ ÂÚÈÛÛÔÙ¤ÚˆÓ ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ÌÂÙÒˆÓ ‹ ÙˆÓ Û˘Ú-Ú¿ÍÂˆÓ ÁÂÓÈÎÒ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ ¿ÁÈ· Ù·ÎÙÈÎ‹ ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜.∂¿Ó ˘‹Ú¯Â, ÏÔÈfiÓ, ‹‰Ë ¤Ó· ·ÓÔÈÎÙfi ÔÏÂÌÈÎfi Ì¤ÙˆÔ ‹ ¤ÛÙˆ ÂÓ‰Â¯fiÌÂ-ÓÔ Û‡ÚÚ·ÍË˜ ÛÂ Î¿ÔÈÔ Û‡ÓÔÚÔ, ¤ÚÂÂ Ó· ·ÔÙÚ·Â› ÙÔ ¿ÓÔÈÁÌ· ‰Â‡ÙÂ-ÚÔ˘ ÛÂ Î¿ÔÈÔ ¿ÏÏÔ ÛËÌÂ›Ô. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ·Ú¯‹ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Ë ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ Ú·-ÎÙÈÎ‹ ÙË˜ ÂÍ·ÁÔÚ¿˜ ÙË˜ ÂÈÚ‹ÓË˜ ÌÂ ‰ÒÚ· Î·È ¯ÚËÌ·ÙÈÎ¤˜ ¯ÔÚËÁ›Â˜ ÚÔ˜ÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ ÂÎÂ›ÓÔ˘˜ Ô˘ ıÂˆÚÔ‡ÓÙ·Ó ·ÂÈÏËÙÈÎÔ› ÁÈ· ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ. ™Â ·˘-Ù‹Ó ÙËÓ ·Ú¯‹ ‚·Û›˙ÂÙ·È, Â›ÛË˜, Î·È Ë ÂÚ›ÊËÌË Ù·ÎÙÈÎ‹ ÙÔ˘ «‰È·›ÚÂÈ Î·È‚·Û›ÏÂ˘Â», ÙË˜ ̆ ÔÎ›ÓËÛË˜ ‰ËÏ·‰‹ ÂÓfi˜ Ï·Ô‡ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ¿ÏÏÔ˘6.

ŒÓ· ÙÚ›ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜ ‹Ù·Ó Ë ¤ÏÏÂÈ-„Ë ÌÔÓ›ÌˆÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ·ÔÛÙÔÏÒÓ. ∞˘Ù‹ Ë ÂÈÛ‹Ì·ÓÛË Â›Ó·È ÛËÌ·-ÓÙÈÎ‹, Î·ıÒ˜ Ô fiÚÔ˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·, ÌÂ ÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘ ¤ÓÓÔÈ·, ı· ÌÔÚÔ‡-ÛÂ Ó· Ì·˜ ·Ú·Û‡ÚÂÈ ÛÂ Ï·Óı·ÛÌ¤ÓÂ˜ ÂÓÙ˘ÒÛÂÈ˜. ¢ÂÓ ̆ Ê›ÛÙ·ÙÔ, ÏÔÈfiÓ,È‰È·›ÙÂÚÔ ÛÒÌ· ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ˘¿ÏÏËÏˆÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Ó· Â›Ó·È ÌfiÓÈÌ· ÂÁÎ·-ÙÂÛÙËÌ¤ÓÔÈ ÛÙÈ˜ ÚˆÙÂ‡Ô˘ÛÂ˜ ÙˆÓ Í¤ÓˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ, fiˆ˜ Á›ÓÂÙ·È Û‹ÌÂÚ·7.∫·È fiˆ˜ Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi, fi¯È ÌfiÓÔ ·Ô˘Û›·˙·Ó ÔÈ ÌfiÓÈÌÂ˜ ÚÂÛ‚Â›Â˜ ÙÔ˘µ˘˙·ÓÙ›Ô˘ ÛÂ Í¤Ó· ÎÚ¿ÙË, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÈ ÚÂÛ‚Â›Â˜ ÙˆÓ Í¤ÓˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ ÛÙÔ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ¤‰·ÊÔ˜, ·ÊÔ‡ ÔÏfiÎÏËÚÔ˜ Ô ªÂÛ·›ˆÓ·˜ ·ÁÓÔÔ‡ÛÂ ÙÈ˜ ÌfiÓÈÌÂ˜‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ¤˜ ·ÔÛÙÔÏ¤˜ ÛÙÔ ÂÍˆÙÂÚÈÎfi8, ÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ ı· ÂÁÎ·ÈÓÈ¿ÛÂÈ Ë µÂ-ÓÂÙ›· Î·Ù¿ ÙËÓ ∞Ó·Á¤ÓÓËÛË9. ŒÙÛÈ, fiÙ·Ó Á›ÓÂÙ·È ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· ÚÂÛ‚Â›Â˜, ÂÓ-ÓÔÔ‡ÓÙ·È ÔÈ Ú¤Û‚ÂÈ˜ ÛÂ ÂÈ‰ÈÎ‹ ·ÔÛÙÔÏ‹10. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎ‹ ÙË˜ ÌÂÛ·ÈˆÓÈÎ‹˜ÓÔÔÙÚÔ›·˜ Â› ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Â›Ó·È Ë ·¿ÓÙËÛË Ô˘ ¤‰ˆÛÂÁ‡Úˆ ÛÙÔ 957-958 Ô º·ÙÈÌ›‰Ë˜ ¯·Ï›ÊË˜ ÙË˜ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘ al-Mu‘izz (953-975)ÚÔ˜ ¤Ó·Ó ÚÂÛ‚Â˘Ù‹ ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ∑’ ÙÔ˘¶ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤ÓÓËÙÔ˘ (913-959). ŸÙ·Ó Ô µ˘˙·ÓÙÈÓfi˜ ·ÂÛÙ·ÏÌ¤ÓÔ˜ ÌÂÙ¤ÊÂ-

ÚÂ, ÌÂÙ·Í‡ ¿ÏÏˆÓ, ÙÔ ·›ÙËÌ· ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÂÓfi˜ÚÂÛ‚Â˘Ù‹ ÙÔ˘ ¯·Ï›ÊË ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË (ı¤ÙÔÓÙ·˜, ‰ËÏ·‰‹, ı¤Ì··ÌÔÈ‚·ÈfiÙËÙ·˜), ¤Ï·‚Â ÙËÓ ÂÍ‹˜ ·¿ÓÙËÛË ·fi ÙÔÓ al-Mu‘izz:

ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÛÙ¤ÏÓÔ˘Ó Ú¤Û‚ÂÈ˜ ÛÂ ¿ÏÏÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÁÈ· ¤Ó·Ó ·fiÙÔ˘˜ ·ÎfiÏÔ˘ıÔ˘˜ ‰‡Ô ÏfiÁÔ˘˜: Â›ÙÂ ÂÂÈ‰‹ ¤¯Ô˘Ó ·Ó¿ÁÎË Î¿ÔÈÔ Ú¿ÁÌ·,Â›ÙÂ ÂÂÈ‰‹ ¤¯Ô˘Ó Î¿ÔÈ· ˘Ô¯Ú¤ˆÛË ÚÔ˜ ÙÔ ¿ÙÔÌÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÛÙ¤ÏÓÔ˘ÓÙÔÓ ÚÂÛ‚Â˘Ù‹. ¢ÂÓ ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ, ‰fiÍ· Ùˆ £ÂÒ, Ó· ¤¯Ô˘ÌÂ ·Ó¿ÁÎË ÙÔÓ Î‡-ÚÈfi ÛÔ˘ ‹ Ó· Â›Ì·ÛÙÂ ÌÂ ÔÔÈÔÓ‰‹ÔÙÂ ÙÚfiÔ ˘Ô¯ÚÂˆÌ¤ÓÔÈ ÛÂ ·˘ÙfiÓØ ÁÈ·ÔÈÔÓ ÏfiÁÔ ÙfiÙÂ ı· ¤ÚÂÂ Ó· ÙÔ˘ ÛÙÂ›ÏÔ˘ÌÂ ¤Ó·Ó ÚÂÛ‚Â˘Ù‹11;

√È ÛÙ·ıÂÚ¤˜ Ô˘ ÌfiÏÈ˜ ÂÚÈÁÚ¿„·ÌÂ ÛÂ Î·Ì›· ÂÚ›ÙˆÛË ‰ÂÓ ˘Ô‰Ë-ÏÒÓÔ˘Ó fiÙÈ Ë ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›· ·Ú¤ÌÂÓÂ ·Ó·ÏÏÔ›ˆÙË. ¶Ò˜ ı· ‹Ù·Ó‰˘Ó·ÙfiÓ, ¿ÏÏˆÛÙÂ, Ë µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ‰È·Ì¤ÛÔ˘ ÙË˜ ˘ÂÚ¯ÈÏÈÂ-ÙÔ‡˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÙË˜ Ó· ÂÚÈ‚·ÏÏfiÙ·Ó ·fi Ù· ›‰È· ÁÂÈÙÔÓÈÎ¿ ÎÚ¿ÙË, Ó· ·ÓÙÈ-ÌÂÙÒÈ˙Â ÙÈ˜ ›‰ÈÂ˜ ·ÂÈÏ¤˜ Î·È Ó· ÂÈ‰›ˆÎÂ ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÛÙËÓ ÂÍˆ-ÙÂÚÈÎ‹ ÙË˜ ÔÏÈÙÈÎ‹; £· ‹Ù·Ó ‰˘Ó·ÙfiÓ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ó· ˘ÈÔıÂÙÔ‡Û·Ó·ÚfiÌÔÈ· ÔÏÈÙÈÎ‹ ÌÂ ÂÎÂ›ÓÂ˜ ÚÔÎ·Ùfi¯ˆÓ ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙfiÚˆÓ ÔÈ ∫Ô-ÌÓËÓÔ› ÙÔÓ 12Ô ·ÈÒÓ·, ¤¯ÔÓÙ·˜ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ¤Ó· ÚˆÙÔÊ·Ó¤˜ Î·È·Úfi‚ÏÂÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ fiˆ˜ ‹Ù·Ó ÂÎÂ›ÓÔ ÙˆÓ ™Ù·˘ÚÔÊÔÚÈÒÓ12; ∞˘ÙfiÏÔÈfiÓ Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ¤¯Ô˘ÌÂ ¿ÓÙÔÙÂ ˘’ fi„ÈÓ Â›Ó·È fiÙÈ Ë ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹‰ÈÏˆÌ·Ù›· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Û˘ÓÂ¯‹ Û¯Â‰fiÓ ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ ÛÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙË˜ Î·È·ÍÈÔÛËÌÂ›ˆÙË ÚÔÛ·ÚÌÔÛÙÈÎfiÙËÙ·13.

ª¤¯ÚÈ ÛÙÈÁÌ‹˜ ÂÈ¯ÂÈÚ‹Û·ÌÂ Ì›· Û‡ÓÙÔÌË ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙË˜‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜ Î·È Î¿Ó·ÌÂ ÏfiÁÔ ÁÈ· ÙÚÂÈ˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎ¤˜ Î·È ̄ ·Ú·-ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¤˜ ÛÙ·ıÂÚ¤˜ ÙË˜: ÙË Û¯Â‰fiÓ ‰È·ÚÎ‹ ‡·ÚÍË ÂÓfi˜ ·ÓÙ›·ÏÔ˘ ‰¤-Ô˘˜ ÛÙ· ·Ó·ÙÔÏÈÎ¿, ÙË Û˘¯Ó¿ ÔÊÂÈÏfiÌÂÓË ÛÂ ·˘Ùfi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ·Ó¿ÁÎË·ÔÊ˘Á‹˜ ÂÚÈÛÛÔÙ¤ÚˆÓ ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ÔÏÂÌÈÎÒÓ ÌÂÙÒˆÓ, Î·È ÙËÓ ¤ÏÏÂÈ„ËÌÔÓ›ÌˆÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ·ÔÛÙÔÏÒÓ. ∫·È Ù· ÙÚ›· ·˘Ù¿ ÛÙÔÈ¯Â›· ÙË˜ ‚˘˙·-ÓÙÈÓ‹˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È ÌÂ ÙÔ Î˘Ú›ˆ˜ ı¤Ì· ÙË˜ ·ÚÔ‡Û·˜ ÌÂÏ¤-ÙË˜: ÙÔÓ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ‰ÒÚÔ˘ ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·.


11. S. M. Stern, «An Embassy of the Byzantine Emperor to the Fatimid Caliph Al-Mu‘izz»,Byzantion 20 (1950), ÛÛ. 239-258, ÂÈ‰. 247-248: People send ambassadors to other people forone of the following two reasons: either because they are in need of something or because theyhave an obligation towards the person (to whom they send the ambassador). We do not know,thanks be to God, that we are in need of your master or that we are in any way obliged to him;why, then, should we send an ambassador to him? µÏ. J. Shepard, «Byzantine Diplomacy,A.D. 800-1204: Means and Ends», ÛÙÔ J. Shepard – S. Franklin (ÂÈÌ.), Byzantine Diplomacy.Papers from the Twenty-fourth Spring Symposium of Byzantine Studies, Cambridge, March1990, ÕÏÓÙÂÚÛÔÙ 1992, ÛÛ. 41-71, ÂÈ‰. 52-53.

12. µÏ. Shepard, fi.., ÛÛ. 43-44.13. §Ô˘ÁÁ‹˜, «µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·», fi.., Û. 30.

14. °È· ÙÔÓ ¶ÚÔÎfiÈÔ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘, ‚Ï. ÁÂÓÈÎ¿ H. Hunger, µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÏÔÁÔÙÂ¯Ó›·. ∏ ÏfiÁÈ·ÎÔÛÌÈÎ‹ ÁÚ·ÌÌ·ÙÂ›· ÙˆÓ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ, Ù. µ’: πÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›·, ºÈÏÔÏÔÁ›·, ¶Ô›ËÛË, ÌÙÊÚ. ∆.∫fiÏÏÈ·˜ – ∫. ™˘Ó¤ÏÏË – °. Ã. ª·ÎÚ‹˜ – π. µ¿ÛÛË˜, ∞ı‹Ó· 1992, ÛÛ. 78-90Ø ∞. µ·ÛÈÏÈÎÔ-Ô‡ÏÔ˘-πˆ·ÓÓ›‰Ô˘, ∏ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÈÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›· (324-1204). ™‡ÓÙÔÌË ÂÈÛÎfiËÛË, ∞ı‹Ó·¯.¯., ÛÛ. 28-30.

O ƒ√§√™ T√À ¢øƒ√À ™∆∏ µÀ∑∞¡∆π¡∏ ¢π¶§øª∞∆π∞ 203

∆Ô ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎfi ‰ÒÚÔ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ Ì›· Ú·ÎÙÈÎ‹ ‰È·‰Â‰ÔÌ¤ÓË fi¯È ÌfiÓÔÛÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ, ·ÏÏ¿ ÛÙÔÓ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÌÂÛ·ÈˆÓÈÎfi ÎfiÛÌÔ. µ˘˙·ÓÙÈÓÔ›, ÕÚ·-‚Â˜ Î·È ¢˘ÙÈÎÔ› ÈÛÙÔÚÈÎÔ› Î·È ¯ÚÔÓÔÁÚ¿ÊÔÈ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Â·ÓÂÈÏËÌÌ¤Ó·ÛÂ ‰ÒÚ· Ô˘ ·ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·È ÌÂÙ·Í‡ ËÁÂÌfiÓˆÓ ‹ ÛÂ ‰ÒÚ· Ô˘ ÚÔÛÊ¤-ÚÔÓÙ·È ÌÂ ·ÓÙ¿ÏÏ·ÁÌ· ÙËÓ ÂÈÚ‹ÓË ‹ ÙÔÓ ÚÔÛÂÙ·ÈÚÈÛÌfi ÂÓfi˜ Â›ÊÔ‚Ô˘ ‹¯Ú‹ÛÈÌÔ˘ ËÁÂÌfiÓ·. ∞˘Ù‹ Ë Ú·ÎÙÈÎ‹ ÙË˜ ·ÚÔ¯‹˜ ‰ÒÚˆÓ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Ê˘ÛÈÎ¿ÂÚ¿ÛÂÈ ··Ú·Ù‹ÚËÙË ·fi ÙÔ˘˜ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘˜ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ Î·È ·fi ÔÏ‡ ·-ÏÈ¿ ¤¯ÂÈ ÙÔÓÈÛÙÂ› Ë ·Í›· ÙË˜ ̂ ˜ Ì¤ÛÔ Â›ÙÂ˘ÍË˜ ÙˆÓ ÛÎÔÒÓ ÙË˜ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹˜ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡, ÛÙËÓ ÚÔÎÂÈÌ¤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË, ÎÚ¿ÙÔ˘˜.

™ÙÔ ¿ÚıÚÔ ·˘Ùfi ı· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘ÌÂ Ó· ÂÍÂÙ¿ÛÔ˘ÌÂ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ‰Ò-ÚÔ˘ ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·, ˘ÈÔıÂÙÒÓÙ·˜ ÙfiÛÔ ÙËÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·Î‹, fiÛÔÎ·È ÌÈ· ÓÂÒÙÂÚË ÔÙÈÎ‹. ∫˘Ú›ˆ˜ ı· ÂÈ¯ÂÈÚ‹ÛÔ˘ÌÂ Ó· ·Ó·‰Â›ÍÔ˘ÌÂ ÙÔÓÛÎÔfi Î·È ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ‰ÒÚˆÓ, Ù· Â›‰Ë ÙÔ˘˜ Î·È ÔÚÈÛÌ¤ÓÂ˜ ÔÈÎÔÓÔ-ÌÈÎ¤˜ Ù˘¯¤˜ ÙÔ˘˜. µ¤‚·È·, Â‰Ò ·ÏÒ˜ ı· „ËÏ·Ê›ÛÔ˘ÌÂ ·˘Ùfi ÙÔ Ú·ÁÌ·-ÙÈÎ¿ ÙÂÚ¿ÛÙÈÔ ı¤Ì· Î·È ı· ÂÚÈÔÚÈÛıÔ‡ÌÂ ÛÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË Î¿ÔÈˆÓ ÂÓ‰ÂÈ-ÎÙÈÎÒÓ ·ÔÛ·ÛÌ¿ÙˆÓ Ì¤Û· ·fi ÙÈ˜ ËÁ¤˜. ¶ÚÈÓ Û˘ÓÂ¯›ÛÔ˘ÌÂ, fiÌˆ˜,ÔÊÂ›ÏÔ˘ÌÂ Ó· ÂÈÛËÌ¿ÓÔ˘ÌÂ ÙÔ ÂÍ‹˜: Û˘¯Ó¿, ÛÙÈ˜ ÌË ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ËÁ¤˜˘¿Ú¯Ô˘Ó ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ Ô˘ ·ÁÓÔÔ‡ÓÙ·È ‹ ·ÔÛÈˆÒÓÙ·È ·fi ÙÈ˜ Û‡Á¯ÚÔ-Ó¤˜ ÙÔ˘˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜, Î·È ÔÈ ÔÔ›Â˜ Ì·˜ ‚ÔËıÔ‡Ó Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘ÌÂ ÌÈ· Â-ÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÔÏÔÎÏËÚˆÌ¤ÓË ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜. °È’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏfiÁÔ, Ë ÌÂ-Ï¤ÙË ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ ÙˆÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ‰ÒÚˆÓ, ·ÎfiÌ· Î·È ·Ó ÂÈ¯ÂÈÚËıÂ› ·Ô-ÎÏÂÈÛÙÈÎ¿ ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙˆÓ ‰ÒÚˆÓ Ô˘ ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ ÚÔÛ¤ÊÂÚÂ, ··È-ÙÂ› Ó· Ï¿‚Ô˘ÌÂ ̆ ’ fi„ÈÓ ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ, Î·È ¿ÏÏÂ˜ ÌÂÛ·ÈˆÓÈÎ¤˜ Ë-Á¤˜, fiˆ˜ ÙÈ˜ ‰˘ÙÈÎ¤˜ Î·È ÙÈ˜ ·Ú·‚ÈÎ¤˜.

™Â ·˘Ùfi ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ÌÔÚÔ‡ÌÂ Ï¤ÔÓ Ó· ÂÌ‚·ı‡ÓÔ˘ÌÂ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙÔı¤Ì· Ì·˜, ÂÍÂÙ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜ ÙˆÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ‰ÒÚˆÓ. ™Â ÙÈ·ÔÛÎÔÔ‡ÛÂ ¤Ó·˜ µ˘˙·ÓÙÈÓfi˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ fiÙ·Ó ÚÔÛ¤ÊÂÚÂ ¤Ó· ‰Ò-ÚÔ; ◊‰Ë ·fi fiÛ· ÚÔ·Ó·Ê¤ÚıËÎ·Ó Á›ÓÂÙ·È ·ÓÙÈÏËÙfi fiÙÈ Ù· ‰ÒÚ· Î·-Ù·Ú¯‹Ó ̄ ÚËÛ›ÌÂ˘·Ó ÁÈ· ÙËÓ ÂÍ·ÁÔÚ¿ ‹ ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙË˜ ÂÈÚ‹ÓË˜, ̂ ˜ ‰¤ÏÂ-·Ú ‹ ̂ ˜ ·ÓÙ·ÌÔÈ‚‹ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¯ÒÚËÛË ÛÂ ÌÈ· Û˘ÌÌ·¯›·. ∆ÔÓ 6Ô ·ÈÒÓ·, ÔÔÏ‡˜ ¶ÚÔÎfiÈÔ˜, Ô ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ÙË˜ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘ πÔ˘ÛÙÈÓÈ·-ÓÔ‡ (527-565), ÛÂ Ï‹ÚË ·ÓÙ›ıÂÛË ÌÂ ¿ÏÏ· ¤ÚÁ· ÙÔ˘, ÛÙÚ¤ÊÂÙ·È ÌÂ ¤Ó· ÏÈ-‚ÂÏÔÁÚ¿ÊËÌ·, Ù· ÂÚ›ÊËÌ· ∞Ó¤Î‰ÔÙ¿ ÙÔ˘, Î·Ù¿ ÙÔ˘ πÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ Î·È ÙË˜Û˘˙‡ÁÔ˘ ÙÔ˘ £ÂÔ‰ÒÚ·˜14. ¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓ ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· Ì·˜ fiÙÈ,

ÌÂÙ·Í‡ ¿ÏÏˆÓ, Ô ¶ÚÔÎfiÈÔ˜ Î·Ù·Ê¤ÚÂÙ·È Â·ÓÂÈÏËÌÌ¤Ó· ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ·ÎÚÈ-‚Ò˜ ÙË˜ Ú·ÎÙÈÎ‹˜ ÙÔ˘ πÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ Ó· ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ ÌÂÁ¿Ï· ̄ ÚËÌ·ÙÈÎ¿ Ô-Û¿ ÛÙÔ˘˜ ‚·Ú‚¿ÚÔ˘˜, È‰È·›ÙÂÚ· ÛÙÔ ‚·ÏÎ·ÓÈÎfi Û‡ÓÔÚÔ. ∞˘Ù‹ Ë ÔÏÈÙÈÎ‹Î·ÙÂ˘Ó·ÛÌÔ‡ ÔÊÂÈÏfiÙ·Ó Ê˘ÛÈÎ¿ ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ô πÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜ ÂÈı˘-ÌÔ‡ÛÂ Ó· ¤¯ÂÈ ÚÔÊ˘Ï·ÁÌ¤Ó· Ù· ÓÒÙ· ÙÔ˘, Û˘ÁÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ‰È¿ÊÔ-ÚÔ˘˜ Í¤ÓÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ ÁÈ· fiÛÔ ‰È¿ÛÙËÌ· ‹Ù·Ó ··Û¯ÔÏËÌ¤ÓÔ˜ ÌÂ Ù· ÔÏÂÌÈ-Î¿ ÁÂÁÔÓfiÙ· ÛÙË ¢‡ÛË15. √ ¶ÚÔÎfiÈÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ̄ ·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿:

∆Ôf˜ ‰b ‚·Ú‚¿ÚÔ˘˜ ±·ÓÙ·˜ Ôé‰¤Ó· àÓÈÂd˜ Î·ÈÚeÓ ¯Ú‹Ì·ÛÈÓ â‰ˆÚÂÖÙÔ ÌÂ-Á¿ÏÔÈ˜, ë̌ÒÔ˘˜ ÙÂ Î·d ëÛÂÚ›Ô˘˜ Úfi˜ ÙÂ ôÚÎÙÔÓ Î·d ÌÂÛËÌ‚Ú›·Ó, ô¯ÚÈ â˜ ÙÔf˜âÓ µÚÂÙÙ·Ó›·È˜ ̌èÎËÌ¤ÓÔ˘˜ Î·d ÁÉ˜ ·ÓÙ·¯fiıÈ ÙÉ˜ ÔåÎÔ˘Ì¤ÓË˜ Ùa öıÓË, ̌zÓÂÚÔé‰b ¬ÛÔÓ àÎÔcÓ ÚfiÙÂÚÔÓ Âú¯ÔÌÂÓ, àÏÏa ÚáÙÔÓ å‰fiÓÙÂ˜ ÂrÙ· ÙÔÜ Á¤ÓÔ˘˜ùÓÔÌ· öÁÓˆÌÂÓ. … Ù·‡Ù÷ Ë ÙÂ Ôî ‚¿Ú‚·ÚÔÈ ±·ÓÙÂ˜ Î‡ÚÈÔÈ ÙÔÜ ^ƒˆÌ·›ˆÓ ·-ÓÙ¿·ÛÈ ÁÂÁ¤ÓËÓÙ·È ÏÔ‡ÙÔ˘, j Ùa ¯Ú‹Ì·Ù· Úe˜ ÙÔÜ ‚·ÛÈÏ¤ˆ˜ ÎÂÎÔÌÈÛÌ¤ÓÔÈj ÏË˚˙fiÌÂÓÔÈ ÙcÓ ÙáÓ ^ƒˆÌ·›ˆÓ àÚ¯‹Ó, j ÙÔf˜ ·å¯Ì·ÏÒÙÔ˘˜ àÔ‰È‰fiÌÂÓÔÈ, jÙcÓ âÎÂ¯ÂÈÚ›·Ó àÂÌÔÏÔÜÓÙÂ˜,16 …

√ ¶ÚÔÎfiÈÔ˜ Ì·˜ ÏËÚÔÊÔÚÂ›, ÏÔÈfiÓ, fiÙÈ Ô πÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜ ¯ÚËÛÈÌÔ-ÔÈÔ‡ÛÂ ÙËÓ ·Ï·È¿ ÚˆÌ·˚Î‹ ·Ú¿‰ÔÛË ÙË˜ Î·Ù·‚ÔÏ‹˜ ¯ÚËÌ¿ÙˆÓ ÛÙÔ˘˜‚·Ú‚¿ÚÔ˘˜17, ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ÙÔ˘˜ Û˘ÁÎÚ·ÙÂ›. ∂ÓÙÔ‡ÙÔÈ˜, Ë Ù·ÎÙÈÎ‹ ÙÔ˘,·ÓÂÍ·ÚÙ‹Ùˆ˜ ÙÔ˘ ·Ó ‹Ù·Ó ÂÈÙ˘¯ËÌ¤ÓË ‹ fi¯È, Û›ÁÔ˘Ú· ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ·ÔÙ¤ÏÂ-ÛÌ· ·Ú·ÏÔÁÈÛÌÔ‡ ‹ ·‰È·ÊÔÚ›·˜ ÁÈ· ÙÔ ÎÔÈÓfi Î·Ïfi, fiˆ˜ ·Ê‹ÓÂÈ Ó· ÂÓ-ÓÔËıÂ› Ô ¶ÚÔÎfiÈÔ˜. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, ‹Ù·Ó Ì›· ÔÏÈÙÈÎ‹ ÂÈÌÂÏÒ˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÌ¤-ÓË Î·È ÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓË ÛÂ Ì·ÎÚ¿ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ‹ ·Ú¿‰ÔÛË. ∆Ô ̄ ˆÚ›Ô ·˘Ùfi ÙˆÓ∞ÓÂÎ‰fiÙˆÓ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÂÂÈ‰‹ Û˘ÓÔ„›˙ÂÈ ÙÈ˜ Î˘ÚÈfiÙÂÚÂ˜ ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ˜Ô˘ ·Ú·‰ÔÛÈ·Î¿ ·Ô‰›‰Ô˘ÌÂ ÛÙËÓ Ú·ÎÙÈÎ‹ ÙË˜ ÚÔÛÊÔÚ¿˜ ‰ÒÚˆÓ·fi ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·: ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙË˜ ÂÈÚ‹ÓË˜, ÙËÓ ÂÍ·ÁÔÚ¿˘ËÚÂÛÈÒÓ, ÙËÓ ·ÂÏÂ˘ı¤ÚˆÛË ·È¯Ì·ÏÒÙˆÓ Î·È ÙËÓ Â›ÙÂ˘ÍË ÂÎÂ¯ÂÈÚ›·˜.

∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ù· ‰ÒÚ· ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó Û˘¯Ó¿ Ì¤ÛÔ ÂÍ·ÁÔÚ¿˜ ‹ ‰È·Ù‹-ÚËÛË˜ ÙË˜ ÂÈÚ‹ÓË˜, ·Ó·ÁÓÒÚÈ˙Â Î·È Ô ªÈ¯·‹Ï æÂÏÏfi˜, ÙÔÓ 11Ô ·ÈÒÓ·, Ï¤-ÁÔÓÙ·˜ fiÙÈ Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ π’ ¢Ô‡Î·˜ (1059-1067) ÚÔÙÈ-ÌÔ‡ÛÂ ˆ˜ Ì¤ÛÔ Â›Ï˘ÛË˜ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÒÓ ÙÔ˘ ÌÂ ÙÔ˘˜ ‚·Ú‚¿ÚÔ˘˜ Ù· ‰ÒÚ·Î·È ‰È¿ÊÔÚÂ˜ ¿ÏÏÂ˜ ̄ ¿ÚÂ˜, ·Ú¿ ÙËÓ ÔÏÂÌÈÎ‹ ·Ó·Ì¤ÙÚËÛË18.


15. ∞È. ÃÚÈÛÙÔÊÈÏÔÔ‡ÏÔ˘, µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ πÛÙÔÚ›·, Ù. ∞’: 324-610, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 21996, Û. 289.16. ¶ÚÔÎfiÈÔ˜, \∞Ó¤Î‰ÔÙ· 19.13-16, ÂÎ‰. J. Haury – G. Wirth, Procopii Caesariensis opera

omnia, Ù. III: Historia quae dicitur arcana [Bibliotheca Scriptorum Graecorum etRomanorum Teubneriana], §ÂÈ„›· 1963, ÛÛ. 122,22-123,16.

17. ÃÚÈÛÙÔÊÈÏÔÔ‡ÏÔ˘, fi.., Û. 287.18. ªÈ¯·‹Ï æÂÏÏfi˜, ÃÚÔÓÔÁÚ·Ê›·, ÂÎ‰. E. Renauld, Michel Psellos, Chronographie ou histoire

d’un siècle de Byzance (976-1077), Ù. 2, ¶·Ú›ÛÈ 1928, Û. 146,4-8: Ùe ÁÔÜÓ ‚Ô˘ÏfiÌÂÓÔÓ ·éÙ̌á qÓÌc ÔÏ¤ÌÔÈ˜ Ùa ÂÚd ÙáÓ âıÓáÓ ‰È·Ù›ıÂÛı·È, àÏÏa ‰ÒÚˆÓ àÔÛÙÔÏ·Ö˜ Î·› ÙÈÛÈÓ ëÙ¤Ú·È˜ ÊÈÏÔ-ÊÚÔÛ‡Ó·È˜, ‰˘ÂÖÓ ≤ÓÂÎ·, ¥Ó· Ì‹ÙÂ Ùa ÏÂ›ˆ Î·Ù·Ó·Ï›ÛÎÔÈ ÙÔÖ˜ ÛÙÚ·ÙÈÒÙ·È˜, Î·d ·éÙe˜ ‰È·ÁˆÁcÓö¯ÔÈ àıfiÚ˘‚ÔÓ.

O ƒ√§√™ T√À ¢øƒ√À ™∆∏ µÀ∑∞¡∆π¡∏ ¢π¶§øª∞∆π∞ 205

√ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˜ ÙÔ˘ æÂÏÏÔ‡ πˆ¿ÓÓË˜ ™Î˘Ï›Ù˙Ë˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÙË Ì·Ù·›ˆÛËÌ¤Ûˆ ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜, ÙÔÓ 10Ô ·ÈÒÓ·, ÌÈ·˜ ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ ÂÈÎ›Ó-‰˘ÓË˜ ÁÈ· ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ Û˘ÌÌ·¯›·˜ Ô˘ Û¯Â‰›·˙Â Ó· ˘ÔÁÚ¿„ÂÈ Ô µÔ‡ÏÁ·-ÚÔ˜ ÙÛ¿ÚÔ˜ ™˘ÌÂÒÓ (893-927) ÌÂ ÙÔÓ º·ÙÈÌ›‰Ë ̄ ·Ï›ÊË ÙË˜ µÔÚÂ›Ô˘ ∞ÊÚÈ-Î‹˜ al-Mahd÷ (910-934). √ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ƒˆÌ·Ófi˜ ∞’ §·Î·ËÓfi˜ (920-944) Á¤ÌÈÛÂ ÌÂ ·ÎÚÈ‚¿ (·ÏÏ¿ ‰˘ÛÙ˘¯Ò˜ ¿ÁÓˆÛÙ· ÛÂ ÂÌ¿˜) ‰ÒÚ· ÙÔ˘˜ÕÚ·‚Â˜ Ú¤Û‚ÂÈ˜ ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ÙÔ˘, ÒÛÙÂ Ó· ÌÂÙ·Â›ÛÂÈ ÙÔÓ ¯·Ï›ÊË Î·È Ó·ÌËÓ ÚÔÛ¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÛÙË Û˘ÌÌ·¯›· ÌÂ ÙÔÓ µÔ‡ÏÁ·ÚÔ ÙÛ¿ÚÔ, Ú¿ÁÌ· Ô˘ ¤-Ù˘¯Â19. ∂ÔÌ¤Óˆ˜, Ù· ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ¿ ‰ÒÚ· ‰ÂÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó ÌfiÓÔ ÁÈ·ÙËÓ Â›ÙÂ˘ÍË ÌÈ·˜ Û˘ÌÊ¤ÚÔ˘Û·˜ Û˘ÌÌ·¯›·˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙË Ì·Ù·›ˆÛËÌÈ·˜ ·ÂÈÏËÙÈÎ‹˜.

¢ÂÓ Ú¤ÂÈ, ‚¤‚·È·, Ó· ·Ú·ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ı›Í·ÌÂ ‹‰Ë:ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙Â ‰È·ÚÎÒ˜ ÔÏ‡ÏÂ˘ÚÂ˜ ·ÂÈÏ¤˜, ÌÂ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·Ó· ÌËÓ ¤¯ÂÈ ¿ÏÏË ÂÈÏÔÁ‹ ·fi ÙË Û˘ÓÂ¯‹ Û¯Â‰fiÓ ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ ÔÏ¤ÌˆÓ,·Ì˘ÓÙÈÎÔ‡ Û˘Ó‹ıˆ˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ∂ÈÏ¤ÔÓ, fiÙ·Ó Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ §¤ˆÓ™Ù’ Ô ™ÔÊfi˜ (886-912) ÁÚ¿ÊÂÈ ÛÙ· ∆·ÎÙÈÎa ÙÔ˘ fiÙÈ ı· ‹Ù·Ó Î·Ïfi Ó· ÂÈ-‰ÈÒÎÂÙ·È Ë ÂÈÚ‹ÓË Î·È Ó· ·ÔÊÂ‡ÁÂÙ·È Ô fiÏÂÌÔ˜, ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÌÂ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓÙÚfiÔ ÙÈ˜ ÂÈÊ˘Ï¿ÍÂÈ˜ ÙˆÓ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÁÈ· ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÔÓ fiÏÂÌÔ20. √ ÁÈÔ˜ÙÔ˘, ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ∑’ Ô ¶ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤ÓÓËÙÔ˜, ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ¶Úe˜ ÙeÓ ú‰ÈÔÓ˘îeÓ ̂ ƒˆÌ·ÓfiÓ, ‹ ·ÏÏÈÒ˜ ÁÓˆÛÙfi ̂ ˜ De administrando imperio, ̆ Ô‰ÂÈÎÓ‡-ÂÈ fiÙÈ Ë µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ˘ÔÎÈÓ‹ÛÂÈ Î¿ÔÈÔÓ ¿ÏÏÔÏ·fi Ó· ÔÏÂÌ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ·ÓÙ›·Ïfi ÙË˜, ·ÔÊÂ‡ÁÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÙÈ˜ ·‚¤‚·ÈÂ˜ Ô-ÏÂÌÈÎ¤˜ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂÈ˜. ∫·ıÔÚ›˙ÂÈ, Ì¿ÏÈÛÙ·, ÔÈÔÈ ·fi ÙÔ˘˜ ÁÂ›ÙÔÓ¤˜ ÙË˜ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÔÈˆÓØ ÁÚ¿ÊÂÈ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·,ÛÙÔ Ù¤Ù·ÚÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ fiÙÈ ÔÈ ¶·Ù˙ÈÓ·ÎÖÙ·È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó,˘ÔÎÈÓÔ‡ÌÂÓÔÈ Î·È Ì¤Ûˆ ‰ÒÚˆÓ, ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ̂ ƒá˜ Î·È ÙˆÓ √‡ÁÁÚˆÓ21.

19. πˆ¿ÓÓË˜ ™Î˘Ï›Ù˙Ë˜, ™‡ÓÔ„È˜ îÛÙÔÚÈáÓ, ÂÎ‰. I. Thurn, Ioannis Scylitzae Synopsis historiarum[Corpus Fontium Historiae Byzantinae (= CFHB), 5], µÂÚÔÏ›ÓÔ - ¡¤· ÀfiÚÎË 1973, Û.264,71-91.

20. §¤ˆÓ ™Ù’ ™ÔÊfi˜, ∆·ÎÙÈÎ¿, ÂÎ‰. R. Vári, Leonis imperatoris Tactica, Ù. π, µÔ˘‰·¤ÛÙË 1917,ÛÛ. 4,35-38, 39,517-40,532. µÏ. ¡. √ÈÎÔÓÔÌ›‰Ë˜, «∆Ô fiÏÔ ÙÔ˘ ̄ Ú‹Ì·ÙÔ˜», ÛÙÔ ∫. ∆ÛÈÎÓ¿ÎË˜(ÂÈÌ.), ∆Ô ÂÌfiÏÂÌÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ (9Ô˜-12Ô˜ ·È.), ∞ı‹Ó· 1997, ÛÛ. 261-268, ÂÈ‰. 261. Ÿˆ˜,fiÌˆ˜, Ô J. Haldon ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ Ë ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ Â›ÛËÌË È‰ÂÔÏÔÁ›· ·ÓÙÈÏ·Ì‚·-ÓfiÙ·Ó ÙËÓ ÂÈ‰ÈˆÎfiÌÂÓË ÂÈÚ‹ÓË: … peace was the peace of the Christian oikoumen§ ruled bythe Roman emperors, God’s appointees on earth («‘Blood and ink’: Some Observations onByzantine Attitudes towards Warfare and Diplomacy», ÛÙÔ Shepard – Franklin (ÂÈÌ.),Byzantine Diplomacy, fi.., ÛÛ. 281-294, ÂÈ‰. 287).

21. ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ∑’ ¶ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤ÓÓËÙÔ˜, ¶Úe˜ ÙeÓ ú‰ÈÔÓ ˘îeÓ ^ƒˆÌ·ÓfiÓ, ÎÂÊ. 4: ¶ÂÚd ÙáÓ ¶·Ù˙È-Ó·ÎÈÙáÓ Î·d ^ƒá˜ Î·d ∆Ô‡ÚÎˆÓ, ÂÎ‰. G. Moravcsik, Constantine Porphyrogenitus, De·dministrando imperio, ·ÁÁÏ. ÌÙÊÚ. R. J. H. Jenkins [CFHB, 1], √˘¿ÛÈÁÎÙÔÓ 1967, ÛÛ. 50,8-52,13: √î <ÁaÚ> ¶·Ù˙ÈÓ·ÎÖÙ·È, Î·d Ù÷É Úe˜ ÙeÓ ‚·ÛÈÏ¤· ÊÈÏ›÷· Û˘Ó‰Ô‡ÌÂÓÔÈ Î·d ·Ú’ âÎÂ›ÓÔ˘ ‰Èa

∏ ¿ÏÏË Ù·ÎÙÈÎ‹ Ô˘ Â›¯·Ó ˘ÈÔıÂÙ‹ÛÂÈ ÔÈ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ› ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó··ÔÊ‡ÁÔ˘Ó ÙÔÓ fiÏÂÌÔ ‹Ù·Ó, fiˆ˜ ¤¯Ô˘ÌÂ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚÂÈ, Ë ÂÍ·ÁÔÚ¿ ÙË˜ÂÈÚ‹ÓË˜. ¶ÚÔ¤‚·ÈÓ·Ó ÛÂ ÏËÚˆÌ¤˜ ÙÔ˘ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘ Î·È Û˘¯Ó¿ ̆ fiÛ¯ÔÓÙ·ÓfiÙÈ ı· Â·Ó·Ï¿Ì‚·Ó·Ó ÙÈ˜ ÏËÚˆÌ¤˜ ·˘Ù¤˜ Î¿ıÂ ¯ÚfiÓÔ, ÌÂ ÚÔ¸fiıÂÛËÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙË˜ ÂÈÚ‹ÓË˜. ŒÙÛÈ, fiÌˆ˜, ÂÈÛ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ ÛÂ Î·Ù¿-ÛÙ·ÛË ˘ÔÙ¤ÏÂÈ·˜ Î·È ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏfiÁÔ Ë Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓË Ù·ÎÙÈÎ‹ ‰ÂÓÂ·ÈÓ¤ıËÎÂ ÔÙ¤. £ÂˆÚËÙÈÎ¿ ‹Ù·Ó ··Ú¿‰ÂÎÙÔ Ô ÌÔÓ·‰ÈÎfi˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔ-Ú·˜ Ô˘ ÌÂ ıÂ›Ô ı¤ÏËÌ· ‚·Û›ÏÂ˘Â Â› ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ Î·È Â›¯Â ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎ¤˜·ÍÈÒÛÂÈ˜ Ó· Â›Ó·È ̆ ÔÙÂÏ‹˜ Î¿ÔÈÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ ÎÔÛÌÈÎÔ‡ ¿Ú¯ÔÓÙ·. ™ÙËÓ Ú¿-ÍË, fiÌˆ˜, ÔÏÏ¤˜ ÊÔÚ¤˜ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ‰ÂÓ Û˘Ì‚¿‰È˙·Ó ÌÂ ÙË ıÂˆÚ›· Î·È ÔÈµ˘˙·ÓÙÈÓÔ› ‹Ù·Ó ·ÚÎÂÙ¿ ÚÂ·ÏÈÛÙ¤˜ ÒÛÙÂ Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÈÚ‹ÓË,‰Â¯fiÌÂÓÔÈ ÙËÓ ˘ÔÙ¤ÏÂÈ·, fiÙ·Ó ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ÌÂ Ù·fiÏ· ÙÔÓ Â¯ıÚfi22.

Ÿˆ˜, fiÌˆ˜, ¤¯ÂÈ Û¯ÔÏÈ¿ÛÂÈ Ô ¡›ÎÔ˜ √ÈÎÔÓÔÌ›‰Ë˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔ-ÚÂ˜ ÙË˜ ª·ÎÂ‰ÔÓÈÎ‹˜ ‰˘Ó·ÛÙÂ›·˜ Ô˘, fiˆ˜ ÔÈ ÚÔÎ¿ÙÔ¯ÔÈ Î·È ÔÈ ‰È¿‰Ô-¯Ô› ÙÔ˘˜ ÂÍ·ÁfiÚ·˙·Ó ÙËÓ ÂÈÚ‹ÓË ‹ ÙË Û˘ÌÌ·¯›·: «… ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Ô‡ÙÂ ÓˆıÚÔ›,Ô‡ÙÂ ·ÓÈÎfi‚ÏËÙÔÈ. ∞ÏÒ˜ ÁÓÒÚÈ˙·Ó Î·Ï‹ ·ÚÈıÌËÙÈÎ‹ Î·È ÔÈÔ ‹Ù·Ó ÙÔÛ˘ÌÊ¤ÚÔÓ ÙÔ˘˜» 23. ∆È ÛËÌ·›ÓÂÈ ·˘Ùfi; ŸÙÈ ÔÏ‡ ·Ï¿ Ë ÂÍ·ÁÔÚ¿ ÙË˜ ÂÈÚ‹-ÓË˜ ‹ ÙË˜ Û˘ÌÌ·¯›·˜ ÛÂ Û‡ÁÎÚÈÛË ÌÂ Ì›· ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ ÂÈ¯Â›ÚËÛË ÌÂÁ¿ÏË˜ÎÏ›Ì·Î·˜ ·Ô‰ÂÈÎÓ˘fiÙ·Ó fiÙÈ ÛÙÔ›¯È˙Â ÏÈÁfiÙÂÚÔ, ‰ËÏ·‰‹ ‹Ù·Ó ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi-ÙÂÚË. ¶Ú¤ÂÈ, fiÌˆ˜, Ó· ¤¯Ô˘ÌÂ ̆ ’ fi„ÈÓ ‰‡Ô ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÍ·ÁÔÚ¿ÙË˜ ÂÈÚ‹ÓË˜: ÚÒÙÔÓ, ‰ÂÓ ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ·¿ÏÏ·ÛÛÂ ÙËÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ·fiÙÈ˜ ··Ú·›ÙËÙÂ˜, Î·È ÁÈ· ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ Î‡ÚÔ˘˜ ÙË˜, ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ¤˜ ‰·¿-ÓÂ˜, ·ÏÒ˜ ÙÈ˜ ÂÚÈfiÚÈ˙Â ÛËÌ·ÓÙÈÎ¿Ø ‰Â‡ÙÂÚÔÓ, Â›¯Â ÓfiËÌ· ÌfiÓÔ fiÙ·Ó Ë ·˘-ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÂ ·Ì˘ÓÙÈÎ‹ ı¤ÛË24. ∆Ô Î˘ÚÈfiÙÂÚÔ ÌÂÈÔÓ¤ÎÙËÌ· ÙË˜


ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î·d ‰ÒÚˆÓ àÓ·ÂÈıfiÌÂÓÔÈ, ‰‡Ó·ÓÙ·È ®÷·‰›ˆ˜ Î·Ùa ÙÉ˜ ¯ÒÚ·˜ ÙáÓ ÙÂ ^ƒá˜ Î·d ÙáÓ∆Ô‡ÚÎˆÓ â¤Ú¯ÂÛı·È Î·d âÍ·Ó‰Ú·Ô‰›˙ÂÛı·È Ùa ÙÔ‡ÙˆÓ Á‡Ó·È· Î·d ·È‰¿ÚÈ· Î·d ÏË˝˙ÂÛı·È ÙcÓ¯ÒÚ·Ó ·éÙáÓ.

22. √ÈÎÔÓÔÌ›‰Ë˜, «∆Ô fiÏÔ ÙÔ˘ ̄ Ú‹Ì·ÙÔ˜», fi.., Û. 261.23. ™ÙÔ ›‰ÈÔ, Û. 268.24. ™ÙÔ ›‰ÈÔ, Û. 267Ø N. Oikonomides, «The Role of the Byzantine State in the Economy», ÛÙÔ A.

E. Laiou (ÁÂÓ. ÂÈÌ.), The Economic History of Byzantium: From the Seventh through theFifteenth Century, Ù. 3 [Dumbarton Oaks Studies (= DOS), 39], √˘¿ÛÈÓÁÎÙÔÓ 2002, ÛÛ. 973-1058, ÂÈ‰. 1015-1016Ø ∂. ÃÚ˘Ûfi˜, «√ fiÏÂÌÔ˜ ¤Û¯·ÙË Ï‡ÛË», ÛÙÔ ∞. ∞‚Ú·Ì¤· – ∞. §·˝Ô˘ – ∂.ÃÚ˘Ûfi˜ (ÂÈÌ.), µ˘˙¿ÓÙÈÔ: ∫Ú¿ÙÔ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓ›·. ªÓ‹ÌË ¡›ÎÔ˘ √ÈÎÔÓÔÌ›‰Ë, ∞ı‹Ó· 2003, ÛÛ.543-563, ÂÈ‰. 544-548, 553. Ÿˆ˜ ˘Ô‰ËÏÒÓÂÙ·È ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ, Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙË Ë ‰È¿ÎÚÈÛËÌÂÙ·Í‡ ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ ÂÈ‚¿Ú˘ÓÛË˜ Ô˘ Â¤ÊÂÚÂ ¤Ó·˜ ·Ì˘ÓÙÈÎfi˜ Î·È ¤Ó·˜ ÂÈıÂÙÈÎfi˜ fi-ÏÂÌÔ˜, Î·ıÒ˜ Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ (Ô˘ Û¿ÓÈ· ÂÈ‰ÈˆÎfiÙ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜), ÌÔÏÔÓfiÙÈ ÎfiÛÙÈ-˙Â ·ÎÚÈ‚fiÙÂÚ· ÛÂ ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ¤˜ ‰·¿ÓÂ˜, Û˘Ó‰ÂfiÙ·Ó ÌÂ ÙËÓ ÚÔÔÙÈÎ‹ ÙË˜ ·ÔÎfiÌÈÛË˜ ÔÈÎÔ-ÓÔÌÈÎÔ‡ Î¤Ú‰Ô˘˜ ·fi ÙË Ó›ÎË, ÙÔ ÔÔ›Ô Û˘ÓÈÛÙÔ‡Û·Ó Ù· Ï¿Ê˘Ú· Î·È Ë ÊÔÚÔÏÔÁÈÎ‹ ÂÎÌÂÙ¿Ï-ÏÂ˘ÛË ÙˆÓ ·Ó·ÎÙËÌ¤ÓˆÓ ‹ Î·Ù·ÎÙËÌ¤ÓˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ (‚Ï. ÃÚ˘Ûfi˜, fi.., ÛÛ. 548-549).

ÂÍ·ÁÔÚ¿˜ ÙË˜ ÂÈÚ‹ÓË˜, ÂÎÙfi˜ ÙË˜ Ù·Â›ÓˆÛË˜, ‹Ù·Ó Ë Èı·ÓfiÙËÙ· Â·Ó¿ÏË-„‹˜ ÙË˜. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, ÙÔ Î˘ÚÈfiÙÂÚÔ ÌÂÈÔÓ¤ÎÙËÌ· ÙË˜ Î·Ù·Ê˘Á‹˜ ÛÙÔÓ fiÏÂÌÔ‹Ù·Ó ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ÎfiÛÙÔ˜ Î·È Ë ·‚¤‚·ÈË ¤Î‚·Û‹ ÙÔ˘. ∆Ë Ï‡ÛË ÛÙÔ ‰›ÏËÌÌ··˘Ùfi Û˘¯Ó¿ ¤‰ÈÓÂ ÙÔ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ¯Ú˘Ûfi ÓfiÌÈÛÌ·, ÙÔ ÔÔ›Ô ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Ì¤-¯ÚÈ ÙÔÓ 11Ô ·ÈÒÓ· ‹Ù·Ó ÂÚÈ˙‹ÙËÙÔ ‰ÈÂıÓÒ˜. ∞˘Ù‹ ÙÔ˘ Ë ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙÔ Î·ıÈ-ÛÙÔ‡ÛÂ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi fiÏÔ ÛÙ· ̄ ¤ÚÈ· ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘. ∆Ô ÂÚÈ˙‹ÙËÙÔ, ÏÔÈfiÓ,‚˘˙·ÓÙÈÓfi ̄ Ú˘Ûfi ÓfiÌÈÛÌ·, Ì·˙› ÌÂ ¿ÏÏ· ‰ÒÚ· – fiˆ˜ Ù· ÌÂÙ·ÍˆÙ¿ –, ‹Ù·ÓÂÚÈfiıËÙÔ ·fi ¿ÏÏÂ˜ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÂÎ¯ÚËÌ·ÙÈÛÌ¤ÓÂ˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›Â˜ Î·È ·ÓÂ-Ù˘ÁÌ¤ÓÂ˜ ÎÔÈÓˆÓ›Â˜, ÔÈ ÔÔ›Â˜ ‹Ù·Ó ‰È·ÙÂıÂÈÌ¤ÓÂ˜ Ó· Ê·ÓÔ‡Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂ-ÚÔ ‰È·ÏÏ·ÎÙÈÎ¤˜, ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ÙÔ ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó25.

ŸÛ· ¤¯Ô˘Ó ·Ó·ÊÂÚıÂ› Ì¤¯ÚÈ ÛÙÈÁÌ‹˜ ¤¯Ô˘Ó ÚÔÂÙÔÈÌ¿ÛÂÈ ÙÔ ¤‰·ÊÔ˜ÁÈ· Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘ÌÂ ÛÂ ÌÈ· Û˘ÓÔÙÈÎ‹ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ÂÈ‰ÒÓ ÙˆÓ ‰È-ÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ‰ÒÚˆÓ. °›ÓÂÙ·È Û˘¯Ó¿ ÏfiÁÔ˜ ÂÚ› ·ÚÔ¯‹˜ ‰ÒÚˆÓ Ì¤Ûˆ ÌÈ·˜‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ÚÂÛ‚Â›·˜ ÛÂ Î¿ÔÈÔÓ ËÁÂÌfiÓ·, ·ÏÏ¿ ¤Ú·Ó ÙˆÓ ¯ÚËÌ·ÙÈÎÒÓÔÛÒÓ, Û·Ó›ˆ˜ ›Ûˆ˜ ·Ó·ÚˆÙÈfiÌ·ÛÙÂ ÙÈ Â›‰Ô˘˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ‰ÒÚ· ÚÔÛÊ¤-ÚÔÓÙ·Ó. ∏ ÈÔ ·Ï‹ ·¿ÓÙËÛË Ô˘ Î·Ù·Ú¯‹Ó ı· ÌÔÚÔ‡Û·ÌÂ Ó· ‰ÒÛÔ˘ÌÂÛÙÔ ÂÚÒÙËÌ· ÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ·ÔÙÂÏ¤ÛÂÈ ¤Ó· ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎfi ‰ÒÚÔ Â›Ó·È:Û¯Â‰fiÓ Ô,ÙÈ‰‹ÔÙÂ, ·ÚÎÂ› Ê˘ÛÈÎ¿ Ó· Â›¯Â Î¿ÔÈ· ·Í›· ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ Ô˘ ÙÔÚÔÛ¤ÊÂÚÂ Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ Ô˘ ÙÔ Ï¿Ì‚·ÓÂ. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ ÛËÌÂ›Ô,fiÌˆ˜, Ú¤ÂÈ Ó· Î¿ÓÔ˘ÌÂ ‰‡Ô ··Ú·›ÙËÙÂ˜ ‰ÈÂ˘ÎÚÈÓ‹ÛÂÈ˜. ¶ÚÒÙÔÓ, Ë ¤Ó-ÓÔÈ· ÙÔ˘ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÔ‡ ‰ÒÚÔ˘ ‰È·ı¤ÙÂÈ Â˘Ú‡ ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ: ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓ·,˘ËÚÂÛ›Â˜, ·ÍÈÒÌ·Ù·, ÚÔ›ÎÂ˜ ÛÂ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÚÈÁÎ›ÈÛÛÂ˜ Î·È ÔÏfiÎÏË-ÚÂ˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÂÍÂÈ‰ÈÎÂ˘Ì¤ÓˆÓ ÙÂ¯ÓÈÙÒÓ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÔÙÂÏ¤ÛÔ˘Ó ¤Ó·‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎfi ‰ÒÚÔ. ¢Â‡ÙÂÚÔÓ, ‰ÂÓ ÚÔÔÚ›˙ÔÓÙ·Ó fiÏ· Ù· ÚÔ˜ ÂÍ¤Ù·ÛÈÓ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓ· ÂÍ·Ú¯‹˜ ÁÈ· ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ¿ ‰ÒÚ· Ô‡ÙÂ ¿ÓÙ· Î·Ù·ÛÎÂ˘¿˙Ô-ÓÙ·Ó ˆ˜ Ù¤ÙÔÈ·. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ¤Ó· ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎfi ‰ÒÚÔ ÌÔÚÂ› Ó· ÚÔ-ÂÚ¯fiÙ·Ó ·fi ÙËÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎ‹ Û˘ÏÏÔÁ‹ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· ÚÔÛÊÂ-ÚfiÙ·Ó ÛÂ ¤Ó·Ó Í¤ÓÔ ËÁÂÌfiÓ·26.

ª›· ·fi ÙÈ˜ Î·Ï‡ÙÂÚÂ˜ Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· Î·Ù·‰ÂÈ¯ıÂ› ÙÔ Â‡-ÚÔ˜ ÙË˜ ÔÈÎÈÏ›·˜ ÙˆÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ‰ÒÚˆÓ ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ Ë ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤ÓÓË-ÙË ÚÈÁÎ›ÈÛÛ· ÕÓÓ· ∫ÔÌÓËÓ‹ ÛÙËÓ ÂÚ›ÊËÌË ∞ÏÂÍÈ¿‰· ÙË˜. ∂ÎÂ› Î·Ù·-ÁÚ¿ÊÂÈ ÙËÓ ÂÈÛÙÔÏ‹ Ô˘ Ô ·Ù¤Ú·˜ ÙË˜ ∞Ï¤ÍÈÔ˜ ∞’ ∫ÔÌÓËÓfi˜ (1081-1118)¤ÛÙÂÈÏÂ, Á‡Úˆ ÛÙÔ 1082, ÚÔÊ·ÓÒ˜ Î·ÙfiÈÓ ‰È·Ú·ÁÌ·ÙÂ‡ÛÂˆÓ, ÛÙÔÓ °ÂÚ-Ì·Ófi ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ∂ÚÚ›ÎÔ ¢’ (1056-1106), ÁÈ· Ó· Û˘Ó¿„ÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘ Û˘Ì-Ì·¯›· ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ¡ÔÚÌ·Ó‰Ô‡ ËÁÂÌfiÓ· ƒÔ‚¤ÚÙÔ˘ °˘ÈÛÎ¿Ú‰Ô˘ (1057-

O ƒ√§√™ T√À ¢øƒ√À ™∆∏ µÀ∑∞¡∆π¡∏ ¢π¶§øª∞∆π∞ 207

25. √ÈÎÔÓÔÌ›‰Ë˜, «∆Ô fiÏÔ ÙÔ˘ ̄ Ú‹Ì·ÙÔ˜», fi.., Û. 268.26. µÏ. R. Cormack, «But is it Art?», ÛÙÔ Shepard – Franklin (ÂÈÌ.), Byzantine Diplomacy, fi..,

ÛÛ. 218-236, ÂÈ‰. 236Ø A. Muthesius, «Silken Diplomacy», ÛÙÔ Shepard – Franklin (ÂÈÌ.),Byzantine Diplomacy, fi.., ÛÛ. 237-248, ÂÈ‰. 242.

27. µÏ. Lounghis, Les ambassades, fi.., ÛÛ. 246-247.28. ÕÓÓ· ∫ÔÌÓËÓ‹, \∞ÏÂÍÈ¿˜ 3.10.4, ÂÎ‰. D. R. Reinsch – A. Kambylis, Annae Comnenae Alexias

[CFHB, 40/1], µÂÚÔÏ›ÓÔ - ¡¤· ÀfiÚÎË 2001, ÛÛ. 112,82-113,92.29. ™ÙÔ ›‰ÈÔ, 3.10.7, Û. 114,23-28. ™¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ Ù· ‰ÒÚ· ÙÔ˘ ∞ÏÂÍ›Ô˘ ∞’, Î·ıÒ˜ Î·È ¿ÏÏˆÓ ·˘ÙÔ-

ÎÚ·ÙfiÚˆÓ ÚÔ˜ ÙË ¢‡ÛË, ‚Ï. T.C. Lounghis, «Die byzantinischen Gesandten als Vermittlermaterieller Kultur vom 5. bis in 11 Jahrhundert», ÛÙÔ Kommunikation zwischen Orient undOkzident. Altag und Sachkultur, µÈ¤ÓÓË 1994, ÛÛ. 49-67Ø P. Schreiner, «DiplomatischeGeschenke zwischen Byzanz und dem Westen ca. 800-1200: Eine Analyse der Texte mitQuellenanhang» Dumbarton Oaks Papers (=DOP) 58 (2004), ss. 251-282.

30. M. F. Hendy, Coinage and Money in the Byzantine Empire, 1081-1261 [DOS, 12], √˘¿ÛÈÓ-ÁÎÙÔÓ 1969, Û. 6. ¶Ú‚Ï. C. Morrisson, «La dévaluation de la monnaie byzantine au XIesiècle: essai d’interprétation», Travaux et Mémoires 6 (1976), ÛÛ. 3-48Ø µ. ¶¤ÓÓ·, «µ˘˙·ÓÙÈÓfiÓfiÌÈÛÌ· Î·È ·Ú·¯·Ú¿ÎÙÂ˜», ÛÙÔ ™. ¡. ∆ÚˆÈ¿ÓÔ˜ (ÂÈÌ.), ŒÁÎÏËÌ· Î·È ÙÈÌˆÚ›· ÛÙÔ µ˘-˙¿ÓÙÈÔ, ∞ı‹Ó· 1997, ÛÛ. 273-294, ÂÈ‰. 276-277.

1085)27. ™Â Î¿ÔÈÔ ÛËÌÂ›Ô ÙË˜ ÂÈÛÙÔÏ‹˜ ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔÓ °ÂÚÌ·Ófi ·˘ÙÔÎÚ¿-ÙÔÚ· ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ∞Ï¤ÍÈÔ˜ ∞’: Ùa Ì¤ÓÙÔÈ ·Úa ÙÔÜ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ìÌáÓ Û˘ÌÊˆÓËı¤ÓÙ· àÔÛÙ·ÏÉÓ·È Ù÷É ÌÂÁ·ÏÔ‰˘-Ó¿Ì̌ˆ ÛÔ˘ âÍÔ˘Û›÷·, ·î ëÎ·ÙeÓ ÙÂÛÛ·Ú·ÎÔÓÙ·Ù¤ÛÛ·ÚÂ˜ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ÙáÓ ÓÔÌÈÛÌ¿-ÙˆÓ Î·d Ùa ëÎ·ÙeÓ ‚Ï·ÙÙ›·, àÂÛÙ¿ÏËÛ·Ó ÓÜÓ ‰Èa ÙÔÜ ÚˆÙÔÚÔ¤‰ÚÔ˘ ∫ˆÓ-ÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·d Î·ÙÂ¿Óˆ ÙáÓ àÍÈˆÌ¿ÙˆÓ Î·Ùa ÙcÓ àÚ¤ÛÎÂÈ·Ó ÙÔÜ ÈÛÙÔÙ¿ÙÔ˘Î·d ÂéÁÂÓÂÛÙ¿ÙÔ˘ ÛÔ˘ ÎfiÌËÙÔ˜ ÙÔÜ µÔ˘Ï¯¿Ú‰Ô˘. Î·d Ùe ®ËıbÓ ÔÛeÓ ÙáÓàÔÛÙ·Ï¤ÓÙˆÓ àÂÏËÚÒıË ‰È¿ ÙÂ ÂåÚÁ·ÛÌ¤ÓÔ˘ àÚÁ‡ÚÔ˘ Î·d ®ˆÌ·Ó¿ÙÔ˘ ·-Ï·ÈÄ˜ ÔÈfiÙËÙÔ˜Ø Î·d ÙÂÏÂÈÔ˘Ì¤ÓÔ˘ ÙÔÜ ¬ÚÎÔ˘ ·Úa ÙÉ˜ ÂéÁÂÓÂ›·˜ ÛÔ˘ ÛÙ·Ï‹-ÛÔÓÙ·› ÛÔÈ Î·d ·î ñfiÏÔÈÔÈ ‰È·ÎfiÛÈ·È ‰ÂÎ·bÍ ̄ ÈÏÈ¿‰Â˜ ÙáÓ ÓÔÌÈÛÌ¿ÙˆÓ Î·d ì®fiÁ· ÙáÓ ‰Ôı¤ÓÙˆÓ ÂúÎÔÛÈÓ àÍÈˆÌ¿ÙˆÓ ‰Èa ÙÔÜ ÈÛÙÔÙ¿ÙÔ˘ Ù÷ É Û÷ É âÍÔ˘Û›÷· µ·-ÁÂÏ¿Ú‰Ô˘, ïËÓ›Î· Âå˜ §ÔÁÁÈ‚·Ú‰›·Ó Î·Ù¤ÏıFË˜28.∫·È ÚÔ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙË˜ ÂÈÛÙÔÏ‹˜ Û˘ÓÂ¯›˙ÂÈ: Ù÷É Ì¤ÓÙÔÈ ÂéÁÂÓÂ›÷· ÛÔ˘ ÓÜÓ àÂÛÙ¿ÏËÛ·Ó ‰ÂÍÈˆÌ¿ÙˆÓ ≤ÓÂÎÂÓ âÁÎfiÏÈÔÓ ¯Ú˘-ÛÔÜÓ ÌÂÙa Ì·ÚÁ·ÚÈÙ·Ú›ˆÓ, ı‹ÎË ‰È¿¯Ú˘ÛÔ˜ ö¯Ô˘Û· öÓ‰ÔÓ ÙÌ‹Ì·Ù· ‰È·ÊfiÚˆÓêÁ›ˆÓ, zÓ ≤Î·ÛÙÔÓ ‰Èa ÙÔÜ âÊ’ ëÎ¿ÛÙ̌ˆ ·éÙáÓ âÓÙÂı¤ÓÙÔ˜ ̄ ·ÚÙ›Ô˘ ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È,Î·˘Î›ÔÓ Û·Ú‰ÔÓ‡¯ÈÔÓ Î·d âÌfiÙË˜ ÎÚ‡Ô˜, àÛÙÚÔÂÏ¤ÎÈÓ ‰Â‰ÂÌ¤ÓÔÓ ÌÂÙa ¯Ú˘-Û·Ê›Ô˘ Î·d çÔ‚¿ÏÛ·ÌÔÓ29.

∆È ÌÔÚÔ‡ÌÂ Ó· Û˘ÌÂÚ¿ÓÔ˘ÌÂ ·fi ÙËÓ ·Ú·¿Óˆ Ì·ÚÙ˘Ú›·; ¶ÚÒÙ·-ÚÒÙ· fiÙÈ ÙÔ Î‡ÚÈÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘ ‰ÒÚÔ˘ Ô˘ ÚÔÛÊ¤ÚıËÎÂ ‹Ù·Ó ¤Ó· ÙÂÚ¿ÛÙÈÔ¯ÚËÌ·ÙÈÎfi ÔÛfi, ¤Ó·˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ ·ÛËÌ¤ÓÈˆÓ ÓÔÌÈÛÌ¿ÙˆÓ Î·È Úˆ-Ì·Ó¿ÙˆÓ ·Ï·È¿˜ ÎÔ‹˜. ∞˜ ÛËÌÂÈˆıÂ› fiÙÈ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙË˜ ‚·ÛÈÏÂ›·˜ ÙÔ˘∞ÏÂÍ›Ô˘ ∞’ Ë Î·ı·ÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ̆ ÔÙÈÌËÌ¤ÓÔ˘ ÌÂÙ¿ Ù· Ì¤Û· ÙÔ˘ 11Ô˘ ·ÈÒÓ·‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ¯Ú˘ÛÔ‡ ÓÔÌ›ÛÌ·ÙÔ˜ Â›¯Â ÂÚÈÔÚÈÛıÂ› ÛÂ ÂÚ›Ô˘ ÔÎÙÒ Î·Ú¿-ÙÈ· ¯Ú˘ÛÔ‡ ·ÓÙ› ÙˆÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ 2430. ∂›¯Â, ‰ËÏ·‰‹ ÌÂÈˆıÂ› Ë ÂÚÈÂ-ÎÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ̄ Ú˘ÛÔ‡ ÓÔÌ›ÛÌ·ÙÔ˜ ÛÂ ÔÏ‡ÙÈÌÔ Ì¤Ù·ÏÏÔ. ¶ÚÔ-Ê·ÓÒ˜ ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏfiÁÔ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹ Ë ‰È·‚Â‚·›ˆÛË ÙÔ˘ ∞ÏÂÍ›Ô˘ fiÙÈÙ· ÓÔÌ›ÛÌ·Ù· Ô˘ ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ ÛÙÔÓ ∂ÚÚ›ÎÔ ¢’ Â›Ó·È ·Ï·È¿˜ ÎÔ‹˜.


∂ÈÏ¤ÔÓ, ÙÔ ̄ ÚËÌ·ÙÈÎfi ·˘Ùfi ÔÛfi Û˘ÓÔ‰Â˘fiÙ·Ó ·fi ÂÎ·Ùfi ‚Ï·ÙÙ›·31,‰ËÏ·‰‹ ÌÂÙ·ÍˆÙ¿ ˘Ê¿ÛÌ·Ù· ÔÚÊ˘ÚÔ‡ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜, ¤Ó· È‰È·›ÙÂÚ· ÔÏ‡ÙÈ-ÌÔ ‰ÒÚÔ. ∆· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ÌÂÙ·ÍˆÙ¿ Î·ÙÂÍÔ¯‹Ó ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎfi‰ÒÚÔ: ‹Ù·Ó ÔÏ‡ÙÈÌ· ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓ· Ô˘ ÌÂÙ·Ê¤ÚÔÓÙ·Ó Â‡ÎÔÏ· Î·È Û˘Ì‚fi-ÏÈ˙·Ó ÙÔ Î‡ÚÔ˜ Î·È ÙË ‰‡Ó·ÌË ÙË˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜. ∆· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ÌÂÙ·Íˆ-Ù¿ Ì¿ÏÈÛÙ· ‹Ù·Ó ÂÚÈ˙‹ÙËÙ· ÛÙÈ˜ ‰˘ÙÈÎ¤˜ ·˘Ï¤˜ Ì¤¯ÚÈ ÙÔ 1200, ÚÔÙÔ‡ ‰Ë-Ï·‰‹ È‰Ú˘ıÔ‡Ó ÔÈ ‰˘ÙÈÎ¤˜ ÌÂÙ·ÍÔ¸Ê·ÓÙÔ˘ÚÁ›Â˜. ¢ÂÓ Â›Ó·È Ù˘¯·›·, ÏÔÈfiÓ,Ë Î·Ù¿Ù·ÍË ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÍÈÔ‡ Ì·˙› ÌÂ ÙÔÓ ̄ Ú˘Ûfi Î·È ÙÔ ·Û‹ÌÈ ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÈÂ-Ú¿Ú¯ËÛË ÙˆÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ‰ÒÚˆÓ32. °È’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏfiÁÔ Â›Ó·È ÔÏ‡ Â‡-ÁÏˆÙÙË Ë ÔÓÔÌ·Û›· «‰ÈÏˆÌ·Ù›· ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÍÈÔ‡» Ô˘ ¤¯ÂÈ ‰ÔıÂ› ÛÙË ¯Ú‹ÛË·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÚÔ˚fiÓÙÔ˜ ÁÈ· Î·ı·Ú¿ ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜33.

∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎfi ÙË˜ ̆ „ËÏ‹˜ ·Í›·˜ ÙˆÓ ÌÂÙ·ÍˆÙÒÓ Â›Ó·È fiÙÈ ÔÈ ÂÙ‹ÛÈÔÈ ÌÈÛıÔ›ÙˆÓ ·ÍÈˆÌ·ÙÔ‡¯ˆÓ Î·È ÙˆÓ Î·Ùfi¯ˆÓ ÙÈÌËÙÈÎÒÓ Ù›ÙÏˆÓ ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙˆÓ ª·-ÎÂ‰fiÓˆÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙfiÚˆÓ, ÔÈ ÂÚ›ÊËÌÂ˜ ®fiÁ·È34, ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·Ó ÙfiÛÔ ·fi ÌÂ-ÙÚËÙ¿ fiÛÔ Î·È ·fi ÔÏ˘ÙÂÏ‹ ÌÂÙ·ÍˆÙ¿ ÂÓ‰‡Ì·Ù·, Ù· ÏÂÁfiÌÂÓ· ÛÎ·Ú·Ì¿Á-ÁÈ·35. ∆Ô ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ·Ï¿ÙÈ ‰È·ÙËÚÔ‡ÛÂ ÙÔ ÌÔÓÔÒÏÈÔ Î·Ù·ÛÎÂ˘‹˜ ÌÂÙ·Íˆ-ÙÒÓ ˘„ËÏ‹˜ ÔÈfiÙËÙ·˜, È‰È·›ÙÂÚ· ÂÎÂ›ÓˆÓ Ô˘ ‹Ù·Ó ‚·ÌÌ¤Ó· ÌÂ ÔÚÊ‡Ú·,Ù· ÔÔ›· ‹Ù·Ó ÚÔ˚fiÓÙ· ÙˆÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÒÓ ÂÚÁ·ÛÙËÚ›ˆÓ Î·È ‰ÂÓ ‰È·Ù›-ıÔÓÙ·Ó ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿36. ŒÙÛÈ, ÛÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ Ù· ÌÂÙ·ÍˆÙ¿ ̆ Ê¿ÛÌ·Ù· ıÂˆÚÔ‡-ÓÙ·Ó fiÙÈ ÚÔÛ¤‰È‰·Ó ÛÙÔÓ Î¿ÙÔ¯fi ÙÔ˘˜ ÙÔ ›‰ÈÔ Î‡ÚÔ˜, fiˆ˜ Ù· ÌÂÙÚËÙ¿, ·Ï-Ï¿ Î·È fiÙÈ ‹Ù·Ó Ï‹Úˆ˜ ·ÓÙ·ÏÏ¿ÍÈÌ· ÌÂ ·˘Ù¿, ·ÊÔ‡ ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó··Ú¿Û¯ÂÈ ¯Ú˘Ûfi ÚÔ˜ ·ÓÙÈÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÌÂÙ·ÍˆÙÒÓ ˘Ê·ÛÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ‰ÂÓ‹Ù·Ó ‰È·ı¤ÛÈÌ· ÌÈ· ‰Â‰ÔÌ¤ÓË ÛÙÈÁÌ‹37. ∆· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎ¿ ÌÂÙ·-ÍˆÙ¿, Ì¿ÏÈÛÙ·, Û˘Ì‚fiÏÈ˙·Ó ÙËÓ ˘„ËÏ‹ Ù¿ÍË ÙfiÛÔ ÂÓÙfi˜ fiÛÔ Î·È ÂÎÙfi˜ ÙË˜µ˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜. ∂ÂÈ‰‹, ÏÔÈfiÓ, ‹Ù·Ó ÂÚÈ˙‹ÙËÙ·, ÁÈ· Ó· ‰È·ÙË-

O ƒ√§√™ T√À ¢øƒ√À ™∆∏ µÀ∑∞¡∆π¡∏ ¢π¶§øª∞∆π∞ 209

31. µÏ. A. Gonosová, «Blattion», ÛÙÔ A. P. Kazhdan (ÁÂÓ. ÂÈÌ.), The Oxford Dictionary ofByzantium (= ODB), Ù. 1, ¡¤· ÀfiÚÎË - √ÍÊfiÚ‰Ë 1991, Û. 296.

32. Muthesius, fi.., Û. 237.33. ™ÙÔ ›‰ÈÔ, ÛÛ. 237-239.34. °È· ÙÔ˘˜ ÌÈÛıÔ‡˜ ÙˆÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÒÓ ·ÍÈˆÌ·ÙÔ‡¯ˆÓ, ‚Ï. N. Oikonomides, «Title and

Income at the Byzantine Court», ÛÙÔ H. Maguire (ÂÈÌ.), Byzantine Court Culture from 829to 1204, √˘¿ÛÈÓÁÎÙÔÓ 1997, ÛÛ. 199-215Ø ÙÔ˘ È‰›Ô˘, «The Role», fi.., ÛÛ. 1010-1014, 1018-1021Ø A. J. Cappel, «Roga», ÛÙÔ ODB, Ù. 3, Û. 1801.

35. µÏ. §ÈÔ˘ÙÚ¿Ó‰Ô˜ ÙË˜ ∫ÚÂÌÒÓ·˜, Antapodosis 6.10, ÛÙÔ Die Werke Liudprands vonCremona, ÂÎ‰. J. Becker [MGH, ScriptÔres Rerum Germanicarum], ∞ÓÓfi‚ÂÚÔ - §ÂÈ„›·1915, ÛÛ. 1-158, ÂÈ‰. 157,28-158,34. °È· Ù· ÛÎ·Ú·Ì¿ÁÁÈ·, ‚Ï. E. Piltz, «Middle ByzantineCourt Costume», ÛÙÔ Maguire (ÂÈÌ.), Byzantine Court Culture, fi.., ÛÛ. 39-51, ÂÈ‰. 43, 45ØN. P. ≈ev√enko, «Skaramangion», ÛÙÔ ODB, Ù. 3, Û. 1908.

36. √ÈÎÔÓÔÌ›‰Ë˜, «∆Ô fiÏÔ ÙÔ˘ ¯Ú‹Ì·ÙÔ˜», fi.., Û. 263.37. ™ÙÔ ›‰ÈÔØ Oikonomides, «Title and Income», fi.., ÛÛ. 201-202Ø A. Cutler, «Gifts and Gift

Exchange as Aspects of the Byzantine, Arab, and Related Economies», DOP 55 (2001), ÛÛ.247-278, ÂÈ‰. 261-262.

ÚËıÂ› Ë ̇ ‹ÙËÛË Î·È ÂÔÌ¤Óˆ˜ Ë ̆ „ËÏ‹ ÙÈÌ‹ ÙÔ˘˜, ¤ÚÂÂ Ó· ÎÚ·ÙËıÂ› Ë ·-Ú·ÁˆÁ‹ Î·È Ë ‰È¿ıÂÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÂ ̄ ·ÌËÏ¿ Â›Â‰·38.

∞˜ ÂÈÛÙÚ¤„Ô˘ÌÂ, fiÌˆ˜, ÛÙ· ‰ÒÚ· ÙÔ˘ ∞ÏÂÍ›Ô˘ ∫ÔÌÓËÓÔ‡ ÚÔ˜ ÙÔÓ∂ÚÚ›ÎÔ ¢’, fiˆ˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÛÙÔ ¯ˆÚ›Ô Ô˘ ·Ú·ı¤ÙÂÈ Ë ÕÓÓ· ∫Ô-ÌÓËÓ‹. ¢È·‚¿˙ÔÓÙ·˜ Î·ÓÂ›˜ ÙÔ ·fiÛ·ÛÌ· ·Ú·ÙËÚÂ› fiÙÈ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú¿-‰ÔÛË ÙˆÓ ‰ÒÚˆÓ ÙËÚÂ›Ù·È ÌÈ· ÔÚÈÛÌ¤ÓË ‰È·‰ÈÎ·Û›·: Ù· ‰È¿ÊÔÚ· ÔÏ‡ÙÈÌ·‰ÒÚ· Î·È ÌÂÙÚËÙ¿ ı· Î·Ù·‚¿ÏÔÓÙ·Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ ÛÂ ‰‡Ô ‰fiÛÂÈ˜. √ ∞Ï¤-ÍÈÔ˜ ∞’ ‰È·‚Â‚·ÈÒÓÂÈ ÙÔÓ °ÂÚÌ·Ófi ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· fiÙÈ Ù· 144.000 ÓÔÌ›ÛÌ·-Ù· Î·È Ù· ÂÎ·Ùfi ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ÌÂÙ·ÍˆÙfi ‡Ê·ÛÌ· ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ·ÔÛÙ·ÏÂ›, ·Ô-ÙÂÏÒÓÙ·˜ ¤Ó· Â›‰Ô˜ ÚÔÎ·Ù·‚ÔÏ‹˜. ∆· ˘fiÏÔÈ· 216.000 ÓÔÌ›ÛÌ·Ù·,fiÌˆ˜, Î·È ÔÈ ÌÈÛıÔ› ÙˆÓ ‰Ôı¤ÓÙˆÓ Â›ÎÔÛÈ ·ÍÈˆÌ¿ÙˆÓ ı· Î·Ù·‚¿ÏÔÓÙ·Ó,·ÊÔ‡ ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜ Ô °ÂÚÌ·Ófi˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÂÈÎ‡ÚˆÓÂ ÌÂ ÙÔÓ fiÚÎÔÙÔ˘ ÙË Û˘Ó‰ÚÔÌ‹ ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÙË µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·.

∏ ·Ú·¯ÒÚËÛË ·ÍÈˆÌ¿ÙˆÓ, fiˆ˜ ÂÎÂ›ÓË Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ·Ó¿ÌÂÛ·ÛÙÈ˜ ·ÚÔ¯¤˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ∂ÚÚ›ÎÔ ¢’, ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ ¤Ó· ·fi Ù· ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ¿ÙÂ¯Ó¿ÛÌ·Ù· ÙË˜ µ˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÛÒ˙ÂÈ Ù·ÚÔÛ¯‹Ì·Ù·. √È Ù·ÎÙÈÎ¤˜ ÏËÚˆÌ¤˜ ÛÂ ·ÏÏÔ‰·Ô‡˜ Û˘ÓÔ‰Â‡ÔÓÙ·Ó ·fiÙËÓ ·Ú·¯ÒÚËÛË ÙÈÌËÙÈÎÒÓ Ù›ÙÏˆÓ ÛÙÔ˘˜ ‰ÈÎ·ÈÔ‡¯Ô˘˜. ŒÙÛÈ, Ë ·ÔÛÙÔÏ‹ÙˆÓ ¯ÚËÌ¿ÙˆÓ ·ÚÔ˘ÛÈ·˙fiÙ·Ó ˆ˜ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ÌÈÛıÔ‡, ÙË˜ ®fiÁ·˜, Ô˘‰ÈÎ·ÈÔ‡ÓÙ·Ó Ô Í¤ÓÔ˜ ÙÈÙÏÔ‡¯Ô˜ ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙÔ˘ ·ÍÈÒÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘, Î·Ù¿ ÙÔÓ ›‰ÈÔÙÚfiÔ Ô˘ ı· ÙË ‰ÈÎ·ÈÔ‡ÓÙ·Ó Î·È ¤Ó·˜ µ˘˙·ÓÙÈÓfi˜. øÛÙfiÛÔ, fiˆ˜ ·ÎÚÈ-‚Ò˜ ¤Ó·˜ µ˘˙·ÓÙÈÓfi˜, Ô Í¤ÓÔ˜ ÙÈÙÏÔ‡¯Ô˜ ·Ó·ÁÓÒÚÈ˙Â ÙËÓ ̆ ÂÚÔ¯‹ ÙÔ˘ µ˘-˙·ÓÙÈÓÔ‡ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, ·ÊÔ‡ ·ÔÎÙÔ‡ÛÂ ¤Ó· ‚˘˙·ÓÙÈÓfi Ù›ÙÏÔ, ¤Ó· ÔåÎÂÈˆ-ÙÈÎfiÓ, Ô˘ ÙÔÓ Î·Ù¤Ù·ÛÛÂ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ÔåÎÂ›Ô˘˜ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Ô˘¤‰ÚÂ˘Â ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË39.

∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi, Â›ÛË˜, fiÙÈ ÌfiÓÔ ÚÔ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙË˜ ÂÈÛÙÔÏ‹˜ ÙÔ˘ Ô∞Ï¤ÍÈÔ˜ ∞’ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ ÛÙ¤ÏÓÂÈ ÛÙÔÓ ∂ÚÚ›ÎÔ ¢’, ˆ˜ ¤Ó‰ÂÈÍË ÊÈÏ›·˜, ‰È¿-ÊÔÚ· ÔÏ˘ÙÂÏ‹ Î·È ÈÂÚ¿ ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓ·, Ô˘ Î·Ù¿ Î¿ÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ·ÔÙÂ-ÏÔ‡Ó ÚÔÎ·Ù·ÚÎÙÈÎ¤˜ ÚÔÛÊÔÚ¤˜ ÚÈÓ ·fi ÙÔ Î˘Ú›ˆ˜ ‰ÒÚÔ, ÌÂ ÛÎÔfiÚÔÊ·ÓÒ˜ Ó· ÙÔÓ ‰ÂÏÂ¿ÛÔ˘Ó. ªÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ô˘ Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ-ÓÙ·È, ı· ÛÙ·ıÔ‡ÌÂ È‰È·›ÙÂÚ· ÛÂ ‰‡Ô Â›‰Ë: ÚÒÙÔÓ, ÛÙËÓ ÔÏfi¯Ú˘ÛË ı‹ÎËÔ˘ ÂÚÈ¤¯ÂÈ ÏÂ›„·Ó· ‰È·ÊfiÚˆÓ ·Á›ˆÓ, Î¿ÙÈ Ô˘ ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ ·ÎfiÌ· Î·È Ù·ÈÂÚ¿ ÏÂ›„·Ó· ÚÔÛÊ¤ÚÔÓÙ·Ó ˆ˜ ‰ÒÚ·, ·ÊÔ‡ ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿Û¿ÓÈ· Î·È ÔÏ‡ÙÈÌ· ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓ·, ÊÔÚÙÈÛÌ¤Ó· ÌÂ ˘ÂÚÊ˘ÛÈÎ‹ ‰‡Ó·ÌË,Ô˘ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈ˙·Ó ÙË ıÂ›· ÚÔÛÙ·Û›· ÛÙÔÓ Î¿ÙÔ¯fi ÙÔ˘˜ Î·È Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ı·ÂÓ›Û¯˘·Ó ÙÔ Î‡ÚÔ˜ ÙÔ˘40. ∏ Î˘ÎÏÔÊÔÚ›· ÙˆÓ ÏÂÈ„¿ÓˆÓ Î˘Ú›ˆ˜ ˆ˜ ‰ÒÚˆÓ


38. √ÈÎÔÓÔÌ›‰Ë˜, «∆Ô fiÏÔ ÙÔ˘ ̄ Ú‹Ì·ÙÔ˜», fi.., Û. 263Ø ÙÔ˘ È‰›Ô˘, «The Role», fi.., Û. 1011.39. √ÈÎÔÓÔÌ›‰Ë˜, «∆Ô fiÏÔ ÙÔ˘ ¯Ú‹Ì·ÙÔ˜», fi.., Û. 262.40. °È· ÙË Ï·ÙÚÂ›· ÙˆÓ ÏÂÈ„¿ÓˆÓ ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘Ï‹, ‚Ï. I. Kalavrezou, «Helping Hands for

the Empire: Imperial Ceremonies and the Cult of Relics at the Byzantine Court», ÛÙÔ

Î·È ÂÚÈÛÙ·ÛÈ·Î¿ ˆ˜ ÂÌÔÚÂ‡ÛÈÌˆÓ ÂÈ‰ÒÓ ıÂˆÚÂ›Ù·È Û‹ÌÂÚ· ‰Â‰ÔÌ¤ÓËÛÙÈ˜ ÛÔ˘‰¤˜ ÙÔ˘ ¢˘ÙÈÎÔ‡ ªÂÛ·›ˆÓ·41. ¶·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· fiˆ˜ ·˘Ùfi Ô˘·Ú¤¯ÂÈ Ë ÕÓÓ· ∫ÔÌÓËÓ‹ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ ÛÙÈ˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ‰È·Ú·ÁÌ·ÙÂ‡ÛÂÈ˜ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Û˘Ó‰˘·ÛÙÔ‡Ó Ù· ̄ Ú‹Ì·Ù· Î·È Ù· ÔÏ‡ÙÈÌ· ̆ ÏÈÎ¿ ÌÂ Ù· ÈÂÚ¿·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓ·42. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ ÛËÌÂ›Ô, fiÌˆ˜, Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÓ›ÛÔ˘ÌÂ Î¿ÙÈ Ê˘ÛÈ-Îfi: Ù· ÈÂÚ¿ ·˘Ù¿ ÏÂ›„·Ó· ÚÔÛÊ¤ÚÔÓÙ·Ó ˆ˜ ‰ÒÚÔ ·fi ¤Ó·Ó ÃÚÈÛÙÈ·ÓfiËÁÂÌfiÓ· ÚÔ˜ ¤Ó·Ó ¿ÏÏÔ, Î·È ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÛÙ·ÏÔ‡Ó ÛÙÈ˜ ÌÔ˘ÛÔ˘Ï-Ì·ÓÈÎ¤˜ ·˘Ï¤˜, ·ÚfiÙÈ, fiˆ˜ ı· ‰Ô‡ÌÂ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ë ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ‰ÒÚˆÓÌÂÙ·Í‡ ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·˘Ï‹˜ Î·È ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈÎÒÓ ‹Ù·Ó Î¿ÙÈ ÂÚÈÛ-ÛfiÙÂÚÔ ·fi Û˘ÓËıÈÛÌ¤ÓË.

∆Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓÔ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÈÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ∞ÏÂÍ›Ô˘ ∞’∫ÔÌÓËÓÔ‡ ÚÔ˜ ÙÔÓ °ÂÚÌ·Ófi ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Î·È ı¤ÏÔ˘ÌÂ Ó· ÂÈÛËÌ¿ÓÔ˘ÌÂ,Â›Ó·È ÂÎÂ›ÓÔ, ÙÔ ÔÔ›Ô ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È àÛÙÚÔÂÏ¤ÎÈÓ. ∆È ‹Ù·Ó ·˘Ùfi;∞’ fi,ÙÈ Ê·›ÓÂÙ·È ‹Ù·Ó ¤Ó· Â›‰Ô˜ ¤ÙÚ·˜ ÌÂÙÂˆÚÈÙÈÎ‹˜ ÚÔÂÏÂ‡ÛÂˆ˜, ¤Ó·ÎÔÌÌ¿ÙÈ ·fi ÌÂÙÂˆÚ›ÙË, ÙÔ ÔÔ›Ô ÊÔÚÔ‡Û·Ó ˆ˜ Ê˘Ï·¯Ùfi43. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ‰Ë-Ï·‰‹ ÁÈ· ¤Ó· È‰È·›ÙÂÚ· Û¿ÓÈÔ ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓÔ, ·ÓÙ¿ÍÈÔ ÂÓfi˜ ËÁÂÌfiÓ·.

∂›Ó·È ÂÎÏËÎÙÈÎfi, ÏÔÈfiÓ, fiÛÂ˜ ÔÏÏ¤˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ˜ ÌÔÚÔ‡ÌÂ Ó·Î¿ÓÔ˘ÌÂ Î·È fiÛ· ÚÔÎ·Ù·ÚÎÙÈÎ¿ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· Ó· ÂÍ·Á¿ÁÔ˘ÌÂ ·fi Ì›·Î·È ÌfiÓË Ì·ÚÙ˘Ú›·, ÛÙËÓ ÚÔÎÂÈÌ¤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ ÙË˜ ÕÓÓ·˜ ∫ÔÌÓËÓ‹˜.ªÂ ‚¿ÛË ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ ·fiÛ·ÛÌ· Â›‰·ÌÂ fiÙÈ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ¿ ‰ÒÚ· ÌÔ-ÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÔÙÂÏ¤ÛÔ˘Ó ¯Ú˘Û¿ Î·È ·ÛËÌ¤ÓÈ· ÓÔÌ›ÛÌ·Ù·, ÌÂÙ·ÍˆÙ¿ ˘Ê¿-ÛÌ·Ù·, ·ÍÈÒÌ·Ù· ÌÂ ÙÔ˘˜ ÌÈÛıÔ‡˜ ÙÔ˘˜, ÈÂÚ¿ ÏÂ›„·Ó·, Ì˘Úˆ‰ÈÎ¿, ÌÂÙÂˆÚ›-ÙÂ˜ ‰ÂÌ¤ÓÔÈ ÌÂ ¯Ú˘Û¿ÊÈ Î·È ‰È¿ÊÔÚ· ÔÏ‡ÙÈÌ· ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓ· ˘„ËÏ‹˜ Ù¤¯ÓË˜Î·È ÙÂ¯ÓÈÎ‹˜, fiˆ˜ ‚¿˙· ·fi Û·Ú‰fiÓ˘¯· Î·È ÎÚ˘ÛÙ¿ÏÏÈÓÂ˜ ÎÔ‡Â˜.

™ÎfiÈÌ· ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤Ú·ÌÂ Ì¤¯ÚÈ ÛÙÈÁÌ‹˜ fiÙÈ ÛÙËÓ ÂÈÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ∞ÏÂÍ›Ô˘∞’ ∫ÔÌÓËÓÔ‡ ÚÔ˜ ÙÔÓ ∂ÚÚ›ÎÔ ¢’ ̆ ¿Ú¯ÂÈ Î·È Ì›· ¿ÏÏË ÚÔÛÊÔÚ¿ Ô˘ ı·Ì·˜ ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘ÌÂ ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÛÙË ÌÂÏ¤ÙË Ì·˜Ø Ô ∞Ï¤ÍÈÔ˜ÚfiÙÂÈÓÂ ÛÙÔÓ ∂ÚÚ›ÎÔ ÙË Û‡Ó·„Ë Û˘ÁÁÂÓÈÎÔ‡ ‰ÂÛÌÔ‡, ÚÔÛÊ¤ÚÔÓÙ·˜ ˆ˜Á·ÌÚfi ÙÔÓ ·ÓÈ„Èfi ÙÔ˘ πˆ¿ÓÓË, ÁÈÔ ÙÔ˘ ·‰ÂÏÊÔ‡ ÙÔ˘ πÛ··Î›Ô˘:

O ƒ√§√™ T√À ¢øƒ√À ™∆∏ µÀ∑∞¡∆π¡∏ ¢π¶§øª∞∆π∞ 211

Maguire (ÂÈÌ.), Byzantine Court Culture, fi.., ÛÛ. 53-79. °È· ÙË ÌÂÙ·¯Â›ÚÈÛË Î·È ·ÍÈÔÔ›Ë-ÛË ÙˆÓ ÏÂÈ„¿ÓˆÓ ÛÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÙˆÓ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙfiÚˆÓ, ‚Ï. S. Mergiali-Sahas,«Byzantine Emperors and Holy Relics. Use, and Misuse, of Sanctity and Authority»,Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 51 (2001), ÛÛ. 41-60.

41. ¶Ú‚Ï. ÙËÓ ·Ú·Á‹ ÙˆÓ ÈÂÚÒÓ ÏÂÈ„¿ÓˆÓ ·fi ÙÔ˘˜ ™Ù·˘ÚÔÊfiÚÔ˘˜ Î·Ù¿ ÙËÓ ¿ÏˆÛË ÙË˜ ∫ˆÓ-ÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜ ÙÔ 1204. µÏ. ¡ÈÎ‹Ù·˜ ÃˆÓÈ¿ÙË˜, ÃÚÔÓÈÎc ¢È‹ÁËÛÈ˜, ÂÎ‰. I. ∞. van Dieten,Nicetae Choniatae Historia [CFHB, 11/1], µÂÚÔÏ›ÓÔ - ¡¤· ÀfiÚÎË 1975, Û. 573,93-9. ¶Ú‚Ï.Î·È H.A. Klein, «Eastern Objects and Western Desires: Relics and Reliquaries betweenByzantium and the West», DOP 58 (2004), Û.Û. 283-314, ÂÈ‰. 300 Î.Â.

42. Cutler, «Gifts», fi.., Û. 252.43. ™ÙÔ ›‰ÈÔ, Û. 251 ÛËÌ. 22. µÏ. E. Trapp, Lexikon zur byzantinischen Gräzität, besonders des 9.-

12. Jahrhunderts, Ù. 2, µÈ¤ÓÓË 1996, Ï‹ÌÌ· «àÛÙÚÔÂÏ¤ÎÈÓ», Û. 221.

Î·d âÂd ·È‰›ÔÓ ÌbÓ Ôûˆ ï £Âe˜ ÙFFÉ ‚·ÛÈÏÂ›÷· ÌÔ˘ â¯·Ú›Û·ÙÔ, ÙfiÔÓ ‰¤ ÌÔÈÁÓËÛ›Ô˘ ·È‰e˜ ï Ê›ÏÙ·ÙÔ˜ ÔyÙÔ˜ â¤¯ÂÈ à‰ÂÏÊÈ‰ÔÜ˜, £ÂÔÜ Âé‰ÔÎÔÜÓÙÔ˜Ôé‰¤Ó âÛÙÈ Ùe ÎˆÏ‡ÔÓ ëÓˆıÉÓ·È ìÌÄ˜ ‰È’ ·¥Ì·ÙÔ˜ Û˘ÁÁÂÓÈÎÔÜ Î·d Ê›Ï· ÌbÓàÏÏ‹ÏÔÈ˜ ÊÚÔÓÂÖÓ ó˜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜, ÔåÎÂÈÔÜÛı·È ‰b Î·d Ùa àÏÏ‹ÏˆÓ ó˜ Û˘ÁÁÂ-ÓÂÖ˜, ¥Ó’ âÓÙÂÜıÂÓ ‰È’ àÏÏ‹ÏˆÓ ≤Î·ÛÙÔ˜ ‰˘Ó·ÌÔ‡ÌÂÓÔÈ ÊÔ‚ÂÚÔd ÙÔÖ˜ âÓ·ÓÙ›ÔÈ˜tÌÂÓ Î·d à‹ÙÙËÙÔÈ ÌÂÙa £ÂÔÜ44.

∆Ô ¯ˆÚ›Ô ·˘Ùfi Î·Ù·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ¤Ó· ¿ÏÏÔ ‚·ÛÈÎfi fiÏÔ ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ‰È-ÏˆÌ·Ù›·˜, ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Û˘ÁÁÂÓÈÎÒÓ ‰ÂÛÌÒÓ ÌÂ Í¤ÓÔ˘˜ ËÁÂÌÔÓÈÎÔ‡˜ Ô›-ÎÔ˘˜, Î·È È‰È·›ÙÂÚ· ÙÈ˜ Û¯¤ÛÂÈ˜ ÂÈÁ·Ì›·˜, ÛÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ ı· ÛÙ·ıÔ‡ÌÂ. ∏ Û‡-Ó·„Ë Û˘ÁÁÂÓÈÎÔ‡ ‰ÂÛÌÔ‡ Ô˘ ÚfiÙÂÈÓÂ Ô ∞Ï¤ÍÈÔ˜ ∞’ ÛÙÔÓ ∂ÚÚ›ÎÔ ¢’ ·Ô-ÙÂÏÔ‡ÛÂ Ì¤ÚÔ˜ ÙË˜ Â˘Ú‡ÙÂÚË˜ ÏÔ˘ÛÈÔ¿ÚÔ¯Ë˜ ÚÔÛÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘, ÌÂ ·ÓÙ¿Ï-Ï·ÁÌ· ÙË ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ ÂÈÎÔ˘Ú›·. £· ÌÔÚÔ‡Û·ÌÂ Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘ÌÂ ÁÂÓÈÎ¿fiÙÈ ÁÈ· ÙÔ˘˜ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚÂ˜ Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓÛ˘ÁÁÂÓÈÎÒÓ ‰ÂÛÌÒÓ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Â›‰Ô˘˜ Â›¯Â ÛÙfi¯Ô Ó· Î·ÏÏÈÂÚÁ‹ÛÂÈ ÊÈÏÈÎ¤˜Û¯¤ÛÂÈ˜ ÌÂ ÙÔ˘˜ ËÁÂÌfiÓÂ˜ ÂÎÂ›ÓÔ˘˜ Ô˘ ‹Ù·Ó Â›ÊÔ‚ÔÈ ‹ ¯Ú‹ÛÈÌÔÈ. √È ÊÈÏÈ-Î¤˜ Û¯¤ÛÂÈ˜, fiÌˆ˜, Ô˘ Û˘Ó¿ÙÔÓÙ·Ó Î·Ù’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô-ÓÙ·Ó ·fi ÙËÓ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ‰ÒÚˆÓ Î·È ̆ ËÚÂÛÈÒÓ45.

ªÂ ÙÔ˘˜ Á¿ÌÔ˘˜ ÌÂÙ·Í‡ ÌÂÏÒÓ ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎ‹˜ ÔÈÎÔ-Á¤ÓÂÈ·˜ Î·È Í¤ÓˆÓ ËÁÂÌÔÓÈÎÒÓ Ô›ÎˆÓ – fiˆ˜ ¿ÏÏˆÛÙÂ Î·È ÛÙÈ˜ ÂÚÈÙÒ-ÛÂÈ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ¿ÏÏˆÓ Û˘ÁÁÂÓÈÎÒÓ ‰ÂÛÌÒÓ (·Ó·‰Ô¯¤˜ Í¤ÓˆÓ ËÁÂÌfiÓˆÓÎ·È ˘ÈÔıÂÛ›Â˜) –, ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ ÚÔÛ¤ÊÂÚÂ ÛÙÔ˘˜ Í¤ÓÔ˘˜ ·˘Ù¿ Ô˘ ÂÈ˙Ë-ÙÔ‡Û·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, Û˘Ó‹ıˆ˜ Ù›ÙÏÔ˘˜, ¯Ú‹Ì·Ù· Î·È ÔÏ˘ÙÂÏ‹ ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂ-Ó·. ø˜ ·ÓÙ¿ÏÏ·ÁÌ·, fiÌˆ˜, ·ÎfiÌ· Î·È ·Ó ‰ÂÓ ·ÔÎfiÌÈ˙Â Î·ıfiÏÔ˘ Â‰·ÊÈÎ¿ÔÊ¤ÏË, ÂÁÎ·ı›‰Ú˘Â Ì¤Ûˆ ÌÈ·˜ ÚÈÁÎ›ÈÛÛ·˜ ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·ÚÔ˘Û›· ÛÂÌÈ· Í¤ÓË ·˘Ï‹, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ‰ÈÂ˘ÎfiÏ˘ÓÂ ÙËÓ ‡·ÚÍË Î·Ï‹˜ ıÂÏ‹ÛÂˆ˜, ÙËÛ˘ÓÂÚÁ·Û›·, Î·È ÙË ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ ‚Ô‹ıÂÈ·46.

√È ÂÈÁ·Ì›Â˜ ̄ ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ·fi ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›· ÌÂ ÊÂÈ-‰Ò Î·È ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÔÓÙ·Ó Ì¿ÏÏÔÓ ÌÂ ··Ú¤ÛÎÂÈ· ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Ì¤¯ÚÈ ÙÔÓ11Ô ·ÈÒÓ·. ∂› ∫ÔÌÓËÓÒÓ, fiÌˆ˜, ÔÈ ™Ù·˘ÚÔÊÔÚ›Â˜ Î·È ÔÈ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ ÂÍÂÏ›-ÍÂÈ˜ ÛÙË ¢‡ÛË, ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÌÂ ÙÈ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜, ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¤˜ Î·È ÛÙÚ·-ÙÈˆÙÈÎ¤˜ ·ÏÏ·Á¤˜ Ô˘ ÛËÌÂÈÒıËÎ·Ó ÛÙË µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· Û˘Ó¤-‚·Ï·Ó ÛÙÔ Ó· ÌËÓ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÔÓÙ·È Ï¤ÔÓ ÌÂ ̆ ÂÚÔ„›· Ù· ¿ÏÏÔÙÂ ‚¿Ú‚·-Ú· ¤ıÓË. ∆ÔÓ 12Ô ·ÈÒÓ· Ù· ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎ¿ Û˘ÓÔÈÎ¤ÛÈ· ÌÂ ·ÏÏÔ‰·Ô‡˜,


44. ÕÓÓ· ∫ÔÌÓËÓ‹, fi.., 3.10.6, ÛÛ. 113,18-114,23. °È· ÙÔÓ πˆ¿ÓÓË ∫ÔÌÓËÓfi, ÙÔÓ ·ÓÈ„Èfi ÙÔ˘∞ÏÂÍ›Ô˘ ∞’, ‚Ï. ∫. µ·Ú˙fi˜, ∏ ÁÂÓÂ·ÏÔÁ›· ÙˆÓ ∫ÔÌÓËÓÒÓ, Ù. ∞’ [µ˘˙·ÓÙÈÓ¿ ∫Â›ÌÂÓ· Î·È ªÂ-Ï¤Ù·È, 20·], £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1984, ÛÛ. 134-144.

45. R. Macrides, «Dynastic Marriages and Political Kinship», ÛÙÔ Shepard – Franklin (ÂÈÌ.),Byzantine Diplomacy, fi.., ÛÛ. 263-280, ÂÈ‰. 274.

46. ™ÙÔ ›‰ÈÔ, ÛÛ. 279-280.

Î˘Ú›ˆ˜ ¢˘ÙÈÎÔ‡˜, ¤Êı·Û·Ó ÛÙÔ ·fiÁÂÈfi ÙÔ˘˜, ·ÔÙÂÏÒÓÙ·˜ ¤ÎÙÔÙÂ Û˘Ó‹-ıË Ú·ÎÙÈÎ‹, Ô˘ ÂÈ˙ËÙÔ‡Û·Ó ÙfiÛÔ ÔÈ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ› fiÛÔ Î·È ÔÈ §·Ù›ÓÔÈ47.

∏ ÚÔÛÊÔÚ¿ ‰ÒÚˆÓ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹ ÏÂ˘Ú¿ ÙË˜ Û‡Ó·„Ë˜ Û˘Á-ÁÂÓÈÎÒÓ ‰ÂÛÌÒÓ Ô˘ Ô‰ËÁÔ‡Û·Ó ÛÂ Û˘ÌÌ·¯›·. π‰È·›ÙÂÚ· ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛËÙˆÓ Û˘ÌÌ·¯ÈÒÓ Ô˘ ÂÈÛÊÚ·Á›˙ÔÓÙ·Ó ÌÂ Á¿ÌÔ, ‰ÒÚ· ·ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·Ó Ùfi-ÛÔ Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ‰È·Ú·ÁÌ·ÙÂ‡ÛÂˆÓ, fiÛÔ Î·È Î·Ù¿ ÙËÓ Ù¤ÏÂÛËÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘Ø ‰ÒÚ· ÚÔÛÊ¤ÚÔÓÙ·Ó ÛÙË Ó‡ÊË Î·È ÛÙÔÓ Á·ÌÚfi, ÂÓÒ È‰È·›ÙÂ-ÚË ÛËÌ·Û›· Î·È ·Í›· Â›¯Â Ë ÚÔ›Î· ÙË˜ Ó‡ÊË˜48. Ã·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ·Ú¿-‰ÂÈÁÌ· ·ÔÙÂÏÂ› Ë ÚÔ›Î· Ô˘ ¤‰ˆÛÂ Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ª·ÓÔ˘‹Ï ∞’ ∫Ô-ÌÓËÓfi˜ (1143-1180) ÛÙËÓ ·ÓÈ„È¿ ÙÔ˘ £ÂÔ‰ÒÚ· fiÙ·Ó Û˘ÌÊÒÓËÛÂ Ó· ÙËÓ·ÓÙÚ¤„ÂÈ ÌÂ ÙÔÓ ‚·ÛÈÏ¤· ÙË˜ πÂÚÔ˘Û·Ï‹Ì µ·Ï‰Ô˘˝ÓÔ °’ (1143-1163) (ÔÁ¿ÌÔ˜ ÙÔ˘˜ ÙÂÏ¤ÛÙËÎÂ ÙÔ 1158): 100.000 ¯Ú˘Û¿ ˘¤Ú˘Ú·, ÂÈÏ¤ÔÓ10.000 ̆ ¤Ú˘Ú· ÁÈ· Ù· ¤ÍÔ‰· ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘, Î·È ‰ÒÚ· ·Í›·˜ 40.000 ̆ ÂÚ‡-ÚˆÓ Ô˘ ÂÚÈÂÏ¿Ì‚·Ó·Ó ¯Ú˘Ûfi, ÔÏ‡ÙÈÌÔ˘˜ Ï›ıÔ˘˜, ÂÓ‰‡Ì·Ù·, Ì·ÚÁ·ÚÈ-Ù¿ÚÈ·, Ù¿ËÙÂ˜, ÌÂÙ·ÍˆÙ¿ Î·È ÔÏ˘ÙÂÏ‹ ÛÎÂ‡Ë49. ∞˘Ù‹ Ë ÂÓÙ˘ˆÛÈ·Î‹, ÙÔÏÈÁfiÙÂÚÔ, ÚÔ›Î· ·Ó·ÌÊ›‚ÔÏ· ‰È·ÙÚ¿ÓˆÓÂ ÙË ‰‡Ó·ÌË Î·È ÙÔÓ Ì˘ıÒ‰ËÏÔ‡ÙÔ ÙË˜ µ˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡ÔÓÙ·˜ ¤Ó· ÙÂÚ¿-ÛÙÈÔ ÔÛfi Ô˘ Ê˘ÛÈÎ¿ ‰ÂÓ ÚÔÛÊÂÚfiÙ·Ó ̄ ˆÚ›˜ ·ÓÙ¿ÏÏ·ÁÌ·: ÌÂ ÙË Û˘ÌÌ·-¯›· Ô˘ ÂÈÛÊÚ·Á›ÛÙËÎÂ Ì¤Ûˆ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘, Ô ª·ÓÔ˘‹Ï ∞’ ∫ÔÌÓËÓfi˜·Ô‰Â¯fiÙ·Ó ·Ê’ ÂÓfi˜ ÙË ‰¤ÛÌÂ˘ÛË Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ÙÔ Ï·ÙÈÓÈÎfi ‚·Û›ÏÂÈÔÙË˜ πÂÚÔ˘Û·Ï‹Ì – ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·˜ Ì¤Ûˆ Î·È ÙË˜ ÚÔ›Î·˜ fiÙÈ ‰È¤ıÂÙÂ ÙÔ˘˜fiÚÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ÙÔ Ú¿ÍÂÈ –, ·Ê’ ÂÙ¤ÚÔ˘ fiÌˆ˜ ·ÔÛÎÔÔ‡ÛÂ ÛÙËÓ ¤ÓÙ·ÍËÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÂ›Ô˘ ·˘ÙÔ‡ ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÛÊ·›Ú· ÂÈÚÚÔ‹˜50.

ŒÓ· ‰ÒÚÔ, ˆÛÙfiÛÔ, ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ··Ú·›ÙËÙ· Î¿ÙÈ ˘ÂÚ‚ÔÏÈÎ¿ ·ÎÚÈ‚fi ‹·Û˘Ó‹ıÈÛÙÔ. ∫·È ¤Ó· Ê·ÈÓÔÌÂÓÈÎ¿ Ù·ÂÈÓfi Î·È Û˘ÓËıÈÛÌ¤ÓÔ Â›‰Ô˜, fiˆ˜ÙÔ ÛÈÙ¿ÚÈ, ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ·ÔÙÂÏ¤ÛÂÈ ‰ÒÚÔ. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎ‹ Â›Ó·È ÙÔÓ 11Ô ·ÈÒÓ·Ë ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ £’ ªÔÓÔÌ¿¯Ô˘ (1042-1055), Ô ÔÔ›Ô˜

O ƒ√§√™ T√À ¢øƒ√À ™∆∏ µÀ∑∞¡∆π¡∏ ¢π¶§øª∞∆π∞ 213

47. ∫. ¡ÈÎÔÏ¿Ô˘, µ˘˙·ÓÙÈÓ¿ ‚·ÛÈÏÈÎ¿ Û˘ÓÔÈÎ¤ÛÈ· «ÌÂÙ’ àÏÏÔÊ‡ÏˆÓ Î·d àÏÏÔÁÏÒÛÛˆÓ» (7Ô˜-11Ô˜ ·È.) [∆Ô µ˘˙¿ÓÙÈÔ Î·È ÔÈ •¤ÓÔÈ, 4], ∞ı‹Ó· 2000, ÛÛ. 16-17.

48. °È· ÙÈ˜ ÚÔ›ÎÂ˜ ÙˆÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÚÈÁÎÈÈÛÛÒÓ, ‚Ï. Macrides, fi.., ÛÛ. 277-279.49. Willermi Tyrensis archiepiscopi, Historia rerum in partibus transmarinis gestarum 18.22, ÛÙÔ

Recueil des historiens des Croisades, Historiens occidentaux, Ù. I/2, ¶·Ú›ÛÈ 1844, ÛÛ. 857-858:Dotis autem quantitas erat in centum millibus hyperperorum, justi ponderis, exceptis decem aliisejusdem monetae millibus, quos dominus Imperator ad opus nuptialium expensarum liberaliterconcessit; et, excepto mundo virginali, in quo tam in auro, quam in gemmis, vestibus etmargaritis, tapetis et holosericis, vasis quoque pretiosis, quadraginta millia justa aestimationepoterant computari. µÏ. A. P. Kazhdan – A. W. Epstein, ∞ÏÏ·Á¤˜ ÛÙÔÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ÔÏÈÙÈÛÌfiÎ·Ù¿ ÙÔÓ 11Ô Î·È 12Ô ·ÈÒÓ·, ÌÙÊÚ. ∞. ¶·¿˜, ∞ı‹Ó· 1997, Û. 101.

50. P. Magdalino, The Empire of Manuel I Komnenos, 1143-1180, ∫·›ÌÚÈÙ˙ 1993, ÛÛ. 69-70.

¤ÛÙÂÈÏÂ ¤Ó· ÊÔÚÙ›Ô ÛÈÙ·ÚÈÔ‡ ÛÙËÓ ∞›Á˘ÙÔ ÛÂ ÂÚ›Ô‰Ô ÏÈÌÔ‡51. ∞˘Ùfi Ô˘‰ÂÓ Á›ÓÂÙ·È ·Ì¤Ûˆ˜ ·ÓÙÈÏËÙfi ÌÂ Ù· Û˘ÓËıÈÛÌ¤Ó· Â›‰Ë, fiˆ˜ ÙÔ ÛÈÙ¿ÚÈÛÙËÓ ÚÔÎÂÈÌ¤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË – ·ÏÏ¿ Î·È ÌÂ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·ÎÚÈ‚¿ Â›‰Ë –,Â›Ó·È fiÙÈ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ˘Ô‰ËÏÒÓÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔÓ ·ÔÛÙÔÏ¤· ÙÔ˘ ‰ÒÚÔ˘ ÙËÓ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÙË˜ ·Ó¿ÁÎË˜ ÙÔ˘ ·Ú·Ï‹ÙË ÁÈ· ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ Â›‰Ô˜: ÌÂ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, fiÙÈ ·˘Ùfi˜ Ô˘ ¤ÛÙÂÏÓÂ ÙÔ ÛÈÙ¿ÚÈ, ÛÙËÓ ÚÔÎÂÈÌ¤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË,·Ó·ÁÓÒÚÈ˙Â fiÙÈ ÙÔ Â›¯Â ·Ó¿ÁÎË ÂÎÂ›ÓÔ˜ Ô˘ ı· ÙÔ Ï¿Ì‚·ÓÂ. ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜·˘Ùfi Û˘¯Ó¿ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÛÂ, fiˆ˜ Á›ÓÂÙ·È ·ÓÙÈÏËÙfi, ÙÈ˜ Î·Ù¿ÏÏËÏÂ˜ Û˘Ó-ı‹ÎÂ˜ ÁÈ· Ì›· ÌÂÏÏÔÓÙÈÎ‹ Î·È ÂÈÙ˘¯ËÌ¤ÓË ÂÌÔÚÈÎ‹ Û¯¤ÛË52.

¶Èı·ÓfiÙ·Ù· ÛÙÔ ‰ÒÚÔ Ô˘ ÌfiÏÈ˜ ·Ó·Ê¤Ú·ÌÂ, ÙÔ ÊÔÚÙ›Ô ÛÈÙ·ÚÈÔ‡ ÚÔ˜ÙË ‰ÔÎÈÌ·˙fiÌÂÓË ·fi ÏÈÌfi ∞›Á˘ÙÔ, ÔÊÂ›ÏÂÙ·È Ë ·ÔÛÙÔÏ‹ ÛÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿-ÙÔÚ· ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ ªÔÓÔÌ¿¯Ô, ÙÔ 1053, ÂÓfi˜ ÂÏ¤Ê·ÓÙ· Î·È ÌÈ·˜ Î·ÌËÏÔ-¿Ú‰·ÏË˜ ·fi ÙÔÓ º·ÙÈÌ›‰Ë ̄ ·Ï›ÊË ÙË˜ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘ ·Ï-ªÔ˘ÛÙ·ÓÛ›Ú (1036-1094). ∞˘Ù¿ Ù· ÂÍˆÙÈÎ¿ ÁÈ· ÙÔ˘˜ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ˙Ò·, Î·È ¿Ú· ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ÔÏ‡ÙÈÌ· ‰ÒÚ·, ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ÌÈ· ·ÓÙ·fi‰ÔÛË, ¤Ó· ·ÓÙ›-‰ˆÚÔ. ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÔÈ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ› Û˘ÁÁÚ·ÊÂ›˜ ªÈ¯·‹Ï∞ÙÙ·ÏÂÈ¿ÙË˜, πˆ¿ÓÓË˜ ™Î˘Ï›Ù˙Ë˜ Î·È ªÈ¯·‹Ï °Ï˘Î¿˜53. ∂Ó‰È·Ê¤ÚÔÓ, Â›-ÛË˜, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ë ·Ú·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ªÈ¯·‹Ï æÂÏÏÔ‡ fiÙÈ Û˘ÓËıÈ˙fiÙ·ÓÏ¤ÔÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ¿ ‰ÒÚ· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Â›‰Ô˘˜ Ó· ·ÓÙÈÎ·ıÈÛÙÔ‡Ó Ù· ÈÔ ·-Ú·‰ÔÛÈ·Î¿, fiˆ˜ ‹Ù·Ó Ù· ÌÂÙ·ÍˆÙ¿ Î·È ÔÈ ÔÏ‡ÙÈÌÔÈ Ï›ıÔÈ54.

¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ, Ù· ¿ÁÚÈ· ‹ ÂÍˆÙÈÎ¿ ˙Ò· ‹Ù·Ó Û˘ÓËıÈÛÌ¤ÓÔ Â›‰Ô˜ ‰ÈÏˆÌ·-ÙÈÎÔ‡ ‰ÒÚÔ˘ ÛÙÔÓ ÌÂÛ·ÈˆÓÈÎfi ÎfiÛÌÔ. √È µ˘˙·ÓÙÈÓÔ›, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ Î·ÈÙË ÚˆÌ·˚Î‹ ·Ú¿‰ÔÛË, ‰È¤ıÂÙ·Ó ˙ˆÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ Î‹Ô˘˜, ıËÚÈÔÙÚÔÊÂ›· Î·ÈÂÚÈ‚fiÏÈ· ÌÂ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÂÈ‰ÒÓ ˙Ò·. ∞˘Ùfi ÙÔ ¤ıÈÌÔ, fiÌˆ˜, ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ‚˘˙·-ÓÙÈÓ‹ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎfiÙËÙ·: Î·È ¿ÏÏÂ˜ ÌÂÛ·ÈˆÓÈÎ¤˜ ·˘Ï¤˜ Û˘ÓÙËÚÔ‡Û·Ó¿ÁÚÈ· Î·È ÂÍˆÙÈÎ¿ ̇ Ò·. µ¤‚·È·, È‰È·›ÙÂÚ· ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙˆÓ ¢˘ÙÈÎÔÂ˘-Úˆ·›ˆÓ Î·È ÙˆÓ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ, Î¿ÔÈ· ·fi ·˘Ù¿ Ù· ̇ Ò· (fiˆ˜ ÏÈÔÓÙ¿ÚÈ·,


51. µÏ. Cutler, «Gifts», fi.., Û. 253Ø N. P. ≈ev√enko, «Wild Animals in the Byzantine Park», ÛÙÔA. Littlewood – H. Maguire – J. Wolschke-Bulmahn (ÂÈÌ.), Byzantine Garden Culture,√˘¿ÛÈÓÁÎÙÔÓ 2002, ÛÛ. 69-86, ÂÈ‰. 77.

52. Cutler, «Gifts», fi.., Û. 253.53. ªÈ¯·‹Ï ∞ÙÙ·ÏÂÈ¿ÙË˜, ^πÛÙÔÚ›·, ÂÎ‰. W. Brunet de Presle – I. Bekker, Michaelis Attaliotae

Historia [Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae (= CSHB)], µfiÓÓË 1853, ÛÛ. 48,11-50,11Ø™Î˘Ï›Ù˙Ë˜, fi.., Û. 475,16-17: â¤ÌÊıË ‰b Ù̌á ‚·ÛÈÏÂÖ Î·d âÍ ∞åÁ‡ÙÔ˘ ·Úa ÙÔÜ Ù·‡ÙË˜ àÚ¯ËÁÔÜ˙̌áÔÓ âÏ¤Ê·˜ Î·d Î·ÌËÏÔ¿Ú‰·ÏÈ˜Ø ªÈ¯·‹Ï °Ï˘Î¿˜, µ›‚ÏÔ˜ ÃÚÔÓÈÎ‹, ÂÎ‰. I. Bekker,Michaelis Glycae Annales [CSHB], µfiÓÓË 1836, Û. 597,13-14: ÙfiÙÂ ‰c Î·d ·Úa ÙÔÜ ÙÉ˜ ∞åÁ‡-ÙÔ˘ ôÚ¯ÔÓÙÔ˜ ÛÙ¤ÏÏÂÙ·È Úe˜ ÙeÓ ‚·ÛÈÏ¤· âÏ¤Ê·˜ ˙áÓ Î·d Î·ÌËÏÔ¿Ú‰·ÏÈ˜. µÏ. ≈ev√enko,«Wild Animals», fi.., Û. 77Ø Kazhdan – Epstein, fi.., Û. 239.

54. ªÈ¯·‹Ï æÂÏÏfi˜, Orationes panegyricae 1, ÂÎ‰. G. T. Dennis [Bibliotheca ScriptorumGraecorum et Romanorum Teubneriana], ™ÙÔ˘ÙÁ¿Ú‰Ë - §ÂÈ„›· 1994: §fiÁÔ˜ Âå˜ ÙeÓ ‚·ÛÈÏ¤·ÎÜÚ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÖÓÔÓ ÙeÓ ªÔÓÔÌ¿¯ÔÓ, ÛÛ. 1-18, ÂÈ‰. 13,261-266.

¿ÓıËÚÂ˜, ÂÏ¤Ê·ÓÙÂ˜, Î·ÌËÏÔ·Ú‰¿ÏÂÈ˜ Î.¿.) ·ÔÙÂÏÔ‡Û·Ó ‰ÒÚ· ÌÔ˘-ÛÔ˘ÏÌ¿ÓˆÓ ËÁÂÌfiÓˆÓ55. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ô °ÂÒÚÁÈÔ˜ ¶·¯˘Ì¤ÚË˜ Ì·˜ÏËÚÔÊÔÚÂ› fiÙÈ Á‡Úˆ ÛÙÔ 1261 Ô ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˜ ÙË˜ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘ ª·¸Ì¿Ú˜(1260-1277) ¤ÛÙÂÈÏÂ ÚÂÛ‚Â›· ÌÂ ÂÍˆÙÈÎ¿ ‰ÒÚ· ÛÙÔÓ µ˘˙·ÓÙÈÓfi ·˘ÙÔ-ÎÚ¿ÙÔÚ· ªÈ¯·‹Ï ∏’ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ (1259-1282). √ ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˜ ÂÈı˘ÌÔ‡ÛÂÙË Û‡Ó·„Ë ÊÈÏÈÎÒÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Î·È ÙËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË ·‰Â›·˜ ‰È¤ÏÂ˘ÛË˜ ·ÈÁ˘-ÙÈ·ÎÒÓ ÏÔ›ˆÓ ·fi ÙÔ µfiÛÔÚÔ ÌÈ· ÊÔÚ¿ Î¿ıÂ ¤ÙÔ˜, ÌÂ ÛÎÔfi ÙË ‰ÈÂÍ·-ÁˆÁ‹ ÂÌÔÚ›Ô˘ ‰Ô‡ÏˆÓ ÛÙÔÓ ∂‡ÍÂÈÓÔ ¶fiÓÙÔ56. ∞Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ‰ÒÚ· Ô˘·¤ÛÙÂÈÏÂ ÛÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ‹Ù·Ó Ì›· Î·ÌËÏÔ¿Ú‰·ÏË, ÙËÓ ÔÔ›· ı·‡-Ì·˙·Ó ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ÙË˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜, Î·ıÒ˜ ÙÚÈÁ˘ÚÓÔ‡ÛÂ Î·ıËÌÂ-ÚÈÓ¿ ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿ ÙË˜ fiÏË˜57! µÏ¤Ô˘ÌÂ, ÏÔÈfiÓ, fiÙÈ ¤Ó· È‰È·›ÙÂÚÔ ‰ÒÚÔ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ Î·Ï‹ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ Â›‰ÔÍÔ˘ ÂÙ·›ÚÔ˘ ÛÙËÓÚÔÛ¿ıÂÈ· ̆ ÔÁÚ·Ê‹˜ Ì›·˜ ÂÌÔÚÈÎ‹˜ Û˘ÌÊˆÓ›·˜.

∆· ÂÍˆÙÈÎ¿ ˙Ò· ˆ˜ ‰ÒÚÔ Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ÚfiÛÊÔÚÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÁÈ· ÙËÓ·Ó¿‰ÂÈÍË ÌÂÚÈÎÒÓ ·fi ÙÈ˜ Û˘Ì‚ÔÏÈÎ¤˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ‰Ò-ÚˆÓ ÌÂÁ¿ÏË˜ ·Í›·˜ Î·È Û·ÓÈfiÙËÙ·˜. √ ªÈ¯·‹Ï æÂÏÏfi˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ› ÛÂ‰‡Ô ÂÁÎˆÌÈ·ÛÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ ªÔÓÔÌ¿¯Ô ÙËÓÎ·ÌËÏÔ¿Ú‰·ÏË Î·È ÙÔÓ ÂÏ¤Ê·ÓÙ· Ô˘ ÂÛÙ¿ÏËÛ·Ó ̂ ˜ ‰ÒÚ· ·fi ÙÔÓ ̄ ·Ï›-ÊË ÙË˜ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘, ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ÚÔ‚¿ÏÂÈ ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎ‹È‰ÂÔÏÔÁ›·. ¢ÈËÁÂ›Ù·È ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙˆÓ ‰‡Ô ̇ ÒˆÓ ÛÙÔÓ πfi‰ÚÔÌÔ Î·È ˆ˜fiÙ·Ó Ô ÂÏ¤Ê·ÓÙ·˜ ÏËÛ›·ÛÂ ÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ô˘ Î·ıfiÙ·Ó Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ £’,ÁÔÓ¿ÙÈÛÂ ÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ˘58. √ æÂÏÏfi˜ ̆ ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÈ fiÙÈ ·˘Ù‹ Ë Î›ÓËÛË ÛÂ‚·-ÛÌÔ‡ ÚÔ˜ ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ¤ÁÈÓÂ ·fi ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ˙ÒÔ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘.∆Ô ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi ·˘Ùfi ¤¯ÂÈ ÁÈ· ÙÔÓ æÂÏÏfi È‰È·›ÙÂÚË Û˘Ì‚ÔÏÈÎ‹ ÛËÌ·Û›·Ø·˜ ·ÎÔ‡ÛÔ˘ÌÂ, fiÌˆ˜, ÙÔÓ ›‰ÈÔ, ·ÔÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ··Ú¿ÌÈÏÏÔ ‡ÊÔ˜ ÙÔ˘:

âÁg ‰’ âÓÙÂÜıÂÓ ôÏÏÔ ÙÈ Û˘Ì‚ÔÏÈÎá˜ âÓÓÔá, ¬ÙÈ ÛÔÈ ÙÉ˜ ÁÉ˜ Ôî Á›Á·ÓÙÂ˜ Í‡Ì·-ÓÙÂ˜ – Ô≈Ùˆ ÁaÚ âÁg Ùa˜ ·Ï·ÈÙ¿Ù·˜ àÚ¯a˜ çÓÔÌ¿˙ˆ – âıÂÏÔÓÙd Ùa˜ ë·˘ÙáÓñÔÛÙÚÒÛÔ˘ÛÈ ÎÂÊ·Ïa˜ Î·d ‚Ú·¯ÂÖ à¯ı‹ÛÔÓÙ·È ̄ ·ÏÈÓ̌á ¬÷Ë ‰c Î·d ıÂÏ‹ÛÂÈ·˜59.

ªÂ ·˘Ù¿ Ù· ÏfiÁÈ·, Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÌÔÚÊ‹ ·˘ÏÈÎ‹˜ ÎÔÏ·ÎÂ›·˜, ÙÔÓ›˙ÂÙ·È Ë

55. ≈ev√enko, «Wild Animals», fi.., ÛÛ. 75-81.56. °ÂÒÚÁÈÔ˜ ¶·¯˘Ì¤ÚË˜, ™˘ÁÁÚ·ÊÈÎ·d îÛÙÔÚ›·È 3.3, ÂÎ‰. A. Failler, Georges Pachymérès,

Relations historiques, Ù. π, Á·ÏÏ. ÌÙÊÚ. V. Laurent [CFHB, 24/1], ¶·Ú›ÛÈ 1984, ÛÛ. 237,1-239,5. µÏ. ¡. °. ªÔÛ¯ÔÓ¿˜, «∏ ·ÁÔÚ¿ ÙˆÓ ‰Ô‡ÏˆÓ», ÛÙÔ ÙÔ˘ È‰›Ô˘ (ÂÈÌ.), ÃÚ‹Ì· Î·È ·ÁÔÚ¿ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙˆÓ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁˆÓ [∆Ô µ˘˙¿ÓÙÈÔ ™‹ÌÂÚ·, 4], ∞ı‹Ó· 2003, ÛÛ. 249-272, ÂÈ‰. 251-252.

57. ¶·¯˘Ì¤ÚË˜, fi.., 3.4, Û. 239,6-28.58. æÂÏÏfi˜, Orationes panegyricae 1, fi.., ÛÛ. 13,267-14,289 Î·È §fiÁÔ˜ 4: ≠∂ÙÂÚÔ˜ ÏfiÁÔ˜ Úe˜ ÙeÓ

·éÙeÓ ‚·ÛÈÏ¤·, ÛÛ. 55-79, ÂÈ‰. 62,155-165. 59. ™ÙÔ ›‰ÈÔ, 4, Û. 62,165-169.

O ƒ√§√™ T√À ¢øƒ√À ™∆∏ µÀ∑∞¡∆π¡∏ ¢π¶§øª∞∆π∞ 215

ÂÍÔ˘Û›·, Ë ÂÈÚÚÔ‹ Î·È ÙÔ Î‡ÚÔ˜ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÛÙÈ˜ Í¤ÓÂ˜ ¯ÒÚÂ˜, ÙˆÓÔÔ›ˆÓ Ù· ˙Ò· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙfiÛÔ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ˘ÙÈÎ¿ Û‡Ì‚ÔÏ·, fiÛÔ Î·È Ô-Ï‡ÙÈÌ· ‰ÒÚ·60.

º˘ÛÈÎ¿, Ô µ˘˙·ÓÙÈÓfi˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÌÔÚÔ‡ÛÂ fi¯È ÌfiÓÔ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ,·ÏÏ¿ Î·È Ó· ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ ̂ ˜ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎfi ‰ÒÚÔ Î¿ÔÈÔ È‰È·›ÙÂÚÔ Â›‰Ô˜ ̇ Ò-Ô˘. Ã·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·ÔÙÂÏÂ› ÙÔ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿-ÊÂÈ Ô ÂÚÈ‚fiËÙÔ˜ Â›ÛÎÔÔ˜ ∫ÚÂÌÒÓ·˜ §ÈÔ˘ÙÚ¿Ó‰Ô˜, ·ÂÛÙ·ÏÌ¤ÓÔ˜ÙÔ˘ °ÂÚÌ·ÓÔ‡ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ŸıˆÓ· ∞’ ÙÔ˘ ªÂÁ¿ÏÔ˘ (936-973) ÛÙËÓ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ÙÔ 968. ™Â Î¿ÔÈÔ ÁÂ‡Ì· Ô˘ ·Ú¤ıÂÛÂ Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔ-Ú·˜ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ µ’ ºˆÎ¿˜ (963-969), ÚÒÙËÛÂ ÙÔÓ §ÈÔ˘ÙÚ¿Ó‰Ô, ·Ó Ô °ÂÚ-Ì·Ófi˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Â›¯Â ÂÚÈ‚fiÏÈ· Î·È ·Ó ÛÙ· ÂÚÈ‚fiÏÈ· ·˘Ù¿ Â›¯Â ÔÓ¿-ÁÚÔ˘˜, ‰ËÏ·‰‹ ¿ÁÚÈÔ˘˜ Á·˚‰¿ÚÔ˘˜, Î·È ¿ÏÏ· ˙Ò·. ŸÙ·Ó Ô §ÈÔ˘ÙÚ¿Ó‰Ô˜ÙÔÓ ‰È·‚Â‚·›ˆÛÂ fiÙÈ Ô ŸıˆÓ Â›¯Â ÂÚÈ‚fiÏÈ· ÌÂ ‰È¿ÊÔÚ· ˙Ò· ÂÎÙfi˜ ·fiÔÓ¿ÁÚÔ˘˜, Ô ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ ÙÔ˘ Â›Â fiÙÈ ı· ÙÔÓ ÍÂÓ·ÁÔ‡ÛÂ ÛÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÂÚÈ-‚fiÏÈ, ÛÙÔ ÔÔ›Ô ı· ı·‡Ì·˙Â, ÌÂÙ·Í‡ ¿ÏÏˆÓ, Î·È ÙÔ˘˜ ÔÓ¿ÁÚÔ˘˜. √ §ÈÔ˘Ù-Ú¿Ó‰Ô˜ Ô‰ËÁ‹ıËÎÂ, ÏÔÈfiÓ, Î¿ÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ ÛÙÔ ÂÚÈ‚fiÏÈ Î·È Â›‰Â ·Ó¿ÌÂ-Û· ÛÙ· ·ÁÚÈfiÁÈ‰·, ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ÔÈ ŒÏÏËÓÂ˜ «ÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ó ÔÓ¿ÁÚÔ˘˜». ∏¿Ô„Ë ÙÔ˘ §ÈÔ˘ÙÚ¿Ó‰Ô˘ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Î·ıfiÏÔ˘ ÎÔÏ·ÎÂ˘ÙÈÎ‹ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Û˘-ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ˘˜ ÔÓ¿ÁÚÔ˘˜ – ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÙfiÛÔ ÔÏ‡ ̆ ÂÚËÊ·ÓÂ˘fiÙ·Ó Ô¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ ºˆÎ¿˜ –, ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ‹ÌÂÚÔ˘˜ Á·˚‰¿ÚÔ˘˜. ∞˘ÙfiÊ˘ÛÈÎ¿ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛ‹ Ì·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÙfiÛÔË ¿Ô„Ë ÙÔ˘ §ÈÔ˘ÙÚ¿Ó‰Ô˘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Á·˚‰¿ÚÔ˘˜, fiÛÔ Ë ·¿ÓÙËÛË Ô˘¤Ï·‚Â ·fi ÙÔÓ ŒÏÏËÓ· Û˘ÓÔ‰fi ÙÔ˘. ™Â ÂÈÚˆÓÈÎ‹ ·Ú·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ §ÈÔ˘Ù-Ú¿Ó‰Ô˘ fiÙÈ ÔÙ¤ ‰ÂÓ Â›¯Â ‰ÂÈ Ù¤ÙÔÈÔ˘˜ ÔÓ¿ÁÚÔ˘˜ ÛÙË ™·ÍÔÓ›·, Ô Û˘ÓÔ‰fi˜ÙÔ˘ ·¿ÓÙËÛÂ: «Â¿Ó Ô Î‡ÚÈfi˜ ÛÔ˘ [ÂÓÓ. Ô ŸıˆÓ] ˘ÔÙ·¯ıÂ› ÛÙÔÓ ¿ÁÈÔ ·˘-ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· [ÂÓÓ. ÙÔÓ ¡ÈÎËÊfiÚÔ ºˆÎ¿], ı· ÙÔ˘ ‰ÒÛÂÈ ÔÏÏÔ‡˜ Ù¤ÙÔÈÔ˘˜,Î·È ı· Â›Ó·È ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ ÌÂÁ¿ÏË ÙÈÌ‹ Ó· ¤¯ÂÈ ÛÙËÓ Î·ÙÔ¯‹ ÙÔ˘ Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘Î·ÓÂ›˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÚÔÎ·Ùfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ‰ÂÛfiÙÂ˜ ‰ÂÓ Â›‰Â»61.

√ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ ºˆÎ¿˜ ÚÔÊ·ÓÒ˜ ıÂˆÚÔ‡ÛÂ ÙÔ˘˜ ÔÓ¿ÁÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ÍÂ¯ˆ-ÚÈÛÙ¿ ̇ Ò· Î·È Â›‰Ô˜ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ÁÈ· Ó· ·ÓÙ·ÏÏ¿ÍÂÈ ¤Ó·˜ ËÁÂÌfiÓ·˜ ÌÂ ¤Ó·Ó¿ÏÏÔÓ. ¢ÂÓ ¤¯ÂÈ, fiÌˆ˜, ÙfiÛË ÛËÌ·Û›· ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘ ‰ÒÚÔ˘: ÛÙË ı¤ÛË ÙˆÓ


60. ≈ev√enko, «Wild Animals», fi.., Û. 78.61. §ÈÔ˘ÙÚ¿Ó‰Ô˜ ÙË˜ ∫ÚÂÌÒÓ·˜, Relatio de legatione Constantinopolitana 37-38, ÛÙÔ Die Werke

Liudprands von Cremona, ÂÎ‰. Becker, fi.., ÛÛ. 175-212, ÂÈ‰. 194,20-195,24. µÏ. ≈ev√enko,«Wild Animals», fi.. ÛÛ. 72-73. °È· ÙË ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ‹ ÌÂÙ·¯Â›ÚÈÛË (Â˘ÌÂÓ‹˜ ÙÔ 948/949, ‰˘-ÛÌÂÓ‹˜ ÙÔ 968) Ô˘ ̆ ¤ÛÙË Ô §ÈÔ˘ÙÚ¿Ó‰Ô˜ ·fi ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÎÚ·ÙÈÎ‹ ÂÍÔ˘Û›· Î·Ù¿ ÙÈ˜ ‰‡ÔÂÈÛÎ¤„ÂÈ˜ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ˆ˜ ÚÂÛ‚Â˘Ù‹˜, ‚Ï. §Ô˘ÁÁ‹˜, «µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆ-Ì·Ù›·», fi.., ÛÛ. 63-68. µÏ. Â›ÛË˜, C. M. F. Schummer, «Liudprand of Cremona – ADiplomat?», ÛÙÔ Shepard – Franklin (ÂÈÌ.), Byzantine Diplomacy, fi.., ÛÛ. 197-201.

ÔÓ¿ÁÚˆÓ, ÙˆÓ ÂÍˆÙÈÎÒÓ Î·È Û¿ÓÈˆÓ ˙ÒˆÓ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·, ı· ÌÔÚÔ‡Û·ÌÂÓ· ¤¯Ô˘ÌÂ ÌÂÙ·ÍˆÙ¿, ÈÂÚ¿ ÏÂ›„·Ó·, Û¿ÓÈ· Ì˘Úˆ‰ÈÎ¿ ‹ Ô,ÙÈ‰‹ÔÙÂ ¿ÏÏÔÚÔÛ‰›‰ÂÈ Î‡ÚÔ˜ Î·È ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÂ ¤Ó·Ó ËÁÂÌfiÓ· Ó· ÍÂ¯ˆÚ›˙ÂÈ ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ¿ÏÏˆÓ. ŒÓ· Û¿ÓÈÔ, ÍÂ¯ˆÚÈÛÙfi, ÔÏ‡ÙÈÌÔ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ·ÍÈÔı·‡Ì·ÛÙÔ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓÔ ÌÂÙ·‚È‚¿˙ÂÈ Î¿ÙÈ ·fi ÙË ÌÔÓ·‰ÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ ÛÂ ÂÎÂ›ÓÔÓ Ô˘ ÙÔÎ·Ù¤¯ÂÈ. ∞˘Ù‹ Ë ¤ÎÊ·ÓÛË ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ì·˜ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ Ì¤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ·.

øÛÙfiÛÔ, Ë ÔÈÎÈÏ›· ÙˆÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ÚÔÛÊÔÚÒÓ ‰ÂÓ ÛÙ·Ì·Ù¿ Â‰Ò.√ ÕÚ·‚·˜ Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ al-Tabar÷, ÁÚ¿ÊÂÈ fiÙÈ Ô S‰hib al-R&m, ‰ËÏ·‰‹ Ôµ˘˙·ÓÙÈÓfi˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ πÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜ µ’ (685-695, 705-711), ÈÎ·ÓÔÔÈ-ÒÓÙ·˜ ¤Ó· ·›ÙËÌ· ÙÔ˘ √ÌÂ¸¿‰Ë ¯·Ï›ÊË ·Ï-√˘·Ï›ÓÙ (705-715), ÙÔ˘ ¤ÛÙÂÈ-ÏÂ ¯Ú˘Ûfi, ÂÎ·Ùfi ÙÂ¯Ó›ÙÂ˜ Î·È Û·Ú¿ÓÙ· ÊÔÚÙ›· ÌÂ „ËÊ›‰Â˜62. √È ÚÔÛÊÔ-Ú¤˜ ·˘Ù¤˜ ÂÛÙ¿ÏËÛ·Ó ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÔÈÎÔ‰fiÌËÛË ÙÔ˘ ∆ÂÌ¤ÓÔ˘˜ ÙÔ˘ ¶ÚÔÊ‹ÙËÛÙË ªÂ‰›Ó·63. ∏ ·Ó¿ÁÎË ÙˆÓ ∞Ú¿‚ˆÓ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹‚Ô‹ıÂÈ· ÛÙ· ÌÓËÌÂÈ·Î¿ ÙÔ˘˜ ÔÈÎÔ‰ÔÌ‹Ì·Ù·, ‰ÂÓ ÌÔÚÂ› ·Ú¿ Ó· ˘Ô‰Ë-ÏÒÓÂÈ fiÙÈ ÔÈ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈ ËÁÂÌfiÓÂ˜ ÙÔÓ 8Ô ·ÈÒÓ· ‰ÂÓ Â›¯·Ó ¿ÏÏË ÂÈÏÔÁ‹·Ú¿ Ó· ·Â˘ı˘ÓıÔ‡Ó ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ÁÈ· ÙËÓ ·fiÎÙËÛË Î·ÏÏÈ-ÙÂ¯ÓÈÎ‹˜ ÂÌÂÈÚ›·˜, ¯ˆÚ›˜ ·˘Ùfi Ó· ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Ô ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈÎfi˜ Îfi-ÛÌÔ˜ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ‰ÂÓ ·¤ÎÙËÛÂ Î·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈÎ‹ ·˘ÙÔÓÔÌ›·. ∏ ·ÔÛÙÔÏ‹·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ‰ÒÚˆÓ, ı· Û˘Ì‚fiÏÈ˙Â ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÌÂÓ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ÙË ÁÂÓÓ·ÈÔ‰ˆ-Ú›· ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ‰Â ÕÚ·‚Â˜ ÙËÓ ÂÈÎÔ˘Ú›· ÙˆÓ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÚÔ˜ ÙÔÓ ̄ ·Ï›ÊË64.

∂ÓÙÔ‡ÙÔÈ˜, ÙÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÛÙÔ ÔÔ›Ô ı¤ÏÔ˘ÌÂ Ó· ÂÈÛÙ‹ÛÔ˘ÌÂ ÙËÓ ÚÔÛÔ-¯‹ Â›Ó·È Ë ÂÍ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ÂÈ‰ÈÎÂ˘Ì¤ÓÔ˘ ‹ ·ÓÂÈ‰›ÎÂ˘ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ‰˘Ó·ÌÈ-ÎÔ‡ ·fi ÙË ÌÈ· ̄ ÒÚ· ÛÙËÓ ¿ÏÏË65. ∆Ô ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi ·˘Ùfi ‰ÂÓ Â›Ó·È ÙÔ ÌÔÓ·-‰ÈÎfi Ô˘ Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÙ·È: ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ fiÙÈ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ› ÙÂ¯Ó›ÙÂ˜ ¤¯Ô˘Ó Û˘Ì-‚¿ÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ ÛÙËÓ ·Ó¤ÁÂÚÛË Î·È ¿ÏÏˆÓ ÔÈÎÔ‰ÔÌËÌ¿ÙˆÓ ÛÙÔÓ ÌÔ˘-ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈÎfi – Î·È fi¯È ÌfiÓÔ66 – ÎfiÛÌÔ. Œ¯ÂÈ ‰È·Ù˘ˆıÂ› Ì¿ÏÈÛÙ· fiÙÈ ¤Ó·˜ÂÈÛÎ¤ÙË˜ µ˘˙·ÓÙÈÓfi˜ ÙÂ¯Ó›ÙË˜ ‰›‰·ÍÂ ÙËÓ Ù¤¯ÓË ÙÔ˘ „ËÊÈ‰ˆÙÔ‡ ÛÂ ÓÙfi-

62. µÏ. H. A. R. Gibb, «Arab-Byzantine Relations under the Umayyad Caliphate», DOP 12(1958), ÛÛ. 219-233, ÂÈ‰. 225-229Ø O. Grabar, «The Shared Culture of Objects», ÛÙÔ Maguire(ÂÈÌ.), Byzantine Court Culture, fi.., ÛÛ. 115-129, ÂÈ‰. 117Ø Cutler, «Gifts», fi.., Û. 254.

63. √ Cutler, «Gifts», fi.., Û. 254, ıÂˆÚÂ› fiÙÈ Ë Ì·ÚÙ˘Ú›· ÙÔ˘ al-Tabar÷ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È ÌÂ ÙÔ ∆¤ÌÂ-ÓÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÚÔÊ‹ÙË ÛÙË ªÂ‰›Ó·, Î·È fi¯È ÌÂ ÙÔ ªÂÁ¿ÏÔ ∆¤ÌÂÓÔ˜ ÙË˜ ¢·Ì·ÛÎÔ‡.

64. µÏ. M. Angold, µ˘˙¿ÓÙÈÔ. ∏ Á¤Ê˘Ú· ·fi ÙËÓ ∞Ú¯·ÈfiÙËÙ· ÛÙÔ ªÂÛ·›ˆÓ·, ÌÙÊÚ. ª. ¶·¿,∞ı‹Ó· 2003, Û. 131.

65. ∞˜ ı˘ÌËıÔ‡ÌÂ ¤Ó· ·fi Ù· ·Ï·ÈfiÙÂÚ· ÁÓˆÛÙ¿ ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Ô˘ ·Ú¤¯ÂÈ Ë ¶·Ï·È¿ ¢È·-ı‹ÎË, ÛÙËÓ ÔÔ›· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È fiÙÈ Ô ™ÔÏÔÌÒÓÙ·˜ ̇ ‹ÙËÛÂ Î·È ¤Ï·‚Â ·fi ÙÔÓ ‚·ÛÈÏ¤· ÙË˜ ∆‡-ÚÔ˘ ÃÈÚ¿Ì ̆ ÏÈÎ¿ Î·È ÂÚÁ¿ÙÂ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÔÈÎÔ‰fiÌËÛË ÙÔ˘ ¡·Ô‡ (°’ µ·ÛÈÏ. 5.16-6.2).

66. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ô Ó·fi˜ ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ª¿ÚÎÔ˘ ÛÙË µÂÓÂÙ›· ·ÓÂÁ¤ÚıËÎÂ Î·È ‰È·ÎÔÛÌ‹ıËÎÂÂÛˆÙÂÚÈÎ¿ ·fi µ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ Ù¤ÎÙÔÓÂ˜, ÙÂ¯Ó›ÙÂ˜ Î·È Î·ÏÏÈÙ¤¯ÓÂ˜, Î·Ù¿ ÙÔ ÚfiÙ˘Ô ÙÔ˘ Ó·Ô‡

O ƒ√§√™ T√À ¢øƒ√À ™∆∏ µÀ∑∞¡∆π¡∏ ¢π¶§øª∞∆π∞ 217

ÈÔ˘˜ ÂÚÁ¿ÙÂ˜ ÛÙËÓ ∫fiÚ‰Ô‚·67. ŸÌˆ˜, ÔÈ ÂÍ·ÁˆÁ¤˜ ÂÍÂÈ‰ÈÎÂ˘Ì¤ÓÔ˘ ·Ó-ıÚÒÈÓÔ˘ ‰˘Ó·ÌÈÎÔ‡ Â›¯·Ó ÙÂÚ¿ÛÙÈÔ ·ÓÙ›ÎÙ˘Ô ÛÙË ‚ÈÔÙÂ¯Ó›·, ÛÙËÓ Ù¤¯ÓËÎ·È ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÙˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Ô˘ ¤Êı·Ó·Ó. ªÂ ·˘Ù¤˜ ÂÈÙ˘Á¯·ÓfiÙ·ÓÛËÌ·ÓÙÈÎ‹ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙÂ¯ÓÔÁÓˆÛ›·˜ Î·È Î·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈÎ‹˜ ÂÌÂÈÚ›·˜. ∂›-ÛË˜, ÔÈ ÈÎ·ÓfiÙËÙÂ˜ Î·È Ë ·Ù‹ ̆ ÏÈÎ‹ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÂÓfi˜ ÂÈÛÎ¤ÙË ÙÂ¯Ó›ÙË ÌÔ-ÚÔ‡Û·Ó Ó· ÚÔÎ·Ï¤ÛÔ˘Ó ÙË ˙‹ÙËÛË Î·È ¿ÏÏˆÓ ÙÂ¯ÓÈÙÒÓ ‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Ó·˘ÔÎÈÓ‹ÛÔ˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ̇ ‹ÙËÛË ÙˆÓ ̆ ÏÈÎÒÓ ÂÎÂ›ÓˆÓ Ô˘ Ô ÙÂ¯Ó›ÙË˜ ¤Ì·-ıÂ ÛÙÔ˘˜ ÓÙfiÈÔ˘˜ Ó· «‰·Ì¿˙Ô˘Ó». ∞˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Ë ˙‹ÙËÛË Î·È Ë Û˘-Ó·ÎfiÏÔ˘ıË ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ˘ÏÈÎÒÓ ı· ÂËÚ¤·˙Â ÛÂ Î¿ÔÈÔ ‚·ıÌfi ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔÂÌfiÚÈÔ68. √È µ˘˙·ÓÙÈÓÔ›, ‚¤‚·È·, ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘˜ ÂÈı˘ÌÔ‡Û·Ó ÙËÓÂÍ·ÁˆÁ‹ ÛÙÔÈ¯Â›ˆÓ ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘˜, Ô˘ ‰È·ÙÚ¿ÓˆÓ·Ó ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÙÈ-Î‹ ÙÔ˘˜ ·ÓˆÙÂÚfiÙËÙ· ·ÎfiÌ· Î·È ÛÂ ·ÔÌ·ÎÚ˘ÛÌ¤Ó· ÛËÌÂ›· ÙÔ˘ ÙfiÙÂ ÁÓˆ-ÛÙÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È ÂÍ¿ÏˆÓ·Ó ÙËÓ ÂÈÚÚÔ‹ ÙÔ˘˜.

∞˘Ùfi Ô˘ ¤¯ÂÈ ÛËÌ·Û›· Ó· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘ÌÂ Â›Ó·È fiÙÈ ÔÈ ·ÓÙ·ÏÏ·Á¤˜ ‰È-ÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ‰ÒÚˆÓ ‰È¤ıÂÙ·Ó ÔÏÈÙÈÎ¤˜, È‰ÂÔÏÔÁÈÎ¤˜, Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¤˜Ù˘¯¤˜, Ô˘ ÂËÚ¤·˙·Ó fi¯È ÌfiÓÔ ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ‰ˆÚÂÔ‰fi¯Ô˘, ·ÏÏ¿ Î·ÈÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ‰ˆÚËÙ‹. ∂ÓÙÔ‡ÙÔÈ˜, ·˘Ù¤˜ ÔÈ ÂÎÊ¿ÓÛÂÈ˜ ÙˆÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈ-ÎÒÓ ‰ÒÚˆÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÓÙÔÙÂ Â˘‰È¿ÎÚÈÙÂ˜. ∂›Ó·È ·Ï‹ıÂÈ· fiÙÈ ÛÙÈ˜ ËÁ¤˜˘¿Ú¯ÂÈ ÌÂÁ¿ÏË ·ÓÔÌÔÈÔÌ¤ÚÂÈ· ÌÂÙ·Í‡ ÙË˜ ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ ÙˆÓ ÂÈ‰ÒÓ ÙˆÓ‰ÒÚˆÓ Î·È ÙË˜ ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ ÙˆÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÒÓ ÙÔ˘˜, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ·ÓÙ·Ó·-ÎÏ¿Ù·È Î·È ÛÙËÓ ·ÚÔ‡Û· ÌÂÏ¤ÙË. °È’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏfiÁÔ, Û˘¯Ó¿ ··ÈÙÂ›Ù·ÈÌÈ· ÚÔÛÂÎÙÈÎfiÙÂÚË ·Ó¿ÁÓˆÛË ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ·Ó·‰˘ıÔ‡Ó ÔÈ ÏÂÈÙÔ˘Ú-Á›Â˜ ÙˆÓ ‰ÒÚˆÓ. ªÂÙ¿ ÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë ÙÔ˘ ™ÈÚÌ›Ô˘ ·fi ÙÔ˘˜ ∞‚¿ÚÔ˘˜ ÙÔ582, ·ÛËÌ¤ÓÈ· ÛÎÂ‡Ë Î·È ÎÂÓÙËÙ¿ ÂÓ‰‡Ì·Ù· ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ÙËÓ ÂÙ‹ÛÈ· ̄ ÔÚË-Á›· ÙˆÓ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÛÙÔ˘˜ ∞‚¿ÚÔ˘˜69 – Ô˘ ‚¤‚·È· ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹Â›Ó·È ‰˘Û¯ÂÚ‹˜ Ë ‰È¿ÎÚÈÛË ‰ÒÚÔ˘ Î·È ÊfiÚÔ˘ ˘ÔÙ¤ÏÂÈ·˜, È‰È·›ÙÂÚ· ·ÓÏ¿‚Ô˘ÌÂ ˘’ fi„ÈÓ fiÙÈ ÔÈ ·ÚÔ¯¤˜ Â›Ó·È ÂÚÈÔ‰ÈÎ¤˜. √ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ª·˘Ú›ÎÈÔ˜ (582-602) Û˘ÌÊÒÓËÛÂ Ó· ÛÙÂ›ÏÂÈ ÂÈÏ¤ÔÓ ÌÈ· ¯Ú˘Û‹ ÎÏ›ÓËÛÙÔÓ ¯·Á¿ÓÔ ÙÔ˘˜70. ∏ ÂÙ‹ÛÈ·, fiÌˆ˜, Î·Ù·ÛÎÂ˘‹ ÂÓfi˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡·ÛËÌ¤ÓÈˆÓ ÛÎÂ˘ÒÓ Î·È ÎÂÓÙËÙÒÓ ˘Ê·ÛÌ¿ÙˆÓ, Ë ·Í›· ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Û‡ÌÊˆ-


ÙˆÓ ∞Á›ˆÓ ∞ÔÛÙfiÏˆÓ ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË. µÏ. ªÔÛ¯ÔÓ¿˜, «∏ ‚ÂÓÂÙÈÎ‹ ‰ÈÏˆÌ·-Ù›·», fi.., Û. 168Ø D. M. Nicol, Byzantium and Venice. A Study in Diplomatic and CulturalRelations, ∫·›ÌÚÈÙ˙ 1988, Û. 65.

67. Cutler, «Gifts», fi.., Û. 254.68. ™ÙÔ ›‰ÈÔ, ÛÛ. 254-255. ¶Ú‚Ï. A. Cutler, «The Industries of Art», ÛÙÔ Laiou (ÁÂÓ. ÂÈÌ.), The

Economic History of Byzantium, fi.., Ù. 2, ÛÛ. 555-587, ÂÈ‰. 560.69. £ÂÔÊ‡Ï·ÎÙÔ˜ ™ÈÌÔÎ¿ÙÙË˜, ^πÛÙÔÚ›·È 1.3.7, ÂÎ‰. C. de Boor, Theophylacti Simocattae

Historiae, §ÂÈ„›· 1887, Û. 45,10-13: … ‰áÚ· Ï·ÌÚa ÙÔÖ˜ ‚·Ú‚¿ÚÔÈ˜ ·ÚÂ›¯ÔÓÙÔ çÁ‰Ô‹ÎÔÓÙ¿ÙÂ ̄ ÈÏÈ¿‰·˜ ̄ Ú˘ÛáÓ Î·ıˆÌÔÏfiÁÔ˘Ó àÓ’ öÙÔ˜ ≤Î·ÛÙÔÓ ÙÔÖ˜ ‚·Ú‚¿ÚÔÈ˜ âÁÎ·Ù·‚¿ÏÏÂÛı·È ‰È’ âÌÔ-Ú›·˜ àÚÁ‡ÚÔ˘ ÙÂ Î·d ÔÈÎ›ÏË˜ âÛıÉÙÔ˜.

70. ™ÙÔ ›‰ÈÔ, 1.3.11-12, Û. 46,3-10.

Ó· ÌÂ ÙÔÓ £ÂÔÊ‡Ï·ÎÙÔ ™ÈÌÔÎ¿ÙÙË ¤Êı·ÓÂ Ù· 80.000 ̄ Ú˘Û¿ ÓÔÌ›ÛÌ·Ù·, È-ı·ÓfiÓ Ó· ÚÔÛ¤ÊÂÚÂ ÙfiÓˆÛË ÛÙËÓ ÙÔÈÎ‹ ‚ÈÔÙÂ¯ÓÈÎ‹ Î·È Î·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈÎ‹·Ú·ÁˆÁ‹. ∞ÎfiÌ· Î·È ·Ó Ù· ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓ· ·˘Ù¿ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ·fi Ù· ·˘-ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎ¿ ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ· Ë Â›‰Ú·ÛË ÌÈ·˜ Ù¤ÙÔÈ·˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ı· ˘ÂÚ¤-‚·ÈÓÂ Ù· fiÚÈ· ÙÔ˘ ¿ÌÂÛÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜71.

∆ÔÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô Î·ÈÚfi Ë ‰È·ÓÔÌ‹ ÙˆÓ ·Á·ıÒÓ Ì¤Ûˆ ÙˆÓ ‰ÒÚˆÓ ¤¯ÂÈÚÔÛÂÏÎ‡ÛÂÈ ÙÔ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓ ·ÚÎÂÙÒÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔÏfiÁˆÓ Î·È ÂÍÂÙ¿˙ÂÙ·È˘fi ¤Ó· Ó¤Ô Ú›ÛÌ·. ∞Ó Î·È ·Ï·ÈfiÙÂÚ· Ù· ‰ÒÚ· ÂÎÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·Ó ˆ˜ ·-Ú·‰ÔÛÈ·Î‹ Ú·ÎÙÈÎ‹ ÙË˜ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ‹˜ ÂıÈÌÔÙ˘›·˜ ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ Î·È ÛÂ¿ÏÏÂ˜ ·˘Ï¤˜, Ë ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ ıÂˆÚÂ›Ù·È Ï¤ÔÓ ÌfiÓÔ ÂıÈÌÔÙ˘ÈÎ‹ ‹ÔÏÈÙÈÎ‹, ·ÏÏ¿, ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ, Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹.

∏ ÚˆÙÔfiÚÔ˜ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ °¿ÏÏÔ˘ ·ÓıÚˆÔÏfiÁÔ˘ ª·ÚÛ¤Ï ªˆ˜(Marcel Mauss), Ô˘ ¤¯ÂÈ ÌÂÙ·ÊÚ·ÛÙÂ› Î·È ÛÙ· ÂÏÏËÓÈÎ¿, ÌÂ ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ: ∆Ô‰ÒÚÔ. ªÔÚÊ¤˜ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙË˜ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹˜ ÛÙÈ˜ ·Ú¯·˚Î¤˜ ÎÔÈÓˆÓ›Â˜72,¤¯ÂÈ ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ ÔÏÏ¿ ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ÙÔ˘ ÌË¯·ÓÈÛÌÔ‡ ÙË˜ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹˜‰ÒÚˆÓ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ·. ∞˘Ùfi Ô˘ ÙfiÓÈÛÂ Ô ªˆ˜, ÌÂÏÂÙÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Èı·ÁÂÓÂ›˜ ÙË˜¶ÔÏ˘ÓËÛ›·˜, ÙË˜ ªÂÏ·ÓËÛ›·˜ Î·È ÙË˜ µÔÚÂÈÔ‰˘ÙÈÎ‹˜ ∞ÌÂÚÈÎ‹˜, Â›Ó·È, ÌÂ-Ù·Í‡ ¿ÏÏˆÓ, Ë ÎÔÈÓˆÓÈÎ¿ ̆ Ô¯ÚÂˆÙÈÎ‹ Ê‡ÛË ÙÔ˘ ‰ÒÚÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ·ÓÙ›‰ˆÚÔ˘,¤Ó· Û‡ÛÙËÌ· Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÚÂÈ˜ ÂıÈÌÔÙ˘ÈÎ¤˜ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂÈ˜: ÙËÓ ˘Ô-¯Ú¤ˆÛË ÙË˜ ÚÔÛÊÔÚ¿˜, ÙË˜ ·Ô‰Ô¯‹˜, Î·È ÙË˜ ·ÓÙ·fi‰ÔÛË˜ ÙÔ˘ ‰ÒÚÔ˘73.√ ªˆ˜ ıÂÒÚËÛÂ fiÙÈ Ë ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ‰ÒÚˆÓ ÂÓ¤¯ÂÈ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¿ ÛÙÔÈ¯Â›·, ·ÏÏ¿ÛÂ Î·Ì›· ÂÚ›ÙˆÛË ‰ÂÓ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ ·ÓÙ·ÏÏ·-Á‹˜, fiˆ˜ ÙË ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂ ÛÙ· Û‡Á¯ÚÔÓ· ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¿. ∆Ô Î›ÓËÙÚÔ ÙË˜·ÓÙ·ÏÏ·Á‹˜ ‰ÒÚˆÓ ‰ÂÓ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ÌÂ ÙÔ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi Î¤Ú‰Ô˜, ·ÏÏ¿ ÌÂ ÙÔ Î‡-ÚÔ˜, ÙË ı¤ÛË, ÙËÓ ÙÈÌ‹ Î·È ÙËÓ ÂÁÎ·ı›‰Ú˘ÛË ‹ ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÈÂÚ·Ú¯ÈÒÓ74.

™ÙÔ˘˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔÏfiÁÔ˘˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Û¯ÔÏËıÂ› ÌÂ ÙÔ Â˘-Ú‡ ı¤Ì· ÙˆÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ‰ÒÚˆÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÁÓˆÛÙÔ˜ Ô ªˆ˜ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔÙÔ˘. √ÚÈÛÌ¤ÓÔÈ ¤¯Ô˘Ó ÂÊ·ÚÌfiÛÂÈ ‹ ÚÔÛ·ÚÌfiÛÂÈ ÙÈ˜ È‰¤Â˜ ÙÔ˘ ªˆ˜ Î·È¿ÏÏˆÓ ÂÈ‰ÈÎÒÓ ÛÙÔ Â‰›Ô ÙˆÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ‰ÒÚˆÓ75, ÂÓÒ·ÓÙ›ıÂÙ· Î¿ÔÈÔÈ ¿ÏÏÔÈ ¤¯Ô˘Ó ·ÛÎ‹ÛÂÈ ÎÚÈÙÈÎ‹ ÛÙËÓ ˘ÈÔı¤ÙËÛË ÙˆÓ Û˘-ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ È‰ÂÒÓ76. ¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ, ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜ ·fi„ÂÈ˜ ÙÔ˘ ªˆ˜ ‰ÂÓÌÔÚÔ‡Ó ·˘ÙÔ˘Û›ˆ˜ Ó· ÂÊ·ÚÌÔÛıÔ‡Ó ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ‰È-

71. Cutler, «Gifts», fi.., Û. 271.72. ª. ªˆ˜, ∆Ô ‰ÒÚÔ. ªÔÚÊ¤˜ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙË˜ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹˜ ÛÙÈ˜ ·Ú¯·˚Î¤˜ ÎÔÈÓˆÓ›Â˜ [µÈ-

‚ÏÈÔı‹ÎË ∫ÔÈÓˆÓÈÎ‹˜ ∞ÓıÚˆÔÏÔÁ›·˜], ∞ı‹Ó· 1979.73. ™ÙÔ ›‰ÈÔ, ÛÛ. 117-123.74. A. E. Laiou, «Economic and Noneconomic Exchange», ÛÙÔ ÙË˜ È‰›·˜ (ÁÂÓ. ÂÈÌ.), The

Economic History of Byzantium, fi.., Ù. 2, ÛÛ. 681-696, ÂÈ‰. 684.75. µÏ. Cormack, fi.., ÛÛ. 218-236.76. µÏ. Cutler, «Gifts», fi.., ÛÛ. 247-248, 265, 273-274.

O ƒ√§√™ T√À ¢øƒ√À ™∆∏ µÀ∑∞¡∆π¡∏ ¢π¶§øª∞∆π∞ 219

ÏˆÌ·ÙÈÎÔ‡ ‰ÒÚÔ˘. ∫·Ù·Ú¯‹Ó, Ô ªˆ˜ ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ ÛÙÈ˜ ·Ú¯·˚Î¤˜ ÎÔÈÓˆÓ›Â˜,ÂÓÒ ÂÌÂ›˜ ÂÍÂÙ¿˙Ô˘ÌÂ Ì›· ÎÔÈÓˆÓ›· ÌÂÛ·ÈˆÓÈÎ‹. ∂ÈÏ¤ÔÓ, fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ÙÔ-ÓÈÛÙÂ›, Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ¯Ú‹ÛÈÌÔ, ·fi ÙÔ Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘ÌÂ Ó· Ù·˘Ù›-ÛÔ˘ÌÂ Ù· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ ‰ÒÚ· ÌÂ Û‡Á¯ÚÔÓÂ˜ ‹ ·Ú¯·˚Î¤˜ Ú·ÎÙÈÎ¤˜, Ó· ÚÔ-Û·ı‹ÛÔ˘ÌÂ Ó· Ù· ÂÍÂÙ¿ÛÔ˘ÌÂ ̂ ˜ ÈÛÙÔÚÈÎÒ˜ ÂÍ·ÚÙËÌ¤Ó· ·fi Ù· Ï·›ÛÈ·ÛÙ· ÔÔ›· ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó Î·È ÌÂ fiÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÙË˜ ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜Ô˘ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡Ô˘Ó77.

∂ÓÙÔ‡ÙÔÈ˜, Ë ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ ªˆ˜ ÌÔÚÂ›, ÙËÚÔ˘Ì¤ÓˆÓ ÙˆÓ ·Ó·ÏÔÁÈÒÓ Î·ÈÌÂ È‰È·›ÙÂÚË ÚÔÛÔ¯‹, Ó· Ì·˜ ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘ÌÂ Î·Ï‡ÙÂÚ· ÔÚÈ-ÛÌ¤ÓÂ˜ ÏÂ˘Ú¤˜ ÙË˜ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹˜ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ‰ÒÚˆÓ, Î˘Ú›ˆ˜ ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓµ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙfiÚˆÓ Î·È ÙˆÓ ∞Ú¿‚ˆÓ ¯·ÏÈÊÒÓ. º·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ô Û¯Â-ÙÈÎ¿ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ ‰ÒÚˆÓ Ô˘ ·ÓÙ·ÏÏ¿¯ıËÎ·Ó ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ·˘ÙÔÎÚ·ÙfiÚˆÓ Î·È ÙˆÓ ∞Ú¿‚ˆÓ ËÁÂÌfiÓˆÓ ¤ÊÂÚÂ Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÙÔ˘ÂıÈÌÔÙ˘ÈÎÔ‡ ‰ÒÚÔ˘ Î·È ·ÓÙ›‰ˆÚÔ˘, Ô˘ ¤¯ÂÈ ·Ó·Ï‡ÛÂÈ Ô ªˆ˜, ÂÓÒ ·Ú¿Ï-ÏËÏ· ·ÔÛÎÔÔ‡ÛÂ ÛÙËÓ ÂÍ·ÁÔÚ¿ ‹ ÛÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙË˜ ÂÈÚ‹ÓË˜78.

¢ÂÓ ̆ ¿Ú¯ÂÈ, ›Ûˆ˜, Î·Ï‡ÙÂÚÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·fi ÙËÓ ÂÚ›ÊËÌË ·ÓÙ›‰Ú·-ÛË ÙÔ˘ ∞‚·Û›‰Ë ¯·Ï›ÊË ·Ï-ª·ÌÔ‡Ó (813-833) ÛÙËÓ ·ÔÛÙÔÏ‹ ÂÓfi˜ ‰Ò-ÚÔ˘ ·fi ÙÔÓ µ˘˙·ÓÙÈÓfi ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· £ÂfiÊÈÏÔ (829-842). √ ¯·Ï›ÊË˜, Ìfi-ÏÈ˜ ·ÓÙ›ÎÚÈÛÂ ÙÔ ‰ÒÚÔ, ÚfiÛÙ·ÍÂ: «™ÙÂ›ÏÙÂ ÙÔ˘ ¤Ó· ‰ÒÚÔ [ÂÓÓ. ÛÙÔÓ £Âfi-ÊÈÏÔ] ÂÎ·Ùfi ÊÔÚ¤˜ Û·Ó ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘, ¤ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ÙË ‰fiÍ· ÙÔ˘πÛÏ¿Ì Î·È ÙË ̄ ¿ÚË, ÙËÓ ÔÔ›· Ô ∞ÏÏ¿¯ Ì·˜ ̄ ÔÚ‹ÁËÛÂ Ì¤Û· ·fi ·˘Ùfi»79. ∏ÊÈÏÔÛÔÊ›· ›Ûˆ ·fi ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ‰ÒÚˆÓ Â›Ó·È Ì¿ÏÏÔÓ ÔÏÈÙÈÎ‹·Ú¿ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹80, ÂÚÈÎÏÂ›ÔÓÙ·˜ ÌÂÁ¿ÏÂ˜ ‰·¿ÓÂ˜ ̄ ˆÚ›˜ ÔÚ·Ùfi ÔÈÎÔÓÔ-ÌÈÎfi fiÊÂÏÔ˜. ™ÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏ‹, È‰È·›ÙÂÚ·, Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ̆ ‹Ú¯Â ¤Ó· ÂÚ›ÏÔ-ÎÔ Ù˘ÈÎfi ‰È· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÂÍÂÙ¿˙ÔÓÙ·Ó Ù· ÔÏ‡ÙÈÌ· ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓ· Î·Ù¿ ÙËÓ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ‰ÒÚˆÓ, Ô‡Ùˆ˜ ÒÛÙÂ Ù· ‰ÒÚ· ·fi ÙÔÓ µ˘˙·ÓÙÈÓfi ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·ÚÔ˜ ÙÔÓ ¯·Ï›ÊË, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ó· ÂÍÈÛÔÚÚÔËıÔ‡Ó ·fi ·ÓÙ›‰ˆÚ·81.ªÂ ·˘Ù‹ ÙË ÏÔÁÈÎ‹, ÙÔ ÂÎ·ÙÔÓÙ·Ï¿ÛÈÔ ÛÂ ·Í›· ·ÓÙ›‰ˆÚÔ ÙÔ˘ ·Ï-ª·ÌÔ‡Ó˘ÂÚ¤‚·ÈÓÂ ÙÔ ‰ÒÚÔ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· £ÂfiÊÈÏÔ˘. £· ÌÔÚÔ‡Û·ÌÂ ›Ûˆ˜Ó· ıÂˆÚ‹ÛÔ˘ÌÂ ·˘Ù‹ ÙËÓ Ú·ÎÙÈÎ‹ ˆ˜ ¤Ó·Ó ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌfi ÙˆÓ Û˘Ì‚·ÏÏfi-ÌÂÓˆÓ ÌÂÚÒÓ Ì¤Ûˆ ÙˆÓ ‰ÒÚˆÓ, Ì›· ·Ó·›Ì·ÎÙË ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË, ÛÙËÓ ÔÔ›·ÙÔ Î·ı¤Ó· ·fi Ù· ‰‡Ô Ì¤ÚË ÚÔÛ·ıÂ› Ó· ÂÈ‰Â›ÍÂÈ ÛÙÔ ·ÓÙ›·ÏÔ ‰¤Ô˜ ÙÔ


77. ™ÙÔ ›‰ÈÔ, Û. 265.78. Laiou, «Economic and Noneconomic Exchange», fi.., Û. 692.79. µÏ. ÛÙÔ ›‰ÈÔ, ÛÛ. 692-693Ø Cutler, «Gifts», fi.., Û. 249 ÛËÌ. 11. ¶Ú‚Ï. Grabar, fi.., Û. 117.80. Laiou, «Economic and Noneconomic Exchange», fi.., Û. 692.81. A. E. Laiou, «Exchange and Trade, Seventh-Twelfth Centuries», ÛÙÔ ÙË˜ È‰›·˜ (ÁÂÓ. ÂÈÌ.),

The Economic History of Byzantium, fi.., Ù. 2, ÛÛ. 697-770, ÂÈ‰. 716.

ÌÂÁ·ÏÂ›Ô ÙÔ˘ Î·È Ó· ÂÈÙ‡¯ÂÈ ÙËÓ ÂÌ¤‰ˆÛË ÙË˜ ÈÛ¯‡Ô˜ ÙÔ˘82.∂ÓÙÔ‡ÙÔÈ˜, ·˘Ù‹ Ë ÌË ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈ-

ÎÒÓ ‰ÒÚˆÓ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ¿ÌÔÈÚË ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ Û˘ÓÂÂÈÒÓ. Œ¯Ô˘Ó ‹‰Ë Á›ÓÂÈ Î¿-ÔÈÂ˜ Ó‡ÍÂÈ˜, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‹ ÏÈÁfiÙÂÚÔ Úfi‰ËÏÂ˜, Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÈ˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈ-Î¤˜ «Û˘Ó¤ÂÈÂ˜» ÙË˜ ·ÚÔ¯‹˜ ÂÓfi˜ ‰ÒÚÔ˘. ∏ ›‰È· Ë ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ‰ÒÚˆÓ ÌÂ-Ù·Í‡ ·ÙfiÌˆÓ ·ÔÙÂÏÂ› Û·ÊÒ˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ‰ÈÂÚÁ·Û›·, Â›ÙÂ ÂÂÈ‰‹ ÔÏÏ¤˜ÊÔÚ¤˜ Ë ·Í›· ÙˆÓ ‰ÒÚˆÓ Ô˘ ·ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·È Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏË (Î·È ÔÏÏ¤˜ÊÔÚ¤˜ ÙÔ ‰ÒÚÔ ÌÔÚÂ› Ó· ¤¯ÂÈ ·Í›· Ù¤ÙÔÈ· Ô˘ Ó· ̆ ÂÚ‚·›ÓÂÈ ÙËÓ ·Í›· ÙÔ˘ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿), Â›ÙÂ ÂÂÈ‰‹ ÙÔ ‰ÒÚÔ ÂÈ‚¿ÏÏÂÈ ÛÙÔÓ ·Ô‰¤ÎÙË ÙÔ˘ Ì›· ˘Ô-¯Ú¤ˆÛË, Ë ÂÎÏ‹ÚˆÛË ÙË˜ ÔÔ›·˜ Û˘¯Ó¿ ··ÈÙÂ› Ì›· ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ‰Ú·ÛÙË-ÚÈfiÙËÙ·. ∏ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ‰ÒÚˆÓ ÌÂÙ·Í‡ ÎÚ·ÙÒÓ, ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÏÂ˘Ú¿, Â›ÙÂÁ›ÓÂÙ·È ÂÎÔ˘Û›ˆ˜, Ì¤Û· ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙË˜ ÂıÈÌÔÙ˘›·˜, Î·Ù¿ ÙËÓ ·ÔÛÙÔÏ‹ ‹˘Ô‰Ô¯‹ ÌÈ·˜ ÚÂÛ‚Â›·˜, Â›ÙÂ ·ÔÙÂÏÂ› ÌÔÚÊ‹ ÊfiÚÔ˘ ˘ÔÙ¤ÏÂÈ·˜ ‹ ·ÓÙ·-ÌÔÈ‚‹˜ ÁÈ· ÌÈ· Û˘ÌÌ·¯›·, ÂÚÈÎÏÂ›ÂÈ, fiˆ˜ Â›‰·ÌÂ, ÌÂÁ¿Ï· ÔÛ¿83. ∆· ‰È-ÏˆÌ·ÙÈÎ¿ ‰ÒÚ·, Ì¿ÏÈÛÙ· ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ·Á·ı¿(ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÌÂÙ·ÍˆÙ¿, Ì˘Úˆ‰ÈÎ¿, ÎÔÛÌ‹Ì·Ù·), Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Î·Ù¿ Î¿-ÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ÌÂ ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÙË˜ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹˜, Î·ıÒ˜ Î˘ÎÏÔÊÔÚÔ‡Ó ̄ ˆÚ›˜Ó· ¤¯Ô˘Ó ÂÚ¿ÛÂÈ Ì¤Û· ·fi ÙÔ˘˜ ÌË¯·ÓÈÛÌÔ‡˜ ÙË˜ ·ÁÔÚ¿˜84. ∫·È ÁÓˆÚ›-˙Ô˘ÌÂ fiÙÈ ‰ÂÓ ÂÎÙÂÏÔ‡ÓÙ·Ó fiÏÂ˜ ÔÈ ·ÓÙ·ÏÏ·Á¤˜ ÌfiÓÔÓ ·fi ÂÌfiÚÔ˘˜85.∂ÌÂ›˜, fiÌˆ˜, ÔÊÂ›ÏÔ˘ÌÂ Ó· Â›Ì·ÛÙÂ È‰È·›ÙÂÚ· ÚÔÛÂÎÙÈÎÔ› ÌÂ ·˘Ù¤˜ ÙÈ˜ ‰È·-ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ‰ÒÚˆÓ Î·È Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔ˘ÌÂ ¿ÓÙÔÙÂ ̆ ’ fi„ÈÓ ÙÈ˜‰È·ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ̄ ÚÔÓÈÎÒÓ ÂÚÈfi‰ˆÓ.

º˘ÛÈÎ¿, ÛÎÔfi˜ ·˘Ù‹˜ ÙË˜ ÌÂÏ¤ÙË˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ó· ·Ó·‰Â›ÍÂÈ ÙÔ Û‡ÓÔÏÔÙˆÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ Ù˘¯ÒÓ ÙË˜ ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹˜ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ ‰ÒÚˆÓ. ™ÎÔfi˜ÙË˜ Â›Ó·È Ó· ÚÔ‚ÏËıÂ› Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ‰ÒÚÔ˘ ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›· Î·ÈÓ· ÛÎÈ·ÁÚ·ÊËıÔ‡Ó ÔÚÈÛÌ¤ÓÂ˜ ÔÏÈÙÈÎ¤˜, È‰ÂÔÏÔÁÈÎ¤˜, Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¤˜ÙÔ˘ ÂÎÊ¿ÓÛÂÈ˜. ª¤Ûˆ ÙˆÓ Ï›ÁˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ·Ú·‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ê¤Ú-ıËÎ·Ó, ÂÈ¯ÂÈÚ‹Û·ÌÂ Ó· ‰ÒÛÔ˘ÌÂ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ¤Ó· ‰ÈÏˆÌ·-ÙÈÎfi ‰ÒÚÔ ÌÔÚÂ› Ó· ‰È¤ıÂÙÂ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÂ˜ ·fi Ì›· Ù˘¯¤˜,ÔÈ ÔÔ›Â˜ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ·Û˘Ì‚›‚·ÛÙÂ˜ ÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘˜ Î·È ÌÔÚÂ› Ó· ÚÔ‚¿ÏÏÔ-ÓÙ·Ó ÛÎfiÈÌ· ‹ fi¯È. √È ‰È·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ·˘Ù¤˜, fiÌˆ˜, ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ·Û˘Ì‚›‚·ÛÙÂ˜Ô‡ÙÂ ÌÂ ÙÈ˜ ÂÈ‰ÈÒÍÂÈ˜ ÙË˜ ›‰È·˜ ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜. ÕÏÏˆÛÙÂ,ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ÂÈ‰›ˆÍË ÙË˜ ÂÍ·ÁÔÚ¿˜ ÙË˜ ÂÈÚ‹ÓË˜ ‹ ÌÈ·˜ Û˘ÌÌ·¯›·˜, Ë ‚˘-

82. ¶Ú‚Ï. Grabar, fi.., Û. 128: The speculative conclusion that emerges is once again that theobjects shared by the Byzantine and Muslim courts were used as expressions of a competition, butone that, like the sporting events of today, involved the same functions, forms, and values.

83. Laiou, «Economic and Noneconomic Exchange», fi.., Û. 684.84. ™ÙÔ ›‰ÈÔ, Û. 693.85. ™ÙÔ ›‰ÈÔ, Û. 696.

O ƒ√§√™ T√À ¢øƒ√À ™∆∏ µÀ∑∞¡∆π¡∏ ¢π¶§øª∞∆π∞ 221

˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›· Û˘ÌÂÚÈÏ¿Ì‚·ÓÂ ÛÙÔ˘˜ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜ ÙË˜·ÚÔ¯‹˜ ‰ÒÚˆÓ Î·È ¿ÏÏÔ˘˜, fiˆ˜ ÙËÓ Â›‰ÂÈÍË ÙË˜ ÌÂÁ·ÏÔ„˘¯›·˜ ÙÔ˘ ‰ˆ-ÚËÙ‹, ÙËÓ ÂÈ‚Â‚·›ˆÛË ÙË˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÙÔ˘ ‰‡Ó·ÌË˜ ‹ ÙËÓ ÚÔ‚ÔÏ‹ ÙË˜ ıÚË-ÛÎÂ˘ÙÈÎ‹˜ ›ÛÙË˜ ÙË˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ô˘ ÂÎÚÔÛˆÔ‡ÛÂ. ∂ÈÏ¤ÔÓ, Ë ̄ ÔÚ‹ÁË-ÛË ‰ÒÚˆÓ Û˘Ó‰ÂfiÙ·Ó ÔÏÏ¤˜ ÊÔÚ¤˜, fiˆ˜ Â›‰·ÌÂ ÌÂ ÙË ‰È·Ú·ÁÌ¿ÙÂ˘ÛËÌÈ·˜ ÂÌÔÚÈÎ‹˜ Û˘ÌÊˆÓ›·˜. ™Â Î·Ì›· ÂÚ›ÙˆÛË, ‚¤‚·È·, ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó·ÂÍÈÛÒÛÔ˘ÌÂ ÙÈ˜ ÚÔı¤ÛÂÈ˜ ÌÂ Ù· ÙÂÏÈÎ¿ ·ÔÙÂÏ¤ÛÌ·Ù·, Ó· ˘Ôı¤ÛÔ˘ÌÂfiÙÈ fiÏÂ˜ ÔÈ ÂÎÊ¿ÓÛÂÈ˜ ÙˆÓ ‰ÒÚˆÓ ‹Á·˙·Ó ·fi ÚÔÌÂÏÂÙËÌ¤ÓË ÔÏÈÙÈÎ‹Î·È Ó· ·Ô‰ÒÛÔ˘ÌÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎ‹ ıÂˆÚËÙÈÎ‹ ÛÎ¤„Ë ÛÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ Û˘-ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙˆÓ ÚÒÈÌˆÓ È‰È·›ÙÂÚ· ÌÂÛ·ÈˆÓÈÎÒÓ Î˘‚ÂÚÓ‹ÛÂˆÓ86. √È Ó‡-ÍÂÈ˜ Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó ·ÏÒ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·ÊÔÚÌ¤˜ ÁÈ· ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ‰ÈÂÚÂ‡ÓËÛË.

ABSTRACT

Gerasimos MerianosThe Role of Gift in Byzantine Diplomacy

Gift exchange was a traditional part of diplomatic practice in the medievalworld, serving a variety of ends (political, social, ideological andeconomic). This paper examines the role of gifts in Byzantine diplomacyand focuses in particular, on political, ideological and economic aspects.By resorting to representative references from mainly Byzantine historicalsources, this paper depicts the long-established purposes and functions ofByzantium’s gift exchange with the foreign courts (e.g., buying peace,alliances and services, preserving the status quo). Furthermore, it aims atoutlining the wide variety of diplomatic gifts and their symbolic meaning.


86. µÏ. Cutler, «Gifts», fi.., Û. 249.

¶ÂÚÈÔ‰ÈÎfi “™∆ƒ∞∆πø∆π∫∏ π™∆√ƒπ∞”TEYXO™ 57, ª∞´O™ 2001

H µÀ∑∞¡∆π¡∏ ¢π¶§øª∞∆π∞ ø™¶ƒ√∆À¶√ ¶√§π∆π™∆π∫∏™ ¢π¶§øª∞∆π∞™µ∞™π§∂π√™ ¶∞´¶∞∏™

¢ÈÂıÓÔÏfiÁÔ˜

∏ µÀ∑∞¡∆π¡∏ ¢π¶§øª∞∆π∞, ∂¡∞™ ª√¡∞¢π∫√™ ™À¡¢À∞™ª√™ ™À¡∆∏ƒ∏∆π™ª√À ∫∞π∂À∂§π•π∞™, À¶∂ƒÃ∂π§π∑√À™∞™ À¶∂ƒ√æπ∞™ ∫∞π ∂•∞πƒ∂∆π∫∏™ √•À¢∂ƒ∫∂π∞™, ∂¶π£∂∆π∫√Àπª¶∂ƒπ∞§π™ª√À ∫∞π ¶√§π∆π∫∏™ °∂¡¡∞π√¢øƒπ∞™, ∂¶ƒ∞•∂ √,∆π ∏∆∞¡ ∂ºπ∫∆√ °π∞ ¡∞¶∞ƒ∞∆∂π¡∂π ∆√¡ µπ√ ∆∏™ ∞À∆√∫ƒ∞∆√ƒπ∞™, ∞∫√ª∞ ∫∞π ™∂ ¶∂ƒπ√¢√À™ ¶√À ∏™∆ƒ∞∆πø∆π∫∏ ∫∞π √π∫√¡√ªπ∫∏ ∂•∞£§πø™∏ ∆∏™ ∫∞£π™∆√À™∂ ∆∏¡∞¶√∆∂§∂™ª∞∆π∫√∆∏∆∞ ∆∏™ ∞ªºπµ√§∏. ™∂ ª∂°∞§√ µ∞£ª√ ∆√ ∫∞∆√ƒ£ø™∂. ∞™º∞§ø™∫∞¡∂¡∞™ ¢∂¡ ª¶√ƒ∂π ¡∞ ª∂ªº£∂π ∆√À™ µÀ∑∞¡∆π¡√À™ ¢π¶§øª∞∆∂™, ∂¶∂π¢∏ ™∂∆∂§∂À∆∞π∞ ∞¡∞§À™∏ ¢∂¡ ¢π∂¢ƒ∞ª∞∆π™∞¡ ∞¶√º∞™π™∆π∫√∆∂ƒ√ ƒ√§√ √π ¶∂ƒπ∆∂Ã¡√π§√°√π ∆ø¡ ¶ƒ∂™µ∂ø¡ ∫∞π ∆ø¡ ¶√§π∆π∫ø¡, ∞§§∞ √ ∫ƒ√∆√™ ∆ø¡ ∫∞¡√¡πø¡ ¶√À°∫ƒ∂ªπ™∞¡ ∆∞ ∆∂πÃ∏ ∆∏™ ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À¶√§∏™.

∏ ∞Ó·ÙÔÏÈÎ‹ ƒˆÌ·˚Î‹ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· Î·ı' fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙË˜ ˘ÂÚ¯ÈÏÈÂÙÔ‡˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÙË˜ ‹Ù·Ó˘Ô¯ÚÂˆÌ¤ÓË Ó· ÂÈ‚ÈÒÓÂÈ ÛÂ ¤Ó· Â¯ıÚÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ∏ ¿Ì˘Ó· Î·È Ë ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ÔÈÎ›ÏˆÓÂ¯ıÚÈÎÒÓ Ê‡ÏˆÓ Â›¯Â ·Ó·ÙÂıÂ› ÛÂ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ ÛÙÚ·Ùfi Î·È ÛÙfiÏÔ. √Ìˆ˜ ÔÈ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ› ·ÎfiÌ· Î·È Î·Ù¿ ÙÈ˜ÂÚÈfi‰Ô˘˜ Ô˘ ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·Ó ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ¿ ÈÛ¯˘ÚÔ› ÚÔÙÈÌÔ‡Û·Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔÓ fiÏÂÌÔ ÌÂ ÊÂÈ‰Ò.√È fiÏÂÌÔÈ ‹Ù·Ó Î·È ÙfiÙÂ ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ ‰··ÓËÚÔ›, ·ÌÊ›‚ÔÏÔÈ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Î·È ‰ÂÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈ˙·Ó¿ÓÙ· ÙÈ˜ ·Ú·ÌÂıfiÚÈÂ˜ (ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ) Â·Ú¯›Â˜ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ·fi ÙË ÏÂËÏ·Û›· Î·È ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹.

∏ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ‹Ù·Ó ˘Ô¯ÚÂˆÌ¤ÓË Ó· Î·Ù·ÊÂ‡ÁÂÈ ÛÂ ¤ÌÌÂÛÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË˜ ÙˆÓ·ÂÈÏÒÓ Ô˘ ÔÏÏ¤˜ ÊÔÚ¤˜ ÙËÓ ¤ÏËÙÙ·Ó Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ·fi fiÏÂ˜ ÙÈ˜ ÏÂ˘Ú¤˜, ÂÓÒ fiÛÔ ÌÂÈˆÓfiÙ·Ó Ë‰‡Ó·Ì‹ ÙË˜ ÙfiÛÔ ·Ó·‚·ıÌÈ˙fiÙ·Ó Ô ÚfiÏÔ˜ ÙË˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜ ÛÂ Û‡ÁÎÚÈÛË ÌÂ ÙÈ˜ ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ¤˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜¿ÛÎËÛË˜ ÙË˜ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜. ∆Ô µ˘˙¿ÓÙÈÔ ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛÂ Î·Ù¿ Î·ÈÚÔ‡˜ Û·Ó Î˘Ì·ÙÔıÚ·‡ÛÙË˜ ÁÈ· ÙËÓ·Ó¿Û¯ÂÛË ÙË˜ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈÎ‹˜ ÂÍfiÚÌËÛË˜, Û·Ó ·Ó¿¯ˆÌ· ¤Ó·ÓÙÈ ÙË˜ Î·ıfi‰Ô˘ ÙˆÓ Ï·ÒÓ ÙË˜ ÛÙ¤·˜,ÂÓÒ Â›¯Â Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ Î·È ÙÈ˜ ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ ÔÈÎÂÈÔÔ›ËÛË˜ ÙË˜ ÚˆÌ·˚Î‹˜ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜ ·fi ÙÔ˘˜ºÚ¿ÁÎÔ˘˜. ∏ ·Ó·ÁÎ·ÈfiÙËÙ·, ÏÔÈfiÓ, ÙË˜ ¤ÌÌÂÛË˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË˜ (1), Ô˘ ı· ÂÍÔÈÎÔÓÔÌÔ‡ÛÂ fiÚÔ˘˜, ı·ÂÙ‡¯·ÈÓÂ Ó›ÎÂ˜ ¯ˆÚ›˜ Ì¿¯Ë Î·È ı· ·Ó·ÈÚÔ‡ÛÂ ÙËÓ Èı·ÓfiÙËÙ· ‰ÈÌ¤ÙˆÔ˘ ·ÁÒÓ· Î·Ù¤ÛÙË ÂÈÙ·ÎÙÈÎ‹.∞˘Ùfi Ë ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ÙÔ ÂÙ‡¯·ÈÓÂ ÌÂ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÓfi˜ ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ Â˘Ê˘Ô‡˜ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÔ‡Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜, Ô˘ ·ÎfiÌ· Î·È ÛÙÈ˜ ÈÔ ‰‡ÛÎÔÏÂ˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ÈÂ˙fiÙ·Ó·fi ·ÓÙÔ‡ ·fi Â¯ıÚÔ‡˜, ‰ÂÓ ÂÍÔ˘‰ÂÙ¤ÚˆÓÂ ·Ï¿ ÙÈ˜ Â¯ıÚÈÎ¤˜ ÂÈ‚Ô˘Ï¤˜, ·ÏÏ¿ ·Ú¤ÌÂÓÂ ÙÔÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ Ì¤ÛÔ ÂÓ›Û¯˘ÛË˜ ÙË˜ Â›‰Ú·Û‹˜ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ÌÂÛ·ÈˆÓÈÎfi ÎfiÛÌÔ.

∏ ¶√§π∆π∫∏ π¢∂√§√°π∞ ∆∏™ µÀ∑∞¡∆π¡∏™ ∞À∆√∫ƒ∞∆√ƒπ∞™∏ µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ‰È¤ıÂÙÂ Ì¤¯ÚÈ ÙÔÓ 13Ô ·ÈÒÓ· ¤Ó· ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· Ô˘ Â›¯Â ÙËÓ

Î·Ï‡ÙÂÚË ÔÚÁ¿ÓˆÛË, ÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÈÚÚÔ‹ Î·È ÙÈ˜ ÈÔ ÂÎÏÂÙ˘ÛÌ¤ÓÂ˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜, ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË,fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ ∂ÁÁ‡˜ ∞Ó·ÙÔÏ‹. Ã·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ‹ ÙÔ˘ È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ· ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ Ë ÛÙÂÓ‹ Û¯¤ÛË ÙÔ˘ÔÏÈÙÈÎÔ‡ ‰fiÁÌ·ÙÔ˜ ÙË˜ ÌÔÓ·‰ÈÎfiÙËÙ·˜ ÙË˜ «¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜» ÌÂ ÙË ı¤ÛË ÂÚ› ÙÔ˘ÌÔÈÚ·›Ô˘ ÚfiÏÔ˘ ÙË˜ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙË˜ ·ÓıÚˆfiÙËÙ·˜. ∏ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›· Â›¯Â ÔÚÁ·ÓÈÎ‹ Û¯¤ÛË ÌÂ ÙÔÔÏÈÙÈÎfi ‰fiÁÌ· ÙË˜ ÎÚ·ÙÈÎ‹˜ ÂÍÔ˘Û›·˜, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔ ÔÔ›Ô Ë ÂÈ‰ˆÏÔÏ·ÙÚÈÎ‹ ÂÚÈÊ¤ÚÂÈ· ÙˆÓ‚·Ú‚¿ÚˆÓ ÂÚ¯fiÙ·Ó ÛÂ ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË ÌÂ ÙËÓ «pax christianitas» ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ, Ô˘ ‹Ù·Ó Ë ÂÓÛ¿ÚÎˆÛË ÙÔ˘ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È Î·ıfiÚÈ˙Â Ù· fiÚÈ· ÙË˜ «ÔÈÎÔ˘Ì¤ÓË˜», ‰ËÏ·‰‹ ÙË˜ ÔÏÈÙÈÛÌ¤ÓË˜ ·ÓıÚˆfiÙËÙ·˜.

√È µ˘˙·ÓÙÈÓÔ› ıÂˆÚÔ‡Û·Ó ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜ ÙÔÓ Ó¤Ô «ÂÚÈÔ‡ÛÈÔ Ï·fi», Ô ÔÔ›Ô˜ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ˘fi ÙËÓÈ‰È·›ÙÂÚË ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ £ÂÔ‡. ø˜ ‰È¿‰Ô¯ÔÈ ÙË˜ ƒÒÌË˜ ıÂˆÚÔ‡Û·Ó ÙÔ˘˜ Â·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎÔ‡˜ÎÏËÚÔÓfiÌÔ˘˜ ÙÔ˘ ˘¤ÚÔ¯Ô˘ ÂÎÂ›ÓÔ˘ ÂÏÏËÓÔ-ÚˆÌ·˚ÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfi ‰fiÁÌ· Ô‚·ÛÈÏ¤·˜ ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ ‹Ù·Ó «Î˘Ú›·Ú¯Ô˜ fiÏË˜ ÙË˜ ÁË˜» Î·È ‰È¿‰Ô¯Ô˜ ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ ·˘ÁÔ‡ÛÙˆÓ.∆·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ˆ˜ ‰È¿‰Ô¯Ô˜ ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Ô µ˘˙·ÓÙÈÓfi˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ‹Ù·Ó ËÂ›ÁÂÈ· ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ £ÂÔ‡ Î·È ÚÔÛÙ¿ÙË˜ fiÏË˜ ÙË˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ‹˜ ∂ÎÎÏËÛ›·˜.

∏Ù·Ó ÙfiÛÔ ÈÛ¯˘Ú¿ ÂÌÂ‰ˆÌ¤ÓË ·˘Ù‹ Ë ·ÓÙ›ÏË„Ë ÙË˜ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÌÂ Î¤ÓÙÚÔ ÙËÓ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, ÒÛÙÂ Î·È ÔÈ ÈÔ ¿ÛÔÓ‰ÔÈ Â¯ıÚÔ› ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘ ÛÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈÎ‹ ∂˘ÚÒË ÙËÓ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·Ó ÚËÙ¿: ‰È·ÌfiÚÊˆÛÂ .¯. ÙÈ˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎ¤˜ ‚Ï¤„ÂÈ˜ ÙÔ˘ ™˘ÌÂÒÓ ÙË˜ µÔ˘ÏÁ·Ú›·˜, Ô ÔÔ›Ô˜·˘ÙÔÚÔÛ·ÁÔÚÂ‡ÙËÎÂ «∞˘ÙÔÎÚ¿ÙˆÚ µÔ˘ÏÁ¿ÚˆÓ Î·È ƒˆÌ·›ˆÓ», ÂÓÒ Î·È Ô ·Ó¿ÏÔÁÔ˜ Ù›ÙÏÔ˜ «∞˘ÙÔÎÚ¿ÙˆÚ™ÂÚ‚›·˜ Î·È ƒˆÌ·Ó›·˜», ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÛÊÂÙÂÚ›ÛÙËÎÂ Ô ™Ù¤Ê·ÓÔ˜ ¢Ô˘Û¿Ó, ‚·ÛÈ˙fiÙ·Ó ÛÙÔ ›‰ÈÔ ·Í›ˆÌ·, fiÙÈ ‰ÂÓı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ ·Ú¿ ÌfiÓÔ ÌÈ· ÔÚıfi‰ÔÍË ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ÛÙË ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔÛ‡ÓË.

¢ÂÓ ÂÎÏ‹ÛÛÂÈ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ô ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎfi˜ Ù›ÙÏÔ˜ Ô˘ ÔÈÎÂÈÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ÔÈ °ÂÚÌ·ÓÔ› ‚·ÛÈÏÂ›˜·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÙËÎÂ ·fi ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ ÌÂ ÔÚÁ‹ Î·È ÂÚÈÊÚfiÓËÛË. ∆Ô 968, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔÓ §ÈÔ˘ÙÚ¿Ó‰Ô ÙË˜∫ÚÂÌfiÓ·˜, fiÙ·Ó ÔÈ ·ÈÎÔ› ·ÂÛÙ·ÏÌ¤ÓÔÈ ¤Êı·Û·Ó ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Ê¤ÚÔÓÙ·˜ ÌÈ· ÂÈÛÙÔÏ‹ Ô˘·Â˘ı˘ÓfiÙ·Ó ÛÙÔÓ «∞˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ» Î·È ÛÙËÓ ÔÔ›· Ô ¿·˜ ·Ó·ÊÂÚfiÙ·Ó ÛÙÔÓ √ıˆÓ· ∞’ ˆ˜«ÙÔÓ ÛÂÙfi ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ», ÔÈ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ› ‰ÂÓ ÌfiÚÂÛ·Ó Ó· Û˘ÁÎÚ·Ù‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Á·Ó¿ÎÙËÛ‹ÙÔ˘˜: «∆È ıÚ·Û‡ÙËÙ·!», ÎÚ·‡Á·Û·Ó, «Ó· ·ÔÎ·ÏÂ›Ù·È Ô ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfi˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ, Ô ¤Ó·˜Î·È ÌÔÓ·‰ÈÎfi˜ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˜, Ô ÌÂÁ¿ÏÔ˜, Ô ÌÂÁ·ÏÔÚÂ‹˜, ˆ˜ «∞˘ÙÔÎÚ¿ÙˆÚ ÙˆÓ ∂ÏÏ‹ÓˆÓ», Î·È Ó·ÚÔÛ·ÁÔÚÂ‡ÂÙ·È ¤Ó· ·ÍÈÔÏ‡ËÙÔ ‚·Ú‚·ÚÈÎfi Ï¿ÛÌ· ˆ˜ «∞˘ÙÔÎÚ¿ÙˆÚ ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ»! ø Ô˘Ú·Ó¤! ø ÁË! øı¿Ï·ÛÛ·! ∆È ı· Î¿ÓÔ˘ÌÂ ÌÂ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ·ÏÈ¿ÓıÚˆÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÁÎÏËÌ·Ù›Â˜;».

∞˘ÙÔ› ÔÈ ‰‡Ô ¿ÍÔÓÂ˜, ˆÛÙfiÛÔ, Á‡Úˆ ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÂÚÈÛÙÚÂÊfiÙ·Ó Ë ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·, ËÂÓ›Û¯˘ÛË ÙÔ˘ Î‡ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, ˆ˜ ÌfiÓÔ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, Î·È ÙË˜ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfiÙËÙ·˜ÙË˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, ˆ˜ ÌÔÓ·‰ÈÎÔ‡ ÊÔÚ¤· ÙË˜ ·ÏËıÈÓ‹˜ ›ÛÙË˜ Î·È ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ÛÂ ‰ÈÏ‹‰È¿ÛÙ·ÛË ÌÂ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·: ÚÒÙÔÓ Ë ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔÛ‡ÓË ‰ÂÓ Î¿Ï˘ÙÂ ÙËÓ ÔÈÎÔ˘Ì¤ÓË Î·È ‰Â‡ÙÂÚÔÓ Ëµ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ‰ÂÓ Û˘ÌÂÚÈÂÏ¿Ì‚·ÓÂ fiÏÂ˜ ÙÈ˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ¤˜ ¯ÒÚÂ˜. ∆Ô ¯¿ÛÌ· ÌÂÙ·Í‡ È‰Â·ÙÔ‡Î·È Ú·ÁÌ·ÙÈÎÔ‡ ÁÂÊ˘ÚˆÓfiÙ·Ó Ì¤Ûˆ Ú·ÎÙÈÎÒÓ Ô˘ ·ÓÂ‰Â›ÎÓ˘·Ó ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ ˆ˜ ÙËÓ ÚÔÂÍ¤¯Ô˘Û·¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ‹ ÂÍÔ˘Û›· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ ÈÂÚ·Ú¯ËÌ¤ÓË˜ ·ÓÙ›ÏË„Ë˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘, Ë ÔÔ›· ÙÔÔıÂÙÔ‡ÛÂ ÙÔÓµ˘˙·ÓÙÈÓfi ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ ÙË˜ ÈÂÚ·Ú¯›·˜ Î·È ÙÔ˘˜ ˘fiÏÔÈÔ˘˜ ËÁÂÌfiÓÂ˜ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÂ˜‚·ıÌ›‰Â˜ «ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Î‹˜» ÂÍ¿ÚÙËÛË˜ ·fi ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·.

∏ ÂÍ¿ÏˆÛË ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È Ë Â‰Ú·›ˆÛË ÂÓfi˜ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜ ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË˜ ÌÂÂ›ÎÂÓÙÚÔ ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ, ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ Ô OÌÔÏ¤ÓÛÎ˘ Û˘Ófi„ÈÛÂ ÌÂ ÙÔÓ ¯Ú‹ÛÈÌÔ fiÚÔ «‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ÎÔÈÓÔÔÏÈÙÂ›·», Â›¯·Ó ‰‡Ô ÌÔÚÊ¤˜. ∏ ÚÒÙË ‚·ÛÈ˙fiÙ·Ó ÛÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎ‹ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÈÂÚ·Ú¯›· Î·ÈÛÙËÚÈ˙fiÙ·Ó ‰ÈÂıÓÒ˜ ÛÙËÓ ·ÔÓÔÌ‹, ·fi ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Ù›ÙÏˆÓ ÛÂ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ˘˜ËÁÂÌfiÓÂ˜. ∏ ‰Â‡ÙÂÚË ·ÓÙ·ÔÎÚÈÓfiÙ·Ó ÛÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÌÈ·˜ ÓÔËÙ‹˜ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ËÁÂÌfiÓˆÓ ÌÂ ÙÔÓ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ «ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÔ‡ ·Ù¤Ú·» Î·È ÙÔ˘˜ ˘fiÏÔÈÔ˘˜ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ˘˜ ËÁÂÌfiÓÂ˜ ÛÂÎ·ÙÒÙÂÚÂ˜ ı¤ÛÂÈ˜. ∂ÙÛÈ .¯. ÔÈ ËÁÂÌfiÓÂ˜ ÙË˜ ∞ÚÌÂÓ›·˜ Î·È ÙË˜ µÔ˘ÏÁ·Ú›·˜ ‹Ù·Ó «Ù· ÓÂ˘Ì·ÙÈÎ¿ Ù¤ÎÓ·»ÙÔ˘, ÔÈ ËÁÂÌfiÓÂ˜ ÙˆÓ ºÚ¿ÁÎˆÓ «ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÔ› ·‰ÂÏÊÔ›» ÙÔ˘, Ô ÂÌ›ÚË˜ ÙË˜ ∞ÈÁ‡ÙÔ˘, ÔÈ ËÁÂÌfiÓÂ˜ ÙË˜πÓ‰›·˜, ÙË˜ ∞ÁÁÏ›·˜, ÙˆÓ ÈÙ·ÏÈÎÒÓ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈÒÓ ÙË˜ µÂÓÂÙ›·˜ Î·È ÙË˜ °¤ÓÔ‚·˜ «Ê›ÏÔÈ» ÙÔ˘ Î·È ÔÈ ‰È¿ÊÔÚÔÈÙÔÈÎÔ› ¿Ú¯ÔÓÙÂ˜ ‹ ËÁ¤ÙÂ˜ ·ÔÏ›ÙÈÛÙˆÓ ‚·Ú‚·ÚÈÎÒÓ Ê‡ÏˆÓ «‰Ô‡ÏÔÈ» ÙÔ˘.

ª∂£√¢√π ∫∞π ∞ƒÃ∂™ ∆∏™ µÀ∑∞¡∆π¡∏™ ¢π¶§øª∞∆π∞™°È· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙÔ˘ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜ ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË˜ ÌÂ ÙÔÓ µ˘˙·ÓÙÈÓfi ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ÛÙËÓ

ÎÔÚ˘Ê‹ ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ ·Ó¤Ù˘ÍÂ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›Â˜, ÂıÈÌÔÙ˘›·, Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ‡˜, Û˘ÓÂÈ‰ËÙ¿ Î·Ù·ÛÎÂ˘·ÛÌ¤ÓÔ˘˜Ì‡ıÔ˘˜ Î·È ÚÔ·Á·Ó‰ÈÛÙÈÎ¤˜ Ú·ÎÙÈÎ¤˜ Ô˘ ·ÔÛÎÔÔ‡Û·Ó ÛÙËÓ ·Ó‡„ˆÛË ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ˘ÂÚ¿ÓˆÙˆÓ ˘ÔÏÔ›ˆÓ ËÁÂÌfiÓˆÓ. √Ï· ·˘Ù¿ ¤‚ÚÈÛÎ·Ó ÙËÓ ¤ÎÊÚ·Û‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ˘˜ Ù›ÙÏÔ˘˜, ÛÙ· ·ÍÈÒÌ·Ù·, ÛÙÔ˘˜Â·›ÓÔ˘˜ Î·È ÛÂ ¤Ó·Ó ÛˆÚfi ÙÈÌËÙÈÎ¤˜ ‰È·ÎÚ›ÛÂÈ˜. ¶ÔÏÈÙÈÎÔ› Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ› ‰ÂÓ Î·ıfiÚÈ˙·Ó ÌfiÓÔ ÙÔ ‚˘˙·ÓÙÈÓfiÂıÈÌÔÙ˘ÈÎfi ÙË˜ ∞˘Ï‹˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙË˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÌÂ Ù· Í¤Ó· ÎÚ¿ÙË, ÙË ÛÂÈÚ¿ ˘Ô‰Ô¯‹˜ ÙˆÓÍ¤ÓˆÓ Î˘‚ÂÚÓËÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ÚÂÛ‚Â˘ÙÒÓ. √ √ÛÙÚÔÁÎfiÚÛÎÈ ÔÓfiÌ·ÛÂ ÔÏ‡ Â‡ÛÙÔ¯· ÙË ıÂˆÚ›· ÙË˜ÂÍÔ˘Û›·˜ Î·È ÙÔ Û¯ÂÙÈ˙fiÌÂÓÔ ÌÂ ·˘Ù‹ ÂıÈÌÔÙ˘ÈÎfi «È‰ÈfiÌÔÚÊË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ıÚËÛÎÂ›·».

√ Î‡ÚÈÔ˜ ÛÎÔfi˜ ÔÔÈ·Û‰‹ÔÙÂ Û˘Ó¿ÓÙËÛË˜ ÙÔ˘ B˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ‹Ù·Ó Ó· ÙÔÓ›ÛÂÈ ÌÂ·ÎÚ›‚ÂÈ· ÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË Ë ÔÔ›· ÙÔÓ ¯ÒÚÈ˙Â ·fi ÙÔÓ ÂÈÛÎ¤ÙË. ∏ ÂÚ›ÙÂ¯ÓË ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ·Ï·ÙÈÔ‡

Â›¯Â ˆ˜ ÛÎÔfi ÔÈ ÂÈÛÎÂÙfiÌÂÓÔÈ Í¤ÓÔÈ Ú¤Û‚ÂÈ˜ Î·È ËÁÂÌfiÓÂ˜ Ó· ÂÌÂ‰ÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·, ÙËÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ· Î·È ÙÔ ÌÂÁ·ÏÂ›Ô ÙË˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜. √ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ∑' Ô ¶ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤ÓÓËÙÔ˜ ÛÙÔ "Deceremoniis" ÙÔÓ›˙ÂÈ ÚËÙ¿ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ› Ë ·Ï·ÙÈ·Ó‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›· ÛÙ· Ì¿ÙÈ· ÙˆÓÍ¤ÓˆÓ Ú¤Û‚ÂˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ˆ˜ ·Â›Î·ÛÌ· ÙË˜ Ô˘Ú¿ÓÈ·˜ ‚·ÛÈÏÂ›·˜ ÌÂ ÙËÓ Â˘¯‹: «∂›ıÂ Ë·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎ‹ ÂÍÔ˘Û›·, ·ÛÎÔ‡ÌÂÓË ÌÂ Ù¿ÍË Î·È ·ÍÈÔÚ¤ÂÈ· Ó· ·Ó··Ú¿ÁÂÈ ÙËÓ Î›ÓËÛË Î·È ÙËÓ ·ÚÌÔÓ›·Ô˘ ‰›ÓÂÈ Ô ¢ËÌÈÔ˘ÚÁfi˜ ÛÂ fiÏÔ ÙÔ Û‡Ì·Ó».

∞fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ ÙË˜ ÂÈÛfi‰Ô˘ ÙˆÓ Ú¤Û‚ÂˆÓ ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜ ÙË˜ A˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÔÈ ·ÍÈˆÌ·ÙÔ‡¯ÔÈ ÙÔ˘ÎÚ·ÙÈÎÔ‡ ÌË¯·ÓÈÛÌÔ‡ Ô˘ ‹Ù·Ó ÂÈÊÔÚÙÈÛÌ¤ÓÔÈ ÌÂ ÙÔ Î·ı‹ÎÔÓ ÙË˜ ˘Ô‰Ô¯‹˜ ÙˆÓ Í¤ÓˆÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÒÓ-ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Ô ª¿ÁÈÛÙÚÔ˜ ÙˆÓ √ÊÈÎ›ˆÓ Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ· Ô §ÔÁÔı¤ÙË˜ ÙÔ˘ ¢ÚfiÌÔ˘- ÊÚfiÓÙÈ˙·Ó Ó· ÌË ‰Ô˘Ó ÔÈÍ¤ÓÔÈ ·ÂÛÙ·ÏÌ¤ÓÔÈ Ù›ÔÙ· ·Ú·¿Óˆ ·fi fiÛ· Â›¯Â ÙËÓ ÚfiıÂÛË Ó· ÙÔ˘˜ ‰Â›ÍÂÈ Ë ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎ‹Î˘‚¤ÚÓËÛË. √È Ú¤Û‚ÂÈ˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ˘fi Û˘ÓÂ¯‹ Î·È ·˘ÛÙËÚ‹ ÂÈÙ‹ÚËÛË, ÂÓÒ ·fi Ù· Û‡ÓÔÚ· Ì¤¯ÚÈ ÙËÓÚˆÙÂ‡Ô˘Û· ÔÈ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ› ‰ÈÏˆÌ¿ÙÂ˜ ÊÚfiÓÙÈ˙·Ó Ó· ÙÔ˘˜ ÂÈ‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó Û˘ÓÂ¯Ò˜ ÙÔ ÌÂÁ·ÏÂ›Ô Î·È ÙËÓÈÛ¯‡ ÙË˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜. ™ÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ÙÔ˘˜ ·ÚÂ¯fiÙ·Ó ÂÈ‰ÈÎfi ·Ó¿ÎÙÔÚÔ Î·È ÙÔ˘˜··ÁÔÚÂ˘fiÙ·Ó Ó· ¤ÏıÔ˘Ó ÛÂ Â·Ê‹ ÌÂ ÚfiÛˆ· ÌË ÂÓÙÂÙ·ÏÌ¤Ó· ‹ Ó· ‰Ô˘Ó ÔÙÈ‰‹ÔÙÂ ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ¤ÁÎÚÈÛË ÙˆÓ ·Ú¯ÒÓ.

√È µ˘˙·ÓÙÈÓÔ› ÔÏ‡ Û˘¯Ó¿ ÚÔÛ·ıÔ‡Û·Ó Ó· Î·Ù·Ï‹ÍÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‰ÈÏˆÌ¿ÙÂ˜ ÍÂÓ·ÁÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÈ˜ÌÂÁ·ÏÔÚÂÂ›˜ ÂÎÎÏËÛ›Â˜, ÛÙ· ·Ó¿ÎÙÔÚ·, ÛÙ· ‰ËÌfiÛÈ· ÎÙ›ÚÈ·, ÙÔ˘˜ ÚfiÙÂÈÓ·Ó Ó· ÂÈÛÎÂÊıÔ‡Ó Ù·ÏÔ˘ÙÚ¿, ÙÔ˘˜ Î·ÏÔ‡Û·Ó ÛÙÈ˜ ÂÎÎÏËÛÈ·ÛÙÈÎ¤˜ Î·È ÛÂ ¿ÏÏÂ˜ ÁÈÔÚÙ¤˜ ‹ ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÓ·Ó ÙÈÌËÙÈÎ¤˜ ÂÎ‰ËÏÒÛÂÈ˜ÂÈ‰ÈÎ¿ ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜. √ √ÌÔÏ¤ÓÛÎ˘ ·Ú·ı¤ÙÂÈ ÌÈ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ‹ ÂÚ›ÙˆÛË ∞ÊÚÈÎ·ÓÒÓ Ú¤Û‚ÂˆÓ Ô˘ÌfiÏÈ˜ ·ÓÙ›ÎÚ˘Û·Ó ÙÔ Î¿ÏÏÔ˜ Î·È ÙÔ ÌÂÁ·ÏÂ›Ô ÙÔ˘ Ó·Ô‡ ÙË˜ ∞Á›·˜ ™ÔÊ›·˜ ‰¤¯ıËÎ·Ó Ó· ˘·¯ıÔ‡ÓÔÈÎÂÈÔıÂÏÒ˜ ÛÙËÓ ÂÍÔ˘Û›· ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Î·È ÙË˜ ∂ÎÎÏËÛ›·˜ ÙÔ˘. ™ÙÔ˘˜ Í¤ÓÔ˘˜ ÂÈ‰Â›ÎÓ˘·Ó Â›ÛË˜ ÙËÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ ÈÛ¯‡ ÙË˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜ Î·È ÙÔ ·fiÚıËÙÔ ÙˆÓ Ô¯˘ÚÒÛÂÒÓ ÙË˜.

∏ ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹ ÛÙÈÁÌ‹ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ‹Ù·Ó Ë ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎ‹ ·ÎÚfi·ÛË ·fi ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·.∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙË˜ ÚÒÙË˜ Â›ÛËÌË˜ ·ÎÚfi·ÛË˜ Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ·Ú¤ÌÂÓÂ ÛÈˆËÏfi˜, ¤Ó· Â›‰Ô˜ ıÂÔ‡,Î·È ÔÈ ‰ÈÏˆÌ¿ÙÂ˜ ·ÏÒ˜ ÙÔ˘ ·Ú¤‰È‰·Ó Ù· ‰È·ÈÛÙÂ˘Ù‹ÚÈ· Î·È Ù· ‰ÒÚ· ÙÔ˘˜. √ Ú¤Û‚˘˜ ¤ÚÂÂ Ó·ÛÎ‡„ÂÈ Ì¤¯ÚÈ ÙÔ ¿ÙˆÌ· Î·È Ó· ÙÔÓ ÚÔÛÎ˘Ó‹ÛÂÈ. ∂ÎÂ›ÓË ÙËÓ ÒÚ· Ô ıÚfiÓÔ˜ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ··Ó˘„ˆÓfiÙ·Ó Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ ÔÚÔÊ‹ ÁÈ· Ó· ÙÔÓ›ÛÂÈ ÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË Ô˘ ÙÔÓ ¯ÒÚÈ˙Â ·fi ÙÔ˘˜ ÎÔÈÓÔ‡˜ ıÓËÙÔ‡˜,ÂÓÒ ÛÙÔ ÌÂÙ·Í‡ Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Â›¯Â ÊÔÚ¤ÛÂÈ Ì›· ÈÔ ÏÔ‡ÛÈ· ÂÓ‰˘Ì·Û›·. ™˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ÂÙ›ıÂÓÙÔ ÛÂÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù· ÌË¯·ÓÈÎ¿ "·È¯Ó›‰È·" ÙÔ˘ ·Ï·ÙÈÔ‡: ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ ıÚfiÓÔ ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏ¤· ÔÚıˆÓfiÙ·Ó ¤Ó·ÔÚÂÈ¯¿ÏÎÈÓÔ ÂÈ¯Ú˘ÛˆÌ¤ÓÔ ‰¤ÓÙÚÔ, ¿Óˆ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÎÂÏ·Ë‰Ô‡Û·Ó Î·È ÊÙÂÚÔ‡ÁÈ˙·Ó ÌË¯·ÓÈÎ¿ ¯Ú˘Û¿Ô˘ÏÈ¿. ™Ù· ‰‡Ô ¿ÎÚ· ÙÔ˘ ıÚfiÓÔ˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó ¯Ú˘ÛÔ› Ï¤ÔÓÙÂ˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÎÈÓÔ‡Û·Ó ÙÈ˜ Ô˘Ú¤˜ ÙÔ˘˜ Î·È¤‚Á·˙·Ó ‚Ú˘¯ËıÌÔ‡˜ (2).

∂ÙÛÈ ÙÔÓÈ˙fiÙ·Ó Ë ÌÂÁ¿ÏË ·fiÛÙ·ÛË Ô˘ ¯ÒÚÈ˙Â ÙËÓ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ·fi ÙÔ˘˜ Í¤ÓÔ˘˜. ∞ÚÁfiÙÂÚ··ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÛÂ ‰Â‡ÙÂÚË, ÈÔ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ‹ ·ÎÚfi·ÛË ‹ Î¿ÔÈÔ Û˘ÌfiÛÈÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô Ô Ú¤Û‚˘˜ ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂÓ· ¤ÏıÂÈ ÛÂ ÚÔÛˆÈÎ‹ Â·Ê‹ ÌÂ ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·. ∏ ÊÈÏÔÊÚfiÓËÛË ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ‡˜Ú¤Û‚ÂÈ˜ ‹Ù·Ó Ó· ÙÔ˘˜ ‰Â›ÍÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ıËÛ·˘ÚÔ‡˜ ‹ Ù· ¿ÁÈ· ÏÂ›„·Ó· ÙÔ˘ ·Ï·ÙÈÔ‡ - ÌÈ· Â›‰ÂÈÍË·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ·ÓÂÎÙ›ÌËÙË˜ ·Í›·˜ Ô˘ ¤ÎÔ‚Â ÙËÓ ·Ó¿Û· - ‹ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ·ÎÚÔ‚·ÙÈÎ¤˜ ÂÈ‰Â›ÍÂÈ˜, fiˆ˜·˘Ù‹ Ô˘ ÚÔÎ¿ÏÂÛÂ ÙÔÓ ·È‰ÈÎfi ı·˘Ì·ÛÌfi ÙÔ˘ §ÈÔ˘ÙÚ¿Ó‰Ô˘ ÙË˜ ∫ÚÂÌfiÓ·˜ Î·È ÙÔ ÙÚ·ÓÙ·¯Ùfi Á¤ÏÈÔÙˆÓ Û˘Ó‰·ÈÙËÌfiÓˆÓ ÙÔ˘.

∏ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ÚÔÛ·ıÔ‡ÛÂ Ó· ÂÍ·Ó·ÁÎ¿ÛÂÈ Î·ı¤Ó·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ‚¿Ú‚·ÚÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ Ó· ˘ËÚÂÙ‹ÛÂÈÙ· È‰ÈÔÙÂÏ‹ ÙË˜ Û˘ÌÊ¤ÚÔÓÙ·. °È’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÏfiÁÔ Î·È ·Ú¿ ÙËÓ ˘ÂÚÔ„›· ÙË˜ Ë ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·¤‰ÂÈ¯ÓÂ È‰È·›ÙÂÚÔ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓ ÁÈ· ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ô˘ ÙËÓ ÂÚÈ¤‚·ÏÏÂ, Î·ıÔ‰ËÁÔ‡ÌÂÓË ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ "ÁÈ· Ó·‰ÈÔÈÎ‹ÛÂÈ˜ ÙÔ˘˜ Ï·Ô‡˜, Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ˘˜ Ì¿ıÂÈ˜". ªÂ ÙÔÓ ÛÎÔfi ·˘Ùfi Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÓ·Ó ÂÈÌÂÏÒ˜ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ˘˜ Ï·Ô‡˜, ÌÂÏÂÙÔ‡Û·Ó ÌÂ ÔÏÏ‹ ÚÔÛÔ¯‹ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘˜, Ù· ‹ıËÎ·È Ù· ¤ıÈÌ·, ÙÔ˘˜ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜, ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙË˜ ÂÍÔ˘Û›·˜, ÙË ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ ÙÔ˘˜ Î·Ù¿ÚÙÈÛË,ÙÈ˜ Û¯¤ÛÂÈ˜ ÙÔ˘˜ ÌÂ ÙÔ˘˜ ÁÂ›ÙÔÓÂ˜.

∏ ÌÂÁ¿ÏË ‰˘ÛÈÛÙ›· ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ¿¯Ô˘˜ Î·È Ë ÊÔ‚ÂÚ‹ ÂÈÊ˘Ï·ÎÙÈÎfiÙËÙ· ‹Ù·Ó Ù· ÌfiÓÈÌ·¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜. ∞˘Ù‹ Ë ‰ÈÚÔÛˆ›· ÛÙË Û¯¤ÛË ÙË˜ ÌÂ ÙÔ˘˜‚¿Ú‚·ÚÔ˘˜ Ï·Ô‡˜ ÔÏÏ¤˜ ÊÔÚ¤˜ ˘ÔÓfiÌÂ˘Â ÙËÓ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎ‹ Ù¿ÍË Ô˘ ÚÔÛ·ıÔ‡Û·Ó Ó· ÚÔˆı‹ÛÔ˘Ó,Î·ıÒ˜ ÔÈ Û˘ÓÂ¯Â›˜ ·Ú·ÎÈÓ‹ÛÂÈ˜ ÂÓfi˜ ¤ıÓÔ˘˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ Î·È Ë Î·ÈÚÔÛÎÔÈÎ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÙË˜Û˘¯Ó‹˜ ÂÓ·ÏÏ·Á‹˜ Û˘ÌÌ·¯ÈÒÓ ÚÔÎ·ÏÔ‡Û·Ó Ï‹ÁÌ·Ù· ÛÙËÓ ·ÍÈÔÈÛÙ›· Î·È ÛÙË ÊÂÚÂÁÁ˘fiÙËÙ¿ ÙË˜.∆ÂÏÈÎ¿ Ë ÈÛÔÚÚÔ›· ·ÔÎ·ı›ÛÙ·ÙÔ ÏfiÁˆ ÙË˜ ÛÙ·ıÂÚ‹˜ ÚÔÛ‹ÏˆÛË˜ ÙË˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÛÙËÓ È‰ÂÔÏÔÁ›·

ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÛÌÔ‡. ∆· ‚·Ú‚·ÚÈÎ¿ ¤ıÓË ‰¤¯ÔÓÙ·Ó Ó· ÙÂıÔ‡Ó ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÛÊ·›Ú· ÂÈÚÚÔ‹˜ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ÂÓÙ·¯ıÔ‡Ó ÛÙË ‰ÈÂıÓ‹ ÛÎËÓ‹ Î·È Ó· ·Û·ÛıÔ‡Ó ¤Ó·Ó ·ÓÒÙÂÚÔ ÔÏÈÙÈÛÌfi.

∂Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Û˘Ó·ÏÏ·Á‹˜ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ‚·Ú‚¿ÚˆÓ ÌÂ ÙËÓ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ‹Ù·Ó Ô ÊfiÚÔ˜. ∏·ÚÔ¯‹ ¯ÚËÌ¿ÙˆÓ ÛÂ ‚¿Ú‚·ÚÔ˘˜ ËÁÂÌfiÓÂ˜ ‹Ù·Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ÌÈ· Û˘Ó‹ıË˜ Ú·ÎÙÈÎ‹ Ô˘·ÔÛÔ‚Ô‡ÛÂ ÙË ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ ·Ó·Ì¤ÙÚËÛË. ™Â ÔÏÏ¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ ·˘Ù¿ Ù· ¯Ú‹Ì·Ù· ‹Ù·Ó Ú¿ÁÌ·ÙÈÔÏÂÌÈÎÔ› ÊfiÚÔÈ Ô˘ ÔÈ ‚¿Ú‚·ÚÔÈ ·ÔÛÔ‡Û·Ó ÌÂ ÙÔ Í›ÊÔ˜. √È µ˘˙·ÓÙÈÓÔ› ÂÈ‰ÈÒÎÔÓÙ·˜ Ó· "ÂÍÔÚÎ›ÛÔ˘Ó"·˘Ù‹ ÙË ÌÈÎÚ‹ Ù·Â›ÓˆÛË ÚÔÙÈÌÔ‡Û·Ó Ó· ıÂˆÚÔ‡Ó ·˘Ù¤˜ ÙÈ˜ ·Ó·ÁÎ·ÛÙÈÎ¤˜ ÂÈÛÊÔÚ¤˜ ˆ˜ Ì›· ÌÔÚÊ‹·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ‡ "‰ÒÚÔ˘" Ô˘ ‰ÈÓfiÙ·Ó ˆ˜ ·ÓÙ·ÌÔÈ‚‹ ÁÈ· ˘ËÚÂÛ›Â˜ ÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ Â›¯·Ó ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ ‹ ı·ÚÔÛ¤ÊÂÚ·Ó ÔÈ ·Ô‰¤ÎÙÂ˜ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·. √ ÙÛ¿ÚÔ˜ ‹ Ô ¯·Ï›ÊË˜ ÌÔÚÔ‡Û·Ó, ·Ó ‹ıÂÏ·Ó, Ó· ÙÔÓ·ÔÎ·ÏÔ‡Ó ÊfiÚÔ ˘ÔÙ¤ÏÂÈ·˜. °È· ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ‹Ù·Ó ·ÏÒ˜ Ì›· Û˘ÓÂÙ‹ Â¤Ó‰˘ÛË. √Ù·Ó ı· ‹Ù·Ó¤ÙÔÈÌÔ˜ Ó· ÔÏÂÌ‹ÛÂÈ Ë ÏËÚˆÌ‹ ı· ÛÙ·Ì·ÙÔ‡ÛÂ.

∏ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÎÚ·ÙÒÓ ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÈÂÚ·Ú¯›· ÂÎÊÚ¿ÛÙËÎÂ Â›ÛË˜ ÌÂ ÙËÓ ·ÔÓÔÌ‹, ÛÙÔ˘˜ ‚¿Ú‚·ÚÔ˘˜ËÁÂÌfiÓÂ˜, Ù›ÙÏˆÓ ÚÔÂÚ¯fiÌÂÓˆÓ ·fi ÙËÓ ÈÂÚ·Ú¯›· ÙË˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎ‹˜ ∞˘Ï‹˜. ∂ÙÛÈ Ô ËÁÂÌfiÓ·˜ ÙË˜∞ÚÌÂÓ›·˜ ·¤ÎÙËÛÂ ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ÙÔ˘ «ÚÒÙÔ˘», Ô °ÂˆÚÁÈ·Ófi˜ ÙÛ¿ÚÔ˜ °ÂÒÚÁÈÔ˜ µ' ÙÔ˘ ÎÔ˘ÚÔ·Ï¿ÙË Î·È·ÚÁfiÙÂÚ· ÙÔ˘ ÓÔ‚ÂÏ›ÛÛÈÌÔ˘, Ô µÂÓÂÙfi˜ ‰fiÁË˜ ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ÙÔ˘ ÚˆÙÔÛÂ‚·ÛÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Î·È Ô §·Ù›ÓÔ˜µÔËÌÔ‡Ó‰Ô˜, ËÁÂÌfiÓ·˜ ÙË˜ ∞ÓÙÈfi¯ÂÈ·˜, ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ÙÔ˘ ÛÂ‚·ÛÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·. ∞˘Ù‹ Ë ÔÏÈÙÈÎ‹ Â›¯Â ÙÚÂÈ˜‚·ÛÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜: Ó· ÎÔÏ·Î¤„ÂÈ ÙË Ì·Ù·ÈÔ‰ÔÍ›· ÙˆÓ ‰ÔÚ˘ÊfiÚˆÓ ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘, Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔÛ‰¤ÛÂÈÔÏÈÙÈÎ¿ ÛÙËÓ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· Î·È Ó· Î·ıÔÚ›ÛÂÈ, ÚÔ˜ ÈÎ·ÓÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÂÓ‰È·ÊÂÚÔÌ¤ÓˆÓ ÁÈ· ÙÔÚˆÙfiÎÔÏÏÔ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ, ÙË ı¤ÛË Ô˘ Î·ÙÂ›¯Â Ô Î¿ıÂ ËÁÂÌfiÓ·˜ Î·È Ô Ï·fi˜ ÙÔ˘ ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ÎÔÈÓÔÔÏÈÙÂ›·.

∂Ó· ·fi Ù· ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙÂÚ· ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ¿ Ì¤Û· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó ÔÈ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ›·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚÂ˜ ‹Ù·Ó Î·È Ë ÚÔÛÊÔÚ¿, ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ Í¤ÓÔ˘˜ ËÁ¤ÙÂ˜, ÔÏ‡ÙÈÌˆÓ ÛÙÂÌÌ¿ÙˆÓ. ∆· ÛÙ¤ÌÌ·Ù··˘Ù¿, ˘¤ÚÔ¯· ‰Â›ÁÌ·Ù· ÙË˜ Ù¤¯ÓË˜ ÙË˜ ·ÚÁ˘ÚÔ¯Ú˘ÛÔ¯Ô˚·˜ ÙˆÓ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ÙÂ¯ÓÈÙÒÓ, ‰È·ÎÔÛÌËÌ¤Ó· ÌÂÛÌ¿ÏÙÔ Î·È ÔÏ‡ÙÈÌÂ˜ ¤ÙÚÂ˜, ‹Ù·Ó ¤Ó‰ÂÈÍË ÌÂÁ¿ÏË˜ Â‡ÓÔÈ·˜ ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, Ô ÔÔ›Ô˜ÚÔÛ·ıÔ‡ÛÂ Ì¤Ûˆ ÙÔ˘ ‰ÒÚÔ˘ ·˘ÙÔ‡ Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÛÂÈ ÙÈ˜ Û˘ÌÌ·¯ÈÎ¤˜ Û¯¤ÛÂÈ˜ ÌÂ Ù· Í¤Ó· ÎÚ¿ÙË Î·È Ó·ÙÔÓ›ÛÂÈ ÛÙÔÓ Í¤ÓÔ ËÁÂÌfiÓ· ÙËÓ ÚÔ¤ÏÂ˘ÛË ÙË˜ ÓÔÌÈÌÔÔ›ËÛË˜ Î·È ÙË˜ ¤ÓÙ·Í‹˜ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÈÂÚ·Ú¯›· ÙË˜ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ‹˜ √ÈÎÔ˘Ì¤ÓË˜. √ µ·Û›ÏÂÈÔ˜ ∞’ ¤ÛÙÂÈÏÂ ÛÙ¤ÌÌ· ÛÙÔÓ ∞ÛÒÙÈÔ µ’, ‰Ô‡Î· ÙË˜ ªÂÁ¿ÏË˜ ∞ÚÌÂÓ›·˜(885), Î·È Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ £' Ô ªÔÓÔÌ¿¯Ô˜ ÛÙÔÓ √‡ÁÁÚÔ ‚·ÛÈÏÈ¿ ∞Ó‰Ú¤· ∞’ (1047-1061).

™ËÌ·ÓÙÈÎfi ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎfi "¯·ÚÙ›" ÙˆÓ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ ‹Ù·Ó Â›ÛË˜ Ë ÌÂÁ¿ÏË Ê‹ÌË ÙˆÓ ÚÈÁÎÈÈÛÛÒÓ ÙÔ˘˜. ∏ÔÏÈÙÈÎ‹ ÙË˜ Û‡Ó·„Ë˜ Á¿ÌˆÓ ÌÂ Í¤ÓÔ˘˜ ËÁÂÌfiÓÂ˜ Â›¯Â ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÂÚÈÔÚÈÛÌ¤ÓÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. √È·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚÂ˜ ÚÔÙÈÌÔ‡Û·Ó Ó· ·ÔÊÂ‡ÁÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Á¿ÌÔ˘˜ ÌÂ ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤ÓÓËÙÂ˜ ÚÈÁÎ›ÈÛÛÂ˜ Î·È Ó·‰›ÓÔ˘Ó ˆ˜ Û˘˙‡ÁÔ˘˜ ÛÙÔ˘˜ Í¤ÓÔ˘˜ ËÁÂÌfiÓÂ˜ Î¿ÔÈÂ˜ Ì·ÎÚÈÓ¤˜ Û˘ÁÁÂÓÂ›˜ ÙÔ˘˜ ‹ ·Ï¿ ·ÚÈÛÙÔÎÚ¿ÙÈÛÛÂ˜.√ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ∑' Ô ¶ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤ÓÓËÙÔ˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ˘ÔÛÙ‹ÚÈ˙Â fiÙÈ ÙÚ›· Ú¿ÁÌ·Ù· ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡ÛÂ ¤Ó·˜·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Ó· ‰ÒÛÂÈ ÛÂ ¤Ó·Ó Í¤ÓÔ: ÙÔ ÛÙ¤ÌÌ·, ÙÔ Ì˘ÛÙÈÎfi ÙÔ˘ ˘ÁÚÔ‡ ˘Úfi˜ Î·È ÙÔ ¯¤ÚÈ ÌÈ·˜ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤ÓÓËÙË˜ ÚÈÁÎ›ÈÛÛ·˜. °È’ ·˘Ùfi ıÂÒÚËÛÂ ÙÚÔÌÂÚ‹ ˘ÔÙ›ÌËÛË ÙË˜ ·Í›·˜ ÙˆÓ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Ó˘ÊÒÓÙËÓ Î›ÓËÛË ÙÔ˘ ƒˆÌ·ÓÔ‡ ∞' Ó· ·ÓÙÚ¤„ÂÈ ÙËÓ ÂÁÁÔÓ‹ ÙÔ˘ ª·Ú›· ÌÂ ÙÔÓ ÙÛ¿ÚÔ ÙË˜ µÔ˘ÏÁ·Ú›·˜ ¶¤ÙÚÔ.µÂ‚·›ˆ˜ ·ÚÁfiÙÂÚ· ¤ÎÙ·ÎÙÂ˜ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ¤˜ ·Ó¿ÁÎÂ˜ ·Ó¿ÁÎ·Û·Ó ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚÂ˜ fiˆ˜ Ô πˆ¿ÓÓË˜ ∆ÛÈÌÈÛÎ‹˜Î·È Ô µ·Û›ÏÂÈÔ˜ µ' Ô µÔ˘ÏÁ·ÚÔÎÙfiÓÔ˜ Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó Ô ÌÂÓ ÚÒÙÔ˜ ÙËÓ ·ÓÈ„È¿ ÙÔ˘ £ÂÔÊ·ÓÒ ÛÙÔÓ ÁÈÔ ÙÔ˘°ÂÚÌ·ÓÔ‡ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· √ıˆÓ· ∞', Ô ‰Â ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ÙËÓ ·‰ÂÏÊ‹ ÙÔ˘ ∞ÓÓ· ÛÙÔÓ ¿ÍÂÛÙÔ ËÁÂÌfiÓ· ÙÔ˘ ∫È¤‚Ô˘µÏ·‰›ÌËÚÔ. √È µ˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÚÈÁÎ›ÈÛÛÂ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ·Ú¿ÁÔÓÙ· ÂÎÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÛÙÔ˘˜ ÙfiÔ˘˜ Ô˘·ÂÛÙ¿ÏËÛ·Ó Î·È ÂËÚ¤·˙·Ó Â˘ÌÂÓÒ˜ ÙÔ˘˜ Û˘˙‡ÁÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ. ªÂ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ,‰ËÏ·‰‹ Ì¤Ûˆ ÙË˜ Û‡Ó·„Ë˜ Á¿ÌˆÓ, Û˘ÛÊ›¯ıËÎ·Ó Î·È ÔÈ Û¯¤ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘ ÌÂ ÙËÓ ·ÚÌÂÓÈÎ‹ Î·È ÙËÓÎ·˘Î·ÛÈ·Ó‹ ‰˘Ó·ÛÙÂ›·, ÔÈ ÔÔ›Â˜ ¿Ú¯ÈÛ·Ó ÛÙ·‰È·Î¿ Ó· ‚˘˙·ÓÙÈÓÔÔÈÔ‡ÓÙ·È.

∏ π∂ƒ∞¶√™∆√§π∫∏ ¢ƒ∞™∏∂Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÎÂÓÙÚÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜ ‹Ù·Ó Ë ‰È¿‰ÔÛË ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡

ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ì¤Ûˆ ÙÔ˘ ÂÎ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ‚·Ú‚·ÚÈÎÒÓ Ê˘ÏÒÓ ÛÙÈ˜ ÁÂˆÔÏÈÙÈÎ¿ Â˘·›ÛıËÙÂ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ÙË˜ ÀÂÚÎ·˘Î·Û›·˜, ÙË˜ ‚fiÚÂÈ·˜ ·ÚÂ˘ÍÂ›ÓÈ·˜, ÙˆÓ µ·ÏÎ·Ó›ˆÓ Î·È ÙË˜ Â˘Ú‡ÙÂÚË˜ ÎÂÓÙÚÈÎ‹˜ Î·È·Ó·ÙÔÏÈÎ‹˜ ∂˘ÚÒË˜. √È µ˘˙·ÓÙÈÓÔ› ›ÛÙÂ˘·Ó ˆ˜, fiˆ˜ Ë ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎ‹ ‰ÔÌ‹ ÙË˜ ƒˆÌ·˚Î‹˜∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Â›¯Â ·ÓÔ›ÍÂÈ ÙÔÓ ‰ÚfiÌÔ ÁÈ· ÙË ÓÈÎËÊfiÚ· ÚÔ¤Ï·ÛË ÙË˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ‹˜ ›ÛÙË˜ ˆ˜·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙË˜ £Â›·˜ ¶ÚfiÓÔÈ·˜, ¤ÙÛÈ Î·È ÔÈ «ƒˆÌ·›ÔÈ», Ô ÂÎÏÂÎÙfi˜ Ï·fi˜ Ô˘ ·ÊÈÂÚÒıËÎÂ ÛÙËÓ ˘ËÚÂÛ›·ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡ ·fi ÙÔÓ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ, ÂÚfiÎÂÈÙÔ Ó· ‰Ú¤„Ô˘Ó fi,ÙÈ Â›¯Â ÛÂ›ÚÂÈ Ë ¶ÚÒÙË ƒÒÌË

Î·È Ó· ‰È·‰ÒÛÔ˘Ó ÙË ‰È‰·ÛÎ·Ï›· ÙÔ˘ ∂˘·ÁÁÂÏ›Ô˘ ÛÂ fiÏ· Ù· ¤ıÓË ÙË˜ °Ë˜. °È· ÙÔÓ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi Ë ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹ÔÏÈÙÈÎ‹ ÙË˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Û˘Ó‰¤ıËÎÂ ÛÙÂÓ¿ ÌÂ ÙÔ ÈÂÚ·ÔÛÙÔÏÈÎfi ¤ÚÁÔ ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ÂÎÎÏËÛ›·˜.

√È µ˘˙·ÓÙÈÓÔ› ÈÂÚ·fiÛÙÔÏÔÈ ¤Êı·Û·Ó Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ ÔÚÔÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ ∫·˘Î¿ÛÔ˘, ÙË ÛÙ¤· ÙË˜ ª·‡ÚË˜ı¿Ï·ÛÛ·˜, ÙËÓ ∞ÈıÈÔ›·, ÙÈ˜ Ô¿ÛÂÈ˜ ÙË˜ ™·¯¿Ú·˜. ∫·Ù¿ ÙÔ˘˜ 9Ô Î·È 10Ô ·ÈÒÓÂ˜ Ô ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi˜ÂÍ·ÏÒıËÎÂ ÌÂ ÁÚ‹ÁÔÚÔ˘˜ Ú˘ıÌÔ‡˜ ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ÛÏ·‚ÈÎÒÓ Ê˘ÏÒÓ (ªÔÚ·‚›·, µÔ˘ÏÁ·Ú›·, ™ÂÚ‚›·, ƒˆÛ›·).∆Ô µ˘˙¿ÓÙÈÔ, ÛÂ ·ÓÙ›ıÂÛË ÌÂ ÙËÓ ·ÈÎ‹ ƒÒÌË Ë ÔÔ›· ‰ÂÓ Â¤ÙÚÂÂ Ó· Á›ÓÂÈ Ë ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÛÙÈ˜ ÙÔÈÎ¤˜ÁÏÒÛÛÂ˜ ÙˆÓ Ï·ÒÓ, ‰ÈÂ˘ÎfiÏ˘ÓÂ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙË˜ ÂÍ¿ÏˆÛË˜ ÙÔ˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡ Ô˘ ÚÔˆıÔ‡Û·Ó ÔÈÈÂÚ·fiÛÙÔÏÔ› ÙÔ˘, ÂÈÙÚ¤ÔÓÙ·˜ ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÛÂ ÔÔÈ·‰‹ÔÙÂ ÁÏÒÛÛ· Î·È ÌÂÙ·ÊÚ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ∞Á›·°Ú·Ê‹ ÛÙÈ˜ ÁÏÒÛÛÂ˜ ÙˆÓ ÓÂÔÊÒÙÈÛÙˆÓ Ï·ÒÓ. ∆Ô ∂˘·ÁÁ¤ÏÈÔ ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÙËÎÂ ÛÙË ÁÔÙıÈÎ‹, ÛÙËÓ ÎÔÙÈÎ‹,ÛÙËÓ ·ÈıÈÔÈÎ‹, ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ÛÏ·‚ÔÓÈÎ‹ Î·È ÛÂ ¿ÏÏÂ˜ ÁÏÒÛÛÂ˜. ∂È‰ÈÎfiÙÂÚ· Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ Î˘ÚÈÏÏÈÎÔ‡·ÏÊ·‚‹ÙÔ˘ Î·È Ë ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË ÙË˜ £Â›·˜ §ÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Î·È ÙË˜ µ›‚ÏÔ˘ ÛÙ· ÛÏ·‚ÔÓÈÎ¿ ·ÔÙ¤ÏÂÛÂÈÛ¯˘ÚfiÙ·ÙÔ fiÏÔ ÁÈ· ÙÈ˜ ÚÔÛËÏ˘ÙÈÛÙÈÎ¤˜ ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ ÙË˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜. ∂¤ÙÚÂÂ ÛÂ ÛÏ·‚ÈÎ¤˜ÎÔÈÓˆÓ›Â˜ Ó· ÂÎ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛıÔ‡Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙË˜ ÂÎÎÏËÛ›·˜ ÙË˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË˜, ¯ˆÚ›˜ Ó··ÊÔÌÔÈÒÓÔÓÙ·È ÛÂ Ù¤ÙÔÈÔ ‚·ıÌfi ·fi ÙÔÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ÔÏÈÙÈÛÌfi ÒÛÙÂ Ó· ÎÈÓ‰˘ÓÂ‡Ô˘Ó Ó· ·ÔÏ¤ÛÔ˘Ó ÙËÓÈ‰ÈÔÚÔÛˆ›· ÙÔ˘˜.

∏ Â˘¤ÏÈÎÙË ÂÎÂ›ÓË ÔÏÈÙÈÎ‹ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÌfiÓÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÌÈ·˜ „˘¯Ú‹˜ ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎ‹˜ ÛÎÔÈÌfiÙËÙ·˜.£· Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÂÈ ·ÓÙÈÏËÙfi fiÙÈ ÛÂ ÌÈ· ÚÔ-ÓÂˆÙÂÚÈÎ‹, ÔÓÙÔÏÔÁÈÎ¿ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌ¤ÓË ÎÔÈÓˆÓ›· fiˆ˜ Ë‚˘˙·ÓÙÈÓ‹, Ë ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ·˘Ù‹ ·ÓÙÈÎ·ÙfiÙÚÈ˙Â ÙÈ˜ ÎÔÛÌÔıÂˆÚËÙÈÎ¤˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÔÚıfi‰ÔÍÔ˘ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, Ô˘ ·ÓÙÈÏ·Ì‚·ÓfiÙ·Ó ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÚÔÛ‹Ï˘ÙˆÓ Ï·ÒÓ ÛÙËÓ ÎÔÈÓ‹ ›ÛÙË fi¯È ˆ˜Î·Ù·Ó·ÁÎ·ÛÙÈÎ‹ ˘·ÁˆÁ‹ ÛÂ ¤Ó· ÚÔÎ·ıÔÚÈÛÌ¤ÓÔ ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎfi Û¯‹Ì·, ·ÏÏ¿ ˆ˜ ÂÏÂ‡ıÂÚË ÚÔÛ¤ÏÂ˘ÛË·Ó¿ÏÔÁË ÌÂ ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹ ÙÔ˘˜ È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ·. ∏ ‰È¿ÎÚÈÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ÈÂÚ·fiÛÙÔÏÔ, Ô˘ ÂÚÁ·˙fiÙ·ÓÁÈ· ÙËÓ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎ‹ ÚÔ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ‚¿Ú‚·ÚˆÓ ÚÔÛ‹Ï˘ÙˆÓ, Î·È ÛÙÔÓ Ú¿ÎÙÔÚ· ÙÔ˘ ·Ó·ÙÔÏÈÎÔÚˆÌ·˚ÎÔ‡ÈÌÂÚÈ·ÏÈÛÌÔ‡, Ô˘ ÂÚÁ·˙fiÙ·Ó ÁÈ· ÙËÓ ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙË˜ Â›‰Ú·ÛË˜ ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘, ‹Ù·Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜µ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡˜ ÙÂÏÂ›ˆ˜ ·Ó‡·ÚÎÙË.

√È µ˘˙·ÓÙÈÓÔ› ¤ÛÙÚÂ„·Ó ·Ú¯ÈÎ¿ ÙÈ˜ ÚÔÛËÏ˘ÙÈÛÙÈÎ¤˜ ÙÔ˘˜ ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ ÛÙ· µ·ÏÎ¿ÓÈ·, ÁÈ· ÚÔÊ·ÓÂ›˜ÁÂˆÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÂÁÁ‡ÙËÙ·˜ ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, Î·È ¤Ù˘¯·Ó ÙÔÓ ÂÎ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi ÙË˜µÔ˘ÏÁ·Ú›·˜ Â› ªÈ¯·‹Ï °’ Î·È ¿ÏÏˆÓ ‚·ÏÎ·ÓÈÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ, ÌÂÙ·Í‡ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ‹Ù·Ó Î·È ÔÈ ™¤Ú‚ÔÈ, Â›µ·ÛÈÏÂ›Ô˘ ∞'. ∏ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÈÂÚ·ÔÛÙÔÏÈÎ‹ ÂÍfiÚÌËÛË ÛÙË ªÔÚ·‚›· ¤ıÈÍÂ Ù· ÁÂˆÔÏÈÙÈÎ¿ Û˘ÌÊ¤ÚÔÓÙ· ÙˆÓºÚ¿ÁÎˆÓ, ÌÂ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÊÚ·ÁÎÈÎÔ› ÛÙÚ·ÙÔ› Ó· ÂÈÛ‚¿ÏÔ˘Ó Î·Ù¿ ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ 880 ÛÙË ¯ÒÚ· ·˘Ù‹ Î·ÈÓ· ÂÎ‰ÈÒÍÔ˘Ó ‚›·È· ÙÈ˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÈÂÚ·ÔÛÙÔÏ¤˜ ˘fi ÙÔ˘˜ ∫‡ÚÈÏÏÔ Î·È ªÂıfi‰ÈÔ. ™ÙË ‚fiÚÂÈ· ¶·ÚÂ˘ÍÂ›ÓÈ·ÂÚÈÔ¯‹ ÔÈ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ ÛÙÚ¿ÊËÎ·Ó ·Ú¯ÈÎ¿ ÛÙÔ˘˜ Ã·˙¿ÚÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ fiÌˆ˜ ÚÔÛ¯ÒÚËÛ·ÓÙÂÏÈÎ¿ ÛÙÔÓ ÈÔ˘‰·˚ÛÌfi ˆ˜ Û˘ÓÂÈ‰ËÙ‹ ÂÈÏÔÁ‹ Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰È·ÙËÚÔ‡ÛÂ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ˘˜ ÙfiÛÔ ·fi ÙË‚˘˙·ÓÙÈÓ‹, fiÛÔ Î·È ·fi ÙËÓ ÈÛÏ·ÌÈÎ‹ ÂÈÚÚÔ‹.

√È µ˘˙·ÓÙÈÓÔ› Â›¯·Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÈÙ˘¯›· Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌ· ÌÂ ÙÔ˘˜ ƒÒÛÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ‡ÛÙÂÚ· ·fiÂ›ÌÔÓÂ˜ ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ Û¯Â‰fiÓ ÂÓ¿ÌÈÛ˘ ·ÈÒÓ· ÂÎ¯ÚÈÛÙÈ·Ó›ÛÙËÎ·Ó ÙÂÏÈÎ¿ Â› µ·ÛÈÏÂ›Ô˘ µ' ·fi ÙÔÓËÁÂÌfiÓ· ÙÔ˘˜ µÏ·‰›ÌËÚÔ, Ô˘ Û˘Ó‹„Â Û˘ÌÌ·¯›· ÌÂ ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ Î·È Ó˘ÌÊÂ‡ıËÎÂ ÙËÓ ·‰ÂÏÊ‹ ÙÔ˘·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎ‹ ÙË˜ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›·˜ ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÙË˜ Â›‰Ú·ÛË˜ Ô˘ ·ÛÎÔ‡ÛÂÛÙÈ˜ ‚¿Ú‚·ÚÂ˜ Ê˘Ï¤˜ Â›Ó·È Ë ÂÈÎfiÓ· Ô˘ ÌÂÙ·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ ·ÂÛÙ·ÏÌ¤ÓÔÈ ÙÔ˘ µÏ·‰›ÌËÚÔ˘ ÁÈ· ÙË ‰ËÌfiÛÈ·Ï·ÙÚÂ›· ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, fiÙ·Ó ‚Ú¤ıËÎ·Ó ÛÙÔÓ Ó·fi ÙË˜ ∞Á›·˜ ™ÔÊ›·˜ Î·È ÂÚÈ¤ÁÚ·„·Ó ÙÈ˜ÂÓÙ˘ÒÛÂÈ˜ ÙÔ˘˜ ·fi ÙË £Â›· §ÂÈÙÔ˘ÚÁ›·: «¢ÂÓ ÁÓˆÚ›˙·ÌÂ ·Ó ‹Ì·ÛÙÂ ÛÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi ‹ ÛÙË ÁË. °È·Ù› ÛÙË ÁË‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Ù¤ÙÔÈ· ÔÌÔÚÊÈ¿ Î·È ·Á·ÏÏ›·ÛË… °ÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ ÌfiÓÔ fiÙÈ ÛÂ ·˘Ùfi ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ Ô £Âfi˜ Î·ÙÔÈÎÂ›·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Î·È Ë Ï·ÙÚÂ›· ÙÔ˘ Â›Ó·È ÈÔ fiÌÔÚÊË ·fi ÔÔÈÔ‰‹ÔÙÂ ¿ÏÏÔ ¤ıÓÔ˜: ‰ÈfiÙÈ ‰ÂÓÌÔÚÔ‡ÌÂ Ó· ÍÂ¯¿ÛÔ˘ÌÂ ·˘Ùfi ÙÔ Î¿ÏÏÔ˜».

¶ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ‚˘˙·ÓÙÈÓ¤˜ ÚÔÛËÏ˘ÙÈÛÙÈÎ¤˜ ÂÈÙ˘¯›Â˜ ÛËÌÂÈÒıËÎ·Ó ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙË˜ ÀÂÚÎ·˘Î·Û›·˜,fiÔ˘ ÈÂÚ·ÔÛÙÔÏ¤˜ Ô˘ ÂÛÙ¿ÏËÛ·Ó ·fi ÙÔÓ ·ÙÚÈ¿Ú¯Ë ºÒÙÈÔ Â›¯·Ó ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙË˜ÛÊÚÈÁËÏ‹˜ ÂÎÎÏËÛ›·˜ ÛÙËÓ ∞‚·ÛÁ›· ÙË˜ ÛËÌÂÚÈÓ‹˜ °ÂˆÚÁ›·˜, Ô˘ ÂÍ¿ÏˆÛÂ ÙÔÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi·Ó·ÙÔÏÈÎfiÙÂÚ· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔÓÙ·˜ ÛÙÈ˜ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 10Ô˘ ·ÈÒÓ· ÙËÓ ÚÔÛ¯ÒÚËÛË, ÛÙË ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ‹ ÂÎÎÏËÛ›·,ÙˆÓ ∞Ï·ÓÒÓ Ô˘ ˙Ô‡Û·Ó ÛÙËÓ ÂÓ‰Ô¯ÒÚ· ÌÂÙ·Í‡ ∂‡ÍÂÈÓÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ Î·È ∫·Û›·˜. ∏ ÔÏÈÙÈÎ‹ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ÂÎ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡ ·˘ÙÔ‡ Ê·›ÓÂÙ·È ·fi ÙËÓ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË ÙÔ˘ ∞Ï·ÓÔ‡ ËÁÂÌfiÓ· ˆ˜ «ÓÂ˘Ì·ÙÈÎÔ‡ Ù¤ÎÓÔ˘» ÙÔ˘·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·, Î·Ù¿ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙˆÓ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÒÓ ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ∑’ ÙÔ˘ ¶ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤ÓÓËÙÔ˘. √ÈÚÔÛËÏ˘ÙÈÛÙÈÎ¤˜ ÚÔÛ¿ıÂÈÂ˜ ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘ Â›¯·Ó ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù· ÂÎ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌ¤Ó· ¤ıÓË Ó·ÂÈÛ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÎÔÈÓˆÓ›· ÎÚ·ÙÒÓ, fiÔ˘ Û˘ÌÌÂÙÂ›¯·Ó ÛÙÔÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ÔÏÈÙÈÛÌfi Î·È·Ó·ÁÓÒÚÈ˙·Ó ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ ˆ˜ Î¤ÓÙÚÔ ÙˆÓ ‰ÈÂıÓÒÓ Û¯¤ÛÂˆÓ, ˆ˜ ÎÂÊ·Ï‹ ÙË˜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ‹˜ √ÈÎÔ˘Ì¤ÓË˜.

√π∫√Àª∂¡π∫∏ π¢∂√§√°π∞ ∫∞π ¶ƒ∞∫∆π∫∏ ∂À∂§π•π∞∂ÎÙfi˜ fiÌˆ˜ ·fi ÙËÓ ÈÂÚ·ÔÛÙÔÏÈÎ‹ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ë ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›· ÁÓÒÚÈ˙Â Ó· Û˘Ó‰˘¿˙ÂÈ ÙËÓ

ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎ‹ È‰ÂÔÏÔÁ›· ÌÂ ÌÈ· Û¯Â‰fiÓ "Ì·ÎÈ·‚ÂÏÈÎ‹" ÔÏÈÙÈÎ‹ Â˘ÂÏÈÍ›·. ∏ ‰ÈÏˆÌ·Ù›· ÙˆÓ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÛÂ ·ÚÎÂÙ¿ Û˘¯Ó¿ Ù· ‰ÔÎÈÌ·ÛÌ¤Ó· Ì¤Û·, fiˆ˜ Â›Ó·È Ë ÂÍ·ÁÔÚ¿ ÙˆÓ Î˘‚ÂÚÓËÙÒÓ ÙˆÓ Í¤ÓˆÓÎÚ·ÙÒÓ, Ë ·Ú·Î›ÓËÛË ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘, Ë ·Ó¿ÌÈÍË ÛÙÈ˜ ÂÛˆÙÂÚÈÎ¤˜ ˘Ôı¤ÛÂÈ˜ ‰È·ÊfiÚˆÓ¯ˆÚÒÓ, ÔÈ ÌË¯·ÓÔÚÚ·Ê›Â˜ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ¿ÏÏˆÓ ·Ó·ÎÙfiÚˆÓ Î.¿. √È ‰ÈÏˆÌ¿ÙÂ˜ Î·È ÔÈ Î·Ù¿ÛÎÔÔ› ÙÔ˘˜ÊÚfiÓÙÈ˙·Ó ÒÛÙÂ ÔÈ ÁÂ›ÙÔÓÂ˜ ÙË˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Ó· ÌËÓ ÎÏÂ›ÛÔ˘Ó ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙË˜ Û˘ÌÌ·¯›Â˜. ªÂ Î·Ù¿ÏÏËÏÂ˜ÌË¯·ÓÔÚÚ·Ê›Â˜ ‰È¤Ï˘·Ó ÂÓÒÛÂÈ˜ ÙˆÓ Â¯ıÚÒÓ ÙË˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, ÂÓÒ ‰ÂÓ ‰›ÛÙ·˙·Ó Ó· ÂÍ··Ù‹ÛÔ˘Ó·ÎfiÌ· Î·È ÚÒËÓ Û˘ÌÌ¿¯Ô˘˜ fiÙ·Ó ÔÈ ÈÛÔÚÚÔ›Â˜ ÌÂÙ·‚¿ÏÏÔÓÙ·Ó Î·È Ë ÔÏÈÙÈÎ‹ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙÔ ··ÈÙÔ‡ÛÂ.

∏ ‰ÈÏˆÌ·Ù›· "ÌÂÁ¿ÏË˜ ‰‡Ó·ÌË˜", Ô˘ ÂÊ¿ÚÌÔ˙Â ÌÂ Î˘ÓÈÎ‹ ·ÓÔ˘ÚÁ›· ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ, ÚÔÎ·ÏÔ‡ÛÂ·Á·Ó¿ÎÙËÛË ÛÙ· ı‡Ì·Ù¿ ÙË˜, Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙËÓ Â˘Ú·ÛÈ·ÙÈÎ‹ ÛÙ¤·. ∂›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi ÙÔ fiÙÈ Ë ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚËÂÈ‰ÂÍÈfiÙËÙ· Î·È ÔÈ ‡ÔÙÂ˜ Ì¤ıÔ‰ÔÈ ÙˆÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÒÓ ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘ ÂÓÛÙ¿Ï·Í·Ó ÛÙÔ˘˜∞Ó·ÙÔÏÈÎÔÂ˘Úˆ·›Ô˘˜ ÁÂ›ÙÔÓ¤˜ ÙÔ˘ ÌÈ· Î·¯˘Ô„›· ÁÈ· Ù· ‚˘˙·ÓÙÈÓ¿ Î›ÓËÙÚ· Î·È ÙËÓ ÂÔ›ıËÛË fiÙÈ ÔÈ"∂ÏÏËÓÂ˜" ‹Ù·Ó ÌË¯·ÓÔÚÚ¿ÊÔÈ ÙË˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ Î·È ·Ó·ÍÈfiÈÛÙÔÈ. √ ‚Ú·¯˘ÚfiıÂÛÌÔ˜ ·˘Ùfi˜Î·ÈÚÔÛÎÔÈÛÌfi˜, fiˆ˜ Î·È Ë ÔÌÒ‰Ë˜ Î·È ·Úˆ¯ËÌ¤ÓË ÌÂÚÈÎ¤˜ ÊÔÚ¤˜ ÚËÙÔÚÂ›· ÙˆÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÒÓ, ¤¯ÂÈ˘ÔÛÙËÚÈ¯ıÂ› fiÙÈ ·ÔÙÂÏÔ‡ÛÂ ÔÏÏ¤˜ ÊÔÚ¤˜ ÙÔ ·‰‡Ó·ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜. øÛÙfiÛÔ·Ú¿ ÙÔ˘˜ ÚfiÛÎ·ÈÚÔ˘˜ "·˘ÙÔÙÚ·˘Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜" Ô˘ ÚÔÎ·ÏÔ‡ÛÂ ÛÙÔ ÁfiËÙÚÔ ÙË˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Ë‚Ú·¯˘ÚfiıÂÛÌË È‰ÈÔÙ¤ÏÂÈ·, Ë ‰ÈÂıÓ‹˜ ÂÈÚÚÔ‹ ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘ ·Ú¤ÌÂÓÂ ·Î¤Ú·ÈË ÏfiÁˆ ÙË˜ ·Ù·Ï¿ÓÙÂ˘ÙË˜ÚÔÛ‹ÏˆÛË˜ ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜ ÛÙÔ ‰fiÁÌ· ÙÔ˘ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÛÌÔ‡.

ªÔÚÂ› Ë ·Ó·ÓÙÈÛÙÔÈ¯›· ÌÂÙ·Í‡ Â›ÛËÌÔ˘ ÎÚ·ÙÈÎÔ‡ ‰fiÁÌ·ÙÔ˜ Î·È Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜, Ë ·˘Í·ÓfiÌÂÓËÎ˘ÚÈ·Ú¯›· ÌÈ·˜ ÂÚ›ÏÔÎË˜ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›·˜, ÙÔ ÔÌÒ‰Â˜ ÙˆÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÙÂÏÂÙÒÓ Î·È Ù· ÚËÙÔÚÈÎ¿ÛÙÂÚÂfiÙ˘· Ó· Î·ıÈÛÙÔ‡Û·Ó ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ‰ÈÏˆÌ·Ù›· ÂÓ›ÔÙÂ ·ÚÙËÚÈÔÛÎÏËÚˆÙÈÎ‹, fiÌˆ˜ ÛÂ Ú·ÎÙÈÎfiÂ›Â‰Ô Ë ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹ ‰ÂÓ ¤¯·ÛÂ ÔÙ¤ ÙËÓ Â˘ÂÏÈÍ›· ÙË˜. ∏ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ Î˘‚¤ÚÓËÛË ‹Ù·Ó Î·Ù¿Î·ÓfiÓ· Î·Ï¿ ÏËÚÔÊÔÚËÌ¤ÓË ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ÁÂÈÙÔÓÈÎÒÓ ÎÚ·ÙÒÓ, ¯¿ÚË ÛÙËÓ Î·Ï¿ ‰ÈÎÙ˘ˆÌ¤ÓË‰ÈÏˆÌ·Ù›· ÙË˜. ∞˘Ùfi ÙË˜ ·ÚÂ›¯Â ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Â˘ÂÏÈÍ›·˜ Î·È Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÛË˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ,ÛÙÚ·ÙÈˆÙÈÎÒÓ Î·È ‰ÈÏˆÌ·ÙÈÎÒÓ, ÚÔ˜ «ÙËÓ Î·ÙÂ‡ı˘ÓÛË ÙÔ˘ Î·›ÚÈÔ˘ Ï‹ÁÌ·ÙÔ˜», ·ÏÏ¿ Î·È ÙË‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÌÂÙ¿ıÂÛË˜ ÙˆÓ Ï¤ÔÓ Î·Ù·ÚÙÈÛÌ¤ÓˆÓ Î·È ÂÂÈÚ·Ì¤ÓˆÓ ‰ÈÏˆÌ·ÙÒÓ ·fi ÙË Ì›· ¯ÒÚ· ÛÙËÓ¿ÏÏË, Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÈ˜ ·Ó¿ÁÎÂ˜.

™Àª¶∂ƒ∞™ª∞∆∞ -¢π∞¶π™∆ø™∂π™-¶ƒ√∂∫∆∞™∂π™™˘ÌÂÚ·ÛÌ·ÙÈÎ¿ ı· Ï¤Á·ÌÂ fiÙÈ ¤Ó· ·fi Ù· ÂÓÙ˘ˆÛÈ·ÎfiÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜

‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜ ‹Ù·Ó Ô Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ ÙË˜ Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌË˜ ÚÔÛ‹ÏˆÛË˜ ÛÙËÓ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎ‹ ÙË˜ È‰ÂÔÏÔÁ›· ÌÂÙË ‚Ú·¯˘ÚfiıÂÛÌË ÔÏÈÙÈÎ‹ Â˘ÂÏÈÍ›·. √È µ˘˙·ÓÙÈÓÔ› ›ÛÙÂ˘·Ó ·ÎÚ¿‰·ÓÙ· ÛÙÔ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎfi ÂÚˆÌ¤ÓÔÙË˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜. øÛÙfiÛÔ Ë ·ÎÚ¿‰·ÓÙË ›ÛÙË ÙÔ˘˜ ÛÙË Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌË ˘ÂÚÔ¯‹ Î·È ÛÙË ‰ÈÎ·›ˆÛ‹ÙÔ˘˜, ·ÎfiÌ· Î·È fiÙ·Ó ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙·Ó Î·Ù·ÛÙÚÔÊÈÎ¤˜ ·ÂÈÏ¤˜, Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·Ó ÌÂ ÂÍÈÛÔÚÚÔËÙÈÎÔ‡˜ÂÏÈÁÌÔ‡˜ Ô˘ ÂÎÌÂÙ·ÏÏÂ‡ÔÓÙ·Ó ·ÓËÏÂÒ˜ ÙÈ˜ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙÂ˜ ÙË˜ ÂÎ¿ÛÙÔÙÂ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ Û˘ÁÎ˘Ú›·˜.

∆Ô Ì·ÎÚÔ‚ÈfiÙÂÚÔ Â›ÙÂ˘ÁÌ· ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ÂÍˆÙÂÚÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ‹Ù·Ó Ë ÚÔÒıËÛË Ì›·˜ ‰ÈÂıÓÔ‡˜Ù¿ÍË˜, ‚·ÛÈÛÌ¤ÓË˜ ÛÙÔÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ÔÏÈÙÈÛÌfi, Ô˘ ÂÍ¤ÊÚ·˙Â ÙÔÓ ·Ù·Ï¿ÓÙÂ˘ÙÔ È‰ÂÔÏÔÁÈÎfi ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÛÌfiÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘. ∂›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi fiÙÈ Ë È‰¤· ÙË˜ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÂÈ‚›ˆÛÂ ÛÙËÛ˘ÓÂ›‰ËÛË ÙˆÓ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ ¤Û¯·ÙË ÒÚ·. "∫‡ÎÓÂÈÔ ¿ÛÌ·" ÙË˜ ˘‹ÚÍÂ Ë ÙÚ·ÁÈÎ‹ ·¿ÓÙËÛË ÙÔ˘∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ¶·Ï·ÈÔÏfiÁÔ˘ ÛÙÔ ÙÂÏÂÛ›ÁÚ·ÊÔ ÙÔ˘ ªˆ¿ÌÂı µ’ ÙÔ˘ ¶ÔÚıËÙ‹, ÙÔÓ ª¿˚Ô ÙÔ˘ 1453: «√·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ Â›Ó·È ¤ÙÔÈÌÔ˜ Ó· ˙‹ÛÂÈ ÂÓ ÂÈÚ‹ÓË ÌÂ ÙÔÓ ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ Î·È Ó· ÙÔ˘ ·Ú·¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÙÈ˜ fiÏÂÈ˜ Î·ÈÙ· Â‰¿ÊË Ô˘ Î·Ù¤ÎÙËÛÂ. ∏ fiÏË ı· ÙÔ˘ Î·Ù·‚¿ÏÂÈ ÔÔÈÔÓ‰‹ÔÙÂ ÊfiÚÔ ˘ÔÙ¤ÏÂÈ·˜ ··ÈÙ‹ÛÂÈ, ÛÙÔÓ‚·ıÌfi Ô˘ ÌÔÚÂ›. ªfiÓÔ ÙËÓ ›‰È· ÙËÓ fiÏË ‰ÂÓ ÌÔÚÂ› Ó· ÙÔ˘ ·Ú·‰ÒÛÂÈ Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜. ∫·Ï‡ÙÂÚ· Ó·Âı¿ÓÂÈ».

∞˘Ù‹ Ë ·Û˘Ì‚›‚·ÛÙË ›ÛÙË ÛÙËÓ ·Ï‹ıÂÈ· ÙˆÓ ·ÍÈÒÓ Ô˘ ÂÓÛ·ÚÎÒÓÂÈ ¤Ó·˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙËÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÙ˘¯‹ ¿ÛÎËÛË ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜ ·fi Ì¤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘. ∆Ô µ˘˙¿ÓÙÈÔ ‰ÂÓ Â›¯Â·ÌÊÈ‚ÔÏ›Â˜ ÁÈ· ÙÔ ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ, ÙË ‰‡Ó·ÌË Î·È ÙËÓ ·ÓˆÙÂÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ô˘ ÂÎÚÔÛˆÔ‡ÛÂ. ∆ÔÁÂÁÔÓfi˜ ·˘Ùfi ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÌÂ ÌÈ· È‰È·›ÙÂÚË ÈÎ·ÓfiÙËÙ· Ó· ‰È·Ú·ÁÌ·ÙÂ‡ÂÙ·È ÌÂ Â˘·ÈÛıËÛ›· ·¤Ó·ÓÙÈÛÙÈ˜ È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙÂ˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Ï·ÒÓ ÙÔ ı¤Ì· ÙË˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹˜ ÙÔ˘ ‰ÈÂ›Û‰˘ÛË˜, Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ÙÔ Ï·›ÛÈÔÌ›·˜ ÔÍ˘‰ÂÚÎÔ‡˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜, ÛÙËÓ ÔÔ›· Ë ¿ÛÎËÛË ÙË˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹˜ ‰ÈÏˆÌ·Ù›·˜Û˘Ó˘Ê·›ÓÂÙ·È ÌÂ ·ÙÔ‡˜ ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ¯ˆÚ›˜ Ó· ÁÂÓÓ¿ ·ÓÙÈ‰Ú¿ÛÂÈ˜ (3).

√ È‰È·›ÙÂÚ· ÂÈÙ˘¯ËÌ¤ÓÔ˜ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ ÈÛ¯‡Ô˜ Î·È ÓÔÌÈÌÔÔÈËÙÈÎ‹˜ È‰ÂÔÏÔÁ›·˜ Â›¯Â ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·ÙËÓ ·Û˘Ó‹ıÈÛÙË Ì·ÎÚÔ‚ÈfiÙËÙ· ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ÈÛ¯‡Ô˜ Î·È ÂÈÚÚÔ‹˜. ∏ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ÂÚ›ÙˆÛË˜ ÛÙË ıÂˆÚËÙÈÎ‹ ¤ÚÂ˘Ó· ¤ÁÎÂÈÙ·È ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÛÂ ·˘Ùfi ÙÔ Â›ÙÂ˘ÁÌ·: ÔÈ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ› ÂÈÌ‹Î˘Ó·ÓÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi Î¿ıÂ ¿ÏÏË ËÁÂÙÈÎ‹ ‰‡Ó·ÌË ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ‰˘ÙÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÙÔÓ ÓÔÌÔÙÂÏÂÈ·ÎfiÎ‡ÎÏÔ ÙË˜ ·Ófi‰Ô˘ Î·È ÙË˜ ÙÒÛË˜ ÙˆÓ ªÂÁ¿ÏˆÓ ¢˘Ó¿ÌÂˆÓ, ÁÈ· Ó· ı˘ÌËıÔ‡ÌÂ ÙÔÓ ¶ˆÏ ∫¤ÓÓÂÓÙ˘. ªÂ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ· ÂÓÙfiÈÛ·Ó ÌÂ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÈÙ˘¯›· ·fi fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ÈÛÔÚÚÔ›·˜ ·Ó¿ÌÂÛ·ÛÙÔÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÛÌfi Î·È ÛÙËÓ Ô˘ÙÔ›·, ÂÙ˘¯·›ÓÔÓÙ·˜ ÙË ‰È·ÚÎ¤ÛÙÂÚË ‰ÈÂ˘ı¤ÙËÛË ÙÔ˘ ËıÈÎÔ‡ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ËÁÂÌÔÓÈÛÌÔ‡ (4). ∂ÁÎ·ı›‰Ú˘Û·Ó, ‰ËÏ·‰‹, ¤Ó· Û‡ÛÙËÌ· "Â˘¤ÏÈÎÙÔ˘" ËÁÂÌÔÓÈÛÌÔ‡, ÙÔÓÔÔ›Ô ÔÈ ÙÔÈÎ¤˜ ÂÏ›Ù ÙˆÓ ˘ÔÙÂÏÒÓ Ï·ÒÓ ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·Ó ÔÈÎÂÈÔıÂÏÒ˜ - ·Ú¿ ÙÈ˜ ÂÓ›ÔÙÂ Î·Ù·Ó·ÁÎ·ÛÙÈÎ¤˜Ù˘¯¤˜ ÙÔ˘ - ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó ÛÙ· Â˘Ú‡ÙÂÚ· ÔÊ¤ÏË ÙË˜ ËÁÂÌÔÓÈÎ‹˜ Ú‡ıÌÈÛË˜, fiˆ˜ ‹Ù·Ó Ë‰ÈÂıÓ‹˜ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË Î·È Ë ¤ÓÙ·Í‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ‰ÈÂıÓÒÓ Û¯¤ÛÂˆÓ ÙË˜ ÂÔ¯‹˜.

∂È‰ÈÎfiÙÂÚ· ÂÍÂÙ·˙fiÌÂÓË ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙË˜ ÂÍ¿ÏˆÛË˜ Î·È ÙË˜ ÂÌ‚¤ÏÂÈ·˜ ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÙË˜ Ëµ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· Û˘ÁÎ·Ù·Ï¤ÁÂÙ·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÂ ÂÎÂ›ÓÂ˜ ÙÈ˜ ÌÂÁ¿ÏÂ˜ ‰˘Ó¿ÌÂÈ˜ Ô˘ ·Ê‹ÓÔ˘Ó Ì·ÎÚ¿ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿ ÛÂ ÁÂˆÁÚ·ÊÈÎ¤˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÔÏ‡ Â˘Ú‡ÙÂÚÂ˜ ·fi ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ¿ ÙÔ˘˜. ∆Ô µ˘˙¿ÓÙÈÔ·Ó‹ÎÂÈ ÛÙËÓ Î·ÙËÁÔÚ›· ÙˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ Ô˘ ¤Ú· ·fi Ù· ÛÙÂÓ¿ Û˘ÌÊ¤ÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ·Í›Â˜ ÌÂÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎ¤˜ ·ÍÈÒÛÂÈ˜, ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ›Ûˆ ÙÔ˘˜ ÏÔ‡ÛÈÂ˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ¤˜ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¤˜. ∆Ô µ˘˙¿ÓÙÈÔ·ÔÙ¤ÏÂÛÂ ÙËÓ ÎÔÈÙ›‰· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ÂÓfi˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ Ì¤ÚÔ˘˜ ÙË˜ ÎÂÓÙÚÈÎ‹˜ Î·È ÙË˜ ·Ó·ÙÔÏÈÎ‹˜∂˘ÚÒË˜.

¶·ÚfiÌÔÈ· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ·fi ÙË ÓÂÒÙÂÚË ÈÛÙÔÚ›· ·ÓÂ˘Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙËÓ Î·ıÔÏÈÎ‹ πÛ·Ó›·, ÙË˜ ÔÔ›· ËÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿ ÂÎÙÂ›ÓÂÙ·È ÛÙË §·ÙÈÓÈÎ‹ ∞ÌÂÚÈÎ‹ Î·È ÛÙÈ˜ ºÈÏÈ›ÓÂ˜, Î·ıÒ˜ Î·È ÛÙË ÊÈÏÂÏÂ‡ıÂÚËµÚÂÙ·Ó›·, ÙË˜ ÔÔ›·˜ Ë ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿ ÂÎÙÂ›ÓÂÙ·È ÛÙÈ˜ ·ÁÁÏfiÊˆÓÂ˜ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›Â˜ ·fi ÙÈ˜ ∏¶∞Î·È ÙÔÓ ∫·Ó·‰¿ Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ ∞˘ÛÙÚ·Ï›· Î·È ÙË ¡¤· ∑ËÏ·Ó‰›·. √È ‰‡Ô ·˘Ù¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ ‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó, ˆÛÙfiÛÔ,·fi ÙËÓ ÂÍ¿ÏˆÛË ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. √ ÈÛ·ÓÈÎfi˜ Î·È Ô ‚ÚÂÙ·ÓÈÎfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ÂÍ·ÏÒıËÎ·ÓÌ¤Ûˆ ·ÔÈÎÈÒÓ ˘fi ÙËÓ Î˘ÚÈ·Ú¯›· ÙˆÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ·˘ÙÒÓ, ÂÓÒ Ô ‚˘˙·ÓÙÈÓfi˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ÂÍ·ÏÒıËÎÂ ·ÎfiÌ·Î·È ÛÂ Ì·ÎÚÈÓ¤˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ô˘ Ô˘‰¤ÔÙÂ ‚Ú¤ıËÎ·Ó ˘fi ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ ‚˘˙·ÓÙÈÓÒÓ fiÏˆÓ. £·ÔÏÔÎÏËÚÒÛÔ˘ÌÂ ÌÂ ÌÈ· ·Ú·Ù‹ÚËÛË Ô˘ Û˘Ì˘ÎÓÒÓÂÈ ÙË ÓÔÔÙÚÔ›· Î·È ÙÔ ÊÚfiÓËÌ· ÙˆÓ µ˘˙·ÓÙÈÓÒÓ‰ÈÏˆÌ·ÙÒÓ Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ˘Ô‰ËÏÒÓÂÈ Ù· ËıÈÎ¿ ıÂÌ¤ÏÈ· ÛÙË ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ Ì›·˜ ÂÈÙ˘¯ËÌ¤ÓË˜ Î·ÈÂÓÛ˘ÓÂ›‰ËÙË˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜. √ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ∆Û¿ÙÛÔ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÛÙÔ˘˜√Í˘Ú‡Á¯ÈÔ˘˜ ¶·‡ÚÔ˘˜: «√ÛÔÈ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· Â›Ó·È ÎÔÛÌÔÎÚ¿ÙÔÚÂ˜ (Û.Û. fiÛÔÈ Î·Ù’ Â¤ÎÙ·ÛË ı¤ÏÔ˘Ó ÙÔÌ‹Ó˘Ì¿ ÙÔ˘˜ Ó· ¤¯ÂÈ ·Ó·ÓıÚÒÈÓË ÂÌ‚¤ÏÂÈ·) Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÓÔÔÙÚÔ›· ·ÙÚÈÎ›Ô˘ Î·È fi¯È ÓÔÔÙÚÔ›·È¤ˆ˜». ∂Ó· Ù¤ÙÔÈÔ ÊÚfiÓËÌ· ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Â›ÁÓˆÛË ÙË˜ È‰È·›ÙÂÚË˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹˜ÙÔ˘˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜ Î·È ·ÎÚ¿‰·ÓÙË ›ÛÙË, fiˆ˜ ÔÈ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ›, ÛÙËÓ ·Ó·ÓıÚÒÈÓË ·Í›· ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Ô˘ÂÎÚÔÛˆÔ‡Ó.

™∏ª∂πø™∂π™(1) °È· ÌÈ· ÂÌ‚ÚÈı¤ÛÙ·ÙË ·Ó¿Ï˘ÛË ÙÔ˘ ¤ÌÌÂÛÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙË˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ˘„ËÏ‹˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎ‹˜ ‚Ï.¶··ÛˆÙËÚ›Ô˘ Ã., µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ˘„ËÏ‹ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎ‹, 6o˜-11Ô˜ ·ÈÒÓ·˜, ¶ÔÈfiÙËÙ·, ∞ı‹Ó·, 2000.(2) ∆Ô ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ·˘Ùfi ÂÂÈÛfi‰ÈÔ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙËÓ ÚÒÙË ÚÂÛ‚Â›· ÙÔ˘ §ÈÔ˘ÙÚ¿Ó‰Ô˘ ÙË˜∫ÚÂÌfiÓ·˜, Â› ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ∑' ¶ÔÚÊ˘ÚÔÁ¤ÓÓËÙÔ˘, ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ÌÂ ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ«∞ÓÙ·fi‰ÔÛÈ˜». µÏ. §ÈÔ˘ÙÚ¿Ó‰Ô˜ ÙË˜ ∫ÚÂÌÒÓ·˜, ¶ÚÂÛ‚Â›· ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ÙÔ˘ ¡ÈÎËÊfiÚÔ˘ºˆÎ¿, ™ÙÔ¯·ÛÙ‹˜, ∞ı‹Ó·, 1997, ÛÂÏ. 89-90.(3) °È· ÌÈ· ÂÎÙÂÓ¤ÛÙÂÚË ·Ó¿Ï˘ÛË ÙˆÓ ÙÂ¯ÓÈÎÒÓ ÙÔ˘ ‹ÈÔ˘ ËÁÂÌÔÓÈÛÌÔ‡ ÌÂ ‚¿ÛË ÂÌÂÈÚÈÎ¿- ÈÛÙÔÚÈÎ¿‰Â‰ÔÌ¤Ó· ‚Ï. Watson A., The Evolution of International Society, Routledge, London, 1992.(4) °È· ÙÔ ı¤Ì· ·˘Ùfi ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔÓ Watson fi.. ‚Ï. Î·È Carr H.E., The Twenty Years Crisis, 1919-1939. AnIntroduction to the study of International Relations, Macmillan, St Martin’s Press, London, 1940. √ Carr·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ ÚÒÙÔ˜ ÛÙËÓ ·Ó·ÁÎ·ÈfiÙËÙ· Û˘Ó‡·ÚÍË˜ ÙÔ˘ ÚÂ·ÏÈÛÙÈÎÔ‡ Î·È ÙÔ˘ Ô˘ÙÔÈÛÙÈÎÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ÛÙË ‰ÈÂıÓ‹ ÔÏÈÙÈÎ‹.

µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞(1) Obolensky D.: THE PRINCIPLES AND METHODS OF BYZANTINE DIPLOMACY, Acte du XIIeme CongresInternational d’ Etudes Byzantines, Beograd, 1963, T.1.(2) Obolensky D.: ∏ µÀ∑∞¡∆π¡∏ ∫√π¡√¶√§π∆∂π∞. ∏ ∞¡∞∆√§π∫∏ ∂Àƒø¶∏ 500-1453, ∆fiÌÔÈ ∞ã Î·È µã, µ¿ÓÈ·˜,£ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, 1991.(3) √˘ÓÙ·ÏÙÛfi‚· ∑., §ÈÙ¿‚ÚÈÓ °., ªÂÓÙ‚¤ÓÙÈÂÊ ¡.: µÀ∑∞¡∆π¡∏ ¢π¶§øª∞∆π∞, ∂ÏÏËÓÈÎ¿ °Ú¿ÌÌ·Ù·, ∞ı‹Ó·, 1995.(4) ¶··ÛˆÙËÚ›Ô˘ Ã., µÀ∑∞¡∆π¡∏ Àæ∏§∏ ™∆ƒ∞∆∏°π∫∏, 6Ô˜-11Ô˜ ∞πø¡∞™, ¶ÔÈfiÙËÙ·, ∞ı‹Ó·, 2000.(5) °Ï‡Î·Ù˙Ë-∞Ú‚ÂÏ¤Ú ∂.: ∏ ¶√§π∆π∫∏ π¢∂√§√°π∞ ∆∏™ µÀ∑∞¡∆π¡∏™ ∞À∆√∫ƒ∞∆√ƒπ∞™, æ˘¯ÔÁÈfi˜, ∞ı‹Ó·, 1988.(6) §ÈÔ˘ÙÚ¿Ó‰Ô˜ ÙË˜ ∫ÚÂÌÒÓ·˜: ¶ƒ∂™µ∂π∞ ™∆∏¡ ∫ø¡™∆∞¡∆π¡√À¶√§∏ ∆√À ¡π∫∏º√ƒ√À ºø∫∞, ™ÙÔ¯·ÛÙ‹˜,∞ı‹Ó·, 1997.(7) ƒ¿ÓÛÈÌ·Ó ™.: µÀ∑∞¡∆π¡√™ ¶√§π∆π™ª√™, °·Ï·Í›·˜-∂ÚÌÂ›·˜, ∞ı‹Ó·, 1992.(8) ƒ¿ÓÛÈÌ·Ó ™.: ∏ µÀ∑∞¡∆π¡∏ £∂√∫ƒ∞∆π∞, ¢fiÌÔ˜, ∞ı‹Ó·, 1991.(9) ∫·Ú·ÁÈ·ÓÓfiÔ˘ÏÔ˜ π.: ∆√ µÀ∑∞¡∆π¡√ ∫ƒ∞∆√™, µ¿ÓÈ·˜, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, 1996.(10) Ostrogorsky G.: π™∆√ƒπ∞ ∆√À µÀ∑∞¡∆π¡√À ∫ƒ∞∆√À™, ∆fiÌÔÈ ∞' µ' Î·È °', µ·ÛÈÏfiÔ˘ÏÔ˜, ∞ı‹Ó·, 1997.(11) Carr H.E.: THE TWENTY YEARS CRISIS, 1919-1939. AN INTRODUCTION TO THE STUDY OF INTERNATIONALRELATIONS, Macmillan, St Martin’s Press, London, 1940.(12) Watson A.: THE EVOLUTION OF INTERNATIONAL SOCIETY, Routledge, London, 1992.

Ιστορία Ε΄ 7.38. ΄΄Η διπλωματία των Βυζαντινών΄΄

Education

Transcript of Ιστορία Ε΄ 7.38. ΄΄Η διπλωματία των Βυζαντινών΄΄