Αλληλεπίδραση Ανθρώπου-

Υπολογιστή

Αρχές Ευχρηστίας και Μελέτη Περίπτωσης

Αθανασία Βαρβιτσιώτη

Πεδίο έρευνας, ανάπτυξης, μεθοδολογίας, θεωρίας και πρακτικής εφαρμογής σχετικά με την αλληλεπίδραση χρηστών και υπολογιστικών συστημάτων.

Στόχος ο σχεδιασμός, κατασκευή και ανάπτυξη διαδραστικών υπολογιστικών συστημάτων για ικανοποιητική, αποτελεσματική, εύκολη και ασφαλή χρήση από τον άνθρωπο.

Λειτουργία μέσω Διεπαφών Ανθρώπου-Υπολογιστή, Εγκεφάλου-Υπολογιστή, Εικονικής Πραγματικότητας.

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου- Υπολογιστή

ΓΙΑΤΙ; Εξοικονόμηση χρημάτων Ταχύτερη και καλύτερη δουλειά Πνευματική ηρεμία: ανησυχία, θυμός, ικανοποίηση Υγεία: στρες, επαγγελματική εξουθένωση,

υπερφόρτωση πληροφοριών, σύνδρομο επαναλαμβανόμενης καταπόνησης *>30% εργαζομένων αναφέρουν ότι είναι «συνέχεια» ή «συχνά» στρεσαρισμένοι (National Opinion Research Center at the University of Chicago)

Αγορά – «Usability is Good Business» (George M. Donahue, Susan Weinschenk and Julie Nowicki).

ΑΑΥ & Σχεδιασμός Διεπαφών

Whaaaaaat???!!

Παραδίνομαι.

Ααααα!!Έτσι γινόταν

τελικά!!

ΑΡΧΕΣ: Επιστήμη των Υπολογιστών Γραφικός Σχεδιασμός Κοινωνική & Οργανωτική ψυχολογία Εργονομία Γνωστική Ψυχολογία (& Εφαρμοσμένη

ΓΨ)

ΑΑΥ & Σχεδιασμός Διεπαφών

Γλώσσα εντολών Μενού επιλογής Φόρμες Γραφικές Διεπαφές Παραθυρικό περιβάλλον Διαδίκτυο Υπερμέσα και πολυμέσα 3D (τρισδιάστατες) Διεπαφές Άλλες Διεπαφές (ΔΕΥ, Καταδίωξη

βλέμματος, Multitouch)

ΑΑΥ & Σχεδιασμός ΔιεπαφώνΣημαντικά παραδείγματα

(paradigms) και επιτεύγματα του πεδίου της ΑΑΥ:

Τι είναι; Ο όρος δημιουργήθηκε στις αρχές του 1980 για να αναφερθεί σε

αυτό που ήταν τότε μια σειρά από ασαφή και υποκειμενικά χαρακτηριστικά ενός προϊόντος, συλλογικά γνωστά ως «φιλικά προς το χρήστη χαρακτηριστικά" (Bevan, N., Kirakowski, J. & Maissel, J., 1991).

Έπειτα: μετατόπιση από μια φράση που επικεντρωνόταν στα χαρακτηριστικά της διεπαφής ενός προϊόντος σε έναν όρο που ενδιαφερόταν όλο και περισσότερο για τις διάφορες πτυχές της αλληλεπίδρασης, όπως αυτές φαίνονται από την προοπτική της ανθρώπινης δράσης (Dillon, A., 2001).

Πλέον διάφοροι ερευνητές έχουν βασίσει τον ορισμό τους για την ευχρηστία στα πρότυπα ISO9241, του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης (ISO), ο οποίος καθορίζει την ευχρηστία ως: «την αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα και ικανοποίηση με την οποία συγκεκριμένοι χρήστες καταφέρνουν συγκεκριμένους στόχους σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα "

ΑΑΥ & Σχεδιασμός Διεπαφών:ΕΥΧΡΗΣΤΙΑ

Κάποιες Βασικές Διαφορές: Ευχρηστία: «αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα και ικανοποίηση με

την οποία συγκεκριμένοι χρήστες επιτυγχάνουν συγκεκριμένους στόχους σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα" (ISO 9241-11, ISO 1998) / Εμπειρία του χρήστη: «όλες οι πτυχές της εμπειρίας του χρήστη κατά την αλληλεπίδραση με το προϊόν, την υπηρεσία, το περιβάλλον ή την εγκατάσταση» (ISO 9241-210, Stewart, T., 2008).

Σε δικτυακό τόπο: ο στόχος της ευχρηστίας είναι να κάνει την ιστοσελίδα εύκολη στη χρήση, ενώ σκοπός της εμπειρίας του χρήστη είναι να κάνει το χρήστη χαρούμενο πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη χρήση αυτή της ιστοσελίδας. Έτσι, η ευχρηστία αναφέρεται στην ευκολία με την οποία οι χρήστες μπορούν να επιτύχουν τους στόχους τους αλληλεπιδρώντας με μια ιστοσελίδα, ενώ η εμπειρία του χρήστη είναι ασχολείται με τον τρόπο που οι χρήστες αντιλαμβάνονται την αλληλεπίδρασή τους με αυτή ιστοσελίδα (UXgru, 2010).

Η ευχρηστία είναι μια έννοια στενότερη από την εμπειρία του χρήστη, δεδομένου ότι επικεντρώνεται μόνο στην επίτευξη του στόχου κατά τη χρήση ενός δικτυακού τόπου.

ΑΑΥ & Σχεδιασμός Διεπαφών:ΕΥΧΡΗΣΤΙΑ vs. ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΧΡΗΣΤΗ

Γενικές αρχές σχεδίασης και ευχρηστίας διαδραστικών συστημάτων: Οι αρχές σχεδίασης του Norman Η έννοια της ευχρηστίας σύμφωνα με τους Dix et

al. Οι δέκα αρχές ευχρηστίας του Nielsen Οι αρχές σχεδίασης διεπαφών του Schneiderman Οι στόχοι της διαδραστικής σχεδίασης σύμφωνα

με τους Preece et al. Οι αρχές ευχρηστίας του Raskin

ΑΑΥ & Σχεδιασμός ΔιεπαφώνΑΡΧΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ & ΕΥΧΡΗΣΤΙΑΣ

Αντίληψη (πχ ανάλυση, χρωματική αντίληψη, παράλληλη επεξεργασία) Πρωτογενής όραση (πχ λάμψη μηνυμάτων messenger) Κατηγοριοποίηση (πχ Gestalt Laws) ‘Affordance’=Μη γνωστική προσπάθεια (Gibson,

1986)/ Το να δίνεις ένα στοιχείο (Norman, 1988), Ενδείξεις Χρήσεις (Raskin, 2000)

Προσοχή (πχ. Επιλογή, Πάνω->Κάτω) Ανάγνωση

Πχ. Κατηγοριοποίηση, Διάκενο, Γραμματοσειρά, Λευκός Χώρος

Μνήμη (Βραχύχρονη, Μακρόχρονη) Πχ. Αναγνώριση, Ανάκληση, Υπενθύμιση, Διάταξη

ΑΑΥ & Σχεδιασμός ΔιεπαφώνΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΓΝΩΣΗΣ

Αιτιολογία/Λογική Λογική (πχ. Αναλογία, Μεταφορές, Παραγωγικός,

Επαγωγικός, Απαγωγικός συλλογισμός) Πλαίσιο (πχ. Επίπεδο Αφαίρεσης, Τεκμήρια/Παραδείγματα,

Κατηγορίες, Διεργασίες) Λήψη Απόφασης (πχ. Αβεβαιότητα, προκαταλήψεις,

ολοκλήρωση έργου, έλεγχος, νόμος του Hick) Νοητικά Μοντέλα (πχ. Νοητική αναπαράσταση

διαδραστικού συστήματος, Norman, 1983) Συναίσθημα

Πχ. Ενόχληση, Άγχος, Ανθρωπομορφισμός (ο Η/Υ να μοιάζει με άνθρωπο)

Δράση Πχ. Κινητικός φλοιός, ταχύτητα, ακρίβεια (νόμος του Fitt),

μνήμη

ΑΑΥ & Σχεδιασμός ΔιεπαφώνΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΓΝΩΣΗΣ

Jakob Nielsen, Ben Schneiderman Αποτελεσματικότητα (ακρίβεια και πληρότητα με την

οποία οι χρήστες επιτυγχάνουν συγκεκριμένα καθήκοντα)

Αποδοτικότητα (πόροι που δαπανώνται σε σχέση με την ακρίβεια και την πληρότητα με την οποία οι χρήστες επιτυγχάνουν στόχους)

Ασφάλεια (Αποφυγή κινδύνου διεξαγωγής ανεπιθύμητων ενεργειών κατά λάθος και μέσα ανάκτησης όταν αυτές συμβαίνουν)

Χρησιμότητα (σωστή λειτουργικότητα, ναι/όχι;) Δυνατότητα μάθησης (Εύκολο να το μάθεις, εύκολο να

το ελέγξεις) Μνημονική Ικανότητα (Διατήρηση με την πάροδο του

χρόνου)

ΑΑΥ & Σχεδιασμός ΔιεπαφώνΣΤΟΧΟΙ ΕΥΧΡΗΣΤΙΑΣ

Ικανοποίηση Περιγραφή εμπειρίας ως: "Ευχάριστη, διασκεδαστική, ψυχαγωγική,

παρέχει κίνητρο, καλαίσθητη, δίνει επιβράβευση, συναισθηματικά ικανοποιητική κ.α.«

Επίτευξη αυτών με: Σχεδίαση, Μάρκα (αντίκτυπος) Εξυπηρέτηση Πελατών Ευχρηστία Λειτουργικότητα Marketing Εμπιστοσύνη Πελατών Πλοήγηση και Αρχιτεκτονική της Πληροφορίας Κοινότητα Ολοκλήρωση (fulfillment) Προσωπική Γνώμη Πελατών (Customer Insight) Περιεχόμενο

ΑΑΥ & Σχεδιασμός ΔιεπαφώνΣΤΟΧΟΙ ΕΜΠΕΙΡΙΑΣ ΧΡΗΣΤΗ

ΚΑΝΟΝΕΣ ΕΥΧΡΗΣΤΙΑΣ (Nielsen,1994): Συνοχή (Εσωτερική, εξωτερική, ανταπόκριση στην

πραγματικότητα) Ευελιξία και έλεγχος (αρχάριοι, προχωρημένοι, έλεγχος) Σαφής δομή (όγκος πληροφοριών, πλοήγηση, σαφής/εύκολη

έξοδος) Συνεχής και ενημερωτική ανατροφοδότηση Πρόληψη και διόρθωση σφαλμάτων (ορθογραφία, αναίρεση,

έλεγχος επιθυμίας) Τεκμηρίωση και υποστήριξης των χρηστών (οδηγίες, σύνδεσμοι,

βοηθητικές υπηρεσίες) Οπτική σαφήνεια (διάταξη οθόνης/σελίδας, μήκος, αρχική σελίδα,

σήμα –logo, κατηγοριοποίηση, λίστες, χρώματα, λευκός Χώρος)

ΑΑΥ & Σχεδιασμός ΔιεπαφώνΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΑΑΥ

ΤΑ 10 ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΕΥΧΡΗΣΤΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΔΙΕΠΑΦΩΝ (Nielsen,1994):

*Ονομάζονται “heuristics” επειδή έχουν περισσότερο τον χαρακτήρα των κανόνων «του αντίχειρα» παρά συγκεκριμένων κατευθυντήριων γραμμών ευχρηστίας. Ορατότητα της κατάστασης του συστήματος Αντιστοιχία μεταξύ του συστήματος και του πραγματικού κόσμου Έλεγχος χρήστη και ελευθερία Συνέπεια και πρότυπα πρόληψη σφαλμάτων Αναγνώριση αντί για ανάκληση Η ευελιξία και η αποτελεσματικότητα της χρήσης Αισθητικός και μινιμαλιστικό σχεδιασμό Βοηθήστε τους χρήστες να αναγνωρίζουν, να διαγνώσουν και να

ανακάμψουν από τα λάθη Βοήθεια και τεκμηρίωση

ΑΑΥ & Σχεδιασμός ΔιεπαφώνΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΑΑΥ

ΚΑΝΟΝΕΣ ΕΥΧΡΗΣΤΙΑΣ Norman (Preece, J., Rogers, Y., Sharp, H. 2002):

Ορατότητα (όσο πιο ορατές είναι οι λειτουργίες, τόσο πιο πιθανό είναι οι χρήστες, να γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν στη συνέχεια).

Ανατροφοδότηση (αποστολή πίσω πληροφοριών σχετικά με το τι ενέργειες έχουν γίνει και τι έχει επιτευχθεί, επιτρέποντας στο άτομο να συνεχίσει με τη δραστηριότητα).

Περιορισμοί (προσδιορισμός τρόπων περιορισμού της αλληλεπίδρασης του χρήστη που μπορεί να λάβει χώρα σε μια δεδομένη στιγμή).

Χαρτογράφηση (Αυτό αναφέρεται στη σχέση μεταξύ των ελέγχων και τα αποτελέσματά τους στον κόσμο)

Συνοχή/Συνέπεια (έχει παρόμοιες ενέργειες και θα χρησιμοποιήσει παρόμοια στοιχεία για την επίτευξη παρόμοιων καθηκόντων)

‘Affordance’ – Παροχή Στοιχείων (ένα χαρακτηριστικό ενός αντικειμένου που επιτρέπει στο χρήστη να ξέρει πώς να το χρησιμοποιήσει)

ΑΑΥ & Σχεδιασμός ΔιεπαφώνΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΑΑΥ

Καλή Σχεδίαση σημαίνει να ακολουθείς Κανόνες.

Τους Δικούς Μου Κανόνες.

Ευχαριστώ Πολύ!