Η «απατηλή» γοητεία των σύγχρονων εκπαιδευτικών συνθημάτων και η

διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων

Το σχολείο που θέλουμε ή το σχολείο που θέλουν;

Γιώργος ΝικολάουΑναπληρωτής ΚαθηγητήςΠανεπιστημίου Πατρών

Φλώρινα, 27 Μαρτίου 2016

Τι είναι το σχολείο;•Γιατί υπάρχει το σχολείο;•Ποιον εξυπηρετεί η ύπαρξη του;•Τι εξηγεί μια θεωρία του σχολείου;

• Λειτουργία του Σχολείου:• Γνωστική• Κανονιστική• Επιλεκτική• Κουστωδιακή

Ιδεολογικές προσεγγίσεις

Φιλελεύθερε ς λογικές

Ανάπτυξη ανθρώπινου

δυναμικού

Το σχολείο ωςεξισορροπητήςΑντισταθμιστικ

ές πρακτικές

Μαρξιστικέςλογικές Αναπαραγωγή

Το σχολείο ως μηχανισμός

αναπαραγωγής τν σχέσεωνεξουσίας

Κριτική Θεωρία

(Giroux)Ανατροπή

Ησημασία της υποκειμενικής

παρέμβασης

Ευρωπαϊκές πολιτικές• Οι επιλογές για την εκπαιδευτική

πολιτική είναι ευθύνη του Κράτους – Μέλους

• Ωστόσο: Υπάρχουν κατευθυντήριες γραμμές και προτεραιότητες

• Επιβάλλονται με έμμεσο τρόπο: • Η πολιτική των «χρυσών χαλιναριών»

Παραδείγματα • Εισαγωγή Νέων Τεχνολογιών (Φινλανδία: αντικατάσταση

εκμάθησης πρώτης γραφής με την εκμάθηση της χρήσης πληκτρολογίου Η/Υ)

• Αλλαγές στο μεθοδολογικό παράδειγμα («ανακάλυψη της γνώσης» που ήδη κατέχει ο μαθητής – εξοβελισμός της μετάδοσης, καταδίκη της αποστήθισης και καθετί «παραδοσιακού», στροφή προς τις δεξιότητες)

• Αλλαγές στο αξιακό σύστημα: (αμφισβήτηση συλλογικοτήτων, η αλήθεια είναι σχετική, το καλό και το κακό είναι επίσης σχετικό, η πραγματικότητα είναι κατασκευή, αμφισβήτηση των υποχρεώσεων απέναντι στις κοινωνίεςΣχόλιο: Το να κατεβάζουμε «αμάσητη» όλη την εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ ΔΕΝ είναι αριστερή πολιτική!

Τα συνθήματα•Αριστεία (excellence)•Κοινωνική λογοδοσία

(accountability)

•Εργαλείο: Αξιολόγηση•Μοχλός πίεσης: Κουπόνι μαθητή (School Voucher)

Πίσω από τα συνθήματα

•Μαθητής: Καταναλωτής•Γνώση: Προϊόν•Σχολείο: Επιχείρηση•Εκπαιδευτικός: Προωθητής των

συμφερόντων της επιχείρησης

Συνέπειες• Σχολεία πολλών ταχυτήτων• Διεύρυνση των διαφορών μεταξύ των

σχολείων• Καλλιέργεια ελιτίστικου πνεύματος

μεταξύ των μαθητών, αλλά και των εκπαιδευτικών

• Σχολείο περισσότερο ταξικό από ποτέ

Ένα σχολείο à la carte• Η επιτυχία είναι κι αυτή σχετική• Ο μαθητής δεν αποτυγχάνει ποτέ• ‘Οταν αποτυγχάνει δεν φταίει ποτέ ο ίδιος• Το σχολείο πρέπει να προσαρμοστεί στις

ανάγκες του μαθητή• Η εκπαίδευση πρέπει να είναι

αποκεντρωμένη• Θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στις

ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής

Το λέει και το ... PISA• Στο PISA καλύτερα αποτελέσματα από

συγκεντρωτικά και παραδοσιακά εκπαιδευτικά συστήματα.

• Οι ηγέτες αυτού του κόσμου φοιτούν σε παραδοσιακά σχολεία.

• Οι δεξιότητες εις βάρος των γνώσεων παράγουν εργαζόμενους «τερματικά» (Castells)

• Οι «ελίτ» συνεχίζουν να αποφοιτούν από σχολεία «παλαιάς κοπής»

Το σχολείο που οραματιζόμαστε

• Το οραματιζόμαστε όλοι; Σε ποιο βαθμό υπάρχει συναίνεση;

• Πόσο ενοχλεί;• Πόσο ανατρεπτικό είναι;• Πόσο ανταποκρίνεται στις ανάγκες της

κοινωνίας μας;• Πόσο συμφωνούμε μεταξύ μας για το τι

κοινωνία θέλουμε;

Επιστροφή στις αξίες• Βασικές και γενικότερα αποδεκτές

αξίες του πολιτισμού μας:• Ισότητα• Δικαιοσύνη• Κοινωνική συνοχή

Ο εκπαιδευτικός• Το φιλελεύθερο σχολείο τον θέλει

«διεκπεραιωτή» του προγράμματος σπουδών, ανταγωνιστικό και υπό διαρκή αξιολόγηση

• Το αναπαραγωγικό σχολείο τον θεωρεί εργαλειακό γρανάζι στην υπηρεσία της εκάστοτε αυθαίρετης εξουσίας, δίχως περιθώρια παρέμβασης και επιρροήςΠοιον ρόλο άραγε αναγνωρίζει ο ίδιος στον εαυτό του;

Ο εκπαιδευτικός• Μαζί με τους μαθητές του θα πρέπει να

ανακαλύψει τις δυνατότητες και να βρει τα όρια της υποκειμενικής παρέμβασης

• Το σχολείο μπορεί να αντισταθεί και ακόμη και σήμερα είναι, μέσω της λειτουργίας του, ο κύριος φορέας της κοινωνικής κινητικότητας

• Ο εκπαιδευτικός μπορεί να δώσει υπόσταση στην αντίσταση αυτή αρκεί να είναι:• Κοινωνικά καταξιωμένος και οικονομικά αυτάρκης• Επιστημονικά επαρκής• Ευαισθητοποιημένος στα κοινωνικά προβλήματα

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!