ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ

Επιμελητής/τρια: Κλέλια Χατζηγεωργίου

Τάξη: Β΄3Καθηγητής/τρια: Γ.Σόφη

Αίτια Ανακαλύψεων

• Από το τέλος του μεσαίωνα οι ευρωπαίοι έμποροι αναζητούσαν χρυσό, καρυκεύματα και αρώματα στην ανατολή ακλουθώντας τον δρόμο του μεταξιού.

• Επίσης σημαντικό ρολό έπαιξε και η εικόνα που είχαν σχηματίσει οι έμποροι ευρωπαίοι για την Ασία, ως μιας μυστήριας και πλούσιας περιοχής. Βέβαια σημαντικό ρόλο είχε και το βιβλίο του Μάρκου Πόλο, «Βιβλίο των Θαυμάτων» το οποίο περιλαμβάνει εντυπώσεις και στιγμές από το εικοσαετές ταξίδι του στην ανατολή.

Ο δρόμος του μεταξιού και ο Μάρκο Πόλο

Τα εξερευνητικά ταξίδια • Οι πρώτοι θαλασσοπόροι:

Οι Πορτογάλοι επεδίωξαν να φτάσουν στις Ινδίες πλέοντας γύρω από την  Αφρική.  

Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος: χρηματοδότησε πολλά εξερευνητικά ταξίδια που έφτασαν στη Μαδέρα, τις Αζόρες και το Πράσινο Ακρωτήρι.

Βαρθολομαίος Ντιαζ: Φτάνει μέχρι το ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, το νοτιότερο άκρο της Αφρικής. 

Βάσκο ντα Γκάμα: φτάνει ως τις Ινδίες

Χριστόφορος Κολόμβος  • Αντίθετα, ο Χριστόφορος Κολόμβος,

πεπεισμένος ότι η γη είναι σφαιρική, επιχείρησε να φτάσει στη Ινδία πλέοντας δυτικά.Κατά τη διάρκεια των 4 ταξιδιών του (1492-1504) ανακάλυψε τα νησιά και τις ηπειρωτικές περιοχές της Κεντρικήε Αμερικής, αν και ο ίδιος πίστευε ότι είχε φτάσει στις Ινδίες.

Άποψη για τον Κολόμβο που δεν περιλαμβάνεται στο σχολικό βιβλίο.

• Ο Χριστόφορος Κολόμβος δεν ανακάλυψε την Αμερική οι ιθαγενείς Αμερικανοί το έκαναν. Και ακόμα και τότε, ο Leif Ericson ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος που ανακάλυψε την Αμερική. Ο Κολόμβος έκλεψε από τους ντόπιους, τους σκότωσε, κατέστρεψε τα σπίτια τους, βίασε και κακοποίησε παρθένες και μη γυναίκες και στη συνέχεια πήγε πίσω στην Ισπανία και είπε ψέματα για να πάρει περισσότερες προμήθειες. Τελικά οδηγήθηκε στην φυλακή αλλά στη συνέχεια αφέθηκε ελεύθερος και πέθανε πλούσιος στην ιδιοκτησία του. Ήταν ένας σκληρός, άπληστος άνθρωπος που δεν αξίζει καμία αναγνώριση εκτός του ότι είναι ο «δεύτερος ευρωπαίος που «πάτησε» την Αμερική, ο οποίος ήταν επίσης ένας …κουτός».

Φερδινάνδος Μαγγελάνος  • Πραγματοποίησε τον πρώτο περίπλου της γης (1519-

1522) και έτσι αποδείχθηκε ότι η γη είναι σφαιρική.  Μπαίνοντας στον Ειρηνικό στις 28 Νοεμβρίου 1520, ο Μαγγελάνος στάθηκε τυχερός καθώς βρήκε καλές καιρικές συνθήκες, κάτι που του έδωσε την ευκαιρία να δώσει το όνομα Ειρηνική Θάλασσα στον ωκεανό που μόλις είχε ανακαλύψει. Αν είχε υποπτευθεί πόσο μεγάλος είναι αυτός ο ωκεανός, θα σκεφτόταν το όνομα Μεγάλη Θάλασσα ως καταλληλότερο. Στη συνέχεια ο Μαγγελάνος άρχισε να πλέει βόρεια, παράλληλα με την ακτή της Χιλής, ωσότου βρήκε ευνοϊκό άνεμο-τον νοτιοανατολικό εμπορικό άνεμο-που θα τον έσπρωχνε προς τα βορειοδυτικά. Εδώ ξεκίνησε το πιο επίπονο κομμάτι του ταξιδιού του, καθώς σε αυτό το σημείο ξεδιπλώθηκε η απεραντοσύνη του Ειρηνικού στους Ευρωπαίους

Χριστόφορος Κολόμβος (αριστερά)Φερδινάνδος Μαγγελάνος(δεξιά)

Οι συνέπειες των ανακαλύψεων • Οι ανακαλύψεις προκάλεσαν ριζικές μεταβολές

στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο.

• Νέες εμπορικές δυνάμεις εμφανίζονται όπως οι Ισπανοί, οι Πορτογάλοι, οι Ολλανδοί κλπ, ενώ σιγά σιγά η Βενετία και η Γένοβα παρακμάζουν. Έτσι δημιουργούνται στασιακά μεγάλες αποικιακές αυτοκρατορίες που φέρνουν στα ευρωπαικά κράτη τεράστια κέρδη.

• Το κέντρο της ευρωπαικής οικονομίας μετατοπίστηκε από  τη Μεσόγειο στον Ατλαντικό. Νέα λιμάνια όπως της Λισσαβόνας και της Σεβίλλης αποκτούν οικονομική σπουδαιότητα.

• Το ασήμι και ο χρυσός ρέουν άφθονα στην Ευρώπη και αυτό οδηγεί σε αύξησξ της ζήτησης των αγαθών αλλα και σε αύξηση των τιμών.

• Από τις νέες οικονομικές καταστάσεις επωφελούνται και πλουτίζουν οι έμποροι και ενισχύεται η δύναμη της αστικής τάξης.

• Το κλίμα της εποχής ευνοεί την ανάπτυξη των επιστημών, όπως η γεωγραφία, η αστρονομία, η εθνολογία, κλπ.

• Σημειώνεται πρόοδος της ναυσιπλοίας.• Ο χριστιανισμός διαδίδεται από τους καθολικούς

ιεραποστόλους στις νέες χώρες.

Αρνητικές συνέπειες  • Για τους λαούς των νέων χωρών οι ανακαλύψεις

ήταν αρνητικές.• Οι ευρωπαίοι ξεκίνησαν την εντατική

εκμετάλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών των χωρών αυτών σε βάρος των ιθαγενών. Οι χώρες του Νέου Κόσμου υποφέρουν μέχρι τις μέρες μας από τη φτώχεια και τις επιδράσεις της αποικιοκρατίας. 

• Οι μη ευρωπαικοί λαοί θεωρήθηκαν κατώτεροι και έγιναν αντικείμενο σκληρής εκμετάλευσης από τους Ευρωπαίους. Χιλιάδες άθρωποι πουλήθηκαν ως δούλοι ή εξοντώθηκαν από τους κατακτητές.

• Καταστράφηκαν οι πολιτισμοί των Μάγιας, των Ίνκας και των Αζτέκων μαζί με σημαντικά μνημεία.Εικόνα: Η πολιορκία της Τενοτστιτλάν, πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας των Αζτέκων από τον ισπανό κατακτητή Ερνάν Κορτές.

Εικόνα: Ο Φερδινάνδος και η Ισαβέλλα, οι "Καθολικοί βασιλιάδες" της Ισπανίας, υποδέχονται τον Κολόμβο που φέρνει ιθαγενείς από τις “Δυτικές Ινδίες”.

Περί Ερνάν Κορτέζ

• Στις 18 Φεβρουαρίου του 1519, ο Ερνάν Κορτέζ έπλευσε από την Κούβα με 11 πλοία και 500 άντρες με προορισμό το Μεξικό. Η πράξη του παρέβαινε τις εντολές του κυβερνήτη της Κούβας, Ντιέγκο Βελάσκεζ, που είχε απαγορεύσει στον Κορτέζ να φύγει. Όμως, οι άντρες που έστειλε ο Βελάσκεζ να συλλάβουν τον Κορτέζ, κατέληξαν να πάρουν το μέρος του και επιβιβάστηκαν και αυτοί στα πλοία για το Μεξικό.... 

• Τον Νοέμβριο του 1519, οι Ισπανοί αντίκρισαν για πρώτη φορά την μεγαλοπρεπή πρωτεύουσα των Αζτέκων. Ο Μοντεζούμα τους υποδέχτηκε με τιμές και αντάλλαξε δώρα και φιλοφρονήσεις με τους κατακτητές. Ο αυτοκράτορας συνόδευσε τον Κορτέζ στους εντυπωσιακούς ναούς της πόλης και του έδειξε με περηφάνια τα κεφάλια των θυσιασμένων ανθρώπων που φυλάσσονταν σε αυτούς. Οι Αζτέκοι τιμούσαν τους Θεούς τους με ανθρωποθυσίες και οι Ισπανοί συγκλονίστηκαν από το θέαμα που ήταν ξένο στην κουλτούρα τους. Συνάμα φοβήθηκαν ότι θα τους θυσίαζαν και αυτούς με τον ίδιο τρόπο. Ο Κορτέζ όμως δεν ήταν διατεθειμένος να εγκαταλείψει την προσπάθεια. Αιχμαλώτισε τον αυτοκράτορα Μοντεζούμα μέσα στο ίδιο του το ανάκτορο, διέταξε να διακοπούν αμέσως οι θρησκευτικές τελετές των Αζτέκων και αντικατέστησε τα κομμένα κεφάλια με χριστιανικούς σταυρούς.... 

• Σφαγές αμάχων… κατά λάθος…

Τον Απρίλιο του 1520, ο Κορτέζ αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Τενοτστιτλάν(μεγαλοπρεπής πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας των Αζτέκων), αφήνοντας πίσω ένα μικρό μέρος του στρατού του, για να συναντήσει τις ισπανικές δυνάμεις που έστειλε ο κυβερνήτης της Κούβας, Βελάσκεζ, εναντίον του. Για ακόμα μία φορά, ο Κορτέζ κατάφερε να πείσει τους άντρες του Βελάσκεζ να πολεμήσουν με το μέρος του. Όμως όσο έλειπε ο Κορτέζ, οι Ισπανοί που είχαν μείνει πίσω στην Τενοτσιτλάν προκάλεσαν τεράστιες αναταραχές. Ένα βράδυ οι Ισπανοί παρατήρησαν, ότι οι ντόπιοι ήταν ανάστατοι και νόμισαν, ότι οργάνωναν επίθεση εναντίον τους. Στην πραγματικότητα ετοίμαζαν μια θρησκευτική γιορτή, αλλά οι Ισπανοί δεν το γνώριζαν και άρχισαν να σφάζουν τον άμαχο πληθυσμό.

• Η «νύχτα της θλίψης» για τους Ισπανούς.Όταν ο Κορτέζ επέστρεψε στην πρωτεύουσα, βρήκε τους Ισπανούς περικυκλωμένους από εξαγριωμένους ιθαγενείς. Προσπάθησε να τους ηρεμήσει, αναγκάζοντας τον αυτοκράτορα Μοντεζούμα να μιλήσει δημοσίως υπέρ των Ισπανών. Οι εξεγερμένοι ιθαγενείς τον λιθοβόλησαν μέχρι θανάτου. Σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες, τον Μοντεζούμα εκτέλεσαν οι Ισπανοί και δεν δολοφονήθηκε από τους ίδιους τους υπηκόους του. Οι Ισπανοί κατάφεραν να φύγουν απ’ την πόλη, με τεράστιες όμως απώλειες. Η νύχτα της φυγής ονομάστηκε «η νύχτα της θλίψης» από τους Ισπανούς, που απομακρύνθηκαν από την πρωτεύουσα εξαντλημένοι και με πεσμένο ηθικό. Ο Κορτέζ δεν τους άφησε να απελπιστούν, αλλά τους εμψύχωσε και σύντομα οι κατακτητές άρχισαν να ανασυγκροτούνται και να διοργανώνουν τη δεύτερη επίθεση στην πρωτεύουσα. Η Τενοτστιτλάν ήταν χτισμένη στη μέση της λίμνης Τεξκόκο και ο Κορτέζ σχεδίαζε να καταλάβει όλες τις τριγύρω περιοχές για να αποκόψει όλες τις εξόδους των κατοίκων. Επίσης, διέταξε να κατασκευαστούν μικρά πλοιάρια, όπως αυτά που χρησιμοποιούσαν οι Αζτέκοι, για να μπορούν να προσεγγίσουν την πόλη και πλωτά. Την ίδια περίοδο, έφτασαν στην περιοχή ενισχύσεις και πολεμοφόδια.... 

• Η ευλογιά έγινε «ευλογία» για τους Ισπανούς και κατάρα για τους ντόπιους... Όμως το σημαντικότερο όπλο των Ισπανών ήταν άλλο. Η ευλογιά. Άθελά τους, οι Ισπανοί προκάλεσαν τον θάνατο χιλιάδων ιθαγενών, μολύνοντάς τους με την ασθένεια. Πέθανε ακόμα και ο αυτοκράτορας Κουατλχουάτλ, που διαδέχτηκε τον Μοντεζούμα. Μετά τη σύντομη βασιλεία του Κουατλχουάτλ, στον θρόνο ανέβηκε ο Κουατεμόκ, που ήταν και ο τελευταίος αυτοκράτορας των Αζτέκων.Στις 26 Μαΐου του 1521, ο Κορτέζ και οι άντρες του πολιόρκησαν την πρωτεύουσα Τενοτστιτλάν. Οι πολιορκημένοι πέθαιναν από ευλογιά, από τις καθημερινές επιδρομές των Ισπανών και μετά από λίγο καιρό αποκλεισμού, πέθαιναν και από την ασιτία. Στις 13 Αυγούστου του 1521, μετά από δύο μήνες και 18 ημέρες πολιορκίας, η πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας των Αζτέκων πέρασε στα χέρια των Ισπανών κατακτητών. Ο Κορτέζ διέταξε να καταστραφούν οι δικοί τους ναοί και στη θέση τους να αναγερθούν εκκλησίες και στη νέα πόλη που άρχισε να σχηματίζεται, έδωσε το όνομα «Πόλη του Μεξικό».

Εικόνα: Επίθεση Ισπανών στον άμαχο πληθυσμό.

Τεχνικές και επιστημονικές προϋποθέσεις που διευκόλυναν τα υπερπόντια ταξίδια και τις

ανακαλύψεις.• Βελτίωση μεθόδων ναυσιπλοΐας, ως αποτέλεσμα αστρονομικών &

μετεωρολογικών προόδων. • Ανάπτυξη γεωγραφίας και ναυτικής χαρτογραφίας. • Ναυπήγηση Καραβέλας(τρικούβερτο), πλοίου ικανού για

υπερπόντια ταξίδια. • Πυξίδα, πορτολάνος και Αστρολάβος.• Τεχνολογικά επιτεύγματα ναυσιπλοΐας, όπως ο νέος τύπος ιστίων με

τα οποία μπορούσαν να ταξιδεύουν ακόμα και με κόντρα άνεμο. • Αστρονομικές γνώσεις σε συνδυασμό με την αντίληψη του

σφαιρικού  σχήματος της γης και την πραγματική έκτασή της τον ύστερο Μεσαίωνα.

Πορτολάνος(Ναι! Είσαι μεγάλος φαν και παρατήρησες ότι έναν τέτοιο είχε ο Κατακουζηνός πίσω από το γραφείο του)και αστρολάβος.