Θνησιμότητα και υψηλές θερμοκρασίες

Πρόγραμμα TREASURE

Κλέα Κατσουγιάννη, Αντώνης ΑναλυτήςΙατρική Σχολή ΕΚΠΑ

Ημερίδα:Οι επιπτώσεις του καύσωνα στην πόλη της

Αθήνας. Συνέργειες και δράσεις για μια δροσερή Αθήνα22 Ιουνίου 2016

Τα μετεωρολογικά χαρακτηριστικά και το κλίμα επιδρούν στην ανθρώπινη υγεία

Η θνησιμότητα σε όλα τα γεωγραφικά πλάτη εμφανίζει εποχικότητα, με μέγιστο το χειμώνα αλλά και βραχέα μέγιστα κατά τις περιόδους καύσωνα το καλοκαίρι.

Επίσης διάφορα νοσήματα εμφανίζουν εποχικότητα ανάλογη ή και αντίστροφη με της θνησιμότητας

-2

0

2

4

6

stan

dard

ized

mor

talit

y

-20 -10 0 10 20 30mean temperature

Southern cities North-Central cities

Southern cities: Athens, Barcelona, Milan, Rome, Turin, ValenciaNorth-Central cities: Budapest, Dublin, Helsinki, Ljubljana, London, Paris, Prague, Stockholm, Zurich

Σχέση θερμοκρασίας και θνησιμότητας σε 15 πόλεις του Ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος PHEWE (χρηματοδότηση :ΕΕ, συντονιστής P. Michelozzi, ASL

Rome)

Σχέση θερμοκρασίας και θνησιμότητας σε 11 πόλεις των ΗΠΑ, 1973-1994 (Curriero et al, Am J Epidemiol 2002)

Στις 21-31 Ιουλίου 1987, ένας σημαντικός καύσωνας συνέβη στην Αθήνα

Μέσος ημερήσιος αριθμός θανάτων ανά μήνα στην Αθήνα 1984-1987

Ημερήσια θερμοκρασία και ημερήσιος αριθμός θανάτων στην Αθήνα τον Ιούλιο 1987

Παρατηρηθείς και αναμενόμενος αριθμός θανάτων κατά τον Ιούλιο 1987

Πόλη ή περιοχή Παρατηρηθείς αριθμός

Αναμενόμενοςαριθμός

(95% C.I.)

Ποσοστιαία αύξηση

(%)

p(one-tailed)

Athens 4 093 2 083(1 949, 2217)

451(404,498)

101(71, 132)

1 808(1684,1932)

3954(3776,4132)

96.5 <10-6

Thessaloniki 572 26.8 .001

Patra 149 47.5 .01

All urban areas (except Athens)

2 396 32.5 .0001

All other areas 5 015 26.8 <10-4

Η επίδραση του καύσωνα ήταν σημαντικότερη στην Αθήνα

Η μικρότερη επίδραση παρατηρήθηκε στις μη αστικές περιοχές

Η Αθήνα διαφέρει από τις άλλες πόλεις και περιοχές σε διάφορους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Δεν ήταν δυνατόν να μελετήσουμε πολλούς από αυτούς, αλλά επιχειρήσαμε να διερευνήσουμε το ρόλο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης

Μέσος ημερήσιος αριθμός θανάτων σε πόλεις της Γαλλίας το καλοκαίρι 2003απο: Le Tertre et al, Epidemiology 2006; 17: 75-9

Μέσος ημερήσιος αριθμός θανάτων και θερμοκρασία στο Σικάγο το καλοκαίρι 1995

Πόσο αυξάνεται η θνησιμότητα με τη μείωση της θερμοκρασίας το χειμώνα?

Η ολική θνησιμότητα: 11% συνολικά και 36% για τους >75 ετών για κάθε βαθμό Κελσίου μείωση της θερμοκρασίας του προηγούμενου δεκαπενθημέρου

Η καρδιαγγειακή 43% και 53% αντίστοιχα

Η αναπνευστική 48% και 40% αντίστοιχα

Με την προβλεπόμενη κλιματική αλλαγή, αναμένεται να αυξηθεί η συχνότητα

εμφάνισης καύσωνα, αλλά και άλλα έκτακτα κλιματικά

φαινόμενα,

με ενδεχόμενο να παρατηρήσουμε μεγαλύτερες επιδράσεις στην υγεία στο μέλλον.

Ευαίσθητες ομάδες Βρέφη, μικρά παιδιά Άτομα >65 ετών Υπέρβαρα άτομα Άτομα που ασκούνται πολύ την ώρα της ζέστης Άτομα με χρόνια καρδιακά νοσήματα ή υπέρταση

ή άτομα που παίρνουν ορισμένα φάρμακα

Πώς αναγνωρίζουμε τη θερμοπληξία Υψηλή θερμοκρασία (>39οC) Κόκκινο, ζεστό και ξερό δέρμα Γρήγορος δυνατός σφυγμός Πονοκέφαλος Ζάλη Τάση για εμετό Σύγχυση

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ TREASURE

Περιγραφικά δεδομένα, 1/4-30/9

Palma: 2003-2012; Athens 2000-2012.

Palma Athens Palma Athens

Ημερήσιος Αριθμός θανάτων Mean (SD) Min-Max Min-Max

Όλες οι αιτίες

Όλες οι ηλικίες 7.2 (2.7) 76.7 (12.4) 0-16 42-127

0-64 ετών 1.4 (1.2) 12.1 (3.5) 0-7 2-28

65+ ετών 5.8 (2.4) 63.4 (11.1) 0-14 35-116

Καρδιαγγειακές αιτίες

Όλες οι ηλικίες 2.3 (1.5) 35.1 (7.4) 0-8 14-74

0-64 ετών 0.2 (0.5) 4.1 (2.1) 0-3 0-15

65+ ετών 2.0 (1.4) 31.2 (7.0) 0-8 12-63

Αναπνευστικές σιτίες

Όλες οι ηλικίες 0.7 (0.9) 7.4 (3.2) 0-5 0-20

0-64 ετών 0.1 (0.3) 0.7 (0.8) 0-2 0-5

65+ ετών 0.6 (0.8) 6.6 (3.0) 0-5 0-20

Μέση θερμοκρασία(ºC) 21.5 (4.5) 24.5 (5.3) 8.3-32.1 8.2-36.5

Μέγιστη θερμοκρασία (ºC) 27.4 (4.8) 29.1 (5.8) 12.5-39.9 8.9-43.8

Σχετική υγρασία (%) 69.1 (9.7) 54.0 (13.1) 36.0-96.0 20.3-96.6

Ταχύτητα ανέμου (m/sec) 3.8 (1.3) 3.4 (1.5) 0.6-9.7 1.0-11.3

PALMA: Σχέση θερμοκρασίας-ημερήσιου αριθμού θανάτων, όλες οι ηλικίες

15 20 25 30 35

-0.1

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

l0123tmax

s(l0

123t

max

,4)

Όλες οι αιτίες

15 20 25 30 35

-0.2

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

l0123tmax

s(l0

123t

max

,4)

Καρδιαγγειακές

15 20 25 30 35-0

.50.

00.

51.

0

l0123tmax

s(l0

123t

max

,4)

Αναπνευστικές

(με έλεγχο των διαχρονικών τάσεων, της ημέρας της εβδομάδας, της ταχύτητας ανέμου και της σχετικής υγρασίας)

Athens: Σχέση θερμοκρασίας-ημερήσιου αριθμού θανάτων, όλες οι ηλικίες

(με έλεγχο των διαχρονικών τάσεων, της ημέρας της εβδομάδας, της ταχύτητας ανέμου και της σχετικής υγρασίας)

Όλες οι αιτίες Καρδιαγγειακές Αναπνευστικές

15 20 25 30 35 40

-0.4

-0.2

0.0

0.2

0.4

0.6

l0123tmaxs(

l012

3tm

ax,4

)15 20 25 30 35 40

0.0

0.2

0.4

0.6

l0123tmax

s(l0

123t

max

,4)

15 20 25 30 35 40

-0.1

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

l0123tmax

s(l0

123t

max

,4)

Ειδικότερα αποτελέσματα για την Αθήνα

Θερμο-κρασία

Σημείο καμπής

Όλες οι αιτίες Μέση 27.3 (0.3)Μέγιστη 31.4 (0.3)

Καρδιαγγειακές Μέση 27.5 (0.3)Μέγιστη 31.50 (0.3)

Αναπνευστικές Μέση 24.8 (0.7)Μέγιστη 28.55 (0.7)

Εκτιμούμενο σημείο καμπής(ºC) στη σχέση θερμοκρασίας -θνησιμότητας.

Ποσοστιαία αύξηση στη θνησιμότητα (95% διάστημα εμπιστοσύνης) για 1ºC αύξηση στη μέση θερμοκρασία (μέσος όρος 3 ημερών) πάνω από το σημείο καμπής

Θνησιμό-τητα

Ηλικία (έτη)

% αύξηση (95% ΔΕ)

Ολική Όλες 5.22 (4.68, 5.76)75+ 6.58 (5.93, 7.23)

Καρδια-γγειακή

Όλες 6.96 (6.2, 7.72)

75+ 8.1 (7.23, 8.98)Αναπνευ-

στικήΌλες 6.24 (4.95, 7.54)

75+ 6.36 (4.93, 7.81)

Χωρίσαμε την ευρύτερη περιοχή Αθηνών σε τομείς: διερευνήσαμε ενδεχόμενες διαφοροποιήσεις στην σχέση θερμοκρασίας-θνησιμότητας κατά τομέα

• Έξι τομείς: Κέντρο, Πειραιάς, Βόρειος, Νότιος, Δυτικός και Ανατολικός Τομέας

• Χρησιμοποιήθηκαν η μέση και η μέγιστη θερμοκρασία για τα έτη 2000-2012. Τα δεδομένα μας παρείχε ο κ. Γιαννακόπουλος από το Αστεροσκοπέιο και ήταν η βάση δεδομένων E-OBS που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος ENSEMBLES (Haylock et al. 2008)

Στο σχήμα φαίνονται οι 6 τομείς

Δεδομένα έκθεσης και υγείας ανά Τομέα (Απρίλιος –Σεπτέμβριος

2012)Τομέας

Πληθυ-σμός

Μέσος ημερήσιος αριθμός θανάτων

Μέσος ημερήσιος αρ. Θανάτων ανά 100,000

Μέση τιμή της μέγιστης θερμοκρασίας oC

Αρ ημερών> σημείο καμπής του Τομέα

Διαφορά θερμοκρασίας*

Athens Center

664,046 21.6 3.3 31.97 104 3.7

Pireus 515,960 14.8 2.9 31.08 103 3.7North 673,766 15.4 2.3 30.71 105 4.0South 489,413 13.6 2.8 32.04 116 5.3West 498,681 12.0 2.4 30.85 110 5.0East 270,573 7.18 2.7 31.23 109 4.4

* Μέση τιμή oC πάνω από το σημείο καμπής κατά τις ημέρες με μέγιστη θερμοκρασία >σημείο καμπής

Εκτιμούμενη επίδραση της θερμοκρασίας στη θνησιμότητα ανά Τομέα: ποσοστό αύξησης (95% ΔΕ) στον ημερήσιο αριθμό θανάτων (για όλες τις ηλικίες) ανά 1oC αύξησης στη μέγιστη ημερήσια θερμοκρασία

% αύξησης στον αρ θανάτων (95% ΔΕ)Τομέας Όλες οι αιτίες Καρδιαγγειακές ΑναπνευστικέςΑθήνα κέντρο 2.95 (2.36, 3.54) 3.96 (3.12,

4.81)4.42 (2.62, 6.25)

Πειραιάς 3.08 (2.38, 3.78)

3.20 (2.22, 4.19)

6.53 (4.34, 8.77)

Βόρειος 2.54 (1.89, 3.20) 2.85 (1.91, 3.79)

5.79 (3.58, 8.05)

Νότιος 3.03 (2.35, 3.73) 3.45 (2.51, 4.40)

5.52 (3.35, 7.74)

Δυτικός 2.78 (2.13, 3.43) 3.02 (2.07, 3.97)

5.30 (3.10, 7.55)

Ανατολικός 2.67 (1.76, 3.59) 3.42 (2.08, 4.78)

2.99 (0.18, 5.87)

Υπολογισμός του αποδοτέου αριθμού θανάτων Απρίλιος -Σεπτέμβριος 2012Τομέας Συνολικός αριθμός

θανάτων που αποδίδονται στην αυξημένη θερμοκρασία(95% ΔΕ)

Συνολικός αριθμός θανάτων που αποδίδονται στην αυξημένη θερμοκρασία ανά 100,000 κατοίκους(95% ΔΕ)

Αθήνα Κέντρο

232 (188-275) 35 (28-41)

Πειραιάς 163 (128-196) 31 (25-38)Βόρειος 153 (116-189) 23 (17-28)Νότιος 232 (183-279) 47 (37-57)Δυτικός 169 (132-204) 34 (26-41)Ανατολικός 86 (58-112) 32 (21- 42)Σύνολο 1034 (804-1257) 33 (26- 40)

Σενάρια διαχρονικής αύξησης της θερμοκρασίας

Υποθέτοντας ότι διατηρείται η ίδια μέση θερμοκρασία, αλλά έχουμε 10 περισσότερες ημέρες με θερμοκρασία πάνω από το σημείο καμπής, εκτιμούμε ότι θα έχουμε 96 πρόσθετους θανάτους.

1oC αύξηση στη μέγιστη ημερήσια θερμοκρασία για όλες τις ημέρες θα οδηγήσει σε 432 πρόσθετους θανάτους.

Συμπεράσματα- σημεία συζήτησης Το πρόβλημα της αύξησης της θνησιμότητας με

την άυξηση της θερμοκρασίας είναι ήδη σημαντικό και αναμένεται να ενταθεί με την κλιματική αλλαγή

Όμως είναι δυνατόν να προληφθεί σε μεγάλο βαθμό

Εκτιμώντας τις επιδράσεις σε μικρότερη χωρική κλίμακα μπορεί να πάρουμε πολύτιμες πληροφορίες για την προστασία της δημόσιας υγείας.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!