ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΟΜΗΜΕΝΗΣ ΜΟΡΦΗΣ

ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Α΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 3η : ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ-ΑΦΗΓΗΣΗ

Α.ΥΠΟΜΝΗΣΕΙΣ:

Απόσπασμα από το βιβλίο της ΄Αλκης Ζέη :«Το καπλάνι της βιτρίνας»

Είχε σκοτεινιάσει για καλά. Η θάλασσα δεν ξεχώριζε. Μονάχα ακούγαμε ένα «παφ» και γέμιζαν τα τζάμια δάκρυα. Ο δρόμος έξω ήταν έρημος. Ήταν σκοτεινά και φοβόμουνα. Τότε ακούστηκαν τραγουδιστά τα μαγικά λόγια: ΠΑ, ΒΟΥ, ΓΑ, ΔΕ, ΚΕ, ΖΩ, ΝΗ… Ήταν ο παππούς. Όταν τέλειωνε τη μελέτη του, έψελνε σε μια παράξενη γλώσσα που τη λένε βυζαντινή.

Ερώτηση:1)Τι βλέπετε στην παραπάνω εικόνα;Να την περιγράψετε με συντομία.

2)Το παραπάνω κείμενο είναι αφηγηματικό.Ποιες πληροφορίες μας δίνει;(ήρωες,χώρος,χρόνος).

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΟΥ ΚΑΙ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ :

Α.Τα περιγραφικά κείμενα είναι είδη κειμένων , τα οποία μέσω της γλώσσας «αναπαριστούν» χώρους,πρόσωπα,αντικείμενα,φαινόμενα ή καταστάσεις.

Στόχος του συγγραφέα τέτοιων κειμένων είναι να πληροφορήσει,να ευαισθητοποιήσει,να πείσει τον αναγνώστη.Η περιγραφή συνδέεται κυρίως με τον χώρο.

Τέτοια κείμενα συναντάμε στη λογοτεχνία,στον επιστημονικό λόγο αλλά και στην καθημερινότητα( σε διαφημίσεις αντικειμένων, σε οδηγούς διακοπών…).

ΕΙΔΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ:α) τοπίου

β)αντικειμένου

γ)κτιρίου

δ)προσώπου/ατόμου

και μπορεί να είναι:

υποκειμενική(όπως στη λογοτεχνία)

αντικειμενική(όπως στην επιστήμη).

ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΤΟΠΙΟΥ:

Ξεκινά από το γενικό (γενικές εικόνες)

Και προχωρά προς το ειδικό(πιο λεπτομερειακές εικόνες).

΄Όταν ο συγγραφέας μένει ακίνητος και από εκεί βλέπει τον χώρο,το σημείο περιγραφής είναι σταθερό .

Μπορεί ,όμως, να κινείται μέσα στον χώρο προς ένα τέρμα:

από μακριά πάει κοντά από βόρεια πάει νότια από κάτω, πάνω ή αντίστροφα.

Σε άλλα είδη περιγραφής(προσώπου,ζώου,αντικειμένου) , η πορεία της οργάνωσης του κειμένου είναι από τα απλά στα σύνθετα ή από τα δευτερεύοντα στα κύρια.

Η γλώσσα της περιγραφής χαρακτηρίζεται από :1) σαφήνεια 2) ακρίβεια 3)χρήση επιθέτων που δίνουν ζωντάνια και παραστατικότητα 4)κυριαρχία του Ενεστώτα και εξακολουθητικών χρόνων 5)συχνή χρήση βοηθητικών ρημάτων(είμαι,έχω) .

Β.Τα αφηγηματικά κείμενα είναι είδη κειμένων, τα οποία μέσω της γλώσσας παρουσιάζουν-«εξιστορούν» μια σειρά γεγονότων-εξελίξεων-συμβάντων,είτε πραγματικών είτε φανταστικών.

Τα γεγονότα αυτά οργανώνονται με άξονα τον χρόνο,αλλά οι καταστάσεις συνδέονται αιτιολογικά μεταξύ τους.

ΜΟΡΦΕΣ ΑΦΗΓΗΣΗΣ:

α) μυθοπλαστική –(φαντασία και μύθος) -συναντάται στη λογοτεχνία.

β)ιστορική- (γεγονότα του παρελθόντος)-συναντάται στην ιστορία.

γ)ρεαλιστική-(γεγονότα του παρόντος)-συναντάται στις καθημερινές συζητήσεις, σε ρεπορτάζ ειδήσεων..

ΔΟΜΗ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Η αφήγηση στηρίζεται σε συμβάντα ή καταστάσεις ,τα οποία συνδέονται με κριτήριο τη χρονική τους σχέση ή τη σχέση αιτίου –αποτελέσματος που έχουν μεταξύ τους.

α.Πληροφορίες για τους ήρωες,τον χώρο,τον χρόνο.

β.Η εξέλιξη της αφήγησης και η έκβασή της(αποτέλεσμα).

γ)Η λύση:η κρίση του αφηγητή για το νόημα της ιστορίας.

Στην αφήγηση χρησιμοποιείται,κυρίως, ο αόριστος αλλά και ο παρατατικός ή οι εξακολουθητικοί χρόνοι.

Κύριο γνώρισμά της είναι οι συνδετικές λέξεις ή φράσεις που δείχνουν τη χρονική σειρά των γεγονότων(ύστερα, στη διάρκεια, μετά..) ή πολλές φορές και αιτιολόγηση(επειδή,

καθώς,αφού..).

Τόπος-χρόνος

Πρόσωπα-«ήρωες»

Το πρόβλημα-ο στόχος

Η δράση-τα αποτελέσματα

Η λύση

(πηγή :Βιβλίο εκπαιδευτικού,Νεοελληνική γλώσσα α΄γυμνασίου )

Β.ΔΡΑΣΕΙΣ:

1)Να περιγράψετε, αφού λάβετε υπ’ όψη όσα αναφέραμε για την περιγραφή,το τοπίο που βλέπετε στην παρακάτω εικόνα.

(Πάργα)

2)α) «Κάτω, στην άβυσσο, ανάμεσα στον κρημνό και το πελώριο βουνό, απλώνεται η απέραντη και εύφορη πεδιάδα του Ευρώτα, και δεξιά από το ποτάμι πέρα μακριά διακρίνεις την Σπάρτη, που πλάι της στέκεται το κωνικό βουνό του Μυστρά. O ορίζοντας είναι κλεισμένος από τον πελώριο

βουνίσιο όγκο του Τιτάνος, παρουσιάζοντας ένα θέαμα τόσο μοναδικό που δεν μπορείς να μην σταματήσεις και να θαυμάσεις». (Τζούλιο Καΐμη, «Ελληνικά Τοπία», εκδόσεις Γαβριηλίδης 1993).

β) Τα δύο όμοια αγάλματα, αφιερωμένα από το Άργος, μεγαλύτερα από το φυσικό μέγεθος, είναι το παλαιότερο (6ος αιώνας π.Χ.) μνημειακό ανάθημα των Δελφών κι ένα από τα πρώτα δείγματα της «μεγάλης» αρχαϊκής πλαστικής. Αποτελούν ένα πραγματικό ζευγάρι, πράγμα σπάνιο για την ελληνική τέχνη. Όταν ανακαλύφθηκαν, το πρώτο από τα αγάλματα ταυτίστηκε με αρχαϊκό Απόλλωνα, αλλά αμέσως μετά την εύρεση και του ζευγαριού του ταυτίσθηκαν με δύο ρωμαλέα κι ευσεβή αδέλφια από το Άργος, τον Κλέοβι και το Βίτωνα, που για να τα τιμήσουν οι Αργείοι έστησαν αγάλματά τους στους Δελφούς. Άλλοι μελετητές αναγνωρίζουν στα δύο αγάλματα τους Διόσκουρους, που η λατρεία τους ήταν διαδεδομένη στην Πελοπόννησο.(από το ιστολόγιο:σελίδες ιστορίας και επιστήμης).

Να συγκρίνετε τα 2 περιγραφικά κείμενα .Σε ποιο είδος περιγραφής εντάσσεται το καθένα; Ποιος ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε το καθένα από τα παραπάνω κείμενα;

3) « Σεισμός 6,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ σημειώθηκε χθες το βράδυ στις 10μ.μ. με επίκεντρο τον θαλάσσιο χώρο του Κορινθιακού κόλπου.Δεν αναφέρθηκαν θύματα ή υλικές ζημιές».Να αναγνωρίσετε το είδος του παραπάνω κειμένου.

Για ποιο σκοπό γράφτηκε αυτό το κείμενο;

Γ.ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ:

1) « . .Στις συνθήκες αυτές οι φοιτητές αποτέλεσαν τον μοναδικό κοινωνικό χώρο που οργανώθηκαν μαζικές αντιδικτατορικές κινήσεις. Κορυφαία εκδήλωση αντίστασης αποτέλεσε η εξέγερση του Πολυτεχνείου, το Νοέμβριο του 1973, σε μια περίοδο που το καθεστώς ενέτεινε τις προσπάθειες φιλελευθεροποίησής του (χαλκευμένο δημοψήφισμα 1973, κυβέρνηση Μαρκεζίνη). Η βίαιη

καταστολή της φοιτητικής εξέγερσης σηματοδότησε επίταση των συγκρούσεων και ρήξη μεταξύ των πρωτεργατών του πραξικοπήματος (καθεστώς Ιωαννίδη), θέτοντας ,έτσι ,τέλος σε κάθε προοπτική φιλελευθεροποίησης. Η εξέλιξη αυτή δυσχέρανε ακόμη περισσότερο τη θέση της χώρας στο διεθνές πλαίσιο. Σε αυτό το κλίμα της αυξανόμενης διεθνούς απομόνωσης και της γενικευμένης δυσαρέσκειας στο εσωτερικό, το μοιραίο σφάλμα της χούντας, που οδήγησε και στην πτώση της, ήταν η πραξικοπηματική ανατροπή του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, αρχιεπισκόπου Μακαρίου…».

(Από το Ι.Μ.Ε:Το δικτατορικό καθεστώς προς την πτώση,1970-1974)

α)Να αναγνωρίσετε το είδος του παραπάνω κειμένου .Για ποιο σκοπό γράφτηκε αυτό το κείμενο; Να το συγκρίνετε με το κείμενο 3 από τις ΔΡΑΣΕΙΣ.Ποιες οι διαφορές τους ως προς την πηγή προέλευσης και τον σκοπό που γράφτηκαν;

β)Να σχολιάσετε τη δομή του κειμένου.

2)Να αφηγηθείτε με συντομία στους συμμαθητές σας πώς περάσατε το προηγούμενο Σάββατο.(Ακολουθήστε τη δομή της αφήγησης,όπως τη διδαχτήκαμε).

3)Να αναζητήσετε στο βιβλίο των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στην ενότητα «Ταξιδιωτικά κείμενα»,ένα κείμενο που σας αρέσει.Στη συνέχεια ,να επιλέξετε ένα χωρίο του, όπου υπάρχει περιγραφή ή αφήγηση και να εντοπίσετε το είδος της.

4)Γράψτε ένα σύνθημα που να εκφράζει την αγάπη σας για το φυσικό περιβάλλον και την ανάγκη να προστατευθεί αυτό.

5)Δώστε από έναν τίτλο στις εικόνες που ακολουθούν:

ΕΥΗ ΚΑΡΟΥΝΙΑ http :// filologikaek . blogspot . gr , Νοέμβριος 2016