ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ ΝΙΚΗ

ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑΝΝΑΟΙΚΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Φωτογραφίες

Θέματα Εφηβεία και διατροφή Έφηβος , βάρος και εικόνα σώματος Δίαιτες αδυνατίσματος και κίνδυνοι

υγείας Τα είναι η νευρική ανορεξία Τα συμπτώματα της νευρικής ανορεξίας Αιτίες της νερυικής ανορεξίας Αντιµετώπιση της νευρικής ανορεξίας Υγιεινή Διατροφή και Υγεία

Πρόλογος Στην εργασία μας αυτή, αναφερόμαστε στην νευρογενή ανορεξία που σχετίζονται με την

διατροφή των εφήβων.. Σκοπός της παρούσας εργασίας, είναι η μελέτη και η τεκμηρίωση της σχέσης μεταξύ της διατροφής και της ψυχολογίας. Συχνά οι ψυχολογικές διαταραχές επηρεάζουν τις διατροφικές συνήθειες του ανθρώπου, με αποκορύφωμα σε κάποιες περιπτώσεις τη δημιουργία ψυχοπαθολογικών διαταραχών, όπως είναι η νευρογενής ανορεξία και η ψυχογενής βουλιμία. Μέσα από αυτή την εργασία, κύριος σκοπός μας είναι να δώσουμε ένα μήνυμα και να ευαισθητοποιήσουμε τον πληθυσμό, ώστε να περιοριστούν οι περιπτώσεις της νευρογενούς ανορεξίας, κυρίως στην εφηβική ηλικία. Αλλά τι είναι όμως η νευρογενής ανορεξία; Η νευρογενής ανορεξία, αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά ως διαταραχή το 1983 από τον Άγγλο γιατρό William Gull, ο οποίος την χαρακτήρισε ως ειδική νόσο και το Γάλλο ψυχίατρο Charles Laseque, ο οποίος την περιέγραψε από κοινωνική και ψυχολογική σκοπιά. Παρά το γεγονός της έλλειψης επαρκών στοιχείων από επιδημιολογικές έρευνες, για την νευρογενή ανορεξία, φαίνεται πως η διαταραχή αυτή εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα τις τελευταίες δεκαετίες. Ετυμολογικά, ο όρος ‘ανορεξία’, παραπέμπει στην έλλειψη όρεξης για φαγητό, αλλά είναι παραπλανητικός όρος, αφού η ανορεξία χαρακτηρίζεται από συνειδητή προσπάθεια του ατόμου να χάσει βάρος, καταφεύγοντας σε αυστηρές δίαιτες, άσκηση και παθολογικές συμπεριφορές. Η νευρογενή ανορεξία παρατηρείται κυρίως σε κορίτσια ηλικίας 14-18 χρόνων, αλλά και σε μεγαλύτερες ηλικίες εξ’ αιτίας της συνεχούς εμφάνισης νέων προτύπων και λανθασμένων διατροφικών συνηθειών. Τα άτομα αυτά πιστεύουν ότι θα είναι πιο ευτυχισμένα εάν καταφέρουν να γίνουν λεπτά. Η ανορεξία λοιπόν, δεν είναι ένα πρόβλημα που έχει να κάνει με το βάρος σώματος ή με το φαγητό, αλλά είναι η προσπάθειά τους να χρησιμοποιήσουν το φαγητό και το βάρος για να λύσουν τα προβλήματά τους. Συνεπώς, τα ποσοστά των ανορεξικών ατόμων, κυρίως κοριτσιών, σημειώνει ανοδική πορεία τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει και παράλληλα η προβολή από τα ΜΜΕ για την αύξηση των θανάτων από νευρογενή ανορεξία, μας οδήγησε στην επιλογή του συγκεκριμένου θέματος.

Εφηβεία και διατροφή Κατά την εφηβεία ο ρυθμός ανάπτυξης του οργανισμού είναι πολύ αυξημένος και καλείται

να καλύψει τις ιδιαίτερες ανάγκες του μυϊκού ιστού, των οστών, του όγκου του αίματος και της εμμήνου ρήσεως. Ο ρυθμός ανάπτυξης στους εφήβους διαφοροποιείται σε μεγάλο βαθμό από άτομο σε άτομο, κυρίως λόγω των διαφορετικών επιπέδων φυσικής δραστηριότητας. Οι ενεργειακές απαιτήσεις των κοριτσιών προσεγγίζουν τις 2600 θερμίδες την ημέρα, ενώ των αγοριών τις 3600 θερμίδες. Οι διαφοροποιήσεις στη σύσταση του σώματος και ιδιαίτερα στην αύξηση του μυϊκού ιστού, συμβάλλουν και αυτές στις ιδιαίτερες ενεργειακές απαιτήσεις ανάμεσα στα δύο φύλλα. Οι ανάγκες σε πρωτεΐνη κατά την εφηβεία κυμαίνονται από 0,8-1 gr/kgr σωματικού βάρους την ημέρα. Ο έφηβος θα πρέπει να καταναλώνει ικανοποιητικές ποσότητες πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας και άρα τροφές όπως το κρέας, το ψάρι, το κοτόπουλο, τα γαλακτοκομικά και το αυγό.

Τα λιπαρά πρέπει να καλύπτουν το 30% των ημερήσιων προσλαμβανομένων θερμίδων, με το κορεσμένο λίπος (λίπος κρέατος- λίπος γαλακτοκομικών) να καλύπτει λιγότερο από το 10% της ενέργειας αυτής. Προσοχή! Το λίπος της τροφής είναι απαραίτητο, αλλά σε ισορροπημένες ποσότητες. Μια διατροφή που προσδίδει ποσοστό λίπους μικρότερο του 30% των ημερήσιων θερμίδων, μπορεί να οδηγήσει σε ανεπαρκή πρόσληψη βιταμινών και απαραίτητων λιπαρών οξέων και άρα σε προβλήματα ανάπτυξης. Από την άλλη πλευρά διαιτολόγια πλούσια σε λίπος μπορεί να οδηγήσουν σε προβλήματα παχυσαρκίας. Κατά την εφηβεία και λόγω των αυξημένων ενεργειακών απαιτήσεων οι ανάγκες σε Β1, σε Β2 και σε Νιασίνη είναι ιδιαίτερα αυξημένες.

Έφηβος , βάρος και εικόνα σώματος

Η εφηβεία αποτελεί μία από τις πιο δύσκολες περιόδους ενός ανθρώπου. Σχετίζεται με την έναρξη της ατομικής ανεξαρτησίας και με την έναρξη της έλξης για το άλλο φύλο. Ένα παιδί που μεταβαίνει από τα παιδικά σχολικά έτη (δημοτικό) , στο γυμνάσιο, παρατηρεί πως ξαφνικά αρχίζει να ενδιαφέρεται για τον τρόπο που ντύνεται (θέλει να είναι αρεστός ο τρόπος ντυσίματος και αποδεκτός από τους συνομηλίκους του) αλλά το βασικό ενδιαφέρον του είναι το πώς το παιδί αυτό (άμεσα έφηβο) το βλέπουν οι συνομήλικοί του.

Στα εφηβικά χρόνια παρατηρείται η ανάγκη του παιδιού (κυρίως κοριτσιού) να ταιριάζει σωματικά με τις συμμαθήτριές της, καθώς η βασική επιρροή για μία συγκεκριμένη εικόνα σώματος είναι η τηλεόραση και ο τύπος σώματος που παρουσιάζουν ως επιθυμητός, κάτι που καθιστά αναγκαίο και ίσως υποχρέωση από την εκάστοτε έφηβη να ακολουθήσει.

Οι έφηβοι, αναγνωρίζουν το αδύνατο τύπο γυναίκας, αλλά και το γυμνασμένο τύπο άντρα, ως τη μοναδική επιτρεπτή παρουσία, καθώς παρατηρούν ότι όπου κι αν κοιτάξουν, σε οποιοδήποτε κανάλι τηλεόρασης, σε οποιοδήποτε περιοδικό, βλέπουν άτομα επιτυχημένα των οποίων το βασικό γνώρισμα είναι το χαμηλό βάρος.

Παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες, αύξηση της εμφάνισης διατροφικών διαταραχών στην εφηβεία με ιδιαίτερα αυξημένα ποσοστά ανορεξίας. Ακόμα, παρατηρείται ότι όλο και περισσότερες είναι οι έφηβες οι οποίες δοκιμάζουν τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους, μία δίαιτα εξαντλητικού τύπου, με κατανάλωση ελάχιστης τροφής καθημερινά με σκοπό την επίτευξη ενός χαμηλού βάρους.

Πώς όμως διαμορφώνεται μία εικόνα σώματος? Η κυρία Ζήκου απαντά στο efiveia.gr ότι ουσιαστικά, αντιτίθενται η «ιδανική» εικόνα σώματος που παρουσιάζεται από τα μμε και η υγιής εικόνα σώματος η οποία δεν είναι κατανοητή τις περισσότερες φορές από τους εφήβους. Αυτή η εικόνα σώματος, είναι που με τη βοήθεια ειδικών, με τη σωστή ενημέρωση από τη πλευρά του σχολείου και της οικογένειας, θα δώσει στους έφηβους τη γνώση και την αντίληψη, ότι κάθε άτομο είναι μοναδικό και κάθε άτομο, έχει ένα δικό του φυσιολογικό βάρος.

Άλλωστε η διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους συμβάλλει κυρίως στην υγεία του ατόμου, οπότε όταν ένα παιδί και μετέπειτα έφηβος αντιληφθεί ότι η σωστή διατροφή και η γυμναστική είναι οι βασικοί καθοδηγητές της υγείας του, της μνήμης του, της συγκέντρωσής του, τότε δεν έχει παρά να μιλήσει σε έναν ειδικό διατροφής για να τον βοηθήσει να επαναφέρει τις διατροφικές ισορροπίες στη καθημερινότητά του και να αποκτήσει νέες υγιείς διατροφικές συνήθειες.

Δίαιτες αδυνατίσματος και κίνδυνοι υγείας

Είναι πολύ πιθανόν τέτοιου είδους εξαντλητικές και στερητικές δίαιτες να θέτουν σε άμεσο κίνδυνο την υγεία μας. Σύμφωνα με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η απώλεια βάρους θεωρείται ασφαλής όταν κυμαίνεται μεταξύ 2-4 κιλών ανά μήνα. Ένα χαρακτηριστικό των «αστραπιαίων» και συγχρόνως εξαντλητικών διαίτων είναι η υποσχόμενη ταχύτατη απώλεια βάρους σε σύντομο χρονικό διάστημα, η οποία μπορεί να φτάσει ακόμα και στα 10 kg ανά μήνα!

Ωστόσο, τέτοιου τύπου δίαιτες είναι επικίνδυνες, ανορθόδοξες και επιπλέον χαρακτηρίζονται από θρεπτικές ανισορροπίες, μονοφαγία και σοβαρές διατροφικές ελλείψεις σε βασικά θρεπτικά συστατικά. Το κοινό χαρακτηριστικό όλων τους δε, είναι η μειωμένη πρόσληψη θερμίδων.

Οι «παρενέργειες» τέτοιων τακτικών μπορούν να είναι πολλαπλές και σε ποικίλα συστήματα του οργανισμού. Η επιβράδυνση του μεταβολισμού, η αναιμία, η κατάπτωση του ανοσοποιητικού, οι διάφορες νευρολογικές διαταραχές. (ακόμα και η εμφάνιση καταθλιπτικών επεισοδίων) είναι μόνο μερικές. Ακόμα χειρότερα, άτομα με ειδικές διατροφικές ανάγκες ή προβλήματα υγείας μπορεί να θέτουν σε σοβαρό κίνδυνο την υγεία τους με τις δίαιτες αυτές.

Το γοργόν και…χάριν έχει; Μάλλον…όχι. Βλέπετε, η ραγδαία απώλεια βάρους λοιπόν, είτε μέσω του αυστηρού περιορισμού

της προσλαμβανόμενης ενέργειας (κάτω από 1.200 θερμίδες) είτε μέσω της απαγόρευσης ολόκληρων ομάδων τροφίμων (π.χ. αμυλωδών τροφών, φρούτων και λαχανικών) και συνδυασμών τους, ή η μονοφαγία (κατανάλωση τεράστιων ποσοτήτων από ένα τρόφιμο και μόνο) μπορεί να έχουν πολύ σοβαρές συνέπειες, ιδίως αν κάποιος τις ακολουθεί (ή προσπαθεί) μακροπρόθεσμα. Χαρακτηριστικά τέτοιων προσπαθειών είναι η πιθανή εμφάνιση:

• Πονοκεφάλων• Αφυδάτωσης• Ναυτίας• Πεπτικών διαταραχών• Υπότασης• Ξηροδερμίας• Τριχόπτωσης• Αδυναμίας συγκέντρωσης• Διαταραχών μνήμης• Δυσμηνόρροιας• Ορμονικών διαταραχών• Απώλειας μυϊκής μάζας• Δυσκοιλιότητας• Πτώσης του Ανοσοποιητικού• Γενικότερης Αδυναμίας

Τί είναι η νευρική ανορεξία

Η νευρική ανορεξία ,πιο γνωστή ως ανορεξία είναι μια διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται κυρίως από άρνηση για διατήρηση ενός υγιούς φυσιολογικού βάρους και έναν μανιώδη φόβο για την απόκτηση βάρους σε συνδυασμό με μια διαστρεβλωμένη εικόνα για τον εαυτό τους που μπορεί να διατηρηθεί από διάφορες προκαταλήψεις σχετικά με το σώμα, το φαγητό και την διατροφή τους. Τα άτομα με νευρική ανορεξία συνεχίζουν να νιώθουν πείνα αλλά επιτρέπουν στους εαυτούς τους μόνο πολύ μικρές ποσότητες φαγητού. Είναι μια σοβαρή ψυχική αρρώστια με υψηλό ποσοστό παρενεργειών και το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από όλες τις ψυχικές ασθένειες. Η νευρική ανορεξία εκδηλώνεται συνήθως στην εφηβεία και είναι πιο συχνή στους έφηβους. Παρόλο που μπορεί να επηρεάσει ανθρώπους κάθε ηλικίας, φύλου και κοινωνικοοικονομικής κατάστασης η νευρική ανορεξία επηρεάζει τις γυναίκες 10 φορές περισσότερο από τους άντρες.

Τα συμπτώματα της νευρικής ανορεξίας

Προφανής, γρήγορη και δραµατική απώλεια βάρους. Λανούγκο Laguno: Μικρές ανοιχτού χρώµατος τρίχες φυτρώνουν

στο κεφάλι και το σώµα. Εµµονή µε τις θερµίδες και την ποσότητα των λιπαρών στα τρόφιµα. Απασχόληση µε την τροφή, τις συνταγές και την μαγειρική. Μπορεί

να μαγειρεύουν πολύπλοκα φαγητά για άλλους αλλά να µην τα καταναλώνουν οι ίδιοι/ίδιες.

Κάνουν δίαιτες παρόλο που είναι αδύνατοι/αδύνατες ή επικίνδυνα ελλιποβαρείς.

Φόβος μήπως πάρουν κιλά ή γίνουν υπέρβαροι. Τελετουργικά: κόβουν το φαγητό σε μικρά κοµµάτια, αρνούνται να

φάνε μπροστά σε άλλους, κρύβουν ή πετάνε φαγητό. Χρησιµοποιούν καθαρτικά, διαιτητικά χάπια, εµετικά, διουρητικά ή

πηγαίνουν γρήγορα στο μπάνιο μετά τα γεύµατα για να προκαλέσουν οι ίδιοι εµετό στον εαυτό τους και να αποβάλλουν τις περιττές θερµίδες.

• Κάνουν συχνή και επίπονη άσκηση.• Θεωρούν τους εαυτούς τους υπέρβαρους ακόµη και αν οι άλλοι

τους λένε ότι είναι υπερβολικά αδύνατοι.• ∆εν αντέχουν το κρύο και δηλώνουν συχνά πόσο κρυώνουν

εξαιτίας της έλλειψης μονωτικού λίπους ή κακής κυκλοφορίας του αίµατος λόγω πολύ χαµηλής πίεσης. Εµφανίζουν επίσης πολύ χαµηλή θερµοκρασία σώµατος (υποθερµία) καθώς το σώµα προσπαθεί να εξοικονοµήσει ενέργεια.

• Κατάθλιψη: μπορεί να βρίσκονται συχνά σε µια λυπηµένη και ληθαργική κατάσταση.

• Αποµόνωση: αποφεύγουν τους φίλους και την οικογένεια τους, αποτραβιούνται κοινωνικά και γίνονται μυστικοπαθείς.

• Φορούν φαρδιά ρούχα για να κρύψουν την απώλεια βάρους τους αν τους κάνουν σχόλια για την υγεία τους και θέλουν να τα αποφύγουν ενώ κάποιοι άλλοι/άλλες φορούν φαρδιά ρούχα για να κρύψουν το σώµα τους καθώς το θεωρούν µη γοητευτικό και υπέρβαρο.

• Τα μάγουλα τους μπορεί να είναι πρησµένα εξαιτίας της μεγέθυνσης των σιελογόνων αδένων που προκαλείται από την υπερβολική και συχνή πρόκληση εµετού.

• Πρησµένες αρθρώσεις.• Κοιλιακό φούσκωµα.

Αιτίες της νερυικής ανορεξίας

Έρευνες έχουν διαµορφώσει την υπόθεση ότι η συνέχιση των διαταραγµένων τρόπων διατροφής μπορεί να είναι επιφαινόµενο της λιµοκτονίας. Τα αποτελέσµατα του Πειράµατος Λιµοκτονίας της Μινεσότα έδειξαν ότι άτοµα µε φυσιολογικό έλεγχοι της τροφής μπορεί να παρουσιάσουν συµπεριφοριακά μοτίβο ανορεξίας όταν υποβληθούν σε καταστάσεις λιµοκτονίας. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε αλλαγές στο νευροενδοκρινολογικό σύστηµα, που οδηγεί σε έναν συνεχή κύκλο διαιωνισµού της κατάστασης. Έρευνες δείχνουν ότι µια αρχική απώλεια βάρους όπως αυτή σε µια δίαιτα μπορεί να αποτελεί τον παράγοντα που είναι υπεύθυνος για την πρόκληση της νευρικής ανορεξίας, πιθανότατα λόγω μιας έµφυτης προδιάθεσης για νευρική ανορεξία. Μια έρευνα αναφέρει περιπτώσεις νευρικής ανορεξίας που ήταν το αποτέλεσµα μιας ακούσιας απώλειας βάρους που προκλήθηκε από άλλες αιτίες όπως παρασιτική μόλυνση, παρενέργειες φαρµάκων ή κάποια εγχείρηση. Η απώλεια βάρους ήταν ο παράγοντας πρόκλησης νευρικής ανορεξίας σε αυτές τις περιπτώσεις.

Αντιµετώπιση της νευρικής ανορεξίας

Η θεραπεία της νευρικής ανορεξίας προσπαθεί να αντιµετωπίσει τρεις βασικούς τοµείς: Να αποκαταστήσει το φυσιολογικό βάρος

του ατόµου. Να αντιµετωπίσει τις ψυχολογικές

διαταραχές που σχετίζονται µε την ασθένεια.

Να μειώσει ή να εξαφανίσει συµπεριφορές ή σκέψεις που αρχικά οδήγησαν στην διαταραγµένη διατροφή του ατόµου.

Υγιεινή Διατροφή και Υγεία

Ορισμένα βασικά σημεία που πρέπει να τονιστούν, σχετικά με τη σημασία της εφαρμογής ενός υγιεινού και σωστού διατροφικού προγράμματος κατά την εφηβική ηλικία είναι :

Κατά την εφηβεία το άτομο αποκτά την ευθύνη της υγείας του και τις συνήθειες που θα ισχύσουν κατά την ενήλικο ζωή του και θα καθορίσουν την ποιότητά της. Είναι λοιπόν ιδιαίτερα σημαντική η απόκτηση γνώσεων σχετικά με τη σωστή διατροφή και η εγκατάσταση ανάλογης διατροφικής συμπεριφοράς.

Κατά την εφηβεία αυξάνεται ο αριθμός των λιποκυττάρων του σώματος και η εμφάνιση παχυσαρκίας κατά την ηλικία αυτή συνδυάζεται με μεγαλύτερη πιθανότητα παραμονής της κατά την ενήλικο ζωή. Η παχυσαρκία (που συχνά συνοδεύεται από υπερλιπιδαιμία, υπέρταση και αντοχή στην ινσουλίνη) αποτελεί μάστιγα της εποχής μας και κύρια αιτία της καρδιαγγειακής νόσου των ενηλίκων.

Σημαντικό ποσοστό κακοηθειών στον άνθρωπο σχετίζονται με τη διατροφή και η πρόληψη μπορεί να εστιαστεί σε απλούστατες διαιτητικές παρεμβάσεις όπως η αύξηση της κατανάλωσης αντιοξειδωτικών παραγόντων (βιταμινών), η έμφαση στην κατανάλωση φυτικών ινών (προστασία από τον καρκίνο του παχέος εντέρου) και η μείωση της κατανάλωσης των κορεσμένων ζωϊκών λιπών που έχει συσχετισθεί με τον καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών.

Η εφηβεία είναι η ηλικία απόκτησης της κορυφαίας οστικής μάζας και η ηλικία –κλειδί για την πρόληψη της οστεοπόρωσης των ενηλίκων μέσω της επαρκούς ημερήσιας πρόσληψης ασβεστίου. Η απαραίτητη ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου είναι 1300mg (4 ποτήρια γάλα ή 3 ποτήρια εμπλουτισμένου με ασβέστιο γάλακτος ή ισοδύναμες μερίδες γαλακτοκομικών). Ας σημειωθεί ότι η οστεοπόρωση αποτελεί μια νόσο με σημαντική νοσηρότητα και κόστος σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.

Οι ανάγκες σε σίδηρο αυξάνονται κατά την εφηβεία λόγω της αύξησης του όγκου του αίματος και στα δύο φύλα, της εμφάνισης εμμηνορρυσίας στα κορίτσια και της ανάπτυξης του μυϊκού ιστού στα αγόρια.

ΕπίλογοςΔυστυχώς τα ΜΜΕ προβάλουν γυναίκες που βρίσκονται στο πρόβλημακαι όχι αυτές που έχουν αναρρώσει και ζουν μια φυσιολογική ζωή. Δενπροβάλλεται η ελπίδα, η άλλη πλευρά της ζωής όπου η “απεργία πείνας”μετατρέπεται σε πραγματική όρεξη για τη ζωή και τον εαυτό. Η ΝευρικήΑνορεξία λειτουργεί ύπουλα και καταλυτικά στη ζωή ενός εφήβου αλλά και ταυτόχρονα στην οικογένειά του. Με τις πρώτες υποψίες ότι συμβαίνει κάτι τέτοιο σε άτομο τουπεριβάλλοντός μας, θα πρέπει να προσπαθήσουμε να οδηγήσουμε τοάτομο όσο πιο γρήγορα σ'έναν ειδικό για ν' αρχίσει την θεραπεία. Ταάτομα αυτά ξέρουν να κρύβονται πολύ καλά, αλλά κάθε μέρα χωρίςβοήθεια είναι μια χαμένη μέρα...» Η νευρική ανορεξία είναι ένα συχνό φαινόμενο.Είναι σημαντικό λοιπόν να ενημερωθούμε όλοι μας πάνω σε αυτό το θέμα, αυτός είναι και ο λόγος που το επιλέξαμε!

Ευχαριστούμε για την προσοχή σας