ΤΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Το παιχνίδι έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην ελληνική κοινωνία. Από τα αρχαία χρόνια, έχει βοηθήσει χιλιάδες παιδιά στον κόσμο, στις δυσκολίες και τα προβλήματά τους. Οι αρχαίοι Έλληνες το είχαν ως μέσο αυτοαγωγής, γι’ αυτό και έδιναν μεγάλη σημασία στον ρόλο του. Αυτοί ήταν οι πρώτοι που κατάλαβαν την αξία των ομαδικών παιχνιδιών και πίστεψαν ότι με αυτά μπορούσε να πραγματοποιηθεί η τελειοποίηση της ανθρωπότητας. Η παιδαγωγική τους αξία επισημαίνεται από τον Πλάτωνα, ο οποίος αναφέρει ότι το παιδί πρέπει να ασχολείται με τα ομαδικά παιχνίδια, ώστε να προετοιμαστεί καλύτερα για τη μελλοντική ιδιότητα του πολίτη (Νόμοι 1, 643c).Θεωρούσαν, όμως, ότι ήταν επίσης σημαντικά και για τους ενήλικες. Έτσι και εκείνοι αφιέρωναν μεγάλο μέρος του ελεύθερου χρόνου τους σε αγώνες και ομαδικά παιχνίδια. Στην αρχαία Ελλάδα έπαιζαν πολλά ομαδικά παιχνίδια στις αυλές και στο δρόμο και πάντα υπήρχαν κανόνες οι οποίοι τηρούνταν πιστά από όλους. Γι’ αυτό το λόγο, κιόλας, έλεγαν πως το παιχνίδι ήταν ένα μεγάλο αγαθό. Πίστευαν επίσης πως το παιχνίδι αναπτύσσει τη συντροφικότητα, ασκεί το σώμα, καλλιεργεί το πνεύμα, μαθαίνει τα παιδιά να σέβονται τους κανόνες-νόμους του παιχνιδιού και έτσι να σέβονται και να τηρούν τους νόμους της πατρίδας τους όταν μεγαλώσουν. Τα κορίτσια έπαιζαν με διαφορετικά παιχνίδια από τα αγόρια και όλα μαζί τα ομαδικά παιχνίδια της εποχής εκείνης ενώ αρκετά από αυτά προέβλεπαν και τη χρήση αντικειμένων.

Ένα από τα πρώτα παιχνίδια των παιδιών ήταν η πλαταγή (πλαταγώ = δημιουργώ ήχο κρούοντας), η σημερινή κουδουνίστρα, που φέρεται να επινόησε ο «πατέρας» της μαθηματικής μηχανικής Αρχύτας από τον Τάραντα τον 4ο αι. π.Χ. και δείγμα της εκτίθεται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Φτιαγμένη από πηλό ή μέταλλο και γεμισμένη με πετραδάκια ή σπόρους, όχι μόνο διασκέδαζε και ηρεμούσε τα νήπια, αλλά, σύμφωνα με τις δοξασίες της εποχής, απομάκρυνε και τα κακά πνεύματα.

Κάτι σημαντικό που πρέπει να αναφερθεί είναι ότι, σύμφωνα με την ελληνική παράδοση, τα παιδιά στην αρχαία Ελλάδα, όταν ενηλικιώνονταν, θυσίαζαν τα παιχνίδια τους στους θεούς, ως ένδειξη του ιδιαίτερου ρόλου που διαδραμάτιζαν στην ζωή τους τα παιχνίδια αυτά.

ΚΟΡΙΤΣΙΑ

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά κοριτσίστικα παιχνίδια ήταν η πλαγγόνα. Τα κορίτσια στην αρχαιότητα εκπαιδεύονταν για το ρόλο της μητέρας από πολύ μικρή ηλικία και για αυτό τον λόγο δεν αποχωρίζονταν τις κούκλες τους, τις πλαγγόνες. Οι κούκλες είχαν διαφορετικά ονόματα ανάλογα από το υλικό κατασκευής τους. Ονομάζονταν «νύμφες και κόρες» όταν ήταν φτιαγμένες από πηλό ή κερί και είχαν συμβολικό χαρακτήρα. Εκείνες που κινούνταν με την με την βοήθεια συρμάτων, όπως οι σημερινές μαριονέτες, ονομάζονταν «νευρόσπαστα» ή «δαίδαλα», αφού οι κούκλες με κινητά μέλη αποδίδονταν στον σπουδαίο τεχνίτη της Κνωσού, Δαίδαλο.

Τα κορίτσια την παραμονή του γάμου τους προσέφεραν τις κούκλες τους στους θεούς σε ιεροτελεστία που σηματοδοτούσε τη μετάβαση στην ενήλικη ζωή τους.

ΑΓΟΡΙΑ

Το αγαπημένο παιχνίδι των μεγαλύτερων αγοριών ήταν το άθυρμα, ένα πήλινο αλογάκι πάνω σε ρόδες, που το έσερναν σε όλο το σπίτι.

Όταν τα παιδιά δεν είχαν αμαξάκι με ρόδες, ένα καλάμι μεταμορφωνόταν μέσα από τα παιδικά μάτια τους σε άλογο. Ακόμη και ο βασιλιάς της Σπάρτης Αγησίλαος έπαιζε αυτό το παιχνίδι με τα εγγόνια του.

Ένα ακόμα αγαπημένο παιχνίδι των παιδιών ήταν η Βέμβιξ. Η Βέμβιξ είναι η γνωστή μας ξύλινη ή μεταλλική σβούρα. Η βέμβιξ ήταν φτιαγμένη από ξύλο, ορείχαλκο ή

πηλό.

Γιο-Γιο: Οι παίκτες σκάλιζαν σε ένα ξύλο δυο δίσκους που ενώνονταν στο κέντρο με έναν κυλινδρικό άξονα, πάνω στον οποίο στερέωναν την αρχή μιας κλωστής την

οποία στη συνέχεια τυλίγουν γύρω-γύρω. Το γιο-γιο ήταν έτοιμο. Το άφηναν να πέσει και η κλωστή ξετυλιγόταν, ενώ με μια κίνηση του χεριού ξαναμαζευόταν γύρω από τον άξονα. Έπειτα, το άφηναν πάλι να πέσει και ξανά από την αρχή. Η αρχαία ονομασία του γιο-γιο δεν μας είναι γνωστή.

Τα ζάρια ή πεσσοί , όπως και στις μέρες μας, είχαν σημεία σε κάθε πλευρά, από το 1 μέχρι το 6. Ανήκουν στην κατηγορία των τυχερών παιχνιδιών και παίζονταν επίσης από τους άντρες. Ήταν από πηλό, οστά, ελεφαντοστό, χαλκό ή άλλο πολύτιμο μέταλλο.

Στην εικόνα φαίνεται ο Αχιλλέας με τον καλύτερο φίλο του Πάτροκλο να παίζουν ένα παιχνίδι χρησιμοποιώντας τους πεσσούς.

Στα παιδιά άρεσε πολύ να παίζουν και ομαδικά παιχνίδια. Μερικά από αυτά συνεχίζουν να υπάρχουν μέχρι και σήμερα:

Η αμπάριζα ήταν το κυνηγητό, το οποίο συναντάμε σήμερα με το ίδιο όνομα και σαν σκλαβάκια.

Η αποδιδρασκίνδα είναι το σημερινό μας κρυφτό. Ένας παίχτης έκλεινε τα μάτια του και οι άλλοι έτρεχαν να κρυφτούν σε συγκεκριμένο χρόνο. Ο παίχτης αυτός, όταν άνοιγε τα μάτια του έπρεπε να βρει που κρύβονται οι άλλοι και να προλάβει να φτάσει πρώτος στη θέση του.

Μυίνδα. Το παιχνίδι αυτό παιζόταν από πολλά παιδιά.

Ένα από όλα τα παιδιά που οριζόταν μετά από κάποιο λάχνισμα, έδενε τα μάτια του με μαντήλι έτσι ώστε να μη βλέπει τους υπόλοιπους και φωνάζοντας «φυλάττου» άρχιζε να γυρίζει με απλωμένα χέρια προσπαθώντας να ακουμπήσει ή να συλλάβει κάποιον από τους συμπαίχτες του.Αν συνελάμβανε κάποιον, οι παίχτες αντάλλασσαν ρόλους.Αν πάλι ακουμπούσε κάποιον, προσπαθούσε να μαντέψει το όνομά του και αν το πετύχαινε αντάλλασσαν ρόλους, αλλιώς το παιχνίδι συνεχιζόταν όπως πριν.Στην Αιτωλία, το παιχνίδι αυτό παιζόταν κι ήταν γνωστό με το όνομα Γριούλα. Σε άλλες περιοχές λεγόταν τυφλόμυγα.

Η σφαίρα (μπάλα) στην αρχαία Ελλάδα ήταν κατασκευασμένη από αλογότριχες κι ως εξωτερικό περίβλημα είχε δέρμα ή κομμάτια ύφασμα ραμμένα μεταξύ τους. Την μπάλα δεν τη χτυπούσαν ποτέ με τα πόδια, αλλά έπαιζαν πάντα με τα χέρια.

Κολλαβίζειν:

Το παιχνίδι αυτό παιζόταν από αγόρια και κορίτσια.

Με κάποιο δείξιμο, ένα παιδί έκρυβε με την παλάμη του δεξιού χεριού το πρόσωπό του, ώστε να μη βλέπει στα δεξιά του.

Έφερνε το αριστερό χέρι κάτω απ’ τη μασχάλη του δεξιού χεριού και άνοιγε την παλάμη του.

Τα υπόλοιπα παιδιά έρχονταν στα δεξιά του κι ένα απ΄ όλα, χτυπούσε την προτεταμένη παλάμη.

https://www.google.gr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwivzqLs-7zQAhVD3SwKHe1ICYgQtwIIHzAB&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3D8d3zbjPhwY4&usg=AFQjCNEY_5SAZ6h3ImH0xDKjiU_UKL_L-w&sig2=PVYeaZ5epK4KXnBlwuiWSw

Το αστραγαλίζειν, το παιχνίδι δηλαδή με τους αστράγαλους ή αλλιώς τα κότσια, ήταν από τα πιο αγαπημένα,τόσο των αγοριών όσο και των κοριτσιών. Τους αστράγαλους τους μαζεύουν από τα πίσω πόδια των κατσικιών και των αρνιών. Καμιά φορά αντί για αστράγαλους χρησιμοποιούσαν πετρούλες ή καρύδια και αμύγδαλα που τους άρεσε και να τα τρώνε ! Τα παιδιά έπαιζαν και τους «αρτιάζειν αστραγάλους», τα μονά ζυγά. Έκρυβε ο ένας του αστραγάλους στο χέρι του κι ο άλλος προσπαθούσε να μαντέψει αν ο αριθμός των αστράγαλων ήταν μονός ή ζυγός, δηλαδή περιττός ή άρτιος.

ΠΗΓΕΣ:

http://daskalabm3.blogspot.gr/p/blog-page_25.html http://www.mikrosanagnostis.gr/thema-athina-mathekiafto.asp http://www.paignidia.gr/