Το θεμέλιο του ανθρωπισμού

ΣΩΜΑ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΣΑΜΑΡΕΙΤΩΝ KAI ΔΙΑΣΩΣΤΩΝ

ΕΡΥΘΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣΘΕΜΕΛΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ

1η Έκδοση

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΚΔΟΣΗΣ

Επιμέλεια Έκδοσης:Παναγιώτης Ιωαννίδης (Εθελοντής Σαμαρείτης Διασώστης Ε.Ε.Σ.)Ηρώ Μπεζουργιάννη (Εθελόντρια Σαμαρείτισσα Διασώστρια Ε.Ε.Σ.)

Διορθώσεις, Γενική Επιμέλεια:Αναστάσιος Γερασιμάτος (Διασώστης - Εκπαιδευτής Εκπαιδευτών Ε.Ε.Σ.)Νικόλαος Σχοινάς (Εθελοντής Σαμαρείτης Ε.Ε.Σ.)

Στοιχειοθεσία και επιμέλεια εξωφύλλου:Παναγιώτης Ιωαννίδης

Η παρούσα έκδοση αποτελεί πρωτοβουλία του Σώματος Εθελοντών Σαμαρειτών και Διασωστών Νέας Σμύρνης.

Πρώτη Έκδοση: Πάτρα 2008©2008 Εκδοση - Παραγωγή - Διάθεση: Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός Διεύθυνση Σώματος Σαμαρειτών και Διασωστών Τμήμα Εκπαίδευσης

Με τη διατήρηση κάθε δικαιώματος. Απαγορεύεται η αναπαραγωγή, αντιγραφή, ψηφιοποίηση μέρους ή όλου του παρόντος χωρίς γραπτή άδεια των εκδοτών σύμφωνα με 2121/1993 (ΦΕΚ 25, 4/3/93). Για οποιαδήποτε απορία σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα του βιβλίου αυτού, επικοινωνήστε με την Διεύθυνση Εκπαίδευσης του Σώματος Σαμαρειτών και Διασωστών του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού.

www.redcross.grwww.samareites.gr

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Κεφάλαιο Ι. Η ιστορία του Ανθρωπιστικού Κινήματος i. Αρχαίοι Χρόνοι ii. Μεσαίωνας iii. Μέχρι την ίδρυση του Ερυθρού Σταυρού iv. Η ίδρυση της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού v. Μια σύμβαση που υπογράφεται στη Γενεύη

Κεφάλαιο ΙΙ. Θεμελιώδεις Αρχές i. Ανθρωπισμός ii. Αμεροληψία iii. Ουδετερότητα iv. Ανεξαρτησία v. Εθελοντισμός vi. Ενότητα vii. Παγκοσμιότητα

Κεφάλαιο ΙΙΙ. Έμβλημα

Κεφάλαιο IV. Οργάνωση και Δομή του Κινήματος i. Γενικά ii. Καταστατικά Όργανα iii. Διεθνής Επιτροπή (ICRC) iv. Εθνικοί Σύλλογοι v. Ομοσπονδία Εθνικών Συλλόγων (IFRC)

Κεφάλαιο V. Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο

Κεφάλαιο VI. Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός i. Γενικά ii. Δραστηριότητες

Βιβλιογραφία

81113151820

2224252627292931

32

404243455154

58

666770

80

Το φωτογραφικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε στο βιβλίο αυτό έχει αντληθεί από το public domain και δεν διατηρεί πνευματικά δικαιώματα. Οι φωτογραφίες που φέρουν το έμβλημα του Ερυθρού Σταυρού ανήκουν στην Διεθνή Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού η οποία διατηρεί τα δικαιώματά τους

6 7

ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ

O ερυθρός σταυρός σε λευκό φόντο, όπως τον οραματίστηκε ο Ερρίκος Ντυνάν και εξέλιξαν εκατομμύρια Εθελοντές αποτελεί πολύ παραπάνω από ένα απλό σύμβολο. Είναι ένας τρόπος ζωής και μια ξεχωριστή θεώρηση του κόσμου βασισμένη σε απλές, πανανθρώπινες αξίες. Στα πλαίσια της εκπαίδευσής μας στον Ερυθρό Σταυρό θέλουμε κάθε μέλος της μεγάλης μας οικογένειας να γνωρίζει τη θεωρητική βάση πάνω στην οποία θεμελιώνουμε τη δράση μας. Αναγνωρίζουμε την ευθύνη που συνοδεύει να φέρεις το έμβλημα του Ερυθρού Σταυρού στη στολή σου, όπως και την ευθύνη να γνωρίζουμε και να τιμούμε τα πρόσωπα και τα γεγονότα που μας έφεραν ως εδώ, γιατί λησμονώντας τους ανθρώπους και τα έργα τους, λησμονούμε μαζί και το όραμα μας.

Το παρόν βιβλίο δεν αποτελεί σε καμιά περίπτωση προϊόν πρωτογενούς έρευνας, ούτε ακολουθεί τις αυστηρές ακαδημαϊκές μεθόδους συγγραφής. Ωστόσο, μετά από πολύμηνη μελέτη των διαθέσιμων πηγών, διαλέξαμε τα κείμενα αυτά που θεωρούμε ότι ανταποκρίνονται καλύτερα στο γνωστικό μας αντικείμενο, γνωρίζοντας τους περιορισμούς μας αλλά και αναγνωρίζοντας ότι θα μπορούσαν να γραφτούν εκατοντάδες σελίδες παραπάνω για κάθε μια από της ενότητες του παρόντος. Σκοπός μας άλλωστε δεν είναι να έρθει στα χέρια μας ένα στερεότυπο, δυσανάγνωστο και ακατανόητο εγχειρίδιο, αλλά ένα εργαλείο γνώσης και εκπαίδευσης. ένα έγγραφο-όπλο στα χέρια των Εθελοντών μας και ταυτόχρονα ένας οδηγός ερυθροσταυρικού ιδεώδους.

Δεν ήταν εύκολη δουλειά να συσκευάσουμε το κεφάλαιο της Ιστορίας σε ένα ελκυστικό πακέτο, ούτε να μιλήσουμε με απλά λόγια για το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο σε ανθρώπους χωρίς εξειδικευμένη νομική κατάρτιση. Για να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες αυτές βασιστήκαμε στη βοήθεια των ανθρώπων του Τμήματός μας, όπως και άλλων μελών του Κινήματος χωρίς την πολύτιμη συμβολή των οποίων δεν θα μπορούσαμε να ολοκληρώσουμε το έργο μας.

Για τη συντακτική ομάδα,Ιωαννίδης Παναγιώτης

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το Διεθνές Κίνημα του Ερυθρού Σταυρού και της Ερυθράς Ημισελήνου, το οποίο έχει ταχθεί στην ανακούφιση και πρόληψη του ανθρώπινου πόνου σε όλες τις περιστάσεις, σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη εποχή, είναι ισχυρό, σύγχρονο, αποτελεσματικό.

Δύναμή του, οι Εθελοντές και τα στελέχη του, το παγκόσμιο δίκτυό του, οι θεμελιώδεις αρχές που το διέπουν, η εμπειρία και η αποτελεσματικότητά του, το κύρος και η αξιοπιστία του.

Ιδιαίτερα η αξιοπιστία του Διεθνούς Κινήματος, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο, για να κερδισθεί η εμπιστοσύνη του κάθε πολίτη, οπουδήποτε στο κόσμο, προς τον οργανισμό μας και προς τις προσφερόμενες υπηρεσίες μας.

Σπουδαία προτεραιότητα όλων των Εθελοντών, όλων των στελεχών και όλων όσων εκπροσωπούν τo Κίνημά μας, είναι το να γνωρίζουμε πολύ καλά το ‘ποιοι είμαστε’ και το ‘τι κάνουμε’ και να μπορούμε να το μεταδίδουμε με σαφήνεια και σταθερότητα προς όλους.

Αυτή την καλή γνώση έρχεται να την ενισχύσει το παρόν εκπαιδευτικό εγχειρίδιο με τίτλο “Ερυθρός Σταυρός - Θεμέλιο Ανθρωπισμού” το οποίο αποτελεί αξιόλογη πρωτοβουλία Ομάδας Εθελοντών Σαμαρειτών του Σώματος Εθελοντών Σαμαρειτών και Διασωστών Νέας Σμύρνης.

Το Τμήμα Εκπαίδευσης της Διεύθυνσης Σώματος Σαμαρειτών και Διασωστών του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, αφού αξιολόγησε και επεξεργάστηκε το εκπαιδευτικό εγχειρίδιο με τίτλο “Ερυθρός Σταυρός - Θεμέλιο Ανθρωπισμού”, αποφάσισε την καθιέρωσή του, ως βασικό εκπαιδευτικό εγχειρίδιο, για την εκπαίδευση όλων των Εθελοντών (Νεότητας, Σαμαρειτών, Διασωστών, Ναυαγοσωστών, Εκπαιδευτών, Ειδικών Συνεργατών, κ.λ.π.) που ανήκουν στην Διεύθυνση Σώματος Σαμαρειτών και Διασωστών.

Ευχόμαστε, να αποτελέσει ένα χρήσιμο βοήθημα για όλους.

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Γ. ΓΕΡΑΣΙΜΑΤΟΣΔιασώστης – Εκπαιδευτής Εκπαιδευτών

Προϊστάμενος Τμήματος ΕκπαίδευσηςΔιεύθυνσης Σώματος Σαμαρειτών κ’ Διασωστών

ΙΣΤΟΡΙΑ

9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ

“... Στο πεδίο της μάχης, σύννεφα σκόνης σηκώνονταν από τους δρόμους προς τους ουρανούς, σχηματίζοντας ένα πυκνό νέφος που σκοτείνιαζε τον

αέρα και τύφλωνε τους στρατιώτες που μάχονταν...”

Ε.Ντυνάν, Μια Ανάμνηση από το Σολφερίνο

ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

Με το τέλος της ανάγνωσης του κεφαλαίου αυτού, σκοπός είναι να έχουμε μια σαφή απάντηση στις εξής ερωτήσεις:

1. Πως εξελίχθηκε το ανθρωπιστικό κίνημα μέσα στους αιώνες;

2. Ποιοι άνθρωποι-κλειδιά διαμόρφωσαν την πορεία του;

3. Ποιά γεγονότα και ποιοί άνθρωποι συνετέλεσαν στη δημιουργία του Κινήματος του Ερυθρού Σταυρού;

8

10

ΙΣΤΟ

ΡΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ

11

Κεφάλαιο 1 ● Η Ιστορία του Ανθρωπιστικού Κινήματος

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ

Το Κίνημα του Ερυθρού Σταυρού δεν γεννήθηκε από τη μια μέρα στην άλλη. Αποτέλεσε την ώριμη απάντηση της ανθρωπότητας, που μετά από τρεις χιλιάδες χρόνια καταγεγραμμένης ιστορίας αποφάσισε να θέσει θεσμικά όρια στον πόνο που προκαλούσε ο άνθρωπος στον άνθρωπο. Είναι προφανές ότι απ’ αρχής χρόνου, ο άνθρωπος προσπαθούσε να μετριάσει τα δεινά του πολέμου και να χωρέσει τον μέγιστο δυνατό σεβασμό στην ανθρώπινη φύση κατά την διάρκεια των πολεμικών εχθροπραξιών. Οι ανθρωπιστικές εκφράσεις έπαιρναν κατά καιρούς διάφορες μορφές, ανάλογα με το πως επέτρεπαν οι ιδιαίτερες συνθήκες των καιρών και των τόπων. Με τα λόγια του Jean Pic-tet, επίτιμου προέδρου της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού, σε μια διάλεξή του στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης το 1984, η μορφή που παίρνουν οι ανθρωπιστικές αυτές εκφράσεις είναι αποτέλεσμα της διαλεκτικής σχέσης μεταξύ της ηθικής επιταγής (ανθρωπισμός) και της αναγκαιότητας -(καθήκον των αρχών να διαφυλάσσουν την πολιτεία)- τίποτε διαφορετικό από την αέναη σύγκρουση μεταξύ Κρέοντα και Αντιγόνης. Η εξελικτική αυτή πορεία στο χρόνο παρουσιάζει μερικά εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία: Πρώτον, τη χρονική συγκυρία των εξελίξεων που συμπίπτει με τις μεγαλύτερες καταστροφές της ιστορίας, και μετά η παγκόσμια φύση του ανθρωπισμού και των αξιών που τον περιστοιχίζουν. Η μελέτη της ιστορίας του ανθρωπιστικού κινήματος, που κορυφώνεται με την ίδρυση του Ερυθρού Σταυρού και την τοποθέτησή του στο πηδάλιο της συλλογικής αυτής προσπάθειας, είναι αδιαμφισβήτητα σημαντική και μας φέρνει τόσο πίσω όσο και οι πρώτες καταγραφές της ιστορίας.

1. ΑΡΧΑΙΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το στοιχείο του ανθρωπισμού είναι όσο παλιό όσο και ο ίδιος ο άνθρωπος. Υπήρξε κάποτε η αντίληψη που ήθελε την ιδέα του Δικαίου του Πολέμου να γεννιέται στα σκοτεινά χρόνια του Μεσαίωνα, αλλά η αντίληψη αυτή είναι από χρόνια ξεπερασμένη. Από τις πρώτες κιόλας κοινωνίες του ανθρώπου συναντάμε κανόνες που όριζαν περιορισμούς στη διεξαγωγή των πολεμικών επιχειρήσεων και διέπονταν από ανθρωπιστικά κίνητρα. Από την αρχή της ανθρώπινης ιστορίας, υπήρξε μια προσπάθεια να χωρέσει το κατά δύναμη περισσότερη δόση ανθρωπιάς μέσα στο αναγκαίο κακό του πολέμου για να περιοριστεί η ανθρώπινη δυστυχία. Στις φυλές των Παπούα που μάχονταν αενάως η μια την άλλη όπως και σε άγριες φυλές τις Αμερικάνικης ηπείρου και σε διαφόρους άλλους πρωτόγονους πολιτισμούς συναντούμε τα πρώτα δείγματα κανόνων και περιορισμών, καθώς και μιας ικανοποιητικής δόσης σεβασμού προς το αντίπαλο. Στοιχεία αυτής αποδεικνύονται όταν συναντούμε πρακτικές όπως η προειδοποίηση πριν την έναρξη των εχθροπραξιών, η απαγόρευση της παραμόρφωσης της άκρης των βελών (πρακτική που προκαλούσε ιδιαίτερο πόνο), η φροντίδα των τραυματιών και η περισυλλογή των νεκρών. Για τους Σουμέριους ο πόλεμος υπήρξε ένας οργανωμένος θεσμός με επίσημη κήρυξη και λήξη, ασυλία μεσολαβητών ή διαιτητών και συνθήκες ειρήνης. Ο βαβυλωνιακός πολιτισμός επίσης είχε εκφράσει τις ανθρωπιστικές του ανησυχίες μέσα στον γνωστό σε όλους Κώδικα του Χαμουραμπί, που όριζε την απελευθέρωση των ομήρων με την καταβολή συμβολικών λύτρων. Πρόσφατες ανασκαφές ανακάλυψαν ότι και οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, όπως και οι Χετταίοι έδειχναν ιδιαίτερο σεβασμό τόσο στους αιχμαλώτους τους, όσο και στον άμαχο πληθυσμό.

Ο κώδικας του Χαμουραμπί είναι ένα από τα αρχαιότερα κείμενα που, μεταξύ άλλων,

είχαν και ανθρωπιστικό περιεχόμενο

Η μελέτη των φυλών των Παπούα μας έδωσε στοιχεία αρχέγονης ανθρωπιστικής

συμπεριφοράς

Σώμα Εθελοντών Σαμαρειτών και Διασωστών

12

ΙΣΤΟ

ΡΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ

13


Δεν θα μπορούσε να μην γίνει αναφορά στο ινδικό έπος Mahabharata, γραμμένο το 400 π.Χ. στο οποίο συναντώνται απίστευτες ομοιότητες με τους κατά πολύ μεταγενέστερους κανόνες της Χάγης του 1907. Αναφορικά, απαγορεύονται συγκεκριμένα όπλα και μέθοδοι διεξαγωγής πολέμου που προκαλούν ιδιαίτερο πόνο, απαγόρευση χρήσης βελών με φωτιά, περιορισμοί στη διαχείριση της περιουσίας του αντιπάλου και καθορισμός σωστής πρακτικής στην συμπεριφορά απέναντι στους αιχμαλώτους πολέμου. Την ίδια εποχή στην Κίνα, ο μεγάλος στρατηγός Sun Τzu συντάσσει το πρωτοποριακό έργο «Τέχνη του Πολέμου» που αποδίδει σωρευτικά την εμπειρία της κινεζικής φιλοσοφίας περί πολέμου: «Το να πολεμάς και να νικάς σε όλες σου τις μάχες δεν είναι η ύψιστη τελειότητα. Η ύψιστη τελειότητα συνίσταται στην εξουδετέρωση της εχθρικής αντίστασης χωρίς μάχη». Μέσα στην φιλοσοφία του Κομφούκιου και στις εθιμικές πρακτικές της άπω Ανατολής συναντούμε και τoν κώδικα ‘Ci Ma’ («Στη Μάχη») στον οποίο αναφέρεται χαρακτηριστικά: «...στον πόλεμο πρέπει να επιδιώκεται η θανάτωση όσο το δυνατόν λιγότερων αντιπάλων και η πρόκληση όσο το δυνατόν μικρότερης ζημίας. Αυστηρή στρατιωτική πειθαρχία και πολιτική, ως προς τον σεβασμό των αμάχων, που ανήκουν στον εχθρό, ταυτίζεται με την ιδέα του πολιτισμού». Στην αρχαία Ελλάδα επίσης συναντώνται στοιχεία πρώιμου ανθρω-πιστικού δικαίου, όπως μια γενική συμφωνία να μη διεξάγονται πολεμικές επιχειρήσεις τους χειμερινούς μήνες, η ανταλλαγή των σωρών των νεκρών μετά τις μάχες και η απελευθέρωση των αιχμαλώτων με λύτρα, είναι μόνο λίγα από τα στοιχεία που εμφανίζονται στα κείμενα των αρχαίων

ιστορικών. Χαρακτηριστική ήταν και η σε θάνατο καταδίκη των έξι Αθηναίων στρατηγών για την παράληψη τους να περισυλλέξουν τους ναυαγούς στη ναυμαχία των Αργινουσσών κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού Πολέμου. Ακόμα και αν η καταδίκη των στρατηγών στην περιβόητη αυτή δίκη είχε να κάνει με την αμέλεια τους απέναντι σε φίλιες δυνάμεις και δεν επέβαλε την βοήθεια προς τους ναυαγούς ανεξαρτήτως πλευράς στη διαμάχη, βοήθησε στη δημιουργία ενός κλίματος σεβασμού της ανθρώπινης ζωής εν γένει, αντίστοιχο του οποίου δεν θα συναντήσουμε ούτε στη Διακήρυξη των Παρισίων το 1856, περισσότερο από δυο χιλιάδες χρόνια αργότερα. Το αχνό φως των ανθρωπιστικών αυτών εκφράσεων ήταν σημαντικά πρωτοποριακό για την εποχή του και προδίδει την προδιάθεση των κοινωνιών για ακόμα πιο ουσιαστικό περιορισμό των δεινών του πολέμου.

2. ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ

Η γενική ηθική κατάπτωση κατά τον Μεσαίωνα δεν θα μπορούσε παρά να εκφραστεί και στα πεδία των μαχών. Η θρησκεία αναβαθμίζεται σε ύψιστο ρυθμιστικό παράγοντα και ορίζει την συμπεριφορά των εμπολέμων σε ένα αξιοσημείωτο βαθμό. Εισάγεται ο όρος του ‘Δικαίου Πολέμου’ και η προσφυγή σε αυτόν είναι θέλημα Θεού. Βασισμένες εκατέρωθεν οι πλευρές στα ιερά κείμενα της Βίβλου και της Καινής Διαθήκης είτε στο Κοράνι, σφαγιάζονται μεταξύ τους και μαζί χιλιάδες άμαχοι σε παραλογισμούς και ακρότητες που όμοιες τους δεν είχε γνωρίσει έως τότε η ανθρωπότητα. Ο οποιοσδήποτε σεβασμός της ζωής και της αξιοπρέπειας υφίστατω μόνο μεταξύ ομοθρήσκων. Η χριστιανική εκκλησία δεν δίσταζε να αναγνωρίζει ως δίκαια την εκτέλεση των αιχμαλώτων πολέμου με την αιτιολογία ότι ήταν

Η μάχη του Kurukshetra στο χειρόγραφο του ινδικού έπους

Μαχαμπχαράτα

Παραδοσιακή έκδοση της ‘Τέχνης του Πολέμου’ σε

μπαμπού

Μόνο κάποιος που γνωρίζει τα καταστροφικά αποτελέσματα ενός πολέμου, μπορεί να κατανοήσει τη μεγάλη σπουδαιότητα της γρήγορης εξέλιξης του. Μόνο κάποιος βαθύς γνώστης των δεινών του πολέμου μπορεί να βρει τον τρόπο να τον διεξάγει επωφελώς.

Sun Zu “Η τέχνη του Πολέμου” 400 π. Χ.

Ο πόλεμος στην αρχαία Ελλάδα είχε κανόνες με βάση την ανθρωπιστική αίσθηση

του δικαίου

Η πολιορκία της Αντιόχειας (πάνω) και το Συμβούλιο του

Κλερμόντ (κάτω)


14

ΙΣΤΟ

ΡΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ

15


‘αιρετικοί’ καθώς και το δικαίωμα του νικητή ‘πιστού’ να χρησιμοποιήσει τον αιχμάλωτο πολέμου ως σκλάβο ή, κατά το ευγενέστερο, ως ‘υπηρέτη’. Μέσα στον παραλογισμό της κανονιστικής επέμβασης της θρησκείας στο στρατιωτικό γίγνεσθαι γεννήθηκε και ο άγραφος ‘Κώδικας της Ιπποσύνης’ που προσπάθησε να ορίσει συμπεριφορές με βάση την χριστιανική ηθική, αλλά έχασε τον στόχο του σύντομα. Μια άλλη αξιόλογη προσπάθεια για τον περιορισμό των δεινών από την μεριά της εκκλησίας έγινε με την επιβολή της «Εκεχειρίας του Θεού» (Truce of God), που απαγόρευε τις πολεμικές επιχειρήσεις από Παρασκευή έως Κυριακή, και κράτησε για αρκετό καιρό. Φυσικά αντίστοιχες ακρότητες συναντήθηκαν και από την πλευρά του Ισλάμ κατά των αλλοθρήσκων, ωστόσο με λιγότερο σκοτεινά παραδείγματα- και μια λαμπρή εξαίρεση: τον σαρακηνό Salah-al-Din (Saladin) που ηγήθηκε της αραβικής άμπωτης στους Αγίους Τόπους το 1187, στη κατάληψη της Ιερουσαλήμ έδωσε εντολή να μην θανατωθεί ούτε ένας χριστιανός, να απελευθερωθούν οι αιχμάλωτοι πολέμου και χρησιμοποίησε τους γιατρούς του στρατού του για την κοινή περίθαλψη των τραυματιών, τόσο των δικών του όσο και των αντιπάλων. Στα βάθη της Ασίας εκείνο τον καιρό (12ος αιώνας), εφαρμόζεται ο κώδικας Bushido. Σύμφωνα με αυτόν ορίζεται η ανθρωπιστική συμπεριφορά που πρέπει να υπάρχει όχι μόνο κατά τη διάρκεια της μάχης αλλά και προς του αιχμαλώτους πολέμου. Τον 17ο αιώνα συναντώνται γραπτές αναφορές που θέλουν τον στρατιώτη που σκοτώνει αιχμάλωτο πολέμου να θεωρείται ένοχος ανθρωποκτονίας, ανεξάρτητα αν ο αιχμάλωτος είχε παραδοθεί ή είχε πολεμήσει «μέχρι το τελευταίο του βέλος».

3. ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

Το 1772, ο μεγάλος φιλόσοφος και ανθρωπιστής Jean Jaques Rousseau, έγραψε το “Κοινωνικό Συμβόλαιο”, ένα έργο που χάραξε έντονα την εξελικτική πορεία του Ανθρωπιστικού δικαίου. Σύμφωνα με τις αρχές που διατυπώνει, “ο πόλεμος είναι μια σχέση, όχι μεταξύ ανθρώπων, αλλά κρατών, και τα άτομα είναι εχθροί ευκαιριακά μόνον, όχι ως άνθρωποι, ούτε ως πολίτες, αλλά ως στρατιώτες. Όχι ως μέλη ενός κράτους, αλλά ως υπερασπιστές του. Εφ’ όσον ο στόχος του πολέμου είναι η υποταγή του εχθρικού κράτους, η μία πλευρά έχει το δικαίωμα να σκοτώνει τους αμυνόμενους αντιπάλους, όσο διάστημα κρατάνε όπλα. Από τη στιγμή όμως που θα παραδοθούν και θα αφήσουν τα όπλα τους, παύουν να είναι εχθροί και ξαναγίνονται απλοί άνθρωποι, τις ζωές των οποίων κανείς δεν έχει το δικαίωμα να αφαιρέσει.” Το νόημα της αρχής αυτής, που σύντομα έγινε δεκτή από το σύνολο της Διεθνούς Κοινότητας, είναι ότι οι εχθροπραξίες πρέπει να κατευθύνονται μόνον εναντίον των ενόπλων δυνάμεων του αντιπάλου, όχι εναντίον του αμάχου πληθυσμού, που από τη φύση του δεν παίρνει μέρος στη σύρραξη. Οι ιδέες αυτές αποτέλεσαν βάση για πολλά συμβατικά κείμενα του Ανθρωπιστικού Δικαίου, αλλά και θεμελίωσαν την εξελικτική πορεία του ανθρωπισμού εν γένει. Ένα σημαντικό κεφάλαιο της ιστορίας του ανθρωπιστικού κινήματος γράφτηκε όταν στα 1863, ο Αμερικάνος καθηγητής Francis Lie-ber κατέγραψε ένα σύστημα οδηγιών προς τους διοικητές των στρατευμάτων στο πεδίο της μάχης του Αμερικάνικου Εμφύλιου Πολέμου. Οι οδηγίες αυτές, που εκδόθηκαν με την παρότρυνση του προέδρου Αβραάμ Λίνκολν, έμειναν στην ιστορία ως “Κώδικας Lieber” και αποτέλεσαν τη πρώτη μορφή κωδικοποίησης

Ο Αιγύπτιος Σουλτάνος Σαλαντίν, το λαμπρό

παράδειγμα μιας σκοτεινής εποχής

Οι Σταυροφόροι ακολούθησαν τρομοκρατικές πρακτικές

ενάντια στους Άραβες: μαζικές εκτελέσεις, παλουκώματα, ακρωτηριασμούς, πέταγμα κομμένων κεφαλιών πάνω από τα τοίχη, ακόμα και

καννιβαλισμό (Πολιορκία του Μααράτ)

Το “Κοινωνικό Συμβόλαιο” του Ζαν Ζακ Ρουσσώ

Ο γερμανικής καταγωγής αμερικάνος Φράνσις Λίμπερ,

που έγραψε ένα από τα πρώτα κείμενα σύγχρονου

ανθρωπιστικού δικαίου


16

ΙΣΤΟ

ΡΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ

17


κανόνων Δικαίου του Πολέμου. Ήταν τόσο πλήρης και κατανοητός που έγινε πρότυπο για της δεκαετίες που ακολούθησαν. Είναι επίσης σημαντικό ότι, μεταξύ των οδηγιών και των απαγορεύσεων που θεσπίζει, αντιμετωπίζει με πολύ σκληρό τρόπο τον παραβάτη των οδηγιών, ειδικότερα για πράξεις που υπερβαίνουν τη στρατιωτική αναγκαιότητα, όπως καταστροφή ιδιωτικής περιουσίας του εχθρού, ληστείες, βιασμούς και θανάτωση αμάχων. Για τις περιπτώσεις αυτές προβλέπεται ποινή θανάτου για τον παραβάτη. Αν μάλιστα ο τελευταίος εντοπισθεί στον τόπο της παράνομης πράξης του, επιτρέπεται ακόμα και η άμεση εκτέλεσή του. Στα μέσα του 19ου αιώνα κάνει την εμφάνιση του ένας μεγάλος θεωρητικός, που με την υπερρεαλιστική του προσέγγιση στη φιλοσοφία του πολέμου ενισχύει την άποψη ότι η προσφυγή στον πόλεμο δεν είναι τίποτε άλλο από “μια συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα”. Είναι ο Carl von Clausewitz και στο έργο του “Περί πολέμου” που αποτέλεσε τον αντίποδα της φιλοσοφίας του Rousseau, εμφανίζει τον πόλεμο ως πολιτικό όργανο για να λυγίσει την θέληση του αντιπάλου με χρήση κάθε μέσου. “Σε μια υπόθεση τόσο επικίνδυνη όσο ο πόλεμος, τα σφάλματα που οφείλονται στην καλοσύνη της ψυχής είναι ακριβώς το χειρότερο των πραγμάτων”, γράφει σε κάποιο σημείο του έργου του. Η μισαλλοδοξία και το πάθος της νίκης υπερκάλυψαν κάθε φιλοσοφική και πραγματική προσέγγιση στον άνθρωπο και τα δικαιώματα του κατά το πρώτο ήμισυ του 19ου αιώνα. Όσα είχαν γίνει εθιμικά αποδεκτά παραμερίστηκαν βάναυσα και οι αρχές του ιπποτισμού ξεχάστηκαν μπροστά στη σκοπιμότητα της νίκης. Ίσως όμως έπρεπε η “πολιτισμένη” Ευρώπη να φτάσει στο σημείο αυτό της ηθικής παρακμής για να προκληθεί η μεγάλη αντίδραση σε κάποια φωτισμένα

μυαλά της εποχής εκείνης και να αρχίσει μια τεράστια προσπάθεια αποκατάστασης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Μεμονωμένες προσπάθειες περιορισ-μού των δεινών που προκαλεί ένας μη ελεγχόμενος πόλεμος, έκαναν την εμφάνιση τους περί τα μέσα του αιώνα. Ένας τέτοιος πόλεμος ήταν ο Κριμαϊκός (1853-1856), η σκληρότητα του οποίου ανάγκασε, αμέσως μετά τη λήξη του, τις κυβερνήσεις της Αγγλίας και της Ρωσίας να προχωρήσουν σε δραστικές αναδιαρθρώσεις της στρατιωτικής τους οργάνωσης και έδωσε την ευκαιρία να προωθηθούν πρωτοβουλίες για τη δημιουργία ειδικών στρατιωτικών ιατρικών μονάδων. Στο διάστημα αυτό, μόνο κάποιες εξέχουσες προσωπικότητες κατάφεραν να κάνουν μια μικρή διαφορά στη γενική κατάπτωση της κατάστασης στα πεδία των μαχών. Λαμπρό το παράδειγμα της Έλενας Παβλόβνα (Helena Pavlovna) της Βυρτεμβέργης που ασχολήθηκε με την οργάνωση μιας ομάδας αδελφών νοσοκόμων που αποτέλεσαν τους προάγγελους του Ρωσσικού Ερυθρού Σταυρού. Το φωτεινό παράδειγμα της αγγλίδας Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ (Florence Nightingale), που ως νοσοκόμα φρόντιζε τους τραυματίες του Κριμαϊκού πολέμου, ίσως να έμενε χωρίς συνέχεια αν δεν περνούσε τυχαία από το πεδίο μιας από τις πιο πολύνεκρες μάχες στην ιστορία της Ευρώπης, ένας νεαρός έμπορος από τη Γενεύη, ο Ερρίκος Ντυνάν (Henri Dunant), που σημάδεψε με τις σκέψεις και τις πράξεις του το ανθρωπιστικό κίνημα. Η μάχη του Σολφερίνο θα οριοθετήσει το τέλος μιας εποχής αμφισβήτησης αρχών και θα σηματοδοτήσει την αφετηρία μιας μαζικής αναγέννησης ιδεών με στόχο το σεβασμό του ανθρώπου και τη συστηματική καταγραφή του συγκεκριμένου εκείνου πλαισίου, μέσα στο οποίο θα πρέπει να επιδιώκεται η κατάκτηση της νίκης με λιγότερο πόνο και περισσότερη ανθρωπιά.

Ο Καρλ φον Κλάουζεβιτς διαμόρφωσε τα δεδομένα της σύγχρονής του στρατιωτικής

νοοτροπίας, με καταστροφικές συνέπειες για το ανθρωπιστικό

κίνημα

‘Η Θεριά του Θανάτου’Μάχη του Γκέττυσμπεργκ,

Αμερικάνικος Εμφύλιος. Ιούλιος 1863

Η αγγλίδα νοσοκόμος Florence Nightingale καταξιώθηκε ως η πλέον πρωτοπόρα νοσοκόμος

της εποχής της

Η άλωση της Σεβαστούπολης από τους Συμμάχους,

Κριμαϊκός Πόλεμος, 1854

“Δεν είναι ο πόλεμος, απλά, ένας ακόμα τρόπος να εκφράζουμε τις πολιτικές μας σκέψεις; Έχει σαφώς δική του γραμματική, αλλά η λογική δεν διαφέρει...”

K. Clausewitz “Περί Πολέμου”, VIII, 6B


18

ΙΣΤΟ

ΡΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ

19


4. Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

Στις 24 Ιουνίου 1859, τα στρατεύματα της αυτοκρατορικής Αυστρίας και της Γαλλο-Σαρδηνιακής συμμαχίας ενεπλάκησαν σε μια ολοήμερη μάχη κοντά στο χωριό Σολφερίνο της Βορείου Ιταλίας. Στη μάχη αυτή, 37.000 στρατιώτες (22.000 Αυστριακοί και 17.000 Γάλλοι) έχασαν τη ζωή τους και ένα ποσοστό 60% των τραυματισμένων πέθανε, τελικά, αβοήθητο. Στρατιωτικές ιατρικές υπηρεσίες την εποχή εκείνη ήταν κυριολεκτικά ανύπαρκτες. Το αποτέλεσμα ήταν μεγάλος πόνος και πολλοί από τους τραυματίες πέθαναν από έλλειψη φροντίδας. Οι τραυματισμένοι μεταφέρθηκαν στα γύρω χωριά για να λάβουν κάποια φροντίδα. Ο τραγικός απολογισμός της μάχης του Σολφερίνο και ειδικότερα το μεγάλο ποσοστό τραυματιών που τελικά έχασαν τη ζωή τους, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η Διεθνής Κοινότητα ήταν πλέον ώριμη για μια συνολική προσπάθεια περιορισμού της βίας και υλοποίηση ορισμένων ανθρωπιστικών απόψεων, που είχαν ακουστεί στο πρόσφατο παρελθόν, οδήγησε στη δημιουργία ενός θεσμού που έμελλε να παίξει σημαντικό ρόλο στην κωδικοποίηση του Δικαίου του Πολέμου. Στην εκκλησία του Καστιλιόνε, ένας Ελβετός νέος, ονομαζόμενος Ερρίκος Ντυνάν, συγκλονισμένος απ’ την αγωνία των στρατιωτών άρχισε να οργανώνει βοήθεια με την υποστήριξη των κατοίκων της περιοχής. Επιστρέφοντας στην πατρίδα του την Γενεύη, ακόμη αναστατωμένος από αυτά που είχε δει, έγραψε ένα βιβλίο γι’ αυτή του την εμπειρία «Μια Ανάμνηση από το Σολφερίνο» που δημοσιεύθηκε το 1862 και επιδοκιμάσθηκε σε όλη την Ευρώπη. Εκτός από τη λεπτομερή καταγραφή των γεγονότων που τον συντάραξαν, ο Dunant προσπάθησε μέσα

από τις γραμμές του κειμένου αυτού να κάνει δύο προτάσεις: (α) να δημιουργηθεί σε κάθε κράτος ένα εθελοντικό σώμα, που να συνοδεύει τις ιατρικές μονάδες των ενόπλων δυνάμεων και να προσφέρει τις υπηρεσίες του στα πεδία της μάχης και, (β) να συγκληθεί ένα διεθνές συνέδριο με στόχο την αποδοχή και καταγραφή συγκεκριμένων κανόνων για την ασφάλεια των νοσοκομείων και του ιατρικού προσωπικού κατά τη διάρκεια του πολέμου . Η πρώτη πρόταση οδήγησε στη δημιουργία της Διεθνούς Επιτροπής Ερυθρού Σταυρού και η δεύτερη στη Συνθήκη της

Η μάχη του Σολφερίνο σε μια καλλιτεχνική απεικόνιση από

μίνι-ταινία της ICRC

Ο διάσημος πίνακας που απεικονίζει τη Μάχη του

Σολφερίνο

Ο Ερρίκος Ντυνάν σε νεαρή ηλικία

Φωτογραφία του κειμένου της πρώτης Σύμβασης της Γενεύης

του 1864

Γενεύης του 1864. Για να βοηθήσουν την προώθηση των στόχων του βιβλίου, τέσσερις πολίτες της Γενεύης - ο Γουστάβος Μουανιέ, ο Στρατηγός Γκιγιόμ - Ερρίκος Ντυφούρ, ο Δρ. Λούις Άπια και ο Δρ. Θεόδωρος Μωνουά - έσπευσαν να πλαισιώσουν τον Ερρίκο Ντυνάν στην συγκρότηση της «Διεθνούς Επιτροπής Βοηθείας στους Τραυματίες», η οποία αργότερα έγινε η Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού (I.C.R.C.). Ανταποκρινόμενοι στην πρόσκληση της Διεθνούς Επιτροπής, ειδικοί από 16 χώρες συγκεντρώθηκαν στην Γενεύη, τον Οκτώβριο του 1863. Αυτοί έλαβαν δέκα αποφάσεις οι οποίες αποτέλεσαν τον θεμέλιο χάρτη του Ερυθρού Σταυρού, καθορίζοντας τις λειτουργίες και τις μεθόδους εργασίας των Επιτροπών Βοηθείας στους τραυματίες που είχε προτείνει ο Ερρίκος Ντυνάν. Έτσι γεννήθηκε ο Ερυθρός Σταυρός.


20

ΙΣΤΟ

ΡΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ

21


5. ΜΙΑ ΣYΜΒΑΣΗ ΠΟΥ ΥΠΟΓΡAΦΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΓΕΝΕYΗ

Για την Διεθνή Επιτροπή, το κυριότερο έργο δεν είχε ακόμη επιτευχθεί: να πεισθούν οι κυβερνήσεις ότι οι τραυματίες και εκείνοι που τους φροντίζουν δεν θα πρέπει να θεωρούνται αντιμαχόμενοι εφόσον δεν λαμβάνουν πλέον μέρος στην μάχη και γι’ αυτό χρειάζονται προστασία. Αυτή η ιδέα της ουδετερότητας θα έπρεπε να ενσωματωθεί σε μια διεθνή συνθήκη προσφέροντας ένα προστατευτικό έμβλημα το οποίο θα έπρεπε να χρησιμοποιείται από όλους τους στρατούς για να αναγνωρίζονται τα νοσοκομεία, τα ασθενοφόρα και το ιατρικό προσωπικό. Για το σκοπό αυτό, η Ελβετική Κυβέρνηση ανέλαβε να συγκαλέσει, στην Γενεύη, μια διπλωματική διάσκεψη τον Αύγουστο του 1864. Αντιπρόσωποι 12 κυβερνήσεων, έλαβαν μέρος και υιοθέτησαν ένα σχέδιο συνθήκης που είχε προετοιμασθεί από την Διεθνή Επιτροπή. Η συμφωνία ονομάσθηκε «Σύμβαση της Γενεύης για την Βελτίωση της Καταστάσεως των Τραυματιών των Στρατευμάτων στο Πεδίο Μάχης». Αυτή η συνθήκη με τα δέκα άρθρα της, αποτέλεσε σημαντικότατο γεγονός στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ο πόλεμος και το δίκαιο εθεωρούντο, μέχρι τότε, σαν δύο ασυμβίβαστα πράγματα. Οι ιδρυτές του Ερυθρού Σταυρού, όμως, διατύπωσαν την άποψη ότι το δίκαιο θα μπορούσε να εφαρμοσθεί ακόμη και κατά την διάρκεια πολέμου και θα μπορούσε να ρυθμίζει, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, την συμπεριφορά των στρατιωτών. Από τότε και στο εξής τα ασθενοφόρα, τα στρατιωτικά νοσοκομεία και το ιατρικό προσωπικό έπρεπε να «αναγνωρίζονται ως ουδέτερα και, ως τέτοια, να έχουν την προστασία και τον σεβασμό των αντιμαχομένων... Οι τραυματίες ή οι ασθενείς εμπόλεμοι, ανεξάρτητα σε ποιο έθνος

ανήκουν, θα περισυλλέγονται και θα φροντίζονται». Ταυτόχρονα, ο κόκκινος σταυρός σε λευκό φόντο (η Ελβετική σημαία αντεστραμμένη), ο οποίος είχε υιοθετηθεί το 1863 σαν το σύμβολο του εμβρυακού Ερυθροσταυρικού Κινήματος, συμπεριλήφθηκε στην συνθήκη ως το προστατευτικό έμβλημα των στρατιωτικών ιατρικών υπηρεσιών. Η Συνθήκη της Γενεύης του 1864 αποτέλεσε το πρώτο βήμα, σε διεθνές επίπεδο, προς την κατεύθυνση της αποδοχής ενός συνόλου κανόνων, που θα καθόριζαν στο μέλλον την όλη συμπεριφορά των εμπολέμων, έτσι ώστε η προστασία της ανθρώπινης ύπαρξης κατά τη διάρκεια μιας πολεμικής επιχείρησης να αποτελεί παράλληλο στόχο και εξίσου σημαντικό με εκείνο της κατάκτησης της νίκης. Ακολούθησαν, μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα και πριν φθάσουμε στις Διασκέψεις Ειρήνης της Χάγης, δύο σημαντικές Διακηρύξεις, της Αγίας Πετρούπολης (1868) και των Βρυξελλών (1874), που συνέβαλαν σημαντικά στην τελική διαμόρφωση του Δικαίου των Ενόπλων Συγκρούσεων. Παρά ταύτα, έπρεπε να μεσολαβήσουν δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι και μια σειρά ειδεχθών εγκλημάτων πολέμου, για να καθιερωθεί τελικά ο όρος «Ανθρωπιστικό Δίκαιο», στις αρχές της δεκαετίας του ‘50.

Ερρίκος Ντυνάν

1828, 8 Μαΐου. Ο Ερρίκος Ντυνάν γεννιέται στη Γενεύη από έυπορους, θρήσκους γονείς.1853. Ταξιδεύει στην Αλγερία για να αναλάβει την εκεί ελβετική αποικία του Σετίφ.1858. Εκδίδει το πρώτο του βιβλίο “Σχετικά με τη Αντιβασιλεία στην Τυνησία” 1859. Γυρίζει προσωρινά στην Ιταλία ψάχνοντας τον Ναπολέοντα ΙΙΙ, όπου περνά και από το πεδίο μάχης του Σολφερίνο.1862. Εκδίδει το “Μια ανάμνηση από το Σολφερίνο”, μια προσωπική μαρτυρία για τη μάχη και τα επακόλουθα μιας από τις αιματηρότερες συγκρούσεις του 19ου αιώνα.1863. Η επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού συστήνεται και ο Ντυνάν ταξιδεύει την Ευρώπη ψάχνοντας υποστήριξη για το όραμα του.1867. Ο Ερρίκος Ντυνάν πτωχεύει και εξοστρακίζεται από την κοινωνία της Γενεύης.1892. Μπαίνει σε ένα ίδρυμα, στο Χέιντεν της Ελβετίας, όπου θα περάσει σε εκούσια απομόνωση το υπόλοιπο της ζωής του.1895. Ένας δημοσιογράφος τον ανακαλύπτει, γράφει ένα άρθρο για αυτόν, και τον ξανακάνει διάσημο.1901. Κερδίζει το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, μα παραδίδει τα λεφτά πίσω στο ανθρωπιστικό κίνημα.1910, 10 Οκτωβρίου. Πεθαίνει φτωχός και μόνος στο δωμάτιο 12 του ιδρύματος.

Άρθρο 1Τα ασθενοφόρα και τα στρατιωτικά νοσοκομεία θα αναγνωρίζονται ως ουδέτερα και, ως τούτα, θα προστατεύονται και θα χρήζουν σεβασμού από τους εμπολέμους, όσο αυτά στεγάζουν τραυματισμένους και αρρώστους. Η ουδετερότητα τους θα παύει, όταν αυτά καταλαμβάνονται από στρατιωτική δύναμη.

Άρθρο 2Το προσωπικό των νοσοκομείων και των ασθενοφόρων, περιλαμβανομένου και των αξιωματικών εφοδιασμού των ιατρικών, διαχειριστικών και μεταφορικών υπηρεσιών, και των στρατιωτικών ιερέων θα χρήζουν της ίδιας ουδετερότητας όταν ασκούν τα καθήκοντά τους και όσο υπάρχουν ασθενείς να μεταφερθούν και να βοηθηθούν.

Το Hotel de Ville της Γενεύης όπου υπεγράφη η Σύμβαση


ΘΕΜ

ΕΛΕΙΩ

ΔΕΙΣ Α

ΡΧΕΣ

23

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

ΟΙ ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ

“... Οι γυναίκες του Καστιλιόνε, βλέποντας ότι δεν διαχώριζα τους τραυματίες αναλόγως εθνικότητας, ακολούθησαν το παράδειγμά μου.

[...] «Όλοι είναι αδέρφια», επαναλάμβαναν με συγκίνηση. Δόξα στις ευσπλαχνικές αυτές γυναίκες, στα κορίτσια του Καστιλιόνε! Ατάραχες, απτόητες, ακλόνητες και με σιωπηρή αυτοθυσία έκαναν την αφοσίωση

τους, την κούραση και την φρίκη να φαίνεται μηδαμινές!.”


22



1. Πόσες και ποιές είναι οι θεμελιώδεις αρχές πάνω στις οποίες βασίζει το έργο του ο Ερυθρός Σταυρός;

2. Τι σημαίνει κάθε μια από τις αρχές; Ποιά η ιδιαίτερη αξία της;

3. Ποιά η σχέση μεταξύ των θεμελιωδών αρχών του Κινήματος; Συνδέονται με κάποιο τρόπο;

24

ΘΕΜ

ΕΛΙΩ

ΔΕΙ

Σ Α

ΡΧΕΣ

ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΑΡΧΕΣ

Το 1859, στο πεδίο μάχης του Σολφερίνο, ο ανθρώπινος πόνος συνάντησε τη φροντίδα και τη συμπόνια χωρίς διάκριση εθνικότητας. Το έργο του Διεθνούς Κινήματος του Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου επεκτάθηκε έκτοτε σταδιακά και σήμερα περιλαμβάνει ένα ευρύ πεδίο δραστηριοτήτων πολλές από τις οποίες είναι καρπός μακρόχρονης εμπειρίας, ενώ άλλες αυτοσχεδιάζονται επί τόπου για την κάλυψη επειγουσών αναγκών οποιουδήποτε είδους, θεμελιωμένες σε συγκεκριμένες ανθρωπιστικές αξίες. Στη Γενεύη το 1986, η 25η Διεθνής Διάσκεψη Ερυθρού Σταυρού επικύρωσε ξανά τη σπουδαιότητα των Αρχών συμπεριλαμβάνοντας τις στον Πρόλογο των Καταστατικών του Κινήματος. Η ευθύνη των Εθνικών Συλλόγων να σέβονται και να διαδίδουν τις Αρχές υπογραμμίζεται στις καινούργιες καταστατικές διατάξεις ενώ, τα Κράτη καλούνται να σέβονται πάντα την αφοσίωση όλων των συστατικών μερών του Κινήματος στις Θεμελιώδεις Αρχές. Οι θεμελιώδεις Αρχές του Ερυθρού Σταυρού και της Ερυθράς Ημισελήνου είναι:

1. ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

Το Διεθνές Κίνημα Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου, που δημιουργήθηκε από την επιθυμία παροχής βοήθειας χωρίς διάκριση στους τραυματίες του πεδίου της μάχης, προσπαθεί, υπό την διεθνή και εθνική του ιδιότητα, να προλάβει και να ανακουφίσει τον πόνο οπουδήποτε πιθανόν ευρεθεί. Σκοπός του είναι να προστατεύει τη ζωή και την υγεία και να εξασφαλίζει τον σεβασμό προς τον άνθρωπο. Προάγει την αμοιβαία κατανόηση, φιλία, συνεργασία και διαρκή ειρήνη μεταξύ των λαών. Η αρχή του ανθρωπισμού υποδηλώνει

25

Κεφάλαιο 2 ● Θεμελειώδεις Αρχές του Κινήματος

ότι καμία υπηρεσία για το καλό των ανθρώπων που υποφέρουν δεν πρέπει να παραμερίζεται. Αποτελεί επίσης υπενθύμιση του πόσο σημαντικό είναι να αδράξουμε την ευκαιρία για ανθρωπιστική δράση, καθώς και πόσο σημαντικό είναι το πνεύμα πρωτοβουλίας του Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου. Η αρχή του ανθρωπισμού είναι μόνο η πρώτη σε μια διακήρυξη από επτά Αρχές που πρέπει να διαβάζονται σαν σύνολο. Η αρχή του ανθρωπισμού εμπεριέχει μια ιδιαίτερα σημαντική ιδέα: την προστασία, που αποτελεί απτό προβληματισμό. Σε περίοδο ειρήνης, η προστασία της ζωής και της υγείας περιλαμβάνει πρωταρχικά την πρόληψη ασθενειών, καταστροφών και ατυχημάτων, ή τον περιορισμό των συνεπειών τους σώζοντας ζωές: ένας λειτουργός πρώτων βοηθειών ενός Εθνικού Συλλόγου που φροντίζει τους τραυματισμένους και τους σώζει από βέβαιο θάνατο, απεικονίζει τη μορφή της προστασίας. Προστασία με αυτήν την έννοια μπορεί επίσης να σημαίνει, όπως για μερικούς Εθνικούς Συλλόγους, προσπάθειες για την διατήρηση ενός υγειούς περιβάλλοντος. Η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού παρεμβαίνει στις ένοπλες συγκρούσεις ώστε οι διατάξεις του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου να εφαρμόζονται και να βοηθούν άτομα που προστατεύονται από αυτό να μην πεθαίνουν από ασιτία, να μην τυγχάνουν κακομεταχείρισης, να μην εξαφανίζονται και να μην κινδυνεύουν από επιθέσεις. 2. ΑΜΕΡΟΛΗΨΙΑ

Δεν κάνει διάκριση ως προς την εθνικότητα, φυλή, θρησκευτικές πεποιθήσεις, τάξη ή πολιτικές απόψεις. Προσπαθεί να ανακουφίζει τις ταλαιπωρίες των ατόμων, ωθούμενο μόνο από τις ανάγκες τους και να δίνει προτεραιότητα στις πλέον επείγουσες περιπτώσεις δυστυχίας. Αμεροληψία σημαίνει αντικειμενική

ΘΕΜ

ΕΛΙΩ

ΔΕΙΣ Α

ΡΧΕΣΣχέση του

- ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ -με άλλες

Θεμελιώδεις Αρχές

Αμεροληψία. Ένα ανθρωπιστικό κίνημα δεν μπορεί να λειτουργεί κατά κανένα τρόπο προτιμησιακά.

Εθελοντισμός. Είναι αδύνατον να σκεφτούμε το ανθρωπιστικό κίνημα συνυφασμένο με την επιθυμία για κέρδος.

Παγκοσμιότητα. Δεν υπάρχει καταλληλότερη αφορμή για να ενώσει όλους τους ανθρώπους από την αγάπη για τον συνάνθρωπο.

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΑΡΧΕΣ

ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ:

ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣhumanity

ΑΜΕΡΟΛΗΨΙΑimpartiality

ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ

neutrality

ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑindependence

ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣvoluntary service

ΕΝΟΤΗΤΑunity

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΤΗΤΑuniversality

(Όπως αυτές ορίστηκαν από τη Συνδιάσκεψη της

Βιέννης το 1965)

Γερμανοί στρατιώτες δίνουν πρώτες βοήθειες στη γραμμή

της μάχης. Η αρχή του ανθρωπισμού υπερβαίνει τον

παραλογισμό του πολέμου

Η αρχή του Ανθρωπισμού είναι απόλυτα φυσική: είναι

συμπόνια, ανιδιοτέλια , προσφορά χείρας βοηθείας και προστασίας σε όσους το

έχουν ανάγκη


26

ΘΕΜ

ΕΛΙΩ

ΔΕΙ

Σ Α

ΡΧΕΣ

εξέταση των προβλημάτων και “αποπροσω-ποποίηση” του ανθρωπιστικού έργου. Έτσι, ενώ είναι φυσικό και ανθρώπινο για τους εθελοντές ενός Εθνικού Συλλόγου να βρίσκονται συναισθηματικά πιο κοντά με το μέρος της μίας από τις αντιμαχόμενες πλευρές σε μια ένοπλη σύρραξη, προσδοκάται από αυτούς να παραβλέπουν τα συναισθήματά τους όταν δίνουν βοήθεια, ανακουφίζοντας τον πόνο όλων των θυμάτων, ή όταν διανέμουν είδη βοηθείας να μην κάνουν δυσμενή διάκριση προς μία από τις πλευρές της σύρραξης. Το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο ορίζει ρητά ότι η προνομιακή μεταχείριση πρέπει να παρέχεται σε συγκεκριμένες εξαιρετικά ευάλωτες κατηγορίες προστατευόμενων ατόμων, όπως παιδιά και ηλικιωμένοι. Απαιτεί οι ασθενείς και οι τραυματίες να αντιμετωπίζονται ισότιμα σε ότι αφορά τη φροντίδα και την προστασία τους και μόνο επείγοντες ιατρικοί λόγοι να δικαιολογούν ένα είδος προτεραιότητας στη βοήθεια που παρέχεται. Επομένως, όταν το υγειονομικό προσωπικό αντιμετωπίζει μεγάλη εισροή τραυματιών πρέπει να εφαρμόζει αναλογική επιλεκτικότητα και να αναλαμβάνει πρώτα εκείνους που χρειάζονται άμεση φροντίδα. Το ίδιο ισχύει για όλα τα συστατικά όργανα του Κινήματος. Πρέπει να διασφαλίζουν ότι η διανομή των τροφίμων ή των φαρμάκων ανταποκρίνεται στις πιο επιτακτικές ανάγκες. Με άλλα λόγια για ίδιο βαθμό δυστυχίας, η βοήθεια είναι ίδια ενώ για ανόμοιο βαθμό δυστυχίας, η βοήθεια είναι ανάλογη με την ένταση της δυστυχίας.

3. ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ

Για να συνεχίσει να απολαμβάνει της εμπιστοσύνης όλων, το Κίνημα δεν δύναται να μεροληπτεί στις εχθροπραξίες ή να εμπλέκεται οποτεδήποτε σε αντιθέσεις πολιτικής, φυλετικής, θρησκευτικής ή ιδεολογικής φύσεως.

27


Υπέρτατος στόχος της αρχής της ουδετερότητας είναι η δράση. Συχνά η ουδετερότητα είναι αυτή που ανοίγει τις πόρτες των φυλακών στους αντιπροσώπους της Διεθνούς Επιτροπής, που επιτρέπει σε εφοδιοπομπές βοηθείας σηματοδοτημένες με τα εμβλήματα του Κινήματος να διέλθουν από περιοχές συρράξεων και που προφυλάσσει τους εθελοντές των Εθνικών Συλλόγων από επιθέσεις σε μια χώρα που πλήττεται από εσωτερικές αναταραχές. Υπάρχουν δύο πλευρές στην ουδετερότητα:

α) Στρατιωτική ουδετερότητα. Σε μια σύρραξη ή αναταραχή, η ουδετερότητα επιβάλλει να μην υπάρχει δράση με τρόπο τέτοιο που να διευκολύνει τη μια εκ των εμπλεκόμενων πλευρών στη διεξαγωγή των εχθροπραξιών. Έτσι, σε μια διεθνή ένοπλη σύγκρουση, οι εθελοντές των Εθνικών Συλλόγων που δουλεύουν στο πλευρό των επίσημων στρατιωτικών ή πολιτικών υγειονομικών υπηρεσιών δεν πρέπει να υποστηρίζουν ή να εμποδίζουν στρατιωτικές επιχειρήσεις με κανέναν τρόπο.

β) Ιδεολογική ουδετερότητα. Σημαίνει ουσιαστικά τη διαρκή αποστασιοποίηση από πολιτικές, θρησκευτικές ή άλλες αντιπαραθέσεις στις οποίες αν ο Ερυθρός Σταυρός ή η Ερυθρά Ημισέληνος έπαιρνε θέση, θα έχανε την εμπιστοσύνη ενός τμήματος πληθυσμού και, συνεπώς, δεν θα ήταν σε θέση να συνεχίσει τις δραστηριότητες του. Εάν ένα τμήμα ενός Εθνικού Συλλόγου εκφράσει συμπάθεια προς ένα κίνημα, ένα σκοπό ή ένα πολιτικό πρόσωπο, επιτρέποντας για παράδειγμα στον τελευταίο να εκμεταλλευτεί τα μέλη του Ερυθρού Σταυρού ή της Ερυθράς Ημισελήνου για εκλογικούς σκοπούς πολλοί εθελοντές μπορεί να θέλουν να παραιτηθούν από μέλη.

ΘΕΜ

ΕΛΙΩ

ΔΕΙΣ Α

ΡΧΕΣΣχέση της

- ΑΜΕΡΟΛΗΨΙΑΣ -με άλλες


Ανθρωπισμός. Μοναδικός γνώμονας για την λήψη αποφάσεων πρέπει να είναι το μέγεθος της ανάγκης του συνανθρώπου.

Ουδετερότητα. Σε περιπτώσεις μεγάλων διενέξεων, η ουδετερότητα και η αμεροληψία αποτελούν τα φερέγγυα του Κινήματος.

Ανεξαρτησία. Δεν θα μπορούσε το Κίνημα να είναι αμερόληπτο αν δεν ήταν ανεξάρτητο από οποιαδήποτε άλλη Αρχή.

Σχέση της - ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ -

με άλλες Θεμελιώδεις Αρχές

Ανθρωπισμός. Σκοπός του Κινήματος είναι να βοηθήσει τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη και όχι να κάνει πολιτική.

Αμεροληψία. Η αμερόληπτη στάση είναι συμπληρωματικό στοιχείο της ουδετερότητας.

Ανεξαρτησία. Ενώ τα κράτη συνηθίζουν να παίρνουν θέση στα διάφορα θέματα, το Κίνημα παρεμβαίνει για να βοηθήσει ανεξάρτητα από πολιτικές σκοπιμότητες.

Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο ορίζει ότι ευάλωτες ομάδες πληθυσμού πρέπει να τυγχάνουν προνομιακής

μεταχείρησης

Επίσκεψη της ICRC σε φυλακές στο Ισραήλ. Η εγγυημένη

ουδετερότητα του Ερυθρού Σταυρού ανοίγει τις πόρτες

των φυλακών


28

ΘΕΜ

ΕΛΙΩ

ΔΕΙ

Σ Α

ΡΧΕΣ

4. ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ

Το Κίνημα είναι ανεξάρτητο. Οι Εθνικοί Σύλλογοι, ενώ είναι βοηθητικοί στις ανθρωπιστικές υπηρεσίες των κυβερνήσεων τους και υπόκεινται στους νόμους των χωρών τους, πρέπει πάντοτε να διατηρούν την αυτονομία τους έτσι ώστε να μπορούν να ενεργούν πάντοτε σύμφωνα με τις Αρχές του Κινήματος. Με την ευρύτερη έννοια της, η αρχή της ανεξαρτησίας σημαίνει ότι τα σωματεία του Ερυθρού Σταυρού ή της Ερυθράς Ημισελήνου πρέπει να ανθίστανται σε οποιαδήποτε πολιτική, ιδεολογική ή οικονομική παρέμβαση, ικανή να τους παρεκτρέψει από την πορεία που έχει χαραχθεί από τις προσταγές του ανθρωπισμού, της αμεροληψίας και ουδετερότητας. Κανένας Εθνικός Σύλλογος Ερυθρού Σταυρού ή Ερυθράς Ημισελήνου, για παράδειγμα, δεν μπορεί να δέχεται οικονομικές συνεισφορές που δίνονται μόνο υπό τον όρο ότι θα χρησιμοποιηθούν υπέρ μιας συγκεκριμένης κατηγορίας ανθρώπων που έχει επιλεγεί σύμφωνα με πολιτικά, εθνικά, θρησκευτικά ή άλλα προτιμησιακά κριτήρια, εξαιρώντας άλλες ομάδες ανθρώπων των οποίων οι ανάγκες ίσως είναι πιο επιτακτικές. Παρομοίως, με σκοπό να τυγχάνουν της εμπιστοσύνης όλων και να απολαμβάνουν την αξιοπιστία που είναι απαραίτητη για να φέρουν εις πέρας την αποστολή τους, τα σωματεία του Ερυθρού Σταυρού ή της Ερυθράς Ημισελήνου δεν επιτρέπεται ποτέ να εμφανίζονται ως όργανα κυβερνητικής πολιτικής. Οι Εθνικοί Σύλλογοι του Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου πρέπει να παίζουν το ρόλο τους ως βοηθητικοί στις δημόσιες αρχές χωρίς ποτέ να εγκαταλείπουν την ελευθερία της λήψης αποφάσεων, το μόνο που τους επιτρέπει να παραμένουν πιστοί στα ιδανικά του Κινήματος. Αυτή η προϋπόθεση υπάρχει στο Άρθρο 4, παράγραφος 4 των Καταστατικών του Κινήματος. Ωστόσο, ο βαθμός της αυτονομίας, ο απαραίτητος για έναν Εθνικό

29


Σύλλογο, δεν μπορεί να οριστεί ομοιόμορφα και απόλυτα, αφού εξαρτάται εν μέρει από τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες της χώρας.

5. ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ

Είναι ένα εθελοντικό κίνημα βοηθείας, κατ’ ουδένα τρόπο εμπνευσμένο από την επιθυμία για κέρδος. Για το Κίνημα, ο εθελοντισμός είναι το χάρισμα της αφιλοκέρδειας, συχνά μέσα στην ανωνυμία, για την πραγματοποίηση ενός σημαντικού έργου προς όφελος του πλησίον μέσα σε πνεύμα ανθρώπινης αδελφοσύνης. Είτε χωρίς αμοιβή είτε με κάποιας μορφής αναγνώριση είτε με μέτρια αμοιβή, το θέμα είναι ότι δεν εμπνέεται από την επιθυμία για οικονομικό κέρδος, αλλά από την ατομική δέσμευση και την αφοσίωση στον ανθρωπιστικό σκοπό που έχει επιλέξει ελεύθερα ή που έχει αποδεχθεί ως μέρος της υπηρεσίας που ο Ερυθρός Σταυρός και η Ερυθρά Ημισέληνος προσφέρουν στην κοινότητα. Η πεμπτουσία του εθελοντισμού είναι η αφιλοκερδής προσφορά στους άλλους, η πιο σαφής έκφραση του ανθρωπισμού, που είναι η πρώτη από τις Αρχές του Κινήματος. Αν και οι πρώτοι εθελοντές του Ερυθρού Σταυρού εργάστηκαν εντός ή πλησίον των πεδίων των μαχών, σήμερα είναι παρόντες τόσο σε φυσικές καταστροφές όσο και στην καθημερινή ζωή, εκτελώντας πολυάριθμα καθήκοντα στους τομείς της υγείας και της πρόνοιας. Αυτό ήταν μια φυσική εξέλιξη, προερχόμενη από την ιστορία του Κινήματος και την παράδοσή του στην πρωτοπορία στο ανθρωπιστικό πεδίο.

6. ΕΝΟΤΗΤΑ

Μόνο ένας Σύλλογος Ερυθρού Σταυρού ή Ερυθράς Ημισελήνου δύναται να υπάρχει σε μια χώρα. Πρέπει να είναι ανοιχτός σε όλους.

ΘΕΜ

ΕΛΙΩ

ΔΕΙΣ Α


- ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ -με άλλες


Αμεροληψία. Η ανεξαρτησία των συστατικών μερών του Κινήματος διασφαλίζει την αμερόληπτη δράση του.

Ουδετερότητα. Για να μπορεί να δρα σε εμπόλεμες ζώνες το Κίνημα αποστασιοποιείται από την πολιτική των κρατών που το απαρτίζουν.

Εθελοντισμός. Η εθελοντική του σύσταση κάνει δυνατή τη μη-εξάρτησή του από τα κράτη.

Σχέση του - ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ -


Ανθρωπισμός. Κανένας άλλος σκοπός δεν θα δικαιολογούσε καλύτερα την αθρόα συλλογή εθελοντικών πόρων.

Ανεξαρτησία. Η ύπαρξη εθελοντικών πόρων φέρνει την ανάγκη της στήριξης του Κράτους στο περιθώριο.

Παγκοσμιότητα. Η εθελοντική του βάση βρίσκει στήριγμα στην παγκόσμια ανταπόκριση των εθελοντών.

Αερομεταφορά εφοδίων στη Μιανμάρ. Η ανεξαρτησία

του Κινήματος του επιτρέπει να δρα πέρα από πολιτικές σκοπιμότητες και να βοηθά

ακόμα και εκεί που άλλοι... το σκέφτονται!

Η εργασία 150 εθελοντών της Ερυθράς Ημισελήνου

της Ιορδανίας δημιούργησε ένα καταφύγιο για τους

πρόσφυγες από το Ιράκ. Είναι αδύνατο να φανταστούμε

αν θα ήταν όλα αυτά εφικτά μέσω της κρατικής δράσης


30

ΘΕΜ

ΕΛΙΩ

ΔΕΙ

Σ Α

ΡΧΕΣ

Πρέπει να εκτελεί το ανθρωπιστικό του έργο σε όλη την περιοχή του. Η αρχή της ενότητας είναι μια από τιςαρχαιότερες από τις επτά Θεμελιώδεις Αρχές. Ήδη το 1875, ο Gustave Moynier μίλησε για μια αρχή που ονόμασε “συγκεντρωτισμός”, το περιεχόμενο της οποίας ήταν ουσιαστικά το ίδιο με αυτό της ισχύουσας αρχής της ενότητας. Η αρχή της ενότητας σχετίζεται κυρίως με τη θεσμική δομή των Εθνικών Συλλόγων. Πράγματι, τα τρία στοιχεία που αναφέρονται στην αρχή αντιστοιχούν στις τρεις προϋποθέσεις αναγνώρισης που οι Εθνικοί Σύλλογοι πρέπει να πληρούν ώστε να αναγνωριστούν: ο Σύλλογος πρέπει να είναι το μόνο σωματείο με αυτή τη θέση, πρέπει να μην κάνει διακρίσεις στην προσέλκυση των μελών του και πρέπει να καλύπτει όλη την επικράτεια της χώρας. Η μοναδικότητα αυτή συνεπάγεται απαραίτητα ενιαία διοίκηση. Από εσωτερικής πλευράς μόνο ένα κεντρικό σώμα μπορεί να έχει συνολική θεώρηση, να διασφαλίζει αρμονικό συντονισμό των διαθέσιμων ανθρωπίνων πόρων και να αξιολογεί τις προτεραιότητες για δράση. Η δύναμη ενός Εθνικού Συλλόγου προέρχεται από την ευρύτητα της βάσης των μελών του και συνεπώς είναι σημαντικό να είναι ανοικτός σε όλους. Αυτή η απαίτηση εμφανίζεται και ως προϋπόθεση αναγνώρισης του: “...πρέπει να στρατολογεί τα εθελοντικά του μέλη και το προσωπικό του χωρίς διάκριση φυλής, φύλου, κοινωνικής τάξης, θρησκείας ή πολιτικών πεποιθήσεων.” Όμως το άνοιγμα προς όλους δεν σημάινει ότι ο Εθνικός Σύλλογος πρέπει να δέχεται όλους τους υποψηφίους χωρίς εξαίρεση- φυσικά έχει το δικαίωμα να αρνηθεί μέλη για λόγους ηθικής και μπορεί να αποκλείσει άτομα που εμποδίζουν το έργο του, αφού στις περιπτώσεις αυτές η καλή φήμη και η σωστή λειτουργία του οργανισμού κινδυνεύουν.

31


Το επίπεδο της επιχειρησιακής ικανότητας ενός Εθνικού Συλλόγου πρέπει να είναι τέτοιο ώστε να τον καθιστά ικανό να εκτελεί τα καθήκοντά του, όπως προσδιορίζονται στο καταστατικό του, και να καλύπτει όλη την επικράτεια, ιδιαίτερα με την δημιουργία τοπικών τμημάτων, τα οποία αναπτύσσουν τις δραστηριότητες τους σύμφωνα με τις οδηγίες των κεντρικών οργάνων.

7. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΤΗΤΑ

Το Διεθνές Κίνημα Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου στο οποίο όλοι οι Σύλλογοι έχουν ίση θέση και μοιράζονται εξίσου τις ευθύνες και τα καθήκοντα στην αλληλοβοήθεια, είναι παγκόσμιο. Ο Ερυθρός Σταυρός και η Ερυθρά Ημισέληνος είναι αποτέλεσμα του τρόμου των πολέμων, των βασανιστηρίων και των καταστροφικών σεισμών για να μην αναφερθούμε παρά μόνο σε κάποιες από τις συμφορές που πλήττουν την ανθρωπότητα. Στην παγκοσμιότητα της δυστυχίας αντιστοιχεί

ΘΕΜ

ΕΛΙΩ

ΔΕΙΣ Α


- ΕΝΟΤΗΤΑΣ -με άλλες


Ανθρωπισμός. Δεδομένου του κοινού στόχου, δεν θα δικαιολογούταν ένας διαχωρισμός στη βάση του Κινήματος.

Ανεξαρτησία. Η ανεξαρτησία του κινήματος θα διακυβευόταν από την ύπαρξη αντιμαχόμενων Εθνικών Συλλόγων.

Εθελοντισμός. Η εθελοντική βάση, εποπτεία και διαχείριση πρέπει να είναι ενιαία.

Σχέση της - ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΤΗΤΑΣ -


Ανθρωπισμός. Το Κίνημα του ανθρωπισμού δεν έχει όρια και δεν γνωρίζει σύνορα, ακριβώς όπως και ο πόνος του ανθρώπου.

Αμεροληψία. Δεν θα μπορούσε το Κίνημα να επιλέξει βάσει προτιμήσεων τις περιοχές αυτές που θα ανέπτυσσε τη δράση του.

Εθελοντισμός. Η οικουμενική απήχηση του μηνύματος του Ερυθρού Σταυρού αντανακλά την παγκόσμια προέλευση των εθελοντών του.

η παγκοσμιότητα της ανθρώπινης δράσης. Μια άλλη σημαντική όψη της παγκοσμιότητας εκφράζεται μέσα από την ευρύτητα της αποδοχής των διεθνών κειμένων που απαρτίζουν το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο και ιδιαίτερα τις τέσσερις Συμβάσεις της Γενεύης του 1949. Αυτοί οι νομικοί κανόνες που εμπνεύστηκαν από τον Ερυθρό Σταυρό ήσαν παρακινούμενες από το ίδιο ανθρωπιστικό πνεύμα, σκοπεύοντας να προλάβουν και να μειώσουν τον ανθρώπινο πόνο. Έχουν υπογραφεί από όλα σχεδόν τα κράτη και έχουν παγκόσμια εμβέλεια, ξεπερνώντας τις εθνικές ιδιαιτερότητες και ιδεολογικές διαφορές. Οι Θεμελιώδεις Αρχές του Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου σχηματίζουν ένα συμπαγές σύνολο. Ενώ το εύρος της κάθε μιας πρέπει να προσδιορίζεται, είναι σημαντικό να τις μελετούμε και να τις σεβόμαστε ως σύνολο, αφού από το σύνολο αυτό προέρχεται και συνεχίζει η μοναδικότητα του Διεθνούς Κινήματος. Προερχόμενο από την πρωτοβουλία ενός ατόμου σε ένα συγκεκριμένο πεδίο μάχης, το Διεθνές Κίνημα Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου έχει διευρύνει σήμερα της δραστηριότητές του σε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο το κόσμο. Με την έννοια αυτή, η αρχή της Παγκοσμιότητας επεκτείνει και συμπληρώνει την αρχή του ανθρωπισμού: το βαθύτερο ανθρωπιστικό κίνητρο απεικονίζεται στην επίτευξη αποστολής που ξεπερνά όλα τα σύνορα.

Μεταφορά εφοδίων στη τούνδρα της Ρωσίας. Οι

εθνικοί Σύλλογοι πρέπει να εκτείνουν τη δράση τους σε όλη την επικράτεια: από τα αστικά κέντρα έως τις πιο δυσπρόσιτες περιοχές μιας χώρας. Για τον λόγο αυτό διατηρεί δίκτυο τοπικών

τμημάτων


ΕΜΒΛ

ΗΜ

Α

33

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

ΤΟ ΕΜΒΛΗΜΑ

“Κατά τη διάρκεια της μάχης, μια μαύρη σημαία που ανεμίζει σε κάποιο ύψωμα δηλώνει την θέση σταθμών πρώτων βοηθειών και ασθενοφόρων,

και είναι γενικά συμφωνημένο κανείς να μην πυροβολεί προς αυτή τη κατεύθυνση. Αλλά μερικές φορές τα θραύσματα φτάνουν εκεί και δεν λυπούνται ούτε τους φροντιστές, ούτε τους τραυματιοφορείς, ούτε τα

βαγόνια με το ψωμί, κρασί και κρέας για τη σούπα των ασθενών”




1. Ποιά είναι τα προστατευόμενα εμβλήματα;

2. Ποιά είναι η σωστή χρήση των εμβλημάτων και ποιά η λανθασμένη;

3. Ποιά είναι η ουσία πίσω από την αυστηρή προστασία του εμβλήματος;

32

34

ΕΜΒΛ

ΗΜ

Α

35

Κεφάλαιο 3 ● Το Διακριτικό ΈμβλημαΕΜ

ΒΛΗ

ΜΑ

ΤΟ ΕΜΒΛΗΜΑ

Το έμβλημα του Ερυθρού Σταυρού σε λευκό φόντο δημιουργήθηκε, για ένα συγκεκριμένο σκοπό: να διασφαλίσει την προστασία εκείνων που τραυματίζονται στον πόλεμο και εκείνων που τους φροντίζουν. Οποιαδήποτε καταχρηστική χρήση αυτού του σήματος που καθιερώθηκε από τη Σύμβαση της Γενεύης του 1864 δεν αποτελεί μόνο παράβαση του διεθνούς δικαίου αλλά και απειλεί αυτή ακριβώς την σημασία της προστασίας που παρέχεται από το έμβλημα. Για να προλαμβάνονται τέτοιες παραβάσεις, τα κράτη μέλη των Συμβάσεων της Γενεύης πρέπει να προβούν στην έκδοση αυστηρών κανονισμών για την χρήση του εμβλήματος. Το έμβλημα μπορεί να τοποθετείται μόνο σε οχήματα, αεροσκάφη, πλοία, κτίρια, και εγκαταστάσεις προορισμένα να μεταφέρουν και να στεγάζουν τους τραυματίες και να φέρεται από το προσωπικό που τους περιποιείται. Απαγορεύεται η χρήση του εμβλήματος για σκοπούς εμπορικούς ή δημοσιότητας. Οι Εθνικοί Σύλλογοι Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου από την άλλη μεριά, μπορούν να χρησιμοποιούν το έμβλημα για αναγνώριση των εγκαταστάσεων, οχημάτων και εξοπλισμού τους καθώς και των μελών τους που συχνά φορούν στολή ή σήμα. Οι συμβάσεις της Γενεύης αναφέρουν τρία εμβλήματα: τον Ερυθρό Σταυρό, την Ερυθρά Ημισέληνο και τον Ερυθρό Λέοντα και Ήλιο, παρ’ όλο που μόνο τα δυο πρώτα χρησιμοποιούνται τώρα από το κίνημα ως εμβλήματα των εθνικών συλλόγων. Το διακριτικό έμβλημα του Ερυθρού Λέοντα και Ήλιου είχε προταθεί από το Ιράν και περιληφθεί στα Πρόσθετα Πρωτόκολλα του 1977, αλλά μετά την Ισλαμική Επανάσταση στις αρχές της δεκαετίας του 1980 έπαψε η χρήση του με την αιτιολογία ότι συνδεόταν

με το μισητό καθεστώς του Σάχη. Στις 8 Δεκεμβρίου του 2005, σε απάντηση της ολοένα αυξανόμενης πίεσης για να περιληφθεί η Ερυθρή Ασπίδα του Δαβίδ (Magen David Adom) ως προστατευόμενο έμβλημα, υιοθετείται το τρίτο Έμβλημα των Πρωτοκόλλων, πιο γνωστό ως «Ερυθρός Κρύσταλλος», και βρίσκεται σε πλήρη ισχύ από τον Ιανουάριο του 2007. Το τρίτο αυτό έμβλημα σχεδιάσθηκε έτσι ώστε να είναι εύκολα διακριτό και να μη συνδέεται με καμιά θρησκεία όπως τα προηγούμενα δυο (Ερυθρός Σταυρός και Ερυθρά Ημισέληνος με τον Χριστιανισμό και το Ισλάμ, αντίστοιχα). Καμία χώρα ή Εθνικός Σύλλογος δεν αναγκάστηκε να αλλάξει το έμβλημα που χρησιμοποιούσε προς χάρη του νέου εμβλήματος, αλλά όλες οι χώρες απαιτείται να το σεβαστούν με τον ίδιο τρόπο που σέβονται και τα υπόλοιπα. Οι Εθνικοί Σύλλογοι μπορούν να χρησιμοποιούν τον Ερυθρό Κρύσταλλο ταυτόχρονα με τον Ερυθρό Σταυρό και την Ερυθρά Ημισέληνο, ή να τον τοποθετούν γύρω από αυτά. Εθνικοί Σύλλογοι που θέλουν να χρησιμοποιήσουν δικά τους εμβλήματα μπορούν, κατόπιν αδείας, να τα τοποθετήσουν μέσα στον Ερυθρό Κρύσταλλο. Προς το παρόν, κάτι τέτοιο έχει κάνει μόνο το Ισραήλ. Παρ’ όλα αυτά, ο Ερυθρός Κρύσταλλος μπορεί να χρησιμοποιηθεί και μόνος του, ειδικά σε περιοχές που οι θρησκευτικές συγκρούσεις μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την αξιοπιστία του Ερυθρού Σταυρού ή της Ερυθράς Ημισελήνου. Οι Συμβάσεις και τα Πρόσθετα Πρωτόκολλα τους περιλαμβάνουν αρκετά άρθρα για το έμβλημα. Μεταξύ άλλων, καθορίζουν τη χρήση, το μέγεθος, το σκοπό και την τοποθέτηση του εμβλήματος, τα άτομα και τα αντικείμενα που προστατεύει, ποιος μπορεί να το χρησιμοποιεί, τι σημαίνει ο σεβασμός προς το έμβλημα και ποινές για την κατάχρηση. Σε περιόδους ένοπλης σύρραξης, το έμβλημα μπορεί να χρησιμοποιείται σαν

Το σύμβολο του Ερυθρού Σταυρού όπως εμπνεύστηκε ο

Ερρίκος Ντυνάν και καθιέρωσε η Συνθήκη της Γενεύης του 1864

Η Ερυθρά Ημισέληνος χρησιμοποιήθηκε το 1876 στο

πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η de facto αναγνώρισή του ως ισότιμου οδήγησε στην

επισημοποίησή του (1929) και τη δημιουργία 33 Εθνικών

Συλλόγων Ερυθράς Ημισελήνου σήμερα

Ο Ερυθρός Λέοντας και Ήλιος είναι ένα από τα

προστατευόμενα σήματα, αλλά σε πλήρη αχρηστία από το 1980

Για 50 χρόνια το Ισραήλ επέμενε να χρησιμοποιεί την Ερυθρή Ασπίδα του Δαβίδ, ένα σύμβολο που

δεν προστατεύεται από τις διεθνείς συνθήκες

Ο Ερυθρός Κρύσταλλος, προστατευόμενο σύμβολο

μετά την έναρξη ισχύος του Πρωτοκόλλου ΙΙΙ (2007)

Ο Ερυθρός Κρύσταλλος στη πράξη μπορεί να

χρησιμοποιείται ανεξάρτητα ή να περιέχει στο κέντρο το σύμβολο του Εθνικού

Συλλόγου


37


ΒΛΗ

ΜΑ

36

ΕΜΒΛ

ΗΜ

Αστρατιωτικό νόμο και κανονισμούς.• Τα πολιτικά νοσοκομεία και άλλες υγειονομικές εγκαταστάσεις που αναγνωρίζονται ως τέτοια από την κυβέρνηση και είναι εξουσιοδοτημένα να φέρουν το έμβλημα για προστατευτικούς λόγους (σταθμοί πρώτων βοηθειών, ασθενοφόρα, κλπ)• Άλλες εθελοντικές οργα-νώσεις βοήθειας, που υπόκεινται στους ίδιους όρους όπως οι εθνικοί Σύλλογοι: πρέπει να έχουν αναγνώριση και εξουσιοδότηση της κυβέρνησης, μπορούν να χρησιμοποιούν το έμβλημα μόνο για προσωπικό και εξοπλισμό που παραχωρείται αποκλειστικά στις υγειονομικές υπηρεσίες και πρέπει να υπάγονται στον στρατιωτικό νόμο και κανονισμούς. Το ανθρωπιστικό δίκαιο ορίζει επίσης, ότι κάθε Κράτος μέρος στις Συμβάσεις της Γενεύης απαιτείται να λαμβάνει μέτρα για την πρόληψη και τιμωρία της κατάχρησης του εμβλήματος ομοίως σε καιρό πολέμου όπως και σε καιρό ειρήνης και να θεσπίζει νόμο για την προστασία του εμβλήματος.

ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΜΒΛΗΜΑΤΟΣ

Η χρήση του εμβλήματος για προστατευτικούς λόγους είναι μια ορατή εκδήλωση της προστασίας που παραχωρούν οι Συμβάσεις της Γενεύης στο ιατρικό προσωπικό, τις ιατρικές μονάδες και μεταφορές.

Η χρήση του εμβλήματος για αναγνωριστικούς λόγους, τόσο σε καιρό πολέμου όσο και ειρήνης, δηλώνει ότι ένα πρόσωπο ή ένα αντικείμενο συνδέεται με το Διεθνές Κίνημα του Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου.

Η ICRC (Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού) έχει το δικαίωμα πάντοτε να χρησιμοποιεί το έμβλημα για προστατευτικούς και αναγνωριστικούς λόγους.

ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΕΜΒΛΗΜΑΤΟΣ

Οποιαδήποτε χρήση που δεν είναι ρητώς εξουσιοδοτημένη από το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο συνιστά κατάχρηση του εμβλήματος. Υπάρχουν τρεις τύποι κατάχρησης:

1. Απομίμηση, που σημαίνει χρήση ενός σήματος το οποίο, με το σχήμα ή και το χρώμα του, μπορεί να δημιουργήσει σύγχυση με το έμβλημα2. Ιδιοποίηση, π.χ. Η χρήση του εμβλήματος από σώματα ή άτομα που δεν έχουν το δικαίωμα να το φέρουν (εμπορικές επιχειρήσεις, φαρμακεία, ιδιωτικοί γιατροί, μη κυβερνητικές οργανώσεις, ιδιώτες, κλπ). Εάν άτομα που είναι κανονικά εξουσιοδοτημένα να χρησιμοποιούν το έμβλημα δεν το κάνουν σύμφωνα με τους κανόνες των Συμβάσεων και των Πρωτοκόλλων, αυτό επίσης συνιστά ιδιοποίηση.3. Δολιότητα, π.χ. Χρήση του εμβλήματος σε καιρό σύρραξης για να προστατεύσει μαχητές ή στρατιωτικό εξοπλισμό. Η δόλια χρήση του

Στρατιώτης στο Ιράκ μπροστά σε κτίριο του Ερυθρού Σταυρού.Το διακριτικό

έμβλημα προστατεύει

προστατευτικό σήμα μόνο από:• Tις υγειονομικές υπηρεσίες των ενόπλων δυνάμεων• Tους Εθνικούς Συλλόγους Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου, δεόντως αναγνωρισμένους και εξουσιοδοτημένους από τις κυβερνήσεις τους να προσφέρουν βοήθεια στις υγειονομικές υπηρεσίες των ενόπλων δυνάμεων. Οι εθνικοί σύλλογοι μπορούν να χρησιμοποιούν το έμβλημα για προστατευτικούς λόγους μόνο για εκείνους από το προσωπικό τους και τον εξοπλισμό που βοηθά τις επίσημες υγειονομικές υπηρεσίες σε καιρό πολέμου, υπό την προϋπόθεση ότι το προσωπικό αυτό και ο εξοπλισμός εκτελούν τις ίδιες λειτουργίες -και μόνο αυτές τις λειτουργίες- και υπόκεινται στον

Το ιατρικό προσωπικό κινείται μέσα σε οχήματα που φέρουν το

έμβλημα του Ερυθρού Σταυρού για αναγνωριστικούς λόγους. Μόνο έτσι δεν θα γίνουν αντικείμενα στόχων

Το έμβλημα του Ερυθρού Σταυρού είναι τρίτο σε

αναγνωρισιμότητα μετά το λογότυπο της Coca

Cola και του αθλητικού κολοσσού Nike. Τέταρτο σε αναγνωρισμιότηττα είναι το λογότυπο της αλυσίδας

fast food McDonald’s

Η απομίμηση του εμβλήματος υπονομεύει

την προστασία του


38

ΕΜΒΛ

ΗΜ

Α

39


ΒΛΗ

ΜΑ

εμβλήματος συνιστά “σοβαρή παραβίαση” του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, με άλλα λόγια, έγκλημα πολέμου. Η κατάχρηση του εμβλήματος σε καιρό πολέμου θέτει σε κίνδυνο το σύστημα προστασίας που ορίζεται από το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο.

Η κατάχρηση του εμβλήματος για αναγνωριστικούς σκοπούς υπονομεύει την εικόνα τους τα μάτια του κοινού και συνεπώς μειώνει την προστατευτική του δύναμη σε καιρό πολέμου.

Κεφάλαιο 2

Άρθρο 4 – Σχήμα

Το διακριτικό έμβλημα (κόκκινο σε λευκό φόντο) πρέπει να είναι τόσο μεγάλο όσο οι καταστάσεις επιβάλουν. Για τα σχήματα του σταυρού, της ημισελήνου και του λέοντα και ήλιου, τα υψηλά ιστάμενα Μέρη μπορούν να κατευθύνονται από τα μοντέλα τις εικόνας 2.

Εικόνα 2. Τα διακριτικά εμβλήματα κόκκινα σε λευκό φόντο

Άρθρο 5 – Χρήση

1. Το διακριτικό έμβλημα πρέπει, όπου είναι δυνατόν να προβάλλεται σε επίπεδη επιφάνεια, σε σημαίες και με κάθε άλλο κατάλληλο τρόπο σε σχέση με το περιβάλλον έτσι ώστε να είναι ορατό από όσο περισσότερες κατευθύνσεις γίνεται και από όσο πιο μακριά γίνεται, και ειδικά από τον αέρα.2. Κατά τη διάρκεια της νύχτας ή όταν η ορατότητα είναι περιορισμένη, το διακριτικό έμβλημα πρέπει να φωτίζεται ή να φωσφορίζει3. Το διακριτικό έμβλημα μπορεί να είναι φτιαγμένο από υλικά που κάνουν δυνατή την αναγνώριση του με τεχνικά μέσα. Το κόκκινο μέρος του πρέπει να βάφεται πάνω σε μαύρο αστάρι για να βοηθά την αναγνώριση, ειδικότερα από υπέρυθρες συσκευές.4. Υγειονομικό και θρησκευτικό προσωπικό που ενεργούν τα καθήκοντα τους στο πεδίο της μάχης πρέπει, το κατά δύναμη, να φορούν εξοπλισμό κεφαλής και στολή που να φέρουν το διακριτικό έμβλημα.

Πρωτόκολλο Ι, Παράρτημα IΚανονισμοί σχετικά με την αναγνώριση

Απόσπασμα από το Πρωτόκολλο Ι του 1977, σχετικά με το διακριτικό έμβλημα και τη χρήση του

Προτάσεις για σύμβολα που δεν υιοθετήθηκαν ποτέ:

Ερυθρό Πρόβατο (Κονγκό, 1964)

Ερυθρά Σβάστικα (Κίνα, 1922)

Ερυθρός Κέδρος (Λίβανος, 1945)

Ερυθρός Ρινόκερος (Σουδάν, 1956)

Ερυθρό Φοινικόδεντρο (Συρία, 1945)

Ερυθρή Αψίδα (Αφγανιστάν, 1935)

Ερυθρός Ήλιος και Γραμμή(Ιαπωνία, 1977)

Ερυθρή Φλόγα και Σταυρός(Ταϊλάνδη, 1893)

Ερυθρό Αστέρι (Ζιμπάμπουε)

Η δόλια χρήση του εμβλήματος αποτελεί

έγκλημα πολέμου

ΔΙΕΘΝΩΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΜΕΝΑ ΣΥΜΒΟΛΑ:

Νοσοκομείο Φαρμακείο Ιδιωτικό Ιατρείο

Ασθενοφόρο Σταθμός Α’ Βοηθειών

Ο Ερυθρός Κρύσταλλος:

• Δεν αντικαθιστά τον Ερυθρό Σταυρό ή την Ερυθρά Ημισέληνο• Δίνει περισσότερες επιλογές στην επιλογή εμβλήματος• Δίνει λύση στο θέμα της εξάπλωσης των εμβλημάτων


ΙΣΤΟΡΙΑ

41

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ

“... Δεν θα ήταν δυνατόν, σε καιρό ειρήνης και ηρεμίας, να συγκροτήσουμε συλλόγους βοηθείας που να αποσκοπούν στην αρωγή σε καιρό πολέμου

από εθελοντές γεμάτους ζήλο, αφοσίωση και ειδική εκπαίδευση;...”




1. Ποιά είναι τα όργανα και τα μέρη του Κινήματος;

2. Τι αρμοδιότητες έχει και τι στόχο το κάθε ένα από τα συστατικά μέρη του Κινήματος;

3. Ποιές είναι οι προϋποθέσεις αναγνώρισης ενός Εθνικού Συλλόγου;

40

42

ΟΡΓ

ΑΝ

ΩΣΗ

& Δ

ΟΜ

ΗΟ

ΡΓΑΝ

ΩΣΗ

& Δ

ΟΜ

Η

43

Κεφάλαιο 4 ● Οργάνωση και Δομή του Κινήματος

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ

Μέσα από τα ανθρωπιστικά ιδανικά του, το Διεθνές Κίνημα του Ερυθρού Σταυρού και της Ερυθράς Ημισελήνου ενώνει εκατομμύρια μέλη από κάθε φυλή, θρησκεία και κοινωνικό υπόβαθρο. Το γνωστό σε πολλούς με την παλαιότερη ονομασία του σαν Διεθνής Ερυθρός Σταυρός - Κίνημα, αποτελείται από τα εξής συστατικά μέρη:

1. Την Διεθνή Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού (I.C.R.C. - International Committee of the Red Cross / C.I.C.R - Comité international de la Croix-Rouge),

2. Τους Εθνικούς Συλλόγους Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου (π.χ. Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός),

3. την Διεθνή Ομοσπονδία Συλλόγων Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου (I.F.R.C. - Ιnternational Federation of the Red Cross and Red Crescent Societies)

Όπως σε όλα τα ιδρύματα, τα συντονιστικά του όργανα και τα νομικά του πλαίσια αναθεωρούνται κατά τακτά χρονικά διαστήματα ώστε να εναρμονίζονται με τις επιτελούμενες αλλαγές των αναγκών. Κατά τα πρώτα 60 χρόνια της υπάρξεως του Κινήματος, η Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού δρούσε σαν συντονιστής με βάση τις αποφάσεις που λαμβάνονταν στις Διεθνείς Διασκέψεις. Επίσημο καταστατικό εμφανίσθηκε για πρώτη φορά το 1928, μετά την ίδρυση της Ομοσπονδίας το 1919. Δημιουργήθηκε ένα νέο όργανο -η Μόνιμη Επιτροπή του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού- για να προετοιμάζει τις Διεθνείς Διασκέψεις και να δρα σαν συντονιστής. Το Καταστατικό αναθεωρήθηκε το 1952 με σκοπό να συμπληρωθούν ορισμένα κενά

και να διορθωθούν κάποιες ανακρίβειες στα υπάρχοντα κείμενα. Η αναθεώρηση του 1986 έδωσε στο Κίνημα μια σταθερή και διεθνώς ισχυρή νομική δομή. Το Καταστατικό μπορούσε πλέον να ακολουθείται ευκολότερα μέσα από την ανακατάταξη των διατάξεων του και εισήχθησαν ορισμένα νέα κείμενα που είχαν υιοθετηθεί από το 1952. Ταυτόχρονα, υιοθετήθηκε ο τίτλος «Διεθνές Κίνημα Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου» αντικατοπτρίζοντας έτσι με μεγαλύτερη ακρίβεια τις σημερινές πραγματικότητες. Ο Ερυθρός Σταυρός έχει τρία καταστατικά όργανα που του δίνουν την δυνατότητα να προσδιορίζει το κύριο διάγραμμα της σκέψης και του έργου του καθώς και να δημιουργούν τους συνδετικούς κρίκους που έχουν ζωτική σημασία για την ενότητα μεταξύ των συστατικών μερών του. Αυτά τα όργανα είναι η Μόνιμη Επιτροπή, το Συμβούλιο των Αντιπροσώπων και η Διεθνής Διάσκεψη του Ερυθρού Σταυρού και της Ερυθράς Ημισελήνου.

A. ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ

Η Μόνιμη Επιτροπή

Αποτελείται από εννέα μέλη: δύο από την Διεθνή Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού, δύο από την Ομοσπονδία και άλλα πέντε που εκλέγονται υπό την προσωπική τους ιδιότητα από την Διεθνή Διάσκεψη. Αυτά παραμένουν μέλη μέχρι την επόμενη Διεθνή Διάσκεψη. Η Μόνιμη Επιτροπή προβαίνει στην εκλογή του Προέδρου της και συσκέπτεται κάθε έξι μήνες. Το κύριο έργο της είναι να προετοιμάζει την Διεθνή Διάσκεψη και να διασφαλίζει τον συντονισμό. Η Μόνιμη Επιτροπή απονέμει το μετάλλιο του Ερρίκου Ντυνάν σε άτομα που έχουν επιδείξει εξαιρετικό θάρρος κατά την προσφορά της υπηρεσίας τους στον Ερυθρό Σταυρό ή αφοσίωση στο σκοπό του.

Τα μέλη της Μόνιμης Επιτροπής όπως εκλέχθηκαν

το Νοέμβριο του 2007

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ:

ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ

Μόνιμη Επιτροπή

Συμβούλιο των Αντιπροσώπων

Διεθνής Διάσκεψη

ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΜΕΡΗ

Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού

Εθνικοί Σύλλογοι Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου

Διεθνής Ομοσπονδία Εθνικών Συλλόγων

Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου

Το όραμα του Ε. Ντυνάν εξελίχθηκε στο Διεθνές Κίνημα

του Ερυθρού Σταυρού που αποτελεί τον πρωταγωνιστή

του ανθρωπιστικού μόχθου με εκατομύρια εθελοντές

Σχηματική απεικόνιση της δομής του Κινήματος

Εκπρόσωποι των 3 σωμάτων του Κινήματος στη Βαγδάτη


44

ΟΡΓ

ΑΝ

ΩΣΗ

& Δ

ΟΜ

ΗΟ

ΡΓΑΝ

ΩΣΗ

& Δ

ΟΜ

Η

45


Το Συμβούλιο των Αντιπροσώπων

Συνιστά την συνέλευση της «Ερυθροσταυρικής Οικογένειας» και τα μέλη του είναι αντιπρόσωποι της Διεθνούς Επιτροπής Ερυθρού Σταυρού και της Ομοσπονδίας, καθώς και αντιπρόσωποι όλων των αναγνωρισμένων Εθνικών Συλλόγων. Συγκαλείται κάθε δύο χρόνια και συχνά καλείται να γνωμοδοτήσει για θέματα δογματικά ή για οποιαδήποτε άλλα θέματα κοινού ενδιαφέροντος του Κινήματος. Στις προετοιμασίες της Διεθνούς Διασκέψεως, έχει αρμοδιότητα για την σύνταξη της ημερησίας διατάξεως και την υποβολή υποψηφιοτήτων για τις θέσεις των Προέδρων Επιτροπών.

Η Διεθνής Διάσκεψη Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου

Κατά κανόνα πραγματοποιείται κάθε τέσσερα χρόνια, με την συμμετοχή Αντιπροσώπων της Διεθνούς Επιτροπής Ερυθρού Σταυρού, της Ομοσπονδίας και των Εθνικών Συλλόγων καθώς και

Β. ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΜΕΡΗ

I. Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού

Η Δ.Ε.Ε.Σ. (C.I.C.R. ή I.C.R.C.), είναι νομικό πρόσωπο, ίδρυμα ανεξάρτητο και ελβετικό, ενεργεί ως ουδέτερος μεσολαβητής σε περιπτώσεις ενόπλων συρράξεων. Δυνάμει των κανόνων του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου, τους οποίους προωθεί και αναπτύσσει, παρέχει προστασία και βοήθεια στα θύματα, είτε πρόκειται για αιχμαλώτους πολέμου, είτε άμαχο πληθυσμό, είτε τραυματίες ή ασθενείς, μετακινούμενα άτομα ή πρόσωπα ευρισκόμενα σε περιοχές υπό κατοχή. Η Δ.Ε.Ε.Σ. βάσει δικαιώματος πρωτοβουλίας που της έχει ανατεθεί από τα κράτη, παρέχει τις υπηρεσίες της σε περιπτώσεις ταραχών ή εσωτερικών εντάσεων -οι οποίες δεν καλύπτονται πάντοτε από τις συμβάσεις της Γενεύης του 1949 και τα Πρόσθετα Πρωτόκολλα αυτών. Η Δ.Ε.ΕΣ. ανέπτυξε ευρύτατες δραστηριότητες στα πλαίσια των επισκέψεων πολιτικών κρατουμένων σε πολλές χώρες. Το ανώτατο όργανο της Δ.Ε.Ε.Σ. (C.I.C.R.) είναι η Γενική Συνέλευσή, η οποία αποτελείται από Ελβετούς πολίτες (ανώτατος αριθμός 25 άτομα). Ο Πρόεδρος της Δ.Ε.Ε.Σ. εκλέγεται κάθε 4 χρόνια. Ο περιορισμός αυτός στη ιθαγένεια των μελών είναι φερέγγυο της αμερόληπτης στάσης του οργάνου, λόγω της παγκοσμία αναγνωρισμένης ουδετερότητας των Ελβετών. Το Προσωπικό του Ιδρύματος, το οποίο αποτελείται μόνο από Ελβετούς πολίτες, ανέρχεται σε 580 άτομα στη Γενεύη, ενώ υπάρχουν περίπου 40 αντιπροσωπείες σε διάφορα μέρη του κόσμου. Για την επίτευξη των σκοπών της, η Δ.Ε.Ε.Σ., διαθέτει μια σημαντική διοικητική και επιχειρησιακή υποδομή. Εκτός από τα όργανα αποφάσεων της (Γενική Συνέλευση, Εκτελεστικό Συμβούλιο, Διεύθυνση), λειτουργούν επίσης πέντε διευθύνσεις (Επιχειρήσεων,

Το Συμβούλιο των Αντιπροσώπων τον Νοέμβρη

του 2007 υιοθέτησε το σλόγκαν “Μαζί για την ανθρωπότητα”

που προτάθηκε από την Μόνιμη Επιτροπή

Στιγμιότυπα από την 30η Διεθνή Διάσκεψη (Γενεύη, Νοέμβρης 2007)

εκπροσώπων των Κρατών μερών των Συμβάσεων της Γενεύης. Η Μόνιμη Επιτροπή προσκαλεί παρατηρητές από κυβερνητικούς, μη κυβερνητικούς, περιφερειακούς ή ειδικευμένους οργανισμούς που ασχολούνται με ανθρωπιστικά προβλήματα. Η Διεθνής Διάσκεψη είναι το ανώτατο συζητητικό όργανο του Κινήματος και σαν τέτοιο καθορίζει τις κύριες επιλογές πολιτικής πάνω σε θέματα αρχής και στο πεδίο του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου.

Το έμβλημα της Διεθνούς Επιτροπής συνοδεύει τη

δράση του Κινήματος διεθνώς

Η Εντολή της Διεθνούς Επιτροπής Ερυθρού

Σταυρού:

“Να διευθύνει και να συντονίζει τις διεθνείς

δραστηριότητες βοηθείας του Κινήματος σε περιοχές συγκρούσεων. Προσπαθεί

επίσης να προφυλάξει τον ανθρώπινο πόνο,

προωθώντας και ενδυναμώνοντας το

διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και τις οικουμενικές

ανθρωπιστικές αξίες”

Ο Jakob Kellenberger, πρόεδρος της ICRC


46

ΟΡΓ

ΑΝ

ΩΣΗ

& Δ

ΟΜ

ΗΟ

ΡΓΑΝ

ΩΣΗ

& Δ

ΟΜ

Η

47


Οικονομικών και Διοικητικών Υποθέσεων, Νομικών Υποθέσεων, Προσωπικού και Πληροφόρησης). Το έργο της Διεθνούς Επιτροπής συνοψίζεται στα εξής:

α. Προστασία των θυμάτων στα χέρια των αντιπάλων

Μια χώρα που ευρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση είναι γενικώς σε θέση να ασχοληθεί με τους υπηκόους της -θύματα της σύρραξης μέσα στο δικό της έδαφος. Αντιθέτως, της είναι σχεδόν αδύνατον να βοηθήσει τους υπηκόους της που ευρίσκονται στην άλλη πλευρά του μετώπου, στα χέρια του εχθρού: τραυματίες πολέμου που αιχμαλωτίσθηκαν από τον αντίπαλο που κυριάρχησε στο πεδίο της μάχης, αιχμάλωτοι πολέμου, καθώς και ορισμένες κατηγορίες αμάχου πληθυσμού, κυρίως κατοίκων μιας κατεχόμενης περιοχής. Η Δ.Ε.Ε.Σ. επεμβαίνει στις περιπτώσεις αυτές. Τα θύματα αυτά έχουν όλα ένα κοινό σημείο: ευρίσκονται στα χέρια του εχθρού, χωρίς προστασία λόγω του κλεισίματος της Πρεσβείας ή του Προξενείου τους, χωρίς μέσον επικοινωνίας με την χώρα τους και τους συγγενείς τους και συχνά, στερούμενοι των πάντων. Για να βοηθήσει τα θύματα, η Δ.Ε.Ε.Σ. (C.I.C.R.) άλλαξε την κατάστασή τους, μέσω του δικαίου. Ξεκινώντας από τους τραυματίες για να φθάσει στον άμαχο πληθυσμό, κωδικοποίησε σταδιακά την μεταχείριση την οποία ένας αντιμαχόμενος επιφυλάσσει στον εχθρό που έπεσε στα χέρια του. Αλλά, μεταξύ των θυμάτων πολέμου που έχουν δικαιώματα και των Κρατών που έχουν καθήκοντα, χρειάζεται ένας μεσολαβητής. Και αυτός είναι η Δ.Ε.Ε.Σ. (C.I.C.R.). Η δράση της συνίσταται αρχικά στο να συμπαραστέκεται στα άτομα που έχουν ανάγκη. Οι αντιπρόσωποι της Δ.Ε.Ε.Σ.,

επισκέπτονται νοσοκομεία, στρατόπεδα, τους τόπους εργασίας, τις φυλακές όπου ευρίσκονται κρατούμενοι. Είτε είναι μέσα στα συμβατικά πλαίσια ή έξω από τον χώρο εφαρμογής του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου (π.χ. κρατούμενοι «ασφαλείας»), οι δραστηριότητες της Δ.Ε.Ε.Σ. υπέρ των κρατουμένων πραγματοποιούνται σύμφωνα με καθορισμένα κριτήρια, ήτοι: • να δύνανται οι αντιπρόσωποι να βλέπουν όλους τους κρατουμένους • να δύνανται να συζητούν ελεύθερα χωρίς μάρτυρα μαζί τους • να έχουν πρόσβαση σε όλα τα μέρη κρατήσεως και να δύνανται να επαναλαμβάνουν τις επισκέψεις • να διαθέτουν κατάλογο των κρατουμένων που πρόκειται να επισκεφθούν (ή εν ανάγκη, να δύνανται να καταρτίσουν πίνακες κατά την επίσκεψη τους). Οι επισκέψεις της Δ.Ε.Ε.Σ. (C.I.C.R.) αφορούν στις υλικές και ψυχολογικές συνθήκες κράτησης και όχι στους λόγους αυτής. Υλικό βοηθείας διανέμεται σε περίπτωση ανάγκης (τόσο στους κρατουμένους όσο και στις οικογένειες τους εφόσον αυτές ευρίσκονται σε ανάγκη). Οι εκθέσεις που καταρτίζονται μετά το πέρας των επισκέψεων είναι εμπιστευτικές. Δεν υποβάλλονται παρά μόνον στις αρχές κράτησης (και σε περίπτωση αιχμαλώτων πολέμου, στο κράτος προέλευσης).

β. Προγράμματα βοηθείας

Κατά την διάρκεια των ενόπλων συρράξεων και μαχών, η Δ.Ε.Ε.Σ. (C.I.C.R.) δεν περιορίζεται σε ότι αφορά το ανθρωπιστικό της έργο, στην επίσκεψη αιχμαλώτων ή στην φροντίδα ασθενών. Στους σύγχρονους πολέμους ο άμαχος πληθυσμός είναι αυτός που πλήττεται περισσότερο, λόγω του αδιάκριτου χαρακτήρα των μαχών και της χρήσης πιο επιτηδευμένων όπλων. Η Δ.Ε.Ε.Σ. (C.I.C.R.)

Ο διάσημος αντιπρόσωπος της ICRC Marcel Junod συναντά αιμχαλώτους πολέμου των

Γερμανών κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Η διεθνής επιτροπή έχει στόχο να εξαπλώσει το ανθρωπιστικό δίκαιο από άκρη σε άκρη του κόσμου, και ειδικά σε περιοχές

ενόπλων συγκρούσεων

Τα κεντρικά γραφεία της Διεθνούς Επιτροπής στη Γενεύη

Οι αντιπρόσωποι της ICRC φροντίζουν για τη σωστή εφαρμογή του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου, ακόμα και πίσω από τα κάγκελα των φυλακών

Οι σκηνές στη λωρίδα της Γάζας στήθηκαν υπό την

αιγίδα της Επιτροπής

Τεχνητά μέλη παράγωνται στην Ανγκόλα σε συνεργασία ICRC και Υπουργείου Υγείας


48

ΟΡΓ

ΑΝ

ΩΣΗ

& Δ

ΟΜ

ΗΟ

ΡΓΑΝ

ΩΣΗ

& Δ

ΟΜ

Η

49


εκπονεί υπέρ του άμαχου πληθυσμού μεγάλα προγράμματα βοηθείας, τα οποία αποτελούν ένα είδος προστασίας, διότι επιτρέπουν στα θύματα να επιβιώσουν ή καθιστούν τις υπερβάσεις πιο δύσκολες. Για την επιτέλεση του έργου της η Δ.Ε.Ε.Σ., διαθέτει στη Γενεύη μια διοικητική υποδομή αποτελούμενη αφ’ ενός από την Γενική Διεύθυνση Βοηθείας και αφ’ ετέρου από την Γενική Ιατρική Διεύθυνση. Η Γενική Διεύθυνση Βοηθείας έχει σαν έργο της κυρίως, να προσδιορίζει τις ανάγκες, στη συνέχεια να οργανώνει, διαχειρίζεται και ελέγχει τα προγράμματα βοηθείας, να προβαίνει δηλαδή σε εκτιμήσεις στο πεδίο δράσης, σε μελέτη των τοπικών αγορών, να διερευνά δυνατότητες αποθήκευσης και διακίνησης, να παραλαμβάνει τα τρόφιμα (από αγορές ή δωρεές) και να τα προωθεί επί τόπου (ναυλώνοντας πλοία ή αεροπλάνα), να διατηρεί σχέσεις με τους δωρητές (Κυβερνήσεις, Εθνικούς Συλλόγους, διάφορες Οργανώσεις, όπως την Ε.Ε., ειδικούς φορείς του Ο.Η.Ε., κλπ) να διαχειρίζεται τα αποθέματα, να ελέγχει τη διεξαγωγή των προγραμμάτων, τέλος να εκπαιδεύει ειδικούς αντιπροσώπους. Το έργο της Γενικής Ιατρικής Διευθύνσεως έχει διαφοροποιηθεί αναλόγως της εξέλιξης των συγκρούσεων, από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Πράγματι, στις πρωταρχικές ανάγκες φαρμάκων και ιατρικού υλικού για την φροντίδα των τραυματιών, έπρεπε να προστεθεί η σφαιρική προσέγγιση των προβλημάτων υγείας από τα οποία υποφέρουν τα θύματα από επιδημίες, μολυσματικές συνθήκες υγιεινής, διατροφής κ.λ.π. Μεταξύ των θυμάτων των ενόπλων συρράξεων, υπάρχουν άτομα τα οποία θα μείνουν ανάπηρα, παράλυτα ή ακρωτηριασμένα. Γι’ αυτά, η Δ.Ε.Ε.Σ. (C.I.C.R.), αναπτύσσει εδώ και 20 χρόνια, δραστηριότητες οι οποίες περιλαμβάνουν

τόσο τις φροντίδες προς τους ασθενείς (π.χ. εγχειρήσεις, φυσιοθεραπεία, επανεκπαίδευση) όσο και την κατασκευή τεχνητών μελών αναγκαίων για να τους ξαναδώσουν κάποια αυτονομία κινήσεων. Μια δράση η οποία επεκτείνεται και σε άλλες περιπτώσεις. Από το Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο η Δ.Ε.Ε.Σ. επεξέτεινε την δράση της σε άλλες καταστάσεις βίας (εμφύλιους πολέμους, εσωτερικές ταραχές). Η απόλυτη ουδετερότητα της, η διακριτικότητα της, της επέτρεψαν να επεμβαίνει στο μεγαλύτερο μέρος των εσωτερικών ταραχών που πολλαπλασιάστηκαν στον 20ο αιώνα. Μια άλλη δραστηριότητα της Δ.Ε.Ε.Σ., συνίσταται στην επίσκεψη ατόμων που έχουν συλληφθεί και κρατούνται για πολιτικούς λόγους. Πρόκειται για τους κρατουμένους ασφαλείας. Οι επισκέψεις αυτές πραγματοποιούνται έξω από τον χώρο εφαρμογής του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου, και βάσει ad hoc συμφωνιών με τις Αρχές των χωρών στις οποίες ευρίσκονται οι κρατούμενοι. Κατά την διάρκεια των επισκέψεων στους αιχμαλώτους πολέμου, οι εκπρόσωποι της Δ.Ε.Ε.Σ. (C.I.C.R.) δεν υπεισέρχονται σε θέματα που αφορούν τους λόγους των συλλήψεων, αλλά επαγρυπνούν για τις συνθήκες κράτησης, προσφέρουν βοήθεια και επιβλέπουν ώστε οι κρατούμενοι να δύνανται να επικοινωνούν με τις οικογένειες τους. Από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Δ.Ε.Ε.Σ., επισκέφθηκε περισσότερους από 500.000 κρατουμένους σε εκατό τουλάχιστον χώρες.

γ. Κεντρική Υπηρεσία Αναζητήσεων

Πριν από την ύπαρξη του Ερυθρού Σταύρου και των Συμβάσεων της Γενεύης, ο άνθρωπος που τύχαινε να πέσει στα χέρια του εχθρού δεν είχε ουσιαστικά κανένα μέσο για να δώσει σημεία ζωής. Βρισκόταν νεκρός στο πεδίο της μάχης ή βρισκόταν το πτώμα του ανώνυμο, πεταμένο σε κάποιον κοινό τάφο.

Στην Ακομάρκα του Περού, 200 άνθρωποι εξαφανίστηκαν

κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών. Η ICRC είναι εκεί για να βοηθήσει στον

εντοπισμό τους

Προωθώντας το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο στην

Υεμένη

Έλεγχος της διατροφής των παιδιών στο Σουδάν από

εκρόσωπο της ICRC

Χειρουργεία στήνονται κάτω από την εποπτεία της Διεθνούς Επιτροπής όπου

υπάρχει ανθρώπινη ανάγκη

Αντλία νερού στην Γουινέα.Το πρόβλημα της υδροδότησης

είναι μεγάλο για τις περισσότερες χώρες της Αφρικής

Διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας στο Σουδάν. Ο ρόλος της Διεθνούς Επιτροπής στη

διαχείριση της βοήθειας είναι αναντικατάστατος


50

ΟΡΓ

ΑΝ

ΩΣΗ

& Δ

ΟΜ

ΗΟ

ΡΓΑΝ

ΩΣΗ

& Δ

ΟΜ

Η

51


Ήταν ζωντανός σε κάποιο νοσοκομείο ή σε στρατόπεδο εχθρικό. Ούτε ο στρατός στον οποίο ανήκε ούτε η οικογένεια του δεν μπορούσε να το ξέρει. Το 1870-71, κατά τη διάρκεια του Γαλλο-Πρωσσικού πολέμου η Δ.Ε.Ε.Σ. (C.I.C.R.) βρήκε τον τρόπο να ανατρέψει αυτή την κατάσταση. Έλαβε και από τα δύο αντιμαχόμενα μέρη τους καταλόγους των αιχμαλώτων που κρατούνταν από αυτά, και μπόρεσε έτσι να πληροφορήσει τις Κυβερνήσεις και τις οικογένειες. Έτσι δημιουργήθηκε η Κεντρική Υπηρεσία Αναζητήσεων. Το βασικό έργο της συνίσταται στο να συγκεντρώνει, καταγράφει και να διαβιβάζει στους συγγενείς κάθε πληροφορία η οποία να επιτρέπει την αναγνώριση των θυμάτων, να διασφαλίζει την αλληλογραφία μεταξύ των οικογενειών που ζουν χωρισμένες εξ αιτίας των γεγονότων (όταν τα μέσα επικοινωνίας έχουν διακοπεί), να προβαίνει στην αναζήτηση εξαφανισθέντων ατόμων των οποίων οι συγγενείς δεν έχουν ειδήσεις, και τέλος να διανέμει διάφορα έντυπα και βεβαιώσεις (π.χ. δικαιολογητικά κράτησης ή ταξιδιωτικά έγγραφα). Εδώ και έναν αιώνα, η Κεντρική Υπηρεσία Αναζητήσεων, πραγματοποιεί ένα γιγαντιαίο έργο. Σήμερα οι καρτέλες έχουν συχνά αντικατασταθεί από τους υπολογιστές, οι μέθοδοι όμως εργασίας παραμένουν ίδιες: υπομονή, επιμονή, ακρίβεια. Τα αρχεία της Κεντρικής Υπηρεσίας Αναζητήσεων περιέχουν περισσότερες από 60.000.000 προσωπικές καρτέλες. Και μεταξύ αυτών, δεκάδες χιλιάδες ομώνυμες. Όλες αυτές οι δραστηριότητες διεξάγονται στην Γενεύη και στο πεδίο δράσης, με την συνεργασία των Εθνικών Συλλόγων Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου από τους οποίους ένας μεγάλος αριθμός διαθέτει τις δικές του Υπηρεσίες Αναζητήσεων.

ΙΙ. Οι Εθνικοί Σύλλογοι του Ερυθρού Σταυρού και της Ερυθράς Ημισελήνου

Οι Εθνικοί Σύλλογοι Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου δημιουργήθηκαν αρχικά για να περιθάλπουν μαζί με τις Υγειονομικές Στρατιωτικές Υπηρεσίες, τους τραυματισμένους στρατιώτες ή ασθενείς. Σήμερα, παρέχουν ποικίλες υπηρεσίες, τόσο σε καιρό ειρήνης όσο και σε καιρό πολέμου. Η εξέλιξη αυτή αντανακλά το γεγονός ότι οι Υγειονομικές Στρατιωτικές Υπηρεσίες έχουν βελτιωθεί σε μεγάλο βαθμό από την εποχή του Σολφερίνο, καθώς επίσης και στο γεγονός ότι έχει αυξηθεί ο αριθμός των πολιτών που γίνονται θύματα εχθροπραξιών, στο μέτρο που οι συρράξεις δεν λαμβάνουν χώρα μόνο στο πεδίο της μάχης. Ο ρόλος των Εθνικών Συλλόγων σε καιρό πολέμου, ως αρωγού των υγειονομικών μονάδων Ενόπλων Δυνάμεων, παραμένει σημαντικός, αλλά αυτό δεν είναι παρά μια από τις πολλές πλευρές της δράσεως τους. Μετά τον πόλεμο του 1914 - 1918, οι Εθνικοί Σύλλογοι στράφηκαν σε νέες δραστηριότητες που θα πραγματοποιούνταν σε καιρό ειρήνης και θα στόχευαν στην βελτίωση της κοινωνικής ευημερίας και της υγείας των λαών. Κυριαρχούσε πράγματι τότε η σκέψη ότι ο πόλεμος ανήκε στο παρελθόν. Η ευφορία αυτή πρυτάνευσε άλλωστε στην δημιουργία της Κοινωνίας των Εθνών και έμμεσα σ’ αυτή του Συνδέσμου των Συλλόγων του Ερυθρού Σταυρού και της Ερυθράς Ημισελήνου, όπως θα το δούμε αργότερα. Εν τούτοις, οι Εθνικοί Σύλλογοι, παραμένοντας πιστοί στην θέση τους ως αρωγοί των Δημοσίων Αρχών, θα πρότειναν σ’ αυτές να συνδράμουν και σε άλλους τομείς κοινής ωφελείας. Οι Εθνικοί Σύλλογοι διαδραμάτισαν ένα σημαντικό ρόλο στην ίδρυση νοσοκομείων, την εκπαίδευση των νοσοκόμων, την επιμόρφωση ορισμένων κατηγοριών πληθυσμού, κυρίως

Τα μηνύματα του Ερυθρού Σταυρού είναι ένας τρόπος να

κρατούν επαφή οι οικογένειες με τα αγαπημένα τους πρόσωπα

Μάναδες σε αναζήτηση των χαμένων τους παιδιών στην

Αρμενία

Δίπλα στον πόνο της μητέρας που αναζητεί τον γιό της στο Περού στέκεται η αποστολή της Διεθνούς Επιτροπής του

Ερυθρού Σταυρού

Ομάδα διασωστών του Λιβανέζικου Ερυθρού Σταυρού

σε τροχαίο ατύχημα

Αφίσα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου που

εξυμνεί τη δράση των γυναικών του Γαλλικού


Ινδονησιακή Ερυθρά Ημισέληνος: εθελοντές

περισυλλέγουν τα θύματα του τσουνάμι


52

ΟΡΓ

ΑΝ

ΩΣΗ

& Δ

ΟΜ

ΗΟ

ΡΓΑΝ

ΩΣΗ

& Δ

ΟΜ

Η

53


στον τομέα της φροντίδας για τα παιδιά και της δημόσιας υγιεινής. Εξάλλου, οι Εθνικοί Σύλλογοι αποτέλεσαν τους πρωτοπόρους κυρίως στον τομέα παροχής βοηθείας προς τα ηλικιωμένα άτομα ή τους αναπήρους και στη δημιουργία υπηρεσιών για τα ασθενοφόρα, την οδική βοήθεια, τη διάσωση στη θάλασσα ή στο βουνό. Κάθε Εθνικός Σύλλογος διαθέτει το δικό του Τμήμα Νεότητας με σκοπό αφ’ ενός να ενθαρρύνει τους νέους προς συμμετοχή στις δραστηριότητες του, αφ’ ετέρου δε να εξασφαλίζει τη συνέχιση της Ερυθροσταυρικής σκυτάλης. Εκτός από την βοήθεια προς τα θύματα των φυσικών καταστροφών, ένας άλλος τομέας δράσης των Εθνικών Συλλόγων, εξίσου πολύ σημαντικός, αφορά στην αιμοδοσία. Σε πολλές χώρες οι Αρχές εμπιστεύθηκαν στον Ερυθρό Σταυρό την αρμοδιότητα των προγραμμάτων αίματος. Σε αρκετές άλλες οι Εθνικοί Σύλλογοι συμμετέχουν εν μέρει σ’ αυτά τα προγράμματα. Σχεδόν παντού, διαδραματίζουν έναν πρωταρχικό ρόλο στη στρατολόγηση εθελοντών αιμοδοτών, μη αμειβομένων. Από το τέλος του Δευτέρου Παγκόσμιου Πολέμου οι Εθνικοί Σύλλογοι διεύρυναν ακόμη περισσότερο το πεδίο των δραστηριοτήτων τους, τόσο στις βιομηχανικές χώρες, όπου παρατηρείται αύξηση των κοινωνικών φαινομένων όπως τα ναρκωτικά, η ανεργία κ.λ.π. όσο και στις χώρες του τρίτου κόσμου που αντιμετωπίζουν οικονομικά και δημογραφικά προβλήματα, σχεδόν αξεπέραστα. Σ’ αυτές τις χώρες ο Ερυθρός Σταυρός εργάζεται για την βελτίωση της υγείας και της κοινωνικής ευημερίας του λαού, αναλαμβάνει προγράμματα για την καταπολέμηση των παιδικών ασθενειών, παρέχει βασική υγειονομική εκπαίδευση, οργανώνει εκστρατείες εμβολιασμού του πληθυσμού και προβλέπει την εκπαίδευση

ιατροκοινωνικών στελεχών. Τέλος, από την αρχή της δεκαετίας του 1980, η εισροή των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο, είχε ως αποτέλεσμα να καταβληθεί μια μεγαλύτερη προσπάθεια εκ μέρους των ανθρωπιστικών οργανισμών. Από την πλευρά τους οι Εθνικοί Σύλλογοι ανέλαβαν να παράσχουν σε πολλές περιπτώσεις υλική βοήθεια και κοινωνικές υπηρεσίες στους πρόσφυγες, τόσο στις χώρες υποδοχής όσο και σ’ αυτές που τους παρέχουν οριστικό άσυλο. Ίσως μια από τις παλαιότερες δραστηριότητες των Εθνικών Συλλόγων σε καιρό ειρήνης, είναι να βοηθά τα θύματα φυσικών καταστροφών. Για τις επείγουσες αυτές επιχειρήσεις, καθώς και για τις άλλες πλευρές των δραστηριοτήτων των Εθνικών Συλλόγων, απαιτείται εξωτερική βοήθεια ή οποία διοχετεύεται μέσω της Διεθνούς Ομοσπονδίας του Ερυθρού Σταυρού.

Χάρτης των Συλλόγων Ερυθρού Σταυρού, Ερυθράς Ημισελήνου και Ερυθρού Κρυστάλλου

Για την αντιμετώπιση των σεισμοπαθών στη Κίνα, ο

Κινέζικος Ερυθρός Σταυρός δραστηριοποίησε χιλιάδες

εθελοντές του

Δίπλα στον άνθρωπο, και στις πιο πολιτισμένες χώρες.

Εθελοντής του Καναδικού Ερυθρού Σταυρού σε πυρκαγιά

στην Αλμπέρτα (πάνω). Αμερικάνικος Ερυθρός Σταυρός

εν δράσει στον τυφώνα Κατρίνα (κάτω)

Ο Νοτιοαφρικάνικος Ε.Σ. βοηθά στις δύσκολες στιγμές που προκαλούν οι κοινωνικές

εντάσεις της χώρας

Προγράμματα κοινωνικής στήριξης από τον Ερυθρό

Σταυρό του Καναδά

Για μια πληρέστερη ανάλυση της δράσης ενός εθνικού συλλόγου βλ. Κεφάλαιο VI

“Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός”


54

ΟΡΓ

ΑΝ

ΩΣΗ

& Δ

ΟΜ

ΗΟ

ΡΓΑΝ

ΩΣΗ

& Δ

ΟΜ

Η

55


IΙI. Η Ομοσπονδία Συλλόγων Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου

Στο τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, μεγάλες περιοχές της Ευρώπης βρίσκονταν σε χαώδη κατάσταση - οι οικονομίες είχαν καταστραφεί, οι πληθυσμοί αποδεκατίζονταν από επιδημίες, μεγάλοι αριθμοί απόρων προσφύγων και αστέγων περιπλανώνταν στην ήπειρο. Οι Εθνικοί Σύλλογοι έστρεψαν την προσοχή τους στην παροχή βοηθείας προς τα θύματα της πείνας και τους αστέγους, ιδιαίτερα στην Ανατολική Ευρώπη. Λίγες χώρες είχαν Υπουργεία Υγείας την εποχή εκείνη και δεν υπήρχαν διεθνή σώματα ικανά να οργανώσουν επιχειρήσεις βοηθείας μεγάλης κλίμακας. Όμως, ήταν η δημιουργία ενός τέτοιου διεθνούς οργανισμού, της Κοινωνίας των Εθνών, που οδήγησε σε μια μεγάλη εξέλιξη μέσα στον Ερυθρό Σταυρό. Ένας από τους επικεφαλής του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού, ο Henry Ρ. Davison, συγκάλεσε μια διεθνή ιατρική διάσκεψη το 1919 στην οποία πρότεινε να ενωθούν οι Σύλλογοι Ερυθρού Σταυρού των διαφόρων χωρών σχηματίζοντας έναν οργανισμό παρόμοιο με εκείνον της Κοινωνίας των Εθνών, εν όψει μιας μόνιμης παγκόσμιας σταυροφορίας για την βελτίωση της υγείας, την πρόληψη των ασθενειών και την ανακούφιση του πόνου. Η πρόταση του Davison κέρδισε άμεση υποστήριξη και ιδρύθηκε η Ομοσπονδία Συλλόγων Ερυθρού Σταυρού, με έδρα το Παρίσι. Από το 1939 η έδρα της είναι η Γενεύη. Ο ρόλος της Ομοσπονδίας είναι να ενθαρρύνει και να υποστηρίζει το έργο των μελών της και να τα βοηθά να αναπτύξουν τις δραστηριότητές τους. Επίσης υποστηρίζει την Διεθνή Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού στην ανάπτυξη και διάδοση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και στην προώθηση των Αρχών του

Ερυθρού Σταυρού. Μέσα από το έργο της η Ομοσπονδία αναζητά την διατήρηση και προώθηση της Ειρήνης. Ένας καταλύτης ανάμεσα στους Συλλόγους - μέλη της, η Ομοσπονδία δρα τόσο σαν καταλύτης όσο και σαν συντονιστής. Είναι ένα κέντρο ιδεών και ανταλλαγής εμπειριών μεταξύ των Συλλόγων. Η Ομοσπονδία συμβάλλει στην ανάπτυξη νέων Εθνικών Συλλόγων παρέχοντας συμβούλους, εξοπλισμό και, καμιά φορά, χρηματοδοτήσεις. Η Ομοσπονδία δρα σε συνεργασία με τους παλαιότερους Εθνικούς Συλλόγους που μπορούν να μοιραστούν τις εμπειρίες τους, επίσης δίνεται βοήθεια σε μη αναγνωρισμένους Συλλόγους οι οποίοι κινούνται προς την επίσημη αναγνώριση και προς το να γίνουν μέλη της Ομοσπονδίας. Ένα σημαντικότατο μέρος του έργου της Ομοσπονδίας είναι η παροχή και ο συντονισμός της βοήθειας προς τα θύματα των φυσικών καταστροφών και των επιδημιών. Από το 1923, όταν ένας σεισμός στην Ιαπωνία σκότωσε 200.000 άτομα και άφησε εκατομμύρια αστέγων, η Ομοσπονδία ανέπτυξε δραστηριότητα σε όλο τον κόσμο. Οι στατιστικές δείχνουν ότι μια σημαντική φυσική καταστροφή συμβαίνει κατά μέσο όρο μια φορά την εβδομάδα και ότι κάθε τρεις εβδομάδες το μέγεθος της είναι τέτοιο που υπερβαίνει τα αποθέματα αντιμετωπίσεως καταστροφών της χώρας στην οποία συμβαίνει. Έτσι πολύ συχνά απαιτείται μια ευρείας κλίμακας διεθνής βοήθεια. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις η Ομοσπονδία δρα σε διεθνές επίπεδο σαν συντονιστής των επιχειρήσεων εκτάκτου ανάγκης που διεξάγονται από τον Εθνικό Σύλλογο επί τόπου. Βασιζόμενη σε πληροφορίες και αιτήματα που λαμβάνει από την πληγείσα περιοχή, απευθύνει εκκλήσεις σε άλλους Συλλόγους - μέλη για βοήθεια. Αποστέλλει δωρεές, προμηθεύεται τρόφιμα ή άλλες προμήθειες που δεν υπάρχουν διαθέσιμα στην πληγείσα περιοχή και, εάν είναι απαραίτητο, στέλνει ειδικούς για να βοηθήσουν

ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ:

“Προσπαθούμε, μέσω της εθελοντικής δράσης για ένα κόσμο ενισχυμένων

κοινοτήτων, που θα είναι σε καλύτερη θέση να αντιμετωπίσουν τον

ανθρώπινο πόνο και τις κρίσεις, με ελπίδα,

αμεροληψία και σεβασμό για την ανθρώπινη

αξιοπρέπεια”

Το Έμβλημα της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ερυθρού Σταυρού

και Ερυθράς ΗμισελήνουΟ Henry Pomeroy Davison

οραματιστής της Ομοσπονδίας

Το 1963 η Διεθνής Επιτροπή και η Ομοσπονδία κέρδισαν

από κοινού το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης

Η Ομοσπονδία συντονίζει την διανομή της ανθρωπιστικής

βοήθειας


56

ΟΡΓ

ΑΝ

ΩΣΗ

& Δ

ΟΜ

ΗΟ

ΡΓΑΝ

ΩΣΗ

& Δ

ΟΜ

Η

57


τις επιχειρήσεις βοηθείας, ιδιαίτερα σε ιατρικές ομάδες. Σε χώρες που κινδυνεύουν συχνά από συγκεκριμένο είδος φυσικής καταστροφής, όπως οι πλημμύρες, η Ομοσπονδία βοηθά τους Εθνικούς Συλλόγους στο να περιορίζουν στο ελάχιστο τον φόρο σε ανθρώπινες ζωές με την δημιουργία σχεδιασμού ετοιμότητας για περιπτώσεις φυσικών καταστροφών. Ο σχεδιασμός αυτός περιλαμβάνει, για παράδειγμα, την κατασκευή καταλυμάτων και την τοποθέτηση συστημάτων προειδοποίησης. Η Ομοσπονδία έχει, επίσης, καθιερώσει ένα διεθνές δίκτυο αποθηκών ώστε να μπορούν τα υλικά βοηθείας να στέλνονται στις ζώνες της καταστροφής με την ελάχιστη δυνατή καθυστέρηση. Μια άλλη αρμοδιότητα της Ομοσπονδίας είναι να βοηθά πρόσφυγες γύρω από περιοχές ενόπλων συρράξεων. Συχνά της ζητούν να αναλαμβάνει επιχειρήσεις σε συνεργασία με το Γραφείο της Υπάτης Αρμοστείας του Ο.Η.Ε. για τους Πρόσφυγες (UNCHR). Η προστασία της υγείας υπήρξε μέρος των καθηκόντων της Ομοσπονδίας από την ίδρυση της και οδήγησε στην ανάπτυξη μιας μεγάλης ποικιλίας δραστηριοτήτων των Εθνικών Συλλόγων στα πεδία της κοινοτικής υγείας, της εκπαίδευσης για την υγεία, των υπηρεσιών αιμοδοσίας και της υποστήριξης εκστρατειών ευρείας κλίμακας εμβολιασμού. Το πρόγραμμα «Για να ζήσει το παιδί», που ξεκίνησε το 1984, στοχεύει στην υποστήριξη των Εθνικών Συλλόγων και των τοπικών αρχών στην μάχη τους ενάντια στις βρεφικές ασθένειες οι οποίες σκοτώνουν αδικαιολόγητα εκατομμύρια παιδιά. Για να υποστηρίξει τους Εθνικούς Συλλόγους που έχουν υπηρεσίες αιμοδοσίας, η Ομοσπονδία ενθαρρύνει ενεργά την διάδοση της «Δεοντολογίας Δωρεάς Αίματος και Αιμοδοσίας» που θεσπίστηκε το 1980 από τον Διεθνή Σύλλογο Αιμοδοσίας. Το ανώτατο όργανο της Ομοσπονδίας είναι η Γενική Συνέλευση όπου ο κάθε Σύλλογος έχει μια ψήφο. Η Συνέλευση συγκαλείται κανονικά κάθε δύο χρόνια και εκλέγει για περίοδο τεσσάρων ετών τον Πρόεδρο της Ομοσπονδίας και τους Αντιπροέδρους, καθώς και τους Εθνικούς Συλλόγους - μέλη του Εκτελεστικού Συμβουλίου της. Η Γραμματεία της στην Γενεύη απασχολεί προσωπικό 130 ατόμων 30 διαφορετικών εθνικοτήτων και έναν αριθμό τεχνικών αντιπροσώπων στο πεδίο δράσεως. Οι υπηρεσίες της Γραμματείας διευθύνονται από Γενικό Γραμματέα που διορίζεται από την Γενική Συνέλευση. Η Ομοσπονδία χρηματοδοτείται από τις καταστατικές συνεισφορές των Συλλόγων - μελών. Τα προγράμματα εκτάκτου βοηθείας και αναπτύξεως χρηματοδοτούνται από ειδικές συνεισφορές Εθνικών Συλλόγων και Κυβερνήσεων. Η Ομοσπονδία είναι μη κυβερνητικός οργανισμός. Έχει συμβουλευτικό ρόλο στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών (ECOSOC) και εκφράζει τις απόψεις των μελών της εκεί καθώς και σε άλλους διεθνείς φορείς.

Δέκα όροι αναγνώρισης διατυπώθηκαν, στους οποίους οι υπό ίδρυση Σύλλογοι πρέπει να ανταποκριθούν για να αναγνωρισθούν επισήμως και να γίνουν κατόπιν αποδεκτοί ως μέλη της Διεθνούς Ομοσπονδίας του Ερυθρού Σταυρού και της Ερυθράς Ημισελήνου. Οι προϋποθέσεις - όροι είναι οι ακόλουθες:

1. Να έχει ιδρυθεί επί εδάφους ανεξαρτήτου κράτους όπου ισχύει η Σύμβαση της Γενεύης για την βελτίωση της τύχης των τραυματιών στις ένοπλες δυνάμεις εκστρατείας. 2. Να είναι σε αυτό το κράτος ο μοναδικός Εθνικός Σύλλογος Ερυθρού Σταύρου ή Ερυθράς Ημισελήνου και να διευθύνεται από ένα κεντρικό όργανο το οποίο θα τον αντιπροσωπεύει στα άλλα συστατικά μέρη του Κινήματος. 3. Να είναι δεόντως αναγνωρισμένος από την νόμιμη κυβέρνηση της χώρας του σύμφωνα με τις Συμβάσεις της Γενεύης και την Εθνική Νομοθεσία ως Σύλλογος Εθελοντικής Βοηθείας, αρωγός των Δημοσίων Αρχών στον ανθρωπιστικό τομέα. 4. Να έχει αυτόνομο καταστατικό, το οποίο να του επιτρέπει να ασκεί την δραστηριότητα του συμφώνως προς τις Θεμελιώδεις Αρχές του Κινήματος.5. Να χρησιμοποιεί το όνομα και το έμβλημα του Ερυθρού Σταυρού ή της Ερυθράς Ημισελήνου σύμφωνα με τις Συμβάσεις της Γενεύης. 6. Να είναι οργανωμένος κατά τρόπον ώστε να μπορεί να ασκεί τα καθορισμένα από το καταστατικό του καθήκοντα. 7. Να επεκτείνει την δράση του σε όλη την επικράτεια της χώρας του. 8. Να στρατολογεί τα εθελοντικά μέλη και τους συνεργάτες του χωρίς διάκριση φύλου, φυλής, τάξης, θρησκείας ή πολιτικών πεποιθήσεων. 9. Να προσαρμόζεται στο παρόν καταστατικό, να συμμερίζεται τη σχέση η οποία ενώνει τα συστατικά μέρη του Κινήματος και να συνεργάζεται με αυτά. 10. Να σέβεται τις Θεμελιώδεις Αρχές του Κινήματος και να κατευθύνεται από τις Αρχές του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου.


ΔΙΕΘ

ΝΕΣ Α

ΝΘ

ΡΩΠ

ΙΣΤΙΚΟ Δ

ΙΚΑΙΟ

59

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

ΔΙΕΘΝΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟ

ΔΙΚΑΙΟ

“...Ολόκληρες μεραρχίες ξέμειναν δίχως φαγητό, ομάδες στρατιωτών που είχαν διαταχθεί να αποθέσουν τους γυλιούς τους δεν είχαν απολύτως τίποτε. Σε κάποια καταλύματα δεν υπήρχε ούτε νερό, και η δίψα ήταν τόσο τρομακτική που αξιωματικοί και άνδρες μαζί έπεφταν και έπιναν

από βούρκους, το νερό των οποίων ήταν άθλιο και γεμάτο πηγμένο αίμα...”




1. Τι είναι το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο;

2. Ποιά η σχέση μεταξύ Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου και του Κινήματος του Ερυθρού Σταυρού;

3. Ποιες είναι οι κυριότερες συνθήκες που απαρτίζουν το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο και τι πραγματεύονται;

58

61

Κεφάλαιο 5 ● Διεθνές Ανθρωπιστικό ΔίκαιοΑ

ΝΘ

ΡΩΠ

ΙΣΤΙΚΟ Δ

ΙΚΑΙΟ

60

ΑΝ

ΘΡΩ

ΠΙΣ

ΤΙΚΟ

ΔΙΚ

ΑΙΟ

ΔΙΕΘΝΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Tι είναι το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο;

Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο αποτελεί ένα σημαντικό μέρος του δημοσίου διεθνούς δικαίου και περιλαμβάνει κανόνες οι οποίοι, σε καιρούς ενόπλων συρράξεων, επιζητούν την προστασία ατόμων που δε λαμβάνουν ή που δε λαμβάνουν πλέον μέρος στις εχθροπραξίες και στον περιορισμό των μεθόδων και μέσων που χρησιμοποιούνται στην διεξαγωγή του πολέμου. Είναι το πιο σημαντικό όπλο που έχει στα χέρια της η ICRC για την προστασία των θυμάτων των συγκρούσεων. Πιο συγκεκριμένα, αυτό που εννοεί η ICRC όταν αναφέρεται στο διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, είναι οι διεθνείς συμβατικοί κανόνες ή κανόνες εθιμικού δικαίου που σκοπό έχουν να επιλύσουν ζητήματα ανθρωπιστικού προβληματισμού που απορρέουν απευθείας από ένοπλες συρράξεις είτε πρόκειται για διεθνούς είτε για μη διεθνούς φύσεως. Για ανθρωπιστικούς λόγους αυτοί οι κανόνες περιορίζουν το δικαίωμα των μερών μιας ένοπλης σύρραξης να χρησιμοποιούν μεθόδους ή μέσα διεξαγωγής πολέμου της επιλογής τους και προστατεύουν άτομα και αγαθά που επηρεάζovται ή κινδυνεύουν να επηρεασθούν από την σύρραξη.

Γενεύη και Χάγη

Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο – επίσης γνωστό και ως δίκαιο των ενόπλων συρράξεων ή δίκαιο του πολέμου - περιλαμβάνει δύο ξεχωριστούς κλάδους:- Το Δίκαιο της Γενεύης, ή το κύριο ανθρωπιστικό δίκαιο, το οποίο είναι σχεδιασμένο να προστατεύει το στρατιωτικό προσωπικό που δεν λαμβάνει ή που δεν

λαμβάνει πλέον μέρος στις μάχες και άτομα που δεν είναι ενεργά εμπλεκόμενα στις εχθροπραξίες και ιδιαίτερα τους αμάχους.- Το Δίκαιο της Χάγης, ή το δίκαιο του πολέμου, το οποίο θεσπίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των εμπολέμων στην διεξαγωγή των στρατιωτικών επιχειρήσεων και περιορίζει τα μέσα πρόκλησης βλάβης στον εχθρό.

Οι δύο κλάδοι του ανθρωπιστικού δικαίου όμως, δεν είναι εντελώς ξεχωριστοί, εφόσον το αποτέλεσμα κάποιων κανόνων του δικαίου της Χάγης είναι να προστατεύει θύματα συρράξεων, ενώ το αποτέλεσμα κάποιων κανόνων του δικαίου της Γενεύης είναι να περιορίζει τη δράση που οι εμπόλεμοι μπορεί να αναλάβουν κατά την διάρκεια των εχθροπραξιών. Με την υιοθέτηση των Πρόσθετων Πρωτοκόλλων του 1977, τα οποία συνδυάζουν και τους δύο κλάδους του ΔΑΔ αυτή η διάκριση είναι πλέον απλώς ιστορική και έχει μόνο διδακτική αξία.

Ποιος πολεμά εναντίον ποιού;

Μια διεθνής ένοπλη σύρραξη σημαίνει εχθροπραξίες ανάμεσα στις ένοπλες δυνάμεις δύο τουλάχιστον κρατών (πρέπει να σημειωθεί ότι εθνικοαπελευθερωτικοί πόλεμοι έχουν ταξινομηθεί ως διεθνείς ένοπλες συρράξεις). Μια μη διεθνής ένοπλη σύρραξη σημαίνει εχθροπραξίες επί της επικράτειας ενός κράτους ανάμεσα στις τακτικές ένοπλες δυνάμεις και σε αναγνωρίσιμες ένοπλες ομάδες ή ανάμεσα σε ένοπλες ομάδες που επιτίθενται η μία στην άλλη. Ως εσωτερικές αναταραχές χαρακτηρίζονται οι ταραχές εκείνες που προκαλούν σοβαρή διατάραξη της εσωτερικής τάξης ως αποτέλεσμα πράξεων βίας, οι οποίες δεν κλιμακώνονται, ωστόσο σε ένοπλη σύρραξη (για παράδειγμα: βίαιες διαδηλώσεις, μάχες μεταξύ αντίπαλων παρατάξεων ή ενάντια στις αρχές).

Το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο αποτελεί τη νομική βάση της

δράσης της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού (ICRC)

Οι κανόνες του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου πρέπει

να διδάσκονται σε όλο το στρατιωτικό προσωπικό

Διάλεξη σε ομάδα στρατιωτών στην Ινδονησία από

αντιπρόσωπο της ICRC

Ακόμα και στα πιο απομακρυσμένα μέρη, όπου

και αν υπάρχει διαμάχη, το Ανθρωπιστικό Δίκαιο βρίσκεται σε πλήρη ισχύ

Σκοπός του Ερυθρού Σταυρού είναι να διαδώσει σε

στρατιώτες αλλά και πολίτες ότι ο πόλεμος έχει κανόνες και

όρια

Εκπαίδευση αξιωματικών του Μεξικανικού στρατού

πάνω στις αρχές του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου


62

ΑΝ

ΘΡΩ

ΠΙΣ

ΤΙΚΟ

ΔΙΚ

ΑΙΟ

63


ΝΘ

ΡΩΠ

ΙΣΤΙΚΟ Δ

ΙΚΑΙΟ

ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΑΡΘΡΟ 3: ΜΙΑ ΣΥΝΘΗΚΗ ΣΕ ΜΙΚΡΟΓΡΑΦΙΑ

Ἐν περιπτώσει ἐνόπλου συρράξεως ἧτις, δέν παρουσιάζει διεθνῆ χαρακτῆρα καί ἀναφύεται ἐπί τοῦ ἐδάφους ἑνός τὼν Ὑψηλῶν Συμβαλλομένων Μερῶν, ἕκαστον τῶν ἐν συρράξει μερῶν ὑποχρεοῦται νά τηρήσει τουλάχιστον τάς κάτωθι διατάξεις:

1. Τά πρόσωπα, ἅτινα δέν λαμβάνουν ἀπ’ εὐθείας μέρος εἰς τάς ἐχθροπραξίας, συμπεριλαμβανομένων καί τῶν προσώπων τῶν ἀνηκόντων εἰς τάς ἐνόπλους δυνάμεις, ἅτινα κατέθεσαν τά ὅπλα, ὡς καί τά πρόσωπα, ἅτινα ἐτέθησαν ἐκτός μάχης ἔνεκα ἀσθενείας, τραύματος, κρατήσεως ἤ διά πᾶσαν ἄλλην αἰτίαν θά τύχουν, ἐν πάσῃ περιπτώσει , ἀνθρωπιστικῆς μεταχειρίσεως, ἄνευ οὐδεμιᾶς δυσμενοῦς διακρίσεως βασιζομένης ἐπί τῆς φυλῆς, τοῦ χρώματος, τοῦ θρησκεύματος ἤ τῆς πίστεως, τῆς καταγωγῆς ἤ τῆς περιουσίας ἤ παντός ἄλλου ἀναλόγου κριτηρίου.Πρός τόν σκοπόν τοῦτον εἶναι καί παραμένουν ἀπηγορευμένα ἐν παντί τόπῳ καί χρόνῳ ὡς πρός τά εἰρημένα πρόσωπα:α) αἱ προσβολαί κατά τῆς ζωῆς καί σωματικῆς ἀκεραιότητος καί δή ὁ φόνος ὑφ’ ὅλας τοιαύτας τάς μορφάς, οἱ ἀκρωτηριασμοί, ἡ ἀπάνθρωπος μεταχείρισις, αἱ βάσανοι καί τά μαρτύρια,β) ἡ σύλληψις ὁμήρωνγ) αἱ προσβολαί κατά τῆς ἀνθρωπίνου ἀξιοπρεπείας καί δή αἱ ταπεινωτικαί καί ἐξευτελιστικαί μεταχειρίσεις,δ) αἱ καταδίκαι, αἱ ἀπαγγελόμεναι καί αἱ ἐκτελέσεις αἱ λαμβάνουσαι χώραν ἄνευ προηγουμένης ἀποφάσεως ἐκδιδομένης ὑπό κανονικῶς συγκεκροτημένου δικαστηρίου περιβεβλημένου δι’ ὅλων τῶν δικαστικῶν ἐγγυήσεων, αἵτινες ἀναγνωρίζονται ὡς ἀπαραίτητοι ὑφ’ ὅλων τῶν πεπολιτισμένων λαῶν.

2. Οἱ τραυματίαι καί οἱ ἀσθενεῖς θά περισυλλέγονται καί θά περιθάλπτονται. Ἀμερόληπτος ἀνθρωπιστικός ὀργανισμός, ὡς ἡ Διεθνής Ἐπιτροπή τοῦ Ἐρυθροῦ Σταυροῦ, δύναται νά προσφέρει τάς ὑπηρεσίας τοῦ εἰς τά ἐν συρράξει μέρη. Τά ἐν συρράξει μέρη θά προσπαθήσουν ἐξ ἄλλου νά θέσουν ἐν ἰσχύι δι’ εἰδικῶν συμφωνιῶν τό σύνολον ἤ μέρος τῶν ἄλλων διατάξεων τῆς παρούσης Συμβάσεως.Ἡ ἐφαρμογή τῶν ἀνωτέρω διατάξεων οὐδεμίαν ἔχει ἐπίδρασιν ἐπί τῆς νομικῆς καταστάσεως τῶν ἐν συρράξει μερῶν.

Το κοινό άρθρο 3 των τεσσάρων Συμβάσεων της Γενεύης του 1949

Ποιοι είναι οι βασικοί κανόνες του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου;

Άτομα που δε μπορούν ή δε μπορούν πλέον να λαμβάνουν μέρος στις εχθροπραξίες έχουν το δικαίωμα του σεβασμού προς τη ζωή τους και προς τη σωματική και ψυχική τους ακεραιότητα. Αυτά τα άτομα πρέπει σε κάθε περίπτωση να προστατεύονται και να αντιμετωπίζονται με ανθρωπισμό, χωρίς καμιά δυσμενή διάκριση οποιουδήποτε είδους. Απαγορεύεται να σκοτώσεις ή να τραυματίσεις αντίπαλο που παραδίδεται ή που δε μπορεί πλέον να λάβει μέρος στη μάχη. Οι τραυματίες και οι ασθενείς πρέπει να συλλέγονται και να τους παρέχεται φροντίδα από το μέρος της σύρραξης εκείνο που τους έχει υπό την εξουσία του. Το ιατρικό προσωπικό και οι ιατρικές εγκαταστάσεις, μεταφορές και εξοπλισμός δεν πρέπει να καταστρέφονται. Ο ερυθρός σταυρός και η ερυθρά ημισέληνος σε λευκό φόντο είναι σήματα που προστατεύει τα άτομα και τα αντικείμενα αυτά και πρέπει να έχουν κάθε σεβασμό. Οι συλληφθέντες μαχητές και οι άμαχοι που ευρίσκονται υπό την εξουσία του αντιπάλου έχουν το δικαίωμα του σεβασμού προς την ζωή τους, την αξιοπρέπειά τους, τα προσωπικά και πολιτικά τους δικαιώματα, τις θρησκευτικές ή άλλες πεποιθήσεις τους. Πρέπει να προστατεύονται έναντι κάθε πράξης βίας ή εκδίκησης. Έχουν το δικαίωμα να ανταλλάσσουν νέα με τις οικογένειές τους και να λαμβάνουν βοήθεια. Όλοι πρέπει να απολαμβάνουν βασικών δικαστικών εγγυήσεων και δεν επιτρέπεται να θεωρηθεί κανείς υπεύθυνος για πράξη που δεν διέπραξε. Απαγορεύεται να υποβληθεί κανείς σε σωματικά ή ψυχικά βασανιστήρια, σε απάνθρωπη και εξευτελιστική σωματική

Διδασκαλία Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου στην

Ουγκάντα από αντιπροσωπεία της ICRC

Οι αιχμάλωτοι πολέμου χρήζουν ειδικής μεταχείρισης και

προστασίας από το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο

Οι εκτελέσεις αμάχων κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

δημιούργησαν την ανάγκη προστασίας του άμαχου

πληθυσμού


65


ΝΘ

ΡΩΠ

ΙΣΤΙΚΟ Δ

ΙΚΑΙΟ

64

ΑΝ

ΘΡΩ

ΠΙΣ

ΤΙΚΟ

ΔΙΚ

ΑΙΟ

τιμωρία ή άλλη μεταχείριση. Ούτε τα μέρη μιας σύρραξης ούτε τα μέλη των ενόπλων δυνάμεων έχουν απεριόριστο δικαίωμα επιλογής μεθόδων και μέσων διεξαγωγής του πολέμου. Απαγορεύεται η χρήση όπλων και μεθόδων διεξαγωγής πολέμου που πρόκειται να δημιουργήσουν μη απαραίτητες απώλειες ή εκτεταμένο πόνο. Τα μέρη μιας σύρραξης πρέπει σε κάθε περίπτωση να είναι σε θέση να διακρίνουν τον άμαχο πληθυσμό από τους μαχητές, ώστε να μην επιτίθενται στον άμαχο πληθυσμό και τα υπάρχοντά του. Ο άμαχος πληθυσμός, είτε ως σύνολο, είτε ως άτομα, δεν επιτρέπεται να είναι αντικείμενο επίθεσης. Επιθέσεις μπορούν να γίνονται μόνο εναντίον στρατιωτικών στόχων. Αυτοί οι κανόνες, όπως συντάχθηκαν από την ICRC, αποτυπώνουν περιληπτικά την ουσία του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Δεν έχουν την ισχύ νομικού βοηθήματος και σε καμία περίπτωση δεν επιζητούν να αντικαταστήσουν τις συνθήκες που ισχύουν. Σχεδιάστηκαν μόνο με σκοπό να βοηθήσουν στην προώθηση του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου.

Ποιες Συνθήκες απαρτίζουν το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο;

Εμφανιζόμενο με τη μορφή της πρώτης Σύμβασης της Γενεύης του 1864, το σύγχρονο ανθρωπιστικό δίκαιο έχει εξελιχθεί σε στάδια πολύ συχνά μετά από γεγονότα τα οποία δυστυχώς χρειάσθηκαν την ικανοποίηση της ολοένα και αυξανόμενης ανάγκης για ανθρωπιστική βοήθεια, ως αποτέλεσμα των εξελίξεων στην κατασκευή όπλων και των νέων τύπων συρράξεων. Οι ακόλουθες είναι οι κυριότερες συνθήκες με την χρονολογική σειρά υιοθέτησης τους:

1864 Σύμβαση της Γενεύης για την βελτίωση της κατάστασης των τραυματιών στους στρατούς ξηράς

1868 Διακήρυξη της Αγ. Πετρούπολης (που απαγορεύει τη χρήση συγκεκριμένων εκηβόλων όπλων στη διεξαγωγή του πολέμου)

1899 Οι Συμβάσεις της Χάγης περί σεβασμού των νόμων και εθίμων πολέμου ξηράς και την προσαρμογή στον κατά θάλασσα πόλεμο των αρχών της Συμβάσεως της Γενεύης του 1864

1906 Αναθεώρηση και ανάπτυξη της Συμβάσεως της Γενεύης του 18641925 Το Πρωτοκόλλο της Γενεύης για την απαγόρευση της χρήσης

στον πόλεμο ασφυξιογόνων, δηλητηριωδών ή άλλων αερίων και βακτηριολογικών μεθόδων διεξαγωγής πολέμου

1949 Τέσσερις Συμβάσεις της Γενεύης:1. Βελτίωση της κατάστασης των τραυματιών και ασθενών στις ένοπλες δυνάμεις ξηράς2. Βελτίωση της κατάστασης των τραυματιών, ασθενών και ναυαγών μελών των ναυτικών ενόπλων δυνάμεων3. Μεταχείριση αιχμαλώτων πολέμου4. Προστασία των αμάχων σε καιρό πολέμου

1954 Σύμβαση της Χάγης για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών σε περίπτωση ενόπλου συρράξεως

1977 Δύο Πρωτόκολλα πρόσθετα στις Συμβάσεις της Γενεύης του 1949, τα οποία ενδυναμώνουν την προστασία των θυμάτων των διεθνών (Πρωτόκολλο Ι) και μη διεθνών (Πρωτόκολλο ΙΙ) ενόπλων συρράξεων

1980 Σύμβαση για απαγορεύσεις ή περιορισμούς στη χρήση συγκεκριμένων συμβατικών όπλων τα οποία μπορεί να θεωρηθούν ως ιδιαίτερα βλαβερά ή ως έχοντα αδιάκριτα αποτελέσματα (μη παρακολουθήσιμα θραύσματα, νάρκες, φλογοβόλα όπλα)

1993 Σύμβαση για την απαγόρευση της ανάπτυξης, παραγωγής, αποθήκευσης και χρήσης χημικών όπλων και για την καταστροφή τους

1995 Πρωτόκολλο σχετικά με τα όπλα laser που προκαλούν τύφλωση2005 Πρωτόκολλο για την υιοθέτηση του Ερυθρού Κρυστάλλου

“Τα υψηλά συμβαλλόμενα Μέρη θα αναλαμβάνουν, εν καιρώ ειρήνης, όπως και εν καιρώ ενόπλου συρράξεως, να διαδίδουν τις Συμβάσεις και το παρόν Πρωτόκολλο, όσο το δυνατόν ευρύτερα στις αντίστοιχες χώρες τους και, ειδικότερα, να περιλαμβάνουν στα προγράμματα της στρατιωτικής εκπαιδεύσεως και να ενθαρρύνουν τη μελέτη αυτών από τον άμαχο πληθυσμό, έτσι ώστε αυτά τα όργανα να γίνουν γνωστά στις ένοπλες δυνάμεις και τον άμαχο πληθυσμό”

(άρθρο 83, Πρωτόκολλο Ι / 1977)

Πολλά από τα θύματα του πολέμου μεταξύ Ιράκ και Ιράν ήταν άμαχοι κυρίως λόγω της

χρήσης χημικών όπλων μαζικής καταστροφής που απαγορεύεται

από το Διεθνές Δίκαιο

Και τα βιολογικά όπλα έχουν τεθεί εκτός νόμου από τις

Διεθνείς Συνθήκες


ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΟΣ Ε.Σ.

67

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΕΡΥΘΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ

“... Σε αυτούς τους καιρούς που συχνά ονομάζουμε ψυχρούς και εγωιστικούς, τι θέλγητρο θα ήταν για τις ευγενικές και συμπονετικές

καρδιές και τις ιπποτικές ψυχές, να αντιμετωπίζουν τους ίδιους κινδύνους με τον πολεμιστή, αλλά με τη δικιά τους θέληση, σε γαλήνιο πνεύμα, με

σκοπό την ανακούφιση και κίνητρο την αυτοθυσία!...”


66



1. Πότε ιδρύθηκε ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός και πότε ξεκίνησαν τη δράση τους οι διάφοροι τομείς;

2. Ποιες δραστηριότητες περιλαμβάνει η δράση του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού;

3. Τι είναι το Σώμα Εθελοντών Σαμαρειτών-Διασωστών; Ποιά η ιστορία του; Ποιά η δράση του;

68

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΟ

Σ Ε.

Σ.

69

Κεφάλαιο 6 ● Ελληνικός Ερυθρός ΣταυρόςΕΛ

ΛΗ

ΝΙΚΟ

Σ Ε.Σ.ΕΛΛΗΝΙΚOΣ ΕΡΥΘΡOΣ ΣΤΑΥΡOΣ

Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός ιδρύθηκε στις 10 Ιουνίου 1877, με πρωτοβουλία της βασίλισσας Όλγας. Από τη στιγμή της ίδρυσης του αναγνωρίσθηκε από τη Διεθνή Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού και σήμερα αποτελεί μέρος της «οικογένειας » του Διεθνούς Κινήματος Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου . Στη μακρά πορεία του παραμένει σταθερά αφοσιωμένος στις διεθνείς ανθρωπιστικές αρχές και στην αλληλέγγυα εθελοντική προσφορά βοηθείας προς τον συνάνθρωπο. Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός είναι ο μεγαλύτερος μη κυβερνητικός οργανισμός στην Ελλάδα με σύνθετο έργο που βασίζεται στην εθελοντική δράση και την άμεση ανταπόκριση των πολιτών. Κινητοποιείται στοχεύοντας πάντα στην ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου σε περιόδους πολέμου και ειρήνης, στηρίζοντας τραυματίες, ασθενείς, πρόσφυγες, ηλικιωμένους, ανθρώπους με οικονομικές δυσκολίες και άτομα από κάθε ευάλωτη ομάδα του πληθυσμού. Η δράση του έχει συνδεθεί με την επαγρύπνηση, την αλληλεγγύη και τη φιλαλληλία και είναι συνώνυμη της αφιλοκερδούς προσφοράς και της ανιδιοτέλειας . Οι βασικοί σκοποί και στόχοι του Ε.Ε.Σ. είναι: • Σε καιρό πολέμου: Η συνδρομή και επικουρία στο έργο της Στρατιωτικής Υγειονομικής Υπηρεσίας , η νοσηλευτική περίθαλψη τραυματιών και ασθενών, καθώς και η προστασία των αιχμαλώτων, του άμαχου πληθυσμού και των θυμάτων πολέμου. • Σε καιρό ειρήνης: Η αρωγή και συμπαράσταση στα θύματα θεομηνιών και επιδημιών, καθώς και η αυτόνομη ή σε συνεργασία με το Κράτος και κοινωνικούς φορείς, ανθρωπιστική δραστηριότητα .

Από το 1877 έως σήμερα, ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός συνεχίζει άκοπα να επιτελεί το ανθρωπιστικό του έργο φροντίζοντας τις πιο αδύναμες πληθυσμιακές ομάδες της χώρας. Σε συνεργασία με άλλους θεσμικούς φορείς, κρατικούς και μη ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός είναι στο πλευρό κάθε ανθρώπου , οικογένειας ή ομάδας που αντιμετωπίζει δυσκολίες χωρίς να θέτει φυλετικά, εθνικά ή οικονομικής κατάστασης όρια στη δράση του. Παράλληλα, όταν και όποτε υπάρχει ανάγκη στο εξωτερικό ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός ενεργοποιείται σε συνεργασία με τους Εθνικούς Συλλόγους άλλων χωρών για την αποστολή διεθνούς βοηθείας . Με βαθιά ανθρωπιστικά ιδανικά και με αίσθημα ευθύνης , ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός ήταν και είναι παρών στα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα της Ελλάδας αλλά και διεθνώς, και συνεχίζει να επιτελεί το σύνθετο ανθρωπιστικό έργο πάντα με στόχο τον άνθρωπο και πάντα με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο. Η όποια καταγραφή κάποιων σημαντικών στιγμών στην πορεία των 131 χρόνων της ιστορίας του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, δεν μπορεί παρά να παρουσιάσει ένα ελάχιστο μέρος της προσφοράς του. Η ιστορία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού συνεχίζει να γράφεται κάθε μέρα . Η πραγματική ιστορία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού βρίσκεται στην καθημερινή προσφορά των Εθελοντών της Νοσηλευτικής, της Κοινωνικής Πρόνοιας, των Σαμαρειτών, αλλά και της αδιάκοπης επιμονής του Τομέα Αναζητήσεων για να βοηθήσουν, να στηρίξουν και να επουλώσουν τις πληγές των συνανθρώπων μας. Η ιστορία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού είναι γεμάτη με προσωπικές ιστορίες ανιδιοτελούς προσφοράς ξεχωριστών ανθρώπων που, εθελοντικά, κάνουν πράξη τα ιδεώδη του Κινήματος κάθε μέρα.

Η ιστορία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού είναι όσο

μεγάλη όσο και η ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας

Το λογότυπο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού

Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός βοήθησε στη δημιουργία πολλών περιφεριακών

νοσοκομείων

Παρών για την υλική και ηθική συμπαράσταση των πιο ευπαθών ομάδων της

κοινωνίαςΟ Ερυθρός Σταυρός στάθηκε στο πλευρό της χώρας μας στις πιο

δύσκολες στιγμές της

Πρόχειρος σταθμός Α’ Βοηθειών του Ελληνικού



70

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΟ

Σ Ε.

Σ.

71


ΛΗ

ΝΙΚΟ

Σ Ε.Σ.

1. Τομέας Νοσηλευτικής

Ο Τομέας Νοσηλευτικής του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού εμφανίστηκε το 1878, ένα χρόνο μετά την ίδρυση του Συλλόγου. Η πρώτη Σχολή Αδελφών Νοσοκόμων μονοετούς φοίτησης ιδρύθηκε το 1911 με σκοπό να στελεχώσει τις Υγειονομικές Υπηρεσίες του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Το 1923 συστήθηκε η Διεύθυνση Νοσηλευτικής και ιδρύθηκε η «Ανωτέρα Σχολή Αδελφών Νοσοκόμων και Επισκεπτριών». Από το 1924 η σχολή λειτουργούσε ως τριετούς φοίτησης και από το 1971 ως τετραετούς, ενώ από το 1989 μέχρι και σήμερα λειτουργεί παράλληλα με τις νοσηλευτικές σχολές των Τ.Ε.Ι. ως «Ανωτέρα Σχολή Νοσηλευτριών Ε.Ε.Σ.». Οι πρώτες απόφοιτες της Ανωτέρας Σχολής

του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού στελέχωσαν τις μετέπειτα πολιτικές και στρατιωτικές Νοσηλευτικές σχολές της χώρας, τα νοσοκομεία, τις υγειονομικές Υπηρεσίες και τις Υπηρεσίες του Τομέα. Το 1937 ιδρύθηκε η Σχολή Αδελφών Νοσοκόμων μονοετούς φοίτησης που λειτούργησε μέχρι το 1940. Το 1967 λειτούργησε μία τάξη στο Ασκληπιείο Βούλας με 17 απόφοιτες ενώ από το 1975 έως το 1980 η Σχολή λειτούργησε στο πλαίσιο του νοσοκομείου του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Το 1980 έγινε σχολή διετούς φοίτησης και λειτούργησε ως ΜΤΕΝΣ μέχρι το 2000. Από τότε λειτουργεί σαν ΤΕΕ Α ‘ Κύκλου Βοηθών Νοσοκόμων. Από το 1986 μέχρι το 1990 λειτούργησε και τμήμα ταχύρρυθμης εκπαίδευσης με 243 απόφοιτους. Στην ιστορία του ερυθροσταυρικού κινήματος, οι Νοσηλεύτριες του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού έχουν συμμετάσχει σε κάθε έκτακτη ανάγκη της χώρας που προέκυψε από τους πολέμους, μετά από φυσικές καταστροφές ή μετακινήσεις πληθυσμών. Η εικόνα της Νοσηλεύτριας του Ερυθρού Σταυρού είναι αποτυπωμένη στη μνήμη και την ιστορία της Ελλάδας και συμβολίζει το ανθρωπιστικό έργο του Συλλόγου. Ο Τομέας Νοσηλευτικής υλοποιεί σήμερα ένα μεγάλο μέρος του καθημερινού ανθρωπιστικού έργου του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, μέσα από πρωτοποριακά προγράμματα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, συνεχούς Εκπαίδευσης και Έκτακτης Ανάγκης. Τα προγράμματα αυτά είναι ευέλικτα, προσαρμοσμένα στο σύγχρονο τρόπο ζωής και στοχεύουν στη διατήρηση της υγείας, την πρόληψη, την υποστήριξη της αυτοφροντίδας και τη διαμόρφωση ατομικής υπευθυνότητας για το υπέρτατο αγαθό, την υγεία . Η εκπαίδευση σπουδαστών Νοσηλευτικής στα προγράμματα του Τομέα αποτελεί υψηλή προτεραιότητα, γι ‘ αυτό οι σπουδαστές της Σχολής Νοσηλευτικής του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού και των Τ.Ε.Ι. κάνουν την εξάμηνη κλινική τους άσκηση για

Ο Τομέας Νοσηλευτικής είναι ο πρώτος που λειτούργησε στα

πλαίσια του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού και για χρόνια ήταν ο μόνος από τους τομείς δράσης

που γνωρίζουμε σήμερα

Η προσφορά στον τομέα της προαγωγής της δημόσιας

υγείας ήταν και είναι ανεκτίμητη

Η εικόνα της Νοσηλεύτριας του Ερυθρού Σταυρού είναι αποτυπωμένη στο μυαλό

όλων

Οι Υπηρεσίες παροχής πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) καλύπτουν

σημαντικούς τομείς πρόληψης και παροχής υπηρεσιών υγείας στην κοινότητα

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός, με την πολύπλευρη δράση του και την ανθρωπιστική του προσφορά, αγγίζει πολλές πτυχές της σύγχρονης κοινωνίας φροντίζοντας για την ανακούφιση των ευπαθών ομάδων. Με κύριο σκοπό την υποστήριξη και αρωγή σε οδυνηρές στιγμές και με έντονο το αίσθημα της ευθύνης και της αυταπάρνησης μπροστά στις δύσκολες συνθήκες της σύγχρονης πραγματικότητας, συνεχίζει το έργο του, όσο υπάρχουν άνθρωποι. Με στόχο την επίτευξη πιο αποτελεσματικής και καταρτισμένης παροχής βοήθειας, οργανώθηκαν στο πλαίσιο του Συλλόγου εξειδικευμένοι Τομείς Δράσης. Κάθε Τομέας αποτελείται από άρτια εκπαιδευμένους εθελοντές και δραστηριοποιείται αυτόνομα ή σε συνεργασία με τους υπόλοιπους Τομείς ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε κατάστασης.


Η δράση του Ερυθρού Σταυρού δεν γνωρίζει όρια μέσα στην Ελληνική επικράτεια

72

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΟ

Σ Ε.

Σ.

73


ΛΗ

ΝΙΚΟ

Σ Ε.Σ.την κοινοτική νοσηλευτική στις Υπηρεσίες του Τομέα. Επίσης, ένας μεγάλος αριθμός φοιτητών Νοσηλευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, μεταπτυχιακοί φοιτητές και νοσηλευτικά στελέχη νοσοκομείων από όλη την Ελλάδα και την Κύπρο ενημερώνονται για τα Υπηρεσιακά προγράμματα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας του Τομέα και εκπαιδεύονται σε αυτά. Παράλληλα με τα τρέχοντα Υπηρεσιακά προγράμματα , οι Νοσηλεύτριες του Τομέα εκπαιδεύονται σε θέματα διαχείρισης κρίσεων και είναι έτοιμες για κάθε αποστολή έκτακτης ανάγκης. Ο Τομέας Νοσηλευτικής συνεργάζεται με άλλους φορείς για υλοποίηση κοινών προγραμμάτων και συμμετέχει σε Ευρωπαϊκά δίκτυα για την υιοθέτηση κοινής πολιτικής σε θέματα που αφορούν την πρόληψη και προαγωγή της υγείας των Ευρωπαίων πολιτών. Οι Νοσηλεύτριες του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού συμμετέχουν σε διεθνείς αποστολές και επιχειρήσεις βοήθειας, με σκοπό την περίθαλψη και την υγειονομική στήριξη πληγέντων ή μετακινούμενων πληθυσμών και θυμάτων πολέμου.

2. Τομέας Κοινωνικής Πρόνοιας

Ο Τομέας Κοινωνικής Πρόνοιας του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα αναγκών της σύγχρονης κοινωνίας, προωθεί προγράμματα για την αντιμετώπιση σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων. Από το 1965 βρίσκεται σταθερά κοντά σε όσους πάσχουν και αγκαλιάζει ολόπλευρα όλες τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού. Μελετά τις σημερινές κοινωνικές ανάγκες και απαιτήσεις και προβαίνει στον σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων για την πλήρη και άμεση αντιμετώπιση τους. Οι Εθελοντές Πρόνοιας αριθμούν 2.000 στην Αθήνα και 1.500 στην επαρχία. Έχοντας πλήρη συνείδηση των σύγχρονων προβλημάτων, ο Ελληνικός

Ερυθρός Σταυρός αναπτύσσει το σύνθετο έργο της Κοινωνικής Πρόνοιας τοποθετώντας πάντα τον άνθρωπο ως ολότητα στο επίκεντρο της δράσης του. Με την κοινωνική του δράση απευθύνεται σε όλους τους πολίτες που έχουν ανάγκη από φροντίδα όπως η Τρίτη ηλικία, τα παιδιά, οι ασθενείς, τα άτομα με αναπηρία, οι άνεργοι, οι μειονοτικές ομάδες πληθυσμού, φυλακισμένοι και αποφυλακισμένοι, άστεγοι κ.λ.π., πάντα με ευαισθησία και υπευθυνότητα. Γνωρίζοντας πως η Κοινωνική Πρόνοια δεν αφορά μόνο στην Πολιτεία, αλλά αποτελεί προσωπική ευθύνη του καθενός, ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός υπενθυμίζει πως ακόμα και η πιο μικρή κοινωνική προσφορά μπορεί να μεταφραστεί σε μια μεγάλη πράξη για τον άνθρωπο. Με βασικό στόχο την προστασία και την οικονομική, ηθική και κοινωνική στήριξη σε ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες, ο Τομέας Κοινωνικής Πρόνοιας, εθνικά και διακρατικά και μέσα από τη συνεργασία με άλλους κοινωνικούς και θεσμικούς φορείς, στοχεύει στην πρόληψη και την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων. Επαγγελματίες Κοινωνικοί Λειτουργοί με τη βοήθεια ειδικά εκπαιδευμένων εθελοντών προσφέρουν κοινωνική εργασία παρέχοντας συμβουλευτική βοήθεια και υποστήριξη καθώς και κάλυψη πρώτων αναγκών σε μεμονωμένα άτομα αλλά και οικογένειες που αντιμετωπίζουν οικονομικά ή κοινωνικά προβλήματα. Ο Τομέας δραστηριοποιείται επίσης στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε συνανθρώπους μας που δοκιμάζονται από φυσικές και άλλες καταστροφές. Το εξειδικευμένο προσωπικό του Τομέα Κοινωνικής Πρόνοιας αντλεί πολύτιμη εμπειρία από την καθημερινή επαφή με κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες, γνωρίζει καλά την Κοινότητα στην οποία εφαρμόζονται τα προγράμματα και συνεργάζεται με ένα ευρύ φάσμα φορέων και οργανώσεων. Συμμετέχει σε διεθνείς συναντήσεις και σεμινάρια, με σκοπό την ανταλλαγή πληροφόρησης, εμπειρίας και ορθών πρακτικών και ενημερώνεται συνεχώς για τις εξελίξεις στο αντικείμενο εργασίας του σε διεθνές επίπεδο. Παράλληλα, ο Τομέας Κοινωνικής Πρόνοιας προσπαθώντας να επεκτείνει τις παροχές και υπηρεσίες του, αξιοποιεί εθνικούς πόρους και πηγές χρηματοδότησης που προσφέρει η Ευρωπαϊκή Ένωση και υποβάλει προτάσεις για ένταξη σε επιδοτούμενα προγράμματα. Σε μια εποχή που η ποιότητα στη ζωή δεν είναι, δυστυχώς, δικαίωμα όλων και ο αριθμός των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν σοβαρά κοινωνικά προβλήματα συνεχώς αυξάνεται, ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός δε μένει παρατηρητής. Παλεύει για να εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον σε χιλιάδες πολίτες, να βελτιώσει τη ζωή των προσφύγων, να δώσει ελπίδα στους ασθενείς και να φτιάξει μια ομορφότερη καθημερινότητα για τα παιδιά . Μέσα σε αυτό το πλαίσιο των αιτημάτων ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός δραστηριοποιείται όσο υπάρχουν άνθρωποι και συμβάλλει στην κοινωνική πρόοδο και ανάπτυξη.

Οι Υπηρεσίες Νοσηλευτικής προσέφεραν συστηματικά

νοσηλευτική φροντίδα σε άτομα τρίτης ηλικίας στο σπίτι από τη

δεκαετία του ‘50

Ο Τομέας Κοινωνικής Πρόνοιας λειτουργεί καινοτόμα

προγράμματα ψυχοκοινωνικής στήριξης και συμβουλευτικής για μακροχρόνια ανέργους,

μονογονικές οικογένειες, άτομα με αναπηρίες, μετανάστες κ.α.

Οι αδελφές νοσοκόμες του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού ήταν πάντα στο πλευρό των

ελλήνων στρατιωτών


74

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΟ

Σ Ε.

Σ.

75


ΛΗ

ΝΙΚΟ

Σ Ε.Σ.3. Τομέας Σαμαρειτών, Διασωστών και Νεότητας

Η παροχή πρώτων βοηθειών σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και ατυχημάτων είναι πρωταρχικό τμήμα της δράσης του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Οι Εθελοντές Σαμαρείτες, οι Εθελοντές Διασώστες και οι Εθελοντές Ναυαγοσώστες είναι ο Τομέας του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού που αναλαμβάνει να προσφέρει αυτές τις υπηρεσίες. Το Σώμα Εθελοντών Σαμαρειτών και Διασωστών του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού δημιουργήθηκε το 1932 με την επωνυμία «Τμήμα Εθελοντών Τραυματιοφορέων» και αποτελεί τη μεγαλύτερη εθελοντική δύναμη Πρώτων Βοηθειών και Διάσωσης στην Ελλάδα, έτοιμη να δράσει σε περιπτώσεις φυσικών ή άλλων καταστροφών και σε κάθε είδους έκτακτη κατάσταση, όσο υπάρχουν άνθρωποι. Αποτελείται σήμερα από μια αναλογία 60% γυναικών και 40% ανδρών και διαθέτει ένα δίκτυο εθελοντών με 4.500 περίπου ενεργά μέλη και μέσο όρο ηλικίας το 23ο έτος. Δραστηριοποιείται σε 35 πόλεις της Ελλάδας και παρέχει εξειδικευμένες υπηρεσίες Πρώτων Βοηθειών, Προνοσοκομειακής Υποστήριξης Ζωής, Έρευνας και Διάσωσης, Πρόληψης και Αντιμετώπισης Καταστροφών, Ναυαγοσωστικής. Στο Σώμα Εθελοντών Σαμαρειτών και Διασωστών υπάγονται: α) η Ομάδα Διάσωσης του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού , η οποία δημιουργήθηκε το 1986 και απαρτίζεται από Εθελοντές Διασώστες Τεχνικής και Παραϊατρικής Διάσωσης . β) η Σχολή Αυτοδυτών Ναυαγοσωστών του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, η οποία δημιουργήθηκε το 1974 και είναι η μοναδική στην χώρα μας η οποία είναι διεθνώς αναγνωρισμένη από την Διεθνή Ναυαγοσωστική Ομοσπονδία και η μοναδική παγκοσμίως που λειτουργεί με δύο κρατικές άδειες λειτουργίας. γ) όλα τα διασωστικά οχήματα και ναυαγοσωστικά σκάφη του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, τα οποία επιχειρούν σε όλη την Ελλάδα και στον κόσμο, όταν κινδυνεύουν ανθρώπινες ζωές. Το Σώμα Εθελοντών Σαμαρειτών και Διασωστών, διαθέτει το πιο άρτια δομημένο και καταρτισμένο Τμήμα Εκπαίδευσης, με Εκπαιδευτές πιστοποιημένους αποκλειστικά από τον Γερμανικό Ερυθρό Σταυρό. Το

Τμήμα Εκπαίδευσης του Σώματος Εθελοντών Σαμαρειτών και Διασωστών, είναι το μοναδικό στην Ελλάδα που διαθέτει όλα τα γνωστικά αντικείμενα εκπαίδευσης σε CD, τα οποία διανέμονται κάθε χρόνο στις Σχολές Πρώτων Βοηθειών, Διάσωσης και Ναυαγοσωστικής. Οι Εθελοντές Σαμαρείτες και Διασώστες έχουν αδελφοποιηθεί με το Τμήμα Φρανκφούρτης του Γερμανικού Ερυθρού Σταυρού, από το 1980. Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός, ανέθεσε το 1980 στον Γερμανικό Ερυθρό Σταυρό την συγκρότηση ενός σύγχρονου, ευέλικτου και αποτελεσματικού Σώματος Εθελοντών Σαμαρειτών στην χώρα μας, εφάμιλλου του γερμανικού και την αποκλειστική πιστοποίηση όλων των Εκπαιδευτών του Σώματος Εθελοντών Σαμαρειτών στα γνωστικά αντικείμενα Πρώτων Βοηθειών, Διάσωσης και Ναυαγοσωστικής. Επίσης, κάθε 4 χρόνια ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός, αποστέλλει εθελοντές Διασώστες για εκπαίδευση και ανάδειξη νέων Εκπαιδευτών στην Ακαδημία Διάσωσης του Γερμανικού Ερυθρού Σταυρού στην Φρανκφούρτη. Το Σώμα Εθελοντών Σαμαρειτών και Διασωστών είναι αναγνωρισμένο από την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, διατηρεί πρωτόκολλο συνεργασίας με την Τουρκική Εθελοντική Διασωστική Ομάδα AKUT, είναι εταιρικό μέλος της ΗΕLΜΕΡΑ, διέθεσε 830 Εθελοντές Σαμαρείτες, Διασώστες και Ναυαγοσώστες στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 και 60 Εθελοντές Διασώστες στην Eurovision του 2006, ενώ καθημερινά βρίσκεται σε επιχειρησιακή ετοιμότητα για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Με τεράστια εμπειρία στη διαχείριση κατάστροφών και με πιστοποιημένο σύστημα εκπαίδευσης και εξειδίκευσης, πρωτοστατεί σε κάθε ενέργεια για την ενημέρωση και την εκπαίδευση του πληθυσμού σε θέματα πρώτων βοηθειών, διάσωσης, ναυαγοσωστικής και αντιμετώπισης καταστροφών. Σταθερά

Οι ομάδες των διασωστών του Ερυθρού Σταυρού είναι

άρτια εκπαιδευμένες και έτοιμες για δράση σε κάθε περίπτωση κινδύνου για τη δημόσια υγεία και τη

προστασία των συμπολιτών μας

Οι Τραυματιοφορείς του Ερυθρού Σταυρού

αποτελούσαν για δεκαετίες το σύγχρονο ΕΚΑΒ

Οι Πρώτες Βοήθειες είναι η εντολή του Ερυθρού Σταυρού

στους Σαμαρείτες και Διασώστες του Τμήματος

Οι Διασώστες εκπαιδεύονται στις πιο δύσκολες συνθήκες

για να είναι πλήρως καταρτισμένοι στο αντικείμενό τους


76

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΟ

Σ Ε.

Σ.

77


ΛΗ

ΝΙΚΟ

Σ Ε.Σ.προσανατολισμένοι στον βασικό τους στόχο που είναι η μείωση των ζημιών από έκρυθμες καταστάσεις και η ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου, οι Εθελοντές Σαμαρείτες, οι Εθελοντές Διασώστες και οι Εθελοντές Ναυαγοσώστες, παρέχουν πρώτες βοήθειες και συμβάλλουν στη διάσωση θυμάτων σε έκτακτες καταστάσεις. ατυχήματα, φυσικές ή τεχνολογικές καταστροφές και όπου υπάρχει ανάγκη. Κινητοποιούνται άμεσα και καταφθάνουν στο σημείο του ατυχήματος με ειδικά οχήματα, πλήρως εφοδιασμένοι με τον απαραίτητο υγειονομικό και τεχνικό εξοπλισμό διάσωσης για παροχή πρώτων βοηθειών πάντα σε συνεργασία με την Πυροσβεστική, το Εθνικό Κέντρο Άμεσης Βοήθειας, την Ελληνική Αστυνομία, τις Λιμενικές Αρχές, την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, τον Ελληνικό Στρατό και άλλους αρμόδιους κρατικούς φορείς. Η πλατιά βάση των εθελοντών που στηρίζει και προωθεί το διασωστικό έργο του Σώματος Εθελοντών Σαμαρειτών και Διασωστών ακολουθεί βασική εκπαίδευση διάρκειας 15 μηνών και στη συνέχεια ειδικεύεται για 3 μήνες στη διάσωση ή τη ναυαγοσωστική. Οι Εθελοντές Διασώστες του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού ειδικεύονται στην παροχή βοήθειας τόσο σε αστικές όσο και σε ορεινές διασώσεις. Και οι τρεις ειδικότητες του Σώματος Εθελοντών Σαμαρειτών και Διασωστών παρέχουν τεχνική και παραϊατρική κάλυψη σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και συμβάλλουν στις επιτυχείς διασωστικές και ανθρωπιστικές αποστολές του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Για την επίτευξη της μέγιστης δυνατής αποτελεσματικότητας του Σώματος Εθελοντών Σαμαρειτών και Διασωστών, αλλά και για την συνεχή ενημέρωση σχετικά με νέους τρόπους και μεθόδους παροχής πρώτων βοηθειών, διάσωσης,

ναυαγοσωστικής οι Εθελοντές Σαμαρείτες, οι Εθελοντές Διασώστες και οι Εθελοντές Ναυαγοσώστες επανεκπαιδεύονται κάθε δύο χρόνια. Το Σώμα Εθελοντών Σαμαρειτών και Διασωστών του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού είναι η μοναδική Εθελοντική Δύναμη στην χώρα μας, όπου από το 2006 ασφαλίζει όλους τους Εκπαιδευτές και όλους τους Εκπαιδευόμενους Εθελοντές, σε ομαδικό ασφαλιστήριο, για όλο το χρονικό διάστημα της 15μηνης εκπαίδευσής τους.

ΝΕΟΤΗΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

Η Διεύθυνση Νεότητας του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού υπάγεται στη Διεύθυνση Σώματος Σαμαρειτών και Διασωστών. Η Νεότητα του Ερυθρού Σταυρού γεννήθηκε στην διάρκεια του παγκοσμίου πολέμου όπου δόθηκε η ευκαιρία να αποδειχθεί η σπουδαία συμβολή των παιδιών στο έργο του Ε.Σ. Παιδία από τον Καναδά συγκέντρωσαν χρήματα και είδη ιματισμού με σκοπό την υποστήριξη των συνομήλικων τους στις εμπόλεμες ζώνες της Ευρώπης.Αυτή η κίνηση ήταν και η αφορμή της επίσημης αναγνώρισης του έργου τους προς τον Ε.Σ. και έτσι ιδρύθηκε η Ν.Ε.Σ. Το παράδειγμα του Καναδά ακολούθησε η Αυστραλία και Η.Π.Α φτάνοντας μέχρι σήμερα τις 170 χώρες.

Το 1924 ο Ε.Ε.Σ ακολουθώντας τις υποδείξεις του τότε συνδέσμου των Ε.Σ. αποφάσισε την ίδρυση της Νεότητας του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού με στόχο την εκπλήρωση των σκοπών της Νεότητας του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Από τα πρώτα χρονια της ίδρυσης της μέχρι σήμερα, τα μέλη της εργάζονται σε δραστηριότητες όπως: επισκέψεις σε ορφανοτροφεία,νοσοκομεία,συλλογή τροφίμων, ρούχων και χρημάτων σε εμπόλεμες ζώνες αλλά και διοργάνωση επιμορφωτικών σεμιναρίων για την προστασία της υγείας κτλ. Από τις πιο σημαντικές διακρίσεις της Νεότητας του

Μετεκπαίδευση εθελοντών στη προνοσοκομειακή υποστήριξη

ζωής. Στους Σαμαρείτες, η εκπαίδευση δεν σταματά ποτέ

Εκπαίδευση με σύστημα triage για ατυχήματα πολλαπλών

απωλειών και μεγάλες φυσικές καταστροφές

Με έδρα στη Πάτρα και Τμήματα σε όλη την Ελλάδα οι Σαμαρείτες

αποτελούν την καρδιά και τον παλμό του Ελληνικού Ερυθρού

Σταυρού

Εθελοντές Σαμαρείτες του Ερυθρού Σταυρού

συμβάλλουν στην πυρόσβεση στο πλευρό της

Πυροσβεστικής και των κατοίκων

Ο Τομέας Διεθνών Σχέσεων αποτελεί τον συνδετικό κρίκο μεταξύ Ελληνικού Ερυθρού

Σταυρού και ICRC

Συντονισμός της εξωτερικής βοήθειας στο αεροδρόμιο

της Ελευσίνας, όπου τα C130 φορτώνονται με υλικά και

τρόφιμα


78

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΟ

Σ Ε.

Σ.

79


ΛΗ

ΝΙΚΟ

Σ Ε.Σ.Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού αποτελεί η εκλογή της ως μέλους της ομοσπονδίας COMMISION DE LA JEUNESSE με τετραετή θητεία (1993 -1997) και η διοργάνωση του 12ου Πανευρωπαικού Συνεδρίου Νεότητας στην Αθήνα.

4. Διεύθυνση Διεθνών Σχέσεων

Η πολύχρονη παρουσία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού στις πιο δύσκολες και έκρυθμες στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας είναι μια παρακαταθήκη εμπειρίας αλλά και ανάμνησης του ανθρώπινου πόνου. Η ευαισθησία του Συλλόγου απέναντι στην αγωνία, την αρρώστια, την πείνα και την ανθρώπινη δυστυχία κινητοποιεί τη δράση του εντός και εκτός Ελλάδος όπου υπάρχει ανάγκη. Ως ενεργό μέλος του Διεθνούς Κινήματος Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου, συμμετέχει στο διεθνές έργο του Κινήματος που στηρίζεται στην αλληλοϋποστήριξη και τη συνεργασία μεταξύ των Εθνικών Συλλόγων. Για να πραγματοποιηθεί ομαλά η συνεργασία και για να διασφαλίζεται η κατάλληλη και αποτελεσματική αποστολή βοηθείας, τις σημαντικές και πολύπλοκες διαδικασίες των διεθνών επαφών του Συλλόγου αναλαμβάνει η Διεύθυνση Διεθνών Σχέσεων. Σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης στην Ελλάδα ο Τομέας Διεθνών Σχέσεων αναλαμβάνει τις διαδικασίες συνεννόησης με τους Εθνικούς Συλλόγους άλλων χωρών και με τα Διεθνή Όργανα του Κινήματος, προκειμένου να κινητοποιηθούν οι πόροι του εξωτερικού. Παράλληλα, η Διεύθυνση Διεθνών Σχέσεων φροντίζει για την προβολή σε διεθνές επίπεδο της δράσης του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Γνωρίζοντας τις δυσκολίες και τα προβλήματα που επικρατούν σε πολλές χώρες του κόσμου, αλλά και ότι η ανθρώπινη

ανάγκη δεν περιορίζεται εντός των συνόρων της ελληνικής επικράτειας ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός επεκτείνει μέσω της Διεύθυνσης Διεθνών Σχέσεων την πολύπλευρη δράση του στο εξωτερικό και ενισχύει την ανθρωπιστική προσφορά των Εθνικών Συλλόγων άλλων χωρών. Γνωρίζοντας ότι ο ανθρώπινος πόνος δεν έχει σύνορα η Διεύθυνση Διεθνών Σχέσεων του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού σχεδιάζει και υλοποιεί προγράμματα για την προώθηση των συνεργασιών του στο εξωτερικό και είναι παρών όσο υπάρχουν άνθρωποι, προσφέροντας επείγουσα ανθρωπιστική ή αναπτυξιακή βοήθεια.

5. Διεύθυνση Αναζητήσεων

Η Διεύθυνση Αναζητήσεων του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού από την ίδρυσή του, το 1915, μέχρι σήμερα έχει να επιδείξει πολύ σημαντικό έργο. Σε όλη την πορεία του έχει δραστηριοποιηθεί σε έκρυθμες καταστάσεις, σε περιόδους πολέμου και ειρήνης αναζητώντας αγνοούμενους, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αλλά και διευκολύνοντας την επικοινωνία αιχμαλώτων, φυλακισμένων και προσφύγων με τους οικείους τους. Ανήκει σε ένα διεθνές δίκτυο με συντονιστή την Κεντρική Υπηρεσία Αναζητήσεων και Προστασίας (CTA) της Διεθνούς Επιτροπής Ερυθρού Σταυρού (ICRC) και δρα πάντα, με αμεροληψία και ουδετερότητα, ως διαμεσολαβητής ανάμεσα στις οικογένειες και τα αγνοούμενα μέλη τους, προκειμένου να αποκαταστήσει τις μεταξύ τους σχέσεις. Με βασικό μέλημα τη συνοχή της οικογένειας, η Διεύθυνση Αναζητήσεων του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού είναι παρών όπου υπάρχει ανάγκη. Κινητοποιείται σε πολεμικές συρράξεις, μετακινήσεις πληθυσμών, ιδιάζουσες κοινωνικό-οικογενειακές καταστάσεις, αλλά και σε κάθε είδους κοινωνική μεταβολή ή φυσική καταστροφή που οδηγεί στη διάσπαση οικογενειών. Το έργο των Αναζητήσεων έχει επιπρόσθετα ουσιαστική κοινωνική προσφορά, καθώς εκτός από ανθρώπους που χάθηκαν λόγω πολεμικών γεγονότων και των συνεπειών τους (πρόσφυγες - μετανάστες), αναζητά και άτομα που εγκατέλειψαν τις οικογένειες τους για προσωπικούς λόγους, απαχθέντα ή υιοθετημένα παιδιά, υπερήλικες, ψυχασθενείς αγνοούμενους. Η Διεύθυνση Αναζητήσεων του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού διαθέτει το μεγαλύτερο αρχείο αναζητήσεων στην Ελλάδα και ένα από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως, με 400.000 ατομικές καρτέλες. Η «Τράπεζα Πληροφοριών» της Διεύθυνσης Αναζητήσεων τροφοδοτείται διαρκώς με νέα δεδομένα και ντοκουμέντα, ενώ για την αποτελεσματικότερη λειτουργία του, συνεργάζεται στενά με τη Διεθνή Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού (ICRC), το Διεθνές Δίκτυο Υπηρεσιών Αναζητήσεων, με Κρατικούς ή Ιδιωτικούς Φορείς, Διεθνείς Οργανισμούς, τα Μ.Μ.Ε. και εθελοντές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Η ελληνική ανθρωπιστική βοήθεια διοχετέυεται σε ένα

μεγάλο βαθμό μέσω του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού

Η μεταφορά μηνυμάτων του Ερυθρού Σταυρού (RCM)

εμπίπτει στην αρμοδιότητα της Διεύθυνσης Αναζητήσεων

Οι Διευθύνσεις Αναζητήσεων των Εθνικών Συλλόγων

λειτουργούν σε παγκόσμια συνεργασία


Σώμα Εθελοντών Σαμαρειτών - Διασωστών ● Τμήμα Νέας Σμύρνης

3

ΠΑ

ΡΑΡΤ

ΗΜ

Α

80

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Διεθνείς Πηγές:

1. Dunant, J. Henry, A Memory of Solferino. London, Cassell, 1947. A translation from the French of the first edition of Un Souvenir de Solférino, published in 1862. The author published the original as «J. Henry Dunant», although he is usually referred to as «Henri Dunant».2. Nobel Lectures, Peace 1901-1925, Editor Frederick W. Haberman, Elsevier Publishing Company, Amsterdam, 19723. Grotius, H. “De Jure Belli ac Pacis”, Ch 20, Secs 60 (1625)4. Clausewitz, Karl: “Vom Krieg”, Berlin, (1832)5. Pictet, Jean, “Red Cross Principles”, ICRC, (1956)6. CICR, “Droit International Humanitaire - Reponses a vos questions”, Geneva, October 20027. Comite International de la Croix-Rouge, “Les Protocoles Additionnels aux Conven-tions de Geneve du 12 Aout 1949”, 1977

Ελληνικές Πηγές:

1. Γάγγας Διονύσης, “Εισαγωγή στο Διεθνές Δίκαιο των Ενόπλων Συγκρούσεων”, Εκδόσεις Ι.Σιδέρης, Αθήνα, 20002. Περράκης Στέλιος - Μαρούδα Ντ., “Ένοπλες Συρράξεις και Ανθρωπιστικό Δίκαιο”, Κείμενα Διεθνούς Πρακτικής Τόμος 12, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή, 20013. Περράκης Στέλιος, “Διεθνής Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου”, Κείμενα Διεθνούς Πρακτικής Τόμος 4, Εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα-Κομοτηνή, 20004. Γερασιμάτος Α., “Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός & Ερυθρά Ημισέληνος, το πορτραίτο ενός Διεθνούς Κινήματος”, Πάτρα, Ιούνιος 20045. Γερασιμάτος Α., “Ειδική Έκδοση: ‘Δήλωση Ταυτότητος’”, Πάτρα, 19996. Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός, “Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός 1877-2007, όσο υπάρχουν άνθρωποι”, Αθήνα, 20077. ICRC, “Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο - Απαντήσεις στις ερωτήσεις σας”, Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, 20008. Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός, Διεύθυνση Διεθνών Σχέσεων, “Οι Θεμελειώδεις Αρχές του Ερυθρού Σταυρού και της Ερυθράς Ημισελήνου”, Αθήνα, 2004 9. Νεότητα Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, ‘Ιστορία - Δραστηριότητες’, χ.χ.

Δικτυακές Πηγές:

1. International Committee of the Red Cross, www.icrc.org2. International Federation of Red Cross and Red Cresent Societies, www.ifrc.com3. Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός, www.redcross.gr4. Red Cross Red Crescent (RCRC), The Magazine of the International Red Cross and Red Crescent Movement, Caroline Moorehead, ‘The new humanitarian worker’

ΒΙΒΛ

ΙΟΓΡ

ΑΦ

ΙΑ

Το θεμέλιο του ανθρωπισμού

Documents

Transcript of Το θεμέλιο του ανθρωπισμού