Ποίηση και Μαθηματικά

Με πολλή χαρά ξαναδιαβάζω την συγκρεντρωτική έκδοση των ποιημάτων του Μανώλη Ξεξάκη. Βιβλίο καλαίσθητο των εκδόσεων Σύγχρονοι Ορίζοντες με μια εικόνα του Αλέκου Φασιανού στο εξώφυλλο.Ποιήματα τριάντα και κάτι χρόνων του φίλου μου ποιητή Μανώλη που από τότε με είχαν γοητεύσει με την παράξενη τρυφερότητα και αισθητική τους.Ο Μανώλης Ξεξάκης συνδιάζει αριστοτεχνικά τον ποιητικό με τον μαθηματικό λόγο -μαθηματικός κατά κόσμον ο ίδιος, αλλά επί της ουσίας ποιητής- γράφει τα ποιήματά του ως εκφωνήσεις μαθηματικών ασκήσεων.Για μένα βέβαια τα μαθηματικά και η ποίηση είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.Διότι και οι δυο "τέχνες" στηρίζονται στα σύμβολα , στους αριθμούς τα μαθηματικά , στις λέξεις τα ποιήματα . Και οι δυο τομείς χρησιμοποιούν ως βασική τεχνική τους την αφαίρεση . Η έννοια του συμβόλου- αριθμού είναι απόλυτα αφαιρετική .Το ίδιο και η έννοια της ποιητικής λέξης , η οποία λειτουργεί πάντα συμβολικά και πέρα από την συμβατική σημασία της . Και οι δυο τομείς τέλος επιδιώκουν την αρμονία που είναι αποτέλεσμα μαθηματικών χειρισμών αλλά και ποιητικών συνδιασμών και ισορροπιών του γλωσσικού υλικού. 'Οπως σημειώνει και στο βιβλίο του ο Μανώλη Ξεξάκης. Το μέτρο είναι μια άλλη εικόνα του ορισμού .Το αγκίστρι με το οποίο ψαρεύουμε το άγνωστο. Η αρχική σκέψη βέβαια μας παραπέμπει στους αρχαίους φιλοσόφους και στην συγκεκριμένη περίπτωση στον πυθαγόρειο Φιλόλαο Κροτωνιάτη .Και να ένα δείγμα γραφής του ποιητή.

Ο ΙΠΠΕΑΣ

Ιππέας διανύει 12,5 χλμ την ώρακαι καταδιώκει πεζό που αναχώρησεπολλά χρόνια πριν και περπατεί ακόμη.Μετά από πόσες ώρες ο ιππέας θα φτάσει τον πεζόκαι σε ποια απόσταση από το σημείο της αναχωρήσεώς του θα τον φονεύσει;

..............................................

Μαθηματικά και ποίηση λοιπόν πάνε μαζί στο βιβλίο του Μανώλη Ξεξάκη αλλά πάνε μαζί και στην τέχνη και στη ζωή.Βέβαια τα μαθηματικά διαπερνούν και διέπουν κι άλλες μορφές λόγου , όπως το παραμύθι και το μυθιστόρημα.Το παραμύθι είναι η λογοτεχνική εκδοχή μιας καλής μαθηματικής εξίσωσης.Η λύση της είναι το τέλος της ιστορίας.Ο Αινστάιν συμβούλευε τους φοιτητές του να διαβάζουν παραμύθια για να γίνουν καλοί επιστήμονες.Γιατί το παραμύθι στηρίζεται στα σύμβολα , όπως και η ποίηση .Το παραμύθι είναι αφαιρετικό-δεν ασχολείται με τις λεπτομέρειες και την ψυχογραφία των ηρώων - και κινείται πάνω σε σταθερούς κώδικες.Καλό κακό , άσχημο , όμορφο, άσπρο , μαύρο.Στο μυθιστόρημα πάλι τα μαθηματικά έχουν να κάνουν με την αρχιτεκτονική των κειμένων , τον αριθμό των λέξεων και τις ισορροπίες των κεφαλαίων . Όπως και νάχει λοιπόν τα μαθηματικά και η λογοτεχνία συμπλέκονται και συνεργάζονται αντίθετα από τις απόψεις εκείνων που τα θεωρούν εκ διαμέτρου αντίθετα πεδία.

Από την παρουσίαση της ποιητικής συλλογής ΗΧΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΜΟΝΟΣ

Ιωάννης Τσιουράκης, Ήχος Πλάγιος Μόνος, εκδόσεις Μπαρτζουλιάνος ποιήματα , 2008------------------------------------------------Με πολλή αγάπη ξαναδιάβασα τα ποιήματα του Ιωάννη Τσιουράκη , τον οποίο γνώρισα απ΄ το διαδίκτυο κι απ΄ όπου άρχισα σιγά σιγά να παρακολουθώ τα ποιητικά του κείμενα . Αν και φίλος που αποκτήθηκε μέσα από έναν ψηφιακό και εικονικό κόσμο , ο Γιάννης κατέληξε να είναι πολύ πιο αληθινός και αξιόλογος φίλος από κάποιους άλλους που μου τους χάρισε ο πραγματικός κόσμος . Κι όχι μόνον φίλος αλλά και ομότεχνος , φανατικός λάτρης της ποιητικής γραφής και τρυφερός στρατιώτης της ποίησης.Τα ποιήματά του διακρίνονται από έναν πηγαίο ενθουσιασμό για την τέχνη της ποιητικής γραφής και τις υπόγειες και υπέργειες διαδρομές της . Ονειροπόλος , χειμαρρώδης και πληθωρικός είναι οι χαρακτηρισμοί που ταιριάζουν στον ποιητικό του λόγο . Ο τίτλος της συλλογής του Ήχος πλάγιος Μόνος παραπέμπει στη βυζαντινή παράδοση και μουσική , στους σεπτούς βίους των ορθόδοξων αγίων , αλλά και σ’ ένα πλάγιο βλέμμα στα πράγματα . Και η ποίηση είναι εκ των πραγμάτων ένα πλάγιο βλέμμα στον κόσμο , μια λοξή ματιά και οπτική που μόνον ο ποιητής μπορεί να την ανακαλύψει και να μας την αποκαλύψει . Ταυτόχρονα όμως ο τίτλος δίνει και το στίγμα του δημιουργού και της προσωπικότητά ς του .΄’Ηχος Πλάγιος και Μόνος βέβαια γιατί αυτοί οι ήχοι δύσκολα συνάδουν με τις άλλες παράφωνες και κακόηχες φωνές και γραφές της εποχής μας.Ο Ιωάννης Τσιουράκης είναι πρωτοεμφανιζόμενος στην ποίηση αν και από συζητήσεις που κάναμε , κατάλαβα ότι παρακολουθεί τα ποιητικά πράγματα εδώ και πολύ καιρό . Μου έκανε εντύπωση το γεγονός ότι βρήκε τις δικές μου ποιητικές συλλογές που είναι εξαντλημένες από χρόνια και τις διάβασε . Αυτό σημαίνει ότι έχει ένα ζωντανό ενδιαφέρον για την λογοτεχνική δημιουργία , βρίσκεται σε μόνιμη αναζήτηση του ύφους, του ήθους αλλά και των μυστικών της έντεχνης γραφής . Και ο βασικώτερος κανόνας στο γράψιμο είναι να γράφεις λιγότερο και να ψάχνεις περισσότερο. Για να μπορέσεις να διαμορφώσεις στο τέλος και αφού ενδιατρίψεις στους τρόπους των άλλων - την δική σου προσωπική ταυτότητα . Ο λόγος του ποιητή είναι ρευστός , συχνά πληθωρικός , θυμίζει παλίρροια λέξεων και εικόνων κάτω από τις οποίες όμως αχνοφέγγει το συναίσθημα . Κι αυτό είναι το πιο χαρακτηριστικό αλλά και το πιο δυνατό στοιχείο της γραφής του , το συναίσθημα . Οι στίχοι του μοιάζουν με εκρήξεις της ψυχής. Έχουν το δικό τους μυστικό φως αλλά και τον αχό μιας μακρινής θάλασσας που πηγαινοέρχεται μέσα στα ποιήματα.Άκουσα τη θάλασσα να σπάειΣτην πέτρα της ψυχήςΑπόμακρος ήχος.Τούτο το πλοίο έχει κρυμμένους τους νεκρούς του ναυτικούςΣτις κουκέτεςΣτρωμένα σεντόνια καινούργιαΑφημένα δίχως αναμνήσεις στο χρόνο.

Διάχυτη η μελαγχολία στους στίχους του Γιάννη , μαζί με μια αχλύ που τυλίγει πρόσωπα και πράγματα , ίσως την αχλύ της μνήμης και του ονείρου που πλανάται απ΄ την αρχή ως το τέλος του βιβλίου .Θάλεγα ότι η ποίηση του είναι περισσότερο ατμοσφαιρική , απ΄ ό,τι εγκεφαλική .Ωστόσο η ατμοσφαιρική ποίηση όπως και η ατμοσφαιρική πεζογραφία είναι από τις πιο δύσκολες μορφές γραφής και προΰποθέτουν μεγάλη εξάσκηση και θητεία . Ατμοσφαιρική ποίηση έγραφε ο Αλέξης Ασλάνογλου του οποίου η γραφή δύσκολα αποκωδικοποιείται . Οι λέξεις πρέπει να μετατραπούν σε υπαινιγμούς , οι εικόνες σε αισθήσεις που να συνθέτουν όλες μαζί μια μαγική περιρρέουσα ατμόσφαιρα . Βέβαια η ποίηση είναι παιχνίδι των λέξεων που άλλοτε το κερδίζεις κι άλλοτε το χάνεις. Ειδικά η ατμοσφαιρική ποίηση είναι αλχημεία της στιγμής .Δεν σου παρέχει πάντα την δυνατότητα να την δουλέψεις εκ των υστέρων, όπως συμβαίνει με την πεζογραφία γιατί γεννιέται στιγμιαία και πρέπει να βρίσκεσαι σε ετοιμότητα εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή για να την παγιδεύσεις . Εμείς που γράφουμε χρόνια γνωρίζουμε ότι οι καλές στιγμές μας στην ποίηση δεν είναι πολλές. Γι΄ αυτό και η ποίηση είναι μια συνεχής αγωνία και προσπάθεια για βελτίωση, για απογείωση από τον πεζό καθημερινό λόγο .Γέρασαν ακατοίκητα τα σπίτια μουΤα παράθυρα χάθηκανΚοιτάζοντας τον βαθύ ουρανό.Οι λέξεις του Γιάννη Τσιουράκη πράγματι κοιτάζουν τον ουρανό κι έχω την αίσθηση ότι θέλουν να πετάξουν.Επίσης είναι γεμάτες ερωτισμό . Νομίζω ότι ο κεντρικός άξονας αυτού του βιβλίου είναι ο έρωτας , οι διαπροσωπικές σχέσεις και η αίσθηση του θανάτου που έρπει πίσω από τις ανθρώπινες πράξεις και αξίες . Όλα χάνονται όλα βρίσκονται σε μια διαρκή ροή και απαξίωση . Πρόσωπα και πράγματα γίνονται ένα ρευστό υλικό απ΄ το οποίο αντλεί τις εικόνες και τις λέξεις η ποίηση. Ευδιάκριτη γίνεται επίσης και μια φιλοσοφική διάθεση του ποιητή απέναντι στα καθημερινά πράγματα Οι πυξίδες των πλοίων που συχνά σε οδηγούν σε ναυάγια δίχως στίγμα .Οι αποστάσεις που αφήνουν μεταξύ τους οι άνθρωποι και τις διανύουν οι άγγελοι , η αίσθηση του ταξιδιού που αφήνει πάνω σου ο άνεμος, οι φλεγόμενοι κάβοι των λιμανιών που σ΄ εμποδίζουν να δέσεις κάπου ……….σκέψεις του ποιητή που ξαναβαφτίζουν τις σημασίες της συμβατικών πραγμάτων και τις δίνουν μια διαφορετική διάσταση και οπτική.Νομίζω πως ο Γιάννης Τσιουράκης μ΄ αυτή τη συλλογή του θέτει μια σοβαρή υποθήκη για το ποιητικό μέλλον του. Ξεκινάει μια πορεία που δεν θα είναι πάντα εύκολη . Κι όποιος επιλέγει τη λογοτεχνία και ειδικά την ποίηση ως ασχολία βάζει τον εαυτό του σε μεγάλες περιπέτειες . Γιατί το γράψιμο είναι τρόπος ζωής και όχι χόμπυ. Ακόμα κι αν δεν βιοπορίζεσαι απ΄ το γράψιμο πολλές φορές οι απαιτήσεις της λογοτεχνικής δημιουργίας σε αναγκάζουν να ζεις και να σκέφτεσαι με δύο τρόπους και να μπαινοβγαίνεις σε δύο αντιφατικούς μεταξύ τους κόσμους , τον πραγματικό και τον φανταστικό. Είδα ζωές λογοτεχνών και κυρίως ποιητών να διαλύονται απ΄ αυτό το διπλό αυτό παιχνίδι της σκέψης. Έχω και προσωπική πείρα του πράγματος.Δεν ξέρω αν η ποίηση είναι η καλύτερη επιλογή που μπορεί να κάνει κανείς στη ζωή του .Ομολογώ όμως ότι είναι η πιο συναρπαστική .O Γιάννης λοιπόν, ως στρατιώτης που είναι εξ επαγγέλματος , πρέπει να ξέρει ότι η ποίηση είναι μια συνεχής θητεία αλλά κι ένας αθόρυβος καθημερινός πόλεμος. Μια πολεμική επιχείρηση που διεξάγεται στο χαρτί .Κι αυτοί οι πόλεμοι είναι πολύ πιο δύσκολοι απ΄ τους άλλους τους συμβατικούς .Γιατί ο αντίπαλός σου είναι ο χρόνος και σε τελική ανάλυση ο θάνατος.Κλείνοντας θα ήθελα να τονίσω ότι χαίρομαι που η ποίηση βρίσκεται σε καλά χέρια στην πόλη μας. Είχα πάντα την εντύπωση ότι οι νεώτερες γενιές εγκατέλειπαν σιγά

σιγά την μούσα της ποίησης . Μέσα απ ΄το διαδίκτυο όμως που εγκαινιάζει μια καινούργια εποχή για την λογοτεχνία γνώρισα δυνατούς ποιητές μιας καινούργιας γενιάς που ίσως είναι πολύ πιο αξιόλογη απ΄ τη δική μας γιατί δεν τρέφει αυταπάτες . Είναι πολύ πιο προσγειωμένη και ειλικρινής απέναντι στη ζωή . Επίσης με χαρά διαπιστώνω ότι όλα αυτά τα παιδιά διαβάζουν κι ενημερώνονται γύρω από τη λογοτεχνία , έχουν ενθουσιασμό γι΄ αυτό που κάνουν και δεν προσδιορίζονται από μικροπολιτικές λογικές και ανούσιες ιδιοτέλειες. Η Θεσσαλονίκη συνεχίζει λοιπόν να γεννά καινούργιες φωνές που ακολουθούν τις γραμμές της μακραίωνης πνευματικής παράδοσης της πόλης και τιμούν την ιστορία της.

ΞΕΦΥΛΛΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΕΝΔΟΣΚΕΛΗΔΟΝ

Εξαιρετική ιδέα να δημιουργηθεί μια ανθολογία με ποιητικά και πεζογραφικά κείμενα για τη μοτοσυκλέτα . Την ανθολόγιση και επιμέλεια έκανε ο Σπύρος Λαζαρίδης , διακεκριμένος ποιητής της Θεσσαλονίκης και καλός φίλος , για τον οποίο είχα γράψει κάποτε ένα κριτικό σημείωμα : 'Γλυκές σφαιρούλες απ΄ το κορμί σου'', αν θυμάμαι καλά τον τίτλο την ποιητικής του συλλογής .Εντυπωσιακή η δουλειά των εκδόσεων Ζήτρος με σκληρό εξώφυλλο όπως τα παλιά καλά βιβλία. Τα ποιήματα και τα κείμενα απολαυστικά , διαλεγμένα με φροντίδα και μετά από έρευνα πολλών χρόνων έχουν ως κοινό τους μοτίβο τη μοτοσυκλέτα . Το βιβλίο αριθμεί 550 σελίδες και περιλαμβάνει εκτός από τα λογοτεχνκά κείμενα , ένα επίμετρο του ανθολόγου και κάποια εργα του ζωγράφου Λάκη Μουρατίδη με θέμα την μοτοσυκλέτα. Προλογίζει ο Ντίνος Χριστιανόπουλος. Το βιβλίο περιέχει κείμενα ποιητών και πεζογράφων όπως , του Γιάννη Ρίτσου, Αντώνη Φωστιέρη, Γιώργου Χρονά , Σπύρου Λαζαρίδη , Γιάννη Καρατζόγλου , Ντίνου Χριστιανόπουλου , Γιάννη Βαρβέρη κ.α. Συγχαρητήρια Σπύρο, ή tsalimi στο διαδίκτυο , από το οποίο σε διαβάζουμε συχνά . Εξαιρετική δουλειά , εξαιρετικό και το συνολικό αποτέλεσμα. Αν και δεν μπόρεσα να

παραβρεθώ στην παρουσίαση , φρόντισα να προμηθευτώ το βιβλίο και βέβαια το απόλαυσα αφάνταστα .

H ποίηση κάνει τη διαφορά

Bασίλης Καραγιάννης <το χρώμα της νοσταλγίας> , διηγήματα εκδόσεις Γαβριηλίδης

-------------------------------------------------------------------- Δεκατρία διηγήματα περιλαμβάνει το τελευταίο πεζογραφικό βιβλίο του φίλου κι εξαίρετου ποιητή Βασίλη Καραγιάννη , γνωστού λόγιου της Κοζάνης , έκδότη του περιοδικού ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ, και για ένα διάστημα διευθυντή του Ινστιτούτου Βιβλίου και Ανάγνωσης. Θ΄ αρχίσω μ΄ ένα μικρό απόσπασμα από ένα πολύ χαρακτηριστικό για το πνεύμα του βιβλίου διήγημά του που τιτλοφορείται : Επιδρομή στην πρωτεύουσα των προσφύγων : <<< Δεν μας χρειάζονται εμάς οι πρωτεύουσες .Γενικώς οι δευτερεύουσες σε εισαγάγουν στην ουσία.>>

Πράγματι Βασίλη, δεν μας χρειάζονται εμάς οι πρωτεύουσες ΄.΄Εχουμε μάθει να δουλεύουμε στην απομόνωση , στη μελαγχολική και ενδοστρεφή ατμόσφαιρα της επαρχίας ,ιδίως όταν πιάνουν τα κρύα εδώ στο βορρά , κλεινόμαστε για τα καλά στα σπίτια μας και σκύβουμε στο έργο μας σε πόλεις γεωγραφικά δευτερεύουσες που όμως είναι πρωτεύουσες της έμπνευσής μας .Διαβάζοντας τα διηγήματα του Βασίλη Καραγιάννη διαπίστωσα για πολλοστή φορά , αυτό που είχα συνειδητοποιήσει εδώ και καιρό , ότι οι ποιητές όταν αποφασίζουν να γράψουν πεζογραφία γράφουν καλύτερα άπ΄τους καθαρόαιμους πεζογράφους γιατί έχουν την ποίηση στο αίμα τους κι η ποίηση απο μόνη της απογειώνει τα κείμενα . Αυτή η πτητική δύναμη του λόγου που διαθέτει η ποιητική γραφή , όταν συνδιαστεί με το αφηγηματικό κείμενο παράγει πάντα εντυπωσιακά αποτελέσματα.Τα διηγήματα όμως του Βασίλη Καραγιάννη εκτός από την ποιητική στόφα τους διαθέτουν και χιούμορ ,συχνά καυστικό , ενδιαφέρουσα χρήση της γλώσσας με έντονο το γλωσσοπλαστικό στοιχείο αλλά και μια παράλληλη και υπόγεια αναδρομή και ανάπλαση της Ιστορίας της Μακεδονικής Ενδοχώρας . Καλός γνώστης της Ιστορίας ο Βασίλης Καραγιάννης , έχει ενδιατρίψει χρόνια στην περίφημη Βιβλιοθήκη του Ινστιτούτου Βίβλίου και Ανάγνωσης της Κοζάνης και στις μοναδικές εκδόσεις της κι αυτό φαίνεται από την πρώτη ματιά . Στα διηγήματά του διασταυρώνεται το ποιητικό ταλέντο με το αφηγηματικό ύφος , η επίγνωση της τοπικής Ιστορίας αλλά και το πηγαίο χιούμορ, το γλωσσοπλαστικό δαιμόνιο με την καυστική σάτιρα , η νοσταλγία των τρυφερών χρόνων αλλά και η μελαγχολία της κλειστής ζωής , της μικροιστορίας των ανθρώπων αλλά και του μικρόκοσμου της επαρχίας.Δεκατρία πολύ δυνατά κείμενα με το χρώμα και το ύφος της νοσταλγίας που διαθέτουν και τα ποιήματά του. Σας τα προτείνω για τις καλοκαιρινές σας αναγνώσεις.