1

2

3

Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ∆ΥΟ ΦΥΛΩΝ

ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

«στο µικροσκόπιο των νέων ανθρώπων»

Έρευνα 2012

Χορηγοί Συνοµοσπονδία Εργαζοµένων Κύπρου –ΣΕΚ

Οργανισµός Νεολαίας Κύπρου - ΟΝΕΚ

4

5

ΕΚ∆ΟΣΗ:

Τµήµατα Νεολαίας και Γυναικών ΣΕΚ

ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ Παπαµιχαήλ Λουκία

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ

& ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΚΕΙΜΕΩΝ Αργυρίδης Πανίκος

Ησαΐα ∆έσποινα Παπαµιχαήλ Λουκία

ΕΞΩΦΥΛΛΟ

Νικολαΐδης Κώστας

ΣΕΛΙ∆ΩΣΗ Πειραία Μαρία

ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (O∆ΗΓΙΑ 2006/54/ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ)

6

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο

1. Παράµετροι έρευνας και στόχοι προγράµµατος 2. Εισαγωγή “Η ισότητα των δύο φύλων στην Κυπριακή

Αγορά Εργασίας» ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο – Συγκεντρωτικά Αποτελέσµατα Έρευνας

3. Η ισότητα των δύο φύλων έχει κατακτηθεί. 4. Οι γυναίκες είναι ικανές για όλες τις µορφές

εργασίας. 5. Υπάρχει ισότιµη µεταχείριση µεταξύ ανδρών και

γυναικών στο χώρο εργασίας σας. 6. Υπάρχει διαφοροποίηση ως προς το είδος των

ανατιθέµενων εργασιών µεταξύ ανδρών και γυναικών. 7. Υπάρχει διαφοροποίηση στον τρόπο συµπεριφοράς

προς τους άνδρες ή τις γυναίκες από τα ανώτερα στελέχη.

8. Όταν υπάρχει µία θέση για την οποία αποτείνονται ένας άνδρας και µία γυναίκα µε τα ίδια προσόντα πρέπει να προτιµηθεί ο άντρας.

9. Οι άνδρες πρέπει να πληρώνονται περισσότερο από τις γυναίκες για την ίδια δουλειά.

10. Η κλίµακα µισθοδοσίας σας είναι η ίδια µε αυτή των συναδέλφων σας.

11. Τόσο οι άνδρες, όσο και οι γυναίκες µπορούν να αναπτύξουν τις ίδιες ηγετικές ικανότητες.

12. Οι δυνατότητες προαγωγής µου είναι περιορισµένες, ενώ έχω τα τυπικά προσόντα για να προαχθώ.

13. Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανελιχθούν ιεραρχικά.

14. Οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανελιχθούν ιεραρχικά.

15. Οι γυναίκες απασχολούνται περισσότερο σε υποδεέστερες θέσεις συγκριτικά µε άντρες.

16. Οι άντρες απασχολούνται περισσότερο σε υποδεέστερες θέσεις συγκριτικά µε γυναίκες.

17. Ο προϊστάµενος µου θα ήθελα να είναι:

7

18. Οι γυναίκες υφίστανται διακρίσεις και σεξουαλική παρενόχληση εξαιτίας του φύλου τους στον εργασιακό χώρο.

19. Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να απολυθούν από τους άνδρες.

20. Υπάρχουν ίσες ευκαιρίες για επαγγελµατική κατάρτιση και τα δύο φύλα.

21. Οι εργοδότες προσλαµβάνουν ευκολότερα έναν άντρα από ότι µία γυναίκα.

22. Που θα θέλατε να αφοσιωθεί ο/η µέλλων/σα σύζυγός σας;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο - Αναλυτικά αποτελέσαµτα έρευνας ανα τοµέα απασχόλησης

23. Αποτελέσµατα κατά τοµέα απασχόλησης - Ευρύτερος ∆ηµόσιος Τοµές - Ιδιωτικός Τοµέας - Βιοµηχανικός Τοµέας - Τοµές Ξενοδοχείων και Κέντρων Αναψυχής - Τοµέας Κατασκευών - Τοµέας Μεταφορών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο

24. Γενικά Συµπεράσµατα 25. Επίλογος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο

26. Ο∆ΗΓΙΑ 2006/54/ΕΚΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ - Κοινωνικός ∆ιάλογος - ∆ιάλογος µε ΜΚΟ - Κυρώσεις - Πρόληψη ∆ιακρίσεων - Εφαρµογή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο

27. ∆είγµα Ερωτηµατολογίου 28. Οι Συντελεστές του έργου 29. Τα Τµήµατα Νεολαίας και Γυναικών ΣΕΚ

8

9

Η έρευνα πραγµατοποιήθηκε µεταξύ των µηνών Σεπτεµβρίου 2011 και Ιανουαρίου 2012, από νέους εργαζόµενους που απασχολούνται σε τοµείς όπου καλύπτονται από Συλλογικές Συµβάσεις Εργασίας σε παγκύπρια εµβέλεια. Έλαβαν µέρος 300 νέοι ηλικίας µεταξύ 20 – 35 ετών, άνδρες και γυναίκες µε τη µέθοδο της τηλεφωνικής επικοινωνίας, από όλους τους τοµείς της αγοράς εργασίας. Επιπρόσθετα λήφθηκε υπόψη το µορφωτικό επίπεδο και η οικογενειακή κατάσταση των ερωτηθέντων. Η έρευνα εστιάστηκε σε 20 διαφορετικά σηµεία, µε στόχο να αναδείξει την πραγµατικότητα και να ξεχωρίσει τη θεωρία από την πράξη, τις διαφορετικές προσεγγίσεις σε όλους τους τοµείς της αγοράς εργασίας.

10

Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ∆ΥΟ ΦΥΛΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Μια σύγχρονη ευρωπαϊκή κοινωνία επιβάλλεται µακριά από διακρίσεις και ανισότητες να προσφέρει ισότιµες ευκαιρίες σε όλους ανεξαίρετα τους πολίτες, άνδρες και γυναίκες σε όλους τους τοµείς της καθηµερινής ζωής. Η πρόοδος που σηµειώθηκε µέχρι σήµερα είναι σηµαντική, αλλά ο δρόµος µέχρι ότου να εκλείψουν οι διακρίσεις και οι ανισότητες είναι ακόµη δύσβατος και µακρύς. ∆υστυχώς ως κοινωνία άµεσα ή έµµεσα εξακολουθούµε να µεταχειριζόµαστε τα δύο φύλα ανισότιµα, µε αποτέλεσµα η γυναίκα, η οποία δεν υστερεί σε µορφωτικό επίπεδο και προσόντα, να υποτιµάται µε όλα τα αρνητικά συνεπακόλουθα στην αγορά εργασίας και ευρύτερα στην κοινωνία. Ο ρόλος και ο λόγος που µπορεί να διαδραµατίσει ο καθένας από εµάς και ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της ουσιαστικής ισότητας είναι εξαιρετικά σηµαντικός, αφού το παρόν και το µέλλον µας εδράζεται στην νέα γενιά που µπορεί να διαµορφώσει νέες αντιλήψεις και νοοτροπίες. Η εκσυγχρονισµένη νοµοθεσία η οποία καλύπτει σε ευρύτητα τα ζητήµατα ισότητας δεν έφερε σηµαντικές αλλαγές στα ζητήµατα προαγωγής της ισότητας. Έχει διαφανεί από την καθηµερινότητα ότι οι αναχρονιστικές αντιλήψεις και τα στερεότητα, δηµιουργούν δυστυχώς ισχυρές αντιστάσεις, στην όποια καταβληθείσα προσπάθεια έχει να κάνει µε τη δηµιουργία συνθηκών ισότητας στην απασχόληση. Ως εκ τούτου η συνεχής ευαισθητοποίηση και η εµπλοκή των νέων στα ζητήµατα ισότητας θα καταστεί ιδιαίτερα ωφέλιµη ως προς τους µελλοντικούς στόχους και τις επιδιώξεις, αφού αλλαγή στις αντιλήψεις θα δηµιουργήσει ισχυρό υπόβαθρο το οποίο θα αποβάλει σταδιακά όλες τις ανισότητες που καλλιεργούνται στην αγορά εργασίας. Χρειάζεται στρατηγική και λήψη πρακτικών µέτρων για αλλαγή της νοοτροπίας και των στερεότυπων αντιλήψεων όσον αφορά τους κοινωνικούς ρόλους των φύλων. Η αρχή πρέπει να γίνει µέσα από την παιδεία, τα σχολεία, τη διδασκαλία και την κουλτούρα µε την οποία διαπλάθονται τα παιδιά για τους ρόλους των δύο φύλων. Και βέβαια, από την

11

νέα γενιά που έχει τεράστιο ρόλο να διαδραµατίσει στο κεφάλαιο αυτό. Είναι καιρός να υπάρξει πολιτική βούληση, αλλά και να δοθούν οι αναγκαίοι πόροι ώστε, να επιτευχθούν οι ενδεδειγµένες και, πλέον, αποδεδειγµένα, αναγκαίες αλλαγές. ∆εν πρέπει να λησµονούµε ότι, η ισότητα των φύλων και η παροχή ίσων ευκαιριών σηµαίνει και οικονοµική ανάπτυξη. Η Κύπρος είναι κράτος δικαίου µε σεβασµό των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, υψηλό οικονοµικό και πολιτιστικό επίπεδο, πολύ υψηλό, κατά µέσο όρο, επίπεδο µόρφωσης, τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών, ιδιαίτερα στη νέα γενιά, και η παροχή ίσων ευκαιριών είναι πλέον θέµα ανάγκης, για να αντιµετωπιστούν οι απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής. Ο αποκλεισµός των γυναικών από την ευκαιρία ισότιµης συµµετοχής και προσφοράς, σηµαίνει αποκλεισµό του µισού πληθυσµού της γης. Ας καλλιεργήσουµε και εµείς σήµερα την γη για να καταστεί πρόσφορο έδαφος για τις µελλοντικές γενιές να γεύονται τους γλυκoύς καρπούς, όπως εµείς σήµερα γευόµαστε τους καρπούς για τους οποίους κάποιοι άλλοι για µας έχουν φροντίσει.

12

13

Η ισότητα των δύο φύλων στην γενική αντίληψη των νέων εργαζοµένων κατά τα έτη 2011-2012, παρουσιάζει µια θετική αντίληψη ότι έχει κατακτηθεί σε ποσοστό 56,13%, σε αντίθεση µε το ποσοστό 34,43% το οποίο διαφωνεί και πιστεύει ότι υπάρχουν αρκετές διακρίσεις λόγω φύλου στην αγορά εργασίας. Τα πιο πάνω θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη από τους εµπλεκόµενους φορείς έτσι ώστε να βρεθούν οι τρόποι περισσότερης προώθησης των θεµάτων ισότητας στην εργασία, µέσα από συγκεκριµένα και αποτελεσµατικά µέτρα. Ωστόσο διαφαίνεται µία σηµαντική διαφορά µεταξύ ανδρών και γυναικών, όπου το 70,08% των ανδρών θεωρεί ότι η ισότητα των δύο φύλων έχει κατακτηθεί, ενώ µόλις το 42,17% των γυναικών συµφωνεί µε αυτή τη θεωρία. Όσον αφορά το επίπεδο εκπαίδευσης (απόφοιτοι δευτεροβάθµιας και τριτοβάθµιας εκπαίδευσης) παρουσιάζεται µια αισθητή διαφορά, όπου το 70,54% των απόφοιτων δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης πιστεύει ότι η ισότητα των δύο φύλων έχει κατακτηθεί, ενώ από τους απόφοιτους της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης µόνο το 45,31% συµφωνεί µε τη θεωρία ότι η ισότητα έχει κατακτηθεί σε επίπεδο απασχόλησης.

14

Ένα άλλο σηµαντικό στοιχείο αφορά την οικογενειακή κατάσταση των ερωτηθέντων (µε παιδιά-χωρίς παιδιά), όπου το ποσοστό των νέων εργαζόµενων που έχουν παιδιά και συµφωνέ µε τη θεωρία ότι η ισότητα έχει κατακτηθεί παρουσιάζεται υψηλότερο από το ποσοστό των νέων που δεν έχουν παιδιά, 67,4% και 47,74% αντίστοιχα. Ανησυχητικό είναι το ποσοστό των νέων γυναικών που δεν έχουν παιδιά (31.11%), οι οποίες πιστεύουν ότι η ισότητα των δύο φύλων δεν έχει κατακτηθεί και υπάρχει ο φόβος ότι η διάκριση αυτή θα τους δηµιουργήσει πρόβληµα στο µέλλον. Όσον αφορά τους διάφορους κλάδους της οικονοµίας (ευρύτερος δηµόσιος τοµέας, ιδιωτικός τοµέας, βιοµηχανίες, ξενοδοχειακή βιοµηχανία, κατασκευαστικός τοµέας και τοµέας µεταφορών), διαφαίνεται ότι ο τοµέας που παρουσιάζει πιο θετική αντίληψη σχετικά µε την ισότητα είναι οι βιοµηχανίες µε ποσοστό 77,28%, ενώ ο τοµέας που παρουσιάζει το χαµηλότερο ποσοστό θετικής αντίληψης είναι ο ιδιωτικός τοµέας µε ποσοστό 44,38% µε χαρακτηριστικό το ποσοστό των νέων γυναικών που δεν πιστεύει ότι η ισότητα στον ιδιωτικό τοµέα έχει κατακτηθεί, το οποίο ανέρχεται στο 75,76%. Επίσης χαρακτηριστικό είναι το ποσοστό των ανδρών στον βιοµηχανικό τοµέα (90,91%) που πιστεύει ότι η ισότητα στον τοµέα τους έχει κατακτηθεί. Χαµηλό ποσοστό παρουσιάζει επίσης ο τοµέας των µεταφορών όπου µόνο το 50% πιστεύει ότι υπάρχει ισότητα, µε ιδιαίτερη αντίθεση των γυναικών, όπου µόνο το 33,33% συµφωνεί µε αυτή τη θεωρία.

15

Θετικό είναι το στοιχείο που δείχνει σε ικανοποιητικό ποσοστό ότι οι γυναίκες είναι ικανές για όλες τις µορφές απασχόλησης, ενώ ταυτόχρονα οι περισσότεροι οι οποίοι διαφωνούν µε αυτή τη θεωρία εστιάζουν την άποψη τους σε σηµεία που έχουν να κάνουν µε τις σωµατικές διαφορές ανδρών και γυναικών, κάτι που είναι πολύ φυσιολογικό. Στο ερώτηµα κατά πόσο οι γυναίκες είναι ικανές για όλες τις µορφές απασχόλησης, το 57,33% του συνόλου συµφωνεί, ενώ το 40,61% διαφωνεί. Αισθητή όµως διαφορά διαφαίνεται στον τρόπο µε τον οποίο αντιλαµβάνονται οι άνδρες και οι γυναίκες, καθώς το 71,08% των γυναικών πιστεύουν ότι είναι ικανές να εργαστούν σε οποιαδήποτε εργασία, ενώ το 43,59% των ανδρών δεν εκτιµά ότι οι γυναίκες µπορούν να εκτελέσουν την οποιαδήποτε εργασία. Στους διάφορους κλάδους της οικονοµίας υπάρχει διαφορετική προσέγγιση µεταξύ ανδρών και γυναικών συγκριτικά µε το γενικό σύνολο. Στους τοµείς του Ευρύτερου ∆ηµόσιου τοµέα, του Ιδιωτικού και στις Βιοµηχανίες, το ποσοστό των ανδρών που συµφωνά µε τη θεωρία αυτή κυµαίνεται µεταξύ 32%-36%, ενώ στις γυναίκες κυµαίνεται από 66%-81%.

16

Χαρακτηριστικό και σηµαντικό συµπέρασµα εξάγεται στον τοµέα των κατασκευών, ο οποίος κατά γενική οµολογία περιλαµβάνει και τα σκληρά επαγγέλµατα, όπου ποσοστό γύρω στο 62%, τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών αποδέχονται ότι οι γυναίκες είναι ικανές για όλες τις εργασίες. Πέραν από τις συγκεκριµένες απαντήσεις, µερίδα συµµετεχόντων στην έρευνα αναφέρθηκε ότι οι άνδρες και οι γυναίκες µπορούν να ασκήσουν τα ίδια επαγγέλµατα, πλην όµως στις περιπτώσεις που απαιτείται περισσότερη µυϊκή δύναµη, σε χειρονακτικές εργασίες, στον τοµέα των κατασκευών, των µηχανικών, στα σκύβαλα κλπ.

Σχετικά µε τη µεταχείριση ανδρών και γυναικών, το ποσοστό το οποίο αποδέχεται ότι υπάρχει ισότιµη µεταχείριση στο χώρο εργασίας τους είναι 53,56%, ενώ το 38,65% διαφωνεί. Οι άνδρες που συµφωνούν ανέρχονται στο 64,96% και οι γυναίκες στο 42,17%. Όσον αφορά τις διαφορετικές προσεγγίσεις στους κλάδους της αγοράς εργασίας, διαπιστώνεται ότι σε δύο τοµείς, του Ευρύτερου ∆ηµόσιου τοµέα και της Ξενοδοχειακής Βιοµηχανίας, δεν υπάρχει αισθητή διαφορά µεταξύ ανδρών και γυναικών. Σε τρεις τοµείς της οικονοµίας, του Ιδιωτικού,

17

της Βιοµηχανίας και των Κατασκευών, υπάρχει αισθητή ποσοστιαία διαφορά µεταξύ ανδρών και γυναικών, η οποία κυµαίνεται γύρω στο 38% σε βάρος της αντίληψης των γυναικών. Στον τοµέα των µεταφορών παρουσιάζεται το αντίθετο αποτέλεσµα, αφού οι γυναίκες που συµφωνούν ότι υπάρχει ισότιµη µεταχείριση (50%) είναι περισσότερες από τους άνδρες (33,33%). Η οικογενειακή κατάσταση και η εκπαίδευση δεν διαφέρουν από το γενικό αποτέλεσµα, όπου υπάρχει µία ποσοστιαία διαφορά µεταξύ ανδρών και γυναικών γύρω στο 20% λιγότερες γυναίκες σε σύγκριση µε τους άνδρες που συµφωνούν ότι υπάρχει ισότιµη µεταχείριση.

Παρόλο που ως γενική αντίληψη το ποσοστό που αισθάνεται

ότι η ισότητα µεταξύ των δύο φύλων έχει είναι θετικό,

κατακτηθεί, στο ερώτηµα κατά πόσο υπάρχει διαφορετική

συµπεριφορά προς τους άνδρες και τις γυναίκες από τα

ανώτερα στελέχη, ένα σηµαντικό ποσοστό (58%) απαντά

θετικά.

18

Το σηµαντικό αυτό στοιχείο της έρευνας, αναδύει την

υπάρχουσα ακόµη διαφορετική αντιµετώπιση από τους

προϊστάµενους προς τους υφιστάµενους, ιδιαίτερα όταν

πρόκειται για αντίθετο φύλο. Αυτού του είδους διάκριση σε

αρκετές περιπτώσεις µπορεί να θεωρηθεί και ως σεξουαλική

παρενόχληση ή και διάκριση λόγω φύλου.

Με αυτό το δεδοµένο επηρεάζεται αναµφίβολα η

επαγγελµατική ανέλιξη του ατόµου, όπως επίσης και η

επαγγελµατική αξιολόγηση του, η οποία δεν βασίζεται µόνο

σε καθαρά και αντικειµενικά επαγγελµατικά κριτήρια.

Στοιχείο το οποίο ξεχωρίζει, είναι το υψηλό ποσοστό σε

άνδρες και γυναίκες (83,33%) από τον τοµέα των µεταφορών,

το οποίο διαπιστώνει ότι η συµπεριφορά των εργοδοτών και

γενικά των προϊσταµένων διαφέρει µε βάση το φύλο.

Μεγάλη διαφορά µεταξύ ανδρών και γυναικών

παρουσιάζεται στους τοµείς του Ιδιωτικού Τοµέα

(συµφωνούν 38,71% άνδρες και 69,70% γυναίκες) και τις

Βιοµηχανίες (συµφωνούν 54,55% άνδρες και 90,91%

γυναίκες).

Κάποιοι συµµετέχοντες στην έρευνα, αναφέρθηκαν ότι

εξαρτάται από το φύλο του προϊστάµενου εάν είναι αντίθετο

µε του υφιστάµενου.

19

Στην ερώτηση κατά πόσο υπάρχει διαφοροποίηση ως προς το είδος των εργασιών που ανατίθενται προς τους εργαζόµενους έχουν σηµειωθεί αρκετά σχόλια όπως: ότι οι γυναίκες επιλέγονται ευνοϊκότερα από τους άνδρες για γραφειακές δουλειές και για περιπτώσεις σχεδιασµού και αισθητικής χώρου, ότι οι άντρες επιλέγονται περισσότερο όταν πρόκειται για βαρετές εργασίες ή εξωτερικές εργασίες (π.χ. µεταφορές, οδηγοί), ότι οι γυναίκες επιλέγονται ευκολότερα σε περιπτώσεις όπως η καθαριότητα ή η φροντίδα παιδιών. Το στοιχείο αυτό ως ένα σηµείο µπορεί να θεωρηθεί δικαιολογηµένο όταν πρόκειται για εργασίες που άπτονται της σωµατική διάπλασης του ανθρώπου. Το υψηλό αυτό ποσοστό όµως, υποδηλώνει ότι ακόµα και στις περιπτώσεις που καθήκοντα και ευθύνες δεν απαιτούν ιδιαίτερα σωµατικά χαρακτηριστικά, υπάρχει διάκριση λόγω φύλου και έλλειψη εµπιστοσύνης ιδιαίτερα εις βάρος των γυναικών. Σε κάποιες περιπτώσεις, συµµετέχοντες στην έρευνα αναφέρθηκαν στην έλλειψη εµπιστοσύνης για ανάθεση κάποιων εργασιών στις γυναίκες ιδιαίτερα σε θέσεις λήψεως αποφάσεων, ικανότητας διαπραγµάτευσης, ανάληψης ευθυνών και γενικά σε τµήµατα διαχείρισης σηµαντικών θεµάτων. Από την πλευρά τους οι γυναίκες σηµειώνουν ότι αισθάνονται

20

υποτίµηση των δυνατοτήτων τους από τους άντρες προϊστάµενους και ότι οι ευθύνες που τους αναθέτουν είναι περιορισµένες. Γενικά η έρευνα εντοπίζει ότι υπάρχει θέµα νοοτροπίας η οποία δεν συµβαδίζει µε τη νέα τάξη πραγµάτων και ότι η καλλιέργεια ορθής κουλτούρας κρίνεται τώρα πιο αναγκαία από ποτέ.

Ένα πολύ θετικό στοιχείο που προκύπτει από την έρευνα είναι το γεγονός ότι οι νέοι άνθρωποι αντιλαµβάνονται ότι όταν προκύπτει µία νέα θέση εργασίας και οι ενδιαφερόµενοι έχουν τα ίδια προσόντα δεν θα πρέπει στη διαδικασία τελικής επιλογής να λαµβάνεται ως κριτήριο το φύλο. Στις περιπτώσεις που γυναίκες και άνδρες µε τα ίδια προσόντα διεκδικούν µία θέση απασχόλησης, η έρευνα αναδεικνύει θετικά στοιχεία, καθώς το 80,03% πιστεύει ότι θα πρέπει να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες εφόσον τη στιγµή που πληρούν τα ζητούµενα προσόντα και δεν πρέπει να γίνεται διαχωρισµός ή διάκριση σε βάρος φύλου.

21

Παρ’ όλα αυτά, ένας µικρός αριθµός συµµετεχόντων θεωρεί ότι εξαρτάται από το είδος της εργασίας το οποίο διεκδικούν και έχει σχέση µε τα στερεότυπα της κυπριακής κοινωνίας και αγοράς εργασίας.

Στη γενική αντίληψη των εργαζόµενων (ανδρών και γυναικών), πιστεύουν ότι θα πρέπει να αµείβονται το ίδιο στις περιπτώσεις που εκτελούν την ίδια µορφή απασχόλησης. Απόδειξη τούτου είναι το γεγονός ότι τόσο οι άνδρες, όσο και οι γυναίκες διαφωνούν στην ερώτηση ότι οι άνδρες θα πρέπει να αµείβονται περισσότερο (91,53%). Από την έρευνα σηµειώνεται, ότι στον τοµέα της οικοδοµικής βιοµηχανίας ένα ποσοστό ανδρών της τάξης του 23.81% και γυναικών 12.5% πιστεύουν ότι οι άνδρες θα πρέπει να αµείβονται περισσότερο και αυτό το συνδυάζουν µε τη σωµατική δύναµη/διαφορά µεταξύ των δύο φύλων. Στον τοµέα των µεταφορών, ποσοστό 16.67% των γυναικών πιστεύουν ότι οι άνδρες θα πρέπει να αµείβονται περισσότερο, ενώ στην περίπτωση των ανδρών, σε ποσοστό 100% θεωρούν ότι θα πρέπει να υπάρχει ισότητα στην αµοιβή ανεξαρτήτως φύλου.

22

Επίσης, σηµαντικό είναι και το ποσοστό των ανδρών µε παιδιά (13.64%) το οποίο πιστεύει ότι οι γυναίκες θα πρέπει να αµείβονται λιγότερο.

Όσον αφορά τις κλίµακες µισθοδοσίας, παρά το γεγονός ότι έχει βελτιωθεί η όλη κατάσταση ιδιαίτερα στο νοµοθετικό πλαίσιο και στις Συλλογικές Συµβάσεις εργασίας, εντούτοις στην πράξη διαφαίνεται ότι υπάρχει ένα σηµαντικό ποσοστό της τάξης του 33,20% που αποδεικνύει ότι υπάρχει µισθολογική διάκριση εις βάρος των γυναικών. Οι κοινωνικοί εταίροι θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη έµφαση στην πλήρη εφαρµογή της νοµοθεσίας, αλλά και στην εξάλειψη των µισθολογικών ανισοτήτων στην αγορά εργασίας. Όσον αφορά τις κλίµακες µισθοδοσίας στους διάφορους τοµείς της αγοράς εργασίας διαπιστώνεται ότι η επίτευξη και η εφαρµογή της νοµοθεσίας για ίση αµοιβή ισχύει µόνο σε ποσοστό σχεδόν 50%.

23

Ιδιαίτερα αυξηµένα ποσοστά γύρω στο 65%, παρουσιάζονται στους τοµείς της Βιοµηχανίας, των Μεταφορών και της Ξενοδοχειακής Βιοµηχανίας. Το πιο υψηλό ποσοστό ουσιαστικής εφαρµογής της ίσης αµοιβής παρουσιάζεται στον Ευρύτερο δηµόσιο τοµέα και το πιο χαµηλό στη Ξενοδοχειακή Βιοµηχανία.

Η προσπάθεια για εµπέδωση στην κοινωνία ότι οι γυναίκες έχουν τη δύναµη να αναπτύξουν τις ίδιες ηγετικές ικανότητες σε όλα τα επίπεδα µε τους άνδρες, φαίνεται µέσα από την έρευνα ότι έχει αποδώσει. Αυτό οφείλεται κυρίως στη βελτίωση του µορφωτικού επιπέδου, αλλά κυρίως στην κοινωνική, οικονοµική και επαγγελµατική ανεξαρτησία των γυναικών. Η αντίληψη ότι οι άνδρες και οι γυναίκες µπορούν να αναπτύξουν τις ίδιες ηγετικές ικανότητες φαίνεται ότι έχει προχωρήσει αισθητά, καθώς ποσοστό της τάξεως του 84.09% πιστεύει σε αυτή τη θεωρία, σε αντίθεση µε τους µεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόµενους που πιστεύουν ότι οι άνδρες έχουν περισσότερες ηγετικές ικανότητες.

24

Στους τοµείς της Βιοµηχανίας, παρουσιάζεται το υψηλότερο ποσοστό (100% των ερωτηθέντων), το οποίο θεωρεί ότι στις Βιοµηχανίες οι άνδρες και οι γυναίκες µπορούν να αναλάβουν ηγετικές θέσεις και ευθύνες και παράλληλα να έχουν την ίδια αποδοτικότητα και αποτελεσµατικότητα. Στον τοµέα των Μεταφορών οι µισοί άνδρες (50%) δεν πιστεύουν ότι άνδρες και γυναίκες έχουν την ίδια ηγετική ικανότητα, ενώ οι γυναίκες του ίδιου τοµέα πιστεύουν καθολικά ότι µπορούν να αναλάβουν και να ηγηθούν ισάξια στον τοµέα τους (100%).

Όσον αφορά την επαγγελµατική ανέλιξη, ποσοστό της τάξης του 57.37% πιστεύει ότι οι δυνατότητες τους για προαγωγή είναι περιορισµένες, ενώ το 32.08% πιστεύει ότι έχει σηµαντικές ευκαιρίες ανέλιξης στον οργανισµό που εργάζεται. Στον τοµέα της ανέλιξης οι ουσιαστικές διαφορές δεν εντοπίζονται µεταξύ των δύο φύλων, αλλά µεταξύ του τοµέα απασχόλησης, της οικογενειακής κατάστασης και του µορφωτικού επιπέδου. Οι απόφοιτοι τριτοβάθµιας εκπαίδευσης πιστεύουν ότι έχουν κατά 20 ποσοστιαίες µονάδες περισσότερες δυνατότητες

25

προαγωγής από τους απόφοιτους δευτεροβάθµιας και πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης. Οι νέοι εργαζόµενοι µε παιδιά, θεωρούν ότι βρίσκονται σε δυσµενέστερη θέση στον τοµέα της επαγγελµατικής ανέλιξης από τους εργαζόµενους χωρίς παιδιά. Στην έρευνα διαπιστώνεται ότι το 68.12% αυτών που έχουν παιδιά αισθάνεται ότι οι δυνατότητες προαγωγής τους είναι περιορισµένες, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των εργαζοµένων που δεν έχουν παιδιά ανέρχεται στο 49.79%. Μέσα από την έρευνα διαπιστώθηκε ότι ο κλάδος που προσφέρει τις περισσότερες ευκαιρίες ανέλιξης είναι ο ιδιωτικός τοµέας και ο κλάδος της αγοράς που προσφέρει τις λιγότερες ευκαιρίες ανέλιξης είναι ο κατασκευαστικός τοµέας (Οικοδοµική Βιοµηχανία).

26

Πέραν από τις δυνατότητες γενικής προαγωγής που προσφέρονται στους νέους εργαζόµενους (άνδρες και γυναίκες), το θέµα της ιεραρχικής ανέλιξης στα ανώτερα στρώµατα της διεύθυνσης παίρνει διαφορετικές διαστάσεις, καθώς οι συµµετέχοντες θεωρούν ότι οι άνδρες µε ποσοστό 52.25% έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανελιχθούν σε αντίθεση µε τις γυναίκες που το ποσοστό τους ανέρχεται µόλις στο 16.55%.

27

Σε αρκετές περιπτώσεις τόσο οι άνδρες, όσο και οι γυναίκες αναφέρονταν στο ότι το θέµα της ιεραρχίας εξαρτάται από το είδος της επιχείρησης ή του οργανισµού και σε κάποιες άλλες περιπτώσεις ότι τα ανώτερα στελέχη θεωρούν τις γυναίκες πιο αδύνατες να αναλάβουν καίριας σηµασίας θέσεις. Οι πιο πάνω διαπιστώσεις παρουσιάζονται κατά όµοιο τρόπο σε όλους τους κλάδους της αγοράς εργασίας, πλην µερικής εξαίρεσης στον τοµέα των µεταφορών.

28

Όσον αφορά την ανάθεση εργασιών και καθηκόντων διαφαίνεται ότι οι γυναίκες απασχολούνται σε υποδεέστερες θέσεις απασχόλησης συγκριτικά µε τους άνδρες. Ο κλάδος της αγοράς εργασίας ο οποίος ξεχωρίζει από την έρευνα είναι οι Βιοµηχανίες, όπου το 81.82% πιστεύει ότι δεν υπάρχει διάκριση µεταξύ ανδρών και γυναικών στον τοµέα τους ως προς την ανάθεση των εργασιών.

29

Στον τοµέα των µεταφορών παρουσιάζεται η µεγαλύτερη διάκριση σε βάρος των γυναικών ως προς την ανάθεση εργασιών, µε τις γυναίκες να εκφράζονται µε ποσοστό 83.33% ότι υπόκεινται σε διάκριση.

Ενθαρρυντικό είναι το στοιχείο που δείχνει τις προτιµήσεις των νέων εργαζοµένων σχετικά µε το φύλο που θα επιθυµούσαν να έχει ο/η προϊστάµενος τους, καθώς το 82,87% των νέων εργαζοµένων δεν τους απασχολεί τι φύλο θα έχει ο προϊστάµενος τους αρκεί να είναι αντικειµενικός και σωστός στις αποφάσεις του. Ο τοµέας της αγοράς εργασίας που ξεχωρίζει από το γενικό πλαίσιο της έρευνας είναι ο ευρύτερος δηµόσιος τοµέας, όπου το 24.32% των ανδρών θα ήθελαν ο προϊστάµενος τους να είναι άνδρας.

30

Παρά το γεγονός ότι έγιναν αρκετές προσπάθειες και νοµοθετήσεις για την αντιµετώπιση της σεξουαλικής παρενόχλησης στους χώρους εργασίας, εντούτοις το 58.32% πιστεύει, είτε από προσωπική εµπειρία, είτε από περιπτώσεις συναδέλφων τους, ότι εξακολουθούν να υπάρχουν σεξουαλικές παρενοχλήσεις ιδιαίτερα εις βάρος των γυναικών στον εργασιακό χώρο, ενώ µε αυτή την προσέγγιση διαφωνεί ένα ποσοστό της τάξης του 26,58%. Το µεγαλύτερο πρόβληµα στις περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης είναι η φοβία που διακατέχει στους εργαζόµενους σε περίπτωση που θα προβούν σε καταγγελία της πράξης αυτής, αλλά παράλληλα και η έλλειψη στοιχείων που θα κάνουν πιστευτή την συγκεκριµένη καταγγελία. Επίσης, χαρακτηριστικό είναι και το γεγονός ότι θύµατα τέτοιας εκµετάλλευσης έχουν ζήσει την επαγγελµατική και κοινωνική αποµόνωση στις περιπτώσεις που αποφάσισαν να αντιµετωπίσουν το πρόβληµα αυτό µε την προβλεπόµενη διαδικασία. Στο σηµείο της σεξουαλικής παρενόχλησης θα πρέπει να βρεθούν τρόποι αποτελεσµατικής εφαρµογής της νοµοθεσίας, αλλά παράλληλα και περισσότερη ευαισθητοποίηση από

31

όλους τους εργαζόµενους για προστασία των συναδέλφων τους από τέτοιου είδους φαινόµενα και παρενοχλήσεις. Τα περισσότερα κρούσµατα παρουσιάζονται στη Ξενοδοχειακή Βιοµηχανία µε ποσοστό γύρω στο 70% των ερωτηθέντων και τα λιγότερα κρούσµατα στις Βιοµηχανίες µε ποσοστό γύρω στο 45%. Αξιοσηµείωτο είναι το υψηλό ποσοστό γυναικών στο ∆ηµόσιο Τοµέα 73,68% που υιοθετεί την άποψη ότι οι γυναίκες υφίστανται σεξουαλική παρενόχληση συγκριτικά µε τις γυναίκες στον ιδιωτικό τοµέα (57,58%).

Όσον αφορά το εάν οι γυναίκες εξακολουθούν να έχουν περισσότερες πιθανότητες από τους άνδρες να απολυθούν, µόνο το 32.80% συµφωνεί µε αυτή τη θεωρία. Αξίζει να σηµειωθεί ότι άνδρες και γυναίκες δεν αντιλαµβάνονται το ίδιο αυτή την προσέγγιση, καθώς οι άνδρες που συµφωνούν µε αυτή τη θεωρία είναι µόνο το 22.22%, ενώ οι γυναίκες είναι περισσότερες µε ποσοστό 43.37%.

32

Η διαφωνία είναι πιο έντονη στους άνδρες, µε ποσοστά που αγγίζουν στο 83,33% στον τοµέα των µεταφορών και 81,82% στον τοµέα της Ξενοδοχειακής Βιοµηχανίας. Το υψηλότερο ποσοστό φοβίας ότι οι γυναίκες κινδυνεύουν να χάσουν τη δουλειά τους πιο εύκολα από τους άνδρες, εντοπίζεται στους τοµείς της Βιοµηχανίας και το χαµηλότερο στη Ξενοδοχειακή Βιοµηχανία. Παρ’ όλα αυτά, οι συµµετέχοντες στην έρευνα, δήλωσαν ότι το θέµα της εγκυµοσύνης και η φροντίδα των παιδιών αποτελούν σηµαντικές παραµέτρους. Επιπρόσθετα αρκετοί δήλωσαν ότι εξαρτάται από τη φύση των εργασιών που εκτελεί ο καθένας, από τις προκαταλήψεις που πιθανόν να έχουν οι εργοδότες, τις ανάγκες του οργανισµού και από την εµπειρία ή τα προσόντα που διαθέτει ο κάθε εργαζόµενος.

Όσον αφορά την εκπαίδευση και την κατάρτιση φαίνεται ότι το 70% των νέων εργαζοµένων έχουν τις ίδιες ευκαιρίες και αυτό δίδει ενθαρρυντικά µηνύµατα τόσο για τη βελτίωση των ικανοτήτων των εργαζοµένων στο σύνολο τους, όσο και για την βελτίωση της τοπικής και εθνικής παραγωγικότητας.

33

Ιδιαίτερα υψηλό είναι το ποσοστό ανδρών (90.91%) που υιοθετούν αυτή την άποψη στον τοµέα της Ξενοδοχειακής Βιοµηχανίας.

Το 40.9% των ερωτηθέντων διαφώνησαν µε τη θέση ότι οι εργοδότες προσλαµβάνουν ευκολότερα άνδρες, σε σύγκριση µε το 38.87% που απάντησαν θετικά. Αξιοπρόσεκτο είναι το ποσοστό που απάντησε ότι δεν γνωρίζει (22.23%). Από πλευράς τους οι περισσότεροι εργοδότες ισχυρίζονται ότι τις προσλήψεις τις κάνουν χωρίς να λαµβάνουν υπόψη το φύλο, αλλά τα προσόντα και τις ικανότητες που έχει ο κάθε υποψήφιος για τη συγκεκριµένη θέση την οποία προκυρίσσουν.

34

Πολύ ενθαρρυντικό στοιχείο που προκύπτει µέσα από την έρευνα είναι το γεγονός ότι οι νέοι άνθρωποι, τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες θέλουν τον σύντροφο τους να αφοσιώνεται το ίδιο σε καριέρα και οικογένεια, σε αντίθεση µε αντιλήψεις του παρελθόντος που ήθελαν τις γυναίκες να αφοσιώνονται στο σπίτι και στην οικογένεια και τους άνδρες στη δουλειά. Ποσοστό που αγγίζει το 78.59% εκφράζει τη γνώµη ότι ο σύντροφος τους επιθυµεί να αφοσιωθεί εξίσου το ίδιο σε καριέρα και οικογένεια. Ιδιαίτερα υψηλά είναι τα ποσοστά γυναικών σε όλους τους τοµείς της εργασίας που επιθυµούν ο σύντροφος τους να αφοσιώνεται και στην οικογένεια του. Χαµηλά κρίνονται τα ποσοστά ανδρών και γυναικών που επιθυµούν ο σύντροφος τους να αφοσιωθεί αποκλειστικά στην οικογένεια (19.95%) ή στην καριέρα (1.46%).

35

36

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΟΜΕΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΟΣ ∆ΗΜΟΣΙΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Στην ερώτηση κατά πόσο η ισότητα των δύο φύλων έχει κατακτηθεί, η πλειοψηφία των συµµετεχόντων, τόσο οι άνδρες (70.27%), όσο και οι γυναίκες (57.89%) απάντησε θετικά, ενώ µικρός αριθµός ανδρών (21.62%) και γυναικών (26.32%) έδωσε αρνητική απάντηση. Σ’ ένα άλλο ερώτηµα που αναφερόταν στην ικανότητα των γυναικών για όλες τις µορφές εργασίας, οι απόψεις µεταξύ των δυο φύλων διέφεραν, αφού οι γυναίκες συµφώνησαν µε αυτό (73.68%), ενώ οι άνδρες είχαν αντίθετη άποψη (67.57%). Μόνο ένας µικρός αριθµός ανδρών συµφώνησε (32.43%) µε αυτή την άποψη, όπως επίσης και ένας µικρός αριθµός γυναικών διαφώνησε (26.32%). Η πλειοψηφία των ανδρών (64.86%) από τη µια και των γυναικών (63.16%) από την άλλη ισχυρίστηκε ότι υπάρχει ισότιµη µεταχείριση µεταξύ τους στο χώρο όπου εργάζονται, ενώ ταυτόχρονα οµόφωνα άνδρες (59.46%) και γυναίκες (57.89%) είπαν ότι τα ανώτερα στελέχη, τους συµπεριφέρονται µε διαφορετικό τρόπο. ∆ιαφοροποίηση φαίνεται να υπάρχει και ως προς το είδος των ανατιθέµενων εργασιών µεταξύ ανδρών και γυναικών, αφού άνδρες (70.27%) και γυναίκες (68.42%) αναφέρθηκαν σε διάκριση του καταµερισµού εργασίας σύµφωνα µε το φύλο. Στην πρόταση όταν υπάρχει µία θέση για την οποία αποτείνονται ένας άνδρας και µία γυναίκα µε τα ίδια προσόντα πρέπει να προτιµηθεί ο άντρας, η συντριπτική πλειοψηφία των ∆ηµοσίων Υπαλλήλων απάντησε αρνητικά, µε τόσο τους άντρες (64.86%) όσο και τις γυναίκες (78.95%) να ισχυρίζονται ότι πρέπει να επιλέγονται ισάξια και τα δύο φύλα. Την ίδια άποψη έχουν και ως προς το θέµα της µισθοδοσίας, αφού οι άντρες (91.89%) και όλες ανεξαιρέτως οι γυναίκες ∆ηµόσιοι Υπάλληλοι (100%) διαφώνησαν µε την ιδέα οι άνδρες να πληρώνονται περισσότερο από τις γυναίκες για την ίδια δουλειά. Στην ερώτηση αν η κλίµακα µισθοδοσίας των ∆ηµοσίων Υπαλλήλων που ρωτήθηκαν είναι η ίδια µε αυτή των

37

συναδέλφων τους τόσο οι άνδρες (62.16%), όσο και οι γυναίκες (63.16%) έδωσαν θετική απάντηση. Η ίδια τάση εµφανίζεται και στην επόµενη ερώτηση, µε την πλειοψηφία των ανδρών (64.86%) και των γυναικών (94.74%) να ισχυρίζονται ότι τόσο οι άνδρες, όσο και οι γυναίκες µπορούν να αναπτύξουν τις ίδιες ηγετικές ικανότητες. Οι περισσότεροι άνδρες (62.16%) αλλά και γυναίκες (63.16%) ∆ηµόσιοι Υπάλληλοι συµφωνήσαν µε την άποψη ότι ενώ έχουν τα τυπικά προσόντα για να προαχθούν, οι δυνατότητες προαγωγής τους είναι περιορισµένες. Το ίδιο σκηνικό επικράτησε και στη συνέχεια, όπου άνδρες (72.97%) και γυναίκες (57.89%), διαφώνησαν µε την πρόταση ότι οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανελιχθούν ιεραρχικά. Στην πρόταση ότι οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανελιχθούν ιεραρχικά δεν υπήρξε µία ξεκάθαρη απάντηση, αφού τα άτοµα, άνδρες (45.95%) και γυναίκες (42.11%) που συµφώνησαν µε αυτή την άποψη, δεν είχαν µεγάλη απόκλιση σε σχέση µε τους άνδρες (45.94%) και τις γυναίκες (42.10%) που διαφώνησαν. Στη συνέχεια, οι γυναίκες (73.68%) δήλωσαν ότι όντως απασχολούνται περισσότερο σε υποδεέστερες θέσεις συγκριτικά µε τους άντρες, σε αντίθεση µε τους άνδρες (51.35%) που διαφωνούν µε αυτό. Η άποψη αυτή συµφωνεί και µε τον µετέπειτα ισχυρισµό των γυναικών , οι οποίες διαφώνησαν (78.95%) µε την πρόταση ότι οι άνδρες απασχολούνται σε υποδεέστερες θέσεις συγκριτικά µε τις γυναίκες. Οι άνδρες επίσης διαφώνησαν (54.05%) µε αυτό. Στο σύνολό τους οι δηµόσιοι υπάλληλοι (82.87%), τόσο οι άνδρες (67.57%), όσο και οι γυναίκες (94.74%), δεν ενδιαφέρονται για το φύλο που θα έχει ο προϊστάµενος τους, ενώ και τα δύο φύλα συµφώνησαν (58.32%) µε το γεγονός ότι οι γυναίκες υφίστανται διακρίσεις και σεξουαλική παρενόχληση εξαιτίας του φύλου τους στον εργασιακό χώρο, µε τις γυναίκες (73.68%) να συµφωνούν σε υψηλότερο ποσοστό από τους άνδρες (54.05%). Στην ερώτηση αν οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να απολυθούν απ’ ότι οι άνδρες, οι απόψεις των δύο φύλων συγκρούστηκαν, µε τους άνδρες ∆ηµόσιους Υπαλλήλους να διαφωνούν (64.87%) και τις γυναίκες να συµφωνούν (47.37%).

38

Οµόφωνα και οι άνδρες (67.57%) και οι γυναίκες (84.21%) ∆ηµόσιοι Υπάλληλοι ισχυρίστηκαν ότι στον χώρο εργασίας τους έχουν ίσες ευκαιρίες για επαγγελµατική κατάρτιση και τα δύο φύλα, ενώ στο ερώτηµα αν οι εργοδότες προσλαµβάνουν ευκολότερα έναν άντρα από ότι µία γυναίκα, τόσο οι άνδρες (48.65%) όσο και οι γυναίκες (36.84%) διαφώνησαν, έχοντας όµως µικρή διαφορά µε την αντίθετη άποψη (40.54% και 31.58%, αντίστοιχα). Στην τελική ερώτηση-κλειδί για το που θα ήθελαν να αφοσιωθεί ο/η µέλλων/σα σύζυγός τους, η συντριπτική πλειοψηφία τόσο των ανδρών (64.86%), όσο και των γυναικών (84.21%) θα ήθελαν να αφοσιωθεί και στην καριέρα και στην οικογένεια ταυτόχρονα. Ενδιαφέρον όµως έχει και ο διόλου ευκαταφρόνητος αριθµός των ανδρών δηµοσιών υπαλλήλων (32.43%) που θα επιθυµούσαν η γυναίκα τους να αφοσιωθεί εξ’ ολοκλήρου στην οικογένεια. Ι∆ΙΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Στην ερώτηση κατά πόσο η ισότητα των δύο φύλων έχει κατακτηθεί, οι απόψεις µεταξύ ανδρών και γυναικών συγκρούονται, αφού οι άνδρες (64.52%) ισχυρίζονται ότι έχει κατακτηθεί, σε αντίθεση µε τις γυναίκες (60.61%) που πιστεύουν ότι ακόµη δεν

κατακτήθηκε. Μόνο ένας µικρός αριθµός ανδρών απάντησαν αρνητικά σε αυτή την ερώτηση (22.58%), ενώ λίγες γυναίκες (24.24%) απάντησαν θετικά. Στο ερώτηµα αν οι γυναίκες είναι ικανές για όλες τις µορφές εργασίας οι απόψεις µεταξύ των δυο φύλων διίστανται αφού οι γυναίκες συµφωνούν µε αυτό (66.67%), ενώ οι άνδρες διαφωνούν (58.06%). Μόνο ένας µικρός αριθµός ανδρών συµφωνεί (38.71%) µε αυτή την άποψη, όπως επίσης και ένας µικρός αριθµός γυναικών διαφωνεί (27.27%). Η πλειοψηφία των ανδρών (70.97%) απάντησε θετικά ενώ των γυναικών (57.58%) αρνητικά στην πρόταση της ύπαρξης

39

ισότιµης µεταχείρισης µεταξύ τους στο χώρο όπου εργάζονται, ενώ ταυτόχρονα οι γυναίκες (69.70%) είπαν ότι τα ανώτερα στελέχη, τους συµπεριφέρονται µε διαφορετικό τρόπο. Ο ισχυρισµός των ανδρών σε αυτή την πρόταση δεν είναι ξεκάθαρος, αφού οι διαφωνούντες (38.71%) βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο µε τους συµφωνούντες (38.71%). ∆ιαφοροποίηση φαίνεται να υπάρχει και ως προς το είδος των ανατιθέµενων εργασιών µεταξύ ανδρών και γυναικών. Η πλειοψηφία των γυναικών (48.49%) ισχυρίζεται ότι η ανάθεση των εργασιών είναι ισότιµη, ενώ οι άνδρες διαφωνούν (41.94%). Στην πρόταση όταν υπάρχει µία θέση για την οποία αποτείνονται ένας άνδρας και µία γυναίκα µε τα ίδια προσόντα πρέπει να προτιµηθεί ο άντρας, η συντριπτική πλειοψηφία των Ιδιωτικών Υπαλλήλων απάντησε αρνητικά, µε τόσο τους άντρες (83.87%) όσο και τις γυναίκες (90.91%) να ισχυρίζονται ότι πρέπει να επιλέγονται ισάξια και τα δύο φύλα. Την ίδια άποψη έχουν και ως προς το θέµα της µισθοδοσίας, αφού οι άντρες (90.32%) και όλες ανεξαιρέτως οι γυναίκες Ιδιωτικοί Υπάλληλοι (100%) διαφώνησαν µε την ιδέα οι άνδρες να πληρώνονται περισσότερο από τις γυναίκες για την ίδια δουλειά. Στην ερώτηση αν η κλίµακα µισθοδοσίας των Ιδιωτικών Υπαλλήλων που ρωτήθηκαν είναι η ίδια µε αυτή των συναδέλφων τους οι άνδρες (58.06%) έδωσαν θετική απάντηση, ενώ η πλειοψηφία των γυναικών δεν γνώριζε (45.46%). Στην επόµενη ερώτηση, η πλειοψηφία των ανδρών (74.19%) και των γυναικών (96.97%) ισχυρίστηκαν ότι τόσο οι άνδρες, όσο και οι γυναίκες µπορούν να αναπτύξουν τις ίδιες ηγετικές ικανότητες. Οι περισσότεροι άνδρες (41.94%) διαφωνούν, ενώ οι περισσότερες γυναίκες συµφωνούν (42.43%) µε την άποψη ότι ενώ έχουν τα τυπικά προσόντα για να προαχθούν, οι δυνατότητες προαγωγής τους είναι περιορισµένες. Ίδια τάση διαφωνίας είχαν τόσο οι άνδρες (80.65%) όσο και γυναίκες (54.55%), µε την πρόταση ότι οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανελιχθούν ιεραρχικά. ∆ιαφορά, όµως, παρουσιάστηκε στις απόψεις των ατόµων για την πρόταση ότι οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανελιχθούν ιεραρχικά, αφού οι άνδρες ιδιωτικοί υπάλληλοι (54.84%) διαφώνησαν και οι γυναίκες (54.55%) συµφώνησαν.

40

Στη συνέχεια, οι γυναίκες (69.7%) δήλωσαν ότι όντως απασχολούνται περισσότερο σε υποδεέστερες θέσεις συγκριτικά µε τους άντρες, σε αντίθεση µε τους άνδρες που αµφιταλαντεύονταν µεταξύ της διαφωνίας (41.94%) και της συµφωνίας (41.94%). Η άποψη αυτή συµφωνεί και µε τον µετέπειτα ισχυρισµό των γυναικών , οι οποίες διαφώνησαν (78.79%) µε την πρόταση ότι οι άνδρες απασχολούνται σε υποδεέστερες θέσεις συγκριτικά µε τις γυναίκες. Οι άνδρες επίσης διαφώνησαν (83.87%) µε αυτό. Στο σύνολό τους οι ιδιωτικοί υπάλληλοι, τόσο οι άνδρες (83.87%), όσο και οι γυναίκες (84.85%), δεν ενδιαφέρονται για το φύλο που θα έχει ο προϊστάµενος τους, ενώ και τα δύο φύλα συµφώνησαν µε το γεγονός ότι οι γυναίκες υφίστανται διακρίσεις και σεξουαλική παρενόχληση εξαιτίας του φύλου τους στον εργασιακό χώρο, µε τους άνδρες (58.06%) να συµφωνούν σε υψηλότερο ποσοστό από τις γυναίκες (57.58%). Στην ερώτηση αν οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να απολυθούν απ’ ότι οι άνδρες, οι απόψεις των δύο φύλων συγκρούστηκαν, µε τους άνδρες Ιδιωτικούς Υπαλλήλους να διαφωνούν (70.97%) και τις γυναίκες να συµφωνούν (42.43%). Το υψηλότερο ποσοστό τόσο των ανδρών (83.87%), όσο και των γυναικών (48.49%) Ιδιωτικών Υπαλλήλων ισχυρίστηκαν ότι στον χώρο εργασίας τους έχουν ίσες ευκαιρίες για επαγγελµατική κατάρτιση και τα δύο φύλα, ενώ στο ερώτηµα αν οι εργοδότες προσλαµβάνουν ευκολότερα έναν άντρα από ότι µία γυναίκα, υπήρξε διαφοροποίηση στις απαντήσεις. Οι άνδρες (51.61%) διαφώνησαν, ενώ οι γυναίκες στο µεγαλύτερο ποσοστό τους (39.39%) συµφώνησαν µε αυτό. Στην τελική ερώτηση-κλειδί για το που θα ήθελαν να αφοσιωθεί ο/η µέλλον/ σύζυγός τους, η συντριπτική πλειοψηφία τόσο των ανδρών (70.97%), όσο και των γυναικών (87.88%) θα ήθελαν να αφοσιωθεί και στην καριέρα και στην οικογένεια ταυτόχρονα. Ενδιαφέρον όµως έχει και ο διόλου ευκαταφρόνητος αριθµός των ανδρών ιδιωτικών υπαλλήλων (25.81%) που θα επιθυµούσαν η γυναίκα τους να αφοσιωθεί εξ’ ολοκλήρου στην οικογένεια.

41

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Στην ερώτηση κατά πόσο η ισότητα των δύο φύλων έχει κατακτηθεί, η πλειοψηφία των συµµετεχόντων, τόσο οι άνδρες (90.91%), όσο και οι γυναίκες (63.64%) απάντησε θετικά, αφού µικρός αριθµός ανδρών (9.09%) και γυναικών (36.36%) ανταποκρίθηκε αρνητικά. Στο ερώτηµα αν οι γυναίκες είναι ικανές για όλες τις µορφές εργασίας οι απόψεις µεταξύ των δυο φύλων διίστανται αφού η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών συµφωνούν µε αυτό (81.82%), ενώ οι άνδρες διαφωνούν (54.55%). Μόνο ένας µικρός αριθµός ανδρών συµφωνεί (36.36%) µε αυτή την άποψη, όπως επίσης και ένας µικρός αριθµός γυναικών (18.18%) διαφωνεί . ∆ιαφορετική όµως αντίληψη φαίνεται να υπάρχει και ως προς το ζήτηµα της ισότιµης µεταχείρισης µεταξύ των δύο φύλων στο χώρο εργασίας. Οι άνδρες συµφωνούν µε αυτή την πρόταση (54.55%) ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών έχουν την αντίθετη άποψη (81.82%). Ταυτόχρονα οµόφωνα άνδρες (54.55%) και γυναίκες (90.91%) είπαν ότι τα ανώτερα στελέχη, τους συµπεριφέρονται µε διαφορετικό τρόπο. Στον τοµέα των βιοµηχανιών φαίνεται να υπάρχει οµόφωνη αντίληψη ως προς το είδος των ανατιθέµενων εργασιών µεταξύ ανδρών και γυναικών, αφού τόσο οι άνδρες (90.91%), όσο και οι γυναίκες (72.73%) συµφώνησαν ότι υπάρχει διάκριση του καταµερισµού εργασίας σύµφωνα µε το φύλο. Στην πρόταση όταν υπάρχει µία θέση για την οποία αποτείνονται ένας άνδρας και µία γυναίκα µε τα ίδια προσόντα πρέπει να προτιµηθεί ο άντρας, η συντριπτική πλειοψηφία των ατόµων απάντησε αρνητικά, µε τόσο τους άντρες (100%) όσο και τις γυναίκες (72.73%) να ισχυρίζονται ότι πρέπει να επιλέγονται ισάξια και τα δύο φύλα. Την ίδια άποψη έχουν και ως προς το θέµα της µισθοδοσίας, αφού οι άντρες (90.91%) και όλες ανεξαιρέτως οι γυναίκες (100%) διαφώνησαν µε την ιδέα οι άνδρες να πληρώνονται περισσότερο από τις γυναίκες για την ίδια δουλειά.

42

Στην ερώτηση αν η κλίµακα µισθοδοσίας των ατόµων που εργάζονται στις βιοµηχανίες είναι η ίδια µε αυτή των συναδέλφων τους οι άνδρες (63.64%) έδωσαν θετική απάντηση, ενώ η πλειοψηφία των γυναικών (63.64%) αρνητική. Στην επόµενη ερώτηση, όλοι ανεξαιρέτως άνδρες και γυναίκες ισχυρίστηκαν ότι τόσο οι άνδρες, όσο και οι γυναίκες µπορούν να αναπτύξουν τις ίδιες ηγετικές ικανότητες. Οι περισσότεροι άνδρες (45.46%) αλλά και γυναίκες (54.55%) συµφωνήσαν µε την άποψη ότι ενώ έχουν τα τυπικά προσόντα για να προαχθούν, οι δυνατότητες προαγωγής τους είναι περιορισµένες. Το ίδιο σκηνικό επικράτησε και στη συνέχεια, όπου άνδρες (90.91%) και γυναίκες (45.46%), διαφώνησαν µε την πρόταση ότι οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανελιχθούν ιεραρχικά. Στην πρόταση ότι οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανελιχθούν ιεραρχικά και τα δύο φύλα είχαν για ακόµη µια φορά µία οµόφωνη θετική απάντηση, µε το ποσοστό των ανδρών να ανέρχεται στο 54.54% και των γυναικών στο 81.82%. Στη συνέχεια, τόσο οι γυναίκες (90.91%), όσο και οι άνδρες (72.73%) δήλωσαν ότι οι γυναίκες απασχολούνται περισσότερο σε υποδεέστερες θέσεις συγκριτικά µε τους άντρες, ενώ και στην πρόταση ότι οι άνδρες απασχολούνται σε υποδεέστερες θέσεις συγκριτικά µε τις γυναίκες και τα δύο φύλα διαφώνησαν ξανά. Στο σύνολό τους οι υπάλληλοι στις βιοµηχανίες, τόσο οι άνδρες (90.91%), όσο και οι γυναίκες (100%), δεν ενδιαφέρονται για το φύλο που θα έχει ο προϊστάµενος τους. Αντίθετα, οι απόψεις των δύο φύλων στην πρόταση ότι οι γυναίκες υφίστανται διακρίσεις και σεξουαλική παρενόχληση εξαιτίας του φύλου τους στον εργασιακό χώρο συγκρούονται. Οι γυναίκες ισχυρίζονται ότι αυτό ισχύει (54.55%), ενώ οι άνδρες διαφωνούν (54.55%). Στην ερώτηση αν οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να απολυθούν απ’ ότι οι άνδρες, οι απόψεις των δύο φύλων συγκρούστηκαν, µε τους άνδρες να διαφωνούν (63.64%) και τις γυναίκες να συµφωνούν (45.46%). Οµόφωνα και οι άνδρες (63.64%) και οι γυναίκες (72.73%) που απασχολούνται στις βιοµηχανίες ισχυρίστηκαν ότι στον

43

χώρο εργασίας τους έχουν ίσες ευκαιρίες για επαγγελµατική κατάρτιση και τα δύο φύλα. Στο ερώτηµα αν οι εργοδότες προσλαµβάνουν ευκολότερα έναν άντρα από ότι µία γυναίκα οι απόψεις µεταξύ των δύο φύλων διίστανται. Οι γυναίκες διαφώνησαν µε αυτό (45.46%), ενώ οι άνδρες δεν δείχνουν µία ξεκάθαρη τάση. Ένα υψηλό ποσοστό ανδρών απάντησε ότι η πρόταση αυτή ισχύει (36.36%), την ίδια στιγµή που το ίδιο ακριβώς ποσοστό των ανδρών δεν έχει άποψη για αυτό (36.36%). Στην τελική ερώτηση-κλειδί για το που θα ήθελαν να αφοσιωθεί ο/η µέλλων/σα σύζυγός τους, η συντριπτική πλειοψηφία τόσο των ανδρών (63.64%), όσο και των γυναικών (90.91%) θα ήθελαν να αφοσιωθεί και στην καριέρα και στην οικογένεια ταυτόχρονα. Ενδιαφέρον όµως έχει και ο διόλου ευκαταφρόνητος αριθµός των ανδρών που εργάζονται στις βιοµηχανίες (36.36%) που θα επιθυµούσαν η γυναίκα τους να αφοσιωθεί εξ’ ολοκλήρου στην οικογένεια.

ΤΟΜΕΑΣ ΞΕΝΟ∆ΟΧΕΙΩΝ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΩΝ ΑΝΑΨΥΧΗΣ

Στην ερώτηση κατά πόσο η ισότητα των δύο φύλων έχει κατακτηθεί, η πλειοψηφία των ανδρών (54.55%) απάντησε θετικά, αφού µικρός αριθµός ανδρών (36.36%) ανταποκρίθηκε αρνητικά. Αναφορικά µε τις απαντήσεις των γυναικών στη

συγκεκριµένη ερώτηση δεν υπάρχει µία ξεκάθαρη προτίµηση, αφού µισές από αυτές απάντησαν θετικά (50%) και µισές αρνητικά (50%). Στο ερώτηµα αν οι γυναίκες είναι ικανές για όλες τις µορφές εργασίας, άνδρες (63.64%) και γυναίκες (83.33%) που προέρχονται από τον Τοµέα της Ξενοδοχειακής Βιοµηχανίας φαίνεται να συµφωνούν. Μόνο ένας µικρός αριθµός ανδρών (36.36%), όπως επίσης και γυναικών (16.67%) διαφωνεί. Η πλειοψηφία των ανδρών (63.64%) από τη µια και των γυναικών (66.67%) από την άλλη ισχυρίστηκε ότι υπάρχει ισότιµη µεταχείριση µεταξύ τους στο χώρο όπου εργάζονται,

44

ενώ ταυτόχρονα οµόφωνα άνδρες (45.46%) και γυναίκες (66.67%) είπαν ότι τα ανώτερα στελέχη, δεν τους συµπεριφέρονται µε διαφορετικό τρόπο. Στον τοµέα των ξενοδοχείων φαίνεται να υπάρχει οµόφωνη αντίληψη ως προς το είδος των ανατιθέµενων εργασιών µεταξύ ανδρών και γυναικών, αφού τόσο οι άνδρες (72.73%), όσο και οι γυναίκες (66.66%) συµφώνησαν ότι υπάρχει διάκριση του καταµερισµού εργασίας σύµφωνα µε το φύλο. Στην πρόταση όταν υπάρχει µία θέση για την οποία αποτείνονται ένας άνδρας και µία γυναίκα µε τα ίδια προσόντα πρέπει να προτιµηθεί ο άντρας, η συντριπτική πλειοψηφία των Ξενοδοχειακών Υπαλλήλων απάντησε αρνητικά, τόσο µε τους άντρες (72.73%) όσο και µε τις γυναίκες (66.67%) να ισχυρίζονται ότι πρέπει να επιλέγονται ισάξια και τα δύο φύλα. Την ίδια άποψη έχουν και ως προς το θέµα της µισθοδοσίας, αφού οι άντρες (63.64%) και όλες ανεξαιρέτως οι γυναίκες Ξενοδοχειακοί Υπάλληλοι (100%) διαφώνησαν µε την ιδέα οι άνδρες να πληρώνονται περισσότερο από τις γυναίκες για την ίδια δουλειά. Στην ερώτηση αν η κλίµακα µισθοδοσίας των Ξενοδοχειακών Υπαλλήλων που ρωτήθηκαν είναι η ίδια µε αυτή των συναδέλφων τους τόσο οι άνδρες (72.73%), όσο και οι γυναίκες (66.67%) έδωσαν αρνητική απάντηση. Η ίδια οµόφωνη τάση συνεχίστηκε και στην επόµενη ερώτηση, µε την πλειοψηφία των ανδρών (72.73%) και των γυναικών (83.33%) να ισχυρίζονται ότι τόσο οι άνδρες, όσο και οι γυναίκες µπορούν να αναπτύξουν τις ίδιες ηγετικές ικανότητες. Οι περισσότεροι άνδρες (63.64%) αλλά και γυναίκες (83.33%) οι υπάλληλοι των ξενοδοχείων συµφωνήσαν µε την άποψη ότι ενώ έχουν τα τυπικά προσόντα για να προαχθούν, οι δυνατότητες προαγωγής τους είναι περιορισµένες. Το ίδιο σκηνικό επικράτησε και στη συνέχεια, όπου άνδρες (63.64%) και γυναίκες (66.66%), διαφώνησαν µε την πρόταση ότι οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανελιχθούν ιεραρχικά. Στην πρόταση ότι οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανελιχθούν ιεραρχικά και τα δύο φύλα είχαν για ακόµη µια φορά µία οµόφωνη θετική απάντηση, µε το ποσοστό των ανδρών να ανέρχεται στο 72.73% και των γυναικών στο 66.66%.

45

Στη συνέχεια, οι απόψεις τόσο των γυναικών που εργάζονται στον τοµέα των ξενοδοχείων όσο και των αντρών διίστανται στην πρόταση ότι οι γυναίκες απασχολούνται περισσότερο σε υποδεέστερες θέσεις συγκριτικά µε τους άντρες, αφού τα ποσοστά των ανδρών που συµφωνούν (45.45%) και διαφωνούν (45.45%) βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο. Το ίδιο ισχύει και µε τις γυναίκες, αφού µισές από τις ερωτηθείσες συµφωνούν (50%) και µισές διαφωνούν (50%). Στην µετέπειτα πρόταση, και τα δύο φύλα διαφωνούν µε την πρόταση ότι οι άνδρες απασχολούνται σε υποδεέστερες θέσεις συγκριτικά µε τις γυναίκες. Στο σύνολό τους οι υπάλληλοι στην ξενοδοχειακή βιοµηχανία, τόσο οι άνδρες (81.82%), όσο και οι γυναίκες (100%), δεν ενδιαφέρονται για το φύλο που θα έχει ο προϊστάµενος τους, ενώ και τα δύο φύλα συµφώνησαν µε το γεγονός ότι οι γυναίκες υφίστανται διακρίσεις και σεξουαλική παρενόχληση εξαιτίας του φύλου τους στον εργασιακό χώρο, µε τους άνδρες (72.73%) να συµφωνούν σε υψηλότερο ποσοστό από τις γυναίκες (66.67%). Οµόφωνη είναι η απάντηση των δύο φύλων στην ερώτηση αν οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να απολυθούν απ’ ότι οι άνδρες, αφού η συντριπτική πλειοψηφία τόσο των ανδρών (81.82%), όσο και των γυναικών (66.67%) διαφωνούν µε αυτό. Η πλειοψηφία των ανδρών (90.91%) Ξενοδοχειακών Υπαλλήλων ισχυρίστηκαν ότι στον χώρο εργασίας τους έχουν ίσες ευκαιρίες για επαγγελµατική κατάρτιση και τα δύο φύλα, ενώ την ίδια στιγµή οι γυναίκες αµφιταλαντεύονται. Μισές από τις γυναίκες που απασχολούνται στη ξενοδοχειακή βιοµηχανία συµφωνούν (50%) µε αυτό και µισές διαφωνούν (50%). Στο ερώτηµα αν οι εργοδότες προσλαµβάνουν ευκολότερα έναν άντρα από ότι µία γυναίκα, υπήρξε διαφοροποίηση στις απαντήσεις των δύο φύλων. Οι άνδρες στο µεγαλύτερο ποσοστό τους (45.46%) διαφώνησαν, ενώ οι γυναίκες συµφώνησαν (50%) µε αυτή την πρόταση. Στην τελική ερώτηση-κλειδί για το που θα ήθελαν να αφοσιωθεί ο/η µέλλων/σα σύζυγός τους, η συντριπτική πλειοψηφία τόσο των ανδρών (72.73%), όσο και των γυναικών (100%) θα ήθελαν να αφοσιωθεί και στην καριέρα και στην οικογένεια ταυτόχρονα.

46

Ενδιαφέρον όµως έχει και ο διόλου ευκαταφρόνητος αριθµός των ανδρών που εργάζονται στον τοµέα της ξενοδοχειακής βιοµηχανίας (27.27%) που θα επιθυµούσαν η γυναίκα τους να αφοσιωθεί εξ’ ολοκλήρου στην οικογένεια.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Στην ερώτηση κατά πόσο η ισότητα των δύο φύλων έχει κατακτηθεί, η πλειοψηφία των συµµετεχόντων, τόσο οι άνδρες (76.19%), όσο και οι γυναίκες (50%) απάντησε θετικά, αφού µικρός αριθµός ανδρών (23.81%) και γυναικών (37.5%) ανταποκρίθηκε αρνητικά. Στο ερώτηµα αν οι γυναίκες είναι ικανές για όλες τις µορφές εργασίας, άνδρες (61.90%) και γυναίκες (62.5%) που προέρχονται από τον Τοµέα των κατασκευών φαίνεται να συµφωνούν.Η µειοψηφία των ανδρών (38.10%), όπως επίσης και γυναικών (37.5%) διαφωνεί. ∆ιαφορετική όµως αντίληψη φαίνεται να υπάρχει και ως προς το ζήτηµα της ισότιµης µεταχείρισης µεταξύ των δύο φύλων στο χώρο εργασίας. Οι άνδρες συµφωνούν µε αυτή την πρόταση (71.42%) ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών έχουν την αντίθετη άποψη (75%). Ταυτόχρονα οι άνδρες (52.38%) συµφωνούν, ενώ οι γυναίκες (62.5%) διαφωνούν µε το γεγονός ότι τα ανώτερα στελέχη, τους συµπεριφέρονται µε διαφορετικό τρόπο. Στον τοµέα των κατασκευών φαίνεται να υπάρχει οµόφωνη αντίληψη ως προς το είδος των ανατιθέµενων εργασιών µεταξύ ανδρών και γυναικών, αφού τόσο οι άνδρες (85.72%), όσο και οι γυναίκες (87.5%) συµφώνησαν ότι υπάρχει διάκριση του καταµερισµού εργασίας σύµφωνα µε το φύλο. Στην πρόταση όταν υπάρχει µία θέση για την οποία αποτείνονται ένας άνδρας και µία γυναίκα µε τα ίδια προσόντα πρέπει να προτιµηθεί ο άντρας, η συντριπτική πλειοψηφία των ατόµων απάντησε αρνητικά, µε τόσο τους

47

άντρες (71.42%) όσο και τις γυναίκες (87.5%) να ισχυρίζονται ότι πρέπει να επιλέγονται ισάξια και τα δύο φύλα. Την ίδια άποψη έχουν και ως προς το θέµα της µισθοδοσίας, αφού και οι άντρες (71.43%) και οι γυναίκες (87.5%) διαφώνησαν µε την ιδέα οι άνδρες να πληρώνονται περισσότερο από τις γυναίκες για την ίδια δουλειά. Στην ερώτηση αν η κλίµακα µισθοδοσίας των υπαλλήλων στις κατασκευές που ρωτήθηκαν είναι η ίδια µε αυτή των συναδέλφων τους τόσο οι άνδρες (71.43%), όσο και οι γυναίκες (62.5%) έδωσαν θετική απάντηση. Η ίδια τάση συνεχίστηκε και στην επόµενη ερώτηση, µε την πλειοψηφία των ανδρών (71.43%) και των γυναικών (100%) να ισχυρίζονται ότι τόσο οι άνδρες, όσο και οι γυναίκες µπορούν να αναπτύξουν τις ίδιες ηγετικές ικανότητες. Οι περισσότεροι άνδρες (85.71%) αλλά και γυναίκες (62.5%) που εργοδοτούνται στον τοµέα των κατασκευών συµφωνήσαν µε την άποψη ότι ενώ έχουν τα τυπικά προσόντα για να προαχθούν, οι δυνατότητες προαγωγής τους είναι περιορισµένες. Το ίδιο σκηνικό επικράτησε και στη συνέχεια, όπου άνδρες (71.43%) και γυναίκες (87.5%), διαφώνησαν µε την πρόταση ότι οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανελιχθούν ιεραρχικά. . Στην πρόταση ότι οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανελιχθούν ιεραρχικά και τα δύο φύλα είχαν για ακόµη µια φορά µία οµόφωνη θετική απάντηση, µε το ποσοστό των ανδρών να ανέρχεται στο 47.62% και των γυναικών στο 50%. Στη συνέχεια, τόσο οι άνδρες (66.67%), όσο και οι γυναίκες (50%) δήλωσαν ότι όντως οι γυναίκες απασχολούνται περισσότερο σε υποδεέστερες θέσεις συγκριτικά µε τους άντρες. Η άποψη αυτή συµφωνεί και µε τον µετέπειτα ισχυρισµό των δύο φύλων, όπου και οι άνδρες (61.90%) και οι γυναίκες (75%) διαφώνησαν µε την πρόταση ότι οι άνδρες απασχολούνται σε υποδεέστερες θέσεις συγκριτικά µε τις γυναίκες. Στο σύνολό τους οι υπάλληλοι στις κατασκευές, τόσο οι άνδρες (71.42%), όσο και οι γυναίκες (75%), δεν ενδιαφέρονται για το φύλο που θα έχει ο προϊστάµενος τους, ενώ και τα δύο φύλα συµφώνησαν µε το γεγονός ότι οι γυναίκες υφίστανται διακρίσεις και σεξουαλική παρενόχληση εξαιτίας του φύλου

48

τους στον εργασιακό χώρο, µε τους άνδρες (57.14%) να συµφωνούν σε υψηλότερο ποσοστό από τις γυναίκες (50%). Στην ερώτηση αν οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να απολυθούν απ’ ότι οι άνδρες, άνδρες και γυναίκες έχουν την ίδια άποψη, αφού και οι άνδρες (66.67%) και οι γυναίκες (62.5%) διαφωνούν µε αυτό. Οµόφωνα και οι άνδρες (80.95%) και οι γυναίκες (87.5%) που απασχολούνται στην οικοδοµική βιοµηχανία ισχυρίστηκαν ότι στον χώρο εργασίας τους έχουν ίσες ευκαιρίες για επαγγελµατική κατάρτιση και τα δύο φύλα. Στο ερώτηµα αν οι εργοδότες προσλαµβάνουν ευκολότερα έναν άντρα από ότι µία γυναίκα οι απόψεις µεταξύ των δύο φύλων διίστανται. Οι άνδρες συµφώνησαν µε αυτό (47.62%), ενώ οι γυναίκες δεν δείχνουν µία ξεκάθαρη τάση. Ένα υψηλό ποσοστό γυναικών απάντησε ότι η πρόταση αυτή ισχύει (37.5%), την ίδια στιγµή που το ίδιο ακριβώς ποσοστό δεν έχει άποψη για αυτό (37.5%). Στην τελική ερώτηση-κλειδί για το που θα ήθελαν να αφοσιωθεί ο/η µέλλων/σα σύζυγός τους, η συντριπτική πλειοψηφία τόσο των ανδρών (71.43%), όσο και των γυναικών (75%) θα ήθελαν να αφοσιωθεί και στην καριέρα και στην οικογένεια ταυτόχρονα. Ενδιαφέρον όµως έχει και ο διόλου ευκαταφρόνητος αριθµός των ανδρών που εργάζονται στον τοµέα των κατασκευών (28.57%) και γυναικών (25%) που θα επιθυµούσαν ο σύντροφός τους να αφοσιωθεί εξ’ ολοκλήρου στην οικογένεια.

ΤΟΜΕΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ – ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

Στην ερώτηση κατά πόσο η ισότητα των δύο φύλων έχει κατακτηθεί, η πλειοψηφία των ανδρών (66.67%) έδωσε θετική απάντηση, σε αντίθεση µε την πλειοψηφία των γυναικών που αποκρίθηκε αρνητικά (50%). Μικρός αριθµός ανδρών (33.33%) απάντησε αρνητικά, όπως επίσης και µικρός αριθµός γυναικών απάντησε καταφατικά (33.33%). Στο ερώτηµα αν οι γυναίκες είναι ικανές για όλες τις µορφές εργασίας, οι άνδρες δεν έχουν µία ξεκάθαρη απάντηση αφού το 50% εξ αυτών συµφωνούν και το 50% διαφωνούν, ενώ από την άλλη η άποψη των γυναικών γέρνει ξεκάθαρα προς τη

49

θετική απάντηση (66.67%), σε σχέση µε την αρνητική (33.33%) που εµφανίζεται σε µικρό ποσοστό. Η πλειοψηφία γυναικών (66.67%) ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχει ισότιµη µεταχείριση µεταξύ των δύο φύλων στο χώρο όπου εργάζονται, την ίδια στιγµή που η άποψη των ανδρών επί αυτού του θέµατος δεν είναι ξεκάθαρη. Το ίδιο ποσοστό των ανδρών που συµφωνούν (50%) αντικρούεται µε το ποσοστό που διαφωνούν (50%). Ταυτόχρονα, οµόφωνα άνδρες (83.33%) και γυναίκες (83.33%) εκφράζουν ότι τα ανώτερα στελέχη, τους συµπεριφέρονται µε διαφορετικό τρόπο. Η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων στο αν υπάρχει ισότιµος καταµερισµός εργασιών µεταξύ ανδρών και γυναικών, απάντησε θετικά, αφού τόσο οι άνδρες (83.33%), όσο και οι γυναίκες (100%) που εργάζονται στον τοµέα των µεταφορών πιστεύουν ότι υπάρχει ισότιµη ανάθεση εργασιών. Στην πρόταση όταν υπάρχει µία θέση για την οποία αποτείνονται ένας άνδρας και µία γυναίκα µε τα ίδια προσόντα πρέπει να προτιµηθεί ο άντρας, η συντριπτική πλειοψηφία των υπαλλήλων στις µεταφορές απάντησε αρνητικά, µε τόσο τους άντρες (100%) όσο και τις γυναίκες (83.33%) να ισχυρίζονται ότι πρέπει να επιλέγονται ισάξια και τα δύο φύλα. Την ίδια άποψη έχουν και ως προς το θέµα της µισθοδοσίας, αφού οι όλοι ανεξαιρέτως οι άντρες (100%) αλλά και οι γυναίκες (83.33%) διαφώνησαν µε την ιδέα οι άνδρες να πληρώνονται περισσότερο από τις γυναίκες για την ίδια δουλειά. Στην ερώτηση αν η κλίµακα µισθοδοσίας των υπαλλήλων στις µεταφορές που ρωτήθηκαν είναι η ίδια µε αυτή των συναδέλφων τους οι γυναίκες (66.66%) έδωσαν αρνητική απάντηση, ενώ οι άνδρες αµφιταλαντευτήκαν µεταξύ της θετικής (50%) και της αρνητικής απόκρισης (50%). Στην επόµενη ερώτηση, η πλειοψηφία των ανδρών (50%) και των γυναικών (100%) ισχυρίστηκε ότι τόσο οι άνδρες, όσο και οι

γυναίκες µπορούν να αναπτύξουν τις ίδιες ηγετικές ικανότητες. Οι περισσότεροι γυναίκες (83.33%) συµφωνήσαν µε την άποψη ότι ενώ έχουν τα τυπικά προσόντα για να

50

προαχθούν, οι δυνατότητες προαγωγής τους είναι περιορισµένες, την ίδια στιγµή που οι απόψεις των ανδρών διασπούνται σε αρνητικές (50%) και θετικές (50%). Οµόφωνο σκηνικό επικράτησε στη συνέχεια, αφού άνδρες (100%) και γυναίκες (83.33%), διαφώνησαν µε την πρόταση ότι οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανελιχθούν ιεραρχικά. Οµόφωνη θετική αυτή τη φορά άποψη, είχαν οι ερωτηθέντες και των δύο φύλων στην πρόταση ότι οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανελιχθούν ιεραρχικά. Στη συνέχεια, τόσο οι άνδρες (66.67%), όσο και οι γυναίκες (83.33%) δήλωσαν ότι όντως οι γυναίκες απασχολούνται περισσότερο σε υποδεέστερες θέσεις συγκριτικά µε τους άντρες. Η άποψη αυτή συµφωνεί και µε τον µετέπειτα ισχυρισµό των δύο φύλων, όπου και οι άνδρες (66.67%) και οι γυναίκες (100%) διαφώνησαν µε την πρόταση ότι οι άνδρες απασχολούνται σε υποδεέστερες θέσεις συγκριτικά µε τις γυναίκες. Στο σύνολό τους οι υπάλληλοι στις µεταφορές, τόσο οι άνδρες (100%), όσο και οι γυναίκες (66.66%), δεν ενδιαφέρονται για το φύλο που θα έχει ο προϊστάµενος τους, ενώ και τα δύο φύλα συµφώνησαν µε το γεγονός ότι οι γυναίκες υφίστανται διακρίσεις και σεξουαλική παρενόχληση εξαιτίας του φύλου τους στον εργασιακό χώρο, µε τους άνδρες (66.66%) να συµφωνούν σε υψηλότερο ποσοστό από τις γυναίκες (50%). Στην ερώτηση αν οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να απολυθούν απ’ ότι οι άνδρες, οι απόψεις των δύο φύλων συγκρούστηκαν, µε την συντριπτική πλειοψηφία των ανδρών να διαφωνεί (83.33%) και τις µισές γυναίκες να συµφωνούν (50%) και τις άλλες µισές να διαφωνούν (50%). Η πλειοψηφία των γυναικών (83.33%) που απασχολούνται στις µεταφορές ισχυρίστηκαν ότι στον χώρο εργασίας τους έχουν ίσες ευκαιρίες για επαγγελµατική κατάρτιση και τα δύο φύλα, ενώ την ίδια στιγµή οι άνδρες αµφιταλαντεύονται. Μισοί από τους άνδρες που απασχολούνται στον τοµέα αυτό συµφωνούν (50%) και µισοί διαφωνούν (50%). Στο ερώτηµα αν οι εργοδότες προσλαµβάνουν ευκολότερα έναν άντρα από ότι µία γυναίκα, υπάρχει ξεκάθαρη διαφορά µεταξύ των απόψεων των δύο φύλων, αφού οι άνδρες (66.66%) συµφωνούν και οι γυναίκες (66.67%) διαφωνούν µε αυτό.

51

Στην τελική ερώτηση-κλειδί για το που θα ήθελαν να αφοσιωθεί ο/η µέλλων/σα σύζυγός τους, η συντριπτική πλειοψηφία τόσο των ανδρών (83.33%), όσο και των γυναικών (100%) θα ήθελαν να αφοσιωθεί και στην καριέρα και στην οικογένεια ταυτόχρονα.

52

Γενικά Συµπεράσµατα Έχει διαφανεί µέσα από την έρευνα ότι οι νέοι εργαζόµενοι έχουν ως γενική αντίληψη ότι η ισότητα στην απασχόληση έχει κατακτηθεί σε σηµαντικό βαθµό. Σε επί µέρους όµως ερωτήσεις έχουν διαφανεί κάποιες διαφορές µεταξύ των δυο φύλων, πως δηλαδή αντιλαµβάνονται τα ζητήµατα ισότητας στην πράξη. Έχουν τεθεί ενώπιον τους κρίσιµα ερωτήµατα µέσα από τα οποία υιοθετούν την άποψη ότι τα δυο φύλα θα πρέπει να αντιµετωπίζονται ισότιµα στην εργασία χωρίς διακρίσεις και ανισότητες, ωστόσο αναγνωρίζεται το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις η αντιµετώπιση ανδρών και γυναικών στην αγορά εργασίας έχει διαφοροποιήσεις. Για παράδειγµα σε ερώτηση αν οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανελιχθούν στην εργασία τους, 52.25% των ερωτηθέντων απάντησε καταφατικά, ενώ σε αντίστοιχο ερώτηµα για τις γυναίκες µόνο 16.55% απάντησε καταφατικά. Υιοθετούν παράλληλα σε ποσοστό πέραν του 51% την άποψη ότι στην αγορά εργασίας οι γυναίκες απασχολούνται σε υποδεέστερες θέσεις εργασίας συγκριτικά µε τους άνδρες συναδέλφους τους. Οι νέοι εργαζόµενοι φαίνεται µέσα από την έρευνα ότι δεν τους προβληµατίζει το φύλο του προϊστάµενου τους, αλλά ο τρόπος αντιµετώπισης τους ως εργαζόµενους, γεγονός που καταδεικνύει ότι οι ίδιοι οι νέοι δεν αξιολογούν ως ικανό προϊστάµενο το φύλο αλλά το άτοµο και τα προσόντα που αυτό διαθέτει. Ιδιαίτερα σηµαντικές είναι οι απαντήσεις των ερωτηθέντων στο ερώτηµα αν θεωρούν τις γυναίκες ικανές για όλες τις εργασίες. Ποσοστό της τάξης του 57% απαντά θετικά ενώ το 40.61% διαφωνεί µε τη συγκεκριµένη θέση. Ωστόσο άνδρες και γυναίκες αντιλαµβάνονται διαφορετικά το ερώτηµα καθώς 71.08% των γυναικών πιστεύουν ότι είναι ικανές για όλες τις εργασίες, ενώ το 43.59% εκτιµά ότι οι γυναίκες δεν µπορούν να εκτελέσουν οποιανδήποτε εργασία.

53

Σηµαντικό συµπέρασµα εξάγεται από τον τοµέα των κατασκευών, που περιλαµβάνει σκληρά επαγγέλµατα όπου ποσοστό που ξεπερνά το 60% άνδρες και γυναίκες αποδέχονται ότι οι γυναίκες µπορούν να τα βγάλουν πέρα ισάξια. Σηµαντικό επίσης είναι το ποσοστό παραδοχής (58.32%) ότι οι γυναίκες πέφτουν θύµατα σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας τους. Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ότι οι περισσότερες γυναίκες στο δηµόσιο τοµέα υιοθετούν αυτή την άποψη 73.68% σε σύγκριση µε το ποσοστό γυναικών στον ιδιωτικό τοµέα 57.58%. Εξαιρετικής σηµασίας ήταν η απάντηση που έδωσαν οι ερωτώµενοι σε ποσοστό 78.59% ότι επιθυµούν ο/η σύντροφος τους να αφοσιωθεί εξίσου το ίδιο σε καριέρα και οικογένεια δεικνύοντας τον σηµαίνοντα ρόλο τόσο της οικογένειας όσο και της εργασίας στην καθηµερινή τους ζωή. Η συγκεκριµένη απάντηση φανερώνει επίσης την σηµασία που αποδίδεται στην εργασία ειδικότερα αυτόν τον καιρό της οικονοµικής ύφεσης, γεγονός που θα πρέπει να επιφορτίσει την πολιτεία στην ανάγκη υιοθέτησης καινοτόµων πολιτικών συµφιλίωσης εργασίας και οικογένειας. Οι απαντήσεις στα διάφορα ερωτήµατα που τέθηκαν, ουσιαστικά αναδεικνύουν την αναγκαιότητα περαιτέρω ευαισθητοποίησης και ενηµέρωσης για τα ζητήµατα ισότητας. Οι νέοι αποτελούν το παρών και το µέλλον αυτού του τόπου και θα πρέπει η συµµετοχή τους στην αγορά εργασίας να τίθεται στη βάση µιας ισότιµης προσέγγισης του ενός προς τον άλλο ώστε η κοινωνία σιγά σιγά να καταφέρει να απεξαρτηθεί από παρωχηµένες αντιλήψεις και νοοτροπίες που δηµιουργούν σοβαρές αγκυλώσεις στην αγορά εργασίας.

54

Επίλογος Η ισότητα των φύλων αποτελεί βασικό ανθρώπινο δικαίωµα και κεντρικό άξονα στην ανάπτυξη και την ευηµερία µιας κοινωνίας. Τόσο η Ευρωπαϊκή, όσο και η Κυπριακή έννοµη τάξη αναγνωρίζουν τη σηµασία της αρχής της ισότητας και την κατοχυρώνουν συνταγµατικά και νοµοθετικά θεωρώντας την ως βασικό θεµέλιο των εθνικών πολιτικών για το δηµόσιο και ιδιωτικό βίο. Η πλήρης πραγµάτωση της προϋποθέτει την ισότιµη συµµετοχή και εκπροσώπηση όλων των πολιτών, τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών, στην κοινωνική, οικονοµική και πολιτιστική ζωή, καθώς και στα κέντρα λήψης των αποφάσεων. Βασική όµως προϋπόθεση για την επίτευξη της ισότητας, αποτελεί η αναγνώριση και η παραδοχή από άντρες και γυναίκες ότι η ισότητα είναι θέµα που αφορά αναµφισβήτητα και τα δύο φύλα. Η έρευνα των δυο Τµηµάτων Νεολαίας και Γυναικών µέσα από ένα ευρύ φάσµα ερωτήσεων αξιολογεί το πώς οι νέοι άνθρωποι αντιλαµβάνονται τα ζητήµατα ισότητας και πως αυτά συµβάλουν στη δηµιουργία µιας πιο ευέλικτης κοινωνίας που να αξιοποιεί στο έπακρο το ντόπιο εργατικό δυναµικό ανεξαρτήτως φύλου. Οι απαντήσεις αποτυπώνουν το γεγονός ότι η νεολαία της Κύπρου αναγνωρίζει πλήρως τα κοινωνικά και οικονοµικά οφέλη από την ουσιαστική προαγωγή της ισότητας στο καθηµερινό γίγνεσθαι και ότι σε καµιά περίπτωση δεν πρέπει στον εργασιακό χώρο τα δυο φύλα να αντιµετωπίζονται διαφορετικά, αν λάβει κανείς υπόψη το υψηλό µορφωτικό επίπεδο τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών. Οι ξεκάθαρες και αποκρυσταλλωµένες απαντήσεις που διατυπώνονται, στέλνουν σαφέστατο και αισιόδοξο µήνυµα ότι οι νέοι µας άρχισαν να ξεφεύγουν από τις στερεότυπες και αναχρονιστικές αντιλήψεις που βρίσκονται βαθιά ριζωµένες

55

και έχουν δηµιουργήσει ένα ισχυρό αόρατο πεδίο που διαχωρίζει ακόµη και τα επαγγελµατικά καθήκοντα σε αντρικά και γυναικεία. Το γεγονός αυτό καλλιεργεί άλλου είδους ανισότητες που έχουν τσιµεντωθεί και δύσκολα ανατρέπονται, όπως για παράδειγµα το χάσµα αµοιβών. Σε επιµέρους και πιο συγκεκριµένες ερωτήσεις παρουσιάζεται διάσταση απόψεων που εστιάζεται περισσότερο όχι στις δικές τους προσωπικές απόψεις και αντιλήψεις αλλά στο πως τα δυο φύλα αντιλαµβάνονται την διάκριση και την υπονόµευση λόγω φύλου στον εργασιακό χώρο. Η έρευνα θα αποτελέσει για τα δυο Τµήµατα ένα σηµαντικό υπόβαθρο που θα συµβάλει στην προώθηση πολιτικών και για περαιτέρω ανάπτυξη της κυπριακής κοινωνίας αξιοποιώντας το ανθρώπινο της δυναµικό σύµφωνα µε την αξία και τα προσόντα του.

56

O∆ΗΓΙΑ 2006/54/ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 5ης Ιουλίου 2006

«για την εφαρµογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης µεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέµατα εργασίας και απασχόλησης» ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣΕΝΩΣΗΣ Έχοντας υπόψη τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 141 παράγραφος 3,την πρόταση της Επιτροπής, τη γνώµη της Ευρωπαϊκής Οικονοµικής και Κοινωνικής Επιτροπής (1), Αποφασίζοντας σύµφωνα µε τη διαδικασία του άρθρου 251 της συνθήκης (2), Εκτιµώντας τα ακόλουθα: (1) Η οδηγία 76/207/ΕΟΚ του Συµβουλίου, της 9ης Φεβρουαρίου 1976, περί της εφαρµογής της αρχής της ίσης µεταχειρίσεως ανδρών και γυναικών, όσον αφορά την πρόσβαση σε απασχόληση, την επαγγελµατική εκπαίδευση και προώθηση και τις συνθήκες εργασίας (3), και η οδηγία 86/378/ΕΟΚ του Συµβουλίου, της 24ης Ιουλίου 1986, για την εφαρµογή της αρχής της ίσης µεταχείρισης ανδρών και γυναικών στα επαγγελµατικά συστήµατα κοινωνικής ασφάλισης (4), έχουν τροποποιηθεί σε σηµαντική έκταση (5). Η οδηγία 75/117/ΕΟΚ του Συµβουλίου, της 10ης Φεβρουαρίου 1975, περί προσεγγίσεως των νοµοθεσιών των κρατών µελών που αφορούν την εφαρµογή της αρχής της ισότητος των αµοιβών µεταξύ εργαζοµένων ανδρών και γυναικών (6), και η οδηγία 97/80/EΚ του Συµβουλίου, της 15ης ∆εκεµβρίου 1997, σχετικά µε το βάρος αποδείξεως σε περιπτώσεις διακριτικής µεταχείρισης λόγω φύλου (7), περιλαµβάνουν επίσης διατάξεις που αποσκοπούν στην εφαρµογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης µεταχείρισης ανδρών και γυναικών. Με την ευκαιρία των νέων τροποποιήσεων των εν λόγω οδηγιών, ενδείκνυται, για λόγους σαφήνειας, η αναδιατύπωση των εν λόγω διατάξεων συγκεντρώνοντας σε ένα ενιαίο κείµενο τις κύριες διατάξεις

57

στον τοµέα αυτό καθώς και ορισµένες εξελίξεις που απορρέουν από τη νοµολογία του ∆ικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (εφεξής «∆ικαστήριο»). (2) Η ισότητα µεταξύ ανδρών και γυναικών αποτελεί θεµελιώδη αρχή του κοινοτικού δικαίου σύµφωνα µε το άρθρο 2 και το άρθρο 3 παράγραφος 2 της συνθήκης και τη νοµολογία του ∆ικαστηρίου. Οι διατάξεις αυτές της συνθήκης ανακηρύσσουν την ισότητα ανδρών και γυναικών ως «καθήκον» και «στόχο» της Κοινότητας και επιβάλλουν θετική υποχρέωση προαγωγής της στο πλαίσιο όλων των κοινοτικών δραστηριοτήτων. (3) Το ∆ικαστήριο έκρινε ότι το πεδίο εφαρµογής της αρχής της ίσης µεταχείρισης ανδρών και γυναικών δεν µπορεί να περιορισθεί στην απαγόρευση διακρίσεων µε βάση το γεγονός ότι ένα πρόσωπο ανήκει στο ένα ή στο άλλο φύλο. Υπό το πρίσµα του σκοπού της και της φύσης των δικαιωµάτων που επιδιώκει να διαφυλάξει, έχει επίσης εφαρµογή στις διακρίσεις που απορρέουν από την αλλαγή φύλου ενός προσώπου. (4) Το άρθρο 141 παράγραφος 3 της συνθήκης παρέχει τώρα ειδική νοµική βάση για τη λήψη κοινοτικών µέτρων που εξασφαλίζουν την αρχή των ίσων ευκαιριών και της ίσης µεταχείρισης σε θέµατα απασχόλησης και εργασίας, συµπεριλαµβανοµένης της αρχής της ίσης αµοιβής για όµοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας. (5) Τα άρθρα 21 και 23 του Χάρτη των Θεµελιωδών ∆ικαιωµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαγορεύουν επίσης οποιαδήποτε διάκριση βασιζόµενη στο φύλο και κατοχυρώνουν το δικαίωµα ίσης µεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε όλους τους τοµείς, συµπεριλαµβανοµένων της απασχόλησης, της εργασίας και της αµοιβής. (6) Η παρενόχληση και η σεξουαλική παρενόχληση αντιβαίνουν προς την αρχή της ίσης µεταχείρισης ανδρών και γυναικών και αποτελούν διάκριση λόγω φύλου για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας. Οι µορφές αυτές διάκρισης δεν παρατηρούνται µόνο στο χώρο εργασίας, αλλά και στο

58

πλαίσιο της πρόσβασης στην απασχόληση, την επαγγελµατική κατάρτιση και την επαγγελµατική εξέλιξη. Θα πρέπει συνεπώς, να απαγορεύονται και να υπόκεινται σε αποτελεσµατικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις. (7) Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να ενθαρρυνθούν οι εργοδότες και οι υπεύθυνοι για την επαγγελµατική κατάρτιση να λαµβάνουν µέτρα καταπολέµησης όλων των µορφών διακριτικής µεταχείρισης λόγω φύλου, και ιδίως προληπτικά µέτρα για την παρενόχληση και τη σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας, αλλά και στο πλαίσιο της πρόσβασης στην απασχόληση, επαγγελµατική κατάρτιση και την επαγγελµατική εξέλιξη, σύµφωνα µε το εθνικό δίκαιο και την εθνική πρακτική. (8) Η αρχή της ίσης αµοιβής για όµοια εργασία ή για εργασία της αυτής αξίας όπως θεσπίζεται στο άρθρο 141 της συνθήκης και κατά πάγια νοµολογία του ∆ικαστηρίου αποτελεί σηµαντική πτυχή της αρχής της ίσης µεταχείρισης ανδρών και γυναικών και ουσιώδες και αναπόσπαστο τµήµα του κοινοτικού κεκτηµένου, συµπεριλαµβανοµένης της νοµολογίας του ∆ικαστηρίου όσον αφορά τις διακρίσεις λόγω φύλου. Είναι, συνεπώς, σκόπιµο να προβλεφθεί περαιτέρω η εφαρµογή της. (9) Σύµφωνα µε πάγια νοµολογία του ∆ικαστηρίου, προκειµένου να εξακριβώνεται αν οι εργαζόµενοι εκτελούν την ίδια εργασία ή εργασία ίσης αξίας, θα πρέπει να προσδιορίζεται κατά πόσον οι εν λόγω εργαζόµενοι µπορούν να θεωρούνται ότι ευρίσκονται σε συγκρίσιµη κατάσταση, λαµβάνοντας υπόψη ένα φάσµα παραγόντων, όπως τη φύση της εργασίας και τις συνθήκες κατάρτισης και εργασίας. (10) Το ∆ικαστήριο έχει ορίσει ότι, υπό ορισµένες συνθήκες, η αρχή της ίσης αµοιβής δεν περιορίζεται σε περιπτώσεις στις οποίες άνδρες και γυναίκες εργάζονται για τον ίδιο εργοδότη. (11) Τα κράτη µέλη θα πρέπει, σε συνεργασία µε τους κοινωνικούς εταίρους, να συνεχίσουν να ασχολούνται µε το ζήτηµα ότι οι γυναίκες εξακολουθούν να αµείβονται λιγότερο

59

από τους άνδρες και ότι ο διαχωρισµός των φύλων συνεχίζει να είναι έντονος στην αγορά εργασίας, µε τρόπους όπως οι ευέλικτες ρυθµίσεις του χρόνου εργασίας, οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες να εναρµονίσουν καλύτερα την οικογενειακή µε την επαγγελµατική ζωή. Τούτο προϋποθέτει επίσης κατάλληλες ρυθµίσεις για τη γονική άδεια των οποίων µπορούν να επωφελούνται αµφότεροι οι γονείς, καθώς και τη δηµιουργία προσβάσιµων και οικονοµικά προσιτών εγκαταστάσεων για τη φύλαξη των παιδιών και τη φροντίδα των εξαρτηµένων προσώπων. (12) Θα πρέπει να εγκριθούν ειδικά µέτρα για να εξασφαλίζεται η εφαρµογή της αρχής της ίσης µεταχείρισης στα επαγγελµατικά συστήµατα κοινωνικής ασφάλισης και για να ορισθεί σαφέστερα το πεδίο εφαρµογής της. (13) Με την απόφαση της 17ης Μαΐου 1990 στην υπόθεση C-262/88 (1), το ∆ικαστήριο έκρινε ότι όλες οι µορφές επαγγελµατικών συντάξεων αποτελούν στοιχείο αµοιβής κατά την έννοια του άρθρου 141 της συνθήκης. (14) Καίτοι η έννοια της αµοιβής κατά την έννοια του άρθρου 141 της συνθήκης δεν περιλαµβάνει τις παροχές κοινωνικής ασφάλισης, έχει πλέον καθορισθεί σαφώς ότι ένα συνταξιοδοτικό σύστηµα για δηµόσιους υπαλλήλους εµπίπτει στο πεδίο της αρχής της ίσης αµοιβής εάν οι παροχές που οφείλονται βάσει του συστήµατος καταβάλλονται στον εργαζόµενο λόγω της εργασιακής του σχέσης µε τον εργοδότη του δηµόσιου τοµέα, παρά το γεγονός ότι το εν λόγω σύστηµα αποτελεί τµήµα γενικού εκ του νόµου συστήµατος. Σύµφωνα µε τις αποφάσεις του ∆ικαστηρίου στις υποθέσεις C-7/93 (2) και C-351/00 (3) , η προϋπόθεση αυτή πληρούται αν το συνταξιοδοτικό σύστηµα αφορά συγκεκριµένη κατηγορία εργαζοµένων και οι παροχές του συνδέονται άµεσα µε την περίοδο υπηρεσίας και υπολογίζονται αναφορικά µε τον τελευταίο µισθό του δηµόσιου υπαλλήλου. Για λόγους σαφήνειας, είναι εποµένως σκόπιµο να υπάρξει σχετική ειδική πρόβλεψη.

60

(15) Το ∆ικαστήριο επιβεβαίωσε ότι, ενώ οι εισφορές των µισθωτών σε συνταξιοδοτικά συστήµατα τα οποία εγγυώνται καθορισµένη οριακή παροχή για άνδρες και γυναίκες καλύπτονται από το άρθρο 141 της συνθήκης, η τυχόν ανισότητα των εργοδοτικών εισφορών, που καταβλήθηκαν στο πλαίσιο συστηµάτων καθορισµένων παροχών, χρηµατοδοτούµενων µε κεφαλαιοποίηση λόγω της χρησιµοποίησης διαφορετικών αναλογιστικών παραγόντων ανάλογα µε το φύλο, δεν εµπίπτει στην ίδια διάταξη. (16) Παραδείγµατος χάριν, όσον αφορά τα συστήµατα µε καθορισµένες παροχές, χρηµατοδοτούµενα µε κεφαλαιοποίηση, ορισµένα στοιχεία, όπως η µετατροπή µέρους µιας περιοδικής σύνταξης σε κεφάλαιο, η µεταφορά συνταξιοδοτικών δικαιωµάτων, η σύνταξη επιζώντος καταβλητέα στον δικαιούχο έναντι παραίτησής του από µέρος της ετήσιας σύνταξης ή η µειωµένη σύνταξη όταν ο εργαζόµενος επιλέγει πρόωρη συνταξιοδότηση, µπορεί να είναι άνισα, εφόσον η ανισότητα των ποσών οφείλεται στις συνέπειες της χρησιµοποίησης διαφορετικών αναλογιστικών συντελεστών σύµφωνα µε το φύλο κατά το χρόνο εφαρµογής της χρηµατοδότησης του συστήµατος. (17) Έχει αναγνωρισθεί ότι οι παροχές που καταβάλλονται στο πλαίσιο επαγγελµατικού συστήµατος κοινωνικής ασφάλισης δεν θεωρούνται αποδοχές καθόσον αντιστοιχούν σε περιόδους απασχόλησης προγενέστερες της 17ης Μαΐου 1990, µε εξαίρεση τους εργαζοµένους ή τους εξ αυτών έλκοντες δικαιώµατα, οι οποίοι είχαν ασκήσει ένδικη προσφυγή ή καταθέσει αντίστοιχη ένσταση σύµφωνα µε το εφαρµοστέο εθνικό δίκαιο πριν από την ηµεροµηνία αυτή. Κατά συνέπεια, είναι αναγκαίο να περιορισθεί αναλόγως η εφαρµογή της αρχής της ίσης µεταχείρισης. (18) Το ∆ικαστήριο έχει κατ’ επανάληψη αποφανθεί ότι το πρωτόκολλο Barber (4) δεν θίγει το δικαίωµα υπαγωγής σε επαγγελµατικό συνταξιοδοτικό σύστηµα και ότι ο περιορισµός των χρονικών συνεπειών της απόφασης στην υπόθεση C-262/88 δεν ισχύει για το δικαίωµα υπαγωγής σε επαγγελµατικό συνταξιοδοτικό σύστηµα.

61

Το ∆ικαστήριο αποφάνθηκε επίσης ότι οι εθνικοί κανόνες σχετικά µε τις προθεσµίες για την άσκηση προσφυγής βάσει του εθνικού δικαίου µπορούν να αντιτάσσονται στους εργαζόµενους που προβάλλουν δικαίωµα υπαγωγής σε επαγγελµατικό συνταξιοδοτικό σύστηµα, κατά το µέτρο που οι κανόνες αυτοί δεν είναι λιγότερο ευνοϊκοί όσον αφορά τις προσφυγές αυτού του είδους σε σχέση µε ανάλογες αγωγές εσωτερικής φύσεως και ότι δεν καθιστούν πρακτικώς αδύνατη την άσκηση δικαιωµάτων που προβλέπονται από το κοινοτικό δίκαιο. Το ∆ικαστήριο έκρινε επίσης ότι το γεγονός ότι ο εργαζόµενος µπορεί να αξιώσει αναδροµικά την υπαγωγή του σε επαγγελµατικό συνταξιοδοτικό σύστηµα δεν τον απαλλάσσει από την υποχρέωση καταβολής των εισφορών για το διάστηµα της αναδροµικής υπαγωγής. (19) Η εξασφάλιση ίσης πρόσβασης στην απασχόληση και στην επαγγελµατική κατάρτιση που οδηγεί στην απασχόληση είναι θεµελιώδης για την εφαρµογή της αρχής της ίσης µεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέµατα απασχόλησης και επαγγέλµατος. Οποιαδήποτε εξαίρεση από την αρχή αυτή θα πρέπει, εποµένως, να περιορίζεται στις επαγγελµατικές δραστηριότητες, οι οποίες, εκ φύσεως ή λόγω του πλαισίου εντός του οποίου εκτελούνται, απαιτούν την απασχόληση προσώπου συγκεκριµένου φύλου, εφόσον ο επιδιωκόµενος στόχος είναι νόµιµος και σύµφωνος µε την αρχή της αναλογικότητας (20) Η παρούσα οδηγία δεν θίγει την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι, συµπεριλαµβανοµένου του δικαιώµατος των προσώπων να ιδρύουν µε άλλους συνδικαλιστικές ενώσεις και να προσχωρούν σε αυτές για την υπεράσπιση των συµφερόντων τους. Τα µέτρα κατά την έννοια του άρθρου 141 παράγραφος 4 της συνθήκης ενδέχεται να περιλαµβάνουν την εγγραφή σε οργανώσεις ή συλλόγους µε κύριο στόχο την πρακτική προαγωγή της αρχής της ίσης µεταχείρισης ανδρών και γυναικών ή τη συνέχιση της δραστηριότητας των εν λόγω οργανώσεων ή συλλόγων.

62

(21) Η απαγόρευση των διακρίσεων δεν θα πρέπει να θίγει τη διατήρηση ή τη θέσπιση µέτρων τα οποία προλαµβάνουν ή αντισταθµίζουν τα µειονεκτήµατα που υφίσταται µια οµάδα προσώπων ενός φύλου. Τα µέτρα αυτά επιτρέπουν την ίδρυση οργανώσεων προσώπων ενός µόνον φύλου, εφόσον κύριος στόχος τους είναι η προαγωγή των ειδικών αναγκών των προσώπων αυτών και η προαγωγή της ισότητας µεταξύ ανδρών και γυναικών. (22) Σύµφωνα µε το άρθρο 141 παράγραφος 4 της συνθήκης, προκειµένου να εξασφαλισθεί εµπράκτως η πλήρης ισότητα µεταξύ ανδρών και γυναικών στην εργασία, η αρχή της ίσης µεταχείρισης δεν εµποδίζει τα κράτη µέλη να διατηρούν ή να θεσπίζουν µέτρα τα οποία προβλέπουν συγκεκριµένα πλεονεκτήµατα µε σκοπό να διευκολύνεται η άσκηση επαγγέλµατος από το υπο εκπροσωπούµενο φύλο ή να αµβλύνονται ή να αντισταθµίζονται τυχόν µειονεκτήµατα στην επαγγελµατική σταδιοδροµία. ∆εδοµένης της υφιστάµενης κατάστασης και λαµβανοµένης υπόψη της δήλωσης 28 της συνθήκης του Άµστερνταµ, τα κράτη µέλη θα πρέπει κατ’ αρχήν να επιδιώξουν τη βελτίωση της θέσης των γυναικών στην επαγγελµατική ζωή. (23) Από τη νοµολογία του ∆ικαστηρίου καθίσταται σαφές ότι η δυσµενής µεταχείριση των γυναικών που συνδέεται µε την εγκυµοσύνη ή τη µητρότητα συνιστά άµεση διάκριση λόγω φύλου. Η µεταχείριση αυτή θα πρέπει, εποµένως, να περιλαµβάνεται ρητά στην παρούσα οδηγία. (24) Το ∆ικαστήριο αναγνωρίζει παγίως ως θεµιτή, όσον αφορά την αρχή της ίσης µεταχείρισης, την προστασία της βιολογικής κατάστασης της γυναίκας κατά τη διάρκεια της εγκυµοσύνης και της λοχείας καθώς και τη θέσπιση µέτρων προστασίας της µητρότητας ως µέσο επίτευξης ουσιαστικής ισότητας. Η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει, συνεπώς, να θίγει την οδηγία 92/85/ΕΟΚ του Συµβουλίου, της 19ης Οκτωβρίου 1992, σχετικά µε την εφαρµογή µέτρων που αποβλέπουν στη βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζοµένων (1). Επίσης, η παρούσα οδηγία δεν θα πρέπει να θίγει την οδηγία 96/34/ΕΚ

63

του Συµβουλίου, της 3ης Ιουνίου 1996, σχετικά µε τη συµφωνία-πλαίσιο για τη γονική άδεια που συνήφθη από την UNICE, τη CEEP και τη CES (2). (25) Για λόγους σαφήνειας, κρίνεται επίσης σκόπιµο να προβλεφθεί ρητά η προστασία των εργασιακών δικαιωµάτων των γυναικών µε άδεια µητρότητας, και ιδίως το δικαίωµά τους να επιστρέφουν στην ίδια ή ισοδύναµη θέση χωρίς επιδείνωση των όρων και των συνθηκών εργασίας λόγω της χρήσης αυτής της άδειας και να επωφελούνται από οποιαδήποτε βελτίωση των συνθηκών εργασίας την οποία θα δικαιούντο κατά την απουσία τους. (26) Στο ψήφισµα του Συµβουλίου και των Υπουργών Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων, συνελθόντων στο πλαίσιο του Συµβουλίου, της 29ης Ιουνίου 2000, σχετικά µε την ισόρροπη συµµετοχή ανδρών και γυναικών στην επαγγελµατική και οικογενειακή ζωή (3), τα κράτη µέλη είχαν ενθαρρυνθεί να εξετάσουν το ενδεχόµενο παροχής από τα αντίστοιχα νοµικά τους συστήµατα ατοµικού και µη µεταβιβάσιµου δικαιώµατος άδειας πατρότητας στους εργαζόµενους άνδρες χωρίς να θίγονται τα εργασιακά τους δικαιώµατα. (27) Παρόµοια συλλογιστική εφαρµόζεται στη χορήγηση, από τα κράτη µέλη, στους άνδρες και στις γυναίκες ενός ατοµικού και µη µεταβιβάσιµου δικαιώµατος για άδεια κατόπιν υιοθεσίας ενός παιδιού. Στα κράτη µέλη εναπόκειται να προσδιορίσουν εάν θα χορηγήσουν το εν λόγω δικαίωµα για άδεια πατρότητας ή/και υιοθεσίας και να προσδιορίσουν επίσης τυχόν όρους, εκτός από την απόλυση και την επιστροφή στην εργασία, που δεν εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής της παρούσας οδηγίας. (28) Η αποτελεσµατική εφαρµογή της αρχής της ίσης µεταχείρισης απαιτεί τη θέσπιση κατάλληλων διαδικασιών από τα κράτη µέλη.

64

(29) Η παροχή κατάλληλων δικαστικών ή διοικητικών διαδικασιών για την επιβολή της εκπλήρωσης των υποχρεώσεων που επιβάλλει η παρούσα οδηγία είναι ουσιαστική για την αποτελεσµατική εφαρµογή της αρχής της ίσης µεταχείρισης. (30) Η έγκριση κανόνων σχετικά µε το βάρος αποδείξεως διαδραµατίζει σηµαντικό ρόλο για την εξασφάλιση της αποτελεσµατικής εφαρµογής της αρχής της ίσης µεταχείρισης. Όπως έκρινε το ∆ικαστήριο, θα πρέπει να προβλεφθεί ότι το βάρος αποδείξεως µετακυλίεται στον εναγόµενο όταν τεκµαίρεται διάκριση, µε εξαίρεση στην περίπτωση διαδικασίας όπου εναπόκειται στο δικαστήριο ή άλλο αρµόδιο εθνικό φορέα να διερευνήσει τα πραγµατικά περιστατικά. Είναι πάντως αναγκαίο να διευκρινισθεί ότι η εκτίµηση των γεγονότων από τα οποία µπορεί να τεκµηριωθεί η ύπαρξη άµεσης ή έµµεσης διάκρισης εξακολουθεί να υπάγεται στην αρµοδιότητα των αρµόδιων εθνικών φορέων σύµφωνα µε το εθνικό δίκαιο ή την εθνική πρακτική. Επιπλέον, τα κράτη µέλη δύνανται, σε κάθε στάδιο της διαδικασίας, να θεσπίζουν αποδεικτικούς κανόνες ευνοϊκότερους για τον ενάγοντα. (31) Με στόχο την περαιτέρω βελτίωση του επιπέδου προστασίας που παρέχει η παρούσα οδηγία, οι ενώσεις, οι οργανώσεις και οι λοιπές νοµικές οντότητες θα πρέπει επίσης να δύνανται, σύµφωνα µε τα οριζόµενα από τα κράτη µέλη, να κινούν διαδικασίες, είτε εξ ονόµατος του θιγοµένου είτε προς υπεράσπισή του, χωρίς να θίγονται εθνικοί δικονοµικοί κανόνες όσον αφορά την εκπροσώπηση και την υπεράσπιση. (32) Λόγω του θεµελιώδους χαρακτήρα του δικαιώµατος αποτελεσµατικής νοµικής προστασίας, είναι σκόπιµο να εξασφαλίζεται ότι οι εργαζόµενοι εξακολουθούν να τυγχάνουν της προστασίας αυτής ακόµη και µετά τη λήξη της σχέσης από την οποία δηµιουργείται η υποτιθέµενη παραβίαση της αρχής της ίσης µεταχείρισης. Ο εργαζόµενος που υπερασπίζεται ή καταθέτει υπέρ ατόµου το οποίο προστατεύεται βάσει της παρούσας οδηγίας, θα πρέπει επίσης να τυγχάνει της ίδιας προστασίας.

65

(33) Το ∆ικαστήριο έχει κρίνει σαφώς ότι η αρχή της ίσης µεταχείρισης, για να είναι αποτελεσµατική, επιβάλλει, η επιδικαζόµενη αποζηµίωση, για οποιαδήποτε παραβίαση, να είναι ανάλογη προς την προκληθείσα ζηµία. Κατά συνέπεια, είναι σκόπιµο να εξαιρεθεί ο προκαθορισµός οποιουδήποτε ανώτατου ορίου για την εν λόγω αποζηµίωση, εκτός αν ο εργοδότης µπορεί να αποδείξει ότι η µόνη ζηµία που υπέστη ο αιτών συνεπεία διάκρισης κατά την έννοια της παρούσας οδηγίας ήταν η άρνηση να ληφθεί υπόψη η αίτηση εργασίας του. (34) Για να βελτιωθεί η αποτελεσµατική εφαρµογή της αρχής της ίσης µεταχείρισης, τα κράτη µέλη θα πρέπει να προωθούν το διάλογο µεταξύ των κοινωνικών εταίρων και, στο πλαίσιο της εθνικής πρακτικής, µε µη κυβερνητικές οργανώσεις. (35) Τα κράτη µέλη θα πρέπει να προβλέπουν αποτελεσµατικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις σε περίπτωση παράβασης των υποχρεώσεων που απορρέουν από την παρούσα οδηγία. (36) ∆εδοµένου ότι οι στόχοι της παρούσας οδηγίας δεν µπορούν να επιτευχθούν ικανοποιητικά από τα κράτη µέλη και µπορούν, συνεπώς, να επιτευχθούν καλύτερα σε κοινοτικό επίπεδο, η Κοινότητα µπορεί να λάβει µέτρα σύµφωνα µε την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της συνθήκης. Σύµφωνα µε την αρχή της αναλογικότητας του ιδίου άρθρου, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει τα αναγκαία για την επίτευξη των στόχων αυτών. (37) Προκειµένου να γίνει καλύτερα κατανοητή η διαφορετική µεταχείριση ανδρών και γυναικών σε θέµατα εργασίας και απασχόλησης, θα πρέπει να συνεχισθεί η ανάπτυξη, ανάλυση και διάθεση, στα κατάλληλα επίπεδα, συγκρίσιµων στατιστικών ανά φύλο. (38) Η ίση µεταχείριση ανδρών και γυναικών σε θέµατα εργασίας και απασχόλησης δεν είναι δυνατόν να περιορίζεται σε νοµοθετικά µέτρα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη µέλη θα πρέπει, αντ’ αυτού, να προαγάγουν εντονότερα την

66

ευαισθητοποίηση της κοινής γνώµης ως προς το πρόβληµα των διακρίσεων στις αµοιβές και την αλλαγή νοοτροπίας, µε τη µεγαλύτερη δυνατή συµµετοχή όλων των ενδιαφεροµένων µερών, σε δηµόσιο και ιδιωτικό επίπεδο. Ο διάλογος µεταξύ των κοινωνικών εταίρων µπορεί να συµβάλει σηµαντικά στην εν λόγω διαδικασία. (39) Η υποχρέωση ενσωµάτωσης της παρούσας οδηγίας στο εθνικό δίκαιο θα πρέπει να περιορίζεται στις διατάξεις που αντιπροσωπεύουν ουσιαστική αλλαγή σε σύγκριση µε τις παλαιότερες οδηγίες. Η υποχρέωση ενσωµάτωσης των διατάξεων που δεν υφίστανται ουσιαστικές αλλαγές προβλέπεται από τις παλαιότερες οδηγίες. (40) Η παρούσα οδηγία δεν θίγει τις υποχρεώσεις των κρατών µελών σχετικά µε τις προθεσµίες ενσωµάτωσης στο εθνικό δίκαιο και εφαρµογής των οδηγιών που περιλαµβάνονται στο παράρτηµα Ι µέρος B. (41) Σύµφωνα µε την παράγραφο 34 της διοργανικής συµφωνίας για τη βελτίωση της νοµοθεσίας (1), τα κράτη µέλη παροτρύνονται να καταρτίσουν, προς ιδία χρήση και προς όφελος της Κοινότητας, δικούς τους πίνακες, οι οποίοι να αποτυπώνουν, στο µέτρο του δυνατού, την αντιστοιχία µεταξύ της παρούσας οδηγίας και των µέτρων ενσωµάτωσης στο εθνικό δίκαιο, και να τους δηµοσιοποιήσουν.

67

Κοινωνικός διάλογος 1. Τα κράτη µέλη, σύµφωνα µε τις εθνικές παραδόσεις και πρακτικές, λαµβάνουν τα κατάλληλα µέτρα προώθησης του κοινωνικού διαλόγου µεταξύ των κοινωνικών εταίρων µε σκοπό την προαγωγή της ίσης µεταχείρισης, συµπεριλαµβανοµένης, παραδείγµατος χάριν, της παρακολούθησης των πρακτικών στο χώρο εργασίας, αλλά και όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, την επαγγελµατική κατάρτιση και την επαγγελµατική εξέλιξη καθώς και µέσω της παρακολούθησης των συλλογικών συµβάσεων, των κωδίκων δεοντολογίας, της έρευνας ή της ανταλλαγής εµπειριών και ορθών πρακτικών. 2. Όταν τούτο συνάδει µε τις εθνικές παραδόσεις και πρακτικές, τα κράτη µέλη ενθαρρύνουν τους κοινωνικούς εταίρους, χωρίς να θίγουν την αυτονοµία τους, να προάγουν την ισότητα µεταξύ ανδρών και γυναικών καθώς και ευέλικτες εργασιακές ρυθµίσεις µε στόχο την καλύτερη εναρµόνιση του επαγγελµατικού και του ιδιωτικού βίου και να συνάπτουν στο ενδεδειγµένο επίπεδο συµφωνίες για τη θέσπιση κανόνων κατά των διακρίσεων στους τοµείς του άρθρου 1 που εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής των συλλογικών διαπραγµατεύσεων. Οι συµφωνίες αυτές πληρούν τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας και τα σχετικά εθνικά µέτρα εφαρµογής. 3. Τα κράτη µέλη ενθαρρύνουν, σύµφωνα µε το εθνικό τους δίκαιο, τις συλλογικές τους συµβάσεις ή τις πρακτικές τους, τους εργοδότες να προάγουν την ισότητα ανδρών και γυναικών µε τρόπο προγραµµατισµένο και συστηµατικό στον εργασιακό χώρο καθώς και όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, την επαγγελµατική κατάρτιση και εξέλιξη. 4. Για το σκοπό αυτό, οι εργοδότες ενθαρρύνονται να παρέχουν τακτικά τις κατάλληλες πληροφορίες στους εργαζοµένους ή/και τους εκπροσώπους τους σε ό, τι αφορά την ίση µεταχείριση ανδρών και γυναικών στην επιχείρηση. Οι πληροφορίες αυτές µπορούν να περιλαµβάνουν επισκόπηση της αναλογίας ανδρών/γυναικών στις διάφορες βαθµίδες του οργανισµού, τις αµοιβές τους και τις διαφορές

68

των αµοιβών, καθώς και τα ενδεχόµενα µέτρα για τη βελτίωση της κατάστασης σε συνεργασία µε τους εκπροσώπους των εργαζοµένων.

∆ιάλογος µε µη κυβερνητικές οργανώσεις Τα κράτη µέλη ενθαρρύνουν το διάλογο µε τις σχετικές µη κυβερνητικές οργανώσεις που έχουν, σύµφωνα µε το εθνικό τους δίκαιο και την εθνική τους πρακτική, νόµιµο συµφέρον να 26.7.2006 EL Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 204/31, συµβάλλουν στην καταπολέµηση των διακρίσεων λόγω φύλου, προκειµένου να προωθηθεί η αρχή της ίσης µεταχείρισης. Κυρώσεις Τα κράτη µέλη καθορίζουν τους κανόνες για τις κυρώσεις σε περίπτωση παραβίασης των εθνικών διατάξεων που θεσπίζονται κατ’ εφαρµογή της παρούσας οδηγίας και λαµβάνουν όλα τα αναγκαία µέτρα επιβολής τους. Οι κυρώσεις οι οποίες µπορεί να περιλαµβάνουν την καταβολή αποζηµίωσης στο θύµα, πρέπει να είναι αποτελεσµατικές, ανάλογες µε την παράβαση και αποτρεπτικές. Τα κράτη µέλη κοινοποιούν τις εν λόγω διατάξεις στην Επιτροπή το αργότερο έως τις 5 Οκτωβρίου 2005 και της κοινοποιούν επίσης κάθε µεταγενέστερη τροποποίησή τους αµελλητί. Πρόληψη διακρίσεων Τα κράτη µέλη ενθαρρύνουν, βάσει της νοµοθεσίας τους, των συλλογικών συµβάσεων ή της πρακτικής, τους εργοδότες και τους αρµοδίους για την πρόσβαση στην επαγγελµατική κατάρτιση να εισάγουν αποτελεσµατικά µέτρα για την πρόληψη κάθε µορφής διάκρισης βάσει φύλου, και ιδίως της παρενόχλησης και της σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας ή όσον αφορά την πρόσβαση στην απασχόληση, την επαγγελµατική κατάρτιση καιεξέλιξη.

69

Εφαρµογή Τα κράτη µέλη θέτουν σε ισχύ τις αναγκαίες νοµοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις για να συµµορφωθούν µε την παρούσα οδηγία το αργότερο έως τις 15 Αυγούστου 2008 ή εξασφαλίζουν ότι, πριν από την ηµεροµηνία αυτή, οι κοινωνικοί εταίροι θεσπίζουν τις απαιτούµενες διατάξεις µε συµφωνία. Τα κράτη µέλη µπορούν, αν είναι απαραίτητο να λάβουν υπόψη ιδιαίτερες δυσχέρειες, να διαθέτουν πρόσθετη προθεσµία το πολύ ενός έτους, προκειµένου να συµµορφωθούν µε την παρούσα οδηγία. Τα κράτη µέλη λαµβάνουν όλα τα αναγκαία µέτρα για να είναι σε θέση να εγγυηθούν τα αποτελέσµατα που επιβάλλει η παρούσα οδηγία. Στη συνέχεια, ανακοινώνουν στην Επιτροπή το κείµενο των εν λόγω διατάξεων. Όταν τα κράτη µέλη θεσπίζουν τις εν λόγω διατάξεις, αυτές περιέχουν αναφορά στην παρούσα οδηγία ή συνοδεύονται από την αναφορά αυτή κατά την επίσηµη δηµοσίευσή τους. Περιέχουν επίσης δήλωση σύµφωνα µε την οποία οι αναφορές σε ισχύοντες νόµους, κανονισµούς και διοικητικές διατάξεις, που περιλαµβάνονται στις οδηγίες που καταργούνται από την παρούσα οδηγία, νοούνται ως αναφορές στην παρούσα οδηγία. Ο τρόπος της αναφοράς και η διατύπωση της δήλωσης αποφασίζονται από τα κράτη µέλη. Η υποχρέωση ενσωµάτωσης της παρούσας οδηγίας στο εθνικό δίκαιο περιορίζεται στις διατάξεις που αντιπροσωπεύουν ουσιώδη αλλαγή σε σύγκριση µε τις παλαιότερες οδηγίες. Η υποχρέωση ενσωµάτωσης των διατάξεων που δεν υφίστανται ουσιαστικές αλλαγές προβλέπεται από τις παλαιότερες οδηγίες. Τα κράτη µέλη ανακοινώνουν στην Επιτροπή το κείµενο των κυριότερων διατάξεων εσωτερικού δικαίου, τις οποίες θεσπίζουν στον τοµέα που διέπεται από την παρούσα οδηγία.

70

∆είγµα του Ερωτηµατολόγιου µε θέµα « Η ισότητα των δύο φύλων στο µικροσκόπιο των νέων

ανθρώπων»

Φύλο Άρρεν

Θήλυ

Τοµέας Απασχόλησης Ευρύτερος ∆ηµόσιος Τοµέας

Ιδιωτικός Τοµέας

Βιοµηχανίες

Οικοδοµική Βιοµηχανία

Ξενοδοχειακή Βιοµηχανία

Μεταφορών

Χρόνια Υπηρεσίας

Υπήρξε κάποια περίοδος στη ζωή σας που ήσασταν άνεργος/η;

Αν ναι, πόσο χρονικό διάστηµα;

Πόσους Εργοδότες έχεις αλλάξει;

Οικογενειακή Κατάσταση Έγγαµος/η

Άγαµος/η

∆ιαζευγµένος/η

Σε διάσταση

Συµβίωση µε σχέση

71

Έχετε παιδιά;

Αν ναι, πόσα;

Μορφωτικό Επίπεδο

Απόφοιτος Πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης

Απόφοιτος ∆ευτεροβάθµιας εκπαίδευσης

Απόφοιτος Τριτοβάθµιας εκπαίδευσης

Ερωτήσεις:

1. Η ισότητα των δύο φύλων έχει κατακτηθεί.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

2. Οι γυναίκες είναι ικανές για όλες τις µορφές εργασίας.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

Αν διαφωνώ, σε ποιους τοµείς εργασίας;::::::::::::

3. Υπάρχει ισότιµη µεταχείριση µεταξύ ανδρών και γυναικών στο χώρο εργασίας σας.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

4. Υπάρχει διαφοροποίηση στον τρόπο συµπεριφοράς

προς τους άνδρες ή τις γυναίκες από τα ανώτερα στελέχη.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

72

5. Υπάρχει διαφοροποίηση ως προς το είδος των ανατιθέµενων εργασιών µεταξύ ανδρών και γυναικών.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

Σχολιάστε: ::::::::::::::::::::::::::::. 6. Όταν υπάρχει µία θέση για την οποία αποτείνονται ένας

άνδρας και µία γυναίκα µε τα ίδια προσόντα πρέπει να προτιµηθεί ο άντρας.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

7. Οι άνδρες πρέπει να πληρώνονται περισσότερο από τις

γυναίκες για την ίδια δουλειά.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

8. Η κλίµακα µισθοδοσίας σας είναι η ίδια µε αυτή των

συναδέλφων σας.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

9. Τόσο οι άνδρες, όσο και οι γυναίκες µπορούν να

αναπτύξουν τις ίδιες ηγετικές ικανότητες.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

10. Οι δυνατότητες προαγωγής µου είναι περιορισµένες,

ενώ έχω τα τυπικά προσόντα για να προαχθώ.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

11. Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να

ανελιχθούν ιεραρχικά.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

73

12. Οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανελιχθούν ιεραρχικά.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

13. Οι γυναίκες απασχολούνται περισσότερο σε

υποδεέστερες θέσεις συγκριτικά µε άντρες.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

14. Οι άντρες απασχολούνται περισσότερο σε

υποδεέστερες θέσεις συγκριτικά µε γυναίκες.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

15. Ο προϊστάµενος µου θα ήθελα να είναι:

Άντρας Γυναίκα ∆εν µε απασχολεί

16. Οι γυναίκες υφίστανται διακρίσεις και σεξουαλική

παρενόχληση εξαιτίας του φύλου τους στον εργασιακό χώρο.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

17. Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να

απολυθούν από τους άνδρες.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

Αν συµφωνώ, γιατί; :::::::::::::::::::::: 18. Στον χώρο εργασίας που απασχολούµαι έχουν ίσες

ευκαιρίες για επαγγελµατική κατάρτιση και τα δύο φύλα.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

74

19. Οι εργοδότες προσλαµβάνουν ευκολότερα έναν άντρα από ότι µία γυναίκα. Σχόλια: :::::::::::::::::::::::::::::.

Συµφωνώ ∆εν ξέρω ∆ιαφωνώ

20. Που θα θέλατε να αφοσιωθεί ο/η µέλλων/σα σύζυγός

σας;

Οικογένεια Καριέρα-Οικογένεια Καριέρα

75

76

Οι συντελεστές του έργου από τα Τµήµατα Νεολαίας και Γυναικών της ΣΕΚ: Παπαµιχαήλ Λουκία “Η ισότητα ανάµεσα στα δύο φύλα δεν συνεπάγει το ότι οι γυναίκες είναι το ίδιο µε τους άνδρες. Ισότητα των δύο φύλων είναι το γεγονός ότι και τα δύο φύλα έχουν την ίδια αξία από τη µια και τα ίδια δικαιώµατα από την άλλη. Για το λόγο αυτό, οι γυναίκες αξίζουν να έχουν από το ευρύτερο περιβάλλον τους ίση µεταχείριση µε τους άνδρες.” Ησαΐα ∆έσποινα “Η αύξηση της παραγωγικότητας, συστατικό στοιχείο της οικονοµικής ανάπτυξης δεν επιτυγχάνεται µε το διαχωρισµό εργατικού δυναµικού σε άνδρες και γυναίκες αλλά µε τη σύζευξη ικανών ανθρώπων.” Αργυρίδης Πανίκος “Η ισότητα θα κατακτηθεί όταν καταφέρουµε να καλλιεργήσουµε στην κοινωνία µας, κουλτούρα σεβασµού στη διαφορετικότητα. Θα πρέπει να κατανοήσουµε ότι όλοι είµαστε διαφορετικοί, αλλά ταυτόχρονα και ίσοι.”

77

ΤΜΗΜΑ ΝΕΟΛΑΙΑΣ ΣΕΚ

Το Τµήµα Εργαζόµενης Νεολαίας ΣΕΚ, ιδρύθηκε το 1984 και έχει ως στόχο του την προώθηση και επίλυση των διαφόρων προβληµάτων που απασχολούν γενικά τους νέους εργαζόµενους. Μέσα από τις διάφορες δραστηριότητες και εκδηλώσεις του Τµήµατος, τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό, γίνεται προσπάθεια για ανάπτυξη της συνεργασίας και της αλληλεγγύης ανάµεσα στους νέους, στοχεύοντας στην όσο το δυνατό πιο οµαλή ένταξη και δραστηριοποίησή τους, τόσο στην αγορά εργασίας όσο και στο κοινωνικό σύνολο ευρύτερα. ΤΜΗΜΑ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΕΚ Το Τµήµα Γυναικών της ΣΕΚ, ιδρύθηκε το 1965 και έχει ως σκοπό την επισήµανση, τη µελέτη και την προσπάθεια επίλυσης των διαφόρων προβληµάτων που αντιµετωπίζουν οι εργαζόµενες γυναίκες στην αγορά εργασίας. Η εξάλειψη των διακρίσεων εις βάρος των εργαζοµένων γυναικών, όπως επίσης η βελτίωση και κατοχύρωση της θέση της εργαζόµενης ως ισότιµου πολίτη, βρίσκεται στις καθηµερινές προτεραιότητες του Τµήµατος.

78

79

80