ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΣΤΙΑΖΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΚΑΡΩΤΙΔΙΚΗ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΣΤΙΑΖΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΚΑΡΩΤΙΔΙΚΗ ΝΟΣΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΝΟΣΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ

ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΟΥ ΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΟΥ ΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΥ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟΥ;ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΥ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟΥ;

Κ. Διπλάρης, Μ. Σίλελη, Κ. Αντωνίου, Κ. Διπλάρης, Μ. Σίλελη, Κ. Αντωνίου,

Α. Μπαντούρ, Α. Μαδέσης, Γ. ΔρόσοςΑ. Μπαντούρ, Α. Μαδέσης, Γ. Δρόσος

Καρδιοθώρακοχειρουργική κλινική Γ.Ν.Θ. «Γ. Καρδιοθώρακοχειρουργική κλινική Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου», ΘεσσαλονίκηΠαπανικολάου», Θεσσαλονίκη

2% αγγειακό εγκεφαλικό μετά από επεμβάσεις 2% αγγειακό εγκεφαλικό μετά από επεμβάσεις καρδιάςκαρδιάς Naylor et al. Eur J Vasc Endovasc 2002Naylor et al. Eur J Vasc Endovasc 2002

66% % των ασθενών που υποβάλλονται σε χειρουργείο των ασθενών που υποβάλλονται σε χειρουργείο καρδιάς έχουν καρωτιδική νόσο >70%καρδιάς έχουν καρωτιδική νόσο >70% Naylor et al. Eur J Vasc Naylor et al. Eur J Vasc

Endovasc 2009Endovasc 2009

14% των ασθενών με 14% των ασθενών με CABG CABG έχουν καρωτιδική νόσο έχουν καρωτιδική νόσο Prasad et al World J Surg 2010Prasad et al World J Surg 2010

7,4% περιεγχειρητικό ΑΕΕ σε ετερόπλευρη στένωση 7,4% περιεγχειρητικό ΑΕΕ σε ετερόπλευρη στένωση Naylor et al. Eur J Vasc Endovasc 2009Naylor et al. Eur J Vasc Endovasc 2009

9,1% περιεγχειρητικό ΑΕΕ σε απόφραξη 9,1% περιεγχειρητικό ΑΕΕ σε απόφραξη Naylor et al. Eur J Vasc Endovasc 2009Naylor et al. Eur J Vasc Endovasc 2009

2% σε ασυμπτωματικούς με ετερόπλευρη βλάβη 2% σε ασυμπτωματικούς με ετερόπλευρη βλάβη Naylor Naylor

et al. Eur J Vasc Endovasc 2009et al. Eur J Vasc Endovasc 2009

Συμπτωματικοί: Συμπτωματικοί: Ασθενείς με νευρολογική σημειολογία το Ασθενείς με νευρολογική σημειολογία το

τελευταίο εξάμηνο που να σχετίζεται με την τελευταίο εξάμηνο που να σχετίζεται με την πλευρά που φέρει τη στένωσηπλευρά που φέρει τη στένωση

2011 ASA/ACCF/AHA/AANN/AANS/ACR/ASNR/CNS/SAIP/SCAI/SIR/SNIS/SVM/SVS Guideline 2011 ASA/ACCF/AHA/AANN/AANS/ACR/ASNR/CNS/SAIP/SCAI/SIR/SNIS/SVM/SVS Guideline

on the Management of Patients With Extracranial Carotid and Vertebral Artery Diseaseon the Management of Patients With Extracranial Carotid and Vertebral Artery Disease

JACC February 2011JACC February 2011

ΣτρατηγικέςΣτρατηγικές

Επαναγγείωση καρωτίδων ή όχι και πότε;Επαναγγείωση καρωτίδων ή όχι και πότε; StentingStenting ΕνδαρτηρεκτομήΕνδαρτηρεκτομή

Off pump CABG Off pump CABG ή ή On pumpOn pump και πως; και πως; No touch techniqueNo touch technique Side clampingSide clamping

GuidelinesGuidelines

Συμπτωματικούς ασθενείς με στένωση 50-Συμπτωματικούς ασθενείς με στένωση 50-99% – επαναγγείωση (99% – επαναγγείωση (class IIa – Level of class IIa – Level of evidence C)evidence C)

Ασυμπτωματικοί ασθενείς: Μπορεί να γίνει Ασυμπτωματικοί ασθενείς: Μπορεί να γίνει επαναγγείωση σε βλάβες 70-99% (επαναγγείωση σε βλάβες 70-99% (class class IIb – Level of evidence C) IIb – Level of evidence C)

2011 ACCF/AHA guideline for coronary artery bypass graftsurgery: Executive summary The Journal of Thoracic and Cardiovascular Surgery c January 2012

Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου»Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου»

Doppler Doppler καρωτίδων προεγχειρητικά σε όλους καρωτίδων προεγχειρητικά σε όλους τους ασθενείς για εκλεκτική επέμβασητους ασθενείς για εκλεκτική επέμβαση

Σε ασυμπτωματικούς ασθενείς με καρωτιδική Σε ασυμπτωματικούς ασθενείς με καρωτιδική νόσο δε γίνεται επαναγγείωσηνόσο δε γίνεται επαναγγείωση Διατήρηση ΜΑΠ >70Διατήρηση ΜΑΠ >70mmHg mmHg διεγχειρητικά διεγχειρητικά Παρακολούθηση εγκεφαλικής οξυμετρίας Παρακολούθηση εγκεφαλικής οξυμετρίας INVOSINVOS Προσαρμογή ΑΠ αν υπάρχει πτώση στον Προσαρμογή ΑΠ αν υπάρχει πτώση στον

κορεσμό >25% της αρχικής τιμήςκορεσμό >25% της αρχικής τιμής

Σύνολο επεμβάσεωνΣύνολο επεμβάσεων N= N= 997997

ΗλικίαΗλικία 6565,1,1 ± 10. ± 10.22

ΘήλυΘήλυ 213213 ( (21,421,4%)%)

Ιστορικό εγκεφαλικούΙστορικό εγκεφαλικού 8080 (8%) (8%)

Στενώσεις καρωτίδωνΣτενώσεις καρωτίδων 6767 (6. (6.77%)%)

Αμφοτερόπλευρες στενώσεις καρωτίδωνΑμφοτερόπλευρες στενώσεις καρωτίδων 2323 (2 (2,3,3%)%)

EuroSCOREEuroSCORE 6.6.7575 ± 8. ± 8.33

Αορτοστεφανιαία παράκαμψηΑορτοστεφανιαία παράκαμψηΑορτοστεφανιαία παράκαμψη + βαλβίδαΑορτοστεφανιαία παράκαμψη + βαλβίδαΕπεμβάσεις βαλβίδωνΕπεμβάσεις βαλβίδωνΑορτικές επεμβάσειςΑορτικές επεμβάσειςΆλλοΆλλο

742742 (74. (74.44%)%)4444 (4. (4.4141%)%)106106 ( (10,610,6%)%)7733 (7. (7.3232%)%)3232 (3. (3.22%)%)

Χρόνος εξωσωματικής Χρόνος εξωσωματικής (min)(min) 93.6 ± 493.6 ± 400..22

Χρόνος Χρόνος Cross clamp (min)Cross clamp (min) 67,467,4 ± 2 ± 299..88

ΘάνατοςΘάνατος 3388 (3. (3.8181%)%)

1/2009 – 9/2012

1/2009 – 9/20121/2009 – 9/2012

Ασθενείς με Ασθενείς με στενώσεις στενώσεις καρωτίδωνκαρωτίδων

N=67N=67

ΗλικίαΗλικία 68.7 ± 7.868.7 ± 7.8

ΘήλυΘήλυ 16 (23.9%)16 (23.9%)

EuroSCOREEuroSCORE 11.32 ± 11.911.32 ± 11.9

Χρόνος εξωσωματικής Χρόνος εξωσωματικής (min)(min)

91.2 ± 39.791.2 ± 39.7

Χρόνος Χρόνος Cross clamp Cross clamp (min)(min)

65.7 ± 29.865.7 ± 29.8

Αγγειακό εγκεφαλικό Αγγειακό εγκεφαλικό 1 (1,5%)1 (1,5%)

ΘάνατοςΘάνατος 4 (5,97%)4 (5,97%)

Αγγειακό εγκεφαλικό μετεγχειρητικάΑγγειακό εγκεφαλικό μετεγχειρητικά

10 ασθενείς10 ασθενείς

7 ασθενείς άμεσα μετεγχειρητικά7 ασθενείς άμεσα μετεγχειρητικά 5 σε ασθενείς με επεμβάσεις αορτής ή 5 σε ασθενείς με επεμβάσεις αορτής ή

αορτικής βαλβίδας αορτικής βαλβίδας 1 σε αφαίρεση θρόμβου αριστερού κόλπου1 σε αφαίρεση θρόμβου αριστερού κόλπου 1 σε αορτοστεφανιαία παράκαμψη 1 σε αορτοστεφανιαία παράκαμψη

3 ασθενείς απώτερα μετά ανάταξη 3 ασθενείς απώτερα μετά ανάταξη κολπικής μαρμαρυγήςκολπικής μαρμαρυγής

ΣυμπέρασμαΣυμπέρασμα

Ασυμπτωματικοί ασθενείς με καρωτιδική Ασυμπτωματικοί ασθενείς με καρωτιδική νόσο μπορούν με ασφάλεια να νόσο μπορούν με ασφάλεια να υποβληθούν σε επεμβάσεις με υποβληθούν σε επεμβάσεις με εξωσωματική κυκλοφορία χωρίς εξωσωματική κυκλοφορία χωρίς επαναγγείωση των καρωτίδων.επαναγγείωση των καρωτίδων.

Οι στρατηγικές πρόληψης οφείλουν να Οι στρατηγικές πρόληψης οφείλουν να εστιάσουν στην αθηρωματική αορτή και τη εστιάσουν στην αθηρωματική αορτή και τη μετεγχειρητική εμφάνιση κολπικής μετεγχειρητική εμφάνιση κολπικής μαρμαρυγής μαρμαρυγής