Ναυμαχία της Σαλαμίνας

13
Ναυμαχία της Σαλαμίνας Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας (αρχαία ελληνικά Ναυ- μαχία τῆς Σαλαμῖνος) διεξήχθη στις 22 Σεπτεμ- βρίου [2][3] του 480 π.Χ, στα Στενά της Σαλαμίνας (στον Σαρωνικό Κόλπο, κοντά στην Αθήνα) μεταξύ της συμμαχίας των ελληνικών πόλεων-κρατών και της Περσικής Αυτοκρατορίας. Η ναυμαχία της Σαλα- μίνας αποτέλεσε την σημαντικότερη σύγκρουση και την αρχή του τέλους της δεύτερης περσικής εισβολής στην Ελλάδα, η οποία ξεκίνησε το 480 π.Χ. Αρχικά, οι Έλληνες σχεδίαζαν να σταματήσουν τους Πέρσες στις Θερμοπύλες και στο Αρτεμίσιο (ξηρά και θάλασσα αντίστοιχα). Στη μάχη των Θερμοπυλών, οι Πέρσες εξολόθρευσαν τις περιορισμένες Ελληνικές δυνάμεις που είχαν παραταχθεί στο ομώνυμο στενό, χάρη στην προδοσία του Εφιάλτη. Στο Αρτεμίσιο,ο συμμαχικός στόλος έχασε περίπου τα μισά πλοία του, ενώ ο περσικός στόλος έχασε το 1/4 των πλοίων του. Μόλις οι Σύμμαχοι πληροφορήθηκαν για την κατα- στροφή στις Θερμοπύλες αποφάσισαν να υποχωρή- σουν. Αυτό επέτρεψε στους Πέρσες να καταλάβουν τη Βοιωτία και την Αττική. Οι Πελοποννήσιοι ήθελαν να σταματήσουν τον περ- σικό στόλο στον Ισθμό της Κορίνθου. [4] Παρ' όλ' αυτά, ο Αθηναίος στρατηγός και πολιτικός Θεμιστοκλής έπεισε τους Έλληνες να αντιμετωπίσουν τους Πέρ- σες στη Σαλαμίνα, ελπίζοντας ότι μια νίκη θα εμπό- διζε τους Πέρσες να εισβάλουν στην Πελοπόννησο. Ο Θεμιστοκλής ανάγκασε τον Ξέρξη να επιτεθεί στα Στενά της Σαλαμίνας, όπου η αριθμητική υπεροχή των Περσών ήταν άχρηστη και προβληματική. Στη ναυμαχία, ο ελληνικός στόλος πέτυχε μια σημαντική νίκη, αφού κατέστρεψε 300 περσικά πλοία. Μετά τη ναυμαχία, ο Ξέρξης, μαζί με ένα μεγάλο μέρος του στρατού, επέστρεψε στην Ασία, ενώ για την υποταγή της Ελλάδος παρέμεινε ο Μαρδόνιος με τον υπόλοιπο περσικό στρατό. Αλλά το 479 π.Χ. οι Πέρσες υπέστησαν σοβαρή ήττα στις Πλαταιές και στη Μυκάλη και σταμάτησαν τις επιθέσεις τους στην ηπειρωτική Ελλάδα. Λίγο αργότερα, οι Έλληνες πέ- ρασαν στην αντεπίθεση. Σύμφωνα με τους ιστορι- κούς, αν οι Πέρσες νικούσαν στη Σαλαμίνα, θα είχε σταματήσει η ανάπτυξη της Ελλάδος, και κατά συνέ- πεια ο δυτικός πολιτισμός δεν θα ήταν αυτό που εί- ναι σήμερα. Γι' αυτό, η ναυμαχία της Σαλαμίνας θεω- ρείται από τις πιο σημαντικές μάχες στην ανθρώπινη ιστορία. [5][6][7] 1 Πηγές Κύρια πηγή για τους Περσικούς πολέμους αποτελεί ο Έλληνας ιστορικός Ηρόδοτος. Ο Ηρόδοτος, γνωστός ως «Πατέρας της Ιστορίας», [8] γεννήθηκε το 484 π.Χ. στην Αλικαρνασσό της Μικράς Ασίας, η οποία εκείνη την περίοδο βρισκόταν υπό περσική κατοχή. Έγραψε το έργο «Ιστορίαι» γύρω στα 440-430 π.Χ, προσπα- θώντας να ανακαλύψει τις πραγματικές αιτίες των Περσικών πολέμων [9] , οι οποίοι ολοκληρώθηκαν το 450 π.Χ. [10] Η μέθοδος του Ηροδότου αποτελούσε καινοτομία και σύμφωνα με μερικούς ιστορικούς, ο Ηρόδοτος έχει εφεύρει την ιστορία που ξέρουμε. [10] Κατά τον Παπαρρηγόπουλο: «Ο Ηρόδοτος είναι ο δημιουργός της αληθούς ιστορικής τέχνης...πρώτος ενόησεν ότι η ιστορία δεν είναι απλούς πραγμά- των κατάλογος, αλλά και η τεχνική των πραγμάτων τούτων συναρμολογία και η εξήγησις του χαρακτή- ρος αυτών». [11] Κατά τον Τομ Χόλλαντ: «Για πρώτη φορά, ένας ιστορικός αποφάσισε να αποκαλύψει τα αίτια ενός πολέμου, ο οποίος έληξε πρόσφατα, χω- ρίς να καταγράφει μύθους, αλλά αιτίες, τις οποίες θα μπορούσαμε να ελέγξουμε προσωπικά» [10] Ο Θουκυδίδης είχε αμφισβητήσει το έργο του Ηροδό- του, καθώς η προσωπική άποψη του τελευταίου εμ- φανιζόταν συχνά στο έργο του. [12][13] Παρ' όλ' αυτά, ο Θουκυδίδης αποφάσισε να ξεκινήσει το έργο του εκεί όπου ο Ηρόδοτος σταμάτησε (στην πολιορκία της Σηστού) αλλά σταμάτησε την προσπάθεια, επειδή πί- στευε ότι το έργο του Ηροδότου δεν χρειαζόταν επα- νεγγραφή ή διορθώσεις, γιατί ήταν ακριβές. [13] Η αξιοπιστία του Ηροδότου έχει αμφισβητηθεί και από άλλους ιστορικούς. Ο Παυσανίας, στα Φωκικά, ανα- φέρεται στην περιγραφή του Ηροδότου για τη μάχη των Θερμοπυλών, όπου ο δεύτερος καταγράφει ότι οι Θηβαίοι παραδόθηκαν, όπως και 80 Μυκηναίοι [14] . Ο Πλούταρχος, στο έργο Περί της Ηροδότου κακοη- θείας (αν όντως το έγραψε αυτός), κατηγορεί τον Ηρόδοτο επειδή ο τελευταίος ζήτησε χρήματα από τους Θηβαίους, και επειδή δεν τα έλαβε, έγραψε ότι οι Θηβαίοι δείλιασαν και παραδόθηκαν [15] . Οπωσ- δήποτε οι κατηγορίες που εκτοξεύει το σύγγραμμα αυτό κατά του Ηρόδοτου κάθε άλλο παρά σοβαρές είναι. [16] Την περίοδο της Αναγέννησης, παρά το γε- γονός ότι οι άνθρωποι συνέχιζαν να διαβάζουν το έργο του Ηροδότου, ο ιστορικός είχε κακή φήμη. [17] Παρ' όλ' αυτά, τα αρχαιολογικά ευρήματα επιβεβαί- ωσαν τα γραφόμενα του Ηροδότου και αποκατέστη- 1

description

ελλας

Transcript of Ναυμαχία της Σαλαμίνας

Page 1: Ναυμαχία της Σαλαμίνας

Ναυμαχία της Σαλαμίνας

ΗΝαυμαχία της Σαλαμίνας (αρχαία ελληνικά Ναυ-μαχία τῆς Σαλαμῖνος) διεξήχθη στις 22 Σεπτεμ-βρίου[2][3] του 480 π.Χ, στα Στενά της Σαλαμίνας(στον Σαρωνικό Κόλπο, κοντά στην Αθήνα) μεταξύτης συμμαχίας των ελληνικών πόλεων-κρατών καιτης Περσικής Αυτοκρατορίας. Η ναυμαχία της Σαλα-μίνας αποτέλεσε την σημαντικότερη σύγκρουση καιτην αρχή του τέλους της δεύτερης περσικής εισβολήςστην Ελλάδα, η οποία ξεκίνησε το 480 π.Χ.Αρχικά, οι Έλληνες σχεδίαζαν να σταματήσουν τουςΠέρσες στιςΘερμοπύλες και στοΑρτεμίσιο (ξηρά καιθάλασσα αντίστοιχα). Στη μάχη των Θερμοπυλών, οιΠέρσες εξολόθρευσαν τις περιορισμένες Ελληνικέςδυνάμεις που είχαν παραταχθεί στο ομώνυμο στενό,χάρη στην προδοσία του Εφιάλτη. Στο Αρτεμίσιο, οσυμμαχικός στόλος έχασε περίπου τα μισά πλοία του,ενώ ο περσικός στόλος έχασε το 1/4 των πλοίων του.Μόλις οι Σύμμαχοι πληροφορήθηκαν για την κατα-στροφή στις Θερμοπύλες αποφάσισαν να υποχωρή-σουν. Αυτό επέτρεψε στους Πέρσες να καταλάβουντη Βοιωτία και την Αττική.Οι Πελοποννήσιοι ήθελαν να σταματήσουν τον περ-σικό στόλο στον Ισθμό της Κορίνθου.[4] Παρ' όλ' αυτά,ο Αθηναίος στρατηγός και πολιτικός Θεμιστοκλήςέπεισε τους Έλληνες να αντιμετωπίσουν τους Πέρ-σες στη Σαλαμίνα, ελπίζοντας ότι μια νίκη θα εμπό-διζε τους Πέρσες να εισβάλουν στην Πελοπόννησο.Ο Θεμιστοκλής ανάγκασε τον Ξέρξη να επιτεθεί σταΣτενά της Σαλαμίνας, όπου η αριθμητική υπεροχήτων Περσών ήταν άχρηστη και προβληματική. Στηναυμαχία, ο ελληνικός στόλος πέτυχε μια σημαντικήνίκη, αφού κατέστρεψε 300 περσικά πλοία.Μετά τη ναυμαχία, ο Ξέρξης, μαζί με ένα μεγάλομέρος του στρατού, επέστρεψε στην Ασία, ενώ γιατην υποταγή της Ελλάδος παρέμεινε ο Μαρδόνιος μετον υπόλοιπο περσικό στρατό. Αλλά το 479 π.Χ. οιΠέρσες υπέστησαν σοβαρή ήττα στις Πλαταιές καιστη Μυκάλη και σταμάτησαν τις επιθέσεις τους στηνηπειρωτική Ελλάδα. Λίγο αργότερα, οι Έλληνες πέ-ρασαν στην αντεπίθεση. Σύμφωνα με τους ιστορι-κούς, αν οι Πέρσες νικούσαν στη Σαλαμίνα, θα είχεσταματήσει η ανάπτυξη της Ελλάδος, και κατά συνέ-πεια ο δυτικός πολιτισμός δεν θα ήταν αυτό που εί-ναι σήμερα. Γι' αυτό, η ναυμαχία της Σαλαμίνας θεω-ρείται από τις πιο σημαντικές μάχες στην ανθρώπινηιστορία.[5][6][7]

1 Πηγές

Κύρια πηγή για τους Περσικούς πολέμους αποτελεί οΈλληνας ιστορικός Ηρόδοτος. Ο Ηρόδοτος, γνωστόςως «Πατέρας της Ιστορίας»,[8] γεννήθηκε το 484 π.Χ.στηνΑλικαρνασσό τηςΜικράςΑσίας, η οποία εκείνητην περίοδο βρισκόταν υπό περσική κατοχή. Έγραψετο έργο «Ιστορίαι» γύρω στα 440-430 π.Χ, προσπα-θώντας να ανακαλύψει τις πραγματικές αιτίες τωνΠερσικών πολέμων[9], οι οποίοι ολοκληρώθηκαν το450 π.Χ.[10] Η μέθοδος του Ηροδότου αποτελούσεκαινοτομία και σύμφωνα με μερικούς ιστορικούς, οΗρόδοτος έχει εφεύρει την ιστορία που ξέρουμε.[10]Κατά τον Παπαρρηγόπουλο: «Ο Ηρόδοτος είναι οδημιουργός της αληθούς ιστορικής τέχνης...πρώτοςενόησεν ότι η ιστορία δεν είναι απλούς πραγμά-των κατάλογος, αλλά και η τεχνική των πραγμάτωντούτων συναρμολογία και η εξήγησις του χαρακτή-ρος αυτών».[11] Κατά τον Τομ Χόλλαντ: «Για πρώτηφορά, ένας ιστορικός αποφάσισε να αποκαλύψει τααίτια ενός πολέμου, ο οποίος έληξε πρόσφατα, χω-ρίς να καταγράφει μύθους, αλλά αιτίες, τις οποίες θαμπορούσαμε να ελέγξουμε προσωπικά»[10]

ΟΘουκυδίδης είχε αμφισβητήσει το έργο του Ηροδό-του, καθώς η προσωπική άποψη του τελευταίου εμ-φανιζόταν συχνά στο έργο του.[12][13] Παρ' όλ' αυτά,ο Θουκυδίδης αποφάσισε να ξεκινήσει το έργο τουεκεί όπου οΗρόδοτος σταμάτησε (στην πολιορκία τηςΣηστού) αλλά σταμάτησε την προσπάθεια, επειδή πί-στευε ότι το έργο του Ηροδότου δεν χρειαζόταν επα-νεγγραφή ή διορθώσεις, γιατί ήταν ακριβές.[13] Ηαξιοπιστία του Ηροδότου έχει αμφισβητηθεί και απόάλλους ιστορικούς. Ο Παυσανίας, στα Φωκικά, ανα-φέρεται στην περιγραφή του Ηροδότου για τη μάχητων Θερμοπυλών, όπου ο δεύτερος καταγράφει ότι οιΘηβαίοι παραδόθηκαν, όπως και 80 Μυκηναίοι[14].Ο Πλούταρχος, στο έργο Περί της Ηροδότου κακοη-θείας (αν όντως το έγραψε αυτός), κατηγορεί τονΗρόδοτο επειδή ο τελευταίος ζήτησε χρήματα απότους Θηβαίους, και επειδή δεν τα έλαβε, έγραψε ότιοι Θηβαίοι δείλιασαν και παραδόθηκαν[15]. Οπωσ-δήποτε οι κατηγορίες που εκτοξεύει το σύγγραμμααυτό κατά του Ηρόδοτου κάθε άλλο παρά σοβαρέςείναι.[16] Την περίοδο της Αναγέννησης, παρά το γε-γονός ότι οι άνθρωποι συνέχιζαν να διαβάζουν τοέργο του Ηροδότου, ο ιστορικός είχε κακή φήμη.[17]Παρ' όλ' αυτά, τα αρχαιολογικά ευρήματα επιβεβαί-ωσαν τα γραφόμενα του Ηροδότου και αποκατέστη-

1

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1_%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B3%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/22_%CE%A3%CE%B5%CF%80%CF%84%CE%B5%CE%BC%CE%B2%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85
https://el.wikipedia.org/wiki/22_%CE%A3%CE%B5%CF%80%CF%84%CE%B5%CE%BC%CE%B2%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BC%CE%AF%CE%BD%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%B1%CF%81%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%BA%CF%8C%CE%BB%CF%80%CE%BF%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1_%CE%91%CE%B8%CE%AE%CE%BD%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%8C%CE%BB%CE%B7-%CE%BA%CF%81%CE%AC%CF%84%CE%BF%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CF%81%CF%83%CE%AF%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B5%CF%8D%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%B7_%CF%80%CE%B5%CF%81%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B5%CE%B9%CF%83%CE%B2%CE%BF%CE%BB%CE%AE_%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B5%CF%8D%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%B7_%CF%80%CE%B5%CF%81%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B5%CE%B9%CF%83%CE%B2%CE%BF%CE%BB%CE%AE_%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD_%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AC%CF%87%CE%B7_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%98%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%BF%CF%80%CF%85%CE%BB%CF%8E%CE%BD
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B1%CF%85%CE%BC%CE%B1%CF%87%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%91%CF%81%CF%84%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CF%83%CE%AF%CE%BF%CF%85
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%BF%CE%B9%CF%89%CF%84%CE%AF%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%84%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CE%B8%CE%BC%CF%8C%CF%82_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9A%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%BD%CE%B8%CE%BF%CF%85
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA%CE%BB%CE%AE%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CE%BB%CE%BF%CF%80%CF%8C%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%BF%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9E%CE%AD%CF%81%CE%BE%CE%B7%CF%82_%CE%91%2527_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%A0%CE%B5%CF%81%CF%83%CE%AF%CE%B1%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B1%CF%81%CE%B4%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CE%BF%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AC%CF%87%CE%B7_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%A0%CE%BB%CE%B1%CF%84%CE%B1%CE%B9%CF%8E%CE%BD
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AC%CF%87%CE%B7_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9C%CF%85%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CE%B7%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CF%81%CF%8C%CE%B4%CE%BF%CF%84%CE%BF%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%BD%CE%B1%CF%83%CF%83%CF%8C%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B9%CE%BA%CF%81%CE%AC_%CE%91%CF%83%CE%AF%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%BF%CF%85%CE%BA%CF%85%CE%B4%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CF%85%CF%83%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BB%CE%BF%CF%8D%CF%84%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%BF%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%AD%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B7
Page 2: Ναυμαχία της Σαλαμίνας

2 2 ΥΠΟΒΑΘΡΟ

σαν τη φήμη και την αξιοπιστία του, ειδικά ως προςτα γεγονότα που εξέτασε αυτοπροσώπως.[18][19] Οισύγχρονοι ιστορικοί θεωρούν το έργο του αξιόπιστο,αλλά έχουν αμφιβολίες για τους αριθμούς των νε-κρών και τις ημερομηνίες των μαχών.[19][20]

Ο ιστορικός Διόδωρος Σικελιώτης έγραψε τον 1οαιώνα π.Χ. τη Βιβλιοθήκη Ιστορική. Θεωρείται ότιο Ηρόδοτος και ο Έφορος ο Κυμαίος αποτελούν τιςπηγές του Διόδωρου.[21] Η μάχη περιγράφεται με λι-γότερες λεπτομέρειες από σειρά αρχαίων ιστορικών,όπως ο Πλούταρχος και ο Κτησίας, ενώ αποτελεί τοθέμα των Περσών του Αισχύλου. Αρχαιολογικά ευρή-ματα, όπως η δελφική Στήλη των Όφεων, υποστηρί-ζουν τα αναφερόμενα από τον Ηρόδοτο.[22]

2 Υπόβαθρο

ΗΑθήνα και η Ερέτρια υποστήριξαν τους Ίωνες στοναγώνα τους κατά των Περσών (499-494 π.Χ).[23] Σύμ-φωνα με τους ιστορικούς, ο Δαρείος ήταν σφετερι-στής, και πέρασε τα περισσότερα χρόνια της ζωήςτου στους πολέμους εναντίον των εξεγερμένων υπο-τελών του.[24] Η εξέγερση αυτή απείλησε τη σταθερό-τητα της αυτοκρατορίας του Δαρείου, γι' αυτό και ορ-κίστηκε να εκδικηθεί όσες πόλεις συμμετείχαν[25][26]- έβλεπε επίσης την ευκαιρία να επεκταθεί στηΔύση.[26] Το 492 π.Χ, οι Πέρσες, με αρχηγό τον Μαρ-δόνιο, ανακατέλαβαν τη Θράκη και ανάγκασαν τουςΜακεδόνες να συμμαχήσουν μαζί τους.[27]

Το 491 π.Χ, ο Δαρείος απαίτησε την παράδοση όλωντων ελληνικών πόλεων.[28] Πολλές από αυτές πα-ραδόθηκαν - ο Ηρόδοτος αναφέρεται στην παρά-δοση των Αιγινητών, που μετέπειτα κατηγορήθη-καν από τους Σπαρτιάτες για προδοσία[29]. Οι Αθη-ναίοι και οι Σπαρτιάτες αρνήθηκαν να παραδοθούνστους Πέρσες.[30] Τότε, το 490 π.Χ, ο Δαρείος ξεκί-νησε νέα εκστρατεία, με αρχηγούς τον Δάτη και τονΑρταφέρνη, οι οποίοι κατάφεραν να καταλάβουν τηΝάξο, τις Κυκλάδες και την Ερέτρια.[31] Αλλά, η επέ-κτασή τους σταμάτησε και αναγκάστηκαν να επι-στρέψουν στην Ασία χάρη στη νίκη των Αθηναίωνκαι των Πλαταιέων στον Μαραθώνα.[32]

Ο Δαρείος άρχισε να συγκεντρώνει μεγάλο στρατόγια να επιτεθεί ξανά στην Ελλάδα, αλλά τα σχέδιατου αναβλήθηκαν λόγω της εξέγερσης στην Αίγυπτο.Ένα χρόνο μετά ο Δαρείος πέθανε και στον θρόνοανέβηκε ο γιος του Ξέρξης Α'.[33] Ο Ξέρξης ανακα-τέλαβε την Αίγυπτο[34] και άρχισε ξανά τις προε-τοιμασίες για εισβολή στην Ελλάδα.[35] Καθώς η ει-σβολή θα ήταν μεγάλης κλίμακας, ο Ξέρξης χρειαζό-ταν πολύ χρόνο για συγκεντρώσει στρατό και υλικάαγαθά.[36] Αποφάσισε ότι ο Ελλήσποντος έπρεπε ναγεφυρωθεί για να επιτρέψει στον στρατό του να πε-ράσει στην Ευρώπη, και ότι ένα κανάλι πρέπει να

Ο ελληνικός κόσμος κατά τους Περσικούς πολέμους (500–479 π. Χ.)

0 50 100 km

Θάσος

Σάρδεις

Όλυνθος

Δωδώνη

Ολυμπία

ΜεσσήνηΣπάρτη

Μέγαρα

Κύρια μάχη

Αστακός

Λίνδος

Καρία

Χάρτης του ελληνικού κόσμου κατά τη διάρκεια της μάχης

ανοιχθεί στον ισθμό του Όρους Άθως.[37] Η πραγ-ματοποίηση αυτών των στόχων ήταν πάρα πολύ δύ-σκολη, όπως είναι και για τα σύγχρονα κράτη.[37] Στιςαρχές του 480 π.Χ, οι ετοιμασίες τελείωσαν, και οστρατός που συγκέντρωσε ο Ξέρξης στις Σάρδεις βά-δισε στην Ευρώπη, περνώντας από τον Ελλήσποντοδια μέσου δύο τεχνητών γεφυρών.[38]

Στα μέσα της δεκαετίας του 480 π.Χ, οι Αθηναίοι ξε-κίνησαν τις προετοιμασίες για πιθανό πόλεμο κατάτων Περσών. Το 482 π.Χ, ο Θεμιστοκλής έπεισε τουςΑθηναίους να δημιουργήσουν ένα στόλο από τριή-ρεις, λέγοντας τους ότι πρόκειται να επιτεθεί στηνΑίγινα[39][40]. Ωστόσο, οι Αθηναίοι δεν κατείχαν τοναπαραίτητο αριθμό στρατιωτών για να μπορέσουννα αντιμετωπίσουν τους Πέρσες - συνεπώς, χρειά-ζονταν μια συμμαχία από ελληνικές πόλεις-κράτη.Το 481 π.Χ, ο Ξέρξης έστειλε πρεσβευτές σε όλεςτις ελληνικές πόλεις-κράτη, με εξαίρεση την Αθήνακαι τη Σπάρτη, ζητώντας γη και ύδωρ.[41] Η Σπάρτηκαι Αθήνα έλαβαν την υποστήριξη μερικών ελλη-νικών πόλεων, και το ίδιο έτος, στην Κόρινθο, συ-γκλήθηκε συνέδριο,[42] όπου και δημιουργήθηκε ηελληνική συμμαχία. Το κάθε μέλος της συμμαχίαςείχε την δυνατότητα να στέλνει αγγελιαφόρους στιςυπόλοιπες πόλεις-μέλη, ζητώντας στρατό για αμυντι-κούς σκοπούς. Σύμφωνα με τους σύγχρονους ιστορι-κούς, αυτό αποτελεί αξιοσημείωτο, καθώς οι εμφύ-λιες συρράξεις μεταξύ των Ελλήνων, εκείνη την πε-ρίοδο, συνεχίζονταν.[43][44]

Το 480 π.Χ, συγκλήθηκε νέο συνέδριο. Μια αντιπρο-σωπεία από τη Θεσσαλία πρότεινε στους Έλληνες νασταματήσουν τον Ξέρξη στα Στενά των Τεμπών.[45]Ωστόσο, οι Πέρσες έμαθαν από τον Αλέξανδρο Α' τηςΜακεδονίας ότι η κοιλάδα θα μπορούσε να παρα-καμφθεί μέσω του Περάσματος του Σαρανταπόρου,και λόγω του μεγαλύτερου μεγέθους του περσικούστρατού, οι Έλληνες οπισθοχώρησαν.[46] Λίγο αργό-τερα, έμαθαν ότι ο Ξέρξης διέσχισε τον Ελλήσπο-ντο. Οι Έλληνες αποφάσισαν να κλείσουν το στενόπέρασμα των Θερμοπυλών, από όπου ο Ξέρξης θα

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B9%CF%8C%CE%B4%CF%89%CF%81%CE%BF%CF%82_%CE%A3%CE%B9%CE%BA%CE%B5%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B7%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7_%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%88%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%BF%CF%82_%CE%BF_%CE%9A%CF%85%CE%BC%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%AF%CE%B1%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%AD%CF%81%CF%83%CE%B5%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B9%CF%83%CF%87%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1_%CE%91%CE%B8%CE%AE%CE%BD%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%81%CE%AD%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%95%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CF%81%CE%AC%CE%BA%CE%B7
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%AC%CF%84%CE%B7%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%84%CE%B1%CF%86%CE%AD%CF%81%CE%BD%CE%B7%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%85%CE%BA%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B5%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%81%CE%BA%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%95%CF%81%CE%AD%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%B1%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AC%CF%87%CE%B7_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%9C%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B8%CF%8E%CE%BD%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AE%CF%83%CF%80%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B3%CE%B9%CE%BF_%CE%8C%CF%81%CE%BF%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%AC%CF%81%CE%B4%CE%B5%CE%B9%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA%CE%BB%CE%AE%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%AD%CE%BC%CF%80%CE%B7
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BB%CE%AD%CE%BE%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%BF%CF%82_%CE%91%2527_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9C%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%B1%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BB%CE%AD%CE%BE%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%BF%CF%82_%CE%91%2527_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9C%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%B4%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%B1%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%BF%CF%80%CF%8D%CE%BB%CE%B5%CF%82
Page 3: Ναυμαχία της Σαλαμίνας

3

Κινήσεις στη ναυμαχία της Σαλαμίνας

αναγκαζόταν να περάσει για να φτάσει στη ΝότιαΕλλάδα και όπου οι Πέρσες δεν θα μπορούσαν ναχρησιμοποιήσουν την αριθμητική υπεροχή τους. Πα-ράλληλα, οι Αθηναίοι θα αντιμετώπιζαν τον περσικόστόλο στο Αρτεμίσιο.[47] Ωστόσο, οι πόλεις της Πε-λοποννήσου, σε περίπτωση αποτυχίας του σχεδίου,σχεδίαζαν να υπερασπιστούν τον Ισθμό της Κορίν-θου, ενώ οι γυναίκες και τα παιδιά των Αθηναίων θαέφευγαν μαζικά στην Τροιζήνα.[48]

Στις Θερμοπύλες, οι Έλληνες αντιστάθηκαν κατάτων Περσών για τρεις ημέρες, πριν περικυκλω-θούν από τους τελευταίους, λόγω της προδοσίας τουΕφιάλτη. Οι Σπαρτιάτες και οι Θεσπιείς παρέμει-ναν στο πεδίο της μάχης, ενώ οι υπόλοιποι σύμμαχοιαποχώρησαν.[49] Ηναυμαχία τουΑρτεμισίου, σε αυτότο σημείο, βρισκόταν σε αδιέξοδο[50] - ωστόσο, ότανέγινε γνωστό το αποτέλεσμα της μάχης των Θερμο-πυλών, οι Αθηναίοι υποχώρησαν.[51]

3 Πρελούδιο

Ο Θεμιστοκλής, μετά την ήττα στις Θερμοπύλες,προσπάθησε να πείσει τους Αθηναίους να εγκατα-λείψουν την πόλη τους, καθώς προέβλεψε την κα-ταστροφή της. Οι Αθηναίοι έφυγαν από την πόληκαι πήγαν στη Σαλαμίνα, στην Αίγινα και στηνΤροιζήνα. Ο Θεμιστοκλής κατάφερε να πείσει τουςΑθηναίους, επικαλούμενος τον χρησμό της Πυθίας,ο οποίος έλεγε ότι οι Αθηναίοι θα σωθούν σε ξύλινατείχη, δηλαδή στις τριήρεις, όπως το ερμήνευσε οΘεμιστοκλής[52]. Όσοι άνδρες ήταν σε θέση να πολε-μήσουν μπήκαν στις τριήρεις, ενώ στην Αθήνα έμει-ναν λίγοι γέροι και άρρωστοι.Ο στόλος των Ελλήνων κατευθύνθηκε στη Σαλαμίνα,με σκοπό να βοηθήσει την εκκένωση της Αττικής. ΟΘεμιστοκλής, παράλληλα, έστειλε επιγραφές στουςΊωνες να μην πολεμήσουν κατά των Ελλήνων:

ἄνδρες Ἴωνες, οὐ ποιέετε δίκαια ἐπὶ

τοὺς πατέρας στρατευόμενοι καὶ τὴν Ἑλ-λάδα καταδουλούμενοι. ἀλλὰ μάλιστα μὲνπρὸς ἡμέων γίνεσθε· εἰ δὲ ὑμῖν ἐστι τοῦτομὴ δυνατὸν ποιῆσαι, ὑμεῖς δὲ ἔτι καὶ νῦνἐκ τοῦ μέσου ἡμῖν ἕζεσθε καὶ αὐτοὶ καὶ τῶνΚαρῶν δέεσθε τὰ αὐτὰ ὑμῖν ποιέειν. εἰ δὲμηδέτερον τούτων οἷόν τε γίνεσθαι, ἀλλ᾽ ὑπ᾽ἀναγκαίης μέζονος κατέζευχθε ἢ ὥστε ἀπί-στασθαι, ὑμεῖς δὲ ἐν τῷ ἔργῳ, ἐπεὰν συμ-μίσγωμεν, ἐθελοκακέετε μεμνημένοι ὅτι ἀπ᾽ἡμέων γεγόνατε καὶ ὅτι ἀρχῆθεν ἡ ἔχθρηπρὸς τὸν βάρβαρον ἀπ᾽ ὑμέων ἡμῖν γέγονεμετάφραση: Άνδρες της Ιωνίας, δεν είναιδίκαιο να πολεμάτε εναντίον των πατέρωνσας και να υποδουλώνετε την Ελλάδα. Θαήταν καλύτερο για εσάς να πολεμάτε στοπλευρό μας. Αλλά αν αυτό δεν είναι δυνατό,τουλάχιστον κατά τη διάρκεια της μάχης ναμείνετε στην άκρη και να πείσετε τους Κά-ρες να κάνουν το ίδιο. Αλλά αν δεν μπορείτενα κάνετε ούτε το ένα ούτε το άλλο, αν απο-φασίσετε να μείνετε με το πλευρό της με-γαλύτερης δύναμης, όταν θα έρθουμε σταχέρια, να ενεργήσετε ως δειλοί και να θυ-μάστε ότι είμαστε το ίδιο αίμα και ότι η αι-τία της εχθρότητας με τους βάρβαρους προ-ήλθε από εσάς.[53]

Μετά τη νίκη τους στις Θερμοπύλες, οι Πέρσες κατέ-στρεψαν τη Βοιωτία, τις Πλαταιές και τις Θεσπιές,ενώ αργότερα κινήθηκαν για να καταλάβουν τηνάδεια Αθήνα[54]. Στη Σαλαμίνα, ο Σπαρτιάτης ναύ-αρχος Ευρυβιάδης και οι υπόλοιποι Πελοποννήσιοιεπέμεναν να προστατεύσουν τον Ισθμό της Κορίνθου,καταστρέφοντας τον μοναδικό δρόμο που οδηγούσεεκεί και χτίζοντας τείχος γύρω από αυτό[55].Ο Θεμιστοκλής, από την άλλη, επέμενε ότι ο ελ-ληνικός στόλος έπρεπε να μείνει στη Σαλαμίνα γιανα πολεμήσει. Στο συμβούλιο που συγκλήθηκε πριντη ναυμαχία, ο Θεμιστοκλής διέκοπτε συνέχεια τονναύαρχο των Κορινθίων, Αδείμαντο. Ο Ευρυβιάδης,τότε, του είπε ότι αυτούς που ξεκινούν πριν το σύν-θημα τους ραπίζουν, ενώ ο Θεμιστοκλής του απά-ντησε ότι αυτοί που ξεκινούν πολύ μετά το σύνθημαδεν παίρνουν ποτέ βραβείο. Ο Ευρυβιάδης προσπά-θησε να χτυπήσει τον Θεμιστοκλή, ο οποίος απέφυγετο χτύπημα και είπε την γνωστή φράση πάταξον μέν,ἄκουσον δέ. Τότε ο Ευρυβιάδης ηρέμησε[56].Ο Αδείμαντος πίστευε ότι ο ελληνικός στόλοςέπρεπε να σταματήσει τους Πέρσες στον Ισθμό τηςΚορίνθου[57]. Ο Θεμιστοκλής θύμισε στους συμμά-χους τη ναυμαχία του Αρτεμισίου λέγοντας ότι η ναυ-μαχία σε κλειστό χώρο θα λειτουργούσε προς όφε-λος τους[57]. Ο Αδείμαντος όμως αποκάλεσε απά-τριν τον Θεμιστοκλή, επειδή ο Ξέρξης είχε κάψει τηνΑθήνα[56]. Οργισμένος, ο Θεμιστοκλής δήλωσε ότι οιΑθηναίοι είχαν την πατρίδα τους στις 200 τριήρεις

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CE%B8%CE%BC%CF%8C%CF%82_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9A%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%BD%CE%B8%CE%BF%CF%85
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CE%B8%CE%BC%CF%8C%CF%82_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9A%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%BD%CE%B8%CE%BF%CF%85
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%81%CE%BF%CE%B9%CE%B6%CE%AE%CE%BD%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BC%CE%AF%CE%BD%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%AF%CE%B3%CE%B9%CE%BD%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%81%CE%BF%CE%B9%CE%B6%CE%AE%CE%BD%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%85%CE%B8%CE%AF%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%BF%CE%B9%CF%89%CF%84%CE%AF%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BB%CE%B1%CF%84%CE%B1%CE%B9%CE%AD%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CF%83%CF%80%CE%B9%CE%AD%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%85%CF%81%CF%85%CE%B2%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%B7%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B4%CE%B5%CE%AF%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%82_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9A%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%BD%CE%B8%CE%BF%CF%85
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B1%CF%85%CE%BC%CE%B1%CF%87%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%91%CF%81%CF%84%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CF%83%CE%AF%CE%BF%CF%85
Page 4: Ναυμαχία της Σαλαμίνας

4 4 ΔΥΝΑΜΕΙΣ

που έφεραν στη Σαλαμίνα[56], προειδοποιώντας τουςΈλληνες ότι οι Αθηναίοι μπορούσαν να μεταβούνστην Ιταλία, όπου θα έβρισκαν καλύτερη πατρίδα καιοι Έλληνες θα θυμηθούν τα λόγια του γιατί θα μεί-νουν χωρίς στόλο[58]. Ο Ευρυβιάδης υποχώρησε[59]αλλά οι άλλοι στρατηγοί, βλέποντας την Αθήνα νακαίγεται και τον εχθρικό στόλο να βρίσκεται στο Φά-ληρο, ετοιμάζονταν να πλεύσουν στον Ισθμό της Κο-ρίνθου.Τη νύχτα, οΘεμιστοκλής έστειλε στο περσικό στρατό-πεδο τον Σίκιννο, για να πει στους Πέρσες ότι μερικοίΈλληνες σκόπευαν να φύγουν από τη Σαλαμίνα καιότι ήταν η καλύτερη ευκαιρία για να τους περικυκλώ-σουν και να τους καταστρέψουν[60]. Ο Θεμιστοκλήςζήτησε επίσης από τον Σίκιννο να πει στον Ξέρξη ότιοι Πέρσες θα επικρατούσαν στον πόλεμο, όχι οι Έλ-ληνες[60].

4 Δυνάμεις

4.1 Ελληνικός στόλος

Ελληνική τριήρης

Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι ο συμμαχικός στόλος είχε378 τριήρεις, και αναφέρει τον αριθμό των πλοίωνπου έστειλε κάθε πόλη-κράτος (όπως φαίνεται στονπαρακάτω πίνακα).[61] Παρ' ολ' αυτά, σύμφωνα μετις προσθέσεις, οι Έλληνες διέθεταν 366 πλοία. Δεναναφέρεται ρητά ότι όλες οι 378 τριήρεις πολέμησανστη Σαλαμίνα (ἀριθμὸς δὲ ἐγένετο ὁ πᾶς τῶν νεῶν,πάρεξ τῶν πεντηκοντέρων, τριηκόσιαι καὶ ἑβδομή-κοντα καὶ ὀκτώ)[1] και επίσης λέει ότι οι Αιγινήτεςσυμμετείχαν με 30 τριήρεις (νησιωτέων δὲ Αἰγινῆταιτριήκοντα παρείχοντο).[62] Ο ιστορικός Macaulay πι-στεύει ότι η διαφορά αφορά τη φρουρά που έπλευσεαπό την Αίγινα.[63] Όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος, δύοπερσικά πλοία αυτομόλησαν στους Έλληνες, έναπριν τη ναυμαχία του Αρτεμισίου και ένα πριν τηναυμαχία της Σαλαμίνας, άρα ο συνολικός στόλοςπρέπει να είναι 380 πλοία.[64]

Σύμφωνα με τον Αισχύλο, ο οποίος συμμετείχε στηναυμαχία, ο ελληνικός στόλος είχε 310 τριήρεις.[65]Ο Κτησίας ισχυρίζεται ότι ο αθηναϊκός στόλος είχεμόνο 110 τριήρεις, αριθμός ο οποίος συνδέεται με τοναριθμό του Αισχύλου.[66] Σύμφωνα με τον Υπερείδη,

ο ελληνικός στόλος είχε μόνο 220 πλοία.[67] Ο στό-λος ήταν, στην πραγματικότητα, υπό την ηγεσία τουΘεμιστοκλή, αλλά τυπικά ήταν υπό τη διοίκηση τουΣπαρτιάτη Ευρυβιάδη, όπως είχε συμφωνηθεί στοσυμβούλιο του 481 π.Χ.[44] Αν και ο Θεμιστοκλήςπροσπάθησε να διεκδικήσει την αρχηγία του στόλου,οι αντίζηλες των Αθηναίων ναυτικές δυνάμεις (Κο-ρίνθιοι, Αιγινήτες, Μεγαρείς) είχαν αντίρρηση καιγια συμβιβαστική λύση η ηγεσία του στόλου δόθηκεστη Σπάρτη, αν και δεν είχε ναυτική παράδοση.[44]

4.2 Περσικός στόλος

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ο περσικός στόλος είχε1.207 τριήρεις.[73] Ωστόσο, από αυτά τα πλοία, το 1/3χάθηκε στηΜαγνησία, λόγω καταιγίδας,[74] περισσό-τερα από 200 χάθηκαν στην Εύβοια,[75] ενώ τουλάχι-στον 50 πλοία καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια τηςναυμαχίας του Αρτεμισίου.[75][76] Ο Ηρόδοτος ισχυ-ρίζεται ότι αυτές οι απώλειες αντικαταστάθηκαν στοσύνολο τους,[77] αλλά νωρίτερα αναφέρει ότι οι κά-τοικοι της Θράκης (και των κοντινών περιοχών) πρό-σφεραν στους Πέρσες 120 πλοία.[78] ΟΑισχύλος συμ-φωνεί με τον Ηρόδοτο, και αναφέρει ότι 207 πλοίαήταν γρήγορα.[65] Ο Διόδωρος Σικελιώτης[79] και οΛυσίας[80] ισχυρίζονται ότι 1.200 πλοία του περσικούστόλου συναθροίστηκαν στον Δορίσκο, την άνοιξητου 480 π.Χ. Ο αριθμός των 1.207 (μόνο για την αρχή)δίνεται επίσης από τονΈφορο,[81] καθώς ο δάσκαλοςτου Ισοκράτης ισχυρίζεται ότι συναθροίστηκαν 1.300πλοία στη Δορίσκο και 1.200 στη Σαλαμίνα.[82][83] ΟΚτησίας δίνει άλλο αριθμό, χίλια πλοία,[66] καθώς οΠλάτωνας αναφέρει ότι οι Πέρσες είχαν χίλια πλοίακαι περισσότερα.[84]

Ο αριθμός των 1.207 περσικών πλοίων εμφανίστηκεπολύ νωρίς στις ιστορικές αναφορές (472 π.Χ), και οιΈλληνες φαίνεται πραγματικά να πίστευαν ότι αντι-μετώπισαν τόσα πολλά πλοία. Εξαιτίας της συνοχήςστις αρχαίες πηγές, μερικοί σύγχρονοι ιστορικοί συμ-φωνούν ότι οι Πέρσες είχαν 1.207 πλοία[85][86][87] -άλλοι δεν δέχονται αυτό τον αριθμό, αναφέρονταςότι μοιάζει περισσότερο με παραπομπή στον ελλη-νικό στόλο στην Ιλιάδα, και γενικά θεωρείται ότι οιΠέρσες μπορούσαν να έχουν μόνο περίπου 600 πο-λεμικά πλοία στο Αιγαίο.[87][88][89] Ωστόσο, πολύ λί-γοι φαίνεται να δέχονται ότι στη Σαλαμίνα συμμετεί-χαν τόσα περσικά πλοία - ο πιο σωστός, κατά τουςπερισσότερους, αριθμός είναι περίπου 600-800 περ-σικά πλοία.[90][91][92] Αυτός επίσης είναι ο αριθμόςπου δίνεται αν προσθέσουμε τον αριθμό των περσι-κών πλοίων μετά το Αρτεμίσιο (~550) και των ενισχύ-σεων (120), που αναφέρονται από τον Ηρόδοτο.[78]

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%AF%CE%BA%CE%B9%CE%BD%CE%BD%CE%BF%CF%82_(%CE%BC%CE%AD%CF%84%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%82)
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%81%CE%B9%CE%AE%CF%81%CE%B7%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B9%CF%83%CF%87%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%AF%CE%B1%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A5%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B5%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%85%CF%81%CF%85%CE%B2%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%B7%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%BF%CE%BC%CF%8C%CF%82_%CE%9C%CE%B1%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%AF%CE%B1%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B9%CF%8C%CE%B4%CF%89%CF%81%CE%BF%CF%82_%CE%A3%CE%B9%CE%BA%CE%B5%CE%BB%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B7%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CF%85%CF%83%CE%AF%CE%B1%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%88%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%BF%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%AC%CF%84%CE%B7%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%84%CE%B7%CF%83%CE%AF%CE%B1%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BB%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD%CE%B1%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CE%BB%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%B1
Page 5: Ναυμαχία της Σαλαμίνας

5

5 Στρατηγική και τακτική

Οι Πέρσες, σύμφωνα με τους σύγχρονους ιστορικούς,είχαν σκοπό να καταλάβουν, μέσα σε μικρό χρο-νικό διάστημα, την Ελλάδα, έχοντας φέρει μεγάλεςδυνάμεις.[93] Από την άλλη, οι Έλληνες αποφάσισαννα αντιμετωπίσουν τους Πέρσες σε στενούς χώρους,όπου δεν θα ήταν χρήσιμη η αριθμητική υπεροχήτους. Ο Ξέρξης δε φανταζόταν τέτοια αντίσταση,για αυτό περίμενε τέσσερις μέρες να διασκορπιστούνοι Έλληνες στις Θερμοπύλες.[94] Ο χρόνος ήταν ζω-τικής σημασίας παράγων για τους Πέρσες, καθώςδεν μπορούσαν να συντηρούν τον στρατό τους γιαπολύ καιρό, και ο Ξέρξης επιθυμούσε να επιστρέ-ψει γρήγορα στην Περσία.[95] Η μάχη των Θερμο-πυλών απέδειξε ότι η μετωπική επίθεση κατά τωνΕλλήνων ήταν άχρηστη, και ότι, με τους Σύμμαχουςστον Ισθμό, η κατάληψη της Ελλάδος από την ξηράήταν σχεδόν απίθανη.[96] Όμως, η μάχη των Θερμο-πυλών απέδειξε επίσης ότι οι Έλληνες καταστρέφο-νταν όταν οι Πέρσες τους υπερφαλάγγιζαν.[97] Για νακαταστρέψει τους σύμμαχους στον Ισθμό, έπρεπε ναπετύχει σοβαρή νίκη σε ναυμαχία, κάτι που θα τουέδινε την ευκαιρία να τελειώσει γρήγορα και νικη-φόρα τον πόλεμο.[95] Από την άλλη, οι Έλληνες θααπέφευγαν την καταστροφή μόνο αν περικύκλωνανκαι κατέστρεφαν τον περσικό στόλο, όπως ήλπιζε οΘεμιστοκλής.[98]

Οι Πέρσες, σύμφωνα με τους σύγχρονους ιστορικούς,δεν έπρεπε να είχαν πολεμήσει στη Σαλαμίνα, καθώςθα είχαν τακτικό μειονέκτημα.[97] Ο Ηρόδοτος, στοβιβλίο Ουρανία, αναφέρεται στο συνέδριο που έγινεπριν την ναυμαχία της Σαλαμίνας, στο οποίο μόνοη Αρτεμισία τάχθηκε κατά της ιδέας για ναυμαχίαστην Σαλαμίνα, λέγοντας τα εξής:

Αυτή είναι η συμβουλή μου για σένα:μην δώσεις μάχη στη θάλασσα. Οι άνδρεςτους είναι ανώτεροι από τους δικούς μαςστη θάλασσα όπως οι άνδρες είναι ανώτε-ροι των γυναικών [...] Θα πρέπει να σουεξηγήσω πώς θα εξελιχθούν τα πράγματαγια τον αντίπαλο. Αν δεν επιτεθείς αλλάκρατήσεις τον στόλο στην ακτή, ή αν επι-τεθείς στην Πελοπόννησο, δέσποτα, θα πε-τύχεις τους στόχους σου χωρίς κόπο. Δενθα μπορέσουν οι Έλληνες να σου αντιστα-θούν πολύν καιρό, θα σκορπιστούν και θαγυρίσουν στις πόλεις τους. Δεν έχουν προ-μήθειες σε αυτό το νησί, όπως με πληρο-φόρησαν, ούτε είναι φυσικό, αν στείλειςστρατό στην Πελοπόννησο, να μείνουν εδώόσοι κατάγονται από εκεί ούτε να ναυμα-χήσουν για τους Αθηναίους. Αν όμως απο-φασίσεις να δώσεις ναυμαχία, φοβάμαι ότιθα κακοπάθει ο στόλος αλλά και ο στρατόςσυγχρόνως.[99]

Οι Πέρσες είχαν αρκετά πλοία για να αντιμετωπί-σουν τουςΈλληνες στη Σαλαμίνα και να στείλουν έναμικρό στόλο στην Πελοπόννησο.[97] Παρ' ολ' αυτά, οιδύο πλευρές αποφάσισαν να δώσουν μια ναυμαχία,με την ελπίδα να αλλάξουν αποφασιστικά την πορείατου πολέμου.[98]

Οι Πέρσες είχαν πλεονέκτημα, λόγω αριθμητικήςυπεροχής και περισσότερων ποιοτικών πλοίων.[100]Οι Πέρσες, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, είχαν καλύ-τερους ναυτικούς[100][101]- τα περισσότερα αθηναϊκάπλοία (και κατ' επέκταση το μεγαλύτερο μέρος τουστόλου) είχαν δημιουργηθεί πρόσφατα και τα πλη-ρώματα τους δεν ήταν έμπειρα.[102] Η πιο κοινήθαλάσσια τακτική στην Μεσόγειο αυτό τον καιρόήταν ο εμβολισμός (οι τριήρεις ήταν εξοπλισμένεςμε ένα έμβολο), ή η χρησιμοποίηση οπλιτών (επι-βατών, όπως οι σημερινοί πεζοναύτες).[103] Οι Πέρ-σες και οι Έλληνες της Μικράς Ασίας είχαν αρχί-σει να χρησιμοποιούν έναν ελιγμό που ήταν γνω-στός ως «διέκπλους»[104]. Κατά τον ελιγμό αυτόν, τοπλοίο εισχωρούσε σε κενό μεταξύ πλοίων της εχθρι-κής παράταξης και έστρεφε απότομα, εμβολίζονταςτο εχθρικό πλοίο στα πλευρά.[103] ΟιΠέρσες είχαν αρ-κετά έμπειρους ναυτικούς για τον ελιγμό αυτό, αλλάοι Έλληνες είχαν σχεδιάσει μια τακτική για να τονεξουδετερώσουν.[103]

Υπήρξαν πολλές συζητήσεις σχετικά με το αξιόμαχοτου ελληνικού και του περσικού στόλου. Ο Ηρόδοτοςαναφέρει ότι τα ελληνικά πλοία ήταν βαρύτερα, άρακαι λιγότερο ευέλικτα.[77] Σύμφωνα με σύγχρονουςιστορικούς, τα ελληνικά πλοία ήταν βαρύτερα εκ κα-τασκευής ή δεν είχαν στεγνώσει από τον χειμώνα.[103]Άλλοι αναφέρουν ότι το μεγάλο βάρος των ελληνικώνπλοίων προερχόταν από το βάρος των οπλιτών (επι-βατών), είκοσι από τους οποίους φαίνεται να ζύγι-ζαν (με τον εξοπλισμό τους) δύο τόνους.[103] Το με-γάλο βάρος θα μείωνε τις πιθανότητες των Ελλήνωννα αποκρούσουν τον διέκπλουν.[103] Παρ' ολ' αυτά,φαίνεται ότι οι Έλληνες είχαν περισσότερους από τοκανονικό οπλίτες, γιατί η κύρια τακτική τους ήταν ηεπιβίβαση (ρεσάλτο).[103] Πράγματι, ο Ηρόδοτος ανα-φέρει ότι οι Έλληνες δεν βύθιζαν πλοία στο Αρτεμί-σιο, αλλά τα αιχμαλώτιζαν.[76] Μεταξύ των σύγχρο-νων ιστορικών διατυπώθηκε η άποψη ότι το μεγάλοβάρος των ελληνικών πλοίων τους επέτρεψε να αντέ-ξουν τους ισχυρούς ανέμους στις ακτές της Σαλαμί-νας και να αποφύγουν τον εμβολισμό ή μάλλον τιςσυνέπειές του.[105]

Οι Πέρσες μπορούσαν να νικήσουν τον ελληνικόστόλο σε ναυμαχία στον ανοικτό χώρο, λόγω αριθμη-τικής υπεροχής και μεγαλύτερης ναυτικής εμπειρίας,ενώ οι Έλληνες μπορούσαν να νικήσουν τους Πέρ-σες μόνο σε στενό χώρο, όπου η αριθμητική υπεροχήτων Περσών θα τους προκαλούσε προβλήματα.[57] Ηναυμαχία του Αρτεμισίου έδειξε στους Έλληνες ότιμπορούσαν να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες, αλλάχρειάζονταν πιο στενό χώρο από ότι τοΑρτεμίσιο.[106]

Page 6: Ναυμαχία της Σαλαμίνας

6 6 ΜΑΧΗ

Σύμφωνα με τον Lazenby (Λάζενμπι), οι Πέρσες επι-τέθηκαν στη Σαλαμίνα επειδή ήταν σίγουροι γιατην νίκη τους και επειδή έπεσαν στην παγίδα τουΘεμιστοκλή.[97]

6 Μάχη

Ο Τομ Χόλλαντ αναφέρει ότι η ναυμαχία της Σαλα-μίνας δεν περιγράφτηκε καλά από τις αρχαίες πηγέςκαι είναι αδύνατο κάποιος από τους συμμετέχοντες(πλην του Ξέρξη) να έχει πλήρη εικόνα της μάχης[107].

6.1 Παρατάξεις

Όπως αναφέρει ο Διόδωρος, οι Αθηναίοι παρατά-χθηκαν στα αριστερά, με τους Σπαρτιάτες (μαζί μετους Αιγινήτες και τους Μεγαρείς) στα δεξιά.[108][109]Ο ελληνικός στόλος φαίνεται να διαμορφώθηκε σεδύο τάξεις, λόγω του πολύ στενού χώρου.[110] Ο Ηρο-δότος αναφέρει ότι ο ελληνικός στόλος εκτείνεται σεγραμμή από τον βορρά στον νότο (από τον σημερινόΆγιο Γεώργιο μέχρι την Κυνόσουρα).[111] Ο Διόδω-ρος αναφέρει ότι ο ελληνικός στόλος παρατάχθηκεαπό την ανατολή ως τη δύση, από την Σαλαμίνα μέ-χρι το Αιγάλεω Όρος - θεωρείται λανθασμένο καθώςη περιοχή (Αιγάλεω Όρος) ήταν υπό την κατοχή τωνΠερσών.[111]

Ο περσικός στόλος, το απόγευμα πριν τη ναυμαχία,στάλθηκε να κλείσει την έξοδο από τα στενά. Ο Ηρό-δοτος πιστεύει ότι οι Πέρσες εισήλθαν στα Στενά τηςΣαλαμίνας το σούρουπο, περιμένοντας τους Έλλη-νες να βγούν, έτσι ώστε να τους καταστρέψουν.[112]Μερικοί σύγχρονοι ιστορικοί συμφωνούν με αυτή τηνάποψη, ενώ άλλοι δηλώνουν ότι οι Πέρσες δεν μπο-ρούσαν να κάνουν ελιγμούς σε στενό χώρο κατά τηδιάρκεια της νύχτας.[113][114] Υπάρχουν δύο θεωρίες- είτε οι Πέρσες έκλεισαν την έξοδο από τα στενά καιεισήλθαν στα στενά με την ανατολή του ήλιου είτεπαρατάχθηκαν στα στενά την νύχτα.[113][114] Οι Πέρ-σες περιέστρεψαν τον στόλο τους από την άκρη της

Κυνόσουρας, έτσι ώστε από μια αρχική προσέγγισηανατολής-δύσης (εμποδίζοντας την έξοδο), να έρ-θουν γύρωαπό μια ευθυγράμμιση βορρά-νότου (δείτετο διάγραμμα).[115] Ο περσικός στόλος φαίνεται ναδιαμορφώθηκε σε 3 τάξεις των πλοίων (σύμφωνα μετον Αισχύλο) - με τους Φοίνικες στα δεξιά (ΑιγάλεωΌρος), τους Ίωνες στα αριστερά και τους υπόλοιπουςστο κέντρο.[108]

Ο Διόδωρος δηλώνει ότι ο Ξέρξης έστειλε τους Αι-γύπτιους να κλείσουν τον δίαυλο μεταξύ Σαλαμίναςκαι Μεγάρων.[116] Αν ο Ξέρξης σκόπευε να παγιδεύ-σει τους Έλληνες, αυτή η κίνηση θα προκαλούσε αί-σθηση (ειδικά όταν δεν περίμενε να ναυμαχήσει μετους Έλληνες). Παρόλα αυτά, ο Ηρόδοτος δεν ανα-φέρει κάτι τέτοιο (πιθανώς παραπέμπει στην παρου-σία των Αιγυπτίων στην κύρια μάχη), με μερικούςσύγχρονους ιστορικούς να απορρίπτουν τη θεωρίααυτή[115], ενώ άλλοι να τη δέχονται. Ο Ξέρξης επί-σης έστειλε λίγο στρατό στην Ψυττάλεια, με σκοπόνα σκοτώσει όσους Έλληνες κατέληγαν εκεί.

6.2 Πρώτη φάση

Δεδομένου ότι οι Πέρσες αποφάσισαν να μην επιτε-θούν στους Έλληνες μέχρι την ανατολή του ηλίου,είχαν αυτοί την ευκαιρία, αφού δεν σκέφτονταν ναδιαφύγουν, να προετοιμαστούν τη νύχτα. Μετά τονλόγο του Θεμιστοκλή, οι ναύτες επιβιβάστηκαν καιτα πλοία ήταν έτοιμα[117]. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο,την αυγή, όταν οι Έλληνες μπήκαν στα πλοία τους, οιΠέρσες τους επιτέθηκαν[117][118]. Αν οι Πέρσες εισήλ-θαν στα στενά κατά το ξημέρωμα, οι Έλληνες είχανχρόνο να πάρουν τις θέσεις τους[113].Ο Αισχύλος δηλώνει ότι όταν οι Πέρσες εισήλθανστα στενά, πριν δουν τον ελληνικό στόλο, είχανακούσει το πολεμικό τραγούδι των Ελλήνων, τονπαιάνα:[65][113]

Ὦ παῖδες Ἑλλήνων ἴτε,ἐλευθεροῦτε πατρίδ', ἐλευθεροῦτε δὲπαῖδας, γυναῖκας, θεῶν τέ πατρῴων ἕδη,θήκας τε προγόνων:νῦν ὑπὲρ πάντων ἀγών.

Εμπρός, γιοί των Ελλήνων,

Ελευθερώστε την πατρίδα,

Ελευθερώστε τα παιδιά σας, τις γυναίκεςσας,

Τους βωμούς των θεών των πατέρων σας

Και τους τάφους των προγόνων σας:

Τώρα είναι ο αγώνας για τα πάντα.

Ο Ηρόδοτος αναφέρει τον ισχυρισμό των Αθηναίων,ότι στην αρχή της μάχης οι Κορίνθιοι ύψωσαν τα

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%85%CE%BD%CF%8C%CF%83%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B1_%CE%A3%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BC%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AD%CE%B3%CE%B1%CF%81%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A8%CF%85%CF%84%CF%84%CE%AC%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%B9%CE%AC%CE%BD%CE%B1%CF%82
Page 7: Ναυμαχία της Σαλαμίνας

7

πανιά τους και υποχώρησαν στα βόρεια και ότιεπέστρεψαν όταν είχαν όλα τελειώσει [119] - παρ'ολ' αυτά, οι υπόλοιποι Έλληνες δεν πίστεψαν τουςΑθηναίους[119]. Σύμφωνα με τον Χόλλαντ, οι Κορίν-θιοι κατευθύνθηκαν στα βόρεια για να ελέγξουν ανυπήρχε εκεί ο αιγυπτιακός στόλος[113]. Από την άλλη,φαίνεται ότι η υποχώρηση των Κορινθίων οδήγησετους Πέρσες σε επίθεση.[113]

Εκείνη τη στιγμή, φαίνεται ότι οι Πέρσες αποδιορ-γανώθηκαν, ενώ ήταν φανερό ότι οι Έλληνες ήτανέτοιμοι για επίθεση[109][110][113]. Αλλά, αντί να επιτε-θούν, οι Έλληνες υποχώρησαν[118]. Σύμφωνα με τονΠλούταρχο, αυτό έγινε για να παραταχθούν σε καλύ-τερη θέση και για να κερδίσουν χρόνο[120]. Σύμφωναμε τονΗρόδοτο, οιΈλληνες, καθώς υποχωρούσαν, εί-δαν μια γυναίκα που τους έλεγεὦδαιμόνιοι, μέχρι κό-σου ἔτι πρύμνην ἀνακρούεσθε (μετ. ω δαιμόνιοι, μέ-χρι που σκοπεύετε να φθάσετε με τα πλοία σας;).[121]

Ο Σπαρτιάτης ναύαρχος Ευρυβιάδης έδωσε το σήμαγια επίθεση. Στην αρχή, ένα ελληνικό πλοίο, με ένααπλό χτύπημα, διέλυσε το πιο κοντινό περσικό πλοίο.Οι Αθηναίοι δήλωσαν ότι ήταν το πλοίο του Αμεινία,Αθηναίου από τηνΠαλλήνη, αν και οι Αιγινήτες ισχυ-ρίστηκαν ότι ήταν ένα από τα δικά τους πλοία[118].Τότε, τα ελληνικά πλοία επιτέθηκαν[122].

6.3 Κύρια μάχη

ΗΝαυμαχία στη Σαλαμίνα (Die Seeschlacht bei Salamis), τουΓερμανού Βίλχελμ φον Κάουλμπαχ

Οι λεπτομέρειες της μάχης είναι πρόχειρες, ενώ κανέ-νας από τους συμμετέχοντες δεν θα μπορούσε να δειτι γινόταν σε ολόκληρο το πεδίο της μάχης, πλην τουΞέρξη και των στρατηγών του[113]. Είναι γνωστό ότιοι ελληνικές τριήρεις είχαν μεγάλο έμβολο στο μπρο-στινό μέρος, έτσι ώστε να καταστρέφουν τα εχθρικάπλοία[103]. Αν ο εμβολισμός δεν έφερνε το επιθυμητόαποτέλεσμα, τότε ξεκινούσε μάχη μεταξύ των στρα-τιωτών που υπήρχαν στα πλοία[113] Οι Έλληνες είχανοπλίτες με βαρύ οπλισμό, ενώ οι Πέρσες φαίνεται ναείχαν οπλίτες με ελαφρύτερο οπλισμό[123].Στο θέατρο της ναυμαχίας, η πρώτη γραμμή μάχηςτων Περσών απωθήθηκε από τους Έλληνες, εμπο-δίζοντας την προώθηση της δεύτερης και της τρί-

της γραμμής[124]. Ο Θεμιστοκλής, παράλληλα, κα-τάφερε να χωρίσει στα δύο το δεξιό μέρος της πα-ράταξης των Φοινίκων. Ο Αριαβίγνης (αδερφός τουΞέρξη[124]) σκοτώθηκε στην αρχή της μάχης[113]. Στοκέντρο, οι Έλληνες κατάφεραν να χωρίσουν τον περ-σικό στόλο στα δύο[113].Ο Ηρόδοτος αναφέρει, εκείνη τη στιγμή, την ιστορίατης Αρτεμισίας. Το πλοίο της είχε βρεθεί κυνηγημένοαπό τον Αμεινία. Τότε, για να ξεφύγει, εμβόλισε τοπλοίο του Δαμασιθύμου, βασιλιά των Καλυνδέων -αυτό έπεισε τους Αθηναίους ότι το πλοίο της Αρτε-μισίας ήταν φιλικό[125]. Ο Ξέρξης, ο οποίος παρακο-λουθούσε τη ναυμαχία από τοΑιγάλεωΌρος, ρώτησενα μάθει ποιος είχε βυθίσει το πλοίο, το οποίο θεώ-ρησε ελληνικό. Κάποιος του απάντησε πως αυτή πουτο βύθισε ήταν η Αρτεμισία. Τότε ο Ξέρξης είπε «οἱμὲν ἄνδρες γεγόνασί μοι γυναῖκες, αἱ δὲ γυναῖκες ἄν-δρες» (μετ. οι άνδρες μου έγιναν γυναίκες και οι γυ-ναίκες άνδρες).[126] Ορισμένοι Φοίνικες προσπάθη-σαν να κατηγορήσουν τους Ίωνες για δειλία πριν τοτέλος της μάχης[127]. Αλλά ο Ξέρξης διέταξε να απο-κεφαλιστούν οι Φοίνικες επειδή είχαν κατηγορήσειτους πιο «ευγενείς» άνδρες του περσικού στόλου[127].Ακολούθησε η καταδίωξη και η καταστροφή τουπερσικού στόλου, ο οποίος υποχώρησε στο Φάληρο.Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Αιγινήτες τους έστησανενέδρα[129] - μερικά περσικά πλοία κατευθύνθηκανστο λιμάνι, στο Φάληρο, όπου βρίσκονταν ο περσικόςστρατός[130]. Ο Αριστείδης, μαζί με ένα σώμα οπλι-τών, κατευθύνθηκε στην Ψυττάλεια, για να εξοντώ-σει όσους Πέρσες άφησε εκεί ο Ξέρξης[131].Οι Έλληνες έχασαν 40 τριήρεις, ενώ οι Πέρσες φαίνε-ται να έχασαν 200 πλοία - είναι γνωστό ότι το επόμενοέτος είχαν 300 πλοία[132]. Ο αριθμός των περσικώναπωλειών εξαρτάται από τον αριθμό των περσικώνπλοίων που θα δεχτούμε ότι βυθίστηκαν ή αιχμαλω-τίστηκαν - ο Ηρόδοτος δηλώνει ότι πολλοί Πέρσες χά-θηκαν επειδή δεν ήξεραν να κολυμπούν[124].

7 Αποτελέσματα

Μετά τη ναυμαχία, ο Ξέρξης δοκίμασε να χτίσει γέ-φυρα απέναντι από τα στενά για να επιτεθεί στουςΑθηναίους, αλλά απέτυχε[94]. Ο Ηρόδοτος αναφέρε-ται σε ένα πολεμικό συνέδριο μετά τη ναυμαχία, όπουο Μαρδόνιος είπε:

Δέσποτα, μη λυπάσαι για αυτό που έγινεκαι μη το θεωρείς μεγάλη συμφορά. Δενεξαρτάται από τα ξύλα ο αγώνας που θαμας τα δώσει όλα, αλλά από τους άνδρεςκαι τα άλογα [...] Αν θέλεις, θα επιτεθούμεστην Πελοπόννησο, αν όχι, μπορούμε να πε-ριμένουμε [...] Μη κάνεις τίποτα, Βασιλιά,

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BB%CE%BF%CF%8D%CF%84%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%BF%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%AE%CE%BD%CE%B7
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%AF%CE%BB%CF%87%CE%B5%CE%BB%CE%BC_%CF%86%CE%BF%CE%BD_%CE%9A%CE%AC%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BC%CF%80%CE%B1%CF%87
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%B2%CE%AF%CE%B3%CE%BD%CE%B7%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CF%84%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CF%83%CE%AF%CE%B1_%CE%91%2527_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%B1%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A8%CF%85%CF%84%CF%84%CE%AC%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CE%B1
Page 8: Ναυμαχία της Σαλαμίνας

8 8 ΣΗΜΑΣΙΑ

Η Στήλη των Όφεων, στον Ιππόδρομο της Κωνσταντι-νούπολης σήμερα, ένα μνημείο για τη συμμαχία τους, τοοποίο δημιουργήθηκε από τους Σύμμαχους μετά τη νίκηστις Πλαταιές

που θα γελοιοποιήσει τους Πέρσες στουςΈλληνες, γιατί δεν φάνηκαν οι Πέρσες δει-λοί. Αν οι Φοίνικες και οι Αιγύπτιοι και οιΚύπριοι και οι Κύλικες φάνηκαν δειλοί, δενφταίνε οι Πέρσες [...] Αν δεν θέλεις να μεί-νεις στην Ελλάδα, γύρισε πίσω με το με-γαλύτερο μέρος του στρατού και άφησέ μευποδουλώσω την Ελλάδα για σένα με τρια-κόσιες χιλιάδες στρατού που θα διαλέξωεγώ.[133]

Ο Ξέρξης, φοβούμενος ότι οι Έλληνες θα κατέστρε-φαν τη γέφυρα του Ελλησπόντου, αποφάσισε ναυποχωρήσει με το μεγαλύτερο μέρος του στρατούτου[134] - ο Μαρδόνιος έμεινε με τους στρατιώτες πουδιάλεξε[135]. Ο Μαρδόνιος πέρασε τον χειμώνα στηΒοιωτία και στη Θεσσαλία, ενώ οι Αθηναίοι επέστρε-

ψαν στην πόλη τους[94].Οι Αιγινήτες πήραν το αριστείο της ανδρείας[53][136].Για τον στρατηγό που αρίστευσε, οι στρατηγοίψήφισαν πρώτα τον εαυτό τους και μετά τονΘεμιστοκλή[136][137]. Οι Σπαρτιάτες έδωσαν στε-φάνι ανδρείας στον Ευρυβιάδη και στον Θεμι-στοκλή στεφάνι αριστείας στη σύνεση και στηνεπιτηδειότητα[136][138].Το επόμενο έτος, ο Μαρδόνιος ανακατέλαβε τηνΑθήνα. Αλλά, οι Έλληνες, υπό την ηγεσία των Σπαρ-τιατών, αποφάσισαν να αντιμετωπίσουν σε μάχη τονΜαρδόνιο, για αυτό βάδισαν για την Αττική[139]. ΟΜαρδόνιος υποχώρησε στη Βοιωτία, για να δελεάσειτους Έλληνες να πολεμήσουν στις Πλαταιές.[139] Στημάχη των Πλαταιών, το ελληνικό πεζικό συνέτριψετους Πέρσες, ενώ στη μάχη της Μυκάλης, ο ελλη-νικός στόλος πέτυχε σοβαρή νίκη επί του περσικούστόλου.[139]

8 Σημασία

Η ναυμαχία της Σαλαμίνας αποτελεί σημείο καμπήςστους Περσικούς Πολέμους[96]. Χάρη στη νίκη τους,οι Έλληνες κατάφεραν να επιβιώσουν, ενώ οι Πέρ-σες υπέστησαν σοβαρές υλικές ζημιές.[140] Στις μάχεςτωνΠλαταιών και τηςΜυκάλης, η απειλή για την κα-τάληψη της Ελλάδος διαλύθηκε και οι Έλληνες πέ-ρασαν στην αντεπίθεση.[141] Στις επόμενες τρεις δε-καετίες, οι Αθηναίοι, χάρη στους πολέμους της Δη-λιακής Συμμαχίας, κατάφεραν να απελευθερώσουντη Θράκη, τη Μακεδονία, τα νησιά του Αιγαίου, τηνΙωνία, και βοήθησαν τους Αιγύπτιους στην εξέγερσητους κατά των Περσών[142] - αυτά τα γεγονότα μείω-σαν το γόητρο των Περσών.[143]

Οι μάχες στις Θερμοπύλες, στον Μαραθώνα και στηΣαλαμίνα θεωρούνται σήμερα «θρυλικές», λόγω τωνδυσμενών συνθηκών για τους Έλληνες και της μεγά-λης ανισότητας των δυνάμεων[10]. Πολλοί ιστορικοίθεωρούν ότι η ναυμαχία της Σαλαμίνας είναι μια απότις πιο σημαντικές μάχες στην ιστορία[7][91][105][107].Για να υποστηρίξουν αυτή την άποψη, δηλώνουν ότιαν οι Έλληνες είχαν ηττηθεί στη ναυμαχία, η πιθανήκατάληψη της Ελλάδας από τους Πέρσες θα σταμα-τούσε την ανάπτυξη του ελληνικού και του μετέπειταδυτικού πολιτισμού[144]. Αυτή η οπτική γωνία βασί-ζεται στην προϋπόθεση ότι το μεγαλύτερο μέρος τουσύγχρονου δυτικού πολιτισμού, όπως η φιλοσοφία,η επιστήμη, η ατομική ελευθερία και η δημοκρατίαέχουν τις ρίζες τους στον αρχαίο ελληνικό κόσμο[10].Παρόλα αυτά, ο Χόλλαντ υποστηρίζει ότι ο ελληνι-κός πολιτισμός μπορούσε να αναπτυχθεί και υπό τηνπερσική κυριαρχία - και φέρνει ως παράδειγμα τουςΊωνες που είχαν διατηρήσει τον πολιτισμό τους[145],παρόλο που αυτός ο πολιτισμός δεν ήταν δημοκρα-τικός και στερείται πολλών χαρακτηριστικών (ατο-

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%84%CE%AE%CE%BB%CE%B7_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%8C%CF%86%CE%B5%CF%89%CE%BD
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AC%CF%87%CE%B7_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%A0%CE%BB%CE%B1%CF%84%CE%B1%CE%B9%CF%8E%CE%BD
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BB%CE%B1%CF%84%CE%B1%CE%B9%CE%AD%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AC%CF%87%CE%B7_%CF%84%CF%89%CE%BD_%CE%A0%CE%BB%CE%B1%CF%84%CE%B1%CE%B9%CF%8E%CE%BD
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AC%CF%87%CE%B7_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9C%CF%85%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CE%B7%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CE%B9_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%94%CE%B7%CE%BB%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AE%CF%82_%CE%A3%CF%85%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%87%CE%AF%CE%B1%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CE%B9_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%94%CE%B7%CE%BB%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AE%CF%82_%CE%A3%CF%85%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CF%87%CE%AF%CE%B1%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CF%83%CE%BF%CF%86%CE%AF%CE%B1
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%80%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AE%CE%BC%CE%B7
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B1
Page 9: Ναυμαχία της Σαλαμίνας

9

μική ελευθερία, δημοκρατία) για τα οποία φημίζε-ται ο αθηναϊκός πολιτισμός. Η πολιτιστική ακμή τηςΑθήνας σημειώθηκε αμέσως μετά τη νίκη στους Περ-σικούς Πολέμους[146][147][148].Όσον αφορά τον στρατιωτικό τομέα, είναι δύσκολονα βγουν συμπεράσματα, λόγω της αβεβαιότητος γιατο τί πράγματι συνέβη. Οι Έλληνες επέλεξαν το χώροόπου η αριθμητική υπεροχή των Περσών ήταν άχρη-στη και προβληματική, αλλά αυτή τη φορά βασίστη-καν και στην άσκοπη επίθεση των Περσών[97]. Πά-ντως, θεωρείται ότι το πιο σημαντικό μάθημα είναι ηεξαπάτηση των Περσών από τον Θεμιστοκλή[97].

9 Σημειώσεις[1] Ο Ηρόδοτος δηλώνει ότι οι Έλληνες είχαν 378 πλοία,

αν και οι αριθμοί του βγάζουν άθροισμα 366 (δείτεενότητα Ελληνικός στόλος)

[2] Σύμφωνα με αρχαίες πηγές

[3] Σύγχρονες εκτιμήσεις

10 Παραπομπές[1] Ηρόδοτος, Ουρανία 48

[2] "Θεμιστοκλής", 100Μεγάλοι Έλληνες, Εκδόσεις Σκάι

[3] "Η Ναυμαχία στη Σαλαμίνα", Εκδόσεις Μ. Πεχλιβα-νίδη & Σία

[4] Ηρόδοτος, Ουρανία 49

[5] Χέγκελ : Στη ζυγαριά κρινόταν το συμφέρον της πα-γκόσμιας ιστορίας (Φιλοσοφία της ιστορίας, 2.2.3)

[6] Γουϊλ Ντυράν (Β΄ 253) : «η σημαντικωτέρα σύγκρου-σις της Ευρωπαϊκής ιστορίας, διότι κατέστησε δυνα-τήν την ύπαρξιν της Ευρώπης».

[7] Hanson, pp12–60

[8] Κικέρων, Περί νόμων I, 5

[9] Ηρόδοτος, Κλειώ (εισαγωγή)

[10] Holland, σ. xvi–xvii.

[11] Παπαρρηγόπουλος, Βιβλίον Γ΄, κεφ. Γ΄, παράγρ. Α΄)

[12] Ηροδότου Ιστορίαι - Κλασική εποχή

[13] Finley, σ. 15.

[14] Παυσανίας, Φωκικά, ΧΧ, 2

[15] Περί της Ηροδότου κακοηθείας, σελ. 29-32.http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%AF+%CF%84%CE%B7%CF%82+%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85+%CE%BA%CE%B1%CE%BA%

CE%BF%CE%AE%CE%B8%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%AF%20%CF%84%CE%B7%CF%82%20%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85%20%CE%BA%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%AE%CE%B8%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82&f=false.

[16] Παπαρρηγόπουλος, ο.π.

[17] David Pipes. «Herodotus: Father of History,Father of Lies». Αρχειοθετήθηκε από τοπρωτότυπο στις January 27, 2008. http://web.archive.org/web/20080127105636/http://www.loyno.edu/history/journal/1998-9/Pipes.htm.Ανακτήθηκε στις 2008-01-18.

[18] Ντυράν, Β΄438, Παπαρρηγόπουλος ο.π.

[19] Holland, σ. 377.

[20] Fehling, σ. 1–277.

[21] Διόδωρος Σικελιώτης, ΙΑ

[22] Ηρόδοτος, Καλλιόπη 81

[23] Ηρόδοτος, Τερψιχόρη 95 και Ερατώ 94

[24] Holland, pp. 47-55

[25] Ηρόδοτος, Τερψιχόρη 105

[26] Holland, 171–178

[27] Ηρόδοτος, Ερατώ 44

[28] Ηρόδοτος, Ερατώ 48

[29] Ηρόδοτος, Ερατώ 49

[30] Ηρόδοτος, Πολύμνια 133

[31] Ηρόδοτος, Ερατώ 100

[32] Ηρόδοτος, Ερατώ 113

[33] Ηρόδοτος, Πολύμνια 5

[34] Ηρόδοτος, Πολύμνια 7

[35] Ηρόδοτος, Πολύμνια 4-7

[36] Holland, pp. 208-211

[37] Holland, pp213–214

[38] Ηρόδοτος, Πολύμνια 35

[39] Πλούταρχος, Θεμιστοκλής 4

[40] Holland, p217–223

[41] Ηρόδοτος, Πολύμνια 32

[42] Ηρόδοτος, Πολύμνια 145

[43] Ηρόδοτος, Πολύμνια 145: Οι Έλληνες ...αποφάσι-σαν...να πάψουν οι μεταξύ τους έχθρες και πόλεμοι

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CF%81%CF%8C%CE%B4%CE%BF%CF%84%CE%BF%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B1%CF%85%CE%BC%CE%B1%CF%87%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%A3%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BC%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CF%82#%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CF%83%CF%84%CF%8C%CE%BB%CE%BF%CF%82
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#48
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#49
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9A%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CF%8E
http://www.fhw.gr/chronos/05/gr/culture/2131her_erga.html
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%BF%CF%82%2520%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%AE%CE%B3%CE%B7%CF%83%CE%B9%CF%82/%CE%A6%CF%89%CE%BA%CE%B9%CE%BA%CE%AC,%2520%CE%9B%CE%BF%CE%BA%CF%81%CF%8E%CE%BD%2520%CE%9F%CE%B6%CF%8C%CE%BB%CF%89%CE%BD
http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF+%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582+%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF%2520%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2520%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585%2520%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&f=false
http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF+%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582+%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF%2520%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2520%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585%2520%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&f=false
http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF+%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582+%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF%2520%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2520%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585%2520%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&f=false
http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF+%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582+%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF%2520%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2520%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585%2520%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&f=false
http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF+%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582+%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF%2520%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2520%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585%2520%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&f=false
http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF+%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582+%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF%2520%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2520%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585%2520%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&f=false
http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF+%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582+%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF%2520%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2520%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585%2520%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&f=false
http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF+%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582+%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF%2520%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2520%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585%2520%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&f=false
http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF+%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582+%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF%2520%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2520%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585%2520%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&f=false
http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF+%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582+%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF%2520%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2520%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585%2520%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&f=false
http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF+%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582+%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF%2520%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2520%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585%2520%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&f=false
http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF+%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582+%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF%2520%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2520%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585%2520%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&f=false
http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF+%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582+%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF%2520%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2520%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585%2520%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&f=false
http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF+%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582+%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF%2520%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2520%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585%2520%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&f=false
http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF+%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582+%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF%2520%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2520%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585%2520%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&f=false
http://books.google.com/books?id=U3hIAAAAYAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF+%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582+%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585+%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&source=bl&ots=Y_8MgqlWg5&sig=WrXr2B9a_dmH1FtV_NCb4YTsKtQ&hl=en&sa=X&ei=DXQQT4CSBojf8AO22tHxAw&ved=0CHkQ6AEwCQ#v=onepage&q=%25CE%25A0%25CE%25B5%25CF%2581%25CE%25AF%2520%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2520%25CE%2597%25CF%2581%25CE%25BF%25CE%25B4%25CF%258C%25CF%2584%25CE%25BF%25CF%2585%2520%25CE%25BA%25CE%25B1%25CE%25BA%25CE%25BF%25CE%25AE%25CE%25B8%25CE%25B5%25CE%25B9%25CE%25B1%25CF%2582&f=false
http://web.archive.org/web/20080127105636/http://www.loyno.edu/history/journal/1998-9/Pipes.htm
http://web.archive.org/web/20080127105636/http://www.loyno.edu/history/journal/1998-9/Pipes.htm
http://www.loyno.edu/history/journal/1998-9/Pipes.htm
http://www.loyno.edu/history/journal/1998-9/Pipes.htm
http://web.archive.org/web/20080127105636/http://www.loyno.edu/history/journal/1998-9/Pipes.htm
http://web.archive.org/web/20080127105636/http://www.loyno.edu/history/journal/1998-9/Pipes.htm
http://web.archive.org/web/20080127105636/http://www.loyno.edu/history/journal/1998-9/Pipes.htm
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE%2520%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7/%CE%99%CE%91
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9A%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B9%CF%8C%CF%80%CE%B7#81
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%A4%CE%B5%CF%81%CF%88%CE%B9%CF%87%CF%8C%CF%81%CE%B7#95
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%95%CF%81%CE%B1%CF%84%CF%8E#94
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%A4%CE%B5%CF%81%CF%88%CE%B9%CF%87%CF%8C%CF%81%CE%B7#105
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%95%CF%81%CE%B1%CF%84%CF%8E#44
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%95%CF%81%CE%B1%CF%84%CF%8E#48
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%95%CF%81%CE%B1%CF%84%CF%8E#49
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%B9%CE%B1#133
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%95%CF%81%CE%B1%CF%84%CF%8E#100
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%95%CF%81%CE%B1%CF%84%CF%8E#113
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%B9%CE%B1#5
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%B9%CE%B1#7
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%B9%CE%B1#4-7
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%B9%CE%B1#35
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%92%CE%AF%CE%BF%CE%B9%2520%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BB%CE%BF%CE%B9/%CE%98%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA%CE%BB%CE%AE%CF%82#4
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%B9%CE%B1#32
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%B9%CE%B1#145
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%B9%CE%B1#145
Page 10: Ναυμαχία της Σαλαμίνας

10 10 ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

[44] Holland, p226

[45] Ηρόδοτος, Πολύμνια 172

[46] Ηρόδοτος, Πολύμνια 173

[47] Ηρόδοτος, Πολύμνια 175

[48] Ηρόδοτος, Ουρανία 40

[49] Ηρόδοτος, Πολύμνια 219-222

[50] Ηρόδοτος, Ουρανία 18

[51] Ηρόδοτος, Ουρανία 21

[52] Πλούταρχος, Θεμιστοκλής 10

[53] Ηρόδοτος, Ουρανία 22

[54] Ηρόδοτος, Ουρανία 50

[55] Ηρόδοτος, Ουρανία 71

[56] Πλούταρχος, Θεμιστοκλής 11

[57] Holland, pp302–303

[58] Ηρόδοτος, Ουρανία 62

[59] Ηρόδοτος, Ουρανία63

[60] Ηρόδοτος, Ουρανία 75

[61] Ηρόδοτος, Ιστορίαι, Πολύμνια, 44-48

[62] Ηρόδοτος, Ουρανία 46

[63] e.g. Macaulay, παραπομπή στον Ηρόδοτο, Ουρανία 85

[64] Ηρόδοτος, Ουρανία 82

[65] Αισχύλος, Πέρσαι

[66] Κτησίας, Περσικά (επιτομή Φωτίου)

[67] Lee, A Layered Look Reveals Ancient Greek Texts

[68] Ηρόδοτος, Ουρανία 44

[69] Ηρόδοτος, Ουρανία 1

[70] Ηρόδοτος, Ουρανία 43

[71] Ηρόδοτος, Ουρανία 45

[72] Ηρόδοτος, Ουρανία 47

[73] Ηρόδοτος, Πολύμνια 89

[74] Ηρόδοτος, Πολύμνια 188

[75] Ηρόδοτος, Ουρανία 14

[76] Ηρόδοτος, Ουρανία 11

[77] Ηρόδοτος, Ουρανία 60

[78] Ηρόδοτος, Πολύμνια 185

[79] Διόδωρος Σικελιώτης, ΙΑ 3

[80] Λυσίας, Ἐπιτάφιος τοῖς Κορινθίων βοηθοῖς 27

[81] Έφορος, Παγκόσμια Ιστορία

[82] Ισοκράτης, Ρητορική VII, 49

[83] Ισοκράτης, Ρητορική IV, 93

[84] Πλάτωνας, Νόμοι, Γ, 699

[85] Köster (1934)

[86] Holland, p394

[87] Lazenby, pp93–94

[88] Green, p61

[89] Burn, p331

[90] Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. Β΄, Εκδοτική Αθη-νών, 1971

[91] Δημήτριος Ν. Γκαρουφάλης, 1998

[92] Lazenby p174

[93] Holland, pp209–212

[94] Holland, pp327–329

[95] Holland, pp308–309

[96] Lazenby, p197

[97] Lazenby, pp248–253

[98] Holland, p303

[99] Ηρόδοτος, Ουρανία 68

[100] Lazenby, p138

[101] contra τα αμέσως πιο πάνω λόγια τηςΑρτεμισίας προςτον Ξέρξη.

[102] Holland, pp222–224

[103] Lazenby, pp34–37

[104] Ξενοφών, Α', κεφάλαιο 6, 31. Δείτε επίσης σημείωση12 της αγγλικής μετάφρασης του κειμένου

[105] Strauss, pp1–294

[106] Lazenby, p150

[107] Holland, p399

[108] Ηρόδοτος, Ουρανία 85

[109] Διόδωρος Σικελιώτης, ΙΑ 18

[110] Lazenby, p187

[111] Lazenby, pp184–185

[112] Ηρόδοτος, Ουρανία 76

[113] Holland, pp320–326

[114] Lazenby, p181

[115] Lazenby, pp174–180

[116] Διόδωρος Σικελιώτης, ΙΑ 17

[117] Ηρόδοτος, Ουρανία 83

https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%B9%CE%B1#172
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%B9%CE%B1#173
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%B9%CE%B1#175
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#39
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#18
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#21
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%92%CE%AF%CE%BF%CE%B9%2520%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BB%CE%BF%CE%B9/%CE%98%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA%CE%BB%CE%AE%CF%82#10
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#22
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#50
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#71
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%92%CE%AF%CE%BF%CE%B9%2520%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BB%CE%BF%CE%B9/%CE%98%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA%CE%BB%CE%AE%CF%82#11
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#62
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#63
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#75
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#46
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#85
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#82
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%A0%CE%AD%CF%81%CF%83%CE%B1%CE%B9
http://www.livius.org/ct-cz/ctesias/photius_persica2.html
http://www.nytimes.com/2006/11/27/arts/27greek.html?_r=2&pagewanted=all
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#44
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#1
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#43
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#45
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#47
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%B9%CE%B1#89
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%B9%CE%B1#188
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#14
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#11
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#60
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%B9%CE%B1#185
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE%2520%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7/%CE%99%CE%91
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%95%CF%80%CE%B9%CF%84%CE%AC%CF%86%CE%B9%CE%BF%CF%82#27
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%9D%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CE%B9/%CE%93
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#68
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AC%2520(%CE%9E%CE%B5%CE%BD%CE%BF%CF%86%CF%8E%CE%BD)/A%2527/VI
http://en.wikisource.org/wiki/Hellenica_%2528Xenophon%2529/Book_1/Chapter_6
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#85
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE%2520%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7/%CE%99%CE%91
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#76
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE%2520%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7/%CE%99%CE%91
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#83
Page 11: Ναυμαχία της Σαλαμίνας

11

[118] Ηρόδοτος, Ουρανία 84

[119] Ηρόδοτος, Ουρανία 94

[120] Πλούταρχος, Θεμιστοκλής 14

[121] Ηρόδοτος, Ουρανία 84

[122] Ηρόδοτος, Ουρανία 86

[123] Ηρόδοτος, Πολύμνια 184

[124] Ηρόδοτος, Ουρανία 89

[125] Ηρόδοτος, Ουρανία 87

[126] Ηρόδοτος, Ουρανία 88

[127] Ηρόδοτος, Ουρανία 90

[128] Λόρδος Βύρων,Don Juan, Canto the Third 86.4 - το κεί-μενο στα αγγλικά

[129] Ηρόδοτος, Ουρανία 91

[130] Ηρόδοτος, Ουρανία 92

[131] Ηρόδοτος, Ουρανία 95

[132] Ηρόδοτος, Ουρανία 130

[133] Ηρόδοτος, Ουρανία 100

[134] Ηρόδοτος, Ουρανία 97

[135] Ηρόδοτος, Ουρανία 113

[136] Πλούταρχος, Θεμιστοκλής 17

[137] Ηρόδοτος, Ουρανία, 123

[138] Ηρόδοτος, Ουρανία, 124

[139] Holland, pp338–341

[140] Holland, pp333–335

[141] Lazenby, p247

[142] Holland, pp359–363

[143] Holland, p366

[144] Discussed by Green (The Year of Salamis), p xxiii andHolland, pp xvi–xxii

[145] Holland, pp. 148–150

[146] The Fabulous Fifth Century: Athens During the Age ofPericles - II. Greek Society After the Persian Wars

[147] Greek Society After the Persian Wars

[148] The Persian War in ancient Greece

11 Βιβλιογραφία

11.1 Πηγές

• Ηρόδοτος, Ιστορίαι

• Αισχύλος, Πέρσαι

• Κτησίας, Περσικά

• Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη

• Θουκυδίδης, Ιστορία τουΠελοποννησιακούΠο-λέμου

• Έφορος, Παγκόσμια Ιστορία

• Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι - Θεμιστοκλής

• Κικέρων, Περί νόμων

11.2 Βιβλιογραφία

• Παπαρρηγόπουλος, Κωνσταντίνος. Ιστορία τουΕλληνικού Έθνους.

• Durant, Will. The life of Greece. Μετάφρ. Τά-σου Κωνσταντινίδη ως Παγκόσμιος Ιστορίατου Πολιτισμού, τ. Β΄, εκδ. Αφοί Συρόπουλοι-Κουμουνδουρέας, 1965.

• Holland, Tom. Persian Fire. London: Abacus, 2005(ISBN 978-0-349-11717-1)

• Green, Peter. The Greco-Persian Wars. Berkeley:University of California Press, 1970; revised ed.,1996 (hardcover, ISBN 0-520-20573-1); 1998(paperback, ISBN 0-520-20313-5).

• Lazenby, JF. The Defence of Greece 490–479 BC.Aris & Phillips Ltd., 1993 (ISBN 0-85668-591-7)

• Fehling, D. Herodotus and His “Sources": Citation,Invention, and Narrative Art. Translated by J.G.Howie. Leeds: Francis Cairns, 1989.

• Finley, Moses (1972). «Introduction». Thucydides– History of the Peloponnesian War (translated byRex Warner). Penguin. ISBN 0140440399.

• Burn, A.R., “Persia and the Greeks” in TheCambridge History of Iran, Volume 2: The Medianand Achaemenid Periods, Ilya Gershevitch, ed.(1985). Cambridge University Press.

• Köster, A.J. Studien zur Geschichte des AntikesSeewesens. Klio Belheft 32 (1934).

• Green, Peter. The Year of Salamis, 480–479 B.C.London: Weidenfeld and Nicolson, 1970 (ISBN 0-297-00146-9).

https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#84
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#94
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%92%CE%AF%CE%BF%CE%B9%2520%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BB%CE%BF%CE%B9/%CE%98%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA%CE%BB%CE%AE%CF%82#14
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#84
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#86
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%B9%CE%B1#184
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#89
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#87
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97%CF%81%CF%8C%CE%B4%CE%BF%CF%84%CE%BF%CF%82
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#88
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#90
http://en.wikisource.org/wiki/Don_Juan_%2528Byron%2529/Canto_the_Third
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#91
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#92
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#95
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#130
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#100
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#97
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1#113
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%92%CE%AF%CE%BF%CE%B9%2520%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BB%CE%BF%CE%B9/%CE%98%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA%CE%BB%CE%AE%CF%82#17
http://www.molloy.edu/sophia/plato/fifth_century.htm
http://www.molloy.edu/sophia/plato/fifth_century.htm
http://www.hermes-press.com/RNC_background.htm
http://www.essortment.com/all/persianwaranci_rhnf.htm
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%CE%B9%2520(%CE%97%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%85)
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B9%CF%83%CF%87%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%82
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%A0%CE%AD%CF%81%CF%83%CE%B1%CE%B9
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE%2520%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B7
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%2520%CF%84%CE%BF%CF%85%2520%CE%A0%CE%B5%CE%BB%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%8D%2520%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CE%AD%CE%BC%CE%BF%CF%85
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1%2520%CF%84%CE%BF%CF%85%2520%CE%A0%CE%B5%CE%BB%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%BD%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%8D%2520%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CE%AD%CE%BC%CE%BF%CF%85
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%88%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%BF%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BB%CE%BF%CF%8D%CF%84%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%BF%CF%82
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%92%CE%AF%CE%BF%CE%B9%2520%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BB%CE%BF%CE%B9
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%92%CE%AF%CE%BF%CE%B9%2520%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BB%CE%BF%CE%B9/%CE%98%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%BA%CE%BB%CE%AE%CF%82
https://el.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9780349117171
https://el.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0520205731
https://el.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0520203135
https://el.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0856685917
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B9%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%AE%CF%82_%CF%80%CF%81%CF%8C%CF%84%CF%85%CF%80%CE%BF%CF%82_%CE%B1%CF%81%CE%B9%CE%B8%CE%BC%CF%8C%CF%82_%CE%B2%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%BF%CF%85
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CF%8C:BookSources/0140440399
https://el.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0297001469
https://el.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0297001469
Page 12: Ναυμαχία της Σαλαμίνας

12 12 ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

• Hanson, Victor Davis. Carnage and Culture:Landmark Battles in the Rise of Western Power.New York: DoubleDay, 2001 (hardcover, ISBN0-385-50052-1); New York: Anchor Books, 2001(paperback, ISBN0-385-72038-6). (μετάφρ. Στέλ-λας Κωνσταντινέα ως Σφαγή και πολιτισμός,Κάκτος 2002 (ISBN 960-382-478-X).

• Lee, Felicia R. A Layered Look Reveals AncientGreek Texts The New York Times, 27 November2006

• Strauss, Barry. The Battle of Salamis: The NavalEncounter That Saved Greece—and WesternCivilization. New York: Simon and Schuster, 2004(hardcover, ISBN 0-7432-4450-8; paperback,ISBN 0-7432-4451-6).

• Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, vol' B, ΕκδοτικήΑθηνών, 1971

• Δημήτριος Ν. Γκαρουφάλης, Η ναυμαχία τηςΣαλαμίνας, η σύγκρουση που άλλαξε τον ροήτης ιστορίας, περιοδικό Στρατιωτική Ιστορία, 24Αυγούστου 1998

12 Εξωτερικοί σύνδεσμοι• Livius Picture Archive: the naval battle off Salamis(480 BCE)

https://el.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0385500521
https://el.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0385500521
https://el.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0385720386
https://el.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/960382478X
http://www.nytimes.com/2006/11/27/arts/27greek.html?_r=2&pagewanted=all
http://www.nytimes.com/2006/11/27/arts/27greek.html?_r=2&pagewanted=all
https://el.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0743244508
https://el.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0743244516
http://www.livius.org/saa-san/salamis/battle.html
http://www.livius.org/saa-san/salamis/battle.html
Page 13: Ναυμαχία της Σαλαμίνας

13

13 Text and image sources, contributors, and licenses

13.1 Text• Ναυμαχία της Σαλαμίνας Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B1%CF%85%CE%BC%CE%B1%CF%87%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%A3%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BC%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CF%82?oldid=5438264 Συνεισφέροντες: Geraki, Dada, Templar52, Badseed, FocalPoint, Tony Esopi, Gerakibot, John13, Lou,Svlioras, Kostisl, Escarbot, JAnDbot, Magioladitis, CommonsDelinker, P.a.a, Alaniaris, Panagos7070, VolkovBot, Atlantia, SieBot,Sotkil, Loveless, MARKELLOS, Μυρμηγκάκι, Ttzavaras, Alexbot, Amirobot, Costas78, Luckas-bot, Ptbotgourou, Alexikoua, Erud,ArthurBot, Egmontbot, Rubinbot, Vagrand, C messier, Xqbot, CHE, Nataly8, EmausBot, Alonso de Mendoza, GeoTrou, MerlIwBot,Bilalis, Pagaeos, Glorious 93, Justincheng12345-bot, Dexbot, Nxavar, Francois-Pier, Gts-tg, Leitoxx, KostasL1978 και Ανώνυμεςσυνεισφορές: 32

13.2 Images• Αρχείο:Battle_of_Salamis_el.png Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e4/Battle_of_Salamis_el.png Άδειαχρήσης: Public domain Συνεισφέροντες:Military Academy of West Point website, ancient warfare subpagehttp://www.dean.usma.edu/HISTORY/web03/atlases/AncientWarfare/AncientGifsV1.0/SalamisBattleV1.0.gif Αρχικός δημιουργός:Department of History, United States Military Academy, West Point. Translated in greek by Badseed

• Αρχείο:Battle_of_Thermopylae_and_movements_to_Salamis_and_Plataea_map-el.png Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a0/Battle_of_Thermopylae_and_movements_to_Salamis_and_Plataea_map-el.png Άδεια χρήσης: AttributionΣυνεισφέροντες: PNG version of Battle_of_Thermopylae_and_movements_to_Salamis_and_Plataea_map-el.svg Αρχικός δημιουργός:Battle_of_Thermopylae_and_movements_to_Salamis_and_Plataea_map-en.svg: Frank Martini, USMA

• Αρχείο:Commons-logo.svg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Commons-logo.svg Άδεια χρήσης: Publicdomain Συνεισφέροντες: This version created by Pumbaa, using a proper partial circle and SVG geometry features. (Former versionsused to be slightly warped.) Αρχικός δημιουργός: SVG version was created by User:Grunt and cleaned up by 3247, based on the earlierPNG version, created by Reidab.

• Αρχείο:Kaulbach,_Wilhelm_von_-_Die_Seeschlacht_bei_Salamis_-_1868.JPG Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9e/Kaulbach%2C_Wilhelm_von_-_Die_Seeschlacht_bei_Salamis_-_1868.JPG Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέ-ροντες: [1] Αρχικός δημιουργός:Wilhelm von Kaulbach

• Αρχείο:Map_Greco-Persian_Wars-el.svg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fa/Map_Greco-Persian_Wars-el.svg Άδεια χρήσης: CC BY-SA 3.0 Συνεισφέροντες: Translation of File:Map Greco-Persian Wars-en.svg.

Transferred from el.wikipedia; transferred to Commons by User:Bibi Saint-Pol using CommonsHelper.

Αρχικός δημιουργός: User:Bibi Saint-Pol (original in English); Alexikoua (Greek translation)• Αρχείο:Salamis.png Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ea/Salamis.png Άδεια χρήσης: Public domain Συνει-σφέροντες: ? Αρχικός δημιουργός: ?

• Αρχείο:Snake_column_Hippodrome_Constantinople_2007.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2d/Snake_column_Hippodrome_Constantinople_2007.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνεισφέροντες: Έργο αυτού που το ανεβάζειΑρχικός δημιουργός: Gryffindor

• Αρχείο:Trireme.jpg Πηγή: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7a/Trireme.jpg Άδεια χρήσης: Public domain Συνει-σφέροντες: http://www.au.af.mil/au/awc/awcgate/gabrmetz/gabr0066.htm Αρχικός δημιουργός: F. Mitchell, Department of History,United States Military Academy

13.3 Content license• Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0

https://el.wikipedia.org/wiki/%25CE%259D%25CE%25B1%25CF%2585%25CE%25BC%25CE%25B1%25CF%2587%25CE%25AF%25CE%25B1_%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582_%25CE%25A3%25CE%25B1%25CE%25BB%25CE%25B1%25CE%25BC%25CE%25AF%25CE%25BD%25CE%25B1%25CF%2582?oldid=5438264
https://el.wikipedia.org/wiki/%25CE%259D%25CE%25B1%25CF%2585%25CE%25BC%25CE%25B1%25CF%2587%25CE%25AF%25CE%25B1_%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582_%25CE%25A3%25CE%25B1%25CE%25BB%25CE%25B1%25CE%25BC%25CE%25AF%25CE%25BD%25CE%25B1%25CF%2582?oldid=5438264
https://el.wikipedia.org/wiki/%25CE%259D%25CE%25B1%25CF%2585%25CE%25BC%25CE%25B1%25CF%2587%25CE%25AF%25CE%25B1_%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582_%25CE%25A3%25CE%25B1%25CE%25BB%25CE%25B1%25CE%25BC%25CE%25AF%25CE%25BD%25CE%25B1%25CF%2582?oldid=5438264
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e4/Battle_of_Salamis_el.png
http://www.dean.usma.edu/HISTORY/web03/atlases/AncientWarfare/AncientGifsV1.0/SalamisBattleV1.0.gif
//commons.wikimedia.org/wiki/User:Badseed
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a0/Battle_of_Thermopylae_and_movements_to_Salamis_and_Plataea_map-el.png
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a0/Battle_of_Thermopylae_and_movements_to_Salamis_and_Plataea_map-el.png
//commons.wikimedia.org/wiki/File:Battle_of_Thermopylae_and_movements_to_Salamis_and_Plataea_map-el.svg
//commons.wikimedia.org/wiki/File:Battle_of_Thermopylae_and_movements_to_Salamis_and_Plataea_map-en.svg
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Commons-logo.svg
//commons.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Grunt&action=edit&redlink=1
//commons.wikimedia.org/wiki/User:3247
//meta.wikimedia.org/wiki/User:Reidab
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9e/Kaulbach%252C_Wilhelm_von_-_Die_Seeschlacht_bei_Salamis_-_1868.JPG
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9e/Kaulbach%252C_Wilhelm_von_-_Die_Seeschlacht_bei_Salamis_-_1868.JPG
http://4.bp.blogspot.com/_QSV8hW-NBww/Sc0HwYOvp_I/AAAAAAAABWQ/Te5OUUlUs6o/s1600/Wilhelm+von+Kaulbach+-+Die+Seeschlacht+bei+Salamis+%25281868%2529+%25C3%2596l+auf+Leinwand_Web.JPG
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fa/Map_Greco-Persian_Wars-el.svg
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fa/Map_Greco-Persian_Wars-el.svg
//commons.wikimedia.org/wiki/File:Map_Greco-Persian_Wars-en.svg
http://el.wikipedia.org/
//commons.wikimedia.org/wiki/User:Bibi_Saint-Pol
http://tools.wikimedia.de/~magnus/commonshelper.php
//commons.wikimedia.org/wiki/User:Bibi_Saint-Pol
//el.wikipedia.org/wiki/%25CE%25A7%25CF%2581%25CE%25AE%25CF%2583%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582:Alexikoua
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ea/Salamis.png
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2d/Snake_column_Hippodrome_Constantinople_2007.jpg
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2d/Snake_column_Hippodrome_Constantinople_2007.jpg
//commons.wikimedia.org/wiki/User:Gryffindor
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7a/Trireme.jpg
http://www.au.af.mil/au/awc/awcgate/gabrmetz/gabr0066.htm
https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/

Φωτογραφίες της πόλης της καστοριάς

Φωτογραφίες της πόλης της καστοριάς

Τα Κερκυραικά και η Ναυμαχία της Κέρκυρας (Η κλιμάκωση του Πελοποννησιακού πολέμου του 427 π.Χ)

Τα Κερκυραικά και η Ναυμαχία της Κέρκυρας (Η κλιμάκωση του Πελοποννησιακού πολέμου του 427 π.Χ)

Η ιστορια της πολης της Βεροιας

Η ιστορια της πολης της Βεροιας

xxxxxxxxxxxxxxxxx Το Πανόραμα της Θεσσαλονίκης · Η εδραίωση της κρατικής υπόστασης της Γαλλίας και της Αγγλίας.

xxxxxxxxxxxxxxxxx Το Πανόραμα της Θεσσαλονίκης · Η εδραίωση της κρατικής υπόστασης της Γαλλίας και της Αγγλίας.

Πίνακας Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Ελλάδος, της Εκκλησίας της Κρήτης, των Ιερών Μητροπόλεων

Πίνακας Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Ελλάδος, της Εκκλησίας της Κρήτης, των Ιερών Μητροπόλεων

Λευκάδα - My Lefkada · Η Λευκάδα έχει πάρει μέρος σε πολλές μεγάλες μάχες στο παρελθόν, όπως η ναυμαχία της

Λευκάδα - My Lefkada · Η Λευκάδα έχει πάρει μέρος σε πολλές μεγάλες μάχες στο παρελθόν, όπως η ναυμαχία της

Η ναυμαχία στους Αιγός Ποταμούς

Η ναυμαχία στους Αιγός Ποταμούς

2016 2017 - metafrasi.edu.gr · διδασκαλίας της Μετάφρασης στα πανεπιστήμια της Γρανάδας, της Μασσαλίας, της Γάνδης

2016 2017 - metafrasi.edu.gr · διδασκαλίας της Μετάφρασης στα πανεπιστήμια της Γρανάδας, της Μασσαλίας, της Γάνδης

Έτος Ιδρύσεως 1900 Σ Υ Ν ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ … · «Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας», ένα από τα κορυφαία έργα

Έτος Ιδρύσεως 1900 Σ Υ Ν ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ … · «Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας», ένα από τα κορυφαία έργα

Η Ναυμαχία Της Ναυπάκτου

Η Ναυμαχία Της Ναυπάκτου

Ρεβυθούσα - Μακρόνησος - 520 Greeks · Μάρτιος 2009 nέο ήθος Σαλαμίνας 2 ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ ΜΑΡΤΙΟΥ 1 Ευδοκία 2 Ευθαλία

Ρεβυθούσα - Μακρόνησος - 520 Greeks · Μάρτιος 2009 nέο ήθος Σαλαμίνας 2 ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ ΜΑΡΤΙΟΥ 1 Ευδοκία 2 Ευθαλία

Δ2 Η Ναυμαχία της Σαλαμινας

Δ2 Η Ναυμαχία της Σαλαμινας

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - core.ac.uk · Απροσδόκητο? ναυμαχία εις τόν λιμένα τής Χίου. (Χιακά Χρονικά (Χιακά Χρονικά

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - core.ac.uk · Απροσδόκητο? ναυμαχία εις τόν λιμένα τής Χίου. (Χιακά Χρονικά (Χιακά Χρονικά

Πρακτικό 17/2012 της συνεδρίασης της Οικονομικής Επιτροπής ...€¦ · Πρακτικό 17/2012 της συνεδρίασης της Οικονομικής

Πρακτικό 17/2012 της συνεδρίασης της Οικονομικής Επιτροπής ...€¦ · Πρακτικό 17/2012 της συνεδρίασης της Οικονομικής

Ιστορία Δ΄ 3 . 19 . ΄΄Η μάχη των Πλαταιών και η ναυμαχία της Μυκάλης΄΄

Ιστορία Δ΄ 3 . 19 . ΄΄Η μάχη των Πλαταιών και η ναυμαχία της Μυκάλης΄΄

Η Ναυμαχία της Κέρκυρας - Θουκυδίδου Ιστορία

Η Ναυμαχία της Κέρκυρας - Θουκυδίδου Ιστορία

Ιστορία Δ΄ 3 . 18 . ΄΄Η ναυμαχία της Σαλαμίνας΄΄

Ιστορία Δ΄ 3 . 18 . ΄΄Η ναυμαχία της Σαλαμίνας΄΄

Θεοί και ήρωες and Heroes Workbook.pdfτης μεγάλης του αυτοκρατορίας. Το 306 π.Χ. σε μια ναυμαχία στη θάλασσα της

Θεοί και ήρωες and Heroes Workbook.pdfτης μεγάλης του αυτοκρατορίας. Το 306 π.Χ. σε μια ναυμαχία στη θάλασσα της

Περιεχόμενα - e-pediobooks.gre-pediobooks.gr/image/data/books/ΕΝΘΕΤΑ/ellines perses-PERIEXOMENA.pdf · Η Ναυμαχία στο Αρτεμίσιο..... 101 Προς

Περιεχόμενα - e-pediobooks.gre-pediobooks.gr/image/data/books/ΕΝΘΕΤΑ/ellines perses-PERIEXOMENA.pdf · Η Ναυμαχία στο Αρτεμίσιο..... 101 Προς

δημοτικές εκλογές 7ης Νοεμβρίου 2010 νήσου Σαλαμίνας, ποιός / που / τι

δημοτικές εκλογές 7ης Νοεμβρίου 2010 νήσου Σαλαμίνας, ποιός / που / τι