1

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σχολή Ν.Ο.Π.Ε.

Τμήμα Πολιτικών Επιστημών ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΕΛΙΟΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ Α.Ε.Μ. 26

Η ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ

ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑ.ΣΟ.Κ.:

ΤΟ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑ ΤΟΥ

ΑΝΟΙΧΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ

(2004-2008)

Τριμελής Εξεταστική Επιτροπή:

Πανταζόπουλος Ανδρέας, Επίκουρος Καθηγητής

Χατζηπαντελής Θεόδωρος, Καθηγητής

Δώδος Δημοσθένης, Επίκουρος Καθηγητής

Θεσσαλονίκη, Σεπτέμβριος 2009

2

3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Εισαγωγή σελ. 4

2. Απαρχή και εξέλιξη του Κομματικού Φαινομένου. Μια συνοπτική

Επισκόπηση σελ. 7

3. Από το Κόμμα Καρτέλ στο Ανοιχτό Κόμμα σελ. 22

4. Τα αίτια της Οργανωτικής Ανασυγκρότησης του ΠΑ.ΣΟ.Κ. σελ. 37

5. Το Ανοιχτό Κόμμα σελ 40

6. Δημοτική Οργάνωση σελ.47

7. Νομαρχιακή Επιτροπή σελ.71

8. Περιφερειακή Επιτροπή σελ.88

9. Βουλευτές του Κινήματος σελ.92

10. Ινστιτούτο Επιμόρφωσης σελ. 95

11. Ανοιχτό Κόμμα. «Κόμμα της Κοινωνίας» ή «Αρχηγικό Κόμμα»; σελ. 104

12. Επίλογος σελ.113

4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η εργασία έχει ως αντικείμενο την οργανωτική ανασυγκρότηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ., που έλαβε χώρα αμέσως μετά την εκλογή του Γιώργου Παπανδρέου στην ηγεσία του κόμματος, το Φεβρουάριο του 2004, και ολοκληρώθηκε με την τροποποίηση του Καταστατικού του στο συνέδριο του Μαρτίου του 2005. Το ερμηνευτικό σχήμα, που προτείνεται να πλαισιώσει τη νέα οργανωτική μορφή του ΠΑ.ΣΟ.Κ., είναι αυτό του Ανοιχτού Κόμματος ή Κόμματος Δικτύου. Στην πραγματικότητα, η ερμηνευτική μας απόπειρα είναι η μετεξέλιξη του ΠΑ.ΣΟ.Κ. σε ένα Κόμμα Δίκτυο.

Για τις ανάγκες της μελέτης επιλέχθηκαν τρεις περιπτώσεις που αντιπροσωπεύουν τα τρία αποκεντρωμένα όργανα του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Αυτά είναι η Δημοτική Οργάνωση, η Νομαρχιακή Επιτροπή και η Περιφερειακή Επιτροπή. Ως μελέτες περίπτωσης επιλέχθηκαν η Περιφερειακή Επιτροπή Κεντρικής Μακεδονίας, η Νομαρχιακή Επιτροπή Α Περιφέρειας Θεσσαλονίκης, καθώς επίσης και η Δημοτική Οργάνωση Αμπελοκήπων Θεσσαλονίκης. Οι λειτουργίες και οι δράσεις αυτών των τριών οργάνων μελετώνται για την περίοδο από το Μάιο του 2005 έως και το Μάιο του 2008. Στην ουσία πρόκειται για μία ολόκληρη θητεία, καθώς το Μάιο του 2005 έλαβαν χώρα οι εσωκομματικές εκλογές για την ανάδειξη των αποκεντρωμένων οργάνων του Κινήματος και η θητεία τους έληξε το Μάιο του 2008.

Με αφορμή αυτές τις παρατηρήσεις, η ανάπτυξη της ερευνητικής θεματικής ακολουθεί την παρακάτω θεωρητική και ερμηνευτική ανάπτυξη.

Στο πρώτο Κεφάλαιο παρουσιάζονται οι βασικές συντεταγμένες της απαρχής και εξέλιξης του κομματικού φαινομένου. Ειδικότερα, γίνεται λόγος για το ρόλο και τις λειτουργίες των πολιτικών κομμάτων μέσα σε ένα δημοκρατικό σύστημα. Επιπλέον, παρουσιάζεται η μορφολογία των σύγχρονων κομματικών οργανισμών, καθώς επίσης και τα οργανωτικά μοντέλα που αναπτύχθηκαν έως και τα τέλη της δεκαετίας του ‘80. Τέλος, επιχειρείται να καταδειχθούν τα φαινόμενα εκείνα που οδήγησαν πλειάδα μελετητών στο συμπέρασμα ότι τα κόμματα βρίσκονται σε κρίση.

Στο δεύτερο Κεφάλαιο γίνεται σύντομη αναφορά στις αλλαγές που έλαβαν χώρα στις περισσότερες κοινωνίες και που οδήγησαν στο πέρασμα από τη βιομηχανική στη μεταβιομηχανική κοινωνία. Ακόμη, αναλύονται τα χαρακτηριστικά ενός νέου μοντέλου κόμματος που αναδύεται, του κόμματος καρτέλ. Επιπλέον, παρουσιάζεται το νέο δημοκρατικό παράδειγμα που προέρχεται από τη νέα μεταρρυθμιστική Αριστερά, αυτό της Συμμετοχικής Δημοκρατίας, καθώς επίσης και το μοντέλο κόμματος που ανταποκρίνεται στο συμμετοχικοδημοκρατικό παράδειγμα, το Ανοιχτό Κόμμα.

Στο τρίτο Κεφάλαιο γίνεται λόγος για τα αίτια που επέβαλαν την οργανωτική ανασυγκρότηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Μέσα από τους λόγους του Προέδρου του Κινήματος, Γιώργου Παπανδρέου, αλλά και τα επίσημα κείμενα του προσυνεδριακού

5

διαλόγου επιχειρείται μία σύνοψη των επιχειρημάτων εκείνων που επιβάλλουν, κατά το ίδιο ΠΑ.ΣΟ.Κ., την οργανωτική του ανασυγκρότηση.

Στο τέταρτο Κεφάλαιο παρουσιάζονται οι καταστατικές αλλαγές όπως αποφασίστηκαν από το Συνέδριο του Κόμματος στις 3-5 Μαρτίου 2005 και αποτύπωσαν τη νέα οργανωτική φυσιογνωμία του Κινήματος.

Στο πέμπτο Κεφάλαιο γίνεται η παρουσίαση της λειτουργίας της Δημοτικής Οργάνωσης Αμπελοκήπων. Οι λειτουργίες της Οργάνωσης χωρίζονται σε δύο μέρη, τις συνεδριάσεις των Οργάνων της, αφ’ ενός, και τις δράσεις της, αφ’ ετέρου. Όσον αφορά το πρώτο, οι κύριοι άξονες είναι οι θεματικές που απασχόλησαν τις συνεδριάσεις των οργάνων, καθώς επίσης και οι διαδικασίες μέσα από τις οποίες λαμβάνονταν οι αποφάσεις, ενώ, από την άλλη, όσον αφορά τις δράσεις, γίνεται προσπάθεια να κατηγοριοποιηθούν ανάλογα με τη μορφή τους. Επιπλέον, γίνεται μία πλήρης καταγραφή των διαδικασιών μέσα από τις οποίες αναδείχθηκε η Υποψήφια Δήμαρχος Αμπελοκήπων για τις Δημοτικές Εκλογές του 2006.

Το έκτο Κεφάλαιο ασχολείται με τη Νομαρχιακή Επιτροπή Α Θεσσαλονίκης. Στο παρών κεφάλαιο ακολουθείται η ίδια δομή με το προηγούμενο και επιχειρείται και πάλι να παρουσιαστούν οι θεματικές που απασχόλησαν τα όργανα και οι διαδικασίες λήψης απόφασης, καθώς επίσης και οι δράσεις της ταξινομημένες ανάλογα με τη μορφή.

Το έβδομο Κεφάλαιο αναφέρεται στην Περιφερειακή Επιτροπή Κεντρικής Μακεδονίας και ασχολείται κατ’ ουσία με τις θεματικές που απασχόλησαν το Όργανο, δεδομένου ότι απουσιάζουν τα στοιχεία εκείνα που δείχνουν μέσα από ποιες διαδικασίες λαμβάνονταν οι αποφάσεις.

Στο όγδοο κεφάλαιο γίνεται λόγος για τους Βουλευτές του κόμματος. Οι βασικοί άξονες του Κεφαλαίου είναι η διερεύνηση των μορφών δράσης των Βουλευτών στο αποκεντρωμένο επίπεδο, καθώς επίσης και οι σχέσεις τους με τα τοπικά και περιφερειακά όργανα του ΠΑ.ΣΟ.Κ..

Στο έννατο Κεφάλαιο παρουσιάζονται οι δράσεις της Νομαρχιακής Επιτροπής Α Θεσσαλονίκης του Ινστιτούτου Επιμόρφωσης. Ο νέος αυτός φορέας, που αποτελεί μία από τις καινοτόμες αλλαγές του νέου κομματικού μοντέλου, έχει ως αποστολή την επιμόρφωση τόσο των στελεχών όσο και των μελών και φίλων του Κινήματος, αλλά και όσων άλλων πολιτών το επιθυμούν. Στο εν λόγω Κεφάλαιο παρουσιάζονται οι δράσεις του νέου αυτού φορέα με βάση τις μορφές τους, τα κριτήρια με βάση τα οποία στρατολογούνται οι επιμορφωτές, καθώς επίσης και οι σχέσεις που αναπτύσσονται με τα υπόλοιπα αποκεντρωμένα όργανα.

Στο δέκατο κεφάλαιο επιχειρείται μία σύνθεση του θεωρητικού με το εμπειρικό υλικό και η εξαγωγή συμπερασμάτων για τα αποτελέσματα που παρήγαγε αυτό το νέο κομματικό μοντέλο οργάνωσης. Ειδικότερα, επιχειρείται η σύνδεση των λειτουργιών ενός Ανοιχτού Κόμματος θεωρητικά και τι λειτουργίες επιτέλεσαν στην

6

πραγματικότητα τα όργανα που ερευνήσαμε, οι σχέσεις του Κόμματος με την κοινωνία πολιτών, τόσο στην οργανωμένη όσο και στην εξατομικευμένη της έκφραση, καθώς επίσης και η σχέση των αποκεντρωμένων οργάνων μεταξύ τους. Τέλος, εξετάζεται η «νέα» πηγή εξουσίας εντός του κομματικού σχηματισμού και αν αυτή βρίσκεται στα αποκεντρωμένα όργανά του ή στα Κεντρικά και ειδικότερα στην ηγεσία του.

Στο Επίλογο θα συνοψίσουμε, με εντελώς συνοπτικό τρόπο, όλα όσα προηγούνται στην εργασία.

7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Απαρχή και εξέλιξη του Κομματικού Φαινομένου

Μία Συνοπτική Επισκόπηση

Στις περισσότερες θεωρίες της Δημοκρατίας και στην τρέχουσα πρακτική όλων

σχεδόν των δημοκρατικών Κυβερνήσεων, τα πολιτικά κόμματα παίζουν ένα

καθοριστικό ρόλο. Επιπλέον, παρά την πολεμική ορισμένων μελετητών για τα

πολιτικά κόμματα1, το μέχρι τώρα δεδομένο είναι ότι στη σύγχρονη Δημοκρατία τα

«κόμματα είναι αναπόφευκτα. Κανείς δεν έχει δείξει πως η αντιπροσωπευτική

Κυβέρνηση θα μπορούσε να λειτουργήσει χωρίς αυτά2». Βέβαια, παρ’ ότι συνήθως τα

κόμματα αντιμετωπίζονται ως ενωτικοί δρώντες στα πολιτικά και κομματικά

συστήματα, εντούτοις είναι σημαντικό να υπενθυμίζεται ότι τα πολιτικά κόμματα

είναι επίσης οργανισμοί με τη δική τους εσωτερική ζωή.

Από την άλλη, σήμερα, υπάρχει μια όλο και αυξανόμενη ένδειξη ότι τα

κόμματα βρίσκονται σε κρίση ή σε παρακμή στις κοινωνίες της ύστερης

νεωτερικότητας. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα περισσότερα κόμματα σε αυτές τις

κοινωνίες χάνουν τα μέλη τους, η εμπιστοσύνη των πολιτών προς αυτά βαίνει όλο και

μειούμενη, ο ρόλος τους στο σχηματισμό της πολιτικής και στη λήψη αποφάσεων

είναι σε παρακμή, ενώ τέλος τα Μ.Μ.Ε. και ιδίως τα ηλεκτρονικά κατακλύζονται από

ειδήσεις για φαινόμενα διαφθοράς και σκανδάλων πολιτικών προσώπων και

πολιτικών κομμάτων σε καθημερινή σχεδόν βάση, με αποκορύφωμα όλων αυτών την

κατάρρευση ολόκληρων κομματικών συστημάτων.

Το συμπέρασμα ότι τα κόμματα στις μεταβιομηχανικές κοινωνίες βρίσκονται

σε κρίση είναι φυσικά αδιαμφισβήτητο. Ωστόσο, γεννάται ένα ερώτημα από το

γεγονός ότι τα κόμματα συνεχίζουν και επιβιώνουν3 και αποτελούν τους κατ’ εξοχήν

παράγοντες πολιτειακής συγκρότησης, καθώς επίσης και τους σημαντικότερους (αν

και όχι τους μόνους) θεσμούς σύνδεσης της κοινωνίας (των πολιτών) με το κράτος.

1 Barber, B. Strong (1984) Democracy: Participatory Politics for a new age, Berkley 2 Schattschneider, E.E., (1942) Political Parties, New York, 3 Nathan Yanai, (1999)“Why Do Political Parties Survive?: An Analytical Discussion” Party Politics vol.5,issue 5, p.5-17 και επίσης Ingrid Van Biezen, “Focus: The State of the Parties: Party Democracy in the 21st Century. Introduction” , European Review, Vol. 16, No. 3, 263–269, 2008, Academia Europa

8

Στο εν λόγω Κεφάλαιο θα γίνει μία σύντομη, αλλά περιεκτική αναφορά στην

απαρχή και την εξέλιξη του κομματικού φαινομένου, τη μορφολογία των κομματικών

οργανισμών και τα οργανωτικά μοντέλα που επικράτησαν καθώς επίσης και στις

σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κόμματα και που τεκμηριώνουν τον

ισχυρισμό για την κρίση των κομμάτων.

1.1. Πολιτικό Κόμμα και Δημοκρατική Θεωρία Η γενική άποψη ότι τα κόμματα παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στη Δημοκρατία

λέει πάρα πολύ λίγα. Όπως επίσης και ότι η Δημοκρατία είναι ανέφικτη4 χωρίς τα

πολιτικά κόμματα. Στη βιβλιογραφία υπάρχουν τρεις έννοιες για το τι είναι ένα

πολιτικό κόμμα και τι αυτό επιτελεί στο Δημοκρατικό Σύστημα, τρεις δηλαδή

ορισμοί του πολιτικού κόμματος.

Ο πρώτος ορισμός αντιλαμβάνεται το πολιτικό κόμμα ως μια ομάδα πολιτικών

πλαισιωμένη από κομματάρχες και υποστηρικτές που συμμετέχουν στον

ανταγωνισμό για την κατάκτηση της κρατικής εξουσίας στις εκλογές. Αυτή η έννοια

κόμματος παραπέμπει ευθέως στο κόμμα των διακεκριμένων (notables) του

Duverger5. Στην ιδεολογία του εν λόγω κόμματος, η Δημοκρατία πηγάζει από τη

δημόσια επιλογή6 ανάμεσα σε ανταγωνιζόμενα κόμματα. Σε αυτό το κόμμα, που

πολιτεύεται για να διατηρήσει ή να αυξήσει την εκλογική του βάση, η Δημοκρατία

δεν υπάρχει μέσα στο Κόμμα, αλλά ανάμεσα στα κόμματα7.

Ο δεύτερος ορισμός αντιλαμβάνεται το πολιτικό κόμμα ως το πολιτικό όχημα

μίας από τις κοινωνικές, εθνικές ή πολιτισμικές ομάδες της κοινωνίας. Με βάση

αυτόν τον ορισμό, το κόμμα είναι ο εκπρόσωπος ενός κομματιού της κοινωνίας, το

οποίο και εκπροσωπεί στο πολιτικό σύστημα. Σε αντίθεση με την προηγούμενη

έννοια, εδώ, η πρόσδεση είναι ζήτημα κοινωνικής ταυτότητας8. Επιπλέον, το κόμμα

προσπαθεί να κινητοποιήσει όσους περισσότερους ψηφοφόρους μπορεί, αντλώντας,

όμως, από συγκεκριμένες κοινωνικές κατηγορίες, σε αντίθεση με την προηγούμενη

έννοια του κόμματος που δυνητικοί του ψηφοφόροι είναι το σύνολο της κοινωνίας. 4 Bryce, J.,(1921) Modern Democracies, Macmillan: London 5 Duverger, M. (1951) Les Partis Politiques (Paris: Armand Colin) 6 Katz, R. S. (1994) ‘Party organizations: from civil society to the state’, in Richard S. Katz and Peter Mair (eds) How Parties Organize: Change and Adaptation in Party Organizations in Western Democracies, London: Sage Publications, pp. 1–22. 7 Mair, P. (1995) ‘Political parties, popular legitimacy and public privilege’. West European Politics 18: 40–57 8 Mair, Peter. (2003). “Political Parties and Democracy: What Sort of Future?” Central European Political Science Review 4:13, 6-20.

9

Ακόμη, η πολιτική του νομιμοποίηση προέρχεται από την εσωκομματική δημοκρατία

κάτι που απαιτεί οργανωμένα μέλη και αποκεντρωμένες δομές. Το κόμμα που

ιστορικά ανταποκρίθηκε σε αυτήν την θεωρία είναι το μαζικό κόμμα9.

Η τρίτη άποψη, που είναι ουσιαστικά κυρίαρχη στις Η.Π.Α., θεωρεί το πολιτικό

κόμμα ως κομμάτι των κρατικών θεσμών. Σε αυτήν την έννοια, η δομή και η

νομιμοποίηση του κόμματος προέρχονται από το ίδιο το Κράτος και τα Συντάγματα

των χωρών10. Η ανάθεση στο Κράτος της απόφασης για τον τρόπο στρατολόγησης

των πολιτικών ελίτ μέσα από προκριματικές εκλογές, συνταγματικά καθορισμένες και

επιβεβλημένες, είναι μόνο ένα μικρό παράδειγμα από την αντίληψη του πολιτικού

κόμματος ως ενός κρατικού εκλογικού μηχανισμού.

1.2. Η μορφολογία των Κομματικών Οργανισμών Οι κομματικοί οργανισμοί που αναπτύχθηκαν στον 20ο αιώνα μπορούν να

χωριστούν σε τρεις μορφές: το κόμμα στο δημόσιο αξίωμα, το κόμμα στη βάση και

το κόμμα στην κεντρική διοίκηση. Η σχέση των τριών αυτών μορφών μεταξύ τους,

καθώς επίσης και η κατανομή εξουσίας ανάμεσά τους είναι μεταβαλλόμενες ανάλογα

με τη μορφή οργάνωσης. Γι’ αυτό, άλλωστε, και η μελέτη της μορφολογίας των

κομματικών σχηματισμών είναι εξαιρετικά χρήσιμη για την κατανόηση του τρόπου

λειτουργίας τους.

1.2.1 Το Κόμμα στο Δημόσιο Αξίωμα

Το κόμμα στο δημόσιο αξίωμα περιλαμβάνει το σύνολο των εκλεγμένων

μελών του από εκλογικές αναμετρήσεις11. Όσον αφορά τα Κοινοβουλευτικά

συστήματα περιλαμβάνει, ουσιαστικά, τους Βουλευτές του κόμματος. Σε ορισμένες

περιπτώσεις μπορεί να μετέχουν σε αυτήν την κατηγορία και πολίτες που δεν έχουν

εκλεγεί άμεσα από το Λαό. Για παράδειγμα, οι Υπουργοί στη Γαλλία που δεν είναι

Βουλευτές, καθώς επίσης και οι ισόβιοι Γερουσιαστές στην Ιταλία είναι περιπτώσεις

που, ενώ δεν έχουν εκλεγεί, ανήκουν σε αυτή την κατηγορία του κόμματος.

9 Duverger M., ό.π. 10 Katz S. R.,(2005) “The Internal Life of Parties”, στο Luther kurt Richard and Rommel - Muller Ferdinand, Political Parties in the New Europe, Political and Analytical Challenges, Oxford University Press, New York , p. 88-118 11 Katz S.R. and Mair, P. (1992). Party Organizations: A Data Handbook on Party Organizations in Western Democracies, 1960–90. London: Sage

10

Η συλλογική έκφραση του κόμματος στο δημόσιο αξίωμα είναι η

Κοινοβουλευτική Ομάδα ή κάποια άλλη Κοινοβουλευτική Κομματική Επιτροπή. Το

σημαντικό, από την άποψη της οργάνωσης, είναι ποιοι μετέχουν σε αυτό το

οργανωτικό σχήμα. Αν δηλαδή πέραν των Βουλευτών μετέχουν και άλλοι εκλεγμένοι

ή μη δημόσιοι λειτουργοί όπως θα μπορούσαν να ήταν Δήμαρχοι, Κυβερνήτες ή

Ανώτεροι Κρατικοί Λειτουργοί. Μία επιπλέον σημαντική παράμετρος για την

οργανωτική δομή του κόμματος στο δημόσιο αξίωμα είναι η ηγεσία του. Αν, δηλαδή,

η ηγεσία του κόμματος στο δημόσιο αξίωμα είναι η ίδια με την ηγεσία του κόμματος

στην κεντρική διοίκηση. Σε πολλές χώρες Αρχηγός της Κοινοβουλευτικής Ομάδας (ή,

αν το κόμμα είναι στην Κυβέρνηση, Πρωθυπουργός) και Αρχηγός του κόμματος είναι

διαφορετικά πρόσωπα.

Οι αρμοδιότητες του κόμματος στο δημόσιο αξίωμα είναι διαφορετικές, όταν

αυτό είναι στην Κυβέρνηση και όταν είναι στην Αντιπολίτευση. Στην πρώτη

περίπτωση έχει «τη νόμιμη εξουσία να λαμβάνει τις Κυβερνητικές αποφάσεις»12.

Ιδιαίτερα στις Κοινοβουλευτικές Δημοκρατίες με πλειοψηφικό σύστημα, το

Κυβερνών Κόμμα είναι ο απόλυτος κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού. Στη δεύτερη

περίπτωση, αναλαμβάνει το έργο του ελέγχου της Κυβέρνησης, καθώς επίσης και της

άσκησης πολιτικής στο Κοινοβουλευτικό επίπεδο. Σε κάθε περίπτωση πάντως, τα

μέλη του κόμματος στο δημόσιο αξίωμα έχουν πλήρη οικονομική αποζημίωση από το

Κράτος και επομένως και τη δυνατότητα να ασχοληθούν με όλα τα ζητήματα της

δημόσιας σφαίρας ανεμπόδιστα13.

Η θέση των μελών του κόμματος στο δημόσιο αξίωμα είναι παροδική,

δεδομένου ότι για τη διατήρησή της οφείλουν να επανεκλεγούν στις εκλογές.

Επομένως, ο στόχος των μελών του είναι διττός. Αφ’ ενός, οφείλουν να είναι αρεστά

στο ιδιαίτερο ακροατήριό τους, δηλαδή στους ψηφοφόρους της εκλογικής τους

περιφέρειας και αφ’ ετέρου να έχουν πρόσβαση στο κόμμα ή στην κομματική ηγεσία,

προκειμένου να συμμετέχουν εκ νέου στα ψηφοδέλτια. Το κέντρο βάρους ανάμεσα

σε αυτούς τους δύο στόχους ποικίλλει ανάλογα με το εκλογικό σύστημα . Για

παράδειγμα, σε μια χώρα όπου οι εκλογές διεξάγονται με κλειστό ψηφοδέλτιο το

κέντρο βάρους θα δοθεί στο κόμμα δεδομένου ότι αυτό θα αποφασίσει τόσο τα άτομα

που θα καταρτίζουν το ψηφοδέλτιο όσο και τη σειρά εκλογής τους. Σε ένα σύστημα,

όμως, όπου η κατάρτιση των ψηφοδελτίων γίνεται μέσω προκριματικών εκλογών 12 Katz S. R., 2005, ό.π. 13 Katz, Mair, 1992, ό.π.

11

τότε το κέντρο βάρος θα δοθεί αποκλειστικά στους ψηφοφόρους και τα μέλη του

κόμματος14.

Πέραν, όμως, αυτού, τα μέλη του κόμματος στο δημόσιο αξίωμα οφείλουν να

ασχολούνται τόσο με τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με την εκλογική τους

περιφέρεια όσο και με ζητήματα γενικής πολιτικής, εντός του κόμματός τους. Όσον

αφορά το πρώτο, οφείλουν να χτίζουν συμμαχίες στο επίπεδο της περιφέρειας, να

προωθούν τα προβλήματα των εκλογέων τους στο Κοινοβουλευτικό επίπεδο, καθώς

επίσης και να αντιπροσωπεύουν τους εκλογείς τους σε αυτό15. Από την άλλη,

προσπαθούν να επηρεάσουν τη γενική πολιτική κατεύθυνση την οποία ακολουθεί το

κόμμα τους και η οποία επηρεάζει και τους δυνητικούς ψηφοφόρους τους.

1.2.2 Το Κόμμα στη Βάση

Το κόμμα στη βάση είναι, στην ουσία, τα μέλη του κόμματος και οι

αποκεντρωμένες δομές του. Το κόμμα στη βάση είναι το σημαντικότερο

χαρακτηριστικό των μαζικών κομμάτων16. Η διαδικασία εγγραφής στο κόμμα στη

βάση γίνεται μέσω της εγγραφής ως μέλος. Οι τρόποι εγγραφής είναι, συνήθως, δύο

ειδών. Πρώτα απ’ όλα, μπορεί κάποιος πολίτης να εγγραφεί στο κόμμα που επιθυμεί.

Ορισμένα κόμματα εγγράφουν όσους το επιθυμούν, ενώ άλλα τοποθετούν ορισμένες

προϋποθέσεις προκειμένου κάποιος να εγγραφεί ή να παραμείνει μέλος. Σε γενικές

γραμμές πάντως η διαδικασία εγγραφής παραμένει προσωπική επιλογή όποιου το

επιθυμεί. Δεύτερον, σε ορισμένα κόμματα μπορεί κάποιος να γίνει μέλος με έμμεσο

τρόπο. Αυτό γίνεται μέσω των φορέων ενός κόμματος. Τέτοιοι φορείς μπορεί να είναι

Νεολαίες ή Συνδικαλιστικά Σωματεία. Σε αυτές τις περιπτώσεις όποιος εγγράφεται σε

έναν φορέα γίνεται απ’ ευθείας και μέλος του κόμματος17. Από την άλλη, το κόμμα

στη βάση διαφέρει από τις άλλες δύο μορφές του κόμματος ως προς δύο κύρια

χαρακτηριστικά. Το πρώτο είναι ο εθελοντικός του χαρακτήρας και το δεύτερο ο

ερασιτεχνισμός των μελών του18.

14 Katz, Mair, 1992, ό.π. 15 Katz, Mair, 1992, ό.π. 16 Duverger (1952) ό.π. 17 Patrick Seyd, New Parties/New Politics?: A Case Study of the British Labour Party, Party Politics 1999; 5; 383-405 18 Katz, Richard S. and Peter Mair. 2002. “The Ascendancy of the Party in Public Office: Party Organizational Change in Twentieth-Century Democracies.” In Richard Gunther, José Ramon Montero and Juan J. Linz (eds), Political Parties. Old Concepts and New Challenges. Oxford: Oxford University Press, 113-135.

12

Η μαζικότητα και η αποκεντρωμένη δομή του κόμματος στη βάση απαιτεί τη

δημιουργία επίσημης οργάνωσης19. Η οργάνωση αυτή μπορεί δομηθεί σε τρεις

βασικές κατηγορίες. Πρώτον, μπορεί να είναι γεωγραφική, σύμφωνα με την

γεωγραφική δομή του Κράτους. Δεύτερον, επαγγελματική, η οργάνωση, δηλαδή, να

βασίζεται στους χώρους δουλειάς. Τρίτον, κατά ειδικό ενδιαφέρον, βασισμένη σε

ειδικά θέματα ή την προώθηση ειδικών συμφερόντων. Οι διαφόρων μορφών

διακλαδώσεις του κόμματος στη βάση οφείλουν, επίσης, να έχουν εκπροσώπηση σε

εθνικό επίπεδο. Αυτό γίνεται συνήθως μέσω των Κομματικών Συνεδρίων και των

Εθνικών Αντιπροσωπειών. Σε κόμματα με μεγάλο αριθμό μελών η σύνθεση των

Συνεδρίων γίνεται συνήθως μέσω Συνέδρων οι οποίοι και εκλέγονται από τα μέλη

του κόμματος. Τα κομματικά Συνέδρια συνήθως αποτελούν τα ανώτερα

αποφασιστικά όργανα των κομμάτων και αποφασίζουν για όλα τα ζητήματα που το

αφορούν.

1.2.3 Το κόμμα στην Κεντρική Διοίκηση

Το κόμμα στην κεντρική διοίκηση μπορεί να χωριστεί σε δύο διακριτά μέρη.

Το πρώτο αποτελείται από μία εθνική αντιπροσωπεία που είναι εκλεγμένη από τα

μέλη, με έμμεσο ή άμεσο τρόπο. Σε αυτήν την επιτροπή, συνήθως, μετέχουν μέλη

τόσο από το κόμμα στη βάση όσο και από το κόμμα στο δημόσιο αξίωμα. Το δεύτερο

αποτελείται από τη γραφειοκρατία του κόμματος. Η γραφειοκρατία ακολουθεί

συνήθως την αποκεντρωμένη δομή του κόμματος και, στις περισσότερες περιπτώσεις,

υπάρχουν υπάλληλοι σε κάθε μονάδα της δομής του20.

Οι κύριες λειτουργίες του κόμματος στην κεντρική διοίκηση μπορεί να είναι

δύο ειδών. Στην πρώτη ανήκει η κατανομή των πόρων στις άλλες δύο οργανωτικές

μορφές του Κόμματος. Αυτοί οι πόροι μπορεί να είναι οικονομικοί, αλλά και

εξειδικευμένο προσωπικό για την εκτέλεση διαφόρων εργασιών εντός του Κόμματος.

Η δεύτερη βασική λειτουργία του είναι ο συντονισμός των κομματικών δράσεων. Το

κόμμα στην κεντρική διοίκηση είναι ο ενδιάμεσος κρίκος ανάμεσα στο κόμμα στη

βάση και το κόμμα στο δημόσιο αξίωμα.

Η εθνική αντιπροσωπεία συνήθως είναι η συλλογικότητα εκείνη μέσα στον

Κομματικό Οργανισμό που μιλά και αποφασίζει εξ ονόματος του Κόμματος εν

19 Katz, Mair, 1992, ό.π. 20 Katz, Mair, 1992, ό.π.

13

συνόλω21. Συνήθως αποτελείται από μέλη και των τριών κατηγοριών του Κόμματος

και αυτό είναι σημαντικό από την άποψη τόσο των αποφάσεων που λαμβάνονται εκεί

όσο και των πιθανών συγκρούσεων που δημιουργούνται. Η συνύπαρξη έμμισθων

δημόσιων Λειτουργών και εθελοντών, καθώς επίσης και επαγγελματιών με

ερασιτέχνες μπορεί να οδηγήσει από μόνη της σε σύγκρουση, καθιστώντας

ταυτόχρονα το εν λόγω Όργανο εξαιρετικά κρίσιμο για τη λειτουργία του κόμματος.

Από την άλλη, η Εθνική Αντιπροσωπεία είναι ένα καθαρά κομματικό Όργανο με

μειωμένη νομιμοποίηση στο πολιτικό σύστημα εν γένει. Τέλος, είναι ένα όργανο που

λαμβάνει αποφάσεις, αλλά δεν έχει τη δυνατότητα να τις εφαρμόσει. Συνήθως,

λαμβάνει αποφάσεις που καλούνται οι υπόλοιπες κατηγορίες του Κόμματος να

εφαρμόσουν.

Η κομματική γραφειοκρατία είναι επαγγελματίες και η ενασχόλησή τους στο

κόμμα στην κεντρική διοίκηση αποτελεί την κύρια απασχόλησή τους. Η θέση της

είναι σημαντική για τη λειτουργία του κόμματος, δεδομένου ότι βρίσκεται στην

καρδιά του εσωκομματικού δικτύου επικοινωνίας22. Αποτελούν τον τεχνικό σύνδεσμο

μεταξύ του κόμματος στη βάση και των άλλων δύο μορφών της κομματικής

οργάνωσης. Επιπλέον, σε αυτούς περιλαμβάνεται και το επιστημονικό προσωπικό του

κόμματος που μπορεί να ασχολείται τόσο με την τεκμηρίωση, όσο και με την επιλογή

των πολιτικών θέσεων του Κόμματος. Τέλος, η επαγγελματοποίηση των Κομμάτων

έχει καταστήσει αυτήν την κατηγορία εξαιρετικά σημαντική εντός του κομματικού

οργανισμού.

1.3 Η ανάπτυξη των κομματικών οργανισμών Η ανάπτυξη των κομματικών οργανισμών δεν πρέπει να θεωρείται μία τυχαία

διαδικασία ή απλά μία διαδικασία εξέλιξης μέσα στο χρόνο. Οι κομματικοί

οργανισμοί αναπτύσσονται και μεταβάλλονται δεχόμενοι πιέσεις τόσο από το

εξωτερικό τους περιβάλλον, όσο και από το εσωτερικό τους23. Εξάλλου, η οργάνωση

των πολιτικών κομμάτων οφείλει να συμβαδίζει τόσο με το Δημοκρατικό παράδειγμα

21 Katz, Mair, 1992, ό.π. 22 Katz, Mair, 1992, ό.π. 23 Robert Harmel ,” Party Organizational Change: Competing Explanations?”, στο Luther Kurt Richard and Rommel - Muller Ferdinand, Political Parties in the New Europe, Political and Analytical Challenges, Oxford University Press, New York 2005, p.120-142

14

που επικρατεί όσο και με την κοινωνική δομή24. Από τα τέλη του 19ου αιώνα έως και

τις μέρες μας διακρίνονται τρία είδη κομματικών οργανισμών (κόμμα στελεχών,

μαζικό κόμμα, πολυσυλλεκτικό κόμμα), ενώ θα γίνει αναφορά και στις τάσεις των

σημερινών κομμάτων που φαίνεται να μεταβάλλονται σε κόμματα καρτέλ.

1.3.1 Κόμμα στελεχών

Η ουσία του κόμματος στελεχών είναι ένας πυρήνας ατόμων με ανεξάρτητη και

προσωπική πρόσβαση σε πόρους, ικανούς να τοποθετούν είτε έναν αριθμό τους ή

τους αντιπροσώπους τους στο Κοινοβούλιο25. Η οργάνωση του κόμματος ελίτ θα

μπορούσε να υπάρχει σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο βρίσκεται η Κοινότητα.

Εάν η τοπική ελίτ είναι χωρισμένη, τότε, μπορεί να υπάρχει οργάνωση γύρω από τις

ελίτ που διεκδικούν την εκλογή τους στο Κοινοβούλιο. Το δεύτερο επίπεδο

αναφέρεται μέσα στο Κοινοβούλιο. Όσοι εκπρόσωποι έχουν σχετικά κοινές

αντιλήψεις δημιουργούν ομάδες που συντονίζουν τη δράση τους σε ψηφοφορίες

μέσα στο Κοινοβούλιο. Όταν η διαίρεση στο Κοινοβούλιο αρχίζει να αλληλεπιδρά

με τη διαίρεση στην κοινότητα και ανταγωνισμός δομείται στις ίδιες διαιρέσεις τότε

μπορούμε να μιλάμε για κόμμα που προσεγγίζει τη σύγχρονη έννοια26.

Στο κόμμα στελεχών οι βουλευτές ήταν περισσότερο οι ίδιοι αρχηγοί του

κόμματος στην περιοχή τους ή οι άμεσοι εκπρόσωποι του Αρχηγού. Το κόμμα στη

βάση ουσιαστικά ταυτίζονταν με το δίκτυο φίλων και «πελατών» των βουλευτών ή

των κομματαρχών τους. Όσον αφορά το κόμμα στην κεντρική διοίκηση αυτό

ουσιαστικά είναι ανύπαρκτο ή ακόμα και αν υπάρχει είναι εξαιρετικά αδύναμο. Αυτό

συμβαίνει δεδομένου ότι πρώτον οι βουλευτές στηρίζονται σε δικούς τους

ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους για την εκλογή τους και έτσι δεν αισθάνονται

την ανάγκη για τη δημιουργία μιας ανώτερης αρχής και δεύτερον γιατί η ανάγκη

συντονισμού και δράσης ανάμεσα στο κόμμα στο δημόσιο αξίωμα και το κόμμα στη

βάση είναι εξαιρετικά μικρή. Τέλος, το κόμμα στο δημόσιο αξίωμα αποτελούσε την

κυρίαρχη φυσιογνωμία του κόμματος στελεχών, δεδομένου ότι είναι η μόνη

συλλογικότητα που μπορούσε και είχε την ανάγκη να λαμβάνει συλλογικές

αποφάσεις. 24 Mair Peter, (1997), Party System Change: Approaches and Interpretations. Oxford: Oxford University Press 25 Katz, Richard S. and Peter Mair. 2002 ό.π. βλέπε επίσης, Duverger M. ό.π. και Ostrogorski, M. I. (1964 [1902]). Democracy and the Organization of Political Parties. London: Macmillan 26 Katz, Richard S. and Peter Mair. 2002 ό.π. και επίσης Ware, A., ed. (1987). Political Parties: Electoral Change and Structural Response. Oxford: Basil Blackwell.

15

Όσον αφορά τη σχέση του κόμματος με την κοινωνία πολιτών και το κράτος αν

και σε θεωρητικό επίπεδο ήταν ξεκάθαρες, εντούτοις στην πράξη τα πράγματα ήταν

λίγο διαφορετικά. Και αυτό, γιατί τα μέλη της κοινωνίας πολιτών (όσων δηλαδή είχαν

το εκλογικό δικαίωμα) και των ανθρώπων που στελέχωναν το κράτος αν δεν

ταυτίζονταν εξολοκλήρου, τουλάχιστον ενώνονταν με στενούς δεσμούς αίματος ή

συμφέροντος. Από την άλλη, στην πολιτική αντίληψη της εποχής επικρατούσε η

άποψη ότι υπήρχε ένα γενικό συμφέρον και η Κυβέρνηση όφειλε να το βρει και να το

υπηρετήσει. Σε αυτό το πλαίσιο, τα κόμματα δεν ήταν τίποτα άλλο παρά «ομάδες

ανδρών σε αναζήτηση του δημόσιου συμφέροντος27»

1.3.2 Μαζικό Κόμμα

Το μαζικό κόμμα που αναδύθηκε στην Ευρώπη ήταν σύμφωνο με τις

μεταβολές που έλαβαν χώρα τόσο σε κοινωνικό επίπεδο, όσο και στον τρόπο

λειτουργίας της Κυβέρνησης. Στο μαζικό κόμμα οι θεμελιώδεις μονάδες της

πολιτικής ζωής ήταν προκαθορισμένες. Τα κόμματα είναι οι εκπρόσωποι

προκαθορισμένων κοινωνικών ομάδων. Τα μέλη αυτών των ομάδων συμμετέχουν

στην πολιτική μέσα από τα κόμματα και επιδιώκουν να ελέγξουν το κράτος

τοποθετώντας μέλη τους σε δημόσιες θέσεις. Κάθε κοινωνική ομάδα έχει το δικό της

ιδιαίτερο συμφέρον που εκφράζεται μέσα από το κομματικό πρόγραμμα. Το

πρόγραμμα αυτό δεν είναι ένα πλαίσιο πολιτικών αλλά ένα συνεκτικό

ιδεολογικοπολιτικό κείμενο που εκφράζει τα συμφέροντα όλων των μελών του

κόμματος. Για να γίνει όμως αυτό απαιτούνταν η άμεση λαϊκή συμμετοχή μέσω των

κομματικών διακλαδώσεων. Μέσα από αυτές τις αποκεντρωμένες δομές οι μάζες

συμμετείχαν στις κομματικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων και νομιμοποιούσαν την

κομματική πολιτική

Στις κοινωνίες όπου αναπτύχθηκε το μαζικό κόμμα η ατομική εκλογική

επιλογή ήταν περιορισμένη από την ενθυλάκωση των μαζών σε υποομάδες που

εκπροσωπούνταν από τα μαζικά κόμματα. Σε αυτό το πλαίσιο η εκλογική επιτυχία

ήταν ζήτημα ενίσχυσης των κομματικών δεσμών με τα μέλη των ομάδων που

εκπροσωπούσε το κόμμα και κινητοποίησής τους την εκλογική στιγμή.

27 Burke, E. (1861[1770]). Thoughts on the Case of the Present Discontent; reprinted in Works. London: Bohn's Edition.

16

Όσον αφορά τη μορφολογία του, στο μαζικό κόμμα η σχέση ανάμεσα στο

κόμμα στην κεντρική διοίκηση και το κόμμα στη βάση είναι συμβιωτική28. Το κόμμα

στην κεντρική διοίκηση παρέχει την υποστήριξη και τον κεντρικό συντονισμό των

δράσεων, ενώ το κόμμα στη βάση τους πόρους που είναι αναγκαίοι για την επιβίωση

του κόμματος στην κεντρική διοίκηση. Βέβαια, οι δύο αυτές κατηγορίες είναι

διακριτά χωριστές η μία από την άλλη. Το κόμμα στην κεντρική διοίκηση αποτελείται

από επαγγελματίες που πληρώνονται για να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, ενώ το

κόμμα στη βάση από ερασιτέχνες εθελοντές που πληρώνουν για να είναι μέλη.

Από την άλλη το κόμμα στο δημόσιο αξίωμα είναι κατώτερο του κόμματος

στην κεντρική διοίκηση. Στο μαζικό κόμμα, το κόμμα στο δημόσιο αξίωμα είναι το

όργανο για την επίτευξη των στόχων του κομματικού οργανισμού και ελέγχεται από

το Κόμμα στην Κεντρική Διοίκηση εξ’ ονόματος της βάσης. Ουσιαστικά, η θέση του

Βουλευτή στην ιδεολογία του μαζικού κόμματος είναι μία κομματική θέση και

επομένως ο Βουλευτής οφείλει να υπακούει στο κόμμα.

1.3.3 Το πολυσυλλεκτικό κόμμα

Η ανάδυση του πολυσυλλεκτικού κόμματος δεν πρέπει να θεωρείται ως μία

άμεση μετεξέλιξη του μαζικού κόμματος. Αντίθετα, μάλιστα, το πολυσυλλεκτικό

κόμμα διατηρεί τον οργανωτικό ιστό του μαζικού κόμματος, αλλά ταυτόχρονα

επηρεάζεται από τα κόμματα στελεχών που επιβίωναν ακόμα και στη μαζική εποχή.

Τα τελευταία, χρειάστηκε να οργανωθούν και να κινητοποιούσουν οπαδούς και, γι’

αυτό το λόγο, απέκτησαν επίσημη οργάνωση με μέλη. Τα μέλη, όμως, δεν

χρησίμευαν για την εξασφάλιση πόρων, δεδομένου ότι ήταν κόμματα των μεσαίων

και ανώτερων στρωμάτων και εξασφάλιζαν τους πόρους τους από ατομικές εισφορές.

Έτσι, καθιέρωσαν μια οργάνωση όμοια με του μαζικού κόμματος, η οποία, όμως,

έδινε αυξημένη βαρύτητα στο κόμμα στο δημόσιο αξίωμα. Από την άλλη, δεν ήταν

ταξικά κόμματα και έτσι ανέπτυσσαν πολυσυλλεκτικές πρακτικές προκειμένου να

αντλήσουν ψήφους από παντού, πιέζοντας με αυτόν τον τρόπο και τα μαζικά

κόμματα να ανοιχθούν σε νέα ακροατήρια.

Το πολυσυλλεκτικό κόμμα εγκαταλείποντας την προσπάθεια για την

ενσωμάτωση των μαζών στρέφεται ολοκληρωτικά στην εκλογική αγορά

προσπαθώντας να ανταλλάξει την αποτελεσματικότητα για μια πιο ευρεία εκλογική

28 Katz S.R., Mair P. 2002 ό.π.

17

βάση και περισσότερο άμεση εκλογική επιτυχία. Ο πιο περιορισμένος πολιτικός και

πιο άμεσος εκλογικός στόχος είναι πλέον τα χαρακτηριστικά του νέου κόμματος.

Σύμφωνα με τον Kirchheimer τα ταξικά μαζικά κόμματα διακρίνονται σε τρία στάδια

στην διαδικασία της μεταμόρφωσής τους. Το πρώτο στάδιο είναι η συγκέντρωση

δύναμης και ξεκινά από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το δεύτερο στάδιο είναι

αμέσως μετά τον Πόλεμο οπότε και για πρώτη φορά μαζικά κόμματα αναλαμβάνουν

την Κυβέρνηση τις δεκαετίες του 1920 και 1930. Αυτή η πρώτη κυβερνητική

εμπειρία δεν ανταποκρίνεται όμως στις προσδοκίες τόσο των οπαδών του μαζικού

κόμματος όσο και των ηγετών του και αναδύει η ανάγκη για διεύρυνση της

συναίνεσης στο πολιτικό σύστημα. Αμέσως μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο τα

ταξικά μαζικά κόμματα μετεξελίσσονται στα πολυσυλλεκτικά κόμματα αναζητώντας

από τη μια να διατηρήσουν τόσο την ταξική τους «πελατεία» όσο και να τη

διευρύνουν προς όμορες ταξικές ομάδες.

Το πολυσυλλεκτικό κόμμα δεν διαφέρει τόσο πολύ από το μαζικό κόμμα στην

οργανωτική του υφή, αλλά στις λειτουργίες που επιτελεί μέσα στην Κοινωνία. Ο

Kirchheimer διακρίνει πέντε βασικές διαφορές στη λειτουργία του πολυσυλλεκτικού

κόμματος29 από το μαζικό:

1. Δραστική μείωση του ιδεολογικού κομματικού φορτίου

2. Ενδυνάμωση της ηγετικής ομάδας της οποίας οι δράσεις και οι παραλείψεις

κρίνονται πλέον από την άποψη της συνεισφοράς τους στην

αποτελεσματικότητα του συνόλου του κοινωνικού συστήματος

3. Μείωση του ρόλου του κομματικού μέλους

4. Μείωση της σημασίας της class gardé

5. Πρόσβαση σε μια ποικιλία ομάδων συμφερόντων

Τρεις βασικοί λόγοι οδήγησαν σε αυτήν την μεταβολή:

1. Η διάβρωση των παραδοσιακών κοινωνικών συνόρων των δεκαετιών του ‘50

και του ‘60 αποδυνάμωσε τις συλλογικές ταυτότητες κάνοντας δυσκολότερο

τον καθορισμό των προκαθορισμένων κοινωνικών ομάδων της προηγούμενης

περιόδου.

29 Kirchheimer, O. (1966). ‘The Transformation of Western European Party Systems’, in J. La Palombara and M. Weiner (eds.), Political Parties and Political Development. Princeton: Princeton University Press

18

2. Η οικονομική ανάπτυξη, καθώς και η ενίσχυση του Κοινωνικού Κράτους

Πρόνοιας διευκόλυναν την αποδέσμευση των κομματικών προγραμμάτων από

την άρθρωση των συμφερόντων συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων και τη

σταδιακή επέκταση στην άρθρωση των συμφερόντων του συνόλου της

Κοινωνίας.

3. Οι τεχνολογικές εξελίξεις και κυρίως η έλευση των σύγχρονων Μ.Μ.Ε. έδωσε

ένα όπλο στα χέρια των Ηγετών μέσω του οποίου απευθύνονταν στο σύνολο

της κοινωνίας παρακάμπτοντας τις κομματικές δομές.

Έτσι, το πολυσυλλεκτικό κόμμα έρχεται να εκφράσει τις συμβολικές κοινωνικές

συγκλίσεις που ήταν αποτέλεσμα της οικονομικής ευημερίας και των αυξημένων

ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης και με αυτόν τον τρόπο την ευρύτατη κοινωνική

συναίνεση της εποχής σε ιδεολογικό και πολιτικό επίπεδο. Από την άλλη, αυτά τα

κόμματα υιοθετούν στρατηγικές άμεσης εκλογικής αποτελεσματικότητας, οδηγώντας

τα σε απομάκρυνση από πρακτικές στρατολόγησης που βασίζονταν σε πολιτικές και

κοινωνικές ταυτίσεις. Επιπλέον, για το πολυσυλλεκτικό κόμμα, ο δημόσιος έλεγχος

δε γίνεται στη βάση συγκεκριμένων εναλλακτικών επιλογών που παρουσιάζουν τα

κόμματα, αλλά αναδρομικά στη βάση της εμπειρίας και του ιστορικού του κάθε

κόμματος. Εξάλλου, η εκλογική συμπεριφορά είναι θέμα επιλογής παρά αποτέλεσμα

προδιαθέσεων του εκλογικού σώματος.

Όσον αφορά η σχέση του με την κοινωνία πολιτών και το κράτος το

πολυσυλλεκτικό κόμμα ουσιαστικά επιχειρεί να μεσιτεύσει τα αιτήματα των πολιτών

προς την κομματική γραφειοκρατία. Με άλλα λόγια παύοντας να είναι παράγοντες

της κοινωνίας πολιτών προσπαθούν ουσιαστικά να ελέγξουν ή να διεισδύσουν στο

κράτος οδηγώντας τα σε μια αντιφατική θέση. Από τη μια να προωθούν τα αιτήματα

της κοινωνίας στο κράτος και από την άλλη να υποστηρίζουν τις κρατικές πολιτικές

στην κοινωνία.

1.4 Η κρίση των κομμάτων

Η συζήτηση για την κρίση των κομμάτων είναι μακρά. Εντούτοις, τις

τελευταίες τρεις δεκαετίες η επιστημονική συζήτηση έχει επικεντρωθεί στην

παρατεταμένη κρίση εμπιστοσύνης που αντιμετωπίζουν τα πολιτικά κόμματα. Είναι

γεγονός πως οι πολίτες με διάφορους τρόπους και σε διαφορετικές εντάσεις

19

εκδηλώνουν την δυσπιστία τους ή τη δυσφορία τους για τα πολιτικά κόμματα. Τα

σημάδια που αποδεικνύουν αυτόν τον ισχυρισμό έχουν επικεντρωθεί σε τέσσερα

φαινόμενα, τέσσερεις δείκτες που αποδεικνύουν την κρίση εμπιστοσύνης.

1.4.1 Συμμετοχή σε Εκλογές

Το πρώτο φαινόμενο είναι η μείωση των ποσοστών συμμετοχής στις εθνικές

εκλογές. Η δημόσια συζήτηση για τα μειωμένα ποσοστά συμμετοχής στις εκλογικές

αναμετρήσεις έχει προσλάβει τα τελευταία χρόνια δραματικές διαστάσεις με πολλούς

πολιτειολόγους να περιγράφουν την κατάσταση με τα μελανότερα χρώματα. Στην

πραγματικότητα, όμως, η κατάσταση είναι λίγο διαφοροποιημένη. Στην Ευρώπη από

τη δεκαετία του ‘50 έως και τη δεκαετία του ‘80 υπάρχει μία σχετικά

σταθεροποιημένη κατάσταση με το δείκτη εκλογικής συμμετοχής να κυμαίνεται

μεταξύ του 80% και 85%. Τη δεκαετία του ’90 όμως παρατηρείται μία μεγάλη πτώση

στα ποσοστά με αποτέλεσμα ο μέσος όρος στις χώρες της Ευρώπης να φτάνει το

77,6%30. Και πάλι όμως, για να είμαστε ακριβείς, ακόμη και αυτό το ποσοστό είναι

εξαιρετικά υψηλό, ιδιαίτερα αν συγκριθεί με το αντίστοιχο στις Η.Π.Α.. Παρ’ όλα

αυτά, 11 από τις 15 χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σημείωσαν τα χαμηλότερα

ποσοστά τους τη δεκαετία του ‘9031. Η έλευση της νέας χιλιετίας επέτεινε το

πρόβλημα, με σειρά Ευρωπαϊκών χωρών να σημειώνουν τα χαμηλότερα ποσοστά

συμμετοχής στις εκλογές. Πέραν όμως των ποσοστών, το σημαντικό είναι πως η τάση

είναι καθολική, φαινόμενο αρκετά σπάνιο, αλλά και ενδεικτικό ταυτόχρονα.

1.4.2 Εκλογική Αστάθεια

Ο δεύτερος δείκτης είναι αυτός της εκλογικής αστάθειας. Ο εν λόγω δείκτης

καταγράφει τις εκλογικές προτιμήσεις όσων συμμετέχουν στις εκλογικές

αναμετρήσεις και μετρά το βαθμό στον οποίο τα εκλογικά πρότυπα των ψηφοφόρων

διακατέχονται από σταθερότητα στο χρόνο. Και σε αυτόν τον δείκτη μπορούμε να

ορίσουμε ένα νοητό χρονικό σημείο τομής στη δεκαετία του ‘90. Τις δεκαετίες του

‘70 και του ’80 η εκλογική αστάθεια κυμαίνονταν κατά μέσο όρο στο 8%, ενώ τη

30 Mair Peter, Democracy beyond Parties, Center for the Study of Democracy, 2005 31 Mark Franklin ,”Electoral Participation” στο L. Le Duc, R. Niemi, and P. Norris (eds) Comparing democracies 2: new challenges in the study of elections and voting, Thousand Oaks: Sage Publications, 2002

20

δεκαετία του ‘90 σημειώθηκε μια αύξηση 4 ποσοστιαίων μονάδων32. Βέβαια, το να

αλλάζει προτίμηση το 12% των συμμετεχόντων στις εκλογές από εκλογική

αναμέτρηση σε εκλογική αναμέτρηση δεν είναι ένα τόσο υψηλό ποσοστό. Για να

αναδειχθεί, όμως, η σημασία του πρέπει να επισημανθεί ότι είναι η πρώτη φορά που

τόσο ο μέσος όρος όσο και η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών σημειώνουν

διψήφια ποσοστά γεγονός που καταδεικνύει μία γενικότερη τάση σε όλες τις χώρες

της Ευρωπαϊκής Ένωσης33.

1.4.3. Κομματική Αποδέσμευση

Η θεωρία περί αποδέσμευσης των πολιτών από τα πολιτικά κόμματα ξεκινά

στους επιστημονικούς κύκλους από τη δεκαετία του ‘70 και συνεχίζεται έως και

σήμερα. Η έννοια της κομματικής δέσμευσης σημαίνει ότι οι πολίτες συσχετίζουν

τους εαυτούς τους ψυχολογικά με τα πολιτικά κόμματα και ότι αυτός ο

προσδιορισμός έχει προβλέψιμες σχέσεις με τις αντιλήψεις, τις αξιολογήσεις και τις

δράσεις των πολιτών34. Η κομματική πρόσδεση βοηθά το άτομα να απλοποιεί τις

πολυπλοκότητες της πολιτικής και λειτουργεί ως ένα πολιτικό φίλτρο για την

αξιολόγηση των πληροφοριών, κατανόησης των πολιτικών θεμάτων και εν τέλει της

διαμόρφωσης πολιτικής θέσης35. Για παράδειγμα, όταν ανακύπτει ένα θέμα στην

επικαιρότητα η θέση του κόμματος για το εν λόγω θέμα θα επηρεάσει την άποψη ενός

ανθρώπου που συσχετίζεται με το εν λόγω κόμμα. Επιπλέον, η κομματική δέσμευση

κινητοποιεί τα άτομα να συμμετέχουν στα κόμματα, τις προεκλογικές εκστρατείες

καθώς επίσης και τις εκλογικές διαδικασίες36.

Τα τελευταία χρόνια όμως όλο και λιγότεροι ψηφοφόροι έρχονται στις εκλογές

με σταθερή προδιάθεση για κάποιο κόμμα. Ακόμη και αν έχουν κάποιου είδους

αφοσίωση για κάποιο κόμμα, αυτή είναι σαφώς μειωμένη. Επιπλέον, όλο και

περισσότεροι ψηφοφόροι επιλέγουν το κόμμα που θα ψηφίσουν μέσα στην

προεκλογική περίοδο37 με αυξανόμενα τα ποσοστά εκείνων που αποφασίζουν την

τελευταία εβδομάδα. Ένα ακόμη σημαντικό χαρακτηριστικό είναι ότι ακόμη και

32 Mair Peter, “Democracy Beyond Parties”, Center for the Study of Democracy, 2005 33 Mair P., 2005, ό.π. 34 Campbell, A., Converse, P. E., Miller, W. E., and Stokes, D.E. (1964). The American Voter: An Abridgement. New York: Wiley. 35 Campbell, A., Converse, P. E., Miller, W. E., and Stokes, D.E. ό.π. 36Dalton J.R. (2000). ‘Partisan Change and the Democratic Process’, in R. J. Dalton and M. P. Wattenberg (eds.), Parties without Partisans: Political Change in Advanced Industrial Democracies. Oxford: Oxford University Press 37 Dalton. R.J. ό.π.

21

αυτοί που αποφασίζουν την τελευταία στιγμή το κάνουν με βάση κάποια θέματα ή με

βάση την επιλογή κάποιων υποψηφίων38. Τέλος, όλο και λιγότεροι πολίτες

συμμετέχουν στις προεκλογικές εκστρατείες των κομμάτων καθώς επίσης και στις

λειτουργίες των ίδιων των κομματικών οργανισμών.

38 Dalton R.J. ό.π.

22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

Από το Κόμμα Καρτέλ στο Ανοιχτό Κόμμα

Η κρίση των πολυσυλλεκτικών κομμάτων που αρχίζει να εκδηλώνεται τη

δεκαετία του 1980 και έπειτα σχετίζεται τόσο με αλλαγές που έλαβαν χώρα στις

δυτικοευρωπαϊκές, κατά βάση κοινωνίες, όσο και με δομικές αδυναμίες του εν λόγω

κομματικού μοντέλου. Στο παρών κεφάλαιο θα προσπαθήσουμε να εστιάσουμε στις

μεταβολές που συντελέστηκαν στις σύγχρονες κοινωνίες, μεταβολές που οδήγησαν

στο πέρασμα από τη βιομηχανική στη μεταβιομηχανική κοινωνία. Επιπλέον, θα

ασχοληθούμε με ένα νέο κομματικό μοντέλο που αναδύεται στη μεταβιομηχανική

εποχή, το κόμμα καρτέλ. Τέλος, θα ασχοληθούμε με το νέο μοντέλο δημοκρατίας που

αναδύεται από την μεταρρυθμιστική αριστερά, τη συμμετοχική δημοκρατία, καθώς

επίσης και το κομματικό μοντέλο που ταιριάζει σε αυτό το νέο δημοκρατικό

παράδειγμα που είναι το Ανοιχτό Κόμμα.

2.1 Η μεταβιομηχανική Κοινωνία Οποιαδήποτε προσπάθεια κατανόησης των εξελίξεων στις Δυτικές κοινωνίες

οφείλει να φιλτραριστεί μέσα από μια έννοια, την παγκοσμιοποίηση. Βέβαια, η

κατάχρηση αυτού του όρου τα τελευταία χρόνια του προσδίδει απεριόριστες

ερμηνευτικές δυνατότητες. Ωστόσο, η παγκοσμιοποίηση θα πρέπει να νοηθεί ως το

αποτέλεσμα επαναστατικών αλλαγών που έλαβαν χώρα τις τελευταίες δεκαετίες,

καθώς επίσης και των νέων δυνατοτήτων που δημιουργήθηκαν από τις πρώτες. Οι

αλλαγές αυτές έχουν να κάνουν με την αναδιάρθρωση της παραγωγικής δομής, την

αύξηση της παραγωγικότητας και την άνευ προηγούμενου κινητικότητα του

κεφαλαίου. Έτσι, η παγκοσμιοποίηση έρχεται να επιφέρει ένα ισχυρό πλήγμα στα

έθνη – κράτη, δεδομένου ότι τα αναγκαία αγαθά και υπηρεσίες για τη διασφάλιση

των όρων αναπαραγωγής φεύγουν πλέον από το εθνικό κράτος και μεταφέρονται στο

παγκόσμιο επίπεδο39.

Η παγκοσμιοποίηση όμως δεν επηρεάζει μονάχα το παραγωγικό μοντέλο, αλλά

έχει και εξαιρετικά σημαντικές πολιτικές συνέπειες. Η προσκόλληση στην αγορά

ήταν αποτέλεσμα της αναβίωσης και επικράτησης, εν τέλει, νεοφιλελεύθερων 39 Βούλγαρης Γιάννης, Φιλελευθερισμός, Συντηρητισμός και Κοινωνικό Κράτος, 1973-1990, Ανάλυση και κριτική των χαρακτηριστικών ρευμάτων, Θεμέλιο, 2003

23

αντιλήψεων, θεωρητική βάση των οποίων είναι η οικονομική αιτιοκρατία. Συνέπεια

αυτού είναι ουσιαστικά η υποταγή της πολιτικής στην οικονομία. Η κατανόηση των

φαινομένων, πλέον, ανάγεται στους μηχανισμούς της αγοράς με άμεσο αποτέλεσμα

την αποπολιτικοποίηση της πολιτικής μέσω της υποβάθμισης των πολιτικών

διακυβευμάτων και συγκρούσεων και της αναγωγής τους σε αντικειμενοποιημένα

πολιτικά ζητήματα. Από το σημείο αυτό και έπειτα, η χάραξη πολιτικής, αλλά, και οι

πολιτικές αποφάσεις λαμβάνονται με βάση τις επιταγές της αγοράς. Αυτό έχει ως

συνέπεια, οι εναλλακτικές επιλογές να ομογενοποιούνται όλο και περισσότερο και οι

διαδικασίες λήψης αποφάσεων να γραφειοκρατικοποιούνται. Ο πολιτικός λόγος με τη

σειρά του αποπολιτικοποιείται και τη θέση του λαμβάνει ο τεχνοκρατικός λόγος και η

λογική. Ο ορθός λόγος της επιστήμης είναι πλέον ο νομιμοποιητικός παράγοντας των

αποφάσεων και των επιλογών.

Όπως γίνεται κατανοητό όλα τα παραπάνω μεταβάλλουν σε καθοριστικό βαθμό

τις κοινωνίες, τη σχέση του ατόμου με την κοινωνία και την πολιτική, τις αξίες και τις

αντιλήψεις των ατόμων, τους θεσμούς και τη δομή του εθνικού κράτους, των

πολιτικών κομμάτων συμπεριλαμβανομένων. Στη συνέχεια θα δούμε τις αλλαγές

αυτές που συντελέστηκαν στις κοινωνίες, που πλέον χαρακτηρίζονται ως μετα-

βιομηχανικές ή της ύστερης νεωτερικότητας,

Η πρώτη και σημαντικότερη μεταβολή που συντελείται στις μεταβιομηχανικές

κοινωνίες είναι η ανάδυση του εξατομικευμένου ατόμου. Τι είναι όμως η

εξατομίκευση;

«Εξατομίκευση» σημαίνει, πρώτον, την αποδιάρθρωση και,

δεύτερον, την αντικατάσταση των βιομηχανοκοινωνικών μορφών

ζωής μέσω άλλων, στις οποίες τα μεμονωμένα άτομα πρέπει να

κατασκευάσουν, να σκηνοθετήσουν, να συρράψουν τη βιογραφία τους.

Και τα δύο[…] δεν συντελούνται τυχαία, δεν συντελούνται ατομικά,

εθελοντικά, μέσω διαφορετικών ιστορικών συνθηκών, αλλά μαζί στο

κοινωνικοκρατικό πλαίσιο της αναπτυγμένης κοινωνίας της εργασίας,

όπως αυτή διαμορφώθηκε σε πολλές δυτικές βιομηχανικές χώρες από

τη δεκαετία του ‘60.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι συλλογικές μορφές ζωής της

βιομηχανικής κοινωνίας αντικαθίστανται και τη θέση τους

καταλαμβάνει μία νέα μορφή ζωής που δεν είναι βασισμένη σε

24

κοινωνικοκρατικές ρυθμίσεις. Αντίθετα, το άτομο οφείλει μόνο του

πλέον να επινοήσει για τον εαυτό του νέα «αυτονόητα»40

Τα αίτια αυτής της μεταβολής δεν είναι συνειδητή επιλογή ή προτίμηση του

ατόμου, αλλά επιβάλλονται στο άτομο από τους σύγχρονους θεσμούς41. Στις

μεταπολεμικές κοινωνίες των Δυτικών Χωρών παραλήπτης βασικών δικαιωμάτων

και μεταρρυθμίσεων δεν είναι διάφορες συλλογικότητες, αλλά το άτομο. Αν μέσα

από την ταξική πάλη των ταξικών κοινωνιών προκύπτει το Κοινωνικό Κράτος αυτό

με τη σειρά του αναθέτει στο άτομο τις διεκδικήσεις και τις συνεισφορές. Με άλλα

λόγια το Κοινωνικό Κράτος, προϊόν των συλλογικών αγώνων, χειραφετεί το άτομο,

καθιστώντας την εξατομίκευση δομική αρχή των σύγχρονων κοινωνιών42. Επομένως,

μέσα από τη συλλογική επιτυχία θεσμοποιείται η εξατομίκευση και διαλύεται η

κουλτούρα των τάξεων ακόμη και μέσα σε συνθήκες έντονων ανισοτήτων. Το άτομο

πλέον ασφυκτιώντας μέσα στις βιομηχανικές συλλογικότητες αναζητά την ατομική

του ανέλιξη με εξατομικευμένο τρόπο43.

Η δεύτερη ομάδα αλλαγών έχει να κάνει με την κοινωνική δομή των

μεταβιομηχανικών Κοινωνιών. Η πολιτική κοινωνιολογία έχει αποδείξει ότι η

κοινωνική δομή της βιομηχανικής κοινωνίας καθόρισε σε καταλυτικό βαθμό τις

πολιτικές διαιρετικές τομές, τα εκλογικά πρότυπα καθώς επίσης και τους

κομματικούς οργανισμούς. Η ταξική δομή της βιομηχανικής κοινωνίας ήταν η

επέκταση της κοινωνικής δομής του εργοστασίου: ολιγάριθμη ιδιοκτησία και

διευθυντική ομάδα, βοηθούμενη από μία υφιστάμενη διοικητική και γραφειοκρατική

ομάδα, πλήρως διαχωρισμένη από την χειρωνακτική εργατική δύναμη η οποία με τη

σειρά της ήταν διαχωρισμένη σε ένα ή δύο επίπεδα ανάλογα με την ικανότητα της

εργατικής δύναμης. Παρ’ ότι μία μειοψηφία μονάχα του εργατικού δυναμικού

εργάζονταν καθ’ όλη τη βιομηχανική περίοδο σε αυτό το μοντέλο, το εργοστασιακό

μοντέλο εργασίας καθόρισε την κοινωνική πολιτική. Θα μπορούσε βάσιμα να

υποστηριχτεί ότι αυτό το μοντέλο εργασίας ήταν ο κώδικας επικοινωνίας με βάση τον

οποίο χτίστηκε η κοινωνική πολιτική των Ευρωπαϊκών Κρατών.

40 Beck Ulrich, Η Επινόηση του Πολιτικού, Για μια θεωρία του Εκσυγχρονισμού, Νέα Σύνορα – Α. Λιβάνη,Αθήνα 1996 41 Beck Ulrich ό.π. 42 Beck Ulrich ό.π. 43 Beck Ulrich ό.π.

25

Η έλευση όμως της μεταβιομηχανικής κοινωνίας άλλαξε την κοινωνική δομή.

Το σημαντικό στοιχείο στις νέες κοινωνικές συνθήκες είναι ότι δεν υπάρχει πλέον ένα

συγκεκριμένο μοντέλο εργασίας σε κάποιο τομέα της οικονομίας. Η αύξηση του

τομέα των υπηρεσιών και η αντικατάσταση του εργοστασίου από το γραφείο δεν

είναι επαρκή συνθήκη για να δημιουργηθεί ένα εργασιακό μοντέλο. Στον τομέα των

υπηρεσιών το συνηθέστερο εργασιακό πρότυπο είναι ένα πλήθος διευθυντικών και

επαγγελματικών στελεχών και μία πληθώρα επίσης γραφειοκρατικού και διοικητικού

προσωπικού. Αν αυτό, όμως, είναι το επικρατέστερο μοντέλο, τότε καθίσταται

προφανές ότι δεν αντιπροσωπεύει ξεκάθαρα τις διαιρέσεις, όπως γίνονταν ανάμεσα

στους χειρώνακτες εργάτες και τους διοικητικούς υπαλλήλους, στο βιομηχανικό

μοντέλο για παράδειγμα. Βέβαια, η τάση στην κατώτερη ιεραρχικά βαθμίδα να

απασχολούνται κατά βάση γυναίκες είναι μία διαίρεση, όχι όμως τόσο ισχυρή όσο η

προηγούμενη.

Η τρίτη κατηγορία αλλαγών είναι οι μεταβολές στις πολιτικές αξίες και την

ατομική συμπεριφορά των πολιτών. Οι άνθρωποι πλέον είναι λιγότερο

προσανατολισμένοι και περιχαρακωμένοι από τα θρησκευτικά πιστεύω, ενώ

συνηθίζουν να ασκούν σε λιγότερο βαθμό τις θρησκευτικές τους υποχρεώσεις.

Επιπλέον, στις κοινωνίες αυτού του τύπου αναδύθηκαν μεταϋλιστικές αξίες44 που

στην αρχή φάνηκαν ότι θα αντικαθιστούσαν την παλιά διαίρεση Δεξιάς – Αριστεράς.

Ο ισχυρισμός αυτός φάνηκε πειστικός και από την εκλογική επιτυχία που γνώρισαν

τα Πράσινα Κόμματα σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Όπως παρατηρεί, όμως, ο

Dalton πράγματι στην αρχή η περιβαλλοντολογική διαιρετική τομή φάνηκε να είναι

ανεξάρτητη από την αντίστοιχη οικονομική και να την τέμνει εγκάρσια. Σταδιακά

όμως τα Πράσινα Κόμματα άρχισαν να υιοθετούν πιο αριστερές απόψεις στα

προγράμματά τους, όσον αφορά την οικονομία, ενώ και τα Αριστερά Κόμματα

συμπεριέλαβαν τα οικολογικά προβλήματα στον πολιτικό τους λόγο. Από την άλλη, η

εκλογική επιτυχία που γνώρισαν τα Ακροδεξιά Κόμματα από τη δεκαετία του ‘90 και

έπειτα επανέφερε ξανά στην πολιτική ατζέντα τα ζητήματα της εθνικής ταυτότητας

και των μεταναστών. Αυτές οι δύο διαδικασίες οδήγησαν στην ανάδυση μιας νέας

διαίρεσης ανάμεσα σε αριστερά-μεταρρυθμιστικά κόμματα και σε αυταρχικά-

συντηρητικά. Η διαίρεση αυτή κάθε άλλο παρά παγιωμένη είναι, ακόμα στα

44 Inglehart, R., Culture Shift in Advanced Industrial Societies. Princeton: Princeton University Press 1990

26

κομματικά συστήματα των Δυτικοευρωπαϊκών χωρών. Εντούτοις, φαίνεται πως η

ώσμωση των δύο πόλων οδηγεί στην επικράτησή της στο μέλλον45.

Η τέταρτη ομάδα μεταβολών έχει να κάνει με την πολιτική επικοινωνία που

είναι αποτέλεσμα της τεχνολογικής εξέλιξης. Η αυξανόμενη επίδραση των νέων

τεχνολογιών και ιδιαίτερα της τηλεόρασης και του διαδικτύου μεταβάλλουν την

πολιτική διαδικασία και επηρεάζουν τους παραδοσιακούς δημοκρατικούς θεσμούς. Η

διαδικασία της εκπροσώπησης εξασθενεί πλέον εξαιτίας της άμεσης και στιγμιαίας

επικοινωνίας ανάμεσα στους ψηφοφόρους και τους εκπροσώπους τους. Από την

άλλη, τα Μ.Μ.Ε. θρυμματίζουν το εκλογικό σώμα, διαβρώνουν τα παραδοσιακά

πολιτικά και κοινωνικά σύνορα που είχαν ενοποιήσει τα κράτη. Τέλος, τα πολιτικά

κόμματα χάνουν τις λειτουργίες τους, ως πολιτισμικές δομές διαμεσολάβησης

ανάμεσα στο λαό και την κυβέρνηση και το ρόλο αυτό τον αναλαμβάνουν τα νέα

Μ.Μ.Ε.

Η τελευταία ομάδα αλλαγών αφορά κατά βάση τις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής

Ένωσης. Οι χώρες αυτές έχουν υποστεί πολύ σημαντικές αλλαγές στα κέντρα λήψης

αποφάσεων. Τα εθνικά κράτη έχουν απολέσει τη δυνατότητα να αποφασίζουν για μια

σειρά θεμάτων, εκχωρώντας αυτό το δικαίωμα προς τα έξω και προς τα κάτω. Προς

τα έξω σε υπερεθνικούς οργανισμούς όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό

Δικαστήριο και στο Συμβούλιο Υπουργών. Προς τα κάτω στο τοπικό/περιφερειακό

επίπεδο είτε μέσω της διοικητικής ανασυγκρότησης των περισσότερων κρατών είτε

μέσω της Επιτροπής Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι, καθώς η πολιτική

εξουσία έχει μεταναστεύσει στο υπερεθνικό και το υποεθνικό επίπεδο, η Δυτική

Ευρώπη έχει βιώσει ένα κοίλωμα του εθνικού κράτους, μία αύξηση πολλαπλών

πολιτικών ταυτοτήτων και μία ξεκάθαρη τάση προς την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση.

2.2 Κόμμα Καρτέλ Η τάση των σημερινών κομμάτων να εξαρτώνται όλο και περισσότερο από το

κράτος έχει οδηγήσει ορισμένους μελετητές στον ισχυρισμό ότι τα κόμματα

αναπτύσσουν ολιγοπωλιακές πρακτικές και έχουν αυξήσει της εξάρτησή τους από το

κράτος. Τα πολιτικά κόμματα μέχρι και πρόσφατα κρίνονταν συνήθως ως προς τη

σχέση τους με την κοινωνία πολιτών, παραγνωρίζοντας την όλο και μεγαλύτερη

45 Dalton J. Russell, “Economics, environmentalism and party alignments: A note on partisan change in advanced industrial democracies”, European Journal of Political Research 48: 161–175, 2009

27

σχέση που ανέπτυσσαν με το κράτος46. Το γεγονός αυτό πρέπει να θεωρηθεί

απόρροια μίας αντίληψης που θεωρεί την οργάνωση του μαζικού κόμματος ως

ιδεότυπου, έναντι του οποίου κάθε άλλη οργανωτική μορφή οφείλει να συγκριθεί. Η

οργανωτική μορφή, όμως, του μαζικού κόμματος αποτέλεσε ένα στάδιο στην

ανάπτυξη των κομμάτων και είναι φυσικό να μην ανταποκρίνεται στις σημερινές

συνθήκες μιας παγκοσμιοποιούμενης οικονομίας και μίας κατακερματισμένης

κοινωνίας. Όσον αφορά το κόμμα καρτέλ μπορεί βάσιμα να υποστηριχθεί ότι είναι

μία μορφή κομματικής οργάνωσης αυτονομημένης από την κοινωνία και

εξαρτημένης από τις κρατικές λειτουργίες και τους κρατικούς πόρους.

Το πρώτο στοιχείο που συνηγορεί σε αυτό το συμπέρασμα είναι η όλο και

μεγαλύτερη αύξηση της εξάρτησης των κομμάτων από τις κρατικές επιχορηγήσεις.

Στο μαζικό μοντέλο κόμματος, το σύνολο των χρημάτων που δαπανούσε το κόμμα

είτε για την προεκλογική του εκστρατεία είτε για την καθημερινή του λειτουργία

εξοικονομούνταν από τις εισφορές των μελών τους. Από τη δεκαετία του 60 οπότε

και σταδιακά άρχισαν τα κόμματα να λαμβάνουν χρήματα από το κράτος μέχρι και

σήμερα τα κόμματα έχουν καταστεί απόλυτα εξαρτώμενα από τις κρατικές

επιχορηγήσεις. Αυτό όμως έχει μία ακόμη σοβαρή επίπτωση στη μορφολογία των

κομματικών οργανισμών και στην εσωτερική κατανομή εξουσίας. Οι κρατικές

επιχορηγήσεις δίνονται στα κόμματα ανάλογα με το μέγεθος της κοινοβουλευτικής

τους ομάδας. Ουσιαστικά όσο μεγαλύτερο είναι το κόμμα στο δημόσιο αξίωμα τόσο

μεγαλύτερη είναι και η κρατική επιχορήγηση. Το γεγονός αυτό αντιστρέφει τελείως

τους όρους της εσωτερικής ισχύος δεδομένου ότι στο αρχετυπικό μαζικό κόμμα όλοι

οι πόροι εξοικονομούνταν από το κόμμα στη βάση, γεγονός που το καθιστούσε

κυρίαρχο μέσα στο κόμμα. Αυτή η αντιστροφή εξουσιών όμως αποδυνάμωσε

περαιτέρω τη σημασία του κόμματος στη βάση για την επιβίωση του κόμματος

συνολικά, ενώ παράλληλα αύξησε την εξάρτηση του όλου κόμματος από το κόμμα

στο δημόσιο αξίωμα.

Το δεύτερο στοιχείο είναι η αύξηση των Κρατικών Νόμων που αφορούν τη

εσωτερική λειτουργία των κομμάτων. Τα κόμματα όλο και περισσότερο πλέον είναι

υποχρεωμένα να λειτουργούν με συγκεκριμένους τρόπους που περιγράφονται αλλού

λεπτομερέστερα και αλλού πιο γενικά ανάλογα με την κάθε χώρα. Το γεγονός αυτό

μετατρέπει τα κόμματα από κομμάτια της κοινωνίας πολιτών σε κρατικούς θεσμούς 46 Katz S.R., Mair P., (1995). ‘Changing Models of Party Organisation and Party Democracy: The Emergence of the Cartel Party’, Party Politics, 1: 5–28

28

κανονιστικά ρυθμιζόμενους από το κράτος. Από εκεί που ήταν ιδιωτικοί και

εθελοντικοί σύλλογοι που αναπτύσσονταν μέσα στην ευρύτερη κοινωνία και τα οποία

αντλούσαν την πρωταρχική τους νομιμοποίηση από αυτήν, τα κόμματα έχουν πλέον

γίνει υπάκουα σε ένα ρυθμιστικό πλαίσιο το οποίο τους παρέχει ένα επίσημο

καθεστώς ως κομματιών του κράτους.

Το τρίτο στοιχείο είναι ο μειωμένος ρόλος των μελών στην εσωτερική

λειτουργία του κόμματος. Η καθημερινή λειτουργία των κομμάτων, οι θέσεις, τα

προγράμματα και οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων καθώς επίσης και οι

προεκλογικές εκστρατείες είναι πλέον θέμα των επαγγελματιών και των

πολιτειολόγων. Οι συνεδριάσεις των συλλογικών ηγετικών οργάνων που εκλέγονταν

από τη βάση ή από τα κομματικά συνέδρια και τα οποία αποφάσιζαν για όλα τα

θέματα πολιτικής, αλλά και τακτικής του κόμματος και τα οποία λογοδοτούσαν στη

βάση, αντικαταστάθηκαν από συσκέψεις «πρωινού καφέ» των ηγετών με

επικοινωνιολόγους, πολιτειολόγους και κάθε είδους ειδικούς. Το σημαντικό σε αυτή

τη μεταβολή δεν είναι μονάχα η αποδυνάμωση του κόμματος στην κεντρική διοίκηση

ή η επαγγελματοποίηση της κομματικής ζωής και μόνο. Σημαντικό επίσης είναι το

γεγονός ότι αυτά τα άτυπα όργανα που καθορίζουν όμως την πολιτική των

κομματικών οργανισμών δεν λογοδοτούν πουθενά. Ή αν λογοδοτούν το κάνουν απ’

ευθείας στην ηγεσία η οποία και τους επέλεξε και η ηγεσία με τη σειρά της λογοδοτεί

με βάση όμως την εκλογική επιτυχία ή αποτυχία του κόμματος. Επιπλέον, όλη αυτή η

διαδικασία οδηγεί όχι μόνο στη μείωση του ρόλου των μελών στη καθημερινή

λειτουργία των κομματικών οργανισμών, αλλά επιπλέον στη δημιουργία μίας νέας

φάσης στο εσωτερικό τους πέραν των υπολοίπων τριών στις οποίες αναφερθήκαμε.

Θα μπορούσε να υποστηριχτεί ότι η αυτόνομη λειτουργία της ηγεσίας

περιστοιχισμένης από ειδικούς επαγγελματίες που λογοδοτούν μόνο σε αυτήν

αποτελεί μία τέταρτη φάση στους κομματικούς οργανισμούς και ενδεχομένως να

αποτελεί και την κυρίαρχη όσον αφορά ορισμένες λειτουργίες όπως η λήψη

αποφάσεων και ίσως και η στρατολόγηση κομματικών ελίτ.

Το τέταρτο χαρακτηριστικό των κομμάτων καρτέλ είναι η οριζόντια

στρωματοποίηση τους. Σε αυτόν τον νέο τύπο κομματικής οργάνωσης, οι σχέσεις

μεταξύ των τριών κομματικών φάσεων είναι περισσότερο στρωματοποιημένες παρά

ιεραρχικές, με αποτέλεσμα η κάθε φάση να είναι αυξανόμενα αυτόνομη. Αυτή η νέο

οργανωτική πραγματικότητα δεν πρέπει να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι οι διάφορες

στράτες υπάρχουν σε απόλυτη αντίθεση με τις ιεραρχίες, αλλά ως μία πίεση προς τα

29

κόμματα να ούτως ώστε να συμπεριλάβουν μία στρωματοποιημένη διάσταση στην

οργάνωση τους. όμως, αυτή η νέα οργανωτική μορφή εγκυμονεί κινδύνους, ειδικά

στην περίπτωση που «η αμοιβαία αυτονομία θα αναπτυχθεί σε ένα βαθμό που το

τοπικό κόμμα θα γίνει ουσιαστικά αδιάφορο για κάθε ενέργεια του κεντρικού

κόμματος (και αντίστροφα) και θα αφιερωθεί πρωταρχικά στην πολιτική στο τοπικό

επίπεδο».

Που οδηγούν όμως αυτές οι τάσεις; Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν ότι τα

κόμματα απομακρύνονται από την κοινωνία και αγκυροβολούν στο Κράτος. Η νέα

σχέση ανάμεσα στην Κοινωνία Πολιτών και το Κράτος που επιφέρει το

πολυσυλλεκτικό μοντέλο οδηγεί τα κόμματα να αυτονομηθούν έναντι και των δύο

πόλων διαμεσολάβησης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το κόμμα να αρχίσει να λειτουργεί

για την ανάπτυξη και νομιμοποίηση των δικών του ιδιοτελών συμφερόντων ή

καλύτερα των συμφερόντων των κομματικών ελίτ. Από την άλλη, δεδομένου ότι

έχουν την αποκλειστική ευθύνη για τη διαχείριση των υποθέσεων του Κράτους

χρησιμοποιούν αυτό το προνόμιο για να επιβάλλουν τους όρους αναπαραγωγής τους.

Έτσι, τα κόμματα απομακρύνονται από την κοινωνία και τα κοινωνικά συμφέροντα

και γίνονται οι κύριοι διαχειριστές των νομοθετικών και εκτελεστικών λειτουργιών.

Με άλλα λόγια χρησιμοποιούν τους πόρους του κράτους προκειμένου να

εξασφαλίσουν την αναπαραγωγή τους.

Συμπερασματικά, με βάση όλα τα παραπάνω μπορούμε να μιλήσουμε για μια

ταυτόχρονη απόσυρση. Από τη μια, η κοινωνία αποσύρεται από τη συμβατική

πολιτική συμπεριλαμβανομένων των κομμάτων και οδηγείται προς την ιδιώτευση.

Από την άλλη, οι ελίτ αποσύρονται προς το κράτος και το χρησιμοποιούν,

επιβάλλοντας ολιγοπωλιακές πρακτικές, ως όρο αναπαραγωγής τους. Ενδεχομένως το

τελευταίο να είναι και ένας από τους λόγους για τους οποίους ο θεσμός του πολιτικού

κόμματος παραμένει ισχυρός στις μεταβιομηχανικές κοινωνίες. Η υιοθέτηση, δηλαδή,

ολιγοπωλιακών μορφών να εμποδίζει άλλες οργανωτικές μορφές της κοινωνίας να

αναπτυχθούν και σταδιακά να αντικαταστήσουν τα κόμματα. Για να γίνει όμως αυτό

θα πρέπει κάποιος να δείξει πως θα μπορούσε η Δημοκρατία να λειτουργήσει χωρίς

αυτά. Ποιο θα ήταν δηλαδή το δημοκρατικό παράδειγμα που θα μπορούσε να

αντικαταστήσει την αντιπροσωπευτική Δημοκρατία.

2.3 Η Συμμετοχική Δημοκρατία και το Ανοιχτό Κόμμα

30

Η αναβίωση της συζήτησης για τη Συμμετοχική Δημοκρατία δεν έρχεται

ξαφνικά και αναιτιολόγητα. Σημάδια κρίσης της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας ή

της Δημοκρατίας των Κομμάτων αναζωπύρωσαν την επιστημονική αλλά και τη

δημόσια συζήτηση για την ανάγκη βελτίωσης της Δημοκρατίας. Τέτοια σημάδια ήταν

η κρίση νομιμοποίησης, η αυξανόμενη κρίση εμπιστοσύνης των δημοκρατικών

θεσμών, η κυριαρχία της (παγκοσμιοποιημένης) οικονομίας επί της πολιτικής και η

αποδυνάμωση του εθνικού κράτους.

H κεντρική ιδέα της συμμετοχικής δημοκρατίας είναι ότι ο πολίτης στη

δημοκρατία πρέπει όχι μόνο να μετέχει στα κοινά, αλλά και να έχει άμεση εμπειρία

αυτής της συμμετοχής. Στο συμμετοχικοδημοκρατικό παράδειγμα, η συμμετοχή

αναδεικνύεται σε αυτόνομη πολιτειακή αυταξία. Η συμμετοχή του πολίτη, για να

είναι ουσιαστική, πρέπει να γίνεται σε μικρές μονάδες λήψης αποφάσεων ή σε

θεματικές ομάδες της κοινωνίας πολιτών ή σε εικονικούς χώρους, όπως για

παράδειγμα το Διαδίκτυο. Στην πραγματικότητα, η συμμετοχή, ως διαδικασία, πρέπει

να δίνει τη δυνατότητα στον πολίτη μίας αμφίδρομης επικοινωνίας με τα

εξουσιαστικά κέντρα, με άλλους πολίτες, όχι όμως μέσα από την εξουσιαστική

διαμεσολάβηση του κράτους, αλλά μέσα από την οριζόντια διάδραση και τέλος μέσω

της άσκησης εξουσίας στο τοπικό επίπεδο.

Όλα τα παραπάνω καθίστανται αναγκαία στη σημερινή εποχή διότι, όπως

υποστηρίζει ο Paul Hirst, τα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων σε μια δημοκρατία

επηρεάζονται από ομάδες πίεσης, συνήθως πολύ ισχυρές, μέσα από τις οποίες

νοθεύεται η προγραμματική βούληση των κυβερνήσεων και επιβάλλεται ένα

καθεστώς αδιαφάνειας47. H αποκέντρωση της εξουσίας και η διάχυσή της σε κέντρα

που βρίσκονται στην κοινωνία πολιτών αυξάνει τη διαφάνεια, μειώνει το «κόστος

διαπραγμάτευσης» μεταξύ ενδιαφερομένων (πολιτικών και «πελατών» τους) και

ελαχιστοποιεί τη δυνατότητα διαπλοκής και διαφθοράς48.

Ο πολίτης της Συμμετοχικής Δημοκρατίας οφείλει να είναι ενημερωμένος και

απελευθερωμένος. Πρέπει να έχει γνωστική κυριαρχία επί του αντικειμένου του.

Πρέπει να έχει γνώσεις, όχι απλώς πληροφόρηση, για να εκφράσει τις προτιμήσεις

του. Γι’ αυτό το λόγο, η συμμετοχική δημοκρατία δίνει έμφαση στις διαδικασίες

εκμάθησης και διαφώτισης των πολιτών, αλλά επίσης και σε διαδικασίες ελεύθερης

και φτηνής πρόσβασης στην ενημέρωση. Η ενημέρωση και τα μέσα που την 47 Hirst, P. Associative Democracy. Cambridge: Polity, 1993 48 Ό.π.

31

παρέχουν οφείλουν και αυτά να εκδημοκρατιστούν. Εξάλλου, στη σύγχρονη εποχή,

το διαδίκτυο προσφέρεται ως αντίδοτο στους επικριτές του

συμμετοχικοδημοκρατικού μοντέλου για ανενημέρωτο ή εύκολα χειραγωγήσιμο

πολίτη.

Η συμμετοχή των πολιτών στη ρύθμιση βασικών θεσμών της κοινωνίας θα γίνει

μέσα από την εξάλειψη της γραφειοκρατικής εξουσίας49. Η τελευταία καταπιέζει το

άτομο και δεν το αφήνει να απελευθερωθεί. Από την άλλη, οι ελίτ και οι θεσμοί

οφείλουν να ανοιχτούν στους πολίτες για να αποκατασταθεί η παρατεταμένη κρίση

εμπιστοσύνης. Αυτό θα γίνει μέσω της «κοινωνιακής ακρόασης50», μιας διαδικασίας

δηλαδή μέσω της οποίας οι ελίτ οφείλουν να ακούν τι θέλουν οι πολίτες για να

μπορούν να ανταποκρίνονται στα αιτήματά τους. Αυτού του είδους η διαδικασία

έρχεται να απαντήσει στον κοινωνικό κατακερματισμό και να αντικαταστήσει τη

σύγκρουση συμφερόντων της βιομηχανικής εποχής. Οι αποφάσεις πλέον δεν θα είναι

προϊόν σύγκρουσης αντίπαλων συμφερόντων, αλλά προϊόν διαβούλευσης και

διαλόγου51. Τα άτομα πλέον, οι εξατομικευμένοι δρώντες της μεταβιομηχανικής

κοινωνίας, καλούνται χωρίς ιδεολογικά φορτία να προσέλθουν σε μία διαδικασία

διαβούλευσης για την εξεύρεση της καλύτερης δυνατής λύσης. Αφετηρία επομένως

της συμμετοχικής δημοκρατίας είναι το άτομο και σκοπός η μετάβαση σε μια

κοινωνία κοινωνικών ατόμων52.

Το συμμετοχικοδημοκρατικό παράδειγμα έρχεται να εκφράσει και ένα νέο

μοντέλο αντιπροσώπευσης, αυτό της ανακλαστικής αντιπροσώπευσης53. Το πολιτικό

κόμμα σε αυτό το δημοκρατικό μοντέλο δεν επιδιώκει πλέον να αντιπροσωπεύσει

προδιατυπωμένα συμφέροντα συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων στο κράτος. Αυτό

που επιδιώκει είναι το κόμμα να ενσωματωθεί σε και να εκφράσει μία ποικιλία

κοινωνικών συμφερόντων54. Αυτά τα συμφέροντα «ούτε εκλαμβάνονται ούτε

εκπροσωπούνται από τα κόμματα σε σταθερή βάση. Τα κόμματα παρουσιάζουν τους

εαυτούς τους σαν ένα τύπο ακουστικού οργανισμού που σφυρηλατεί συμμαχίες γύρω

από ιδιαίτερους αξιακούς στόχους με τοπικά κινήματα και ομάδες ιδιαίτερων

49 Ό.π. 50 Πανταζόπουλος Ανδρέας, (2006), Με τους Πολίτες κατά του Λαού, Βιβλιοπωλείον Εστίας, Αθήνα 51 Fiskin J.& Laslett P.,( 2003), Debating Deliverative Democracy, Blackwell Publishing Limited 52 Πανταζοπουλος Α., ό.π. 53 Γεωργιάδου Β., «Labour Party, SPD και ΠΑ.ΣΟ.Κ., Συστήματα κομματικής διεύθυνσης και οργανωτική ανασυγκρότηση», στο Κατσούλης Ηλίας, Νέα Σοσιαλδημοκρατία, Περιεχόμενα Πολιτικής, Θεσμοί, Οργανωτικές Δομές, Σιδέρης, Αθήνα 2002 54 Saward Michael, Making representations: Modes and Strategies of Political Parties, European Review, Vol.16, No.3, 271-286

32

ενδιαφερόντων και βασίζει την αντιπροσωπευτική του λειτουργία στην έννοια της

αυθεντικής συνεκτικότητας που αυτή προκαλεί»55. Έτσι, αυτός ο νέος τύπου

κόμματος, δεχόμενος τον κοινωνικό κατακερματισμό, επιχειρεί να παρουσιάσει ένα

πιο ευέλικτο αντιπροσωπευτικό πρότυπο που μεταβάλει τα συμφέροντα που

εκπροσωπεί ανάλογα με τις αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στην κοινωνία.

Σε αυτό το πρότυπο αντιπροσώπευσης, η ιδεολογία ή το πολιτικό πρόταγμα δεν

υπάρχουν. Αυτά αντικαθίστανται από μία διαδικασιακή αξία, τη διαβούλευση.

Γενικές αξίες μπορούν να υπάρχουν αλλά αυτές δεν συνιστούν ιδεολογία ή πρόταγμα.

Αυτές οι αξίες δεν έρχονται να προκαθορίσουν το περίγραμμα της πολιτικής, αλλά να

περιγράψουν τη διαδικασία μέσα από την οποία θα ληφθούν οι αποφάσεις για τις

πολιτικές. Οι ιδεολογίες, αν έχουν αξία ως όνομα, είναι ευέλικτες και οφείλουν να

υποτάσσονται σε νέες ιδέες, συμφέροντα και επιχειρήματα. Τα κόμματα

λειτουργώντας με τέτοιο τρόπο είναι γνώστες της ανάγκης να δείξουν την πρόσδεσή

τους, το μπόλιασμά τους στις κοινότητες ή σε ένα πλαίσιο συμφερόντων.

Παρουσιάζουν τους εαυτούς τους ανοιχτούς σε επιδράσεις από υπάρχοντα και νέα

συμφέροντα και αναζητούν να τα εκφράσουν μέσω αποκεντρωμένων δομών στις

οποίες δίνουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν αυτονομία.

Το πολιτικό κόμμα που μπορεί να εκφράσει αυτό το νέο είδος αντιπροσώπευσης

είναι υποχρεωτικά ένα οργανωτικά ανοιχτό κόμμα, ανοιχτό σε ιδέες, ανθρώπους,

επιρροές και, διαδικαστικά, ανοιχτό σε συζήτηση και στην ανταλλαγή ιδεών. Αυτού

του είδους ο κομματικός οργανισμός δεν έχει συγκεκριμένη κομματική ταυτότητα

ούτε συγκεκριμένο ακροατήριο. Η σύνθεση των μελών ή των ταυτισμένων με αυτό

του είναι μεταβαλλόμενη. Εξάλλου, δεν μπορεί να διατηρήσει για μεγάλο χρονικό

διάστημα τα μέλη του δεδομένου ότι οι πολιτικές που προτείνει είναι

βραχυπρόθεσμες και μεταβαλλόμενες56. Εξάλλου, το ανοιχτό κόμμα δεν επιδιώκει να

σφυρηλατήσει και να εκφράσει συγκεκριμένα συμφέροντα, αλλά να σφυρηλατήσει

συμμετοχικοδημοκρατικές διαδικασίες για τη λήψη αποφάσεων είτε σε κοινωνικούς

δρώντες είτε σε εξατομικευμένους πολίτες αναζητώντας εξουσιοδοτήσεις και μία

αίσθηση αυθεντικής σύνδεσης.

Στο οργανωτικό επίπεδο, το ανοιχτό κόμμα έχει ευέλικτη, ανοιχτή και

πανσυλλεκτική οργάνωση ούτως ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στη διαρκώς

μεταβαλλόμενη κοινωνική δομή. Στόχος της νέας οργανωτικής του δομής είναι η 55 Ό.π. Και επίσης, Γεωργιάδου Βασιλική, ό.π. 56 Ό.π.

33

ενεργοποίηση και εν τέλει η δικτύωση στελεχών, μελών, φίλων του κόμματος και της

κοινωνίας πολιτών εν γένει. Τα μέλη, οι φίλοι και οι ομάδες της κοινωνίας πολιτών δε

χρειάζεται να είναι σταθερά. Μπορεί κάποιος να ενεργοποιηθεί και να συμμετάσχει

μόνο σε μία θεματική ή σε κάποιο θέμα ενδιαφέροντός του.

Το πρώτο στοιχείο του Ανοιχτού Κόμματος είναι η σχέση του με τον Πολίτη.

Αυτός ο τύπος κομματικής οργάνωσης χαρακτηρίζεται ως «εξωστρεφής»57 και το

κόμμα πλέον γίνεται «φιλικό» προς τον Πολίτη. Για να γίνει αυτό, το Ανοιχτό Κόμμα

οφείλει να «αποδεσμευθεί» από τα περιχαρακωμένα μέλη και να «ανοίξει» σε όλη

την κοινωνία, ούτως ώστε να αποτυπωθούν όλοι οι τρόποι ζωής, σκέψης και

πολιτικής58. Μέσα από αυτή τη διαδικασία «φυσικής αποδέσμευσης», το Ανοιχτό

Κόμμα «μπολιάζεται» στην Κοινωνία Πολιτών και γίνεται ο φορέας εκείνος που

«συμπτύσσει, αναδεικνύει διατυπώνει και συναρθρώνει τα συμφέροντά της». Για να

το καταφέρει αυτό όμως το κόμμα δίκτυο οφείλει να μπορεί να συνθέτει.

«Σύνθεση δεν σημαίνει ούτε «συμψηφισμός» ούτε εξισορρόπηση

αντιθέσεων και αντινομιών, αλλά ικανότητα διατύπωσης, επί του κάθε

συγκεκριμένου θέματος, μιας θέσης που ανάγεται τελικά σε μία δίκαιη

και κοινωνικά ισορροπημένη αντίληψη για το γενικό συμφέρον59

Το δεύτερο στοιχείο του Ανοιχτού Κόμματος είναι η αποκέντρωση. Η τελευταία

είναι όχι μόνο γεωγραφική, αλλά και θεματική. Η κομματική οργάνωση πλέον (σε

επίπεδο Δήμου, Νομού ή Περιφέρειας ανάλογα και με τη διοικητική διάρθρωση της

Χώρας) έχει αποφασιστικές αρμοδιότητες για τη χάραξη πολιτικής και τη λήψη

αποφάσεων που να αφορούν τα τοπικά ζητήματα. Παρ’ ότι τα κόμματα μέχρι τώρα

απέφευγαν την αποκεντρωμένη δομή για την αποφυγή τροφοδότησης τοπικισμών,

εντούτοις, το ανοιχτό κόμμα αποκεντρώνεται με αποτέλεσμα εξουσίες και

αρμοδιότητες αποφασιστικού χαρακτήρα να μεταβιβάζονται στις κομματικές

οργανώσεις. Ο πολιτικός σχεδιασμός του κόμματος μεταφέρεται πλέον στο

περιφερειακό επίπεδο. Ωστόσο, το κύτταρο πολιτικών πρωτοβουλιών και

παρέμβασης είναι το στενά τοπικό.

57 Βενιζέλος Ευάγγελος, Το Ανοιχτό Κόμμα, Επίκεντρο 2007 58 Γεωργιάδου Βασιλική, “Από το κόμμα περιχαρακωμένων μελών στο «κόμμα – δίκτυο»; Όψεις της οργανωτικής ανασυγκρότησης των πολιτικών κομμάτων στην ύστερη νεωτερικότητα”, Επιστήμη και Κοινωνία, 5-6/2001, σελ. 203-235 59 Βενιζέλος Ευάγγελος, ό..π.

34

Αυτό το επίπεδο οργάνωσης, το τοπικό, απολαμβάνει μίας εξαιρετικής μορφής

αυτονομία, γεγονός που μεταβάλει την οργάνωση του κόμματος από κάθετη σε

οριζόντια. Επιπλέον, τα αποκεντρωμένα όργανα αποκτούν βασικές λειτουργίες οι

οποίες μέχρι πρότινος είτε ανήκαν στα κεντρικά όργανα είτε δεν επιτελούνταν από

τους παλιούς τύπους πολιτικών κομμάτων. Οι νέες αυτές λειτουργίες των

αποκεντρωμένων οργάνων είναι οι εξής:

1. Προγραμματικές. Η διαμόρφωση της πολιτικής, αλλά και του προγράμματος

του νέου τύπου κόμματος δε λαμβάνει χώρα μόνο στο κεντρικό επίπεδο, αλλά

και στο τοπικό. Τα αποκεντρωμένα όργανα οφείλουν πλέον να συντάσσουν

αναπτυξιακά προγράμματα για το τοπικό και περιφερειακό επίπεδο που θα

στηρίζονται στις αρχές και τις αξίες του συνολικού πολιτικού

προσανατολισμού του κόμματος.

2. Θεσμικές. Το πολιτικό κόμμα διαβουλεύεται και επικοινωνεί άμεσα, στο

τοπικό επίπεδο, με τους Τοπικούς Φορείς, τα αποκεντρωμένα Κρατικά

Όργανα καθώς επίσης και με κάθε οργανωμένη έκφραση της τοπικής

κοινωνίας πολιτών.

3. Μορφωτικές. Το Ανοιχτό Κόμμα, το «Κόμμα σχολείο», οφείλει να

εκπαιδεύει τα μέλη και τους φίλους του και να βοηθά στην κατάρτιση και

ανάπτυξη της πολιτικής γνώσης. Αυτού του είδους η μορφωτική διάσταση,

όμως, οφείλει να είναι αντίστοιχη με τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής (π.χ.

αγροτική- αστική, ηπειρωτική-νησιωτική κλπ).

4. Επιστημονικές. Σε αποκεντρωμένο επίπεδο το Ανοιχτό Κόμμα οφείλει να

αξιοποιεί την επιστημονική γνώση, ούτως ώστε να μπορεί να επιτελέσει

καλύτερα την αναπτυξιακή διαδικασία σε κάθε περιοχή. Οφείλει επομένως να

βρει και να συνεργαστεί με τους Τοπικούς Φορείς, τα Τοπικά Πανεπιστήμια,

τα Τοπικά Εργατικά και Εργοδοτικά Σωματεία.

5. Διαβουλευτικές. Η διαβούλευση, που είναι ο βασικός στόχος του Ανοιχτού

Κόμματος, λαμβάνει χώρα σε τοπικό επίπεδο. Το Ανοιχτό Κόμμα μέσα από

ακροάσεις, διαβουλεύσεις και συνδιασκέψεις προσπαθεί να ακούσει και να

συνδιαμορφώσει άποψη με τις οργανωμένες εκφράσεις της τοπικής Κοινωνίας

Πολιτών, αλλά και τους «καθημερινούς ανθρώπους».

6. Λειτουργίες Αλληλεγγύης. Μέσα από την ανάληψη πρωτοβουλιών

εθελοντισμού και αλληλεγγύης, τόσο μεταξύ των μελών και φίλων, όσο και

35

γενικότερα με την Κοινωνία το Κόμμα προσπαθεί να επιτελέσει κοινωνικό

έργο.

7. Πολιτιστικές. Αυτού του είδους οι λειτουργίες επιτελούνται είτε μέσα από τη

διαμόρφωση ειδικών χώρων υποστήριξης τέτοιου είδους δραστηριοτήτων

(βιβλιοθήκες, Internet café, ηλιότοποι) είτε μέσα από διοργάνωση ειδικών

πολιτιστικών εκδηλώσεων (συναυλίες).

8. Εκλογικές. Η διοργάνωση των εκλογικών διαδικασιών, η παράταξη των

στελεχών, μελών και φίλων οργανώνεται και επιτελείται σε τοπικό επίπεδο.

9. Επικοινωνιακή. Τα αποκεντρωμένα όργανα του Ανοιχτού Κόμματος έχουν

την ευθύνη για την οργάνωση της «εικόνας» του κόμματος προς τα έξω, για

την αξιοποίηση των τοπικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, αλλά και των

σύγχρονων μέσων επικοινωνίας όπως το διαδίκτυο.

Το ζητούμενο για τα αποκεντρωμένα όργανα δεν είναι μονάχα οι διευρυμένες

λειτουργίες τις οποίες τα τελευταία επιτελούν. Ένα επιπλέον ζητούμενο είναι οι

μεταξύ τους σχέσεις καθώς επίσης και οι σχέσεις τους με τα Κεντρικά Όργανα του

Κόμματος. Με άλλα λόγια, η αυτονομία στα αποκεντρωμένα όργανα και οι

διευρυμένες λειτουργίες μπορεί να φέρνουν τις εξουσίες δίπλα στον πολίτη όπως

διατείνονται οι υποστηρικτές του, αλλά επίσης μπορεί να οδηγήσει στο να

αναφερόμαστε σε «κόμμα κομμάτων», δεδομένου ότι η ζεύξη των αποκεντρωμένων

οργάνων μεταξύ τους είναι από χαλαρή έως και ανύπαρκτη.

Επιπλέον, η δράση του Ανοιχτού Κόμματος δεν είναι ενιαία, αλλά χωρίζεται

κατά θέμα, χώρο ή θεσμό. Μέσα από ευέλικτες μορφές οργάνωσης επιδιώκει να

οργανώσει την πολιτική δράση των πολιτών. Αυτού του είδους οι οργανωτικές

μορφές έχουν ως στόχο την ελεύθερη έκφραση και δράση των πολιτών και διατηρούν

σταθερούς διαύλους επικοινωνίας τόσο με την κοινωνία των πολιτών όσο και με τις

μονοθεματικές οργανώσεις. Επικεντρωμένες σε θέματα μικροκλίμακας επιδιώκουν να

δημιουργούν γεγονότα, να συμμετέχουν στις λειτουργίες του κόμματος και να

προτείνουν λύσεις για τα τοπικά προβλήματα.

Από την άλλη, το Ανοιχτό Κόμμα πρέπει να έχει επαρκή αριθμό στελεχών. Τα

στελέχη του οφείλουν να ανταποκρίνονται στην απαίτηση του κόμματος στελεχών,

να στηρίζονται δηλαδή στην ποιότητα. Αυτά τα στελέχη οφείλουν να έχουν

ικανότητες «πολιτικής σύνθεσης μέσα από έναν πληθωρισμό πληροφοριών, θεωριών,

36

ιδεών, επεξεργασιών, προτάσεων, αιτημάτων, συμφερόντων και πιέσεων60». Τα

στελέχη αυτά δεν είναι τα μέλη του κόμματος στην κεντρική διοίκηση, που

απαρτίζεται από επαγγελματίες όπως είδαμε παραπάνω. Είναι μέλη του κόμματος στη

βάση και οφείλουν να ανταποκρίνονται στις αυξημένες λειτουργίες των

αποκεντρωμένων οργάνων του κόμματος σε κάθε επίπεδο.

Το τελευταίο και ίσως το πλέον σημαντικό είναι ο εκδημοκρατισμός όλων των

διαδικασιών λήψης αποφάσεων και επιλογής των κομματικών ελίτ. Το Ανοιχτό

Κόμμα, όντας έντονα αντιγραφειοκρατικό επιδιώκει να εξαλείψει όσο κατά το

δυνατόν γίνεται τις διαμεσολαβητικές λειτουργίες στο εσωτερικό του. Τα μέλη και οι

φίλοι του αποφασίζουν πλέον για όλα τα θέματα (μικροκλίμακας πάντα), ενώ επίσης

έχουν και το δικαίωμα επιλογής των υποψηφίων του κόμματος είτε για το τοπικό είτε

για το κοινοβουλευτικό επίπεδο. Τέλος, μέσα από την ανάπτυξη δημοψηφισματικών

τεχνικών ή άλλων μεθόδων (εσωτερικές δημοσκοπήσεις) δίνουν στο απλό μέλος ή

τον απλό φίλο ουσιαστικές και αποφασιστικές εξουσίες, καλλιεργώντας όμως με

αυτόν τον τρόπο μία ατομικιστική αντίληψη του κομματικού μέλους61.

60 Ό.π. 61 Katz R., Mair P., “Changing Models of Party Organization and Party Democracy: The emergence of the cartel party”, Party Politics, Vol.1, No.1, 1995

37

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗΣ

ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ

Η οργανωτική μεταβολή ενός κομματικού σχηματισμού θεωρείται μία κίνηση

βαθιά πολιτική. Αν η οργάνωση ενός κόμματος παραπέμπει ευθέως στην περί

Δημοκρατίας θεωρία του κομματικού σχηματισμού, άλλο τόσο οφείλει και να

ανταποκρίνεται στην οργάνωση αλλά και τις μεταβολές του κοινωνικού

σχηματισμού. Επιπλέον, μία τρίτη διάσταση είναι η επιτυχής προώθηση, μέσω της

οργάνωσης, των προγραμματικών και εκλογικών στόχων του κόμματος προς τα κάτω,

προς τους ψηφοφόρους. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα εξεταστούν τα αίτια που το ίδιο

το ΠΑ.ΣΟ.Κ. προέκρινε και σύμφωνα με τα οποία η προϋπάρχουσα οργανωτική δομή

όφειλε να μεταβληθεί. Τα αίτια μπορούν, κατά τη γνώμη μας, να συμπυκνωθούν

κάτω από δύο κατηγορίες. Στην πρώτη ανήκουν οι μεταβολές στην κοινωνική δομή

με την οποία όφειλε να εναρμονιστεί η κομματική δομή. Η δεύτερη με το γεγονός ότι

οι μέχρι τότε ισχύουσες οργανωτικές δομές δεν ήταν σε θέση να προασπίσουν τους

διακηρυγμένους πολιτικούς και προγραμματικούς στόχους του κινήματος, και έτσι

μετατράπηκαν σε μη-αντιπροσωπευτικά οργανωτικά σύνολα που

Στους λόγους του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ, καθώς και σε κείμενα του

Προσυνεδριακού Διαλόγου του Κινήματος δίνονται ερμηνείες των αλλαγών που

έχουν συντελεστεί στη δομή του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού. Οι ερμηνείες

τους σχετίζονται με τις αλλαγές που συντελέσθηκαν στο πέρασμα από τη

βιομηχανική στη μεταβιομηχανική κοινωνία. Πρόκειται για νέες μορφές οργάνωσης,

αλλά και νέες μορφές παραγωγής που αναδύονται και επιβάλλουν επιτακτικά την

προσαρμογή σε αυτές των κομματικών δομών.

Το βιομηχανικό σύστημα παραγωγής έπαψε να είναι ό,τι πιο σύγχρονο.

Οι παραγωγικές διαδικασίες δίνουν έμφαση στη συλλογικότητα, στο

νεωτερισμό, στην καινοτομία, στη γνώση. Νέοι τύποι οργάνωσης

παραγωγής εμφανίστηκαν χάρη και στο διαδίκτυο, κάθετες μορφές

οργάνωσης γίνονται ολοένα και πιο παρωχημένες, νέα Μέσα Μαζικής

Επικοινωνίας και Ενημέρωσης έχουν πρωτοφανή διάδοση, και η

38

ανάπτυξη δικτύων κοινωνικής οργάνωσης, αλλά και στις επιχειρήσεις

και στους θεσμούς, είναι μια ανερχόμενη νέα μορφή οργάνωσης62.

Αυτές οι αλλαγές είναι αποτέλεσμα του εκσυγχρονισμού της κοινωνίας που

σηματοδοτούν το πέρασμα από τη νεωτερικότητα σε αυτό που πολλοί μελετητές

ονομάζουν ύστερη νεωτερικότητα. Οι λόγοι για αυτή τη μεταβολή είναι η ίδια η

νεωτερικότητα.

Για όλες αυτές τις αλλαγές, αλλά και πολλές άλλες, συνέβαλαν και

βοήθησαν και οι ίδιες οι Κυβερνήσεις μας, συμβάλλαμε σ' αυτές τις

αλλαγές, αλλά αυτές με τη σειρά τους οδήγησαν στην ανάγκη και μιας

κομματικής, οργανωτικής, και προγραμματικής ανανέωσής μας63

Ο μετασχηματισμός, όμως, των δομών της κοινωνίας και η παράλληλη

αδυναμία των υπολοίπων δομών, εν προκειμένω των κομματικών, να τις

ακολουθήσουν οδήγησε τους θεσμούς σε κρίση.

Σε κρίση βρέθηκαν τα παλιά προγράμματα, οι σχέσεις κομμάτων με τα

μαζικά κινήματα και την κοινωνία των πολιτών, η παγκοσμιοποίηση

και η περιφερειοποίηση δεν έγιναν γρήγορα κατανοητά από το ΠΑΣΟΚ,

ως οργανωμένο σύνολο, και δεν διαμορφώσαμε δημοκρατικές,

ριζοσπαστικές εναλλακτικές προτάσεις. Αν θέλετε, ήταν εύκολο να

επαναλαμβάνουμε συνθήματα, που, όμως, δεν απηχούσαν τη σημερινή

πραγματικότητα. Και έτσι η γλώσσα μας ονομάστηκε «ξύλινη»64

Επομένως, η αδυναμία του ΠΑΣΟΚ ήταν διττή. Από τη μία δεν κατάφερε να

εντοπίσει τις διεργασίες εκείνες που λάμβαναν χώρα στο κοινωνικό και από την άλλη

να μεταβάλλει και το ίδιο τις δομές του ανάλογα. Αυτό ήταν αποτέλεσμα μιας

δεύτερης διαδικασίας, της αποξένωσης, στην οποία είχε περιέλθει το Κίνημα και η

οποία το καθιστούσε απόμακρο από τις διεργασίες της κοινωνίας.

«η αυξανόμενη αποξένωση του Κινήματός μας από τις πηγές απ' τις

οποίες αντλεί την ισχύ του, τον λαό και την κοινωνία, τα Κινήματα, τις

Κινήσεις των Πολιτών, που θα μας ανάγκαζαν, θα μας βοηθούσαν, αν

62 Ομιλία Γ.Α. Παπανδρέου στο Εθνικό Συμβούλιο Ανασυγκρότητησης, 25/02/05 63 Ό.π. 64 Ό.π.

39

θέλετε, σε μια πιο ριζοσπαστική θεώρηση των πραγμάτων, στον

νεωτερισμό, στη σκέψη, στην τόλμη για το καινούργιο στην πράξη65»

Αυτή η αποξένωση μετέτρεψε τελικά το ΠΑΣΟΚ από «παραγωγό στελεχών,

ιδεών, και κοινωνικών διεκδικήσεων, σε ιμάντα μεταβίβασης κυβερνητικών

πολιτικών προς την κοινωνία ή φιλοδοξιών στελεχών προς το κράτος66». Σε ένα

«κόμμα εσωστρέφειας, σε κόμμα αξιωματούχων και παραγόντων67». Σε ένα κόμμα

όπου οι συλλογικές λειτουργίες υποχωρούν και στη θέση τους αναδεικνύονται

«προσωπικοί εκλογικοί και διαμεσολαβητικοί μηχανισμοί68».

Ποιος ήταν όμως ο λόγος που το ΠΑΣΟΚ αδυνατούσε να δει αυτήν την

κατάσταση νωρίτερα, να εντοπίσει τα προβλήματά του;

Εμπόδισε η διακυβέρνησή μας να διαβάσουμε τα μηνύματα που μας

έστελναν σειρά άλλων εκλογικών αναμετρήσεων, πέραν εκείνων για τη

Βουλή. Και, μάλιστα, σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας, υποτιμήσαμε

πολλές φορές το ότι ο λαός μας έδινε συνεχώς ανάσες εξουσίας, διότι

δεν ήθελε να επανέλθει η Δεξιά. Όμως, φαίνεται ότι, κάπου κι εμείς τον

είχαμε κουράσει. Πολλά στελέχη μας κυβερνητικά ή μη, κεντρικά ή

περιφερειακά ή και τοπικά, απέφευγαν τις μεγάλες και δύσκολες αλλά

αναγκαίες αναζητήσεις, και συζητήσεις και αποφάσεις, τη διαβούλευση

και τη λογοδοσία.69

Η πολύχρονη επομένως παραμονή στην εξουσία οδήγησε το ΠΑΣΟΚ στην

αποξένωση, στην απώλεια της αντιπροσωπευτικής του ιδιότητας ως κόμματος και εν

τέλει στη στελεχική του αφαίμαξη. Μετατράπηκε σε ένα κυβερνητικό κόμμα, που

αδυνατεί να δει και να αντιληφθεί τις κοινωνικές διεργασίες και να εκπροσωπήσει τα

συμφέροντα των κοινωνικών ομάδων που το στηρίζουν. Αδυνατεί να εκπληρώσει το

σκοπό της ύπαρξής του ως συνδετικού κρίκου μεταξύ κοινωνίας και κράτους.

Αποκομμένο από την κοινωνία, τις μεταβολές που συμβαίνουν σε αυτή και

προσκολλημένο στο κράτος, στην κυβερνητική ευθύνη, αποξενώνεται.

65 Ό.π. 66 Ό.π. 67 Ό.π. 68 Ό.π. 69 Ο.π.

40

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

ΤΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΚΟΜΜΑ Η εκλογική ήττα στις εθνικές εκλογές του Μαρτίου 2004 καθώς και στις

ευρωεκλογές του ίδιου έτους έδωσαν μεγαλύτερη ώθηση στο Γιώργο Παπανδρέου να

οικοδομήσει ένα νέου τύπου Κόμμα. Το Κόμμα αυτό το ονόμασε «Ανοιχτό Κόμμα».

Το Ανοιχτό Κόμμα, προωθώντας τις αρχές της Συμμετοχικής Δημοκρατίας επιχειρεί

να φέρει τους πολίτες στο προσκήνιο και μέσα από κάθετες αλλά και οριζόντιες

δημοκρατικές διαδικασίες να τους εντάξει στο πολιτικό. Στο παρόν κεφάλαιο θα

δούμε πως αποτυπώθηκε στο Καταστατικό του ΠΑΣΟΚ το Μάρτιο του 2005 η νέα

οργανωτική μορφή του ΠΑΣΟΚ. Η παρουσίαση των νέων οργανωτικών προβλέψεων

θα γίνει ανά θεματική ενότητα. Βασισμένοι πάνω στις αρχές που πρέπει να υπηρετεί

το Ανοιχτό Κόμμα, όπως τουλάχιστον αυτές διατυπώθηκαν από τον Πρόεδρο του

ΠΑΣΟΚ, θα δούμε πως αυτές αποτυπώνονται Καταστατικά.

4.1 Η Σφυρηλάτηση μιας νέας Κοινωνικής Συμμαχίας.

Οι εξελίξεις που έχουν επέλθει στο παγκόσμιο, αλλά και στο εθνικό επίπεδο

οδηγούν το ΠΑΣΟΚ στην αναζήτηση νέων Κοινωνικών Συμμαχιών. Στην πρώτη

Συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου του Κόμματος, ο Γιώργος Παπανδρέου θα

επιχειρήσει να δώσει το πλαίσιο της «νέας Κοινωνικής Συμμαχίας», όπως την

ονομάζει, την οποία επιδιώκει να σφυρηλατήσει και να εκφράσει το ΠΑΣΟΚ.

Η νέα αυτή κοινωνική συμμαχία αποτελείται από δύο κατηγορίες. Η πρώτη

συνιστώσα της αποτελείται από τα λαϊκά στρώματα., όσους το ΠΑΣΟΚ ονόμαζε

παλιότερα «μη προνομιούχους». Η έννοια πλέον ανασημασιοδοτείται και

περιλαμβάνει όσους «αδυνατούν να παρακολουθήσουν τις διεθνείς εξελίξεις, αλλά

και αισθάνονται και απειλή πολλές φορές από τη δουλειά τους μέχρι και την

ταυτότητά τους70». Κύριο στοιχείο επομένως αυτής της κατηγορίας είναι ο φόβος, «ο

φόβος μπροστά στις εξελίξεις, στις νέες απειλές ή τις νέες ευκαιρίες, ο φόβος

μπροστά στο καινούργιο71».

Στη δεύτερη κατηγορία που επιδιώκει να εκφράσει το ΠΑΣΟΚ ανήκουν «τα

δυναμικά στρώματα, μεσαία ή νέα, της νέας γενιάς, στρώματα που ζητάνε ουσιαστική 70 Ομιλία Γ.Α .Παπανδρέου στο Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ, 06/04/2004 71 Ό.π.

41

συμμετοχή σ’ αυτήν την παγκοσμιοποίηση72». Αυτή η κατηγορία ανθρώπων είναι

γέννημα θρέμμα της παγκόσμιας οικονομίας και είναι αυτοί που ζητούνε επίμονα την

αλλαγή

«Είναι η τάση ενός μέρους της κοινωνίας που ζητά να αλλάξει, να

αλλάζει και η ίδια η κοινωνία, να σπάσει η γραφειοκρατική αντίληψη,

να αλλάξουν μάλιστα οι παλιές αντιλήψεις, να σπάσουν ταμπού και

προκαταλήψεις, να σπάσουν κλειστά επαγγέλματα και συντεχνιακές

λογικές, να ανατραπούν κάθε είδους κατεστημένα που μπλοκάρουν την

εξέλιξη, ώστε δυναμικά να μπορούν να συμμετάσχουν και να γευτούν

τους καρπούς των εξελίξεων αυτών. […] Είναι οι Έλληνες που βλέπουν

τον εαυτό τους με αυτοπεποίθηση ως Έλληνες, αλλά με σιγουριά και ως

πολίτες του κόσμου. Γι' αυτούς το πρόβλημα που έχουν είναι κάθε τι

που δεν προωθεί την αξιοκρατία, που προβάλλει ψεύτικα διλήμματα ή

δημιουργεί εμπόδια στη συμμετοχή τους ή και τη συμμετοχή της χώρας

μας και των πολιτών μας στη νέα αυτή κοσμογονία73».

Οι δύο αυτές κατηγορίες αν και αντιφατικές μεταξύ τους, συνυπάρχουν και

αλληλοδιαπλέκονται μεταξύ τους

«συνυπάρχουν σε κοινωνικές τάξεις ή ακόμα και στην ίδια την

οικογένεια εκφράζοντας διαφορετικές γενιές ή πολλές φορές ακόμα στο

ίδιο το άτομο εκφράζοντας μια αμηχανία μπροστά στις εξελίξεις, την

ελπίδα από τη μια, αλλά και την αβεβαιότητα από την άλλη.»

Στόχος επομένως του ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι η σφυρηλάτηση μια νέα κοινωνικής

συμμαχίας ανάμεσα στα λαϊκά στρώματα αφ’ ενός και τα δυναμικά στρώματα αφ’

ετέρου. Για να μπορέσει όμως το ΠΑ.ΣΟ.Κ. να εκφράσει αυτές τις δυο κατηγορίες θα

πρέπει να βασίσει τη στρατηγική του σε πολλαπλά επίπεδα, το παγκόσμιο, το

περιφερειακό, το εθνικό, αλλά και στο τοπικό επίπεδο. Χρειάζεται να απευθυνθεί και

να δουλέψει μαζί, τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, με τα στρώματα «της

μεσαίας τάξης, της νεολαίας, του διανοούμενου, του επιστήμονα, του δυναμικού

επιχειρηματία, του εργαζόμενου και του αγρότη». Αλλά και πέραν αυτών να

απευθυνθεί «στις πιο ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες: τη γυναίκα, τη νοικοκυρά, τη

νέα εργαζόμενη, την κάθε λογής μειονότητα, το συνταξιούχο, τον άνεργο, τα άτομα

με αναπηρία». Χρειάζεται να «μπολιαστεί» «με νέες ιδέες που έρχονται από νέα 72 Ό.π. 73 Ό.π.

42

κινήματα, κινήματα παγκόσμια αλλά και τοπικά, μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, την

Κοινωνία των Πολιτών, αλλά και από ανήσυχους σκεπτόμενους πολίτες». Επιπλέον,

να συζητήσει νέα προβλήματα όπως είναι «η βιώσιμη ανάπτυξη, η βιοποικιλότητα, οι

κλιματολογικές αλλαγές, οι οικολογικές μας πολιτικές, η οικονομική ανάπτυξή μας σ'

ένα παγκόσμιο γίγνεσθαι, η σωστή διακυβέρνηση, η διαφάνεια και η μείωση της

γραφειοκρατίας νέες μορφές κοινωνικής αλληλεγγύης σ' ένα παγκόσμιο επίπεδο, η

αντιμετώπιση της ανεργίας σε μια παγκόσμια κλίμακα και κοινωνία, η ανθρώπινη

ασφάλεια από την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέχρι την αντιμετώπιση

της εγκληματικότητας και της τρομοκρατίας, ο νέος ρόλος των γυναικών στην

κοινωνία και την οικονομία, η τεχνολογία και το ψηφιακό χάσμα, ο νέος

αναλφαβητισμός, οι μετανάστες».

4.2 Αποκέντρωση

Βασικός στόχος του Ανοιχτού Κόμματος είναι η αποκεντρωμένη λειτουργία του.

Αποκέντρωση, όμως, που να είναι συμβατή τόσο με τους σύγχρονους βαθμούς

αποκέντρωσης του Κράτους, όσο και με τη νέα δομή των βαθμών της Τοπικής

Αυτοδιοίκησης. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, η νέα οργάνωση του ΠΑΣΟΚ έχει

ως βάση της τη Δημοτική Οργάνωση. Οι Δημοτικές Οργανώσεις είναι διαρθρωμένες

ανά (Καποδιστριακό) Δήμο, ενώ δίνεται η δυνατότητα να συστήνονται τοπικοί

σύνδεσμοι δράσης (παλιές Κοινότητες). Η κάθε Δημοτική Οργάνωση εκλέγει μια

επταμελή Συντονιστική Επιτροπή, για μία διετία, η οποία και ασχολείται με τα

ζητήματα τοπικού ενδιαφέροντος. Επιπλέον, σε επίπεδο Δήμου το ΠΑΣΟΚ

υποστηρίζει Δίκτυα Πρωτοβουλίας Πολιτών κατά θέμα, θεσμό ή χώρο. Πρόκειται για

ενώσεις πολιτών που μπορούν να έχουν ως αφετηρία τους το Κίνημα, χωρίς αυτό να

είναι, όμως, δεσμευτικό. Τα Δίκτυα Πρωτοβουλίας Πολιτών μπορούν να ασχολούνται

με ζητήματα πολιτικού, κοινωνικού και συνδικαλιστικού ενδιαφέροντος, αλλά και με

ζητήματα που αφορούν την προώθηση και επίλυση θεμάτων που σχετίζονται με

ευπαθείς κατηγορίες πολιτών74.

Σε επίπεδο Νομού συστήνονται οι Νομαρχιακές Επιτροπές. Το συγκεκριμένο

όργανο χάνει την παλιά του δύναμη δεδομένου ότι είναι το μόνο όργανο τα μέλη του

οποίου απαρτίζονται από θεσμικούς εκπροσώπους. Έτσι, μέλη των Νομαρχιακών

Επιτροπών είναι οι Γραμματείς και οι Αναπληρωτές Γραμματείς των Δημοτικών

74 Άρθρα 23,24,25,26

43

Οργανώσεων στο επίπεδο του Νομού. Οι αρμοδιότητές τους είναι διαβουλευτικές και

σε καμία περίπτωση εκτελεστικού χαρακτήρα75.

Ανά Διοικητική Περιφέρεια συστήνονται οι Περιφερειακές Οργανώσεις 76 . Η

Περιφερειακή Επιτροπή είναι το ανώτατο όργανο του ΠΑΣΟΚ σε επίπεδο

Διοικητικής Περιφέρειας με αποφασιστικές αρμοδιότητες. Είναι αυτό που

διαβουλεύεται με τους φορείς και τους πολίτες της Περιφέρειας για τη διαμόρφωση

της πολιτικής του Κινήματος. Η Περιφερειακή Οργάνωση του Κινήματος αποτυπώνει

το στρατηγικό στόχο του για βιώσιμη και ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη και

ενίσχυση του περιφερειακού προγραμματισμού. Σε επίπεδο Περιφέρειας, ακόμη,

λειτουργεί και το Περιφερειακό Συμβούλιο, το οποίο είναι ένα περιφερειακό Εθνικό

Συμβούλιο. Λειτουργεί σε επίπεδο Περιφέρειας και περιλαμβάνει όλα τα εκλεγμένα

σε Δημοτικό, Νομαρχιακό και Περιφερειακό Επίπεδο στελέχη καθώς επίσης τους

Δημάρχους και τους Νομάρχες που στηρίζει το ΠΑΣΟΚ στην εν λόγω Διοικητική

Περιφέρεια, τους εκπροσώπους των δευτεροβάθμιων συνδικαλιστικών οργανώσεων

που είναι μέλη του ΠΑΣΟΚ καθώς και τους εκπροσώπους των Μ.Κ.Ο. που είναι

πιστοποιημένες από το Κίνημα77.

4.3. Κεντρικά όργανα του Κινήματος

Το ανώτατο όργανο του Κινήματος είναι το Συνέδριο. Αυτό αποφασίζει για το

σύνολο της πολιτικής του ΠΑΣΟΚ. Μεταξύ δύο Συνεδρίων ανώτατο όργανο του

κινήματος είναι το Εθνικό Συμβούλιο (παλιά Κεντρική Επιτροπή). Το Εθνικό

Συμβούλιο εκλέγει το Πολιτικό Συμβούλιο (παλιό Εκτελεστικό Γραφείο), τον

Γραμματέα του Εθνικού Συμβουλίου, την Επιτροπή Εκλογικών Διαδικασιών, την

Επιτροπή Τήρησης Καταστατικού και Πιστοποίησης, την Επιτροπή Οικονομικού

Ελέγχου και το Συνήγορο του Μέλους και του Φίλου.

Στο εκτελεστικό επίπεδο το αποφασιστικό όργανο είναι το Πολιτικό Συμβούλιο.

Πρόκειται για όργανο πολιτικού σχεδιασμού και διαμόρφωσης της πολιτικής

στρατηγικής. Χαρακτηριστικό του νέου κόμματος είναι το γεγονός ότι όταν το

75 Άρθρο 27 76 Οι Περιφερειακές Οργανώσεις του ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι οι εξής: Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας, Ηπείρου, Θεσσαλίας, Ιονίων Νήσων, Δυτικής Ελλάδας, Στερεάς Ελλάδας, Πειραιά, Αθήνας, Αττικής, Πελοποννήσου, Βορείου Αιγαίου, Νοτίου Αιγαίου, Κρήτης και Ελληνισμού της Διασποράς.

77 Άρθρα 28,29 30

44

ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι κυβέρνηση τα ¾ των μελών του Πολιτικού Συμβουλίου δεν μπορούν

να ασκούν και κυβερνητικά καθήκοντα. Τα μέλη του Πολιτικού Συμβουλίου έχουν

υπό την εποπτεία τους από έναν τομέα πολιτικής και δράσης78.

4.4 Εσωκομματική δημοκρατία

Το βασικό χαρακτηριστικό του Ανοιχτού Κόμματος είναι η εσωκομματική

Δημοκρατία. Έτσι, στο νέο Καταστατικό του Κινήματος «κατοχυρώνεται πλήρως η

εσωκομματική δημοκρατία, η ελευθερία σε ιδεολογικές αναζητήσεις, στην έκφραση,

στο διάλογο, στην αντιπαράθεση ιδεών και απόψεων και το δικαίωμα υποβολής και

δημοσιοποίησης ατομικών και συλλογικών προτάσεων79». Ο πλουραλισμός των

απόψεων και των ιδεών μπορούν ναι μεν να διακινούνται ελεύθερα εντός του

Κινήματος, χωρίς, όμως, «οργανωμένη δομή, πειθαρχία και εκπροσώπηση στα

όργανά του80». Επιπλέον, η αρχή της πλειοψηφίας είναι δεσμευτική για τα μέλη κάθε

οργάνου, ενώ τα δικαιώματα της μειοψηφίας είναι σεβαστά και κατοχυρωμένα.

Δεύτερο βήμα για την εμπέδωση της εσωκομματικής Δημοκρατίας αποτελεί η

λογοδοσία. «Όλα τα αιρετά όργανα λογοδοτούν τακτικά μια φορά το χρόνο στα

σώματα που τα εξέλεξαν81» και επιπλέον «όλα τα αιρετά όργανα μπορούν να

ανακληθούν από τα σώματα που τα εξέλεξαν82».

Τέλος, η αρχή της αναλογικής εκπροσώπησης των μελών και των πρωτοβάθμιων

οργανώσεων εισάγεται ανάλογα με τον αριθμό των μελών της κάθε οργάνωσης.

4.5 Συμμετοχική Λειτουργία

Η έννοια της Συμμετοχικής Λειτουργίας είναι αποτέλεσμα της Συμμετοχικής

Δημοκρατίας που προωθεί το Κόμμα. Σε αυτό το πλαίσιο εισάγονται μια σειρά από

ρυθμίσεις οι οποίες προωθούν τη Συμμετοχική λειτουργία του Κινήματος. Η πρώτη

Λειτουργία είναι των Ανοιχτών Συνελεύσεων. Οι Ανοιχτές Συνελεύσεις υπάρχουν και

λειτουργούν σε επίπεδο Δημοτικής Οργάνωσης. Απαρτίζονται όχι μόνο από τα

εγγεγραμμένα μέλη, αλλά είναι ανοιχτές στους φίλους και τους πολίτες κάθε Δήμου.

Οι Δημοτικές Συνελεύσεις συνεδριάζουν κάθε μήνα και είναι ο κατ’ εξοχήν χώρος

78 Αρθρα 32,33,36,38,40 79 Άρθρο 8 80 Ό.π. 81 Άρθρο 9 82 Ό.π.

45

της διαβούλευσης σε τοπικό επίπεδο. Εκλέγουν τη συντονιστική επιτροπή και

εγκρίνουν τους απολογισμούς και τους προγραμματισμούς τους.

Ένα δεύτερο μέτρο που εντάσσεται στη συμμετοχική λειτουργία είναι τα

δημοψηφίσματα. Στα δημοψηφίσματα που λαμβάνουν χώρα με απόφαση του Εθνικού

Συμβουλίου ή με απόφαση του 1/5 των μελών και φίλων του ΠΑΣΟΚ, συμμετέχουν

όλα τα μέλη και όλοι οι φίλοι του Κινήματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με

το άρθρο 12 §2 «το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος δεσμεύει την ηγεσία του

κινήματος ως προς την κατεύθυνση της συγκεκριμένης απόφασης». Επιπλέον, τα

δημοψηφίσματα και η δεσμευτικότητά τους δεν ισχύουν μόνο για ζητήματα

ευρύτερου ενδιαφέροντος, αλλά ενδεχομένως και τοπικού. Μπορεί δηλαδή κάθε

δημοτική οργάνωση να διεξάγει δημοψήφισμα για ζήτημα τοπικού ενδιαφέροντος.

Η Συμμετοχική λειτουργία του Ανοιχτού Κόμματος επιβάλλει τη συμμετοχή των

πολιτών και στην ανάδειξη των κομματικών ελίτ. Έτσι, εισάγεται ο θεσμός των

προκριματικών εκλογών για όλους τους υποψηφίους του Κινήματος. Οι υποψήφιοι

του ΠΑΣΟΚ για τη Βουλή, τους Δήμους, τις Νομαρχίες και το Ευρωπαϊκό

Κοινοβούλιο αναδεικνύονται με «δημοκρατικές διαδικασίες προκριματικών εκλογών

και με αξιολόγηση των συλλογικών του οργάνων».

4.6 Πολιτική Αυτονομία

Η πολιτική αυτονομία του Κινήματος είναι έναντι τριών κατευθύνσεων. Στην

πρώτη κατεύθυνση το ΠΑΣΟΚ διασφαλίζει την αυτονομία του έναντι της οικονομίας

και της αγοράς. Η έννοια της διαφάνειας αποτελεί τη δικλείδα ασφαλείας που το

Ανοιχτό Κόμμα προτάσσει. Έτσι, «όλα τα έσοδα και οι δαπάνες των οργανώσεων του

ΠΑ.ΣΟ.Κ. σε όλα τα επίπεδα, καθώς και οι σχετικές εκθέσεις και πορίσματα έλεγχου

δημοσιεύονται υποχρεωτικά στο διαδικτυακό τόπο του κινήματος». Αυτή η δεύτερη

κατηγορία, κατοχυρώνεται η αυτονομία έναντι των «έμμισθων εντεταλμένων των

οικονομικών συμφερόντων». Για αυτό το σκοπό τα μέλη (και όχι οι φίλοι) «οφείλουν

να διατηρούν και να διαφυλάσσουν την αυτονομία τους από ιδιωτικούς και

δημόσιους οικονομικούς φορείς, από τη δημόσια διοίκηση και τα μέσα μαζικής

ενημέρωσης». Τέλος στην Τρίτη κατηγορία βρίσκεται το κράτος. Η πολιτική

αυτονομία του ΠΑ.ΣΟ.Κ. έναντι του κράτους και των θεσμών διαφυλάσσεται μέσα

από το ασυμβίβαστο. Με αυτό το σκεπτικό όσοι κατέχουν «έμμισθες θέσεις είτε

κατόπιν διορισμού είτε κατόπιν εκλογής στο κράτος ή τον ευρύτερο δημόσιο τομέα,

46

δεν μπορούν να εκλεγούν ως Συντονιστές στις Δημοτικές, Νομαρχιακές και

Περιφερειακές Επιτροπές»

4.7 Στελεχική Πολιτική

Στη στελεχική πολιτική που πρέπει να διέπει το Ανοιχτό Κόμμα περιλαμβάνονται

ρυθμίσεις που αφορούν την ισότητα των φύλων στην εκπροσώπηση, την ανανέωση,

αλλά και τις θητείες στα όργανα. Έτσι, εξασφαλίζεται η εκπροσώπηση κάθε φύλλου

στα όργανα του κινήματος σε ποσοστό 40%. Επιπλέον, σε κάθε εκλογική

αναμέτρηση το 20% των εκλεγμένων οφείλει να είναι νεοεκλεγέντες στην εν λόγω

θέση και τέλος δεν επιτρέπεται η εκλογή του ίδιοι προσώπου στο ίδιο αξίωμα για

περισσότερες από τρεις φορές.

47

Κεφάλαιο 5

Δημοτική Οργάνωση

Μία από τις πλέον καινοτόμες αλλαγές στην οργανωτική δομή του ΠΑΣΟΚ

ήταν η κατάργηση των παλαιών τοπικών οργανώσεων και η αντικατάστασή τους από

τις Δημοτικές Οργανώσεις. Πλέον, η οργανωτική οργάνωση του Κινήματος

ακολουθεί την Αυτοδιοικητική Οργάνωση της Χώρας όπως τροποποιήθηκε με τη

δημιουργία των Καποδιστριακών Δήμων. Έτσι, σε κάθε Καποδιστριακό Δήμο

λειτουργεί μία Δημοτική Οργάνωση, ενώ για τους μεγάλους Δήμους οι Δημοτικές

Οργανώσεις συστήνονται σε επίπεδο Δημοτικών Διαμερισμάτων.

Για τις ανάγκες της έρευνας επιλέχθηκε η εξέταση της Δημοτικής Οργάνωσης

Αμπελοκήπων Θεσσαλονίκης σαν μελέτη περίπτωσης. Η επιλογή της Δημοτικής

Οργάνωσης έπρεπε να πληροί δύο βασικά κριτήρια. Το πρώτο είναι να βρίσκεται

εντός της Α Εκλογικής Περιφέρειας Θεσσαλονίκης για να είναι ενταγμένη στη

συνολική δομή της εργασίας που είναι επικεντρωμένη στην Περιφέρεια Κεντρικής

Μακεδονίας και τη Νομαρχιακή Α Θεσσαλονίκης. Και δεύτερον έπρεπε να έχει

γραπτά αρχεία των Συνεδριάσεων και των πεπραγμένων της για να μπορέσουμε να

αποφύγουμε τις υποκειμενικές κρίσεις και τις αυτοαναιρέσεις που θα μπορούσαν να

προέλθουν αν το πρωτογενές υλικά ήταν μονάχα μέσα από Συνεντεύξεις με

εκλεγμένα μέλη μιας Οργάνωσης.

Η δομή του Κεφαλαίου είναι χωρισμένη σε 6 υποενότητες. Στην πρώτη

ενότητα (4.1) περιγράφεται το Πλαίσιο Λειτουργίας των Δημοτικών Οργανώσεων με

βάση τον Κανονισμό Λειτουργίας που ψήφισε το Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑ.ΣΟ.Κ.

στις 22 Απριλίου 2005. Στη δεύτερη ενότητα (4.2) περιγράφονται οι Συνεδριάσεις των

Οργάνων της Δημοτικής Οργάνωσης. Σε αυτήν την ενότητα τα βασικά στοιχεία είναι

οι θεματικές της Ημερήσιας Διάταξης αφ’ ενός και οι διαδικασίες λήψης απόφασης

αφ’ ετέρου. Στην Τρίτη ενότητα (4.3) ταξινομούνται και περιγράφονται οι δράσεις της

Δημοτικής Οργάνωσης με βάση τη μορφή της δράσης, ενώ παρατίθενται και στοιχεία

για τη μαζικότητα των δράσεων αυτών. Στην τέταρτη ενότητα (4.4) γίνεται αναφορά

στους Πόρους της Οργάνωσης και κυρίως στις πηγές προέλευσης. Στην Πέμπτη

ενότητα (4.5) γίνεται αναφορά στη σχέση ανάμεσα στη Δημοτική Οργάνωση και τη

48

Δημοτική Παράταξη, ενώ στην έκτη ενότητα (4.6) περιγράφονται αναλυτικά οι

διαδικασίες για την Ανάδειξη του Υποψήφιου Δημάρχου για τις Δημοτικές Εκλογές της

15ης Οκτωβρίου 2006.

5.1 Πλαίσιο Λειτουργίας

Ο πυρήνας των οργανώσεων του «νέου» ΠΑ.ΣΟ.Κ. είναι οι Δημοτικές

Οργανώσεις. Οι Δημοτικές Οργανώσεις διαρθρώνονται ανά Δήμο της Χώρας, ενώ οι

Κοινότητες εξομοιώνονται με Δήμους. Οι παλιές θεματικές ή κλαδικές οργανώσεις

καταργούνται και τα μέλη τους εντάσσονται στη Δημοτική οργάνωση. Έτσι, πλέον,

Μέλη ή Φίλοι μιας Δημοτικής Οργάνωσης είναι όσοι ζουν ή εργάζονται στον εν λόγω

Δήμο. Τα όργανα της Δημοτικής Οργάνωσης είναι η Δημοτική Συνέλευση, η

Συντονιστική Επιτροπή και το Δημοτικό Συμβούλιο.

Δημοτική Συνέλευση

Η Δημοτική Συνέλευση (Δ.Σ.) είναι το ανώτερο αποφασιστικό όργανο του

Κινήματος. Αυτή αποφασίζει για όλα τα θέματα τοπικού ενδιαφέροντος, ψηφίζει το

πρόγραμμα δράσης που εισηγείται η Συντονιστική Επιτροπή, ενώ εκλέγει το

Γραμματέα και τον Αναπληρωτή Γραμματέα και τη Συντονιστική Επιτροπή. Στη

Δημοτική Συνέλευση μετέχουν με δικαίωμα ψήφου όλα τα μέλη και οι φίλοι της

Δ.Ο., ενώ μπορούν να παρευρίσκονται και όσοι άλλοι πολίτες του Δήμου το

επιθυμούν χωρίς όμως δικαίωμα ψήφου. Η Δημοτική Συνέλευση βρίσκεται σε

απαρτία εάν παρευρίσκεται τουλάχιστον το ¼ των μελών και φίλων της Δ.Ο.. Η

Δημοτική Συνέλευση, και εφ’ όσον βρίσκεται σε απαρτία, συζητά τα θέματα της

Ημερήσιας Διάταξης που εισηγείται η Σ.Ε.. Για κάθε θέμα ορίζεται ένας εισηγητής

και ανοίγει κατάλογος ομιλητών. Στο τέλος ο εισηγητής δευτερολογεί και διεξάγεται

ψηφοφορία εφ’ όσον χρειάζεται. Όλες οι ψηφοφορίες των Δημοτικών Συνελεύσεων

είναι φανερές πλην εκείνων που αφορούν τις εκλογικές διαδικασίες. Τέλος, τα μέλη

της Δημοτικής Συνέλευσης εντάσσονται σε Τομείς αντίστοιχων του Εθνικού

Συμβουλίου υπό το Συντονισμό της Σ.Ε..

Συντονιστική Επιτροπή

Η Δ.Σ. εκλέγει επταμελή Σ.Ε., Γραμματέα και Αναπληρωτή Γραμματέα. Κάθε

μέλος της Δ.Σ. έχει δύο σταυρούς στην κάλπη για τη Σ.Ε. και ένα σταυρό στην

κάλπη για εκλογή Γραμματέα. Η Συντονιστική Επιτροπή πρέπει να αποτελείται από

49

τουλάχιστον 3 άνδρες και 3 γυναίκες, ενώ ο Γραμματέας και ο Αναπληρωτής

Γραμματέας πρέπει να είναι αντίθετου φύλου. Η Σ.Ε. συγκροτείται σε σώμα το πολύ

τρεις μήνες μετά την εκλογή της και κάθε μέλος της αναλαμβάνει το συντονισμό

τουλάχιστον ενός Τομέα δράσης. Η Σ.Ε. έχει την ευθύνη της λειτουργίας και δράσης

της Οργάνωσης, ενώ διαβουλεύεται με τους πολίτες, την Τοπική Κοινωνία, τους

τοπικούς φορείς και τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις για τη διαμόρφωση της

πολιτικής της Οργάνωσης. Πέραν, των πολιτικών δράσεων η Σ.Ε. οφείλει να

αναλαμβάνει δράσεις πολιτιστικού, κοινωνικού και επιμορφωτικού χαρακτήρα, να

ενημερώνει με έντυπα ή ηλεκτρονικά μέσα τους πολίτες για τις δράσεις της και να

διατηρεί σελίδα στο Διαδίκτυο. Τέλος, η Σ.Ε. διατηρεί με ευθύνη της το αρχείο

Μελών και Φίλων της Δ.Ο. και φροντίζει για την οικονομική αυτοτέλεια της

Οργάνωσης.

Δημοτικό Συμβούλιο

Το Δημοτικό Συμβούλιο απαρτίζεται από

- Τα μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής, το Γραμματέα και τον Αναπληρωτή Γραμματέα

- Το Δήμαρχο, τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, τα μέλη των πρωτοβάθμιων Συνδικαλιστικών, Συνεταιριστικών και Αθλητικών Σωματείων και τα μέλη των Επιμελητηρίων που είναι μέλη ή φίλοι του ΠΑ.ΣΟ.Κ..

- Τα μέλη των Μ.Κ.Ο. - Τα μέλη της Νομαρχιακής Επιτροπής, της Περιφερειακής Επιτροπής και του

Εθνικού Συμβουλίου που είναι εγγεγραμμένα στην Δημοτική Οργάνωση

Το Δημοτικό Συμβούλιο συνέρχεται κάθε τέσσερεις μήνες και είναι το όργανο

πολιτικής διαβούλευσης και συντονισμού με αναπτυξιακό και οργανωτικό

χαρακτήρα.

5.2 Συνεδριάσεις Οργάνων

Όπως αναφέρθηκε και στο πλαίσιο λειτουργίας οι Δημοτικές Οργανώσεις

αποτελούνται από δύο όργανα: τη Συντονιστική Επιτροπή και τη Δημοτική

Συνέλευση. Τα δύο βασικά στοιχεία που εξετάζονται στις συνεδριάσεις αυτών των

οργάνων είναι πρώτον τα θέματα της ημερήσιας διάταξης και δεύτερον οι διαδικασίες

μέσα από τις οποίες λαμβάνονταν οι αποφάσεις.

50

5.2.1 Συνεδριάσεις Συντονιστικής Επιτροπής

Η Συντονιστική Επιτροπή είναι εκείνο το όργανο της Δημοτικής Οργάνωσης

που συνεδρίασε τις πιο πολλές φορές. Συνολικά, από τον Ιούνιο του 2005 έως και το

Μάιο του 2008 συνεδρίασε 58 φορές. Από τη μελέτη των πρακτικών των

συνεδριάσεων προκύπτει πως τα θέματα της ημερήσιας διάταξης μπορούν να

ταξινομηθούν σε επτά κατηγορίες. Σε κάθε κατηγορία θα παρουσιάζεται η

συχνότητα των θεματικών αφ’ ενός καθώς επίσης και οι διαδικασίες λήψης

απόφασης.

1. Προγραμματισμός και Οργάνωση Δράσεων

Στη θεματική ενότητα προγραμματισμός και οργάνωση δράσεων ανήκουν όλες

οι δράσεις της Οργάνωσης που προγραμμάτισε και οργάνωσε η ίδια ή που

προγραμμάτισαν άλλοι και οργάνωσε εκείνη. Στη δεύτερη περίπτωση εμπίπτουν

δράσεις που αποφασίστηκαν από τα Κεντρικά ή Περιφερειακά Όργανα του

Κινήματος και που έπρεπε όλες οι Δημοτικές Οργανώσεις να υλοποιήσουν. Συνολικά,

πρόκειται για 29 θεματικές συζητήσεις που έλαβαν χώρα σε 19 διαφορετικές

συνεδριάσεις. Όσον αφορά τις διαδικασίες λήψης απόφασης για όλες τις περιπτώσεις

αυτής της θεματικής οι αποφάσεις λαμβάνονταν ομόφωνα.

2. Οικονομικά της Οργάνωσης

Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν τα ζητήματα των Οικονομικών της

Οργάνωσης. Αυτή η θεματική περιλαμβάνει όλα τα ζητήματα εκείνα που έχουν να

κάνουν με τα Οικονομικά της οργάνωσης, δηλαδή την ενημέρωση των μελών της για

την Οικονομική κατάσταση της Οργάνωσης καθώς και τους Οικονομικούς

Απολογισμούς μια δράσης. Τα Οικονομικά ζητήματα απασχόλησαν τις συνεδριάσεις

της Συντονιστικής Επιτροπής συνολικά 9 φορές σε 9 διαφορετικές συνεδριάσεις. Γι’

αυτή τη θεματική ενότητα όλες οι αποφάσεις λαμβάνονταν με ομοφωνία. Εξαίρεση,

ήταν η απόφαση που είχε να κάνει με το ελάχιστο ποσό που θα μπορούσε να

καταβάλει κάποιο μέλος στην τριμηνιαία συνδρομή του. Σε αυτή τη συνεδρίαση με

πλειοψηφία 5 προς 1 αποφασίστηκε το ελάχιστο ποσό να είναι τα 5 ευρώ.

3. Δημοτικές Συνελεύσεις

Η θεματική Ενότητα για τις Δημοτικές Συνελεύσεις περιλαμβάνει δύο χωριστές

υποκατηγορίες. Στη πρώτη περιλαμβάνεται η συζήτηση για τη διεξαγωγή μια

Δημοτικής Συνέλευσης και την απόφαση για τα θέματα της Ημερήσιας Διάταξης. Στη

51

δεύτερη περιλαμβάνεται, μία ειδική διαδικασία που ακολουθούσε η Συντονιστική

Επιτροπή, δηλαδή ο Απολογισμός της Δημοτικής Συνέλευσης. Σε αυτή τη διαδικασία

γινόταν συζήτηση και επιχειρούνταν να επανακαθοριστούν οι δράσεις της

Οργάνωσης με βάση τα Συμπεράσματα στα οποία η Συντονιστική Επιτροπή κατέληγε

από τη Συνεδρίαση της Δημοτικής Συνέλευσης. Συνολικά, η εν λόγω θεματική

ενότητα απασχόλησε 20 φορές τη Συντονιστική Επιτροπή, σε 19 διαφορετικές

συνεδριάσεις της.

4. Δημοτική Παράταξη

Τα θέματα που σχετίζονταν με τη Δημοτική Παράταξη απασχόλησαν τη

Συντονιστική Επιτροπή σε επτά συνεδριάσεις της. Σε αυτές τις συνεδριάσεις που

συνήθως ελάμβαναν χώρα πριν τη Συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, τα μέλη

της Συντονιστικής Επιτροπής και τα μέλη της Δημοτικής Παράταξης συζητούσαν τα

θέματα του Δημοτικού Συμβούλιο και οργάνωναν την αντιπολιτευτική τακτική της

Παράταξης.

5. Δημοτικές Εκλογές

Τα ζητήματα της Ανάδειξης Υποψηφίου Δημάρχου και της οργάνωσης των

Δημοτικών Εκλογών συζητήθηκαν στη Συντονιστική Επιτροπή δώδεκα φορές. Από

τον Οκτώβριο του 2005 έως και την ημερομηνία ορισμού των προκριματικών

εκλογών τα θέματα συζήτησης στρέφονταν γύρω από τις διαδικασίες για την

ανάδειξη του Υποψήφιου, ενώ από το σημείο εκείνο και έπειτα τα θέματα είχαν να

κάνουν με την επιλογή των υποψηφίων Δημοτικών Συμβούλων και την οργάνωση της

προεκλογικής εκστρατείας.

Στη θεματική ενότητα για τις Δημοτικές Εκλογές εντάσσεται και μία ιδιαίτερη

διαδικασία που έλαβε χώρα μετά τη διεξαγωγή τους, αλλά αφορούσε αποκλειστικά

τις Δημοτικές Εκλογές. Αυτή η ειδική διαδικασία είχε να κάνει με μέλη του

ΠΑ.ΣΟ.Κ. της Δημοτικής Οργάνωσης τα οποία είτε συμμετείχαν στα ψηφοδέλτια

άλλων συνδυασμών στις Δημοτικές Εκλογές είτε υποστήριξαν άλλο υποψήφιο.

Συνολικά, υπήρξαν τέσσερα μέλη της Δημοτικής Οργάνωσης τα οποία συμμετείχαν

στα ψηφοδέλτια του υποψηφίου που υποστηρίχτηκε από τη Νέα Δημοκρατία. Η

Συντονιστική Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει αυτά τα μέλη στην Περιφερειακή

Επιτροπή Καταστατικού και Πιστοποίησης (Π.Ε.ΚΑ.Π.) για διαγραφή. Στην ίδια

Συνεδρίαση όμως λαμβάνεται απόφαση για κλήση σε απολογία του Ιωάννη

Γεννηματά ο οποίος σύμφωνα με φήμες υποστήριξε τον υποψήφιο που

52

υποστηρίχτηκε από τη Νέα Δημοκρατία προσπαθώντας να καθοδηγήσει πολίτες των

Αμπελοκήπων. Στην επόμενη συνεδρίαση πραγματοποιείται η απολογία του

Γεννηματά ο οποίος και παραδέχεται ότι υποστήριξε τον Κυρίζογλου. Δεδομένης της

παραδοχής, ο Γεννηματάς παραπέμφθηκε στην Π.Ε.ΚΑ.Π. με την εισήγηση της

Συντονιστικής για διαγραφή.

6. Εσωκομματικές Δράσεις

Στην ενότητα για τις εσωκομματικές δράσεις περιλαμβάνονται όλα εκείνα τα

θέματα που έχουν να κάνουν είτε με λειτουργικά ζητήματα της Οργάνωσης (π.χ.

σύνδεση τηλεφώνου ή άνοιγμα Τραπεζικού Λογαριασμού) είτε ζητήματα που

αφορούν τη λειτουργία των Γραφείων της Οργάνωσης είτε τέλος με ζητήματα που

αφορούν την εσωτερική λειτουργία του Κινήματος (διεξαγωγή εκλογικών

διαδικασιών για την εκλογή συνέδρων κ.α.). Συνολικά, τα θέματα των

εσωκομματικών δράσεων συζητήθηκαν σε είκοσι οκτώ συνεδριάσεις.

7. Έκτακτες Συνεδριάσεις

Οι έκτακτες Συνεδριάσεις της Συντονιστικής Επιτροπής πραγματοποιούνταν με

αφορμή κάποιο θέμα της Επικαιρότητας ή με αφορμή την ανάγκη συζήτησης ενός

ειδικού θέματος. Συνολικά, πραγματοποιήθηκαν έξι έκτακτες συνεδριάσεις.

Δεδομένου ότι δεν μπορούν να κατηγοριοποιηθούν θεωρήθηκε καλύτερο να

παρουσιαστούν αυτοτελώς. Η πρώτη έκτακτη συνεδρίαση έλαβε χώρα στις 9

Σεπτεμβρίου 2005 με αφορμή δημοσιεύματα στον Τοπικό Τύπο ότι επίκειται

διάσπαση στη Δημοτική Παράταξη που υποστήριξε το ΠΑ.ΣΟ.Κ. στο Δήμο

Αμπελοκήπων. Η συνεδρίαση αυτή έγινε με πρωτοβουλία του Αναπληρωτή

Γραμματέα και δόθηκαν διαβεβαιώσεις ότι τα δημοσιεύματα ήταν αβάσιμα. Η

δεύτερη συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε με αφορμή και πάλι δημοσιεύματα στον

Τοπικό Τύπο σύμφωνα με τα οποία ο Γραμματέας της Νομαρχιακής Επιτροπής Α

Θεσσαλονίκης Τσαβδαρίδης Δημήτρης είχε δηλώσει πως η δεύτερη Δημοτική

Συνέλευση Αμπελοκήπων (και πρώτη σύμφωνα με τον Κανονισμό Ανάδειξης

Υποψηφίων Δημάρχων) ήταν άκυρη. Στη διάρκεια της συνεδρίασης υπήρξε

τηλεφωνική επικοινωνία της Γραμματέως της Συντονιστικής Επιτροπής με το

Γραμματέα της Νομαρχιακής Επιτροπής στην οποία και ο δεύτερος επιβεβαίωσε την

ακρίβεια των δημοσιευμάτων. Η συνεδρίαση αυτή έκλεισε με απόφαση για τη

σύνταξη επιστολής διαμαρτυρίας μετά την παράδοση της απόφασης για την ακύρωση

της Συνέλευσης από τη Νομαρχιακή Επιτροπή.

53

Η τρίτη έκτακτη συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2006 με

αφορμή τις εκλογές στο Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης. Σε αυτή τη

συνεδρίαση ο Υποψήφιος εκ μέρους του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ρομπόπουλος Θωμάς μίλησε στα

μέλη της Συντονιστικής και ζήτησε την υποστήριξή τους στη στελέχωση του

ψηφοδελτίου, προτείνοντας επαγγελματίες από το Δήμο Αμπελοκήπων. Η τέταρτη

έκτακτη συνεδρίαση πραγματοποιείται με αφορμή την επίσκεψη στις 26 Μαΐου 2006

του Βουλευτή Α Θεσσαλονίκης Άκη Τσοχατζόπουλου με τον οποίο και τα μέλη της

Συντονιστικής συζήτησαν τα προβλήματα του Δήμου και τις επικείμενες Δημοτικές

Εκλογές.

5.2.2 Συνεδριάσεις Δημοτικών Συνελεύσεων

Στη Δημοτική Οργάνωση Αμπελοκήπων έλαβαν χώρα συνολικά έντεκα

Δημοτικές Συνελεύσεις. Η παρουσίαση των Δημοτικών Συνελεύσεων θα γίνει μόνο

ως προς τα θέματα της Ημερήσιας Διάταξης. Και αυτό δεδομένου πως σε καμία από

τις συνεδριάσεις της δεν ελήφθησαν αποφάσεις από τη Δημοτική Συνέλευση. Σε όλες

υπήρχαν συζητήσεις πάνω στα θέματα ημερήσιας διάταξης και μετά η Συντονιστική

Επιτροπή σε συνεδρίασή της συμπύκνωνε τα συμπεράσματα από τις ομιλίες των

παρευρισκομένων.

Πίνακας 1

Θέματα Ημερήσιας Διάταξης Δημοτικών Συνελεύσεων

Ημερομηνία Ημερήσια Διάταξη

07/09/2005 1. Συμμετοχή στο πανεργατικό Συλλαλητήριο ενόψει της Δ.Ε.Θ. και στην υποδοχή του Γιώργου Παπανδρέου

2. Οικονομικό και Στεγαστικό Πρόβλημα

3. Υποψηφιότητες για τις Δημοτικές Εκλογές

09/11/2005 1. Πολιτική Επικαιρότητα

2. Προτάσεις για τη νέα Περιφερειακή Συγκρότηση της χώρας

3. Ενημέρωση για τις διαδικασίες ανάδειξης Υποψηφίου Δημάρχου

19/12/2005 1. Ενημέρωση για τη λειτουργία της Δημοτικής Οργάνωσης

54

2. Συνδρομές Μελών

3. Προγραμματισμός Δράσεων

4. Ενημέρωση για τις Υποψηφιότητες που κατατέθηκαν

5. Πολιτική Επικαιρότητα

12/04/2006 Διαδικαστικά Θέματα Προκριματικών Εκλογών

Παρουσίαση Ιδρυτικής Διακήρυξης Δημοτικής Παράταξης

10/01/2007 Απολογισμός Δημοτικών και Νομαρχιακών Εκλογών

02/05/2007 Ανεργία – Απασχόληση – Ακρίβεια

(στα πλαίσια του προσυνεδριακού διαλόγου)

13/05/2007 Παρουσίαση και Ανάλυση του Προγραμματικού Πλαισίου του ΠΑ.ΣΟ.Κ.

(στα πλαίσια του προσυνεδριακού διαλόγου)

20/06/2007 Ίδρυση Δημοτικής Παράταξης

05/09/2007 1. Οικονομικά της Οργάνωσης

2. Εκλογικοί Αντιπρόσωποι

03/02/2008 Οι θέσεις του ΠΑ.ΣΟ.Κ. για το Συνέδριο του Μαρτίου

(στα πλαίσια του Προσυνεδριακού Διαλόγου)

5.3 Δράσεις Δημοτικής Οργάνωσης

Οι μορφές δράσης της Δημοτικής Παράταξης Αμπελοκήπων είναι τριών ειδών.

Η πρώτη έχει να κάνει με την πραγματοποίηση εκδηλώσεων με ομιλητή κατά κανόνα

κεντρικό πολιτικό πρόσωπο από το χώρο του ΠΑ.ΣΟ.Κ και κυρίως προερχόμενο από

την Α εκλογική περιφέρεια Θεσσαλονίκης. Στη δεύτερη μορφή ανήκουν οι Χοροί

στους οποίους προσκαλούνται οι Βουλευτές της εκλογικής περιφέρειας. Και, τέλος,

μια τρίτη μορφή δράσης είναι οι εξορμήσεις που πραγματοποιούνται για την

ενημέρωση των Πολιτών μέσω της διανομής φυλλαδίων. Συνολικά, στη Δημοτική

Οργάνωση Αμπελοκήπων πραγματοποιήθηκαν 6 εκδηλώσεις, 3 χοροί, ενώ οι

55

εξορμήσεις δεν μπορούν να αριθμηθούν δεδομένου ότι την προεκλογική περίοδο

συνέβαιναν καθημερινά.

Εκδηλώσεις

Οι εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν από τη Δημοτική Οργάνωση

Αμπελοκήπων ανέρχονται αθροιστικά σε έξι. Η πρώτη εκδήλωση που λαμβάνει χώρα

στις 2 Μαρτίου 2007 και γίνεται σε συνεργασία τη Δημοτική Παράταξη,

πραγματοποιείται με αφορμή τον εορτασμό της γιορτής της Γυναίκας. Σε αυτήν την

εκδήλωση προσκεκλημένη ήταν η Βουλευτής και Υποψήφια Δήμαρχος

Θεσσαλονίκης το 2006 Χρύσα Αράπογλου. Για την εκδήλωση, γυναίκες του Δήμου

μαγείρεψαν παραδοσιακά φαγητά, ενώ η εκδήλωση έκλεισε με τη συμμετοχή της

λαϊκής ορχήστρας του Χατζηπαυλίδη.

Η δεύτερη και η τρίτη εκδήλωση γίνονται στα πλαίσια του Προσυνεδριακού

διαλόγου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και σε συνεργασία με τη Νομαρχιακή Επιτροπή

Επιμόρφωσης Α Θεσσαλονίκης. Η πρώτη από αυτές τις εκδηλώσεις είχε θέμα

«Ασφαλιστικό – Ανεργία – Ακρίβεια» και πραγματοποιήθηκε στις 2 Μαΐου 2007.

Ομιλητές ήταν ο Νίκος Γιαννόπουλος, ως Πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου

Θεσσαλονίκης και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου του ΠΑ.ΣΟ.Κ., ο Άκης

Τσοχατζόπουλος, ως Βουλευτής τότε Α Θεσσαλονίκης και η Κυριακή Τεκτονίδου, ως

Σύμβουλος Εργασίας στον ΟΑΕΔ και Επικεφαλής της Δημοτικής Παράταξης που

υποστηρίχτηκε από το ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Η δεύτερη εκδήλωση στα πλαίσια του

Προσυνεδριακού Διαλόγου έγινε με κεντρικό ομιλητή τον Ευάγγελο Βενιζέλο, ως

Βουλευτή Α Θεσσαλονίκης στις 13 Μαΐου 2007 και με θέμα «Παρουσίαση και

Ανάλυση του Προγράμματος του ΠΑ.ΣΟ.Κ.». Η τέταρτη εκδήλωση της Δημοτικής

Οργάνωσης πραγματοποιείται από κοινού με την Δημοτική Παράταξη και γίνεται στα

πλαίσια της γενοκτονίας των Ποντίων στις 23 Μαΐου 2007 στο Α ΚΑΠΗ

Αμπελοκήπων. Η έκτη εκδήλωση που γίνεται στις 14 Σεπτεμβρίου 2007 αποτελεί και

την προεκλογική εκδήλωση ενόψει των Βουλευτικών Εκλογών της 16ης Σεπτεμβρίου

2007 και έχει ως κεντρικούς ομιλητές το Γιάννη Μαγκριώτη και το Γιώργο Παλάτο,

αμφότεροι υποψήφιοι Βουλευτές Α Θεσσαλονίκης.

Σε όλες τις προαναφερόμενες εκδηλώσεις η μαζικότητα ήταν από 300 έως και

350 άτομα. Η μόνη εκδήλωση της Δημοτικής Οργάνωσης που είχε μαζικότητα κάτω

από 200 άτομα ήταν εκείνη στις 2 Μαΐου 2007 και με θέμα «Ασφαλιστικό – Ανεργία

– Ακρίβεια»

56

Εξορμήσεις

Την υπό εξέταση περίοδο πραγματοποιήθηκαν δύο εξορμήσεις από τη

Δημοτική Οργάνωση. Η πρώτη έγινε το Δεκέμβριο του 2005 με αφορμή την Ημέρα

Οικονομίας του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Σε αυτήν την εξόρμηση τα μέλη της Συντονιστικής

Επιτροπής της Οργάνωσης διένειμαν ενημερωτικά φυλλάδια που είχαν σταλεί

κεντρικά από το Κίνημα στη λαϊκή αγορά της Ξηροκρήνης. Η δεύτερη εξόρμηση

γίνεται την προεκλογική περίοδο των Βουλευτικών Εκλογών του 2007 οπότε και

μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής, αλλά και μέλη του Κινήματος περιοδεύουν

σχεδόν καθημερινά στη λαϊκή αγορά της Ξηροκρήνης και στην αγορά των

Αμπελοκήπων διανέμοντας φυλλάδια με τις προγραμματικές θέσεις του ΠΑ.ΣΟ.Κ..

Σε όλες τις εξορμήσεις για τη διανομή φυλλαδίων συμμετέχουν περίπου 10-12 άτομα.

Χοροί

Η Δημοτική Οργάνωση πραγματοποίησε συνολικά τρεις χορούς. Οι χοροί γίνονταν

σε κάποια ταβέρνα του Δήμου Αμπελοκήπων και πάντοτε υπήρχε ένας σύντομος

χαιρετισμός από τη Γραμματέα της Οργάνωσης και από Βουλευτές της Α

Θεσσαλονίκης. Η Νομαρχιακή Επιτροπή πρότεινε στη Συντονιστική Επιτροπή το

Δεκέμβριο του 2005 να προσκληθούν στους χορούς όλοι οι Βουλευτές της Α

Εκλογικής Περιφέρειας Θεσσαλονίκης με αλφαβητική σειρά, ξεκινώντας από τη

Χρύσα Αράπογλου, αλλά η Συντονιστική απέρριψε το αίτημα. Έτσι, στους χορούς

της οργάνωσης καλούνταν όλοι οι Βουλευτές της Α Θεσσαλονίκης να παρευρεθούν

και να χαιρετήσουν με αλφαβητική σειρά!

Από τους πέντε Βουλευτές της Α Εκλογικής περιφέρειας Θεσσαλονίκης η

Αράπογλου Χρύσα παρευρέθηκε και μίλησε και στους τρεις, ο Βενιζέλος Ευάγγελος

σε κανένα, ο Μαγκριώτης Ιωάννης σε έναν (2007), ο Καστανίδης Χάρης σε δύο

(2005,2007) και ο Άκης Τσοχατζόπουλος σε έναν (2008).

5.4 Πόροι

Οι πόροι της οργάνωσης αποτέλεσαν ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα

της Δημοτικής Οργάνωσης στην αρχή της λειτουργίας της δεδομένου πως δεν

«κληρονόμησε» χρήματα από το παρελθόν. Από τα τέλη του 2005, όμως, και για όλη

την επόμενη περίοδο κλείνει με θετικούς ισολογισμούς. Βέβαια, στοιχεία για τα

Οικονομικά της οργάνωσης υπάρχουν μόνο μέσα από το πρακτικά των Συνεδριάσεων

της Συντονιστικής Επιτροπής, με δεδομένο πως δεν υπάρχουν Οικονομικοί

57

Απολογισμοί συνταχθέντες από την Συντονιστική και ψηφισμένοι από τη Δημοτική

Συνέλευση.

Η προέλευση των πόρων μπορούσε να έχει τρεις πηγές. Η πρώτη είχε να κάνει

με ενισχύσεις που έστελνε το Κόμμα απ΄ ευθείας στην οργάνωση ή μέσω της

Νομαρχιακής Επιτροπής. Η δεύτερη από τις τριμηνιαίες συνδρομές των μελών του

Κινήματος και, τέλος, η τρίτη από τους Χορούς που πραγματοποίησε η Οργάνωση.

Όσον αφορά την πρώτη πηγή, η οργάνωση έλαβε τρεις φορές οικονομική ενίσχυση.

Την πρώτη φορά στις 13 Οκτωβρίου 2005 η ενίσχυση δόθηκε από τη Νομαρχιακή

Επιτροπή και ανέρχονταν στο ποσό των 1000 ευρώ. Η ενίσχυση αυτή αφορούσε την

κάλυψη των τρεχουσών αναγκών της οργάνωσης καθώς επίσης και την κάλυψη

εξόδων για την ενοικίαση και τον εξοπλισμό των Γραφείων της. Η δεύτερη ενίσχυση

δίδεται απ’ ευθείας από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. στις 4 Ιουνίου 2007 και ανέρχεται στα 707

ευρώ. Σύμφωνα με τα πρακτικά της συνεδρίασης της Συντονιστικής Επιτροπής της

4ης Ιουνίου 2007 αυτή «η οικονομική ενίσχυση δεν ήταν απαραίτητη για τη

λειτουργία της Οργάνωσης», αλλά ζητήθηκε μόνο και μόνο επειδή όμορες

οργανώσεις ελάμβαναν παρόμοιας μορφής οικονομική ενίσχυση. Τέλος, η τελευταία

οικονομική ενίσχυση αυτής της περιόδου λαμβάνεται και πάλι από τη Νομαρχιακή

Επιτροπή και ανέρχεται στο ύψος των 1000 ευρώ, δεδομένων των εκτάκτων αναγκών

της προεκλογικής περιόδου.

Η δεύτερη πηγή χρηματοδότησης για τη Δημοτική Οργάνωση ήταν η καταβολή

των τριμηνιαίων συνδρομών από τα μέλη. Στις 13 Οκτωβρίου 2005, η Συντονιστική

Επιτροπή αποφάσισε να ορίσει ως κατώτατο ποσό συνδρομής τα 5 ευρώ. Στη

Δημοτική Οργάνωση δεν υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία που να δείχνουν πόσα μέλη ή

φίλοι κατέβαλαν την τριμηνιαία συνδρομή τους. Από τον Ιούνιο του 2005 πάντως

μέχρι και τις 8 Νοεμβρίου 2006 η Δημοτική Οργάνωση είχε λάβει 2058 ευρώ από τις

τριμηνιαίες συνδρομές. Για τα επόμενα έτη, δε, δεν υπάρχουν καν στοιχεία που να

δείχνουν έστω και τα συγκεντρωτικά ποσά από τις συνδρομές. Στους πόρους που

προήλθαν από τα μέλη συγκαταλέγονται και τα 230 ευρώ που συγκέντρωσε η

Συντονιστική Επιτροπή από το επιτόπιο κάλεσμα για οικονομική ενίσχυση στην

πρώτη Δημοτική Συνέλευση της 7ης Σεπτεμβρίου 2005 και στο οποίο

ανταποκρίθηκαν περί τα 50 άτομα.

Η τρίτη πηγή προέλευσης των πόρων είναι από τη διοργάνωση χορών. Η

Δημοτική Οργάνωση εξοικονόμησε 2476 ευρώ από τον πρώτο χορό στο οποίο

58

παρευρέθηκαν 160 άτομα περίπου και η πρόσκληση ήταν 15 ευρώ και 1960 ευρώ από

το δεύτερο στον οποίο και παρευρέθηκαν 150 άτομα.

5.5 Δημοτική οργάνωση και Δημοτική Παράταξη

Οι σχέσεις της Δημοτικής Οργάνωσης Αμπελοκήπων και της Δημοτικής

Παράταξης «Λαϊκή Συμμετοχή» απασχόλησαν ιδιαίτερα την Οργάνωση, τουλάχιστον

μέχρι τις Δημοτικές Εκλογές τον Οκτώβριο του 2006. Ο επικεφαλής της Δημοτικής

Παράταξης που υποστηρίχθηκε από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Σταματουλάκης Αλέξανδρος και

επί πολλά έτη Δήμαρχος Αμπελοκήπων παραιτήθηκε αιφνιδιαστικά τον Απρίλιο του

2005 δημιουργώντας μεγάλο πρόβλημα συντονισμού για την ελάχιστα οργανωμένη

Δημοτική Παράταξη. Η πρώτη φορά που η Συντονιστική Επιτροπή ασχολήθηκε με το

θέμα της Δημοτικής Παράταξης ήταν στις 3 Οκτωβρίου 2005 οπότε και αποφάσισε

να συνεδριάζει από κοινού με τα μέλη της Δημοτικής Παράταξης πριν από κάθε

Δημοτικό Συμβούλιο, να συζητούνται τα θέματα ημερήσιας διάταξης του Δημοτικού

Συμβουλίου και να λαμβάνονται αποφάσεις. Η πρώτη συνεδρίαση τέτοιου είδους

έγινε στις 9 Οκτωβρίου 2005. Η σχέση επικυριαρχίας όμως της Δημοτικής

οργάνωσης επί της Δημοτικής Παράταξης δεν περιορίστηκε στο συντονισμό της

παράταξης στις συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου. Στις 8 Νοεμβρίου ο

Συντονιστής και ο Αναπληρωτής Συντονιστής του Τομέα Αυτοδιοίκησης της

Νομαρχιακής Επιτροπής Κουρίδης Χάρης και Θώμογλου Γιώργος από κοινού με τη

Βασιλάκη Μαρία που ήταν μέλος της Συντονιστικής Γραμματείας της Νομαρχιακής

Επιτροπής συναντώνται με τα μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής και με τους

Δημοτικούς Συμβούλους της Παράταξης. Από αυτή τη συνάντηση προέκυψαν δύο

συμπεράσματα. Το πρώτο είχε να κάνει με την ανάγκη επιμερισμού και οργάνωσης

της δράσης μέσω της δημιουργίας Τομέων Δράσης στη δημοτική παράταξη και το

δεύτερο με την ανάγκη συγγραφής της «μαύρης Βίβλου» του τότε Δημάρχου

Αμπελοκήπων.

Η επόμενη συνάντηση της Συντονιστικής με τη Δημοτική Παράταξη έλαβε

χώρα στις 21 Νοεμβρίου 2005 και έγινε με αφορμή την πρόσκληση της Δημοτικής

Παράταξης «Πολίτες των Αμπελοκήπων» που ανήκε στο χώρο του Συνασπισμού στη

Δημοτική Παράταξη για συνομιλίες. Στη συνάντηση της 21ης Νοεμβρίου

αποφασίστηκε να αποδεχθούν την πρόσκληση, αλλά να μην υπάρξει δέσμευση για

κανένα θέμα. Δύο μέρες μετά πραγματοποιείται εκ νέου συνάντηση της

59

Συντονιστικής Επιτροπής με τη Δημοτική Παράταξη ούτως ώστε να υπάρξει επίσημη

πληροφόρηση για τη συνάντηση με την Παράταξη «Πολίτες των Αμπελοκήπων» αφ’

ενός, αλλά και για να συγκροτηθεί το Δημοτικό Συμβούλιο της Οργάνωσης και να

συγκροτηθούν Τομείς Δράσης. Ο επιμερισμός των αρμοδιοτήτων έγινε κατόπιν

εισήγησης της Γραμματέως της Οργάνωσης και Δημοτικής Συμβούλου. Οι Τομείς

Δράσης αν και συγκροτήθηκαν με ομοφωνία και κατόπιν εντολών της Νομαρχιακής

Επιτροπής δε λειτούργησαν ποτέ. Έκτοτε, το Δημοτικό Συμβούλιο συνεδρίασε μία

φορά ακόμη στις 28 Δεκεμβρίου 2005, παρουσία και των Υποψηφίων για το χρίσμα

στις Δημοτικές Εκλογές που δεν ήταν Δημοτικοί Σύμβουλοι, με θέμα το Συντονισμό

στο Δημοτικό Συμβούλιο.

5.6 Διαδικασίες Ανάδειξης Υποψηφίου Δημάρχου

Η πιο πολιτική ενδεχομένως διαδικασία που πραγματοποίησε η Δημοτική

Οργάνωση Αμπελοκήπων είναι η διαδικασία Ανάδειξης Υποψηφίου Δημάρχου. Η

όλη διαδικασία ξεκινά στις 25 Οκτωβρίου 2005 οπότε και η Συντονιστική Επιτροπή

ενημερώνεται και συζητά για την Εγκύκλιο της Γραμματέως του Κόμματος και

αποφασίζει τον προγραμματισμό των δράσεων. Η δομή της περιγραφής της όλης

διαδικασίας επιλέχθηκε να βασίζεται στη χρονολογική σειρά για να μπορεί ο

αναγνώστης να αντιληφθεί την όλη διαδικασία όπως ακριβώς πραγματώθηκε.

Η πρώτη Δημοτική Συνέλευση για τις Δημοτικές Εκλογές83 πραγματοποιήθηκε

στις 9 Νοεμβρίου 2005. Σε αυτή τη Συνέλευση τα θέματα της Ημερήσιας Διάταξης

ήταν

1. Η Πολιτική Επικαιρότητα 2. Οι διαδικασίες ανάδειξης Υποψηφίων Δημάρχων 3. Οι προτάσεις για τη νέα Περιφερειακή Συγκρότηση και Αυτοδιοίκηση

Στη Συνέλευση παρευρέθηκαν η Αναπληρώτρια Γραμματέας της Νομαρχιακής

Επιτροπής Α Θεσσαλονίκης, Βάσω Βογιατζοπούλου καθώς και ο Συντονιστής του

Τομέα Αυτοδιοίκησης της Νομαρχιακής Επιτροπής Χάρης Κουρίδης. Με την

παρουσία 120 Μελών και Φίλων του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και αφού έγινε η ενημέρωση τόσο

για τις διαδικασίες που προέβλεπε η Εγκύκλιος όσο και για τις θέσεις του ΠΑ.ΣΟ.Κ.

83 Η εν λόγω Συνέλευση αποτελεί τη δεύτερη της Δημοτικής Οργάνωσης Αμπελοκήπων, αλλά την πρώτη με βάση την Εγκύκλιο

60

για την Περιφερειακή Συγκρότηση και Αυτοδιοίκηση η Δημοτική Συνέλευση

κατέληξε στα εξής συμπεράσματα:

1. Το περιεχόμενο της Εγκυκλίου είναι αποδεκτό 2. Οι διαδικασίες ανάδειξης θα έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί ήδη μέχρι τότε 3. Ο Υποψήφιος Δήμαρχος πρέπει να προέρχεται από το χώρο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. 4. Διασφάλιση της Ενότητας, προκειμένου να εξασφαλισθεί η Νίκη

Τέλος, σε αυτήν τη Δημοτική Συνέλευση δεν έγινε καμία αναφορά για πρόσωπα.

Το δεύτερο στάδιο της διαδικασίας ήταν η κατάθεση Υποψηφιοτήτων στη

Δημοτική Οργάνωση στο χρονικό διάστημα από 1 έως 10 Δεκεμβρίου 2005 όπως είχε

αποφασίσει η Νομαρχιακή Επιτροπή. Στις 11 Δεκεμβρίου 2005 συνεδρίασε η

Συντονιστική Επιτροπή, η οποία και ανακοίνωσε τις Υποψηφιότητες που είχαν

κατατεθεί στο παραπάνω χρονικό διάστημα. Συνολικά, κατατέθηκαν 4

υποψηφιότητες:

1. Γεννηματάς Ιωάννης 2. Παπαδόπουλος Άρης 3. Παπαζαχαρίου Δημήτρης 4. Τεκτονίδου Κυριακή

Η Συντονιστική Επιτροπή και με δεδομένες τις πολλαπλές υποψηφιότητες ζητά

από τη Νομαρχιακή Επιτροπή να συγκροτήσει Κλιμάκιο για να αρχίσει τις

διαβουλεύσεις με τους Υποψηφίους, τους φορείς και τις προσωπικότητες του Δήμου.

Το κλιμάκιο αποτελούσαν οι

1. Τσαβδαρίδης Δημήτριος, Γραμματέας Νομαρχιακής Επιτροπής Α Θεσσαλονίκης

2. Λάζαρος Αγγέλου, Μέλος Εθνικού Συμβουλίου 3. Καταμανίδου Σοφία, Μέλος Περιφερειακής Επιτροπής 4. Γιαννόπουλος Νίκος, Μέλος Εθνικού Συμβουλίου 5. Σάββα Κατερίνα, Γραμματέας Δ.Ο. Αμπελοκήπων 6. Θεοδωρίδης Νίκος, Αναπληρωτής Γραμματέας Δ.Ο. Αμπελοκήπων

Στις 17 Δεκεμβρίου 2005 γίνεται η πρώτη διαβούλευση με τους Υποψηφίους

Δημάρχους. Σε αυτή τη διαβούλευση πρώτα απ’ όλα τους ζητήθηκε να δεσμευθούν

ως προς την αποδοχή των διαδικασιών και ότι ο στόχος ήταν να υπάρξει ένας

Υποψήφιος. Από την πλευρά τους οι Υποψήφιοι κατέθεσαν τις δικές τους απόψεις

και σκέψεις για τις ακολουθούμενες διαδικασίες.

Παπαδόπουλος Άρης: Αποδέχθηκε την Εγκύκλιο και κατέθεσε την άποψη ότι

θα έπρεπε οι διαδικασίες να είχαν ήδη τελειώσει και να υπήρχε Υποψήφιος.

Κατέθεσε την άποψη ότι ο Δήμος μπορεί να κερδηθεί και ότι οι προϋποθέσεις

61

για τη Νίκη είναι η Ενότητα, η διεύρυνση προς τους άλλους προοδευτικούς

χώρους, η εκμετάλλευση των ανένταχτων και των δυσαρεστημένων από τον

Δήμαρχο Κεντροδεξιών ψηφοφόρων, οι γρήγορες διαδικασίες για την

ανάδειξη υποψηφίου και η επιλογή προσώπου με αναγνωρισιμότητα και

δυνατότητα αντιπαράθεσης.

Τεκτονίδου Κυριακή: Αποδέχθηκε την Εγκύκλιο και έδωσε έμφαση στην

ποιότητα των διαδικασιών θεωρώντας ότι ο χρόνος δεν είναι αυτοσκοπός. Με

δεδομένο ότι όλες οι υποψηφιότητες έχουν δυνατά και αδύνατα σημεία

προέκρινε το ήθος και το ύφος και την ανάγκη συμβολής της ποιότητας όλων

για τη Νίκη. Τέλος, εκτίμησε πως η συμβολή των άλλων χώρων είναι

απαραίτητη, αλλά του Κ.Κ.Ε. θα ήταν μάλλον δύσκολα επιτεύξιμη

Παπαζαχαρίου Δημήτρης: Εξέφρασε την προτίμησή του για τις

προκριματικές εκλογές και ας χρονοτριβήσουν, ενώ προέκρινε τις καθαρές

λύσεις και όχι τις συναλλαγές. Για τις συνεργασίες με τους άλλους χώρους

τόνισε ότι πρέπει να γίνουν με τους όρους του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και ότι το Κ.Κ.Ε. θα

συνεργασθεί με τη Νέα Δημοκρατία.

Γεννηματάς Ιωάννης: Δεσμεύθηκε για τις διαδικασίες και τόνισε πως

επιθυμεί την ενότητα, ενώ εξέφρασε προτίμηση για τη διεξαγωγή

προκριματικών με τέσσερεις Υποψηφίους.

Η επόμενη διαδικασία που πραγματοποιήθηκε ήταν η δεύτερη Δημοτική

Συνέλευση στις 19 Δεκεμβρίου με Ημερήσια Διάταξη την ενημέρωση της βάσης για

τις υποψηφιότητες και τα αποτελέσματα των διαβουλεύσεων και την υποστήριξη των

υποψηφιοτήτων τους και των θέσεών τους από τους ίδιους τους Υποψηφίους. Στην εν

λόγω Δημοτική Συνέλευση παρευρέθηκαν 320 Μέλη και Φίλοι του ΠΑ.ΣΟ.Κ. καθώς

και το Κλιμάκιο που πραγματοποιούσε τις διαβουλεύσεις. Σε αυτήν τη Συνέλευση,

παρ’ ότι θα έπρεπε να αποφασισθούν οι προγραμματικές θέσεις του ΠΑ.ΣΟ.Κ. για το

Δήμο, η συζήτηση στράφηκε αποκλειστικά και μόνο γύρω από τις διαδικασίες και το

χρόνο επιλογής του Υποψηφίου, με δεδομένο άλλωστε ότι καμία συζήτηση για

πρόσωπα δεν επιτρεπόταν.

Με δεδομένες τις τέσσερεις Υποψηφιότητες, αλλά και το πολιτικό πλαίσιο που

θα έπρεπε να είχε αποφασίσει η δεύτερη Δημοτική Συνέλευση η διαδικασία έμπαινε

στο επόμενο στάδιο που ήταν η κατά το δυνατόν ευρύτερη διαβούλευση για την

επιλογή της καλύτερης υποψηφιότητας. Οι διαβουλεύσεις ήταν τριών ειδών: Πρώτον,

62

με φορείς του Δήμου Αμπελοκήπων, δεύτερον με κόμματα και Δημοτικές παρατάξεις

και τρίτον με προσωπικότητες της περιοχής. Τέλος, έγινε ξανά μία διαβούλευση με

τους τέσσερεις Υποψηφίους.

Όσον αφορά την πρώτη κατηγορία οι διαβουλεύσεις με φορείς έγιναν στις 10

Ιανουαρίου 2006. Οι φορείς ήταν οι φίλοι του ΠΑΟΚ Αμπελοκήπων, εκπρόσωποι

του Αστέρα Αμπελοκήπων (ποδοσφαιρική Ομάδα), των Ελπίδων Αμπελοκήπων

(ομάδα Βόλεϊ), του Συλλόγου Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες Αμπελοκήπων και με την

Ένωση Ποντίων.

ΠΑΟΚ Αμπελοκήπων: Οι εκπρόσωποι των φίλων του ΠΑΟΚ Αμπελοκήπων

τόνισαν την ανάγκη να μπει ένα νέο και άφθαρτο πρόσωπο Υποψήφιος

Δήμαρχος με ήθος και διεισδυτικότητα στους άλλους χώρους και τα πρόσωπα

του ψηφοδελτίου να είναι ανανεωμένα.

Αστέρας Αμπελοκήπων: Οι εκπρόσωποι του Αστέρα τόνισαν και αυτά την

ανάγκη για ένα νέο πρόσωπο στη θέση του επικεφαλής του ψηφοδελτίου, ενώ

ανέφεραν πως με δύο από τους υποψηφίους (Γεννηματάς και Παπαζαχαρίου)

είχαν έρθει σε αντιπαράθεση κατά τη διάρκεια παλαιότερων συνεδριάσεων

του Δημοτικού Συμβουλίου, ενώ τέλος εκτίμησαν πως οι διαδικασίες επιλογής

θα έπρεπε να είχαν τελειώσει.

Ελπίδες Αμπελοκήπων: Οι εκπρόσωποι των Ελπίδων εξέφρασαν τα παράπονά

τους για την προηγούμενη Δημοτική Αρχή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. (1999-2002) και με

προβλήματα που είχαν στην παραχώρηση του Δημοτικού Σταδίου καθώς

επίσης και για φαινόμενα πελατειακών σχέσεων με προηγούμενους

Αντιδημάρχους στα οποία αρνήθηκαν να συμμετάσχουν. Τέλος, όσον αφορά

τον Υποψήφιο του ΠΑ.ΣΟ.Κ. είπαν ότι για να τον στηρίξουν πρέπει να είναι

νέο πρόσωπο, άφθαρτο και με ήθος.

Σύλλογος Α.Μ.Ε.Α.. Οι εκπρόσωποι του φορέα, αφού εξέφρασαν τα

παράπονά τους για τον τότε Δήμαρχο, είπαν πως αν ο Υποψήφιος είναι νέο

και άφθαρτο πρόσωπο τότε θα στηρίξουν το ψηφοδέλτιο του ΠΑ.ΣΟ.Κ..

Ένωση Ποντίων: Οι εκπρόσωποι των Ποντίων ανέφεραν πως επιθυμούν ένα

νέο πρόσωπο για Υποψήφιο και πως αν δεσμευθεί να τους βοηθήσει τότε θα

το βοηθήσουν και εκείνοι, δεδομένου πως η τότε Δημοτική Αρχή τους έδινε

χαμηλή επιχορήγηση.

63

Ο δεύτερος γύρος διαβουλεύσεων με Κόμματα και Δημοτικές Παρατάξεις έγινε

στις 20 Ιανουαρίου 2006. Για διαβούλευση προσκλήθηκε η τοπική ηγεσία του

Συνασπισμού (Δοϊτσίνης Αλ., Κόντας Ηλ., Πολυχρονίδης Κ.), η Δημοτική Παράταξη

«Κίνηση Πολιτών Αμπελοκήπων» και εκπρόσωποι του Κ.Κ.Ε.. Από τους

προαναφερόμενους οι μόνοι που δεν προσήλθαν ήταν οι εκπρόσωποι του Κ.Κ.Ε..

Συνασπισμός της Αριστεράς των Κινημάτων και της Οικολογίας

Τα θέματα που τέθηκαν από τους εκπροσώπους του κόμματος ήταν τα εξής:

Υπάρχει αυτονομία μεταξύ του Κόμματος και της Δημοτικής Παράταξης

«Κίνηση Πολιτών Αμπελοκήπων» και υπάρχει μια παράδοση συνεργασίας με

το ΠΑ.ΣΟ.Κ. στους Αμπελοκήπους.

Η διαβούλευση θα έπρεπε να είχε γίνει νωρίτερα αν και υπήρξε συνάντηση με

τους Δημοτικούς Συμβούλους της «Λαϊκής Συμμετοχής» που δεν απέδωσε.

Μπορούν να γίνουν συζητήσεις σε Τοπικό επίπεδο και είναι πρόθυμοι για

συνεργασία με προϋποθέσεις για θέματα που άπτονται της Αυτοδιοίκησης

Πρέπει να δοθεί απάντηση στο τι θα αλλάξει στη διαχείριση του Δήμου, αν

αλλάξει χέρια η διοίκησή του, καθώς επίσης και να μην είναι προαπαιτούμενο

το πρόσωπο του Υποψηφίου Δημάρχου.

Από την πλευρά του Κλιμακίου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. υπήρξε απάντηση στα θέματα που

τέθηκαν:

Οι θέσεις του ΠΑ.ΣΟ.Κ. για την Αυτοδιοίκηση είναι γνωστές και έχουν

ανακοινωθεί

Ο Υποψήφιος Δήμαρχος πρέπει να είναι πρόσωπο κοινής αποδοχής

Χαρακτηριστικό του Υποψηφίου Δημάρχου πρέπει να είναι η αποδοχή του

από ένα μεγάλο ποσοστό του ευρύτερου Δημοκρατικού χώρου για να υπάρξει

νικηφόρο αποτέλεσμα στις εκλογές.

Η δεύτερη συνάντηση έγινε με εκπροσώπους της Δημοτικής Παράταξης

«Κίνηση Πολιτών Αμπελοκήπων» που προέρχεται από το χώρο του Συνασπισμού της

Αριστεράς των Κινημάτων και της Οικολογίας την ίδια μέρα. Στη διαβούλευση αυτή

τονίσθηκαν από τους εκπροσώπους της Δημοτικής Παράταξης τα εξής:

Η λογική της Κίνησης Πολιτών Αμπελοκήπων είναι πως τα Πολιτικά

Κόμματα πρέπει να είναι έξω από τις Τοπικές διαδικασίες

Η σημερινή Δημοτική Αρχή πρέπει να αλλάξει

Η συγκρότηση κοινού ψηφοδελτίου είναι επιθυμητή

64

Θα υπάρξει δυσκολία για οποιαδήποτε συνεργασία αν ληφθούν

προτετελεσμένες αποφάσεις για τον Υποψήφιο Δήμαρχο.

Βασικό στοιχείο του Υποψηφίου να μπορεί να εκφράσει την Τοπική Κοινωνία

και να είναι εκφραστής του Προοδευτικού χώρου

Πρώτα να βρεθούν τα κοινά σημεία και μετά το πρόσωπο.

Το τρίτο στάδιο των διαβουλεύσεων έκλεισε με διαβουλεύσεις στις 20

Ιανουαρίου 2006 με τον πρώην Δήμαρχο Αμπελοκήπων που είχε υποστηριχτεί από το

ΠΑ.ΣΟ.Κ. Σταματουλάκη Αλέξανδρο και τον Μπριασούλη Νικόλαο παλαιό

Δημοτικό Σύμβουλο.

Σταματουλάκης Αλέξανδρος: Η άποψη του πρώην Δημάρχου ήταν ότι

χάθηκε μεγάλο χρονικό διάστημα και ότι έπρεπε να υπάρξει σύντομα

απόφαση. Τάχθηκε κατά των προκριματικών αν και τις είχε στηρίξει στο

παρελθόν διότι δεν υπήρχε χρόνος για να κλείσουν τα ψυχολογικά τραύματα.

Τέλος, αρνήθηκε να προκρίνει κάποιον από τους τέσσερεις υποψηφίους και

προέβλεψε ότι δύσκολα θα στρατεύονταν όλοι μαζί.

Μπριασούλης Νικόλαος: Διατύπωσε την άποψη ότι είναι δύσκολο να

κερδηθεί ο Δήμος, λόγω της λαϊκιστικής εικόνας του Δημάρχου και της

θετικής αποδοχής του από τους πολίτες των Αμπελοκήπων. Τέλος περιέγραψε

τις προϋποθέσεις για τη νίκη και το προφίλ που πρέπει να έχει ο Υποψήφιος

Δήμαρχος:

1. Μαζική και ομόθυμη υποστήριξη από όλα τα μέλη του ΠΑ.ΣΟ.Κ..

2. Συγκρότηση Δημοτικής Ομάδας για να ασκηθεί όσο το δυνατόν καλύτερη

αντιπολιτευτική τακτική

3. Ο Υποψήφιος πρέπει να είναι πρόσωπο ικανό, πολιτικά ώριμο, με

επιστημονική κατάρτιση, πνευματική συγκρότηση, αποφασισμένο να

συστρατευθεί και να προσφέρει έργο, φιλικό και αποδεκτό στην Τοπική

Κοινωνία και τέλος με ηθικό υπόβαθρο και ατσαλάκωτο προφίλ.

Η τελευταία διαδικασία διαβούλευσης έλαβε χώρα στις 22 Ιανουαρίου 2006 με

τους Υποψηφίους Δημάρχους ξανά. Το κλιμάκιο διαβουλεύονταν με τον κάθε

Υποψήφιο ξεχωριστά, συναντώντας τους κατά αλφαβητική σειρά. Τέλος, τα

ερωτήματα που τους έθεταν τα μέλη του κλιμακίου ήταν τα ίδια για όλους του

υποψηφίους και ήταν τα εξής.

65

Ποιον θα επέλεγες εκτός του εαυτού σου;

Υπάρχει διάθεση για λύση αν βρεθείτε μεταξύ σας οι τέσσερεις υποψήφιοι;

Διαχειρίσθηκες ποτέ δημόσιο χρήμα;

Έχεις δικαστική εκκρεμότητα;

Ποια είναι η οικογενειακή σου κατάσταση;

Θα συμμετέχεις στο ψηφοδέλτιο;

Πίνακας 2

Απαντήσεις Υποψηφίων στις Ερωτήσεις του Κλιμακίου

Α/Α Γεννηματάς Παπαδόπουλος Παπαζαχαρίου Τεκτονίδου

1 Κανένα την Τεκτονίδου τον Παπαδόπουλο

Δεν απαντώ

2 Ναι Ναι Με την κάλυψη του Κλιμακίου

Ναι

3 Όχι Ναι Ναι Ναι

4 Όχι Διοικητικό με Μουσουλμάνο

(αθωώθηκε)

Όχι Όχι

5 Παντρεμένος Παντρεμένος Χωρισμένος Παντρεμένη

6 Ναι Ναι Ναι Ναι

Το τελευταίο στάδιο της όλης διαδικασίας έληξε στις 5 Απριλίου οπότε και με

απόφαση της Επιτροπής Εκλογικών Διαδικασιών πάρθηκε η απόφαση να προχωρήσει

η Οργάνωση σε προκριματικές εκλογές. Οι προκριματικές εκλογές έλαβαν χώρα στις

7 Μαΐου 2006.

66

Παράρτημα

Πίνακας 1

Τομείς Δράσης Συντονιστικής Επιτροπής Αμπελοκήπων

Τομέας Συντονιστής Αναπληρωτής Συντονιστής

Οργανωτικού Αναστασιάδου Νικολέτα Ηλιάδου Μαρία Τεκμηρίωσης Πολιτικής Καστάνης Χάρης -

Οικονομικού Τζουβελάκη Ευφρασύνη Κυριλλίδης Γιώργος Τοπικής Αυτοδιοίκησης Ρετζέπης Γεώργιος Κυριλλίδης Γιώργος

Επικοινωνίας Αγγελόπουλος Σωτήρης - Επιμόρφωσης Αναστασιάδου Νικολέτα -

Συνδικαλισμού Αγγελόπουλος Σωτήρης Ρετζέπης Γεώργιος Κοινωνικών Κινημάτων Τζουβελάκη Ευφροσύνη Ρετζέπης Γεώργιος

Οικονομίας και Ανάπτυξης

Τζουβελάκη Ευφροσύνη Αναστασιάδου Νικολέτα

Παιδείας Ηλιάδου Μαρία - Πολιτισμού και

Αθλητισμού Κυριλλίδης Γιώργος Αναστασιάδου Νικολέτα

Νέας Γενιάς Κατσάνης Χάρης Αναστασιάδου Νικολέτα Μικρομεσαίων και

Επιμελητηρίων Τζουβελάκη Ευφρασύνη Ρετζέπης Γιώργος

Κοινωνικής Πολιτικής Αγγελόπουλος Σωτήρης -

Πίνακας 2

Συνεδριάσεις Συντονιστικής Επιτροπής

Ημερομηνία Ημερήσια Διάταξη Ψηφοφορία 23/06/2005 1. Συγκρότηση σε Σώμα (6)

2. Κατανομή Τομέων Δράσης (6) 1. Ομόφωνα 2. Ομόφωνα

28/06/2005 Εισηγήσεις επί των Τομέων – Παραλαβή (6) Όχι 31/08/2005 1. Εργατικό Συλλαλητήριο (1)

2. Υποδοχή Γιώργου Παπανδρέου (1) 3. Ορισμός Δημοτικής Συνέλευσης (3) 4. Στέγαση Οργάνωσης (6)

1. Ομόφωνα 2. Ομόφωνα 3. Ομόφωνα 4. Πλειοψηφία

09/09/2005 Καταγγελίες για παρασκηνιακές διεργασίες στο θέμα του Υποψηφίου της Δημοτικής Παράταξης (με πρωτοβουλία Αν. Γραμματέα) (7)

Πλειοψηφία

03/10/2005 1. Συντονισμός Δημοτικής Παράταξης κατά τη διάρκεια του Δημοτικού Συμβουλίου (4)

2. Ενημέρωση από Οικονόμου Ανδρέα για το Ινστιτούτο Επιμόρφωσης (6)

1. Ομόφωνα

2. Όχι

13/10/2005 1. Άνοιγμα Λογαριασμού σε Τράπεζα (6) 2. Λήψη απόφασης για μίσθωση χώρου (6) 3. Ορισμός κατώτατου ορίου Οικονομικής

Συνδρομής (2)

1. Ομόφωνα 2. Ομόφωνα 3. Πλειοψηφία

67

25/10/2005 1. Ορισμός Δημοτικής Συνέλευσης και ημερήσιας διάταξης (3)

2. Ενημέρωση για την Εγκύκλιο για την Ανάδειξη των Υποψήφιων Δημάρχων και Νομαρχών (6)

1. Ομόφωνα

2. Όχι

31/10/2005 (μη απαρτία) 03/11/2005 1. Αίτηση για τηλεφωνική σύνδεση στον Ο.Τ.Ε. (6)

2. Ορισμός Δημοτικής Συνέλευσης, επιλογή ημερήσιας διάταξης και ορισμός εισηγητών (3)

3. Αγορά Βιβλίου Πρωτοκόλλου (6) 4. Εγκαίνια Γραφείων Οργάνωσης (1) 5. Διοργάνωση Χορού (1)

1. Ομόφωνα 2. Ομόφωνα

3. Ομόφωνα 4. Ομόφωνα 5. Ομόφωνα

11/11/2005 1. Δημοσιεύματα εφημερίδων για 2η Δημοτική Συνέλευση (8)

2. Απολογισμός Δημοτικής Συνέλευσης (3)

1. Πλειοψηφία

2. Ομόφωνα 21/11/2005 Ενημέρωση από τη Δημοτική Παράταξη για την

πρόσκληση της «Κίνησης Πολιτών Αμπελοκήπων» σε συνάντηση και λήψη απόφασης (4)

Ομόφωνα

23/11/2005 Συγκρότηση Δημοτικού Συμβουλίου Δημοτικής Οργάνωσης Αμπελοκήπων και ορισμός Τομέων Δράσης (4)

Ομόφωνα

25/11/2005 1. Απόφαση δράσης για την Ημέρα Οικονομίας(1)

2. Διοργάνωση Χορού (1) 3. Τύπωση προσκλήσεων για το Χορό (1) 4. Αγορά φωτεινής επιγραφής και τηλεόρασης

(6)

1. Ομόφωνα

2. Ομόφωνα 3. Ομόφωνα 4. Ομόφωνα

11/12/2005 1. Παρουσίαση Υποψηφιοτήτων που κατατέθηκαν (5)

2. Ορισμός Ημερομηνίας Διαβουλεύσεων (5) 3. Συνάντηση με τη Δημοτική Παράταξη για

ενημέρωση για τις Υποψηφιότητες (4)

1. Όχι 2. Ομόφωνα 3. Πλειοψηφία

15/12/2005 Οργάνωση Εργασιών για το Χορό (1) Ομόφωνα 22/12/2005 Απολογισμός Δημοτικής Συνέλευσης (3) Όχι 28/12/2005 1. Λήψη αποφάσεων για τα θέματα του Δημοτικού

Συμβουλίου (4) 2. Κατανομή Τομέων Δράσης Δημοτικής

Παράταξης (4)

1. Ομόφωνα 2. Ομόφωνα

19/02/2006 1. Εγκαίνια Γραφείων Οργάνωσης (6) 2. Προγραμματισμός Εκδηλώσεων για το επόμενο

τρίμηνο (1)

1. Ομόφωνα 2. Ομόφωνα

26/02/2006 1. Ενημέρωση για Εκλογές Επαγγελματικού Επιμελητηρίου (7)

2. Απόφαση για συμμετοχή στην Εκδήλωση της Περιφερειακής Επιτροπής για την Υγεία (1)

1. Όχι

2. Ομόφωνα

14/03/2006 1. Αξιολόγηση Υποψηφίων Δημάρχων (5) 2. Στελέχωση Τομέων Δράσης (6) 3. Συμμετοχή σε Χορό Νομαρχιακής Επιτροπής (1)

1. Όχι 2. Όχι 3. Ομόφωνα

05/04/2006 1. Ενημέρωση για τη διεξαγωγή Προκριματικών 1. Όχι

68

Εκλογών (5) 2. Ορισμός Δημοτικής Συνέλευσης για τις

Προκριματικές Εκλογές (3)

2. Όχι

09/04/2006 1. Συνάντηση με Υποψηφίους Δημάρχους παρουσία του Συντονιστή του Τομέα Επιχειρησιακού Σχεδιασμού και Συντονισμού Δράσεων της Νομαρχιακής Επιτροπής (5)

2. Πρόταση για εφορευτική επιτροπή (5)

1. Όχι

2. Ομόφωνα 26/05/2006 1. Σύσκεψη με Υποψήφια Δήμαρχο Αμπελοκήπων

(5) 2. Συνάντηση με Άκη Τσοχατζόπουλο (7)

1. Όχι 2. Όχι

30/05/2006 1. Συντονισμός Δημοτικής Παράταξης και Οργάνωση παρουσίας στο Δημοτικό Συμβούλιο (4)

2. Ανάληψη Τομέων Ευθύνης από Δημοτικούς Συμβούλους (4)

3. Ανάληψη από Δημοτικούς Συμβούλους Συγκεκριμένων Γεωγραφικών περιοχών (5)

4. Διαδικασίες Κατάρτισης Προγράμματος Δημοτικής Παράταξης (5)

5. Ορισμός Ολομέλειας για τη δημιουργία της Δημοτικής Παράταξης (3)

1. Όχι

2. Ομόφωνα

3. Ομόφωνα

4. Ομόφωνα

5. Ομόφωνα

07/06/2006 Ορισμός Ημερήσιας Διάταξης Δημοτικής Συνέλευσης (3)

Ομόφωνα

29/09/2006 Οργάνωση Προεκλογικού Αγώνα (5) Ομόφωνα 06/11/2006 Απολογισμός Δημοτικών Εκλογών 15ης/10/2006 (5) Όχι 08/11/2006 Ψήφιση Οικονομικού Απολογισμού (2) Ομόφωνα 14/11/2006 Λήψη απόφασης για τα μέλη του Κινήματος που

συμμετείχαν σε άλλους συνδυασμούς στις Δημοτικές Εκλογές (5)

Ομόφωνα

22/11/2006 Απολογία Γεννηματά για την υποστήριξη άλλου συνδυασμού στις Δημοτικές Εκλογές (5)

Ομόφωνα

29/11/2006 1. Προγραμματισμός Χορού (1) 2. Διερεύνηση Εκδήλωσης με Πολυζωγόπουλο (1) 3. Ορισμός Δημοτικής Συνέλευσης (3)

1. Ομόφωνα 2. Ομόφωνα 3. Ομόφωνα

07/12/2006 1. Επικαιροποίηση Μητρώου Μελών και Φίλων (6) 2. Απόφαση για Χορό (1)

1. Όχι 2. Ομόφωνα

13/12/2006 2η Επικαιροποίηση του Μητρώου (6) Όχι 03/01/2007 1. Απόφαση για διοργάνωση Ημερίδας (1)

2. 3η Επικαιροποίηση Μητρώου(6) 3. Οργάνωση κοπής πίτας(1) 4. Κινητοποίηση για Δημοτική Συνέλευση (3)

1. Ομόφωνα 2. Όχι 3. Ομόφωνα 4. Όχι

09/01/2007 Αλλαγή ημερήσιας διάταξης Δημοτικής Συνέλευσης (3)

Όχι

16/01/2007 1. Κατανομή ρόλων για το Χορό (1) 2. Απόφαση για εκδήλωση για την Ημέρα της

Γυναίκας (1) 3. Εκδήλωση για την Παιδεία (1)

1. Όχι 2. Ομόφωνα

3. Ομόφωνα

26/01/2007 Οικονομικός Απολογισμός Χορού (2) Όχι

69

02/02/2007 1. Ενημέρωση για την Εγκύκλιο για τους Τοπικούς Συνδέσμους Δράσης (6)

2. Ορισμός Ομιλητών για την Εκδήλωση της Δημοτικής Οργάνωσης (1)

3. 4η Επικαιροποίηση Μητρώου (6)

1. Όχι

2. Ομόφωνα

3. Όχι 28/02/2007 Κατανομή ρόλων στην Εκδήλωση για την Ημέρα της

Γυναίκας (1) Ομόφωνα

13/04/2007 Οργάνωση Εκλογικών Διαδικασιών για το Συνέδριο της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ (6)

Ομόφωνα

13/04/2007 Ορισμός δύο Δημοτικών Συνελεύσεων εν όψει του Προγραμματικού Συνεδρίου του Μάη (3)

Ομόφωνα

24/04/2007 1. Προετοιμασία Δημοτικών Συνελεύσεων (3) 2. Λειτουργία Γραφείων Οργάνωσης (6) 3. Συμμετοχή στην Πρωτομαγιάτικη απεργία (1) 4. Οικονομικά Δημοτικής Οργάνωσης (2) 5. Ορισμός Δημοτικής Συνέλευσης (3)

1. Ομόφωνα 2. Ομόφωνα 3. Ομόφωνα 4. Ομόφωνα 5. Ομόφωνα

22/05/2007 1. Οικονομικά Οργάνωσης (2) 2. Οργάνωση Εκδήλωσης για τη γενοκτονία των

Ποντίων (1) 3. Ορισμός Δημοτικής Συνέλευσης (3)

1. Όχι 2. Ομόφωνα

3. Ομόφωνα

04/06/2007 1. Αλλαγή ημερομηνιών Δημοτικής Συνέλευσης (3)

2. Ενημέρωση για λήψη Οικονομικής Ενίσχυσης (2)

1. Ομόφωνα 2. Όχι

20/07/2007 Οικονομικός Απολογισμός (2) Όχι 27/08/2007 1. Οικονομικά Οργάνωσης(2)

2. Λειτουργία Γραφείων(6) 3. Ορισμός Εκλογικών Αντιπροσώπων(6) 4. Προγραμματισμός για Μοίρασμα Υλικού (1) 5. Οργάνωση Κεντρικής Προεκλογικής Εκδήλωσης

(1) 6. Συμμετοχή σε Ομιλία Γιώργου Παπανδρέου στις

Σέρρες (1)

1. Ομόφωνα 2. Όχι 3. Ομόφωνα 4. Ομόφωνα 5. Ομόφωνα 6. Ομόφωνα

28/08/2007 1. Οικονομικά οργάνωσης (2) 2. Ορισμός Δημοτικής Συνέλευσης (3) 3. Διανομή προεκλογικού υλικού (1)

1. Ομόφωνα 2. Ομόφωνα 3. Ομόφωνα

03/09/2007 1. Ενημέρωση για Οικονομική Ενίσχυση (2) 2. Ορισμός Δημοτικής Συνέλευσης (3) 3. Διανομή Προεκλογικού Υλικού (1)

1. Όχι 2. Ομόφωνα 3. Ομόφωνα

06/09/2007 1. Οργάνωση Σεμιναρίων εκλογικών αντιπροσώπων (6)

2. Οργάνωση Κινητοποίησης για την Κεντρική προεκλογική Εκδήλωση (1)

1. Ομόφωνα 2. Ομόφωνα

25/09/2007 (μη απαρτία) 27/09/2007 1. Απολογισμός Βουλευτικών Εκλογών (7)

2. Ορισμός Δημοτικής Συνέλευσης (3) 1. Όχι 2. Ομόφωνα

16/10/2007 1. Ενημέρωση για Εγκύκλιο για την Εκλογή Προέδρου (6)

2. Ορισμός Δημοτικής Συνέλευσης για τη

1. Όχι

2. Ομόφωνα

70

Συνδιάσκεψη (3) 06/11/2007 (μη απαρτία) 07/11/2007 Προγραμματισμός πρόβας με τους χειριστές

προεδρικών εκλογών (6) Ομόφωνα

12/02/2008 Υποψηφιότητες Συνέδρων (6) Όχι 23/02/2008 Προετοιμασία εκλογής Συνέδρων (6) Όχι 05/03/2008 Αποφάσεις για μετακίνηση και διαμονή συνέδρων

(6) Ομόφωνα

03/05/2008 Οργάνωση Εκλογών για την εκλογή Οργάνων (6) Ομόφωνα (1) Δράσεις Οργάνωσης (2) Οικονομικά Οργάνωσης (3) Δημοτικές Συνελεύσεις (4) Δημοτική Παράταξη (5) Δημοτικές Εκλογές (6) Κομματικές Δράσεις (7) Έκτακτες Συνεδριάσεις για θέματα Επικαιρότητας

Πίνακας 3

Τομείς Δημοτικού Συμβουλίου

Τομέας Συντονιστής

Οικονομικών Σχιζοδήμου

Υγείας Παπαδήμου

Εργασίας Τεκτονίδου Κυριακή

Τεχνικών Έργων – Πολεοδομίας

Ιακωβίδης Εμμανουήλ

ΚΑΠΗ Σάββα Κατερίνα

Καθαριότητας, Πολιτιστικών και Δημαρχιακή Επιτροπή

Αθανασιάδης Θάνος

Νομικής Υποστήριξης Κετικίδου Όλγα

71

Κεφάλαιο 6

Νομαρχιακή Επιτροπή

Οι Νομαρχιακές Επιτροπές του ΠΑ.ΣΟ.Κ. συστήνονται σε επίπεδο Νομού και

αποτελούν το μόνο από τα αποκεντρωμένα όργανα του Κινήματος που η σύνθεσή του

είναι ex officio. Η έμμεση νομιμοποιητική του βάση δεν είναι το βασικό στοιχείο που

καθιστά τις Νομαρχιακές Επιτροπές τον πλέον αδύναμο κρίκο της αποκεντρωμένης

δράσης του Κινήματος, όσο η συνολικότερη πολιτική τοποθέτηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. που

δίνει μεγαλύτερο βάρος στην Περιφερειακή και Τοπική Συγκρότηση και λιγότερο

στις Νομαρχίες.

Για τις ανάγκες της εργασίας επιλέχθηκε η μελέτη της Νομαρχιακής Επιτροπής

Α Θεσσαλονίκης σαν μελέτη περίπτωσης. Στη Νομαρχιακή Επιτροπή Α

Θεσσαλονίκης ανήκουν 12 Καποδιστριακοί Δήμοι και 2 Κοινότητες.

Πίνακας 1

Δήμοι και Κοινότητες

της Νομαρχιακής Επιτροπής Α Θεσσαλονίκης

Θεσσαλονίκης

Αγίου Παύλου

Αμπελοκήπων

Ελευθερίου – Κορδελιού

Ευόσμου

Μενεμένης

Πολίχνης

Σταυρούπολης

Συκεών

Τριανδρίας

Κοιν. Πεύκων

Καλαμαριάς

Νεάπολης

Κοιν. Ευκαρπίας

Το κεφάλαιο αποτελείται από 4 ενότητες. Στην πρώτη ενότητα περιγράφεται το

πλαίσιο λειτουργίας των Νομαρχιακών Επιτροπών όπως ψηφίστηκε από το Εθνικό

Συμβούλιο του Κινήματος στις 22 Απριλίου 2005. Στη δεύτερη ενότητα γίνεται

αναφορά στις Συνεδριάσεις της Νομαρχιακής Επιτροπής και ειδικότερα τα θέματα

της Ημερήσιας Διάταξης αφ’ ενός και την προέλευση της απόφασης για τη σύγκληση

της συνεδρίασης αφ’ ετέρου. Στην τρίτη ενότητα γίνεται λόγος για τους Τομείς

Δράσεις της Νομαρχιακής και ειδικότερα τη σύνθεση και τους τρόπους δράσης τους.

72

Στην τέταρτη ενότητα, τέλος, γίνεται αναφορά στις δράσεις της Νομαρχιακής

διακρίνοντας σε τρεις μορφές δράσης84.

6.1 Πλαίσιο Λειτουργίας Νομαρχιακών Επιτροπών

Οι Νομαρχιακές Επιτροπές συστήνονται ανά Νομό της Χώρας και

εντάσσονται στην Περιφερειακή Οργάνωση. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να

συσταθούν άνω της μιας Νομαρχιακές Επιτροπές σε ένα Νομό.

Σύνθεση

Οι Νομαρχιακές Επιτροπές αποτελούνται από τους Γραμματείς και

Αναπληρωτές Γραμματείς των Δημοτικών Οργανώσεων που λειτουργούν στο Νομό.

Με καθολική ψηφοφορία των Μελών και των Φίλων του Κινήματος στις Δημοτικές

Οργανώσεις του Νομού, εκλέγονται ο Συντονιστής και ο Αναπληρωτής Συντονιστής

της Νομαρχιακής Επιτροπής.. Ο πρώτος σε ψήφους καταλαμβάνει τη θέση του

Συντονιστή, ενώ ο δεύτερος, που είναι αντίθετου φύλου τη θέση του Αναπληρωτή

Συντονιστή. Η εκλογή τους, για διετή θητεία, γίνεται ταυτόχρονα με την εκλογή των

Συντονιστικών Επιτροπών των Δημοτικών Οργανώσεων

Στις συνεδριάσεις της Νομαρχιακής Επιτροπής μπορούν να παρευρίσκονται,

χωρίς όμως δικαίωμα ψήφου, τα προερχόμενα από το Νομό μέλη του Εθνικού

Συμβουλίου, τα αντίστοιχα της Περιφερειακής Επιτροπής και ο Γραμματέας

Νεολαίας του Νομού.

Αρμοδιότητες

Οι αρμοδιότητες της Νομαρχιακής Επιτροπής είναι τέσσερεις

1. Διαβουλεύεται με τους Φορείς και την Τοπική Κοινωνία και συντονίζει τη

δράση του Κινήματος σε Νομαρχιακό Επίπεδο.

2. Εξειδικεύει και υλοποιεί τις πολιτικές του Κινήματος.

3. Αποφασίζει για Νομαρχιακά θέματα.

84 Στον αρχικό σκοπό της ενασχόλησής μας με τη Νομαρχιακή Επιτροπή ήταν και η συμπερίληψη μιας

ακόμη ενότητας που να αναφέρεται στους Πόρους της Νομαρχιακής. Όμως, η Νομαρχιακή Επιτροπή

Α Θεσσαλονίκης δεν διατηρούσε στοιχεία για τους πόρους της ούτε είχε συντάξει ποτέ Οικονομικό

Απολογισμό που να τον παρουσιάσει προς ψήφιση στα μέλη της. Επομένως, και για αποφευχθούν

υποκειμενικές εκτιμήσεις, πρόχειροι υπολογισμοί και αντιφάσεις προτιμήθηκε να μη γίνει καμία

αναφορά στο εν λόγω θέμα.

73

4. Έχει την ευθύνη της οργανωτικής και οικονομικής λειτουργίας του Κινήματος

σε επίπεδο Νομού.

Συντονιστική Γραμματεία

Σε κάθε Νομαρχιακή Επιτροπή εκλέγεται Συντονιστική Γραμματεία. Στη

Συντονιστική Γραμματεία μετέχουν ως μέλη αυτοδίκαια ο Συντονιστής και ο

Αναπληρωτής Συντονιστής της Νομαρχιακής Επιτροπής. Και σε αυτήν την

περίπτωση ισχύει η ποσόστωση μεταξύ ανδρών και γυναικών. Η Συντονιστική

Επιτροπή συνεδριάζει τακτικά κάθε εβδομάδα και έχει διετή θητεία.

Νομαρχιακό Συμβούλιο

Το Νομαρχιακό Συμβούλιο αποτελείται από:

- Τα μέλη της Νομαρχιακής Επιτροπής

- Τα μέλη των Συντονιστικών Επιτροπών των Δημοτικών Οργανώσεων που

λειτουργούν στο Νομό

- Τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου και του Περιφερειακού Συμβουλίου που

προέρχονται από το Νομό

- Δημάρχους, Νομάρχες, εκπροσώπους Πρωτοβάθμιων και Δευτεροβάθμιων

Συνδικαλιστικών Οργανώσεων και Συνεταιρισμών, Αθλητικών Οργανώσεων

και Επιμελητηρίων

- Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που έχουν πιστοποιηθεί στο Νομό.

Το Νομαρχιακό Συμβούλιο είναι όργανο πολιτικής διαβούλευσης και συντονισμού.

Συνεδριάζει τακτικά κάθε 4 μήνες. Το Νομαρχιακό Συμβούλιο έχει αναπτυξιακό και

προγραμματικό χαρακτήρα και αποφασίζει για την εξειδίκευση του Εθνικού και

Περιφερειακού Προγράμματος του ΠΑΣΟΚ στον Νομό.

6.2 Συνεδριάσεις Νομαρχιακής Επιτροπής Η Νομαρχιακή Επιτροπή Α Θεσσαλονίκης από τον Ιούλιο του 2005 έως και το

Νοέμβριο του 2007, οπότε και παύει η λειτουργία της και διορίζεται η Νομαρχιακή

Οργανωτική Επιτροπή Συνεδρίου (Ν.Ο.Ε.Σ.), συνεδρίασε συνολικά 15 φορές. Η

κατηγοριοποίηση αυτών των συνεδριάσεων θα γίνει με βάση την προέλευση της

απόφασης για τη σύγκληση της συνεδρίασης. Η προέλευση θα μπορούσε να είναι από

74

δυο πηγές. Η μία είναι από το Γραμματέα ή τα μέλη της Νομαρχιακής Επιτροπής και

η άλλη από τα Κεντρικά Όργανα του Κινήματος, τα οποία μέσω εγκυκλίων την

υποχρέωναν να συνεδριάσει και να συζητήσει συγκεκριμένα θέματα. Στην πρώτη

κατηγορία ανήκουν οι τακτικές συνεδριάσεις ενώ στη δεύτερη οι ειδικές

συνεδριάσεις. Συνολικά οι Συνεδριάσεις αριθμούνται σε 15 εκ των οποίων οι 10 είναι

τακτικές και οι 5 είναι ειδικές.

Στην πρώτη κατηγορία που ανήκουν οι τακτικές συνεδριάσεις μπορούν να

διακριθούν τρεις θεματικές ενότητες. Η πρώτη θεματική ενότητα περιλαμβάνει τα

θέματα εκείνα που αφορούν στην οργάνωση ενός γεγονότος. Το γεγονός θα

μπορούσε να είναι η έλευση στη Θεσσαλονίκη του Γιώργου Παπανδρέου ή η

συμμετοχή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. σε ένα Συλλαλητήριο. Σε αυτή τη θεματική ενότητα, οι

συζητήσεις στρέφονταν γύρω από την κινητοποίηση των μελών και φίλων του

Κινήματος και τον οργανωτικό σχεδιασμό της δράσης. Πιο συγκεκριμένα, στις 26

Απριλίου 2006 και στις 30 Αυγούστου 2006 η Νομαρχιακή Επιτροπή συζήτησε τη

συμμετοχή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. στην πορεία για την εργατική Πρωτομαγιά και στο

Συλλαλητήριο ενόψει της Δ.Ε.Θ.. Και στις δύο αυτές συνεδριάσεις, ο Πρόεδρος του

Εργατικού Κέντρου Θεσσαλονίκης και μέλος του Εθνικού Συμβουλίου του

ΠΑ.ΣΟ.Κ. Νίκος Γιαννόπουλος έκανε μια σύντομη εισήγηση πάνω στο θέμα και

έπειτα η Νομαρχιακή Επιτροπή αποφάσισε για τη διάταξη δυνάμεων και τις μορφές

κινητοποίησης. Η δεύτερη περίπτωση έχει να κάνει με την έλευση στη Θεσσαλονίκη

του Γιώργου Παπανδρέου. Και γι’ αυτό το θέμα η Νομαρχιακή Επιτροπή συνεδρίασε

δύο φορές. Η συζήτηση για την οργάνωση της παρουσίας του Προέδρου του

ΠΑ.ΣΟ.Κ. στην Πόλη στρέφονταν και πάλι γύρω από τη διάταξη δυνάμεων και

φρόντιζαν τα μέλη της να κάνουν προβλέψεις για τη μαζικότητα των δράσεων ούτως

ώστε να μην «εκτεθούν στον Πρόεδρο». Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι το

Σεπτέμβριο του 2006 αποφασίστηκε να μη γίνει η καθιερωμένη υποδοχή του

Προέδρου στο αεροδρόμιο Μακεδονία της Θεσσαλονίκης γιατί λόγω και των

Δημοτικών Εκλογών οι Δημοτικές Οργανώσεις δεν μπορούσαν να εγγυηθούν τη

μαζικότητα της εκδήλωσης.

Η δεύτερη θεματική ενότητα περιλαμβάνει τους προγραμματισμούς και τους

απολογισμούς των δράσεων των Δημοτικών Οργανώσεων. Συνολικά,

πραγματοποιήθηκαν τέσσερεις προγραμματισμοί και ένας απολογισμός δράσεων.

Όσον αφορά τους προγραμματισμούς δύο από αυτούς ήταν για τις Δημοτικές και

Νομαρχιακές Εκλογές και δύο για τις εσωκομματικές εκλογές της 11ης Νοεμβρίου

75

2007. Ο πρώτος προγραμματισμός για τις Δημοτικές και Νομαρχιακές Εκλογές

αφορούσε τις διαδικασίες για την Ανάδειξη των Υποψηφίων Δημάρχων και

περιελάμβανε τρεις αποφάσεις:

1. Η πρώτη Δημοτική Συνέλευση για τις διαδικασίες Ανάδειξης υποψηφίου

Δημάρχου θα πρέπει να γίνει εντός του Νοεμβρίου 2005.

2. Η κατάθεση Υποψηφιοτήτων θα γίνει στις Δημοτικές Οργανώσεις από 1 έως

και 10 Δεκεμβρίου 2005.

3. Η δεύτερη Δημοτική Συνέλευση θα πραγματοποιηθεί εντός του Δεκεμβρίου

2005.

Σύμφωνα με αυτόν τον προγραμματισμό και εφ’ όσον θα είχαν ολοκληρωθεί οι

τυπικές διαδικασίες εντός του 2005 που προέβλεπε η Εγκύκλιος η Νομαρχιακή

Επιτροπή θα συνεδρίαζε για να αποστείλει τις προτάσεις της στην Περιφερειακή

Επιτροπή μέσα στον Ιανουάριο του 2006.

Ο δεύτερος προγραμματισμός που να αφορά τις Δημοτικές και Νομαρχιακές

Εκλογές ήταν η ψήφιση του σχεδίου δράσης. Σύμφωνα με το σχέδιο δράσης κάθε

Δημοτική Οργάνωση όφειλε να δημιουργήσει μία ομάδα εργασίας που θα

αποτελούντα από τεχνοκράτες και επιστήμονες, που θα προκύψουν από προτάσεις

της Νομαρχιακής Επιτροπής και των Βουλευτών. Για τη στελέχωση θα μπορούσε να

ζητηθεί η βοήθεια του Ινστιτούτου Επιμόρφωσης και του ΙΣΤΑΜΕ, όπου παρίστατο

ανάγκη επαρκούς τεκμηρίωσης. Τέλος, σύμφωνα με το σχεδιασμό το Μάιο του 2006

κάθε Υποψήφιος Δήμαρχος θα όφειλε να είχε έτοιμο το πρόγραμμά του και να

εγκριθεί μετά από το Νομαρχιακό Συμβούλιο85.

Οι επόμενοι δύο προγραμματισμοί είχαν να κάνουν με τις διαδικασίες

ανάδειξης νέου προέδρου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και κυρίως με την απόφαση για τον τόπο

διεξαγωγής των εκλογικών διαδικασιών αλλά και την εγκατάσταση των

ηλεκτρονικών συστημάτων. Από τις συνεδριάσεις που έγιναν με την παρουσία μελών

των εθελοντών διαδικτύου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. αποφασίστηκε η εκλογική διαδικασία να

πραγματοποιηθεί για τα πέντε εκλογικά διαμερίσματα της Θεσσαλονίκης σε ίδιο

χώρο, ενώ για τις υπόλοιπες Οργανώσεις του Πολεοδομικού Συγκροτήματος θα

αποφάσιζαν από κοινού οι Δημοτικές Οργανώσεις και οι Εθελοντές Διαδικτύου.

85 Το εν λόγω σχέδιο δράσης της Νομαρχιακής Επιτροπής σύντομα πέρασε στην Ιστορία, με δεδομένο πως στις 7 Μαΐου 2006 σε 7 από τους 14 Δήμους και Κοινότητες της Α Θεσσαλονίκης διεξήχθησαν προκριματικές εκλογές και στον κεντρικό Δήμο δεν είχε ανακοινωθεί το όνομα του Υποψηφίου.

76

Όσον αφορά τη διαδικασία απολογισμού αυτή συνέβη μία μόνο φορά και είχε

να κάνει με τις Δημοτικές και Νομαρχιακές Εκλογές. Η εν λόγω διαδικασία θα

μπορούσε να αποτελέσει από μόνη της «ειδική» συνεδρίαση με δεδομένο πως ποτέ δε

ψηφίστηκε κείμενο απολογισμού αν και συντάχθηκε και προτάθηκε. Αυτό συνέβη

διότι ο απολογισμός που πρότεινε ο Συντονιστής της Νομαρχιακής προκάλεσε

έντονες αντιδράσεις και τελικά η διαδικασία ψήφισης απολογισμού παραπέμφθηκε

στις «καλένδες».

Οι ειδικές συνεδριάσεις που αποτελούν τη δεύτερη κατηγορία είχαν να κάνουν

κυρίως με τις Δημοτικές και Νομαρχιακές εκλογές. Σύμφωνα με την αρχική εγκύκλιο

για τη διαδικασία επιλογής των Υποψηφίων Δημαρχών οι ειδικές συνεδριάσεις που

όφειλαν να γίνουν ήταν τρεις. Η πρώτη που έλαβε χώρα στις 10 Οκτωβρίου 2005 είχε

ως αντικείμενο την ενημέρωση των μελών της Νομαρχιακή Επιτροπής για τις

διαδικασίες επιλογής, η δεύτερη για την ενημέρωση επί των διαδικασιών για τους

Δήμους που στις προηγούμενες εκλογές είχαν εκλεγεί Δήμαρχοι με τη στήριξη του

ΠΑΣΟΚ και η τρίτη για τους Δήμους που δεν είχαν κερδίσει οι Υποψήφιοι του

ΠΑΣΟΚ.. Τέλος, πραγματοποιήθηκε και μία τελευταία ειδική συνεδρίαση που να

αφορά τις διαδικασίες ανάδειξης των υποψηφίων Δημάρχων στην οποία και απλά

ανακοινώθηκε η απόφαση της Επιτροπής Εκλογικών Διαδικασιών για την διεξαγωγή

Προκριματικών Εκλογών.

Η πέμπτη και τελευταία ειδική συνεδρίαση είχε να κάνει με την αξιολόγηση

των Υποψήφιων Βουλευτών καθώς επίσης και με ενδεχόμενες προτάσεις από τα μέλη

της Νομαρχιακής Επιτροπής για Υποψήφιους Βουλευτές. Στην εν λόγω διαδικασία

προτάθηκαν ονόματα προς συζήτηση τα οποία όμως είχαν ήδη λάβει διαβεβαιώσεις

πως θα ήταν υποψήφιοι από τον ίδιο τον Πρόεδρο του Κόμματος.

Πίνακας 2

Συνεδριάσεις Νομαρχιακής Επιτροπής

Ημερομηνία Θέμα Ιδιότητα

13/07/2005 Εκλογή συντονιστών τομέων δράσης Τακτική

77

10/10/2005 1. Ενημέρωση για Δημοτικές και Νομαρχιακές Εκλογές

2. Ενημέρωση για Ινστιτούτο Επιμόρφωσης

3. Ενημέρωση για διαδίκτυο και την τύχη του αρχείου μελών

Ειδική

24/10/2005 Ψήφιση Προγράμματος Δράσης Τακτική

16/01/2006 Ειδική Συνεδρίαση για την επιλογή των Υποψηφίων Δημάρχων που εκλέχτηκαν με το

ΠΑ.ΣΟ.Κ. στις προηγούμενες εκλογές

Ειδική

31/01/2006 Σχέδιο δράσης για τις Δημοτικές και Νομαρχιακές Εκλογές

Τακτική

22/02/2006 1. Πρόγραμμα Δράσης για τις Δημοτικές και Νομαρχιακές εκλογές

2. Πρόγραμμα Δημοτικών Οργανώσεων

Τακτική

09/03/2006 Ειδική Συνεδρίαση για τους Δήμους Συκεών, Πολίχνης, Αμπελοκήπων, Μενεμένης, Κορδελιού,

Εύοσμου και Κοινότητας Πεύκων

Ειδική

05/04/2006 Ορισμός Προκριματικών Εκλογών για την Επιλογή Υποψηφίων Δημάρχων

Ειδική

26/04/2006 1. Πρόγραμμα εορτασμού Εργατικής Πρωτομαγιάς

2. Ενημέρωση για προκριματικές εκλογές

Τακτική

30/08/2006 1. Κινητοποίηση για το Συλλαλητήριο ενόψει της Δ.Ε.Θ.

2. Δημοτικές και Νομαρχιακές Εκλογές

3. Υποδοχή Προέδρου στη Δ.Ε.Θ.

Τακτική

07/11/2006 Απολογισμός Δημοτικών και Νομαρχιακών Εκλογών

Τακτική

11/06/2007 Αξιολόγηση Υποψηφίων Βουλευτών –

Κριτήρια Ανάδειξης

Ειδική

78

30/08/2007 Συγκέντρωση Προέδρου στην Πλατεία Αριστοτέλους

Τακτική

08/10/2007 Πορεία προς τις εσωκομματικές εκλογές Τακτική

05/11/2007 Προετοιμασία για τις εσωκομματικές εκλογές Τακτική

6.3 Τομείς Νομαρχιακής Επιτροπής

Οι Τομείς Δράσης μιας Νομαρχιακής Επιτροπής βρίσκονταν στο μέσο θα

μπορούσε να ισχυριστεί κανείς της περιφερειακής δομής του Κινήματος. Στην

κορυφή βρίσκονταν οι Τομείς της Περιφερειακής Επιτροπής που ήταν σε αντιστοιχία

με τους Τομείς του Εθνικού Συμβουλίου. Οι συντονιστές των Τομέων της

Περιφερειακής Επιτροπής με τους Συντονιστές και Αναπληρωτές Συντονιστές των

Τομέων της Νομαρχιακής Επιτροπής και τους Τομείς της Συντονιστικής Επιτροπής

των Δημοτικών Οργανώσεων αποτελούσαν ένα περιφερειακό θεματικό πυλώνα. Οι

τελευταίοι όφειλαν να στελεχώσουν τους Τομείς τους με τα μέλη και τους φίλους του

Κινήματος που επιθυμούσαν να δραστηριοποιηθούν σε κάποιον ή σε κάποιους

Τομείς.

Στην πρώτη συνεδρίαση που έλαβε χώρα στις 13 Ιουλίου 2005 έγινε η

συγκρότηση σε Σώμα και η εκλογή των Συντονιστών των Τομέων. Όσον αφορά τους

Συντονιστές, με εισήγηση του Συντονιστή της Νομαρχιακής εκλέχθηκαν ομόφωνα

οι 13 από τους 17 τομείς, ενώ για τέσσερεις τομείς που δεν υπήρξε ομοφωνία, έγινε

ψηφοφορία με κάλπη στην ίδια συνεδρίαση (Πίνακας 2).

Στη Νομαρχιακή Επιτροπή Α Θεσσαλονίκης λειτουργούσαν 18 Τομείς

συνολικά. Από αυτούς οι 13 δε λειτούργησαν ποτέ είτε λόγω αδιαφορίας των

Συντονιστών και Αναπληρωτών Συντονιστών τους είτε λόγω της αδυναμίας των

Συντονιστών να στελεχώσουν τους Τομείς. Η αδυναμία των τομέων να

λειτουργήσουν έχει να κάνει με την κατάργηση των θεματικών και κλαδικών

οργανώσεων που λειτουργούσαν στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. πριν την ανασυγκρότηση του 2005

και τα μέλη των οποίων εντάχθηκαν πλέον στις δημοτικές οργανώσεις όπου ζουν ή

εργάζονται. Όπως αναφέρει ο Ζηκόπουλος Νίκος, Γραμματέας της Δημοτικής

Οργάνωσης Αγίου Παύλου και Συντονιστής του Τομέα Αθλητισμού «στην θεματική

79

οργάνωση Αθλητισμού της Α Θεσσαλονίκης ήταν εγγεγραμμένα το 2004 1230 μέλη

του ΠΑ.ΣΟ.Κ. εκ των οποίων τα 350 ήταν ενεργά. Σαν θεματική οργάνωση

παρεμβαίναμε στην επιλογή των ψηφοδελτίων στις εκλογές των συνδικαλιστικών

οργάνων και στη διαμόρφωση των θέσεων για τα ζητήματα του αθλητισμού. Όταν

έγινε η ανασυγκρότηση το μητρώο των μελών χάθηκε. Τότε, όλα τα μέλη εντάχθηκαν

στις δομές των βουλευτικών γραφείων με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η

επαναλειτουργία του τομέα μέσω των Δημοτικών Οργανώσεων.86»

Όσον αφορά τους Τομείς οι οποίοι λειτούργησαν87 αυτό ήταν αποτέλεσμα είτε

λόγω της προσωπικής προσπάθειας των Συντονιστών και Αναπληρωτών Συντονιστών

τους είτε λόγω της υποχρέωσης σε λειτουργία, λόγω της συμπερίληψής τους σε

κάποια κεντρική διαδικασία του Κινήματος. Παράδειγμα τέτοιου τομέα είναι αυτός

της Αυτοδιοίκησης, Δημόσιας Διοίκησης και Δικαιοσύνης ο οποίος και ανέλαβε την

προσπάθεια για το συντονισμό των δράσεων ανάμεσα στις Δημοτικές Παρατάξεις και

τις Δημοτικές Οργανώσεις. Η δράση του τομέα προς αυτό το σκοπό ήταν μέσα από

συναντήσεις με τις Συντονιστικές Επιτροπές και τις Δημοτικές Παρατάξεις. Σε αυτές

τις συναντήσεις γινόταν προσπάθεια για την εξεύρεση τρόπων κοινής δράσης, αλλά

και προγραμματισμού των δράσεων ενόψει των Δημοτικών εκλογών88.

Ο δεύτερος τομέας ο οποίος λειτούργησε ήταν αυτός της Παιδείας και του

Πολιτισμού. Ο εν λόγω τομέας πραγματοποίησε μια κεντρική εκδήλωση στις 14

Φεβρουαρίου 2007 με θέμα «Εκπαίδευση- Παιδεία – Κοινωνία της Γνώσης» και με

ομιλητές τον Μιχάλη Χρυσοχοϊδη που την περίοδο εκείνη ήταν υπεύθυνος του

Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. για την Παιδεία και τον Πολιτισμό. Στην

εκδήλωση συμμετείχαν και τοποθετήθηκαν οι Πρυτάνεις των δύο Πανεπιστημιακών

Ιδρυμάτων της Θεσσαλονίκης, ο Αναστάσιος Μάνθος Πρύτανης του Α.Π.Θ. και ο

Ηλίας Κουσκουβέλης, Πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Επίσης,

86Από προσωπική συνέντευξη με το Νίκο Ζηκόπουλο….. στις 30/06/2009 87 Σε αυτό το Κεφάλαιο θα γίνει παρουσίαση των τριών από τους τέσσερεις τομείς δράσης που λειτούργησαν. Κρίθηκε καλύτερο ο Τομέας Υγείας να εξεταστεί στο Κεφάλαιο 6 για την Περιφερειακή Επιτροπή όπου θα μπορεί ο αναγνώστης να διαβάσει συνολικά το σχεδιο δράσης του εν λόγω τομέα, αλλά και την εξειδίκευσή του στην περιφέρεια Α Θεσσαλονίκης. 88 Μία από τις συναντήσεις που έκανε ο Τομέας Αυτοδιοίκησης, Δημόσιας Διοίκησης και Δικαιοσύνης ήταν και με τη Συντονιστική Επιτροπή, αλλά και τη Δημοτική Παράταξη των Αμπελοκήπων. Τα σχετικά με τη συνάντηση αυτή και το περιεχόμενο της συνάντησης αναφέρονται αναλυτικά στο σχετικό κεφάλαιο.

80

συμμετείχαν καθηγητές όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης και εκπρόσωποι των

Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων89.

6.4. Δράσεις Οι δράσεις της Νομαρχιακής Επιτροπής Α Θεσσαλονίκης μπορούν να

ταξινομηθούν σε δύο κατηγορίες με κριτήριο τη μορφή της δράσης. Η πρώτη

κατηγορία περιλαμβάνει τα κείμενα που συνέτασσε το Γραφείο Τύπου της

Νομαρχιακής και τα δημοσίευε υπό μορφή Δελτίων Τύπου. Στη δεύτερη κατηγορία

ανήκουν οι εξορμήσεις κλιμακίων της Νομαρχιακής με σκοπό την ενημέρωση για τα

προβλήματα που υπάρχουν και την ενημέρωση των πολιτών για τις θέσεις του

ΠΑ.ΣΟ.Κ..

6.4.1 Κείμενα Η πρώτη μορφή δράσεων αφορά κείμενα που εξέδιδε το Γραφείο Τύπου της

Νομαρχιακής Επιτροπής και τα οποία μπορούν να χωριστούν σε τρεις υποενότητες σε

σχέση με το περιεχόμενό τους. Στην πρώτη κατηγορία περιλαμβάνονται εκείνα τα

κείμενα που αναφέρονται σε ζητήματα γενικής πολιτικής. Πρόκειται κυρίως για

θεματικές που επιλέγονται μετά από κάποιο πολιτικό γεγονός (π.χ. μετά από μία

συζήτηση προ Ημερήσιας Διάταξης στη Βουλή) ή μετά από μια πρωτοβουλία του

ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Η πρωτοβουλία της συγγραφής των εν λόγω κειμένων δεν ανήκε σε

κάποιον θεσμικό φορέα όπως για παράδειγμα θα μπορούσε να είναι ο Τομέας

Επικοινωνίας ή ο Τομέας ενός θέματος που βρίσκονταν στην Επικαιρότητα.

Απεναντίας, η πρωτοβουλία ήταν ατομική και είχε να κάνει με τα ιδιαίτερα

ενδιαφέροντα των μελών της Συντονιστικής Γραμματείας που θα μπορούσαν να

ασχολούνται με ένα ειδικό θέμα πιο συστηματικά. Επιπλέον, το περιεχόμενο των

κειμένων ήταν μία συνοπτική περίληψη είτε μιας ομιλίας του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ

είτε ενός κειμένου που είχε δημοσιεύσει ο αντίστοιχος Τομέας του Πολιτικού

Συμβουλίου. Εξάλλου, ποτέ δεν υπήρξε δημοσίευση ενός κειμένου για οποιοδήποτε

θέμα προτού λάβει δημόσια θέση για το θέμα αυτό είτε ο Πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ.

είτε ο αντίστοιχος Τομέας. Εξάλλου, δεν θα μπορούσε να υπάρξει θεσμική παραγωγή

κειμένων με δεδομένο πως η πλειοψηφία των τομέων δράσης δε λειτουργούσε και

89 Πρακτικά από την εν λόγω εκδήλωση δεν υπάρχουν γι’ αυτό και δεν μπορεί να γίνει πιο εκτενής αναφορά σε σχέση με τις τοποθετήσεις, αλλά και τη μαζικότητα της εκδήλωσης.

81

ανάμεσα σε αυτούς και ο τομέας επικοινωνίας ο οποίος διατηρούσε το Γραφείου

Τύπου. Από προσωπικές συνεντεύξεις με την πλειοψηφία των μελών της

Νομαρχιακής Επιτροπής φαίνεται πως οι συγγραφείς των κειμένων ήταν δύο. Ο

Συντονιστής της Νομαρχιακής Τσαβδαρίδης Δημήτρης και η Αναπληρώτρια

Συντονίστρια Βογιατζοπούλου Βάσω. Όπως εξηγεί η Βάσω Βογιατζοπούλου «τα

κείμενα γράφονταν από τον καθένα ατομικά και στέλνονταν στην Τεχνική

Γραμματεία της Νομαρχιακής Επιτροπής για δημοσίευση». Ένα επιπλέον στοιχείο

χαρακτηριστικό της λειτουργίας του Γραφείου Τύπου της Νομαρχιακής Επιτροπής

είναι ότι αιτούνταν συχνά την αποστολή έτοιμων κειμένων από το Γραφείο Τύπου

του Κινήματος για να το δημοσιεύσουν90.

Στη δεύτερη υποενότητα ανήκουν τα κείμενα που ασχολούνται με ζητήματα

της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης περιοχής. Τα εν λόγω κείμενα συνήθως

λαμβάνουν τη μορφή καταγγελιών και ενίοτε το σχολιασμό κάποιων δράσεων μελών

της Κυβέρνησης που να αφορούν όμως την περιοχή της Θεσσαλονίκης.

Τέλος, στην τρίτη υποενότητα ανήκουν εκείνα τα δελτία τύπου που

ασχολούνται με το πρόσωπο του Νομάρχη Θεσσαλονίκης, Παναγιώτη Ψωμιάδη.

Θεωρήθηκε προσφορότερο τα εν λόγω Δελτία Τύπου να αποτελέσουν από μόνα τους

μια ξεχωριστή κατηγορία όχι μόνο λόγω του αριθμού τους, αλλά κυρίως διότι

αποτελούν μία ειδική περίπτωση. Η Νομαρχιακή Επιτροπή την περίοδο με την οποία

ασχολούμαστε ποτέ δεν εξέδωσε κάποιο Δελτίο Τύπου που να ασχολείται με κάποιον

Βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας ή ενός άλλου Πολιτικού Κόμματος. Συνολικά, τα

Δελτία Τύπου που αφορούν το Νομάρχη Θεσσαλονίκης Παναγιώτη Ψωμιάδη

ανέρχονται σε 25.

6.4.2. Εξορμήσεις

Από το Σεπτέμβριο του 2005 το ΠΑ.ΣΟ.Κ. ξεκίνησε μια προσπάθεια ανάδειξης

των αδυναμιών του Κυβερνητικού έργου μέσα από τη διοργάνωση εξορμήσεων. Η

πραγματοποίηση των εξορμήσεων αποφασιζόταν Κεντρικά και γινόταν την ίδια μέρα

για όλες τις Περιφέρειες και τους Νομούς πλην εκείνης των Αθηνών – Πειραιά. Μέλη

του Πολιτικού Συμβουλίου και της Κοινοβουλευτικής Ομάδας αναλάμβαναν ένα

Νομό και από κοινού με τα Αποκεντρωμένα Όργανα χρεώνονταν να φέρουν σε πέρας

την εξόρμηση. Στο τέλος κάθε εξόρμησης συνήθως δίνονταν Συνέντευξη Τύπου με

90 Στο Παράρτημα περιλαμβάνεται ένα τέτοιο αίτημα προς το Γραφείου Τύπου του Κόμματος.

82

την οποία αναδείκνυαν τα συμπεράσματα από τις επισκέψεις που είχαν γίνει. Το

Νοέμβριο και το Δεκέμβριο του 2005 πραγματοποιήθηκαν συνολικά 3 εξορμήσεις

και έκτοτε μία κάθε Δεκέμβριο για τα θέματα της Οικονομίας.

Η πρώτη εξόρμηση που πραγματοποιήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2005 αφορούσε

την Ακρίβεια. Στόχος της κίνησης αυτής ήταν η ενημέρωση των πολιτών για το

πρόβλημα και η ανάδειξη των θέσεων του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Γι’ αυτό το λόγο ο Τομέας

Ανάπτυξης του Εθνικού Συμβουλίου απέστειλε φυλλάδια τα οποία όφειλαν να

διανείμουν τα αποκεντρωμένα όργανα. Στη Θεσσαλονίκη, η εξόρμηση

πραγματοποιήθηκε με περιοδεία των στελεχών στο Κέντρο91 της Πόλης και με τη

συμμετοχή δύο Βουλευτών του Νομού, του Ευάγγελου Βενιζέλου και του Άκη

Τσοχατζόπουλου. Στην αντίστοιχη που πραγματοποιήθηκε στην Καλαμαριά,

συμμετείχαν οι Βουλευτές Γιάννης Μαγκριώτης και Χρύσα Αράπογλου και στελέχη

της Δημοτικής Οργάνωσης.

Η δεύτερη εξόρμηση πραγματοποιήθηκε με αφορμή το Διήμερο για την Υγεία

στις 14 και 15 Νοεμβρίου 2005. Στόχος του διήμερου ήταν να αναδειχθούν «τα

πραγματικά προβλήματα στο χώρο της υγείας και η απραξία της Κυβέρνησης από το

Μάρτιο του 2004 μέχρι σήμερα92». Για το σκοπό αυτό τα κλιμάκια που θα

δημιουργούνταν σε κάθε Νομό όφειλαν να επισκεφθούν συγκεκριμένους χώρους και

να καταγράψουν συγκεκριμένα προβλήματα. Για να υπάρχει όμως συντονισμένη

καταγραφή προβλημάτων και για να γνωρίζουν τα τοπικά στελέχη τα είδη των

αδυναμιών στο χώρο της Υγείας ο αντίστοιχος Τομέας του Εθνικού Συμβουλίου

απέστειλε σημειώματα με τις πιθανές πηγές των προβλημάτων και επίσης και με τις

Κυβερνητικές δεσμεύσεις που δεν πραγματοποιήθηκαν93.

Η τρίτη εξόρμηση του ίδιου χρόνου, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως και

η πιο οργανωμένη, ήταν για την Οικονομία και με αφορμή τον Προϋπολογισμό του

2006 και έγινε στις 26 και 27 Νοεμβρίου 2005. Οι σημαντικές διαφορές με τις

προηγούμενες εξορμήσεις είναι ότι πρώτον επικεφαλής της εξόρμησης δεν τίθεται

πλέον Βουλευτής του Νομού ή τοπικό στέλεχος, αλλά εκπρόσωπος του Πολιτικού

Συμβουλίου ή της Κοινοβουλευτικής Ομάδας που δεν εκλέγεται όμως στη

συγκεκριμένη Εκλογική Περιφέρεια και δεύτερον ότι πέραν των επισκέψεων σε

χώρους δουλειάς και λαϊκές αγορές πραγματοποιούνται και συναντήσεις με Τοπικούς 91 Η Εξόρμηση ξεκίνησε από το Καπάνι και στη συνέχεια κατευθύνθηκαν προς τις οδούς Ερμού- Αγία Σοφία-Τσιμισκή με κατάληξη την Κάτω Πλατεία Αριστοτέλους. 92 Εγκύκλιος Μαριλίζας Ξενογιαννακοπούλου στις 24/10/05 για το Διήμερο Υγείας 93 Βλέπε Παράρτημα κεφαλαίου

83

φορείς και σωματεία. Για την Α Θεσσαλονίκης επικεφαλής τέθηκε η Υπεύθυνη για

θέματα Οικονομίας του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Βάσω Παπανδρέου. Το πρόγραμμα της εξόρμησης

είχε δύο πτυχές. Αφ’ ενός ένα κομμάτι με επικεφαλής την Βάσω Παπανδρέου

πραγματοποίησε συναντήσεις με φορείς του Νομού94 και αφ’ ετέρου ένα άλλο

κομμάτι περιόδευε σε λαϊκές αγορές και την κεντρική Αγορά της Πόλης. Επιπλέον, οι

Δημοτικές Οργανώσεις ανέλαβαν την περιοδεία στην Αγορά των Δήμων τους με

επικεφαλής τους Γραμματείς των Συντονιστικών Επιτροπών95. Τέλος, την επόμενη

μέρα δόθηκε Συνέντευξη Τύπου από τη Βάσω Παπανδρέου και πραγματοποιήθηκε

και Κεντρική Πολιτική Εκδήλωση με την ίδια ως ομιλήτρια. Σύμφωνα με τον

Απολογισμό της Νομαρχιακής Επιτροπής η εν λόγω εξόρμηση κινητοποίησε

συνολικά 200 μέλη και φίλους του ΠΑ.ΣΟ.Κ. για να τη φέρουν σε πέρας. Οι επόμενες

δυο εξορμήσεις που αφορούσαν και πάλι θέματα Οικονομίας έγιναν το Δεκέμβριο

του 2006 και το Δεκέμβριο του 2007 ακολουθώντας απαράλλαχτα την ίδια μορφή

εξαιρουμένων των διαβουλεύσεων με τους φορείς.

94 Οι Συναντήσεις που έγιναν ήταν με το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, τον Εμπορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης και το Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης

95 Στο Κεφάλαιο 4 που ασχολούμαστε με τη Δημοτική Οργάνωση Αμπελοκήπων γίνεται αναφορά στη δράση της Οργάνωσης για την εν λόγω εξόρμηση.

84

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Πίνακας 1

Τομείς Νομαρχιακής Επιτροπής

Τομέας Συντονιστής Αναπληρωτής Συντονιστής

Ψηφοφορία Κατάσταση Λειτουργίας

Εξωτερικής Πολιτικής,

Ασφάλειας και Άμυνας

Χατζηπασχάλης Δήμος

Νεάπολης

Λαζαρίδης Γιώργος

Μενεμένης

Όχι Αδρανής

Διεθνών Σχέσεων Τσαβδαρίδης Δημήτρης

- Όχι Αδρανής

Γυναικών Σάββα Κατερίνα

Αμπελοκήπων

Αθήτσου Κατερίνα Πολίχνης

Όχι Αδρανής

Επικοινωνίας Βαρδής Βασίλειος

Ελευθέριου – Κορδελιού (υπό την

εποπτεία του Συντονιστή

και της Αναπληρώτριας Συντονίστριας)

- Όχι Αδρανής

Αγροτικής Ανάπτυξης

Γατσέλης Χρήστος

Α Διαμέρισμα Θεσ/νικης

- Όχι Αδρανής

Παιδείας και Πολιτισμού

Βασιλάκη Μαρία Συκεών

Παπαδάτου Αναστασία

Ελευθέριου – Κορδελιού

Ναι Ενεργή

Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Ποιότητας Ζωής

Φακίρη Αναστασία

Καλαμαριάς

Νικολαϊδου Κατερίνα Εύοσμος

Όχι Αδρανής

Διαβούλευσης και Συνεργασίας με τους

θεσμικούς και κοινωνικούς

εταίρους και με τα μαζικά Κινήματα

Θεοδωρίδης Νίκος

Αμπελόκηποι

Μπαντής Βασίλειος

Γ Διαμέρισμα Θεσ/νικης

Όχι Αδρανής

Αλληλεγγύης και Εθελοντισμού

Περιβολίδου Θωμαή

Γ Διαμέρισμα Θεσ/νικης

Βαφειάδου Κική

Α Διαμέρισμα Θεσ/νικης

Όχι Αδρανής

85

Πολιτικές Νεολαίας Μαργαρίτη Χριστίνα Ευκαρπία

Μπουτζουρά Ευδοκία

Β Διαμέρισμα Θεσ/νικης

Όχι Αδρανής

Ανθρωπίνων δικαιωμάτων,

Κοινωνικής ένταξης, Πολιτικού Ασύλου και μετανάστευσης

Ευσταθίου Θεοδώρα

Ε Διαμέρισμα Θεσ/νικης

Μαρινίδου Αικατερίνη Πολίχνης

Όχι

Αδρανής

Αθλητισμού Ζηκόπουλος Νίκος

Άγιος Παύλος

Οικονόμου Αθανάσιος

Πεύκων

Όχι Αδρανής

Απασχόλησης, Κοινωνικών

Υποθέσεων και Υγείας

Παπαστεργίου Χρήστος

Ευκαρπίας

Κιτρίδου Θεοπούλα Τριανδρίας

Όχι Ενεργή

Οικονομίας Ξανθόπουλος Χαράλαμπος Καλαμαριάς

Καραγιαννίδης Γιώργος

Τριανδρίας

Όχι Αδρανής

Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας,

Πολιτικής Καταναλώτών

Κομνηνακίδου Χριστίνα

Δ Διαμέρισμα Θεσ/νικης

Οικονόμου Αθανάσιος

Πεύκων

Ναι Αδρανής

Επιχειρησιακού Σχεδιασμού και

Συντονισμού Δράσεων

Γατσέλης Χρήστος

Α Διαμέρισμα Θεσ/νικης

Μπαντής Βασίλειος

Γ Διαμέρισμα Θεσ/νίκης

Ναι Ενεργή

Αυτοδιοίκησης, Δημόσιας Διοίκησης

και Δικαιοσύνης

Κουρίδης Χάρης

Ε Διαμέρισμα Θεσ/νικης

Θώμογλου Γιώργος Συκεών

Ναι Ενεργή

Διαδικτύου Κιοσεόγλου Σταυρούπολης

Όχι Ενεργή

Πρόγραμμα Διημέρου Υγείας

ΤΟΜΕΑΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΔΙΗΜΕΡΟ ΥΓΕΙΑΣ 14 -15 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2005

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗΣ Α’ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ

ΔΕΥΤΕΡΑ 14 / 11 10 το πρωί

Μεικτά Κλιμάκια (Βουλευτές- Μελή Εθνικού Συμβουλίου- Ιατροί-

Εργαζόμενοι Συνδικαλιστές)

86

1 .Κλιμάκιο ΑΧΕΠΑ 10:00

ΚΑΣΤΑΝΙΔΗΣ ΧΑΡΗΣ

2, Κλιμάκιο ΛΟΙΜΩΔΩΝ 9:00 – ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ 10:30

ΜΑΓΚΡΙΩΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

3, ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 9:00 - Κλιμάκιο ΚΕΝΤΡΙΚΟ 10:30

ΤΣΟΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ ΑΚΗΣ

4, Κλιμάκιο ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ 9:30 - Β’ ΙΚΑ 11:00

ΑΡΑΠΟΓΛΟΥ ΧΡΥΣΑ

5, Κλιμάκιο ΑΓ. ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΑΣ 10:00 - ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ 11.30

ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

87

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑ.ΣΟ.Κ. ΜΕ ΤΟΜΕΙΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ

ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΟΥΝ

3. ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ

Ποια η σημερινή κατάσταση στελέχωσης της Μονάδας Υγείας σήμερα;

Θ Ε Σ Ε Ι Σ

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΚΑΛΥΜΜΕΝΕΣ ΚΕΝΕΣ Ιατρικό Νοσηλευτικό Λοιπό Σύνολο τακτικού προσωπικού.

Εποχικό Stage Μερική απασχόληση

Σύνολο προσωπικού με σύμβαση

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ

Πόσες προκηρύξεις έγιναν μετά το Μάρτιο 2004 για πρόσληψη μόνιμου προσωπικού με βάση τον προγραμματισμό της προηγούμενης περιόδου (2002-2003) και σε ποιο στάδιο είναι οι διαδικασίες;

Πόσες προκηρύξεις έγιναν μετά το Μάρτιο2004 για πρόσληψη μονίμου προσωπικού με βάση τον προϋπολογισμό 2004 και 2005 και σε ποιο στάδιο είναι οι διαδικασίες;

Πόσες προσλήψεις έγιναν από το πρόγραμμα stage στη περίοδο Μάρτιος 2004 μέχρι σήμερα αλλά και πόσοι απεχώρησαν λόγω λήξης της σύμβασης;

Πόσες προσλήψεις επικουρικών γιατρών έγιναν και που υπηρετούν σήμερα;

Πόσες προσλήψεις μερικής απασχόλησης έγιναν και που υπηρετεί το προσωπικό;

Ποιες Μονάδες δεν λειτουργούν λόγω έλλειψης προσωπικού ενώ έχουν έτοιμη υποδομή (κτιριακή υποδομή και εξοπλισμό)

88

Κεφάλαιο 7

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

7.1 Πλαίσιο Λειτουργίας των Περιφερειακών Επιτροπών

Το ανώτατο όργανο του Κινήματος σε Περιφερειακό επίπεδο είναι το Περιφερειακό Συνέδριο. Το Περιφερειακό πολιτικό, προγραμματικό και αναπτυξιακό χαρακτήρα. Σε αυτό συμμετέχουν:

Μέλη που εκλέγονται και εκπροσωπούν όλες τις Δημοτικές Οργανώσεις του Κινήματος. Ο αριθμός τους είναι διπλάσιος του αριθμού όσων μετέχουν στο Περιφερειακό Συνέδριο λόγω θέσης ή ιδιότητας,

Τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου, που προέρχονται από την Περιφερειακή Οργάνωση.

Τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου Νεολαίας του ΠΑΣΟΚ, που προέρχονται από την Περιφερειακή Οργάνωση.

Οι εν ενεργεία Νομάρχες και Δήμαρχοι που είναι Μέλη ή Φίλοι του ΠΑΣΟΚ στην Περιφερειακή Οργάνωση.

Οι Πρόεδροι των τριτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων συνδικαλιστικών, συνεταιριστικών και αθλητικών οργανώσεων και επιμελητηρίων, των οποίων η έδρα βρίσκεται στην Περιφέρεια, που είναι Μέλη ή Φίλοι του ΠΑΣΟΚ στην Περιφερειακή Οργάνωση.

Τα μέλη των Νομαρχιακών Επιτροπών της Περιφερειακής Οργάνωσης. Μέλη Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων της Περιφέρειας που έχουν

πιστοποιηθεί, με απόφαση του Πολιτικού Συμβουλίου, μετά από εισήγηση της Επιτροπής Τήρησης Καταστατικού και Πιστοποίησης.

Όσοι έχουν διατελέσει Βουλευτές και Ευρωβουλευτές του ΠΑΣΟΚ και είναι Μέλη του στην Περιφερειακή Οργάνωση.

Όσοι υπέγραψαν την Ιδρυτική Διακήρυξη της 3 Σεπτέμβρη και όσοι διατέλεσαν μέλη σε Κεντρική Επιτροπή ή Εθνικό Συμβούλιο του Κινήματος και είναι μέλη στην Περιφερειακή Οργάνωση.

Τα μέλη που εκλέγονται για το Περιφερειακό Συνέδριο εκπροσωπούν τις Δημοτικές τους Οργανώσεις. Στις διαδικασίες για την εκλογή αντιπροσώπων στο Περιφερειακό Συνέδριο συμμετέχουν μόνο τα Μέλη και οι Φίλοι που είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο Μελών ή Φίλων αντίστοιχα, έως την ημέρα προκήρυξής του. Υποψήφιος σύνεδρος μπορεί να είναι κάθε Μέλος του ΠΑΣΟΚ στην Περιφερειακή Οργάνωση. Επιπλέον, οι προς εκλογή θέσεις συνέδρων κατανέμονται στις Δημοτικές Οργανώσεις της Περιφερειακής Οργάνωσης, ανάλογα με τον αριθμό των εγγεγραμμένων Μελών και Φίλων.

89

Το Περιφερειακό Συνέδριο πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια ή και νωρίτερα αν αποφασίσει σχετικά το Εθνικό Συμβούλιο. Η απόφαση για τη σύγκλησή του πρέπει να παρθεί δύο μήνες τουλάχιστον πριν την πραγματοποίησή του και στο διάστημα αυτό να οργανωθεί προσυνεδριακό διάλογος με τη συμμετοχή όλων των Μελών και Φίλων του Κινήματος που το επιθυμούν.

Από το Περιφερειακό Συνέδριο εκλέγονται

η Περιφερειακή Επιτροπή η Περιφερειακή Επιτροπή Οικονομικού Ελέγχου, η οποία έχει την ευθύνη

για τα οικονομικά του Κινήματος στην περιφέρεια η Περιφερειακή Επιτροπή Τήρησης Καταστατικού και Πιστοποίησης

Η θητεία των εν λόγω Οργάνων λήγει με την εκλογή των νέων οργάνων από το επόμενο Περιφερειακό Συνέδριο.

Οι Περιφερειακές Επιτροπές αποτελούνται από

1. Π.Ε. Κεντρικής Μακεδονίας, 31 μέλη 2. Π.Ε. Δυτικής Μακεδονίας, 17 μέλη 3. Π.Ε. Ηπείρου, 17 μέλη 4. Π.Ε. Θεσσαλίας, 19 μέλη 5. Π.Ε Ιονίων Νήσων, 15 μέλη 6. Π.Ε. Στερεάς Ελλάδας, 19 μέλη 7. Π.Ε. Αθήνας, 31 μέλη 8. Π.Ε. Πειραιά, 17 μέλη 9. Π.Ε. Αττικής, 15 μέλη 10. Π.Ε. Δυτικής Ελλάδας, 21 μέλη 11. Π.Ε. Πελοποννήσου , 19 μέλη 12. Π.Ε. Νοτίου Αιγαίου, 15 μέλη 13. Π.Ε. Βορείου Αιγαίου, 15 μέλη 14. Π.Ε. Κρήτης, 21 μέλη.

Στην Περιφερειακή Επιτροπή εξασφαλίζεται η εκπροσώπηση κάθε φύλου σε ποσοστό 40%, ενώ εκλέγονται δύο τουλάχιστον μέλη προερχόμενα από κάθε Νομαρχιακή Οργάνωση που υπάγεται στην Περιφερειακή Οργάνωση. Στην Περιφερειακή Επιτροπή Κεντρικής Μακεδονίας και Αθήνας εκλέγονται 3 τουλάχιστον μέλη προερχόμενα από κάθε Νομαρχιακή Οργάνωση.

Αρμοδιότητες

Η Περιφερειακή Επιτροπή είναι το ανώτερο όργανο του Κινήματος στην περιφέρεια. Συνεδριάζει δύο φορές το μήνα τουλάχιστον και έχει έξι ειδών αρμοδιότητες

1. Διαβουλεύεται με τους φορείς και τους πολίτες της περιφέρειας για την διαμόρφωση της πολιτικής του Κινήματος και αποφασίζει για τα περιφερειακά θέματα, στο πλαίσιο των αποφάσεων του Συνεδρίου και του Εθνικού και Πολιτικού Συμβουλίου

90

2. Έχει την ευθύνη της οργανωτικής και οικονομικής λειτουργίας του Κινήματος στην περιφέρεια.

3. Διαμορφώνει τις πολιτικές προτεραιότητες της περιφέρειας μέσα στα πλαίσια των γενικότερων αρχών και στόχων του Κινήματος.

4. Υποστηρίζει την αποκεντρωμένη λειτουργία των Δημοτικών Οργανώσεων και των Νομαρχιακών Επιτροπών και αντιμετωπίζει τα ανακύπτοντα προβλήματα.

5. Η Περιφερειακή Επιτροπή μπορεί με αιτιολογημένη απόφασή της να κινήσει τις εκλογικές διαδικασίες για την ανάδειξη νέων οργάνων σε Δημοτικές Οργανώσεις και Νομαρχιακές Επιτροπές στην περιφέρεια.

6. Μετά από εισήγηση της Επιτροπής Εκλογικών Διαδικασιών, αποφασίζει για τις εκ νέου υποψηφιότητες των Δημάρχων σε όσους Δήμους δεν αποφασίζει το Εθνικό Συμβούλιο.

Στην πρώτη της συνεδρίαση η Περιφερειακή Επιτροπή συγκροτείται σε Σώμα με την εκλογή του Γραμματέα και του Αναπληρωτή Γραμματέα από τα μέλη της.

Περιφερειακή Επιτροπή Οικονομικού Ελέγχου

Η Περιφερειακή Επιτροπή Οικονομικού Ελέγχου είναι τριμελής και εκλέγεται από το Περιφερειακό Συνέδριο. Η εν λόγω Επιτροπή έχει την ευθύνη για τα οικονομικά του Κινήματος σε περιφερειακό επίπεδο και λειτουργεί προς την εξασφάλιση της αυτοτέλειας των Οικονομικών του Κινήματος σε περιφερειακό επίπεδο με πράξεις που να είναι συμβατές με τις αρχές του. Κάθε Δημοτική και Νομαρχιακή Οργάνωση υποβάλει στην αρχή κάθε έτους ετήσιο οικονομικό απολογισμό και προγραμματισμό. Η επιτροπή κατόπιν συντάσει ενιαίο προγραμματισμό και απολογισμό τον οποίο και υποβάλει στην Επιτροπή Οικονομικού Ελέγχου.

Περιφερειακή Επιτροπή Τήρησης Καταστατικού και Πιστοποίησης

Η Περιφερειακή Επιτροπή Τήρησης Καταστατικού και Πιστοποίησης είναι αρμόδια για παραπεμπόμενα Μέλη του Κινήματος και μέλη των οργάνων των Δημοτικών Οργανώσεων και της Νομαρχιακής Επιτροπής και πιστοποιεί τα αποτελέσματα εκλογικών διαδικασιών στις Δημοτικές οργανώσεις, τις Νομαρχιακές Επιτροπές και τα περιφερειακά όργανα , υπό την εποπτεία και τον έλεγχο της Επιτροπής Τήρησης Καταστατικού και Πιστοποίησης. Επιπλέον, εισηγείται την πιστοποίηση Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων τοπικής ή περιφερειακής εμβέλειας στην Επιτροπή Τήρησης Καταστατικού και Πιστοποίησης, η οποία αποφασίζει σχετικά.

7.2 Συνεδριάσεις Περιφερειακής Επιτροπής

Η Περιφερειακή Επιτροπή Κεντρικής Μακεδονίας συνεδρίασε συνολικά 13 φορές. Από τις 13 συνεδριάσεις μόνο δύο συνεδριάσεις δεν είχαν θέμα τις Υποψηφιότητες για τις Δημοτικές και Νομαρχιακές Εκλογές. Όσον αφορά για αυτές

91

τις δύο Συνεδριάσεις η πρώτη είχε να κάνει με τον Ορισμό Κλιμακίων για τους Νομούς της Περιφερειακής Επιτροπής και η δεύτερη για τον Προγραμματισμό Εκδηλώσεων. Από τις Συνεδριάσεις της Περιφερειακής Επιτροπής δεν υπάρχουν Πρακτικά μέσα από τα οποία να μπορέσουμε να εντοπίσουμε τις διαδικασίες λήψης απόφασης, καθώς επίσης και το τι αναλυτικά συζητούνταν.

7.3. Δράσεις Περιφερειακής Επιτροπής

Οι δράσεις της Περιφερειακής Επιτροπής ήταν από ελάχιστες έως μηδαμινές. Η κύρια δραστηριότητα την οποία ανέπτυξε ήταν επιλογή των Υποψηφίων Δημάρχων και Νομαρχών στους Νομούς και τους Δήμους της αρμοδιότητάς της. Για αυτό το σκοπό, η Περιφερειακή Επιτροπή όρισε σε κάθε ένα από τα μέλη της μία σειρά από Δήμους στους οποίους θα εκπροσωπούσαν το Όργανο. Ο ρόλος τους ήταν η επίβλεψη των διαδικασιών και σε καμία περίπτωση η εμπλοκή τους σε αυτές. Οι εκπρόσωποι της Περιφερειακής Επιτροπής στους διάφορους Δήμους αποτελούσαν το συνδετικό κρίκο ανάμεσα στην Επιτροπή και τη Βάση. Γι’ αυτό το λόγο, οι εκπρόσωποι όφειλαν να αναλάβουν διαφορετικό Νομό από εκείνον της προέλευσής τους. Τέλος, σε κάθε συνεδρίαση, που συζητούνταν το θέμα των Υποψηφίων, εκτός των Γραμματέων των Νομαρχιακών Επιτροπών, που ενημέρωναν για την προτίμηση της Νομαρχιακής Επιτροπής προς κάποιο Υποψήφιο, η γνώμη του εκπροσώπου της Περιφερειακής Επιτροπής είχε ιδιαίτερη σημασία. Ωστόσο, δυστυχώς, δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποτυπώνουν τις διαδικασίες μέσα από τις οποίες η Περιφερειακή Επιτροπή έλαβε τις αποφάσεις δεδομένου πως δεν κρατούνταν ούτε Πρακτικά των Συνεδριάσεων, αλλά ούτε και στοιχεία με τις ενέργειες που έγιναν σε κάθε Δήμο.

Πέραν αυτών, η Περιφερειακή Επιτροπή εξέδωσε συνολικά τρία Δελτία Τύπου. Το πρώτο (10 Ιανουαρίου 2006) είχε να κάνει με το κλείσιμο του Εργοστασίου Χημικών Λιπασμάτων Θεσσαλονίκης. Το δεύτερο (21 Ιουλίου 2006) αφορούσε το καύσιμο των απορρήτων στη χωματερή των Ταγαράδων και το τρίτο (5 Φεβρουαρίου 2007) δήλωνε την υποστήριξη του ΠΑ.ΣΟ.Κ. στις κινητοποιήσεις των αγροτών της Χαλκιδικής.

92

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8

ΟΙ ΒΟΥΛΕΥΤΕΣ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ

Η ιδιότητα του Βουλευτή στο Πολιτικό Σύστημα είναι διπλή. Ο Βουλευτής αφενός είναι εκπρόσωπος της Εκλογικής του Περιφέρειας στο Κοινοβούλιο και αφετέρου είναι μέλος ενός Κόμματος. Στο πλαίσιο αυτό είναι προφανές ότι η παρουσίαση των Βουλευτών του Κινήματος θα αναφέρεται τόσο στη θέση του Βουλευτή μέσα στον Κομματικό Οργανισμό, όσο και στις αντιπροσωπευτικές διαδικασίες που επιτελεί. Ωστόσο, η μελέτη της θέσης των Βουλευτών στον Κομματικό Οργανισμό είναι εξαιρετικά επισφαλής, από την άποψη της αντικειμενικότητας, κυρίως λόγω της έλλειψης στοιχείων που να τεκμηριώνουν το οποιοδήποτε συμπέρασμα.

Στην Α Εκλογική Περιφέρεια Θεσσαλονίκης το ΠΑ.ΣΟ.Κ. είχε την περίοδο 2004-2007 πέντε Βουλευτές εκ των οποίων ο ένας ήταν ο Πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Η σχέση των Βουλευτών του Κινήματος στην ίδια εκλογική Περιφέρεια είναι δύσκολα διερευνήσιμη. Ωστόσο, θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι μία ενδεχόμενη συνεργασία των Βουλευτών του ίδιου Κόμματος σε μία Εκλογική Περιφέρεια θα κατέληγε σε κάποιες κοινές πολιτικές πρωτοβουλίες και δράσεις. Σε αυτό το πλαίσιο κινούμενοι, μπορούμε να πούμε ότι φαίνεται η ύπαρξη μίας αποξενωμένης λειτουργίας των Βουλευτών. Πέραν του γεγονότος ότι δεν υπάρχουν κοινές δράσεις κομματικού ή άλλου περιεχομένου στην Εκλογική Περιφέρεια απουσιάζει και η από κοινού πολιτικοποίηση προβλημάτων ή προώθησης αιτημάτων. Οι Ερωτήσεις και οι Επερωτήσεις που να συνυπογράφονται και από τους πέντε Βουλευτές της Α Εκλογικής Περιφέρειας Θεσσαλονίκης αποτελούν την εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα.

Η σχέση των αποκεντρωμένων οργάνων του Κινήματος με τους Βουλευτές φαίνεται να είναι σε κάποιες περιπτώσεις τυπική και στις περισσότερες ανύπαρκτη. Οι Βουλευτές καλούνται συνήθως να ενισχύσουν τη δράση μίας Οργάνωσης ή διοργανώνονται δράσεις από τους ίδιους τους βουλευτές στις οποίες καλούνται οι Οργανώσεις να συνδράμουν. Επίσης, οι Βουλευτές καλούνται σε εσωκομματικές δράσεις όπως οι Δημοτικές Συνελεύσεις και οι Συνεστιάσεις. Από εκεί και πέρα δεν υπάρχουν δομημένες σχέσεις μεταξύ μίας Δημοτικής Οργάνωσης και του Βουλευτή. Οποιοδήποτε όργανο μίας Δημοτικής Οργάνωσης (Συντονιστική Επιτροπή, Δημοτική Συνέλευση κλπ) μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις που να έχουν να κάνουν με οποιοδήποτε θέμα και αυτές τις αποφάσεις να μην τις ενημερώνεται ποτέ ο Βουλευτής. Το ίδιο βέβαια ισχύει και αντίστροφα. Οποιοσδήποτε Βουλευτής μπορεί να δρα, να διαβουλεύεται, να πολιτικοποιεί προβλήματα, να προωθεί αιτήματα που να

93

έχουν να κάνουν με τα όρια δράσης μίας Δημοτικής Οργάνωσης και η τελευταία να μην τα πληροφορηθεί ποτέ ή να τα πληροφορηθεί από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Με άλλα λόγια, η αλληλοτροφοδοτούμενη ενημέρωση έγκειται στον κομματικό πατριωτισμό της κάθε πλευράς. Ως αν να πρόκειται για δύο διαφορετικά οργανωτικά σχήματα.

Επιπλέον, μία από τις κύριες λειτουργίες ενός βουλευτή είναι η άρθρωση συμφερόντων και η πολιτικοποίηση αιτημάτων. Η διαδικασία πολιτικοποίησης ενός αιτήματος μπορεί να γίνει με τρεις τρόπους. Πρώτον, ένας φορέας ή ένας σύλλογος μπορεί να απευθυνθεί σε έναν Βουλευτή για την προώθηση στο Κοινοβούλιο ενός αιτήματός του με τη μορφή αναφοράς. Σε αυτήν την περίπτωση την πρωτοβουλία την έχει ο φορέας ο οποίος και προσκομίζει την απαραίτητη τεκμηρίωση. Ο Βουλευτής είτε ερευνά και ο ίδιος το ζήτημα και κατόπιν το υποβάλει προς την Κυβέρνηση ή το υποβάλει απευθείας. Δεύτερον, ο Βουλευτής μπορεί λόγω και κάποιας ιδιαίτερης προσκόλλησης σε κάποιο θέμα να επιθυμεί να ενημερωθεί για την κατάσταση σε έναν τομέα. Προς αυτήν την κατεύθυνση καλεί προς διαβούλευση και πάλι φορείς και συλλόγους και στη συνέχεια αποφασίζει να πολιτικοποιήσει ένα πρόβλημα υπό μορφή ερώτησης προς κάποιον Υπουργό. Στην περίπτωση αυτή, οι φορείς έχουν το ρόλο της ενημέρωσης, αλλά και της τεκμηρίωσης παράλληλα. Τέλος, η τρίτη περίπτωση έχει να κάνει με δημοσιεύματα σε εφημερίδες ή άλλα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και τα οποία να προκαλέσουν το ενδιαφέρον ενός Βουλευτή. Και σε αυτήν την περίπτωση η ανάγκη τεκμηρίωσης είναι επιβεβλημένη και το ρόλο αυτό παίζουν φορείς, σύλλογοι αλλά και ειδικοί ανάλογα με το θέμα.

Όπως καθίσταται προφανές από τα παραπάνω, η Κομματική Οργάνωση δεν παρεμβαίνει καθόλου στη διαδικασία πολιτικοποίησης ενός προβλήματος ή ενός αιτήματος. Βέβαια, σε μία εποχή υψηλά εξειδικευμένων προβλημάτων θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι θα ήταν δύσκολο για τα απλά μέλη μίας οργάνωσης, ακόμα και για έμπειρα στελέχη να μπορέσουν να τεκμηριώσουν ένα πρόβλημα ή ένα αίτημα. Από την άλλη όμως είναι ενδεικτικό ότι το κόμμα σε οποιαδήποτε βαθμίδα αποκεντρωμένης οργάνωσης δε λειτούργησε ούτε καν πολλαπλασιαστικά στη διαδικασία πολιτικοποίησης ενός αιτήματος. Με άλλα λόγια, ενώ καθίσταται ξεκάθαρο ότι το κόμμα δεν μεσολαβούσε καθόλου στην διαδικασία πολιτικοποίησης ενός τοπικού προβλήματος ή αιτήματος είναι επίσης προφανές ότι το κόμμα μπορεί να μην πληροφορούνταν ποτέ την πολιτικοποίηση ενός θέματος από έναν Βουλευτή, αλλά ακόμα και αν την πληροφορούνταν να μην λειτουργούσε πολλαπλασιαστικά με δική του ευθύνη. Και, πάλι, δηλαδή ως αν να επρόκειτο για δυο διαφορετικές οργανωτικά σχήματα.

Τέλος, οι Βουλευτές περιστοιχίζονται από μέλη του Κινήματος που συνήθως είναι εκλεγμένοι σε ένα αποκεντρωμένο Όργανο. Τα μέλη αυτά αναλαμβάνουν σε πολλές περιπτώσεις να ενημερώνουν τους Βουλευτές για τις δράσεις της Οργάνωσης ή να τους πληροφορούν με στοιχεία για ενδεχόμενα προβλήματα της περιοχής. Στην ουσία πρόκειται για μέλη που αναλαμβάνουν το έργο που θα έπρεπε να φέρει σε πέρας η Δημοτική Οργάνωση συνολικά. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι οι Βουλευτές

94

έχουν πρόσβαση στη λειτουργία μόνο στις Δημοτικές Οργανώσεις που έχουν άτομα για να τους πληροφορούν.

95

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9

Ινστιτούτο Επιμόρφωσης

Το Ινστιτούτο Επιμόρφωσης ιδρύεται το Σεπτέμβριο του 2004 και αποτελεί ένα φορέα που έχει ως στόχο την ανάπτυξη της Συμμετοχικής Δημοκρατίας στη λειτουργία και δράση του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Στο Συνέδριο του Κινήματος το Μάρτιο του 2005 το Ινστιτούτο Επιμόρφωσης εντάσσεται στους επίσημους φορείς του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Κύριος σκοπός του Ινστιτούτου είναι να δημιουργεί «επιμορφωτικές δραστηριότητες μέσα από τις οποίες, με γνήσια δημοκρατικό διάλογο, οι συμμετέχοντες αποκτούν βαθύτερη κατανόηση όσων συμβαίνουν στην κοινότητά τους, στην Ελληνική κοινωνία και στον κόσμο, αποκτούν εμπιστοσύνη στις δυνατότητές τους και τις αναπτύσσουν, θέλοντας να είναι πολίτες με ενεργό ρόλο.» Το όλο εγχείρημα της λειτουργίας του Ινστιτούτου Επιμόρφωσης αποτελεί μία προσωπική επιλογή του νέου Προέδρου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Γιώργου Παπανδρέου. Ο εμπνευστής όμως και ο άνθρωπος που υλοποίησε όλο το σχεδιασμό για αυτόν το νέο φορέα είναι ο Αλέξης Κόκκος.

Για τους σκοπούς της μελέτης έχει επιλεγεί η δράση του Ινστιτούτου Επιμόρφωσης της Νομαρχιακής Επιτροπής Α Θεσσαλονίκης. Στην πρώτη ενότητα του Κεφαλαίου θα γίνει παρουσίαση των διαδικασιών στρατολόγησης των Επιμορφωτών και κυρίως των κριτηρίων με βάση τα οποία στρατολογήθηκαν, ενώ τη δεύτερη για τις δράσεις που έλαβαν χώρα από το Ινστιτούτο Επιμόρφωσης Α Θεσσαλονίκης.

9.1 Στρατολόγηση Επιμορφωτών

Η αρχική επιλογή των Επιμορφωτών του Ινστιτούτου Επιμόρφωσης έγινε μέσα από μία ειδική διαδικασία. Το Ινστιτούτο Επιμόρφωσης ενημέρωνε τις Νομαρχιακές Επιτροπές οι οποίες και προχωρούσαν σε δημόσιο κάλεσμα όσων ήθελαν να συμμετάσχουν στο Ινστιτούτο. Όσοι δήλωναν επιθυμία περνούσαν από Συνέντευξη. Στη Θεσσαλονίκη η πρώτη Συνέντευξη πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2004. Σε αυτή τη συνέντευξη εκ μέρους του Ινστιτούτου ήταν ο Αλέξης Κόκκος και η Ευαγγελία Σχοιναράκη. Από την όλη διαδικασία δεν υπάρχουν στοιχεία για τον αριθμό των ανθρώπων που δήλωσαν συμμετοχή και πόσοι τελικά προσήλθαν. Για την Α Θεσσαλονίκης επιλέχθηκαν ως Επιμορφωτές οι Παγκαρλιώτας Κώστας και Οικονόμου Ανδρέας. Η ίδια διαδικασία επαναλήφθηκε το Σεπτέμβριο του 2004 και από αυτήν επιλέχθηκαν ως επιμορφωτές ακόμη τέσσερα άτομα: Κετικίδου Όλγα, Μίχου Άννα, Παπαϊωάννου Σάκης και Χαραλαμπίδης Μιχάλης. Τα έξι αυτά άτομα αποτέλεσαν και την πρώτη Νομαρχιακή Επιτροπή Επιμόρφωσης Α Θεσσαλονίκης.

96

Σημαντικό στοιχείο αποτελούν τα κριτήρια με βάση τα οποία έγινε η επιλογή τους. Όπως σημειώνει ο Ανδρέας Οικονόμου τα κριτήρια για την επιλογή των Επιμορφωτών ήταν τρία:

1. Η μόρφωση 2. Η αντίληψη για την Επιμόρφωση 3. Οι μη σχέσεις με το «παλιό ΠΑ.ΣΟ.Κ.»

Στα κριτήρια μπορούμε να διακρίνουμε ανάμεσα σε αυτά που είναι πιο κοντά στην αντικειμενικότητα και εκείνα που προσεγγίζουν την καθαρή υποκειμενικότητα. Η μόρφωση των υποψηφίων Επιμορφωτών ήταν ένα σχετικά αντικειμενικό κριτήριο. Το δεύτερο κριτήριο είναι και το πλέον υποκειμενικό. Δεδομένης της πολύ συγκεκριμένης άποψης του Κόκκου για την Επιμόρφωση φαίνεται πως η προσέγγιση της αντίληψής του να ήταν και το κριτήριο επιλογής. Τέλος, το τρίτο κριτήριο έχει ισχυρά τόσο υποκειμενικά όσο και αντικειμενικά χαρακτηριστικά. Στα υποκειμενικά χαρακτηριστικά περιλαμβάνεται η διαφορετική νοοτροπία από εκείνη πολλών μελών και φίλων του ΠΑ.ΣΟ.Κ., ενώ στα αντικειμενικά η κατοχή κάποιας θέσης ή αξιώματος την περίοδο του «παλιού ΠΑ.ΣΟ.Κ.».

Το τρίτο κύμα επιλογής Επιμορφωτών έγινε τον Μάρτιο του 2007 και με αφορμή την παρουσίαση του Προγραμματικού Πλαισίου του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Αυτή η διαδικασία επιλογής έγινε μετά από δημόσιο κάλεσμα της Νομαρχιακής Επιτροπής Α Θεσσαλονίκης. Η διαδικασία επιλογής μέσω συνέντευξης ήταν η ίδια μόνο που στην θέση των ερωτώντων βρίσκονταν τα μέλη της Νομαρχιακής Επιτροπής και όχι ο Αλέξης Κόκκος.

9.2 Δράσεις Νομαρχιακής Επιτροπής Επιμόρφωσης Α Θεσσαλονίκης

Οι δράσεις του Ινστιτούτου Επιμόρφωσης μπορούν να ταξινομηθούν σε τέσσερεις μεγάλες κατηγορίες. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι κύκλοι μάθησης και διαλόγου που αποτελούν μια διαδικασία επιμόρφωσης για σημαντικά κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά ζητήματα. Δεύτερον, τα Σεμινάρια τα οποία απευθύνονται στους Βουλευτές και τα εκλεγμένα στελέχη σε όλα τα όργανα του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Τρίτον, η επιμόρφωση των επιμορφωτών και τέλος η συμβολή του στη διαβούλευση που έλαβε χώρα για το πρόγραμμα του ΠΑ.ΣΟ.Κ. το Μάρτιο του 2007.

9.2.1 Κύκλοι μάθησης και διαλόγου

Οι κύκλοι μάθησης και διαλόγου αποτελούν την κύρια επιμορφωτική διαδικασία του Ινστιτούτου και απευθύνονται σε όλα τα μέλη και τους φίλους του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Τα τμήματα αποτελούνται από 20 το πολύ ενδιαφερόμενους και στόχος των επιμορφωτών είναι η όσο το δυνατόν ανομοιόμορφη κοινωνική, εκπαιδευτική και ηλικιακή σύνθεση των ομάδων. Για παράδειγμα, σε ένα σεμινάριο που αφορά την Παιδεία, η σύνθεση της ομάδας οφείλει να αποτελείται όχι μόνο από φοιτητές ή εκπαιδευτικούς ή Πτυχιούχους Πανεπιστημίου, αλλά και από ανθρώπους που δεν

97

έχουν καμία βιωματική σχέση με το εκπαιδευτικό σύστημα της Χώρας. Με αυτόν τον τρόπο οι επιμορφωτές προσπαθούν να συγκεντρώσουν σε μια ομάδα διαφορετικές βιωματικές πηγές και να προκαλέσουν την ανταλλαγή εμπειριών και απόψεων που προέρχονται από ανομοιογενείς ομάδες πληθυσμού. Έτσι, μπορούν και οι μεν και οι δε να συνθέσουν απόψεις, να γνωρίσουν άγνωστες πτυχές και να μπορέσουν να αντιληφθούν ένα πολυσύνθετο όλον. Βέβαια, αυτός ο στόχος δεν εκπληρώνονταν πάντοτε και αυτό οφείλονταν σε δύο λόγους. Ο πρώτος είχε να κάνει με την ελλιπή συμμετοχή που υποχρέωνε τους υπευθύνους στη δημιουργία μίας και μόνης ομάδας εργασίας με όσους και όποιους εκδήλωναν σχετικό ενδιαφέρον και ο δεύτερος είχε να κάνει με αιτήματα συγκεκριμένων φορέων του ΠΑ.ΣΟ.Κ. (π.χ. ΠΑΣΠ) για επιμόρφωση των μελών τους σε συγκεκριμένες θεματικές ενότητες.

Οι κύκλοι μάθησης χωρίζονταν σε 3 έως και 5 συνεδριάσεις και συνήθως οι επιμορφωτές ήταν διαφορετικοί για κάθε συνεδρίαση και με διαφορετικό θεματικό περιεχόμενο (Πίνακας 1). Για κάθε Κύκλο Μάθησης και Διαλόγου συντάσσονταν ένα κείμενο από κοινού με τον επιμορφωτή και στο οποίο γίνονταν μια ανακεφαλαίωση των συμπερασμάτων και των πιθανών προτάσεων που υπήρξαν. Επιπλέον, ο Υπεύθυνος του Κύκλου συνέτασσε έναν απολογισμό του Κύκλου, του ενδιαφέροντος των συμμετεχόντων και της ποιότητας της συζήτησης καθώς επίσης και των πιθανών προτάσεων ή συμπερασμάτων στα οποία κατέληξαν οι συμμετέχοντες μετά την επιμορφωτική διαδικασία96.

Από τον Ιανουάριο του 2005 μέχρι και το Συνέδριο του Μαρτίου 2008 το Συμβούλιο του Ινστιτούτου Επιμόρφωσης Α Θεσσαλονίκης πραγματοποίησε 9 Κύκλους Μάθησης και Διαλόγου. Η επιλογή των θεμάτων έγινε μετά από διερεύνηση των επιμορφωτικών αναγκών των μελών και φίλων του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Τα μέλη του Συμβουλίου Επιμόρφωσης κατασκεύασαν ένα ερωτηματολόγιο με πιθανές θεματικές το οποίο το διακινούσαν στις Δημοτικές Ολομέλειες, αλλά και μέσω του Διαδικτύου. Από την 1η Οκτωβρίου μέχρι και τη 12η Δεκεμβρίου 2004 είχαν συμπληρωθεί συνολικά 377 έντυπα, ενώ η διαδικασία συμπλήρωσης των εντύπων πραγματοποιούνταν συνεχόμενα όλη την υπό μελέτη περίοδο.

Πέραν, όμως, των γενικότερων θεματικών ενοτήτων και των επιμορφωτικών αναγκών των μελών και φίλων του ΠΑ.ΣΟ.Κ. οι κύκλοι του Συμβουλίου Επιμόρφωσης Α Θεσσαλονίκης καθορίζονται και από την πολιτική ατζέντα και τα θέματα της επικαιρότητας. Έτσι, τον Φεβρουάριο του 2005 πραγματοποιεί Κύκλος Μελέτης και Διαλόγου για το Ευρωσύνταγμα, ενώ και τον Ιανουάριο του 2006 πραγματοποιείται Κύκλος για τη Συνταγματική Αναθεώρηση.

9.2.2 Επιμόρφωση Επιμορφωτών

96 Στο παράρτημα του Κεφαλαίου παρατίθεται το πλήρες Κείμενο με τις προτάσεις των φοιτητών της ΠΑΣΠ Οικονομικών Επιστημών Α.Π.Θ. μετά από την επιμορφωτική διαδικασία.

98

Η δεύτερη δράση του Ινστιτούτου Επιμόρφωσης είναι η επιμόρφωση των ίδιων των Επιμορφωτών. Η αρχική στρατολόγηση των Επιμορφωτών ακολουθήθηκε από την πρώτη διαδικασία επιμόρφωσής τους και μετέπειτα σε τακτά χρονικά διαστήματα ακολουθείται η ίδια διαδικασία.

Η πρώτη επιμόρφωση επιμορφωτών πραγματοποιήθηκε το Σαββατοκύριακο 27 και 28 Νοεμβρίου 2004 και αφορούσε όσους είχαν στρατολογηθεί από τη Συνέντευξη του Σεπτεμβρίου 2004. Εκεί οι συμμετέχοντες επιμορφώθηκαν πάνω στις αρχές και τις προδιαγραφές εκπαίδευσης ενηλίκων τη χρήση ενεργητικών εκπαιδευτικών τεχνικών στην πολιτική επιμόρφωση και τις μεθόδους της μικροδιδασκαλίας. Τέλος, παρουσίασαν και οι ίδιοι μικροδιδασκαλίες όπου το ρόλο των εκπαιδευόμενων τον είχαν οι υπόλοιποι συμμετέχοντες. Η δεύτερη επιμόρφωση πραγματοποιείται στις 20 Ιανουαρίου 200597 στην Αθήνα όπου μέσα από τη «διαδικασία αυτή της επιμόρφωσης μελών Νομαρχιακών Επιτροπών Επιμόρφωσης και επιμορφωτών να δημιουργηθεί μια κοινή αντίληψη και ομοιογένεια στον τρόπο με τον οποίο υλοποιείται η επιμόρφωση σε όλους τους Νομούς της Ελλάδας98.»

Η επιμόρφωση των επιμορφωτών δεν περιλαμβάνει μονάχα τις τεχνικές πάνω σε γενικότερες μεθόδους μικροδιδασκαλίας και εκπαίδευσης ενηλίκων. Μπορεί να περιλαμβάνει και πολύ συγκεκριμένα θέματα, όπως η Νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική. Το παράδειγμα της Επιμόρφωσης Επιμορφωτών πάνω στη Νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική είναι ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά. Έτσι, στα τέλη του 2005 ξεκινά μια σειρά τριήμερων επιμορφωτικών σεμιναρίων για την πολιτική επιμόρφωση πάνω στη Νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική. Ο στόχος αυτών των σεμιναρίων ήταν να δημιουργηθεί ένα σώμα επιμορφωτών ανά Περιφέρεια που να αριθμούν περίπου 3-4 ανα Νομό και οι οποίοι να μπορούν να κατανοήσουν πλήρως τη λειτουργία της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής που άρχισε να ισχύει από 01/01/2005. Αυτοί οι εκπαιδευόμενοι ανέλαβαν έπειτα να επιμορφώνουν και να συζητούν με τους αγρότες, αλλά και να επιμορφώσουν νέους επιμορφωτές.

9.2.3 Επιμόρφωση Στελεχών – Ακαδημία Πολιτικής Επιμόρφωσης

Στις 6 Νοεμβρίου 2005 γίνεται το πρώτο Σεμινάριο Επιμόρφωσης των Στελεχών του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Σε αυτό το σεμινάριο συμμετείχαν 29 άτομα: 15 ήταν μέλη της Περιφερειακής Επιτροπής Κεντρικής Μακεδονίας και της Νομαρχιακής Επιτροπής Α Θεσσαλονίκης, 12 ήταν μέλη του Ινστιτούτου Επιμόρφωσης και 2 ήταν Υπάλληλοι του ΠΑ.ΣΟ.Κ. στην Νομαρχιακή Επιτροπή Α Θεσσαλονίκης. Επιμορφωτής σε αυτή τη διαδικασία ήταν ο ίδιος ο Αλέξης Κόκκος. Το εν λόγω σεμινάριο περιελάμβανε 4 θεματικές ενότητες:

1. Μέθοδος Συμμετοχικής πολιτικής συζήτησης και λήψης αποφάσεων 2. Μέθοδος διαβούλευσης 3. Συμβολή της πληροφορικής στη διαμόρφωση του Ανοιχτού Κόμματος 4. Συζήτηση για τα επόμενα βήματα

97 Η εν λόγω ημερομηνία αφορά τους Συντονιστές του Συμβουλίου Επιμόρφωσης Α Θεσσαλονίκης. 98

99

Το δεύτερο Σεμινάριο Επιμόρφωσης Στελεχών λαμβάνει χώρα τον Ιούλιο του 2006. Στο σεμινάριο αυτό μετείχαν υποψήφιοι Δήμαρχοι και Δημοτικοί Σύμβουλοι στις επικείμενες Δημοτικές και Νομαρχιακές Εκλογές. Σε αυτό το Σεμινάριο οι συμμετέχοντες επιμορφώνονταν πάνω στις θέσεις του ΠΑ.ΣΟ.Κ. για την Τοπική Αυτοδιοίκηση καθώς επίσης και πάνω σε μεθόδους επικοινωνίας και πολιτικού μάρκετινγκ.

Τέλος, από τον Φεβρουάριο του 2007 λειτουργεί η Ακαδημία Επιμόρφωσης Στελεχών. Στόχος της Ακαδημίας είναι η επιμόρφωση όλων των εκλεγμένων στελεχών του Κινήματος. Τα θέματα που περιγράψαμε στο πρώτο σεμινάριο που πραγματοποίησε η Νομαρχιακή Επιτροπή Α Θεσσαλονίκης είναι τα θέματα πάνω στα οποία επιμορφώνονται και από την Ακαδημία. Συνολικά, από τον Φεβρουάριο έως και τον Μάρτιο του 2008 είχαν επιμορφωθεί γύρω στα 2000 στελέχη και εκλεγμένα μέλη του Κινήματος από όλη τη Χώρα.

9.2.4 Εκδηλώσεις για το Πρόγραμμα του ΠΑ.ΣΟ.Κ.

Το Ινστιτούτο Επιμόρφωσης ανέλαβε τον Μάρτιο του 2007 μία επιπλέον δράση που ήταν η παρουσίαση του Προγραμματικού Πλαισίου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. στη βάση του Κινήματος. Το Ινστιτούτο διοργάνωνε εκδηλώσεις σε κάθε Δημοτική Οργάνωση με ομιλητές Βουλευτές και στελέχη του Κινήματος τα οποία και παρουσίαζαν το Προγραμματικό Πλαίσιο του Κινήματος είτε συνολικά είτε πάνω σε μία θεματική. Έπειτα, οι συμμετέχοντες είτε με τη μορφή τοποθετήσεων είτε με τη μορφή ερωτήσεων προς τους ομιλητές είτε λάμβαναν θέση για το Προγραμματικό Πλαίσιο είτε ρωτούσαν για την επίλυση τυχόν αποριών τους. Από τις εκδηλώσεις κρατούνταν πρακτικά τα οποία και επεξεργάστηκαν τα μέλη του Ινστιτούτο. Η επεξεργασία κατέληξε σε ένα κείμενο συμπερασμάτων το οποίο και εστάλη προς την Επιτροπή Προγράμματος.

100

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Πίνακας 1

Δομή ενός Κύκλου Μάθησης και Διαλόγου

Συναντήσεις Θεματικές Εισηγητές

1η και 2η

Ενημέρωση για βασικά θέματα επικοινωνίας: Τι είναι επικοινωνία και ποια είναι τα βασικά στοιχεία της. Προσδιορισμός των εμποδίων επικοινωνίας. Κανόνες και τεχνικές της καλής επικοινωνίας. Η δύναμη της προφορικής επικοινωνίας και η μη λεκτική επικοινωνία (γλώσσα του σώματος)

Γκιάτας Κώστας – Μπελίδης Θανάσης

3η Συνάντηση

Η σημασία της εικόνας. Τρόπος σχηματισμού της εικόνας. Δύναμη της εικόνας. Δυνατότητα αναγνώρισης των δυνατών και αδύνατων σημείων και η προβολή των θετικών στοιχείων. Στοιχειώδης αρχές σύνταξης πολιτικού μηνύματος

Τσιάμης Γιώργος

4η Συνάντηση

Σχεδιασμός ενός αποτελεσματικού προγράμματος πολιτικής επικοινωνίας, η δύναμη και η χρησιμοποίηση των ΜΜΕ, η λειτουργία ενός γραφείου τύπου και η διαχείριση κρίσης.

Εδιάρογλου Ρούλης

5η Συνάντηση

Ανάλυση ενός επίκαιρου θέματος. Ανακεφαλαίωση. Σύνοψη των συμπερασμάτων των παραπάνω συναντήσεων σε κείμενο.

Τσιάμης Γιώργος

Πίνακας 2

Απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο για τη διερεύνηση

των επιμορφωτικών αναγκών

Θεματική Αριθμός

101

θετικών απαντήσεων

Ανάπτυξη της Πόλης 102 Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές 74 Θέματα – Δεξιότητες Επικοινωνίας 41 Γυναικεία ζητήματα 37 Περιβάλλον 70 Πολιτισμός 59 Οικονομικοί Μετανάστες 28 Ευρωπαϊκά Θέματα 75 Οικονομία 77 Απασχόληση – Ανεργία 87 Παιδεία – Εκπαίδευση – Επιμόρφωση 118 Σύγχρονες Πολιτικές Τάσεις 99

Πηγή: Περιοδική Ηλεκτρονική Έκδοση του Συμβουλίου Επιμόρφωσης Α Θεσσαλονίκης «Τα Νέα της Επιμόρφωσης», τεύχος 1, Φεβρουάριος 2005.

Πίνακας 3

Κύκλοι Συμβουλίου Επιμόρφωσης Α Θεσσαλονίκης

Θέμα Ημερομηνία 1ος «Τεχνικές δεξιότητες Επικοινωνίας» Ιανουάριος 2005 2ος (σε συνεργασία με Κέντρο Προστασίας Καταναλωτή)

«Δικαιώματα Πολίτη – καταναλωτή» Φεβρουάριος 2005

3ος Ευρωπαϊκά θέματα – Ευρωσύνταγμα Φεβρουάριος 2005 4ος «Περιβάλλον – Αειφορία» Μάρτιος 2005 5ος (σε φοιτητές της ΠΑΣΠ Οικονομικών Α.Π.Θ.)

«Ποια Παιδεία – για ποια Κοινωνία»

6ος «Γυναίκα και Πολιτική – Συμμετοχή και δράση στην καθημερινή ζωή»

7ος «Απασχόληση – Ανεργία» 8ος «Σενάρια για το μέλλον της

Θεσσαλονίκης»

9ος «Αναθεώρηση του Συντάγματος»

Πίνακας 4

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΥΝΕΔΡΙΑΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ Α’ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

α/α

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΙΔΟΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΘΕΜΑ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΤΟΠΟΣ

ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ

1. ΠΕΜΠΤΗ 12/04/07

Κύκλος Διαλόγου (ΠΑΣΚ Μηχανικών) Ινστιτούτο επιμόρφωσης

Χωροταξία-Περιβάλ-λον Α. ΜΙΧΟΥ Γ. ΡΑΝΕΛΛΑ Γραφεία

Επιμόρφωσης

2. ΔΕΥΤΕΡΑ 16/04/07

Κύκλος Διαλόγου (Κύκλος Διαλόγου Πολιτών)

Νέα Διακυβέρνηση

Λ. ΑΓΓΕΛΟΥ Κ. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

Γραφεία Επιμόρφωσης

102

3. ΤΡΙΤΗ 17/04/07

Κύκλος Διαλόγου (Δίκτυο Εκλεγμένων Γυναικών Τ.Α.) Ινστιτούτο επιμόρφωσης

Απασχόληση & Γυναίκες

Λ. ΓΙΟΥΡΤΣΙΔΗΣ Α. ΜΙΧΟΥ Γραφεία

Επιμόρφωσης

4. ΤΕΤΑΡΤΗ 18/04/07

Κύκλος Διαλόγου στη δημοτική οργάνωση Τριανδρίας

Απασχόληση – Ανεργία

Κ. ΠΑΓΚΑΡΛΙΩΤΑΣ

Γ. ΠΟΥΠΚΟΣ Δημοτική Οργάνωση Τριανδρίας

5. ΠΕΜΠΤΗ 19/04/07

Ανοικτή Εκδήλωση (Νομαρχιακή Επιτροπή Πόλης)

Περιφερειακή Ανάπτυξη

Κ. ΣΚΑΝΔΑΛΙΔΗΣ Γ. ΡΑΝΕΛΛΑ

Ξενοδοχείο Μακεδονία Παλλάς

6. ΤΡΙΤΗ 24/04/07

Κύκλος Διαλόγου (Κύκλος Διαλόγου Πολιτών)

Νέα Διακυβέρνηση (2η συνάντηση)

Λ. ΑΓΓΕΛΟΥ Κ. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

Γραφεία Επιμόρφωσης

7. ΠΑΡΑ-ΣΚΕΥΗ 27/04/07

Κύκλος Διαλόγου (Νεολαία) Ινστιτούτο επιμόρφωσης

Γνώση για Όλους

Κ. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

Κ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ Γραφεία Επιμόρφωσης

8. ΠΑΡΑ-ΣΚΕΥΗ 27/04/07

Κύκλος Διαλόγου στη δημοτική οργάνωση Ευόσμου

Η νέα Κοινωνική Συμφωνία

Β. ΤΕΚΤΟΝΙΔΟΥ Γ. ΤΣΙΑΜΗΣ

Δημοτική Οργάνωση Ευόσμου

9. ΚΥΡΙΑΚΗ 29/04/07

Ανοικτή Δημοτική Ολομέλεια Δ.Ο. Σταυρούπολης

Ο νέος ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης: Δημοκρατική συμμετοχή, κοινωνική συνοχή

Ε. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ Κ. ΠΑΓΚΑΡΛΙΩ-ΤΑΣ

Δημοτικό θέατρο Σταυρούπολης

10. ΤΕΤΑΡΤΗ 2/05/07

Ανοικτή Δημοτική Ολομέλεια Δ.Ο. Αμπελοκήπων

Ασφαλιστικό – Ανεργία – Ακρίβεια

Α. ΤΣΟΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ Ν. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ Κ. ΤΕΚΤΟΝΙΚΔΟΥ

Ο. ΚΕΤΙΚΙΔΟΥ

Δημοτικό Σχολείο Φιλιππουπόλεως και Πέραν γωνία

11. ΤΕΤΑΡΤΗ 02/05/07

Κύκλος Διαλόγου στη δημοτική οργάνωση Α΄ διαμερίσματος

Η νέα Κοινωνική Συμφωνία

Λ. ΓΙΟΥΡΤΣΙΔΗΣ

Κ. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥ-ΛΟΣ

Γραφεία Επιμόρφωσης

12. ΠΕΜΠΤΗ 03/05/07

Ανοικτή Εκδήλωση (Νομαρχιακή Επιτροπή Πόλης)

Δημοκρατία – διαφάνεια – ισχυρός πολίτης

Θ. ΠΑΓΚΑΛΟΣ Γ. ΤΣΙΑΜΗΣ Ξενοδοχείο Μακεδονία Παλλάς

13. ΠΕΜΠΤΗ 03/05/07 Κύκλος Διαλόγου Υγεία και

Πρόληψη

Γ. ΚΑΛΛΕΡΓΗΣ Α. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Ο. ΚΕΤΙΚΙΔΟΥ Γραφεία Επιμόρφωσης

14. ΠΑΡΑ-ΣΚΕΥΗ 04/05/07

Κύκλος Διαλόγου (Νεολαία)

Γνώση για Όλους

Α. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ Κ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ Γραφεία

Επιμόρφωσης

15. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 04/05/07

Κύκλος Διαλόγου Μετανάστες

ΠΑΣΟΚ και μετανάστες

Ε.ΕΥΘΥΜΙΑΔΗΣ

Κ. ΠΑΓΚΑΡΛΙΩ-ΤΑΣ

Γραφεία Επιμόρφωσης

16. ΠΑΡΑ-ΣΚΕΥΗ 04/05/07

Ανοικτή Δημοτική Ολομέλεια Δ.Ο. Ευόσμου

Παρουσίαση Προγραμματικών θέσεων

ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ Α’ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Μ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΙ-ΔΗΣ

Πλατεία Δημαρχείου

17. ΣΑΒΒΑΤΟ 05/05/07

Κύκλος Διαλόγου Περίπου 30 – πολίτες Θεσσαλονίκης

Νέο μοντέλο διακυβέρνησης

Α. ΑΡΓΥΡΙΑΔΗΣ Α. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ Καφετερία «Μπάνιστερ» Φράγκων 3

18. ΚΥΡΙΑΚΗ 06/05/07

Ανοικτή Δημοτική Ολομέλεια Δημοτικών Οργανώσεων Δ’ Διαμερίσματος & Τριανδρίας

Αρχές προγράμματος

Θ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Γ. ΡΑΝΕΛΛΑ Πνευματικό Κέντρο Δήμου Τριανδρίας

19. ΔΕΥΤΕΡΑ Ανοικτή Δημοτική Ολομέλεια Παρουσίαση ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ Α’ Γ. ΠΟΥΠΚΟΣ 1ο Δημοτικό

103

07/05/07 Δ.Ο. Πεύκων Προγραμματικών θέσεων

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Σχολείο Πεύκων

20. ΔΕΥΤΕΡΑ 07/05/07

Κύκλος Διαλόγου (Νεολαία)

Γνώση για Όλους

Α. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ Κ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ Γραφεία

Επιμόρφωσης

21. ΔΕΥΤΕΡΑ 07/05/07

Κύκλος Διαλόγου (ΠΑΣΚ Εκπαιδευτικών) Ινστιτούτο επιμόρφωσης

Παιδεία Κ. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

Α. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ Γραφεία Επιμόρφωσης

22. ΔΕΥΤΕΡΑ 07/05/07

Κύκλος Διαλόγου Δ.Ο. Σταυρούπολης Δεν ορίστηκε Δεν ορίστηκε Γ. ΠΟΥΠΚΟΣ Δ.Ο.

Σταυρούπολης

23. ΔΕΥΤΕΡΑ 07/05/07

Ανοικτή Δημοτική Ολομέλεια Δ.Ο. Γ’ Διαμερίσματος

Παρουσίαση Προγραμματικών θέσεων

ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ Α’ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Λ. ΓΙΟΥΡΤΣΙΔΗΣ Δεν ορίστηκε

24. ΔΕΥΤΕΡΑ 07/05/07

Ανοικτή Δημοτική Ολομέλεια Δ.Ο. Μενεμένης

Παρουσίαση Προγραμματικών θέσεων

ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ Α’ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Μ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ

Κ. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

Α’ ΚΑΠΗ Μενεμένης

25. ΔΕΥΤΕΡΑ 07/05/07

Κύκλος Διαλόγου Ινστιτούτο επιμόρφωσης

Αυτοδιοίκηση -Αποκέντρωση

Γ. ΠΙΝΑΚΙΔΗΣ Κ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ Γραφεία Επιμόρφωσης

26. ΤΡΙΤΗ 08/05/07

Ανοικτή Δημοτική Ολομέλεια Δ.Ο. Νεάπολης

Παρουσίαση Προγραμματικών θέσεων

ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ Α’ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Μ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ

Πολυδύναμο Κέντρο Νεάπολης

27. ΤΡΙΤΗ 08/04/07

Κύκλος Διαλόγου (Δίκτυο Εκλεγμένων Γυναικών Τ.Α.)

Απασχόληση & Γυναίκες

Λ. ΓΙΟΥΡΤΣΙΔΗΣ Α. ΜΙΧΟΥ Γραφεία

Επιμόρφωσης

28. ΤΕΤΑΡΤΗ 09/05/07

Κύκλος Διαλόγου Ινστιτούτο επιμόρφωσης

Οικονομική Διάσταση του Προγράμματος

Δ. ΜΑΡΔΑΣ Γ. ΠΟΥΠΚΟΣ Γραφεία Επιμόρφωσης

29. ΠΕΜΠΤΗ 10/05/07

Ανοικτή Δημοτική Ολομέλεια Δ.Ο. Πολίχνης

Παρουσίαση Προγραμματικών θέσεων

ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ Α’ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙ-ΚΗΣ

Α. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ Δ.Ο. Πολίχνης

30. ΠΕΜΠΤΗ 10/05/07

Κύκλος Διαλόγου Ινστιτούτο επιμόρφωσης

Νέα διακυβέρνηση

Α. ΜΙΧΟΥ Κ. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥ-ΛΟΣ

Γ. ΡΑΝΕΛΛΑ Γραφεία Επιμόρφωσης

31. ΠΑΡΑ-ΣΚΕΥΗ 11/05/07

Κύκλος Διαλόγου Δ.Ο. Πεύκων

Περιβάλλον – Ποιότητα ζωής

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩ-ΣΗΣ

Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ Γραφείο Δ.Ο.

32. ΣΑΒΒΑΤΟ 12/05/07

Κύκλος Διαλόγου Περίπου 30 – πολίτες Θεσσαλονίκης

Νέο μοντέλο διακυβέρνησης

Α. ΑΡΓΥΡΙΑΔΗΣ Α. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ Καφετερία «Μπάνιστερ» Φράγκων 3

33. ΚΥΡΙΑΚΗ 13/05/07

Ανοικτή Δημοτική Ολομέλεια Δ.Ο. Αμπελοκήπων

Παρουσίαση – Ανάλυση Προγράμματος

Ε. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ Α. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ Δημοτικό Θέατρο Αμπελοκήπων

34. ΔΕΥΤΕΡΑ 14/05/07

Νομαρχιακή Ολομέλεια Α’ Θεσσαλονίκης

Συνόψιση προεκλο- γικού διαλόγου

Α. ΔΙΑΜΑ-ΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Κ. ΠΑΓΚΑΡΛΙΩΤΑΣ ΓΚΡΑΝ ΟΤΕΛ

104

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10

Ανοιχτό Κόμμα: Το «Κόμμα της Κοινωνίας» ή

το «Κόμμα της Ηγεσίας»;

10.1 Μία καινοτόμα Οργανωτική Μορφή

Το εγχείρημα του Ανοιχτού Κόμματος αποτελεί προφανώς μία τομή στην οργανωτική μορφή του ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Κύρια κατεύθυνση της οργανωτικής ανασυγκρότησης ήταν το άνοιγμα των κομματικών λειτουργιών στην κοινωνία, το μπόλιασμα του κόμματος στην κοινωνία πολιτών και η ανάπτυξη μιας πορώδους σχέσης με αυτήν. Για να μπορέσει να γίνει αυτό, το κόμμα όφειλε να ανοίξει, να δώσει δυνατότητα πρόσβασης σε όσους το επιθυμούσαν και όποτε το επιθυμούσαν. Η συμμετοχή, όμως, στις κομματικές λειτουργίες δεν θα περιοριστεί στα συλλογικά υποκείμενα ή στα υποκείμενα μίας συγκεκριμένης κοινωνικής ταυτότητας, αλλά η συμμετοχή είναι ατομική και χωρίς να χρειάζεται κάποιου είδους προγενέστερη πολιτική ταύτιση. Επιπλέον, το «νέο» κόμμα όφειλε να αποκεντρωθεί, να ενισχυθούν οι αποκεντρωμένες δομές του και να αποκτήσουν αποφασιστικές εξουσίες, στη χάραξη, όμως, της τοπικής πολιτικής.

Η πρώτη βασική καινοτομία του Ανοιχτού Κόμματος ήταν η ανασημασιοδότηση της έννοιας του κομματικού μέλους. Το μέλος πλέον ή ο φίλος του Κόμματος δεν είναι ένα μέλος μίας κοινωνικής ομάδας ή ένα κοινωνικό υποκείμενο με συγκεκριμένο τρόπο ζωής, ιδέες και πολιτική. Μέλος ή φίλος του Κόμματος μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε πολίτης έχει το εκλογικό δικαίωμα στη χώρα, εκτός των μεταναστών που δεν χρειάζεται ούτε καν το εκλογικό δικαίωμα να έχουν. Με τον τρόπο αυτό, καθίσταται προφανές, ότι διαλύεται κάθε έννοια κομματικής ταυτότητας. Στο εξής, μπορεί ο κάθε πολίτης της χώρας να αποφασίζει για ζητήματα ανάδειξης υποψηφίων, αλλά και πολιτικών θέσεων του κόμματος, χωρίς να απαιτείται κάποια προηγούμενη ενασχόληση ή ταύτιση ή πολιτική συμφωνία με το Κόμμα. Αρκεί η επιθυμία του πολίτη για να μπορέσει να συμμετάσχει. Έτσι όμως, καταργείται στην ουσία η έννοια του κομματικού μέλους. Εφ’ όσον, το μέλος και το μη μέλος έχουν τα ίδια δικαιώματα (πλην εκείνο του εκλέγεσθαι) και από τη στιγμή που η γνώμη όλων είναι το ίδιο σημαντική και καθοριστική για τη λήψη μιας απόφασης, τότε η έννοια του μέλους ουσιαστικά εξισώνεται με την έννοια του πολίτη.

Το παραπάνω γεγονός δε συμβαίνει ακούσια, αλλά αποτελεί ουσιαστικό στόχο του νέου κόμματος. Στόχος του πλέον δεν είναι να κλειστεί στα περιχαρακωμένα μέλη ή να εκδημοκρατίσει τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και μόνο. Στόχος του είναι η συμπερίληψη όλων των πολιτών στις κομματικές λειτουργίες. Πρόκειται φυσικά για την μετατροπή του κόμματος σε ένα πανσυλλεκτικό κόμμα, αφού ο κάθε ένας θα μπορεί να αναγνωριστεί σε αυτό και στην θεοποίηση των διαδικασιών. Το

105

κόμμα πλέον καλείται να οργανώσει την πολιτική δράση των πολιτών και μέσα από διαδικασίες διαλόγου, διαβούλευσης και συναίνεσης να λάβει τις αποφάσεις και να χαράξει πολιτική γραμμή.

Επιπλέον, το ανοιχτό κόμμα πλέον αποδεσμεύεται από την έκφραση συγκεκριμένων κοινωνικών διαιρέσεων ή την αντιπροσώπευση των συμφερόντων προδιατυπωμένων κοινωνικών συμφερόντων. Οι μεγάλες κοινωνικές διαιρέσεις ή τα κοινωνικά συμφέροντα εντάσσονται πλέον στον κομματικό οργανισμό, ο οποίος καλείται όχι να τα εκφράσει, αλλά να τα συμβιβάσει μέσα από διαβουλευτικές και διαλογικές διαδικασίες. Το κόμμα δεν αποτελεί πλέον μία συλλογική έκφραση της κοινωνίας, αλλά μία «μικροκοινωνία» στο εσωτερικό της οποίας αναγνωρίζεται κάθε είδους συμφέροντος, κοινωνικής ή πολιτικής ταυτότητας. Το κόμμα, όμως, με αυτόν τον τρόπο μετατρέπεται σε ένα είδος «χαμαιλέοντα» χωρίς ιδεολογική και πολιτική συνέχεια.

Από την άλλη, η αποκέντρωση των κομματικών λειτουργιών και ο προσανατολισμός του σε θέματα μικροκλίμακας ουσιαστικά αποπολιτικοποιεί τις οργανώσεις μέσω της ενασχόλησής τους με την υποπολιτική. Στην ουσία, η νέα αποκεντρωμένη δομή ομοσπονδοποιεί το κόμμα και το μετατρέπει σε ένα κόμμα κομμάτων. Κάθε οργάνωση (δημοτική, νομαρχιακή, περιφερειακή) είναι αυτόνομη έναντι τόσο των αντίστοιχων σε μία άλλη περιφέρεια όσο και μεταξύ τους. Η αντικατάσταση των ιεραρχικών κομματικών δομών, από μία χαλαρή ζεύξη όλων των οργάνων μεταξύ τους, οδηγεί στην έλλειψη της οργανωτικής συνεκτικότητας. Όπως είδαμε, η λειτουργία των δημοτικών οργανώσεων δεν εποπτεύεται από κανένα παραπάνω όργανο, καθώς επίσης και η λειτουργία των νομαρχιακών επιτροπών και των περιφερειακών. Με τον τρόπο αυτό κάθε οργάνωση είναι αυτόνομη έναντι του συνολικού κομματικού οργανισμού, ασχολούμενη όχι με τα μεγάλα και σε εθνική κλίμακα πολιτικά ζητήματα, αλλά με τα τοπικά. Ουσιαστικά μπορούμε να μιλήσουμε για διαφορετικά κόμματα σε κάθε επίπεδο. Γιατί, αν η βασική λειτουργία του κόμματος είναι η μεσίτευση των συμφερόντων των πολιτών, τότε κάθε οργανωτική βαθμίδα επιτελεί διαφορετική διαμεσολαβητική λειτουργία. Οι δημοτικές οργανώσεις μεσολαβούν τα συμφέροντα των πολιτών στο δημοτικό επίπεδο, οι νομαρχιακές σε νομαρχιακό και το κόμμα στην κεντρική διοίκηση στο εθνικό. Όλα αυτά τα επίπεδα, όντας αυτόνομα και μη εποπτευόμενα, όχι μόνο οργανωτικά αλλά και ιδεολογικοπολιτικά, καθώς επίσης και μη εκφράζοντας προδιατυπωμένα κοινωνικά συμφέροντα που θα μπορούσαν να αναγνωριστούν σε κάθε επίπεδο, ουσιαστικά οδηγούν στην διάλυση του κόμματος μέσω της αυτονόμησης των οργάνων του και της «υποχρεωτικής» επικέντρωσής τους σε θέματα μικροκλίμακας.

10.2 Οι Λειτουργίες των Αποκεντρωμένων Οργάνων

Στο θεωρητικό πλαίσιο αναφέρθηκαν εννέα λειτουργίες τις οποίες οφείλουν να επιτελούν τα αποκεντρωμένα όργανα ενός ανοιχτού κόμματος. Με βάση, λοιπόν, αυτές τις λειτουργίες, αλλά και το εμπειρικό υλικό θα επιχειρήσουμε να συνθέσουμε και να καταλήξουμε στο τι συνετελέσθη και τι όχι.

106

Η πρώτη λειτουργία είναι η προγραμματική και έχει να κάνει με τη διαμόρφωση της πολιτικής του ανοιχτού κόμματος σε κάθε επίπεδο αποκέντρωσης (Δημοτικό, Νομαρχιακό, Περιφερειακό). Στην πράξη τα αποκεντρωμένα όργανα απέτυχαν να εκπληρώσουν αυτόν το στόχο. Από τη μελέτη προκύπτει αβίαστα ότι σε κανένα επίπεδο αποκέντρωσης δεν μπόρεσε να διαμορφωθεί μέσα από διαβουλευτικές ή άλλες διαδικασίες η πολιτική του Κόμματος. Πρώτα απ’ όλα, όσον αφορά τις Δημοτικές Οργανώσεις, υπέστησαν μία πρωτοφανή αποπολιτικοποίηση. Από τις συνεδριάσεις των Οργάνων της απουσιάζουν οι συζητήσεις με ιδεολογικοπολιτικό περιεχόμενο. Το σύνολο των θεμάτων που τα απασχόλησαν είχαν να κάνουν αποκλειστικά με οργανωτικά ζητήματα ή με ζητήματα στρατολόγησης υποψηφίων για τις Δημοτικές. Σε καμία περίπτωση, δεν έλαβε χώρα συζήτηση που να έχει να κάνει με καθαρά πολιτικό ζήτημα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της αποπολιτικοποίησης των Δημοτικών Οργανώσεων και της αδυναμίας τους να διαμορφώσουν την πολιτική του κόμματος στο τοπικό επίπεδο ήταν το γεγονός ότι το πρόγραμμα της Δημοτικής Ομάδας δεν το αποφάσισε η Δημοτική Οργάνωση, αλλά κάποιοι πέραν αυτής. Η Δημοτική Οργάνωση απλά κλήθηκε να υποστηρίξει τη Δημοτική Ομάδα στην παρουσίαση του προγράμματός της, διοργανώνοντας μία Δημοτική Συνέλευση με ένα μόνο ομιλητή.

Από την άλλη, στο επίπεδο της Νομαρχιακής Επιτροπής, το κατεξοχήν όργανο με προγραμματικές και αναπτυξιακές αρμοδιότητες, το Νομαρχιακό Συμβούλιο, δε συνεδρίασε ποτέ. Επιπλέον, τόσο η Νομαρχιακή Επιτροπή όσο και η Συντονιστική Επιτροπή ασχολούνταν κατά βάση με ζητήματα οργανωτικά. Τα λίγα κείμενα που εξέδωσε ασκούσαν αντιπολίτευση στην Νομαρχιακή Αρχή ή σχολίαζαν έργα και παραλείψεις της Κυβέρνησης. Όσον αφορά δε την Περιφερειακή Επιτροπή και αυτή εμφάνισε μία αδυναμία στην εκπλήρωση των προγραμματικών της λειτουργιών. Το Περιφερειακό Συμβούλιο, αν και συνεδρίασε μία φορά, τα θέματα που συζήτησε ήταν οργανωτικού χαρακτήρα με κεντρικό ομιλητή το Γραμματέα του Κόμματος. Ενδεικτικό είναι άλλωστε το γεγονός ότι κανένα αποκεντρωμένο όργανο δεν κατέληξε σε κάποιο κείμενο ή σε μία δέσμη πολιτικών που να αφορούν είτε το Δημοτικό είτε το Νομαρχιακό είτε το Περιφερειακό επίπεδο.

Η δεύτερη λειτουργία, η θεσμική, δεν εκπληρώθηκε από τα αποκεντρωμένα όργανα για δύο βασικούς λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι μέσα από την προσπάθεια εκπλήρωσης των θεσμικών λειτουργιών των αποκεντρωμένων οργάνων εμφανίστηκε μία εγγενής αδυναμία. Η Αυτοδιοικητική λειτουργία της χώρας πραγματοποιείται μέσα από Δημοτικές ή Νομαρχιακές Ομάδες, που μπορεί να υποστηρίζονται από πολιτικά κόμματα, αλλά διατηρούν ένα πλαίσιο αυτονομίας. Με άλλα λόγια, μία Δημοτική Οργάνωση μπορούσε να εντοπίσει προβλήματα και αδυναμίες στο τοπικό επίπεδο ή το νομαρχιακό, αλλά δεν μπορούσε να μεσολαβήσει για να επιλυθούν. Το τελευταίο ήταν έργο των δημοτικών και νομαρχιακών ομάδων, οι οποίες όμως στις περισσότερες των περιπτώσεων διατηρούσαν ένα ημιαυτόνομο καθεστώς από τη Δημοτική Οργάνωση. Από την άλλη, τα όργανα του κόμματος στο τοπικό επίπεδο εμφανίζονταν σε μειονεκτική θέση ως προς τη διαβούλευση με τους διάφορους

107

φορείς. Όντας αποξενωμένα από τους εκπροσώπους στο Κοινοβούλιο, τους Βουλευτές, αδυνατούσαν να εκφράσουν τα συμφέροντά τους στο Κράτος. Επομένως, το ρόλο των διαβουλεύσεων τον αναλάμβαναν οι ίδιοι οι Βουλευτές και τα βουλευτικά γραφεία. Για παράδειγμα, όταν κάποιος φορέας ήθελε να προωθήσει ένα αίτημά του απευθύνονταν σε κάποιο βουλευτή, διότι γνώριζε πως μόνο αυτός μπορούσε να καταθέσει στο Κοινοβούλιο μία επερώτηση ή μία αναφορά. Τα δημοτικά και νομαρχιακά όργανα αδυνατώντας να «επιβληθούν» στους βουλευτές της περιοχής, απλά και μόνο περιορίζονταν στο να μην ασκούν τις θεσμικές τους λειτουργίες.

Η τρίτη λειτουργία, η μορφωτική, ουσιαστικά ασκήθηκε μέσα από το Ινστιτούτο Επιμόρφωσης. Αυτός ο νέος φορέας αποτέλεσε μία πραγματική καινοτομία επιχειρώντας να «επαναπατρίσει» αρμοδιότητες που κάποτε ανήκαν στα πολιτικά κόμματα, αλλά στην εποχή της μεταβιομηχανικής κοινωνίας ασκούνταν από άλλους θεσμούς. Η επιμορφωτική διαδικασία ασκήθηκε αυτόνομα από τα αποκεντρωμένα όργανα. Όπως αναφέρθηκε και στο οικείο Κεφάλαιο, τα μέλη της Νομαρχιακής Επιτροπής του Ινστιτούτου Επιμόρφωσης αντιμετωπίστηκαν λίγο πολύ ως ξένα σώματα από τα υπόλοιπα αποκεντρωμένα όργανα. Αυτό δεν εμπόδισε, βέβαια, το Ινστιτούτο από το να εκπληρώσει τις επιμορφωτικές του λειτουργίες, ωστόσο απέτρεψε τη μαζικότητά τους. Παρ’ ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να μας πληροφορούν για τα άτομα τα οποία επιμορφώθηκαν το χρονικό διάστημα το οποίο μελετήσαμε ούτε αν αυτά τα άτομα ανήκαν στα μέλη ή στους φίλους του ΠΑ.ΣΟ.Κ., εντούτοις φαίνεται πως οι επιμορφωτικές διαδικασίες είχαν περιορισμένη μαζικότητα.

Η τέταρτη λειτουργία, αυτή της αλληλεγγύης, ουσιαστικά απουσιάζει από τις δράσεις των οργάνων. Με εξαίρεση κάποιες εθιμοτυπικές επισκέψεις που πραγματοποιήθηκαν σε ευαγή ιδρύματα, καμία άλλη πράξη αλληλεγγύης δεν πραγματοποιήθηκε από κάποιο όργανο. Επιπλέον, το όλο θέμα απουσιάζει εντελώς τόσο από τις θεματικές όσο και από τους ευρύτερους στόχους που έθεσαν τα κομματικά όργανα.

Η πέμπτη λειτουργία, η πολιτιστική, έλαβε χώρα κατά βάση στο επίπεδο των Δημοτικών Οργανώσεων. Πέραν των συνεστιάσεων που πραγματοποιούνταν κυρίως για οικονομικούς λόγους, οι δημοτικές οργανώσεις επικεντρώθηκαν σε δύο κύριες πολιτιστικές δράσεις. Η πρώτη είχε να κάνει με τη δημιουργία ηλιότοπων σε κάθε Δημοτική Οργάνωση. Η εν λόγω απόφαση πάρθηκε κεντρικά και υλοποιήθηκε, επίσης, μέσα από την καθοδήγηση των κεντρικών οργάνων. Έτσι, παρ’ ότι δημιουργήθηκαν όντως ηλιότοποι, αυτοί ήταν ξένοι από τη λειτουργία της οργάνωσης, καθώς επίσης και οι άνθρωποι που τους δημιούργησαν. Μία δεύτερη πολιτιστική δράση που πραγματοποιήθηκε ήταν εκείνη των συνευρέσεων, αλλά και των συναυλιών, αλλά και αυτές είχαν περιορισμένη έκταση.

Η έκτη λειτουργία, η εκλογική, αφορούσε στο επίπεδο των δράσεων τις Δημοτικές Οργανώσεις και στο επίπεδο της Οργάνωσης τις Νομαρχιακές Επιτροπές. Από την άλλη, η Περιφερειακή Επιτροπή δε συνεδρίασε καμία φορά από την

108

προκήρυξη των εκλογών μέχρι και την πραγματοποίηση τους ούτε και πραγματοποίησε κάποιους είδους δράση. Όσον αφορά τις Δημοτικές Οργανώσεις, αυτές ακολουθούσαν παραδοσιακές μορφές προεκλογικής εκστρατείας. Οι δράσεις τους ήταν το μοίρασμα φυλλαδίων σε δρόμους και μαζικούς χώρους (π.χ. λαϊκές αγορές) καθώς επίσης και η διοργάνωση προεκλογικών συγκεντρώσεων στις οποίες ήταν ομιλητές οι υποψήφιοι βουλευτές της περιοχής. Επιπλέον, χρέος των Δημοτικών Οργανώσεων ήταν το στήσιμο προεκλογικών περιπτέρων και η λειτουργία τους από εθελοντές. Οι Νομαρχιακές Επιτροπές από την άλλη φρόντιζαν για διαδικαστικά ζητήματα που είχαν να κάνουν με τους εκλογικούς αντιπροσώπους, καθώς επίσης και το συντονισμό των δράσεων των Δημοτικών Οργανώσεων.

Τέλος, η επικοινωνιακή λειτουργία λάμβανε χώρα μέσα από δύο μορφές. Η πρώτη είχε να κάνει με τα δελτία τύπου τα οποία έστελναν η Νομαρχιακή και η Περιφερειακή Επιτροπή στις εφημερίδες και τα τοπικά Μ.Μ.Ε.. Η δεύτερη είχε να κάνει με το διαδίκτυο. Η χρήση του διαδικτύου από τα αποκεντρωμένα όργανα ήταν από μικρή έως και ανύπαρκτη. Παρ’ ότι το σύνολο των οργάνων συνεπικουρούνταν από εθελοντές διαδικτύου, εντούτοις οι Οργανώσεις αδυνατούσαν να προσαρμοστούν στη χρήση αυτού του μέσου. Είναι, άλλωστε, ενδεικτικό ότι η Δημοτική Οργάνωση Αμπελοκήπων απέκτησε διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και ιστοσελίδα μόλις το καλοκαίρι του 2007, δύο δηλαδή χρόνια μετά τη δημιουργία της. Αλλά και πάλι, η ιστοσελίδα της δε μετατράπηκε ποτέ σε επικοινωνιακό όπλο, εν μέρει λόγω της άγνοιας της πλειοψηφίας των μελών της για τις χρήσεις και τις δυνατότητες αυτού του μέσου και εν μέρει λόγω της απροθυμίας τους να «προοδεύσουν». Η ίδια εικόνα παρατηρείται και στη Νομαρχιακή Επιτροπή, αν και είναι σαφώς πιο βελτιωμένη από τη Δημοτική Οργάνωση Αμπελοκήπων. Ωστόσο, ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση της Περιφερειακή Επιτροπής, η οποία και αποκτά σελίδα στο Διαδίκτυο τον Οκτώβριο του 2005. Η εν λόγω ιστοσελίδα, παρ’ ότι δημιουργήθηκε από τα μέλη της Επιτροπής , εντούτοις παρέμεινε ανενεργή για όλο το υπό μελέτη χρονικό διάστημα κυρίως λόγω της απροθυμίας των μελών του οργάνου να τροφοδοτούν με πληροφορίες την υπεύθυνη του Τομέα Διαδικτύου.

10.3 Το Ανοιχτό Κόμμα και η Κοινωνία

Ο βασικότερος στόχος του Ανοιχτού Κόμματος είναι το «άνοιγμά» του στην Κοινωνία των Πολιτών και τους «συνηθισμένους ανθρώπους». Προς τούτο, το κόμμα όφειλε να σπάσει κάθε είδους γραφειοκρατία, κάθετων ιεραρχικών δομών και μέσα από την αποκεντρωμένη λειτουργία του να «μπολιάσει» στην Κοινωνία. Από την μελέτη, όμως, των αποκεντρωμένων οργάνων προκύπτει ότι ο εν λόγω στόχος δεν επετεύχθη. Κατ’ αρχάς, το ανασυγκροτημένο κόμμα περιέλαβε δύο κύριους μηχανισμούς, μέσα από τους οποίους θα μπορούσε να συμμετάσχει στη διαμόρφωση πολιτικής η Κοινωνία Πολιτών, τόσο στην οργανωμένη της μορφή όσο και ως άτομα. Ο πρώτος περιελάμβανε τα Δίκτυα Πρωτοβουλίας Πολιτών, που μπορούσαν να ασχοληθούν με ζητήματα πολιτικού, κοινωνικού και συνδικαλιστικού ενδιαφέροντος

109

και ο δεύτερος μέσα από την πιστοποίηση Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Καμία, όμως, από τις δύο αυτές μορφές δε λειτούργησε. Κανένα, δηλαδή, Δίκτυο Πρωτοβουλίας Πολιτών δε συστήθηκε ούτε κάποια Μ.Κ.Ο. αιτήθηκε να πιστοποιηθεί στο Ανοιχτό ΠΑ.ΣΟ.Κ..

Από την άλλη πλευρά, το άνοιγμα των Μητρώων του Κόμματος και η δυνατότητα συμμετοχής όσων πολιτών επιθυμούσαν δημιούργησε «νεοπελατειακά» δίκτυα εντός των οργανώσεων. Το πρόβλημα που ανέκυψε είναι ότι καθ’ όλη την υπό εξέταση περίοδο ουδείς γνώριζε ποιος ήταν μέλος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και ποιος δεν ήταν. Μέλος ή φίλος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. γινόταν όποιος εγγράφονταν στο Κίνημα από μόνος του ή όποιος συμμετείχε σε κάποια εσωκομματική εκλογική διαδικασία. Το αποτέλεσμα ήταν οι Δημοτικές Οργανώσεις να μην γνωρίζουν πόσοι και ποιοι ήταν μέλη της Οργάνωσης. Διπλοεγγεγραμμένοι και τριπλοεγγεγραμμένοι, αποβιώσαντες και μέλη - φαντάσματα συνέθεταν τα Μητρώα Μελών και Φίλων των Δημοτικών Οργανώσεων. Εξάλλου, οι Δημοτικές Οργανώσεις, που είχαν και την πλήρη ευθύνη για την ανασύνταξη και τη διατήρηση του Μητρώου, φάνηκαν ανέτοιμες, όχι μόνο να διατηρήσουν, αλλά και να εκκαθαρίσουν τα υπερδιογκωμένα Μητρώα. Αυτή η αδυναμία, όμως, οδήγησε στην ισχυροποίηση κάποιων ισχυρών ανθρώπων μέσα στις οργανώσεις. Δεδομένου ότι η οργάνωση αγνοούσε ποιοι ήταν μέλη της, το έργο της κινητοποίησης αναλάμβαναν είτε εκλεγμένα είτε απλά μέλη που είχαν ένα δίκτυο γνωστών και φίλων. Αυτοί αναλάμβαναν να κινητοποιήσουν τα μέλη και τους φίλους για κάθε δράση της Οργάνωσης. Η συνέχιση όμως της αδυναμίας ανασύνταξης των Μητρώων αύξανε τη δύναμη αυτών των ανθρώπων, δεδομένου ότι η Οργάνωση εξαρτιόνταν από αυτούς για την επιτυχημένη πραγματοποίηση οποιασδήποτε μαζικής της δράσης.

Επιπλέον, τα μέλη της Οργάνωσης είχαν την υποχρέωση καταβολής των τριμηνιαίων συνεισφορών τους στο κόμμα. Το γεγονός αυτό καθίστατο ανέφικτο, δεδομένου ότι η Οργάνωση ουσιαστικά δεν γνώριζε τα μέλη αυτούς. Το έργο επομένως αυτό καταβολής των εισφορών αναλάμβαναν και πάλι όσοι είχαν ένα δίκτυο απλών μελών γύρω τους. Αυτοί χρεώνονταν κουπόνια και τα έδιναν σε όσους οι ίδιοι έκριναν ότι έπρεπε, καταβάλλοντας το αντίστοιχο ποσό στην Οργάνωση. Το γεγονός αυτό, πέραν του ότι αύξανε την εξάρτηση της Οργάνωσης από αυτούς, την έκανε και αδύναμη να μπορέσει να μάθει ακόμη και ποιοι συνεισέφεραν στο Κόμμα.

10.4 Τρεις (Αυτόνομες) Οργανωτικές Δομές σε ένα Κόμμα

Ο τρόπος λειτουργίας του ΠΑ.ΣΟ.Κ. φανερώνει την ύπαρξη ουσιαστικά τριών ξεχωριστών οργανωτικών μορφών. Η πρώτη μορφή είναι οι Δημοτικές Οργανώσεις και οι Νομαρχιακές Επιτροπές. Η δεύτερη οργανωτική μορφή είναι η Περιφερειακή Επιτροπή που ουσιαστικά λειτουργεί ως προέκταση του Εθνικού και του Πολιτικού Συμβουλίου και η τρίτη μορφή είναι οι Βουλευτές του Κόμματος.

110

Όσον αφορά την πρώτη μπορούμε να πούμε ότι αποτελεί αυτό που στην αρχή ονομάσαμε ως Κόμμα στη Βάση. Το σημαντικό και το ουσιαστικό στη δράση του δεν είναι μόνο τα όσα πράττει ή δεν πράττει αλλά πως επηρεάζουν τον κομματικό οργανισμό εν συνόλω. Από αυτήν την άποψη φαίνεται πως το Κόμμα στη Βάση είναι αποξενωμένο από τον υπόλοιπο Κομματικό Οργανισμό. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει ανεμπόδιστα από το γεγονός πως τα όσα αποφασίζει μία Δημοτική Οργάνωση ή μία Νομαρχιακή Επιτροπή τα γνωρίζουν μόνο οι ίδιες. Ο υπόλοιπος κομματικός οργανισμός είτε στην αποκεντρωμένη του έκφραση (Περιφερειακή Επιτροπή, Τοπικοί Βουλευτές) είτε στην Κεντρική του έκφραση (Κεντρικά Όργανα) δεν γνωρίζει τα όσα συζητούν, αποφασίζουν ή πράττουν. Η ουσία βέβαια του ζητήματος δεν η μη πληροφόρηση ή η κακή πληροφόρηση των «από πάνω» για τα όσα πράττουν οι «από κάτω». Η ουσία είναι ότι οι «από κάτω» δεν μπορούν να επηρεάσουν τους «από πάνω». Με άλλα λόγια το κόμμα στη βάση δεν συμμετέχει στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων του όλου Κομματικού σχηματισμού.

Από την άλλη η μόνη αποφασιστική αρμοδιότητα που ασκείται από το Κόμμα στη Βάση είναι η στρατολόγηση των τοπικών πολιτικών ελίτ. Η μόνη δραστηριότητα δηλαδή που επηρεάζει τον όλο κομματικό οργανισμό είναι η ανάδειξη των Υποψηφίων Δημάρχων. Βέβαια, το κόμμα στη βάση ασχολήθηκε με την ανάδειξη μονάχα των Υποψήφιων Δημάρχων, αλλά όχι και των Υποψηφίων Νομαρχών ή Βουλευτών. Για τους μεν Νομάρχες ασχολήθηκε κατά βάση η Περιφερειακή Επιτροπή, ενώ για τους Βουλευτές αποκλειστικά και μόνο η Ηγεσία του Κόμματος και το Εθνικό Συμβούλιο. Με τον τρόπο όμως αυτό διατηρείται ένα ιδιότυπο καθεστώς αποξένωσης των Βουλευτών από το Κόμμα στη Βάση.

Η αδυναμία του κόμματος στη βάση να επηρεάσει την Κομματική Πολιτική δημιουργεί δύο συνθήκες. Από τη μια το κόμμα στη βάση να μεταβάλλεται σε μια δεύτερη Δημοτική Παράταξη στα όρια του Δήμου όπου και λειτουργεί και από την άλλη στο επίπεδο του Νομού να κυριαρχεί το κόμμα στο δημόσιο αξίωμα, δηλαδή οι Βουλευτές. Με άλλα λόγια, οι Δημοτικές Οργανώσεις είναι πλήρως στραμμένες στα προβλήματα του Δήμου ή της Κοινότητας. Τα ζητήματα με τα οποία ασχολούνται οι Δημοτικές Οργανώσεις είναι θέματα συζήτησης των Δημοτικών Συμβουλίων, ενώ σε πολλές περιπτώσεις Αντιδήμαρχοι και Δημοτικοί Σύμβουλοι είναι μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής. Από την άλλη, οι Νομαρχιακές Επιτροπές είναι στραμμένες προς τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και την Πρωτεύουσα του Νομού.

Όλη αυτή η κατάσταση οδηγεί τους τοπικούς Βουλευτές να πολιτεύονται ως αν να μην υπάρχει κόμμα στη βάση ή ως αν το κόμμα στη βάση να είναι ένα απλός διοργανωτής περιοδικών μαζικών συνάξεων μέσω των οποίων επικοινωνούν με δυνητικούς ψηφοφόρους τους. Εξάλλου, η δράση των Βουλευτών στο τοπικό επίπεδο είναι εν πολλοίς αυτόνομη και ανεξάρτητη από τη δράση των αποκεντρωμένων οργάνων. Με άλλα λόγια, η δράση των Βουλευτών στο τοπικό επίπεδο έχει τις δικές της οργανωτικές αρχές, τα δικά της πολιτικά κίνητρα και τις δικές της πολιτικές σκοπιμότητες που δεν συμπίπτουν με τα αντίστοιχα των αποκεντρωμένων Οργάνων. Σε αυτό πρέπει να αποδοθεί και το γεγονός πως κανένα από τα ζητήματα που

111

απασχόλησαν τους Τοπικούς Βουλευτές της Α Θεσσαλονίκης δεν ήταν θέμα συζήτησης κάποιου συλλογικού οργάνου της Δημοτικής Οργάνωσης Αμπελοκήπων, συμπεριλαμβανομένων και των θεμάτων Τοπικού Ενδιαφέροντος, και ελάχιστα από αυτά απασχόλησαν τη Νομαρχιακή Επιτροπή Α Θεσσαλονίκης.

Από την άλλη, η Περιφερειακή Επιτροπή φαίνεται να είναι η Οργανωτική Προέκταση του Κόμματος στην Κεντρική Διοίκηση. Οι Τομείς Δράσης της Περιφερειακής Επιτροπής που λειτουργούσαν πραγματοποιούσαν συναντήσεις και διαβουλεύσεις με τα πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια όργανα σωματείων και φορέων και κοινοποιούσαν τα συμπεράσματα στους αντίστοιχους τομείς του Εθνικού Συμβουλίου. Οι τελευταίοι λάμβαναν τις αποφάσεις για την ακολουθούμενη πολιτική και τις γνωστοποιούσαν στους Συντονιστές των Τομέων Δράσης των Περιφερειακών Επιτροπών. Το σημαντικό, όμως, είναι ότι η περιφερειακή Επιτροπή ήταν αποκομμένη τόσο από τις Νομαρχιακές όσο και από τις Δημοτικές Οργανώσεις. Το συμπέρασμα αυτό συνάγεται από το γεγονός ότι η λειτουργία τόσο των Δημοτικών όσο και των Νομαρχιακών Οργανώσεων ελάχιστα επηρεάζονταν από τη λειτουργία της Περιφερειακής Επιτροπής και αντίστροφα. Επιπλέον, για οποιοδήποτε θέμα η Δημοτική ή η Νομαρχιακή Οργάνωση επικοινωνούσε απ ευθείας με την κεντρική διοίκηση του Κόμματος. Για παράδειγμα, όσον αφορά την Οικονομική λειτουργία των Δημοτικών Οργανώσεων αρμόδια ήταν η Επιτροπή Οικονομικού Ελέγχου της Περιφερειακής Επιτροπής. Όμως,. η Δημοτική Οργάνωση Αμπελοκήπων για την επίλυση του Οικονομικού προβλήματος που αντιμετώπιζε απευθύνθηκε απ’ ευθείας στο Γενικό Διευθυντή του Κόμματος, προσωπικά, και εκείνος αποφάσισε την οικονομική ενίσχυση της Οργάνωσης.

Η όλη μελέτη της οργανωτικής Ανασυγκρότησης του ΠΑ.ΣΟ.Κ. οδηγεί, επομένως, στο συμπέρασμα ότι, παρά τις όποιες καινοτομίες και μεταβολές που υπήρξαν, ουσιαστικά δεν κατόρθωσε να επιτύχει το στόχο της. Στην πραγματικότητα, το κόμμα δεν «άνοιξε» στην κοινωνία, δεν «μπόλιασε» σ’ αυτήν. Ο μόνος στόχος που επιτεύχθηκε ήταν η διεύρυνση των συμμετόχων μέσα από το άνοιγμα του Μητρώου Μελών και Φίλων και η διεύρυνση των αρμοδιοτήτων τους. Οι νέες αυξημένες αρμοδιότητες που είχαν, όμως, τόσο τα Μέλη και οι Φίλοι, όσο και τα αποκενρωμένα όργανα του Κινήματος ήταν εστιασμένα στα ζητήματα μικροκλίμακας. Τα παραπάνω παραπέμπουν στο συμπέρασμα ότι η ηγεσία του κόμματος αυτονομείται. Η ηγεσία, πλέον, παύει να λογοδοτεί και να ελέγχεται από τη βάση, δεδομένου ότι η τελευταία είναι προσανατολισμένη σε θέματα μικροκλίμακας, και αποφασίζει αυτόνομα για την πολιτική και τη στρατηγική του κόμματος. Με άλλα λόγια, το κόμμα συνέχιζε να λαμβάνει αποφάσεις που να αφορούν το εθνικό επίπεδο. Απλά οι αποφάσεις αυτές δεν λαμβάνονταν από «τα κάτω» προς «τα πάνω» ούτε παίρνονταν επάνω και κρίνονταν από «τα κάτω». Η ηγεσία, πλαισιωμένη από επαγγελματίες πλέον, λαμβάνει όλες εκείνες τις κρίσιμες αποφάσεις που αφορούν την Πολιτική και έχοντας μία άμεση νομιμοποίηση από τη βάση μπορεί να παρακάμπτει το σύνολο του κομματικού οργανισμού. Επιπλέον, έχει τη δυνατότητα, μέσα σε ένα κατακερματισμένο κόμμα, να παρακάμπτει τα εμπόδια και να επιβάλλει τις πολιτικές.

112

Συμπερασματικά, η αποκέντρωση των εξουσιών, το πέρασμα εξουσίας από τα κεντρικά στα περιφερειακά όργανα, οι οριζόντιες μορφές οργάνωσης αδυνάτησαν, αν όχι εξαφάνισαν, την ίδια την εξουσία. Και αυτή μεταφέρθηκε ουσιαστικά στα χέρια ενός προσώπου, του Αρχηγού. Αυτός ο τελευταίος, εκλεγμένος αμεσοδημοκρατικά, από διαφορετική βάση νομιμοποίησης από όλα τα υπόλοιπα όργανα, κατέληξε να συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες στα χέρια του και να καταργεί κάθε έννοια αντιπροσώπευσης. Τελικά, μέσα σε πλαίσια «εξουσιαστικής σύγχυσης», η εξουσία πηγαίνει στο μόνο καθαρό θεσμό, αυτόν του Προέδρου, μεταβάλλοντας το Ανοιχτό και Αμεσοδημοκρατικό Κόμμα από «Κόμμα της Κοινωνίας» σε «Κόμμα του Αρχηγού».

113

Επίλογος

Στα όσα προηγήθηκαν, παρακολουθήσαμε την οργανωτική ανασυγκρότηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και την εφαρμογή ενός νέου μοντέλου κόμματος, του Ανοιχτού Κόμματος. Στο πρώτο Κεφάλαιο, μέσα από την παρουσίαση της εξέλιξης του κομματικού φαινομένου, της μορφολογίας των κομματικών οργανισμών, καθώς επίσης και των φαινομένων της κρίσης που αντιμετώπισαν, επιχειρήσαμε να δείξουμε πως οι κομματικοί σχηματισμοί κάθε άλλο παρά στατικοί είναι εντός των κοινωνικών σχηματισμών. Εξάλλου, οι κομματικοί σχηματισμοί οφείλουν να ανταποκρίνονται τόσο στη θεωρία περί δημοκρατίας που προκρίνουν, όσο και στις μεταβολές στην κοινωνική δομή. Έτσι, στο δεύτερο Κεφάλαιο προσπαθήσαμε να αναφερθούμε στις βασικότερες αλλαγές που συντελέστηκαν στις σύγχρονες κοινωνίες, αλλαγές που συνηγορούν στον ισχυρισμό για το πέρασμα από τη βιομηχανική στη μεταβιομηχανική εποχή. Επιπλέον, προσπαθήσαμε να περιγράψουμε τις βασικές έννοιες του νέου δημοκρατικού παραδείγματος που προέκρινε το ΠΑ.ΣΟ.Κ., της συμμετοχικής δημοκρατίας, καθώς επίσης και το κομματικό μοντέλο που ανταποκρίνεται σε αυτό το νέο δημοκρατικό παράδειγμα. Από την άλλη, προσπαθήσαμε να αναδείξουμε τα αίτια που το ίδιο το ΠΑ.ΣΟ.Κ. προέκρινε για την ανασυγκρότησή του, αίτια που αφορούσαν τόσο εσωτερικούς παράγοντες όσο και εξωτερικούς.

Στη συνέχεια, μέσα από την παρουσίαση των δράσεων των αποκεντρωμένων οργάνων του Κινήματος, επιχειρήσαμε να δείξουμε πως λειτούργησε το νέο οργανωτικό μοντέλο στην πραγματικότητα. Ειδικότερα, μέσα από την δράση της Δημοτικής Οργάνωσης Αμπελοκήπων, στο πέμπτο Κεφάλαιο, προσπαθήσαμε να δούμε όχι μόνο τις θεματικές που απασχολούσαν τα νέα όργανα, αλλά επίσης και τις διαδικασίες μέσα από τις οποίες λαμβάνονταν οι αποφάσεις. Επίσης, παρουσιάστηκαν οι δράσεις της Οργάνωσης ταξινομημένες ανάλογα με τη μορφή τους. Τέλος, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στις διαδικασίες μέσα από τις οποίες έγινε η ανάδειξη της Υποψηφίας Δημάρχου Αμπελοκήπων, διαδικασία που λάμβανε χώρα πρώτη φορά για τον εν λόγω κομματικό σχηματισμό.

Στο έκτο Κεφάλαιο, που αφορούσε τη Νομαρχιακή Επιτροπή, έγινε λόγος για τις θεματικές που την απασχόλησαν, αλλά και για τους τρόπους λήψης αποφάσεων. Επιπλέον, δόθηκε έμφαση στις δράσεις της, την πηγή προέλευσής τους και τη μορφή τους. Από την άλλη, στο έκτο Κεφάλαιο, που αφορούσε την Περιφερειακή Επιτροπή, έγινε αναφορά στις θεματικές των συνεδριάσεών της και μία εξαιρετικά συνοπτική παρουσίαση των ελάχιστων δράσεων της.

Στο έβδομο Κεφάλαιο, έγινε αναφορά στους Βουλευτές του Κινήματος. Ειδικότερα, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στις μορφές δράσης των Βουλευτών στα

114

πλαίσια του Ανοιχτού Κόμματος, καθώς επίσης και στις σχέσεις που ανέπτυξαν (ή δεν ανέπτυξαν) με τα αποκεντρωμένα όργανα του Κόμματος.

Στο όγδοο Κεφάλαιο για το Ινστιτούτο Επιμόρφωσης έγινε αναφορά στις μορφές δράσης του καινοτόμου αυτού κομματικού φορέα καθώς επίσης και στις διαδικασίες μέσα από τις οποίες στρατολογούσε τους επιμορφωτές του.

Τέλος, στο ένατο Κεφάλαιο, προσπαθήσαμε να συνδέσουμε το θεωρητικό μοντέλο του Ανοιχτού Κόμματος με το εμπειρικό υλικό από τα αποκεντρωμένα όργανα που παρουσιάσαμε. Προσπαθήσαμε, δηλαδή, να δούμε, με βάση τις λειτουργίες που οφείλουν να επιτελούν αυτά τα όργανα, τι έγινε στην πραγματικότητα, καθώς επίσης και να αναδείξουμε τα αίτια των δυσλειτουργιών και των προβλημάτων που παρουσιάστηκαν. Επιπλέον, επιχειρήσαμε να δούμε τη νέα σχέση που επιδιώκει να δημιουργήσει το Ανοιχτό Κόμμα με την Κοινωνία και τους Πολίτες και πως αυτή η νέα σχέση επηρεάζει τόσο τις κομματικές λειτουργίες όσο και την έννοια του κομματικού μέλους. Τέλος, έγινε αναφορά στις σχέσεις που δημιουργούνται ανάμεσα στα αποκεντρωμένα όργανα, σχέσεις αυτονομίας και αποξένωσης, καθώς επίσης και στο πως αυτές οι νέες σχέσεις καταλήγουν στην μεταβίβαση εξουσίας από τη βάση στην ηγεσία.