ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ Σ.Ε.Υ.Π

ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ ΣΕ ΠΑΙΔΙ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΣΠΟΥΔΑΣΤΩΝ: ΑΡΓΥΡΗ ΕΛΕΝΗ ΒΑΡΣΑΜΗ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ:κ. ΚΥΠΑΡΙΣΗ

ΛΑΡΙΣΑ 2009

1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

I. ΤΙ ΕΙΝΑ ΑΝΟΡΕΞΙΑ ΣΕΛ.2

II. ΤΙ ΓΙΝΕΤΕ ΟΤΑΝ ΚΑΠΟΙΟΣ ΕΧΕΙ ΑΝΟΡΕΞΙΑ ΣΕΛ.4

III. ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ ΑΝ ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ ΟΤΙ ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ

ΣΕ ΜΙΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΙΚΥΝΔΥΝΗ ΣΕΛ.4

IV. ΠΩΣ ΘΑ ΑΠΟΦΥΓΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΝΟΡΕΞΙΑ ΣΕΛ.5

V. ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑΣ ΣΕΛ.5

VI. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΜΕ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ ΣΕΛ.6

VII. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΕΛ.6

VIII. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΕΛ.9

2

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΝΟΡΕΞΙΑ

Η ανορεξία είναι μια ασθένεια που δεν προκαλείται από κανένα ιό ή μικρόβιο αλλά από το ίδιο το ανθρώπινο μυαλό. Η ολοκληρωμένη ονομασία της είναι νευρική ανορεξία. Είναι μία μορφή διαταραχής της διατροφής, κατά την οποία το άτομο που υποφέρει, διακατέχεται από έναν έντονο φόβο πρόσληψης βάρους. Eπιπλέον, αποφεύγει τις κοινωνικές σχέσεις και συχνά η συμπεριφορά του χαρακτηρίζεται από αλλαγές της διάθεσης και κατάθλιψη. Tα αίτια της πάθησης δεν είναι γνωστά. Oι ειδικοί εκτιμούν ότι ένας συνδυασμός γενετικών, νευρολογικών και ψυχολογικών παραγόντων, όπως προβλήματα στην οικογένεια, κοινωνική πίεση και μίμηση με τα πρότυπα ομορφιάς, ευνοεί την εμφάνισή της. Είναι ενδεικτικό πως το τελευταίο δωδεκάμηνο, 60 οικογένειες έχουν απευθυνθεί στους ειδικούς, επειδή τα παιδιά τους αρνούνταν να σιτιστούν. Δώδεκα παιδιά με σοβαρά προβλήματα λόγω ασιτίας έχουν νοσηλευτεί τους τελευταίους μήνες, σύμφωνα με την παιδίατρο και επιστημονική υπεύθυνη της Μονάδας Εφηβικής Υγείας , στη Β΄ Παιδιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα παιδιά παρουσίασαν βραδυκαρδία, καρδιακή δυσλειτουργία, κατάγματα εξαιτίας οστεοπόρωσης, θυρεοειδεοπάθεια. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις οι γιατροί αναγκάστηκαν να κάνουν χρήση ρινoγαστρικού καθετήρα- σωληνάκι από τη μύτη- για να επιτευχθεί η σίτιση των νεαρών ασθενών. Στην ερώτηση, ποιοι είναι οι λόγοι που οδηγούν ακόμη και μικρά παιδιά στην ανορεξία ή τη βουλιμία, οι ειδικοί παραδέχονται ότι δεν είναι απολύτως βέβαιοι. Παρ΄ όλα αυτά, από μελέτες προκύπτει πως η συγκεκριμένη ασθένεια οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, όπως είναι :

η κληρονομικότητα τα οικογενειακά προβλήματα η ενδοοικογενειακή κακοποίηση η χαμηλή αυτοεκτίμηση

Έχουν μάλιστα καταγραφεί περιπτώσεις που μαθητές Δημοτικού υποβάλλουν τον εαυτό τους σε σκληρή νηστεία για να ασκήσουν πίεση στους γονείς τους: «Σταματούν υποσυνείδητα την ανάπτυξή τους για να

3

φέρουν τους χωρισμένους γονείς τους πιο κοντά ή για να αναγκάσουν την πολυάσχολη μητέρα να τους δώσει περισσότερη ση μασία». Ορισμένοι έφηβοι, πάλι, συνηθίζουν να πειραματίζονται με την εικόνα τους, καθώς βλέπουν το σώμα τους αλλά και την ψυχολογία τους να αλλάζει. «Η εφηβεία είναι μια δύσκολη διαδικασία, κατά την οποία η δημιουργία μιας θετικής εικόνας για τον εαυτό τους είναι ένας από τους σημαντικότερους στόχους που θέτουν. Παράλληλα, στις ηλικίες αυτές τα παιδιά αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες είτε εντός της οικογένειας είτε εκτός- με το σχολείο, με τις σπουδές, με τις ανησυχίες για τα όσα θα αντιμετωπίσουν στο μέλλον. Στα πλαίσια αυτά, συχνά πειραματίζονται και με τη διατροφή τους. Αν και η χώρα μας κατέχει την πρωτιά στην παιδική παχυσαρκία, ολοένα και περισσότερα παιδιά- αγόρια και κορίτσια- υποβάλλουν τους εαυτούς τους σε εξαντλητικές δίαιτες καθώς εμφανίζονται να πιστεύουν ότι το λιπόσαρκο σώμα αποτελεί το διαβατήριο για την ευτυχία. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα ένας στους είκοσι εφήβους έχει πολύ χαμηλό- έως παθολογικόβάρος σώματος σε σχέση με το φύλο, το ύψος και την ηλικία του. Το 60% των αδύνατων παιδιών αναφέρουν ότι θα επιθυμούσαν να χάσουν επιπλέον βάρος, επειδή τους απασχολεί η εικόνα του σώματός τους. Μάλιστα, τα κορίτσια φαίνεται να είναι τα κύρια θύματα στην άνιση μάχη της σύγκρισης με τα μοντέλα που φιγουράρουν στις πασαρέλες. Αντί όμως να φτάσουν στο βάρος που είναι ιδανικό για τις ίδιες, ανάλογα με το σώμα τους συνεχίζουν τις δίαιτες μέχρι που φτάνουν στο σημείο να τρώνε π.χ. μόνο ένα μήλο την ημέρα ή και καθόλου έτσι ώστε να θέτουν σε κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή. Γιατί έχουν αυτή την εντύπωση για τον εαυτό τους; Γιατί δεν βλέπουν στον καθρέφτη αυτό που τους δείχνει πραγματικά, ότι είναι απόλυτα φυσιολογικές; Κι αν είναι λίγο "γεματούλες" γιατί δεν μπορούν να αποδεχτούν τον εαυτό τους όπως είναι ή έστω να χάσουν λίγο βάρος ώστε να φτάσουν στο πραγματικά φυσιολογικό τους βάρος και όχι να λιμοκτονήσουν; Αυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα που ακόμη και οι επιστήμονες δυσκολεύονται να απαντήσουν! Ποιοί είναι οι λόγοι που το μυαλό αρχίζει να καθοδηγεί το σώμα προς την αυτοκαταστροφή; Αυτό που επηρεάζει περισσότερο τα κορίτσια αυτά είναι ο συνεχής συσχετισμός του "λεπτού" με το "ωραίο". Τα μοντέλα που υποτίθεται αποτελούν το πρότυπο ομορφιάς, γίνονται όλο και πιο λεπτά έτσι ώστε να χαρακτηρίζεται κανείς όμορφος μόνο όταν είναι λεπτός. Αν δούμε όμως τα μοντέλα αυτά με μάτια ορθάνοιχτα θα καταλάβουμε πως δεν είναι τίποτα άλλο παρά "κινούμενα κόκαλα"! Επίσης, άτομα που ασχολούνται με αθλητισμό, μπαλέτο, πατινάζ έχουν την τάση να χάνουν βάρος αφού ξέρουν πως όλοι παρακολουθούν το

4

σώμα τους και πιστεύουν πως χάνοντας βάρος μπορούν να γίνουν ακόμη πιο τέλειοι.

Τι γίνεται όταν κάποιος έχει ανορεξία;

Τα άτομα που πάσχουν από αυτή την ψυχική ασθένεια αρχίζουν να μισούν το φαγητό, αρνούνται την πείνα, αποφεύγουν τα γεύματα βρίσκοντας διάφορες δικαιολογίες και εξασκούνται συνεχώς με πολύ έντονους ρυθμούς προσπαθώντας να καταναλώσουν ακόμη και εκείνα τα λίγα που έφαγαν.Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το σώμα να μην παίρνει την ενέργεια που χρειάζεται για να λειτουργεί κανονικά.Γι' αυτό και τα άτομα που πάσχουν από ανορεξία έχουν συχνά πονοκέφαλους, κρυώνουν ενώ η θερμοκρασία είναι κανονική, η πίεση του αίματος χαμηλώνει, τα νύχια αδυνατούν και ραγίζουν εύκολα, τα μαλλιά αρχίζουν να πέφτουν και σε κάποιο στάδιο αρχίζουν να παθαίνουν βλάβες οι νεφροί, το συκώτι και η καρδία! Εκτός όμως από αυτό, επειδή τα άτομα αυτά ξέρουν πως ο τρόπος σκέψης και η συμπεριφορά τους δεν είναι κανονική, νιώθουν τύψεις με αποτέλεσμα όχι μόνο να μην επανέρχονται πίσω σε φυσιολογική κατάσταση, αλλά να παθαίνουν κατάθλιψη και να απομακρύνονται από την οικογένεια και τους φίλους τους. Το πιο σημαντικό είναι ότι 20% των ατόμων που πάσχουν από ανορεξία οδηγούνται στον θάνατο επειδή φτάνουν στο σημείο να έχουν αδυνατίσει τόσο πολύ το σώμα τους ώστε να μην μπορεί πια να λειτουργήσει.

Τι κάνουμε αν πιστεύουμε πως βρισκόμαστε σε μια κατάσταση επικίνδυνη;

Το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα είναι να αναγνωρίσουμε πως κάτι δεν πάει καλά.

Το επόμενο είναι να μιλήσουμε με τους γονείς μας και να ζητήσουμε επαγγελματική βοήθεια. Το να επανέλθει κάποιος από

5

κατάσταση ανορεξίας πίσω σε μια φυσιολογική ζωή είναι αρκετά δύσκολο αλλά όχι αποστολή αδύνατη.

Πώς θα αποφύγουμε την ανορεξία;

Το καλύτερο είναι να αποδεχτείτε τον εαυτό σας ακριβώς όπως είναι. Δεν μπορούμε όλοι να είμαστε οι ίδιοι. Φανταστείτε πόσο ανιαρός θα ήταν ο κόσμος εάν είχαμε όλοι το ιδανικό σώμα και τα ίδια εντελώς συμμετρικά πρόσωπα. Είναι αλήθεια πως τα άτομα που έχουν το φυσιολογικό βάρος για το σώμα τους βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση υγείας παρά τα άτομα που είναι παχύσαρκα αλλά όχι και να λιμοκτονήσουμε για να είμαστε υγιείς. Αν οι φίλοι σας έχουν ως θέμα συζήτησης το πώς θα χάσουν βάρους ή αν ακόμη σας κοροϊδεύουν για τα επιπλέον κιλά που ίσως έχετε ή νομίζουν πως έχετε, προσπαθήστε πολύ απλά να αποφύγετε το θέμα ή να βρείτε καινούργιους φίλους που να έχουν πιο ενδιαφέροντα θέματα συζητήσεων. Αν γνωρίζετε κάποιον που έχει ανορεξία, δεν υπάρχει λόγος να τον αποφύγετε διότι η ανορεξία δεν είναι μεταδοτική, δεν υπάρχει περίπτωση να "κολλήσετε". Αντίθετα, αυτό που χρειάζονται περισσότερο απ' όλα τα άτομα που πάσχουν από αυτή την ασθένεια, είναι η υποστήριξη των φίλων και της οικογένειας. Προσπαθήστε να μιλήσετε με το άτομο αυτό, ή ακόμη καλύτερα να το αφήσετε να μιλήσει σε εσάς για αυτά που νιώθει και να του δώσετε έξυπνες συμβουλές. Με το να βοηθήσετε κάποιον άλλο με υποστήριξη να ξεπεράσει το πρόβλημα του, ενδυναμώνεται και τον εαυτό σας.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑΣ

Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει ρινογαστρική διατροφή, πλήρη παρεντερική διατροφή και μακροχρόνια ψυχοθεραπεία. Στις πιθανές επιπλοκές περιλαμβάνονται καρδιοαγγειακή βλάβη , υποθερμία , αφυδάτωση και θάνατος. Η αναμενόμενη έκβαση ποικίλλει επειδή οι ανορεκτικοί είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν και συχνά έχουν υποτροπές.

6

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ ΜΕ ΝΕΥΡΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ

ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΟ: Έντονη φοβία παχυσαρκίας, άρνηση της διατήρησης του βάρους , διαταραγμένη σωματική διάπλαση , κυκλοθυμία , κοινωνική απομόνωση , αισθήματα ανασφάλειας και ανικανότητας , χαμηλή αυτοεκτίμηση.

ΚΑΡΔΙΟΑΓΓΕΙΑΚΟ: Βραδυκαρδία, υπόταση , αρρυθμίες.

ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟ:Απώλεια τουλάχιστον του 25% του βάρους .

ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΟ: Αμηνόρροια.

ΔΕΡΜΑ: Χνοώδες τρίχωμα ,ξηρό δέρμα, υποθερμία.

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

1.Δώστε μια ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε θερμίδες . 2.Ζυγίστε τον έφηβο καθημερινά χωρίς να του αποκαλύπτετε την αύξηση βάρους . 3.Μείνετε μαζί με τον έφηβο κατά την διάρκεια και μετά τα γεύματα. 4.Επιβάλετε ανάπαυση μέχρι να περάσει η απειλητική για τη ζωή περίοδος . 5.Καθορίστε μια γραπτή συμφωνία που περιγράφει σαφώς τις ευθύνες του εφήβου , όπως επίσης και αυτές του νοσηλευτικού προσωπικού , και περιλαμβάνει τη δίαιτα και τις δραστηριότητες .Αποφύγετε οποιαδήποτε συζήτηση για φαγητό . 6.Χρησιμοποιήστε ρινογαστρικό καθετήρα για να ταΐσετε τον έφηβο , σύμφωνα με τις οδηγίες , αν συνεχίζεται η απώλεια βάρους . 7.Ενθαρρύνετε τον έφηβο να ασχοληθεί με δραστηριότητες οι οποίες θα τον βοηθήσουν να εξοικειωθεί με την αντίληψη της εικόνας του σώματος ,όπως οι συζητήσεις για την όρεξη πριν και μετά τα γεύματα. 8.Χρησιμοποιήστε αναλογίες και ιστορίες που δείχνουν κατάλληλες ικανότητες επικοινωνίας και αντιμετώπισης .

7

9.Ενθαρρύνετε τον έφηβο με θερμό , και γεμάτο κατανόηση τρόπο να αναγνωρίσει τις δυνάμείς του , τα ταλέντα του και τις δεξιότητες του. 10.Σιγουρευτείτε ότι ο έφηβος δέχεται συνεχή φροντίδα από ομάδα υγείας κατά τη διάρκεια της νοσηλείας και εφαρμόστε το πρόγραμμα φροντίδας που αναπτύχθηκε από ψυχίατρο και ψυχολόγο. 10.Συζητήστε με τον έφηβο την προοπτική ανάληψης ρόλου στην οικογένεια και την κοινωνία, και εκτιμήστε την καταλληλότητα της συμπεριφοράς του . 11.Χρησιμοποιήστε θεατρικό παιχνίδι για να βοηθήσετε τον έφηβο να μάθει τις σωστές συμπεριφορές για το ρόλο της οικογένειας και της κοινωνίας. Προσφέρετε θετική ενίσχυση. 12.Βοηθήστε τον έφηβο να διαλέξει υποδειγματικές συμπεριφορές που ικανοποιούν τις προσωπικές του ανάγκες αντί για τις λαμβανόμενες ανάγκες των άλλων. 13.Διδάξτε τον έφηβο να χρησιμοποιεί δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων που θα τον βοηθήσουν να πετύχει ανάλογες με την ηλικία αναπτυξιακές εργασίες. 14.Βοηθήστε τον έφηβο να κάνει τον διαχωρισμό ανάμεσα στις εξαρτημένες και τις ανεξάρτητες συμπεριφορές και να προσπαθήσει να επιτύχει μια ισορροπία ανάμεσα στις δύο. 15.Διδάξτε τον έφηβο αποτελεσματικές δεξιότητες επικοινωνίας και κοινωνικοποίησης. 16. Εξασφαλίστε συνεχή λεκτική και μη λεκτική ανατροφοδότηση στην επικοινωνία με τον έφηβο. 17.Συντονίστε τη στήριξη του εφήβου από τους γονείς και τους φίλους.

Κατά τη διάρκεια της νοσηλείας πρέπει να καταγράφονται τα εξής στοιχεία :

Η κατάσταση του εφήβου και η εκτίμηση των ευρημάτων κατά την εισαγωγή

Οι αλλαγές στην κατάσταση του εφήβου Τα σχετικά εργαστηριακά και διαγνωστικά ευρήματα Το ισοζύγιο υγρών Η πρόληψη τροφής Η συμπεριφορά η αύξηση βάρους Η συμμετοχή των γονέων στη θεραπεία Η εκμάθηση οδηγιών στον ασθενή και την οικογενειά του Οι οδηγίες για τη σχεδιαζόμενη έξοδο από το νοσοκομείο Τα σχέδια μακροχρόνιας παρακολούθησης

8

Σαν συμπέρασμα με όσα αναφέρθηκαν παραπάνω μπορούμε να καταλήξουμε ότι η ανορεξία στην πραγματικότητα δεν βρίσκεται μόνο στον κόσμο των "αστεριών" αλλά υπάρχει παντού και είναι τόσο κοντά μας που μπορεί να την συναντήσουμε και στο ίδιο μας το σπίτι.

9

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Πληροφορίες από : www.paidiatros.com 2. Πληροφορίες από : www.iatronet.gr 3. Πληροφορίες από : www.philelepheros.com 4. Πληροφορίες από : www.childhealth.ac.cy 5. ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ Σχεδιασμός νοσηλευτικής

Φροντίδας 3η έκδοση KATHELEEN MORGAN SPEER,RN,PHD,CPNP