Σταυροί ανά τον Κόσμο – Μέρος Α’

Η λέξη Σταυρός προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα ίστημι = στέκομαι όρθιος

και σήμαινε το παλούκι, τον πάσσαλο ή ακόμα και το φράκτη από πασσάλους.

Η ύπαρξη του σταυρού ως συμβόλου ανάγεται στα βάθη της αρχαιότητας. Η χρήση

του είχε και έχει τόσο καλλιτεχνικό (διακοσμητικό) όσο και έντονα θρησκευτικό

χαρακτήρα. Έτσι, ο σταυρός λειτουργεί ως μοτίβο σε διακοσμήσεις, ενδύματα,

κτίρια, κοσμήματα, κ.ο.κ Επιπλέον, έχει χρησιμοποιηθεί ως θρησκευτικό σύμβολο

για απόδοση λατρείας σε θεότητες, ως εθνικό σύμβολο σε λάβαρα, σημαίες και

θυρεούς, κυρίως για να δηλώσει τις θρησκευτικές αντιλήψεις του φέροντος αλλά και

την υποστήριξη του Θεού ή αγίου που αντιπροσωπεύεται.

Ο σταυρός και στους προχριστιανικούς ειδωλολατρικούς λαούς είχε βαθύτερη

συμβολική έννοια. Στους Αιγυπτίους δήλωνε την μέλλουσα ζωή, ενώ στους Φοίνικες

και τους Ασσύριους την δύναμη του ήλιου που ζωογονεί τα πάντα.

Οι Ρωμαίοι τον χρησιμοποιούσαν ως όργανο θανατικής εκτελέσεως. Ήταν ένα

σύμβολο καταισχύνης και τιμωρίας, σύμβολο κατάρας. Ο Χριστός πεθαίνοντας στον

σταυρό τον αγίασε. Από τότε ο σταυρός άρχισε να τιμάται από τους Χριστιανούς και

να θεωρείται σημείο σωτηρίας και χάριτος, σύμβολο της μαρτυρικής θυσίας του

Χριστού και της αναστάσεως Του.

Το σχήμα του σταυρού είναι τόσο ποικιλόμορφο όσες είναι και οι χρήσεις του, οι

εθνικές, γλωσσικές και θρησκευτικές ομάδες που το χρησιμοποιούν. Δεν γνωρίζουμε

πότε κατασκευάστηκε το πρώτο ομοίωμα σταυρού, είναι όμως γνωστό ότι ο σταυρός

αποτελεί το δεύτερο (μετά τον κύκλο) συνηθέστερο σύμβολο που ζωγραφίζουν τα

παιδιά όλων των πολιτισμών.

Στο άρθρο που ακολουθεί και θα ολοκληρωθεί σε πέντε μέρη, περιγράφονται

συνοπτικά 100+1 σταυρικοί τύποι, τόσο από την παγκόσμια χριστιανοσύνη, όσο και

από άλλες θρησκευτικές ομάδες και πολιτιστικές παραδόσεις.

Ο Λατινικός Σταυρός ή Χριστιανικός Σταυρός (Latin Cross), ο κοινά γνωστός μας

ασύμμετρος σταυρός (δηλαδή με μεγαλύτερο τον κάθετο άξονα), είναι σύμβολο της

μαρτυρικής θυσίας του Χριστού και της αναστάσεως Του.

Ο Πατριαρχικός Σταυρός (Patriarchal Cross). Παρόμοιος με το Λατινικό Σταυρό,

ο Σταυρός του Πατριαρχείου διαθέτει μια μικρότερη οριζόντια δοκό η οποία

τοποθετείται πάνω από την κύρια οριζόντια δοκό του σταυρού. Το σύμβολο, που

συχνά αναφέρεται ως Πατριαρχικός Σταυρός, εμφανίστηκε στη Βυζαντινή

Αυτοκρατορία, σε μεγάλους αριθμούς, κατά τον 9ο αιώνα. Στη διάρκεια της

Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ο διπλός σταυρός δεν ήταν θρησκευτικό, αλλά πολιτικό,

σύμβολο που χρησιμοποιούσαν οι δικαστικοί υπάλληλοι και οι Βυζαντινοί

ιεραπόστολοι.

Ο Ορθόδοξος Σταυρός ή Βυζαντινός Σταυρός ή Ρωσικός Σταυρός (Orthodox

Cross/Russian Cross) μπορεί να θεωρηθεί μια τροποποιημένη εκδοχή του

Πατριαρχικού Σταυρού, έχοντας δύο μικρότερες δοκούς, όπου η μια βρίσκεται στην

κορυφή και η άλλη κοντά στο κάτω μέρος. Η άνω δοκός αντιπροσωπεύει την

πινακίδα με την επιγραφή «Ιησούς ο Ναζωραίος, ο Βασιλεύς των Ιουδαίων» (ΙΝΒΙ),

την οποία οι Ρωμαίοι στρατιώτες κρέμασαν πάνω από το κεφάλι του Χριστού, ως

αιτία της καταδίκης Του. Η κάτω δοκός αντιπροσωπεύει το ξύλο στο οποίο ήταν

καρφωμένα τα πόδια του Ιησού. Στις περισσότερες παραστάσεις (ακόμα και σήμερα

στην ελληνική παράδοση) η κάτω δοκός είναι ευθεία. Στη μεταγενέστερη ρωσική

παράδοση κατέληξε να είναι διαγώνια, όπως απεικονίζεται, με το δεξιό τμήμα να

είναι συνήθως υψηλότερο. Μία παράδοση λέει ότι αυτό προέρχεται από την ιδέα ότι

όπως ο Ιησούς πήρε την τελευταία Του πνοή, η δοκός που ήταν καρφωμένα τα πόδια

Του έσπασε, με αποτέλεσμα να πάρει κλίση προς τα πλάγια. Σύμφωνα με άλλη

θεωρία η διαγώνια δοκός συμβολίζει τον μετανοημένο και τον αμετανόητο ληστή που

σταυρώθηκαν μαζί με το Χριστό. Το υψηλότερο τμήμα της δοκού συμβολίζει την

ένωση με τον Θεό, ενώ το χαμηλότερο τον χωρισμό από Αυτόν.

Ως Σταυρός του Αγίου Γεωργίου (St. George’s Cross) καθιερώθηκε να λέγεται,

από τους μεσαιωνικούς χρόνους ο οποιοσδήποτε ερυθρόμορφος σταυρός ως

συμβολική αναφορά στον Άγιο Γεώργιο.

Παρά το γεγονός ότι ο Βασιλιάς της Γαλλίας είχε αναγνωρίσει τον Σταυρό του Αγίου

Γεωργίου ως Αγγλικό σύμβολο, μερικοί ιστορικοί πιστεύουν ότι ο Σταυρός του Αγίου

Γεωργίου υιοθετήθηκε από τη σημαία της Γένοβας, της οποίας η προέλευση

βρίσκεται στο 1096, και υιοθετήθηκε από την Αγγλία και την πόλη του Λονδίνου το

1190 για τα πλοία τους που έμπαιναν στη Μεσόγειο και σε τμήμα της Μαύρης

Θάλασσας, ώστε να τύχουν προστασίας από τον Γενοβέζικο στόλο. Ο Άγγλος

Μονάρχης πλήρωνε ετήσιο φόρο στον Δόγη της Γένοβας για αυτό το προνόμιο.

Ο Σκανδιναβικός Σταυρός του Αγίου Γεωργίου (St. George’s Cross

in Scandinavia) εκτείνεται ώστε να συμπεριλαμβάνει έναν κεντρωμένο σταυρό,

συνήθως κόκκινο αλλά όχι υποχρεωτικά, με τριγωνικά άκρα. Συνήθως αναφέρεται ως

ένα υποσύνολο του Πεπλατυσμένου Σταυρού.

Ο Πεπλατυσμένος Σταυρός (Cross Pattée) είναι ένας τύπος σταυρού που οι

βραχίονες του είναι στενοί στο κέντρο και ευρύτεροι στην περίμετρο. Το όνομα του

προέρχεται από την ομοιότητα του κάθε βραχίονα, ιδιαίτερα σε παλαιότερες

απεικονίσεις, με ένα πόδι ζώου (Γαλλικά: patte). Υπήρξε έμβλημα των Ιωαννιτών

Ιπποτών. Στα Φινλανδικά ο Πεπλατυσμένος Σταυρός λέγεται «Yrjön risti», δηλαδή

Σταυρός του Γεωργίου, ενώ ο Ερυθρός Σταυρός σε λευκό φόντο λέγεται «Pyhän

Yrjön risti», δηλαδή Σταυρός του Αγίου Γεωργίου.

Ο Αιγυπτιακός Σταυρός ή Κλειδί του Νείλου ή Ανκχ (Ankh) είναι άλλη μια από

τις αρχαιότερες παραλλαγές του σταυρού, που η πρώτη του εμφάνιση χρονολογείται

περίπου τον 15ο αιώνα π.Χ. Για τους αρχαίους Αιγυπτίους, υπήρξε σύμβολο της

αιωνίου ζωής και αθανασίας. Καλείται επίσης «Κλειδί της Αθανασίας». Επιπλέον,

συμβολίζει την ένωση της θεάς Ίσιδας με τον θεό Όσιρι και σε πολλές αιγυπτιακές

παραστάσεις, βλέπουμε θεούς, ιερείς και Φαραώ να κρατούν στο χέρι τους το Ανκχ.

Ο Πλάγιος Σταυρός ή Χιαστός Σταυρός ή Σταυρός του Αγ. Ανδρέα (Saint

Andrew’s Cross/Saltire). Το όνομα του Αγ. Ανδρέα το πήρε επειδή ο σταυρός που

μαρτύρησε ο Πρωτόκλητος των Αποστόλων Άγιος Ανδρέας ήταν κατασκευασμένος

από δυο ίσια σταυρωτά ξύλα σε σχέδιο X.

Ο Παπικός Σταυρός (Papal Cross), είναι το επίσημο έμβλημα του Πάπα Ρώμης και

απαγορεύεται να χρησιμοποιηθεί από οποιονδήποτε άλλο, εκτός του Πάπα. Οι 3

οριζόντιες γραμμές συμβολίζουν τους 3 κόσμους στους οποίους ο Πάπας κυβερνά,

κατά την πεποίθηση της Ρωμαιοκαθολικής πίστης: την Εκκλησία, τον Κόσμο και τον

Ουρανό.

Ο Σταυρός του Αγ. Πέτρου ή Ανάστροφος Σταυρός (Cross of St. Peter) συνδέεται

με τον Άγιο Πέτρο, που όταν καταδικάστηκε σε θάνατο με σταύρωση, ζήτησε να

σταυρωθεί ανάποδα, διότι δεν θεωρούσε τον εαυτό του άξιο να σταυρωθεί όπως ο

Χριστός.

Ο Σταυρός της Ιερουσαλήμ ή των Σταυροφόρων (Jerusalem Cross), υπήρξε

σύμβολο της Ιερουσαλήμ, μετά την Α’ Σταυροφορία. Είναι ένας μεγάλος ισοσκελής

σταυρός και τέσσερις μικρότεροι τον περικλείουν. Εικάζεται ότι οι 5 σταυροί,

αντιπροσωπεύουν τις 5 πληγές του Χριστού. Κατά μια άλλη εκδοχή, οι 4 μικροί

σταυροί που τον περικλείουν, αντιπροσωπεύουν τα 4 Ευαγγέλια. Άλλη μια εκδοχή,

είναι ότι αντιπροσωπεύουν τα 4 σημεία του ορίζοντα, στα οποία εξαπλώθηκε ο

Χριστιανισμός.

Ο Μαλτεσιανός Σταυρός (Maltese Cross) είναι ένας συμμετρικός σταυρός με

διχαλωτά άκρα, σχηματίζοντας σε σύνολο 8 γωνίες. Είναι σύμβολο προστασίας και

τιμής. Παρέμεινε γνωστός ως «ο Σταυρός της Μάλτας» από τους Ιππότες της

Μάλτας. Έχει οκτώ ακίδες και συμβολίζει τους οκτώ μακαρισμούς της Επί του Όρους

Ομιλίας του Ιησού Χριστού. (Ματθ. 5:3-12) Οι τέσσερις ακίδες που δείχνουν προς το

κέντρο λέγεται ότι συμβολίζουν τις τέσσερις αρετές: Σοφία, Δικαιοσύνη, Θάρρος,

Μετριοφροσύνη.

Ο Ελληνικός Σταυρός (Greek Cross) είναι ο απλός ισοσκελής και όρθιος σταυρός.

Έχει παραμείνει να λέγεται «Ελληνικός Σταυρός» και είναι αυτός που θεωρείται η

μια από τις 3 αρχαιότερες μορφές σταυρού (μαζί με τον Πλάγιο και τον Ηλιακό).

Συμβολίζει τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Συμβολίζει ακόμα, την σχέση του Θεού

με τον άνθρωπο (κάθετος άξονας) και του ανθρώπου με τον συνάνθρωπο και τον

κόσμο (οριζόντιος άξονας). Αργότερα στον Χριστιανισμό, ο απλός ισοσκελής

σταυρός συμβόλισε τους 4 Ευαγγελιστές. Περαιτέρω, επειδή μπορεί να διαχωριστεί

σε 13 κύβους, συμβολίζει τους 12 Αποστόλους και ο κύβος του κέντρου, τον Χριστό.

Ο Ηλιακός ή Νορβηγικός Σταυρός ή Σταυρός του Οντίν (Sun Cross) είναι ένας

απλός ισοσκελής και όρθιος σταυρός, κλεισμένος σε κύκλο. Παρόλο που τον

συναντάμε αρκετά συχνά στην Αρχαία Ελλάδα, την Ασία, την Αμερική, την Ινδία και

εμφανίζεται από την αρχή της ανθρωπότητας, έχει παραμείνει γνωστός ως σύμβολο

του Νορβηγικού θεού Οντίν. Υπήρξε αρχικά το σύμβολο της Μητέρας Γης.

Αργότερα, συνδέθηκε με τον θεό Ήλιο: ο κύκλος αντιπροσωπεύει τον ήλιο και ο

σταυρός στο κέντρο τις 4 εποχές, συμβολίζοντας όλο μαζί τον αέναο κύκλο της

φύσης.

Ο Σταυρός ΤΑΥ ή Συνεπτυγμένος Σταυρός (Tau Cross). Επίσης ονομάζεται και

Σταυρός του Αγίου Αντωνίου. Έχει τον ίδιο συμβολισμό με το Ανκχ. Είναι σύμβολο

της ανάστασης, της ζωής, της δι’ αίματος θυσίας.

Ο Κέλτικος Σταυρός (Celtic Cross) είναι ψηλός, ασύμμετρος σταυρός με δαχτυλίδι

στο σημείο τομής. Τον συναντάμε πολύ συχνά στις περιοχές της Ιρλανδίας και της

Αγγλίας. Ο θρύλος λέει ότι ο Άγιος Πατρίκιος (προστάτης και φωτιστής της

Ιρλανδίας) ήταν ο πρώτος που σχημάτισε τον Κέλτικο Σταυρό, φτιάχνοντας έναν

κύκλο πάνω στον κλασσικό Λατινικό Σταυρό, ώστε να σχετίσει το σύμβολο με τον

ήλιο και να δώσει στους παγανιστές μια ιδέα για την σημασία του σταυρού

συνδέοντας το με την ιδέα της ζωής και τις ευεργετικές ιδιότητες του ήλιου.

Ο Κοπτικός Σταυρός (Coptic Cross) είναι συμμετρικός ισοσκελής σταυρός, με

κύκλο στην μέση και 4 μικρά «Τ» μεταξύ των κάθετων γραμμών, που συμβολίζουν

τα καρφιά με τα οποία καρφώθηκε ο Χριστός. Πήρε το όνομά του από τους

Χριστιανούς Κόπτες της Αιγύπτου.

Το Χι-Ρο ή Χριστόγραμμα (Chi-Rho/Christogram/Labarum). Πλάγιος Σταυρός

με το γράμμα Ρ στην μέση να τον διαπερνά. Συχνά, περικλείεται σε κύκλο.

Ερμηνεύεται ως τα δύο πρώτα γράμματα του Χριστού. Πασίγνωστο είναι το

περίφημο όραμα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, την παραμονή της μεγάλης

σύγκρουσης του με τον Μαξέντιο στη μάχη της Μουλβίας Γέφυρας (28 Οκτωβρίου

312 μ.Χ.): τα άστρα του ουρανού σχημάτισαν το σημείο του Χριστού και κάτω από

το σημείο υπήρχε η επιγραφή «Εν Τούτω Νίκα».

Ο Αγκυρόσχημος Σταυρός (Anchored Cross/Mariner’s Cross) είναι ένας

τυποποιημένος σταυρός σε σχήμα μιας άγκυρας. Συμβολίζει την ελπίδα. Αναφέρεται

και ως Σταυρός του Αγίου Κλήμεντος σε σχέση με τον τρόπο που μαρτύρησε (έδεσαν

μια άγκυρα στον λαιμό του και τον πέταξαν στη θάλασσα).

Ο Τετραγράμματος ή Σερβικός Σταυρός (Serbian Cross). Στηρίζεται στο έμβλημα

της δυναστείας των Παλαιολόγων. Αποτελείται από ένα κεντρικό σταυρό και 4Β σε

κάθε γωνία. Τα τέσσερα Β ή πυρέκβολα (πυρόλιθοι), συμβόλιζαν το ρητό «Βασιλεύς

Βασιλέων, Βασιλεύων Βασιλευόντων». Σήμερα, αποτελεί τμήμα του εθνόσημου της Σερβίας.

Σταυροί ανά τον Κόσμο – Μέρος Β’

Ο Σταυρός της Μαρίας (Marian Cross). Χρησιμοποιείται στην Ρωμαιοκαθολική

Εκκλησία. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται εκ μέρους των Ρωμαιοκαθολικών μια

έντονη τάση απόδοσης υπερβολικών τιμών στη Θεοτόκο, που φτάνει στα όρια της

λατρείας. Η Παπική Εκκλησία, παρεκκλίνοντας από την ορθή διδασκαλία των

Πατέρων, οδηγήθηκε σε κακοδοξίες και εσφαλμένα δόγματα ως προς το πρόσωπο

της Παναγίας. Έτσι το 1854 θεσπίστηκε το δόγμα της ασπίλου συλλήψεως της

Θεοτόκου, ενώ το 1950, ο πάπας Πίος ΙΒ’, ανακήρυξε σε δόγμα την ενσώματη

μετάσταση της Θεοτόκου. Στην Ορθοδοξία η λατρεία ανήκει μόνο στον Τριαδικό

Θεό, ενώ στους αγίους και την Παναγία αρμόζει η τιμητική προσκύνηση και η

πρεσβευτική ιδιότητα προς τον μόνο Σωτήρα και Κύριο μας, Ιησού Χριστό.

Ο Σταυρός του Αγίου Ιακώβου ή Σταυρός του Σαντιάγο (Cross of Saint James).

Ο Σταυρός του Αποστόλου Ιακώβου, υιού του Ζεβεδαίου, είναι ερυθρού χρώματος

και μοιάζει με σπαθί του οποίου η λαβή και οι βραχίονες σχηματίζουν τρία κρίνα που

ενώνονται (το γνωστό κρίνο Φλερ-Ντε-Λι της βασιλικής Γαλλίας). Υπήρξε σύμβολο

του Τάγματος του Σαντιάγο, που πήρε το όνομά του από τον πολιούχο της Ισπανίας

Άγιο Ιάκωβο. Είναι γνωστό και ως Τάγμα του Αγίου Ιακώβου της Κομποστέλα. Το

Φλερ-Ντε-Λι συμβολίζει την Αγία Τριάδα και την αγνότητα της Υπεραγίας

Θεοτόκου. Συμβολίζει επίσης την καθαρή τιμή (την τιμή να νικήσεις τον εχθρό σου

χωρίς να χύσεις αίμα) και παραπέμπει στα ηθικά χαρακτηριστικά του Αγίου Ιακώβου.

Το σπαθί αντιπροσωπεύει το ιπποτικό χαρακτήρα του Αποστόλου και παραπέμπει

στο μαρτύριο του (αποκεφαλίστηκε δια ξίφους).

Η Σβάστικα [(Swastika) βλ.Εικόνα 1], ο δεξιόστροφος αγκυλωτός σταυρός και η

Σωβάστικα [(Sauwastika) βλ.Εικόνα 2], δηλ. ο αριστερόστροφος, είναι ένα

πανάρχαιο σταυροειδές σύμβολο. Η λέξη «Σβάστικα» είναι σανσκριτικής προέλευσης

και δηλώνει οποιοδήποτε ευοίωνο αντικείμενο. Αποτελεί ιερό σύμβολο του

Ινδουϊσμού, του Βουδισμού και του Τζαϊνισμού, ενώ συναντάται και σε πολλούς

άλλους πολιτισμούς, όπως των Περσών, της Αρχαίας Ελλάδας και των πολιτισμών

των ιθαγενών της Βόρειας Αμερικής της προκολομβιανής περιόδου, καθώς και των

αρχαίων Νορβηγικών φυλών (Βίκινγκ) οι οποίοι την αριστερόστροφη την

αποκαλούσαν «Κεστ» και τη θεωρούσαν ως σύμβολο παθητικής προστασίας και

ευημερίας. Στο δυτικό κόσμο, το σύμβολο γνώρισε μια αναβίωση μετά από τις

αρχαιολογικές ανασκαφές του Σλήμαν στα τέλη του 19ου αιώνα, ο οποίος ανακάλυψε

το σύμβολο στην περιοχή της αρχαίας Τροίας και το συνέδεσε με τις αρχαίες

μεταναστεύσεις των Πρώτο-Ινδό-Ευρωπαίων. Μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα,

χρησιμοποιήθηκε ευρέως παγκοσμίως και θεωρήθηκε ως σύμβολο καλής τύχης και

επιτυχίας. Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα συνδέθηκε με το Ναζισμό, εξαιτίας της

χρήσης του συμβόλου στη Ναζιστική Γερμανία. Μετά από την υιοθέτησή του από

τους Ναζί του Χίτλερ, ο αγκυλωτός σταυρός έχει ταυτιστεί με το φασισμό, το

ρατσισμό, το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και το ολοκαύτωμα.

Ο Βασκικός Τετρακέφαλος Σταυρός ή Λαουμπούρου (Basque Cross) είναι αρχαίο

και ιερό σύμβολο τού βασκικού λαού. Οι κεραίες του έχουν την μορφή έντονης

υποστιγμής (κόμματος) και ολόκληρο το σχήμα θυμίζει έλικα θαλάσσιου σκάφους.

Απεικονίζεται σε μεγάλη ποικιλία χρωμάτων και σχηματικών παραλλαγών, ως

δεξιόστροφος και ως αριστερόστροφος, υποδηλώνοντας, σύμφωνα με την λαϊκή

παράδοση, την καλοτυχία και την κακοτυχία, την θετική και την αρνητική ενέργεια

αντίστοιχα. Αποτελεί μία από τις πολλές παραλλαγές τής ινδικής «σβάστικας». Ο

όρος «lauburu» τής βασκικής γλώσσας είναι σύνθετος. Αποτελείται από την λέξη

«lau», που σημαίνει «τέσσερα» και «buru», που σημαίνει «κεφάλι». Από αυτόν

προέρχεται, κατά πάσα πιθανότητα, ο λατινικός όρος «labarum», τον οποίο η

ελληνική γλώσσα δανείστηκε και χρησιμοποίησε ως «Λάβαρον».

Ο Σταυρός του Καντέρμπουρυ (Canterbury Cross), χρησιμοποιείται από την

Αγγλικανική Εκκλησία. Έχει τέσσερις βραχίονες ίσου μήκους. Κάθε βραχίονας φέρει

ένα τριγωνικό πίνακα στο εσωτερικό του με εγχάρακτη την Τρικουέρτα (Triquetra),

που συμβολίζει την Αγία Τριάδα.

Ο Σταυρός του Αγίου Φλωριανού (Florian Cross). Πήρε το όνομα του από τον

Άγιο Φλωριανό. Ο Άγιος Φλωριανός ήταν ανώτερος αξιωματούχος του Ρωμαϊκού

στρατού και υπηρετούσε στην πόλη Νόρικουμ της Αυστρίας κατά τους χρόνους του

αυτοκράτορα Διοκλητιανού (284 – 305 μ.Χ.). Ομολόγησε την πίστη του στον Χριστό

και βασανίσθηκε σκληρά. Στο τέλος, του έδεσαν μια πέτρα στον λαιμό και τον έριξαν

στον ποταμό Εμς, όπου τελειώθηκε μαρτυρικά το 303 μ.Χ. Είναι ο προστάτης άγιος

της Άνω Αυστρίας και των πυροσβεστών.

Ο Σταυρός του Γολγοθά (Calvary Cross) είναι ένας Λατινικός Σταυρός πάνω σε

τρία σκαλοπάτια. Τα σκαλοπάτια συμβολίζουν τον λόφο του Γολγοθά, αλλά και τις

τρεις ύψιστες χριστιανικές αρετές: την Πίστη, την Ελπίδα και την Αγάπη.

Ο Κοπτικός ή Γνωστικός Σταυρός (Coptic Cross), χρησιμοποιήθηκε

από τους Γνωστικούς Χριστιανούς της Αιγύπτου. Ο Γνωστικισμός υπήρξε σύνθεση

αιγυπτιακών, βαβυλωνιακών, ιουδαϊκών, ελληνικών και χριστιανικών στοιχείων. Ο

Γνωστικός Σταυρός αποτελεί παραλλαγή του Αιγυπτιακού Σταυρού και αναφέρεται

και ως Κοπτικό Ανκχ. Είναι ένας συμμετρικός ισοσκελής σταυρός, με κύκλο στο

πάνω τμήμα του σταυρού, έχοντας έναν δεύτερο συμμετρικό σταυρό μέσα στον

κύκλο. Ο κύκλος συμβολίζει την αιώνια και ατελεύτητη αγάπη του Θεού.

Ο Λωρραινιανός Σταυρός (Lorraine Cross). Χρησιμοποιούνταν ως οικόσημο από

τους Δούκες της Λωρραίνης (περιοχή στην Ανατολική Γαλλία) από την οποία πήρε

το όνομά του. Συνδέεται με τους Σταυροφόρους, με την Ιωάννα της Λωρραίνης με

την οικογένεια των Μεδίκων και με τους Ναΐτες Ιππότες που τους παραδόθηκε ως

έμβλημα από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων.

Ο Γεωργιανός Σταυρός ή Σταυρός της Αγίας Νίνας (Georgian Cross/Saint Nino’s

Cross). Η Αγία Νίνα γεννήθηκε στην Καππαδοκία κατά το δεύτερο μισό του 3ου αι.

μ.Χ., και ήταν εξαδέλφη του Αγίου Μεγαλομάρτυρα Γεωργίου του Τροπαιοφόρου. Ο

πατέρας της έγινε μοναχός και η μητέρα της διακόνισσα. Την Αγία Νίνα την

παρέδωσαν στην ευλαβέστατη Γερόντισσα Νιαφόρα, για να την αναθρέψει. Όταν η

Αγία Νίνα μελετούσε το Ευαγγέλιο αναρωτήθηκε που βρισκόταν άραγε η επίγεια

πορφύρα του Χριστού. Της είπαν, λοιπόν, ότι κατά την παράδοση, αυτή φυλασσόταν

στην πόλη Μτσχέτ της Ιβηρίας (σημερινή Γεωργία). Η Αγία Νίνα παρακάλεσε την

Θεοτόκο να την αξιώσει να πάει στην Χώρα των Ιβήρων, για να προσκυνήσει τον

χιτώνα του Χριστού. Η Παναγία άκουσε την προσευχή της και εμφανίσθηκε στον

ύπνο της Αγίας. Την προέτρεψε να πάει στην Ιβηρία να κηρύξει το Ευαγγέλιο του

Χριστού και της πρόσφερε ένα σταυρό από κληματόβεργες, που θα ήταν η ασπίδα και

ο φύλακάς της. Η Αγία ξύπνησε και είδε στα χέρια της το θαυμαστό σταυρό. Έτσι

μετά από εντολή της Θεοτόκου, κήρυξε το Ευαγγέλιο στη Γεωργία. Μετά από πολλά

χρόνια αποστολικής διακονίας, παρέδωσε το πνεύμα της ειρηνικά στα χέρια του

Χριστού, στις 14 Ιανουαρίου.

Ο Σταυρός της Πίζας (Pisan Cross) είναι το σύμβολο της πόλης Πίζας της ΒΔ

Ιταλίας. Το σύμβολο χορηγήθηκε, στους κατοίκους της Πίζας, από τον Πάπα

Βενέδικτο Η’, για την καταπολέμηση των Σαρακηνών στη Σαρδηνία το 1017 μ.Χ.

Ο συμβολισμός του είναι άγνωστος. Πιθανόν ο σταυρός να συμβολίζει τον Χριστό

και οι δώδεκα σφαίρες τους 12 Αποστόλους.

Ο Ρωσικός Σταυρός του Γολγοθά (Russian Calvary Cross), είναι ένας Ορθόδοξος

Σταυρός πάνω σε βάθρο με τρία σκαλοπάτια που συμβολίζουν τον λόφο του

Γολγοθά. Εκατέρωθεν του σταυρού εικονίζονται τα σύμβολα του πάθους, η Λόγχη

στη δεξιά πλευρά και ο Σπόγγος στην αριστερή. Κάτω από τον σταυρό εικονίζεται

ένα ανθρώπινο κρανίο πάνω από διασταυρούμενα οστά που συμβολίζει το Κρανίο

του Αδάμ. Σύμφωνα με την ιουδαϊκή παράδοση, τα οστά του Αδάμ πέρναγαν από

γενιά σε γενιά κι έφτασαν στα χέρια του Νώε. Ο Νώε έλαβε μαζί του στην κιβωτό και

τα οστά του προπάτορας Αδάμ. Προ του θανάτου του, τα μοίρασε στους τρεις γιούς

του. Το Κρανίο του Αδάμ δόθηκε στον Σημ, τον μεγαλύτερο γιό του. Από τον Σημ

έφτασε στα χέρια του Μελχισεδέκ, ο οποίος έζησε στα χρόνια του Αβραάμ κι ήταν

ιερέας και βασιλιάς της αρχαίας πόλεως Σαλήμ (μετέπειτα ονομασθείσα

Ιερουσαλήμ). Ο Μελχισεδέκ έθαψε το Κρανίο του Αδάμ, σ’ έναν από τους λόφους

της πόλεως. Ο λόφος ονομάστηκε έκτοτε «Γολγοθάς», που σήμαινε «Τόπος

Κρανίου». Κι ήταν ακριβώς ο λόφος του Γολγοθά, όπου σταύρωσαν τον Ιησού

Χριστό.

Γύρω από τον σταυρό υπάρχουν γράμματα του κυριλλικού αλφαβήτου, η σημασία

των οποίων είναι η εξής:

1) Τα γράμματα «Г» και «А», σημαίνουν «Κρανίο Αδάμ (Голова Адама)».

2) Τα διπλά «Г», σημαίνουν «Λόφος Γολγοθά (Гора Голгофа)».

3) Τα γράμματα «М Л Р Б», είναι τα πρώτα γράμματα της φράσης «Τόπος Κρανίου

Παράδεισος Γέγονεν (Место Лобное Рай Был)».

4) Τα γράμματα «К» και «Т», είναι τα πρώτα γράμματα των λέξεων «Λόγχη (Копье)

και Ραβδί (Трость)». Σημαίνουν τη λόγχη του Λογγίνου του Εκατόνταρχου και το

ραβδί με τον σπόγγο του όξους και της χολής.

5) Η επιγραφή «IC XC СНЪ БЖIЙ НИКА», σημαίνει τη φράση «Ιησούς Χριστός, ο

Υιός του Θεού, Νικά (Иисус Христос Сын Божий Ника)».

6) Η επιγραφή «ЦРЬ СЛВЫ», σημαίνει τη φράση «Βασιλεύς της Δόξης (Царь

Славы)».

Ο Καθεδρικός Σταυρός (Budded Cross/Treflée/Botonée) είναι ένας Λατινικός

Σταυρός με τρεις κύκλους σε κάθε βραχίονα. Οι κύκλοι συμβολίζουν την Αγία

Τριάδα. Κατ’ άλλη ερμηνεία συνδέονται με τον Κελτικό Δρυιδισμό και συμβολίζουν

τις τρεις εξουσίες: της γης, του ουρανού και της θάλασσας.

Ο Σταυρός της Αγίας Μπριγκίτας (Brigid’s Cross). Η Αγία Μπριγκίτα είναι

προστάτιδα της Ιρλανδίας. Λέγεται ότι κατασκεύασε τον σταυρό από καλαμιές.

Επειδή το όνομά της προέρχεται από την Μπρίγκιντ, κελτική θεά της Ιερής Φωτιάς,

οι Ιρλανδοί χρησιμοποιούν τον Σταυρό της Αγίας Μπριγκίτας για να προστατεύουν

τα σπίτια τους από τις πυρκαγιές.

Ο Σταυρός Φλερ-Ντε-Λι (Cross Fleury), ένας σταυρός, οι βραχίονες του οποίου

σχηματίζουν το κρίνο Φλερ-Ντε-Λι. Στην εραλδική το Φλερ-Ντε-Λι συμβολίζει την

Αγία Τριάδα και την αγνότητα της Υπεραγίας Θεοτόκου.

Ο Σταυρός του Αγίου Ιωάννη [(Saint Hannes Cross/Saint John's Arms)

βλ.Εικόνα 1] είναι ένα τετράγωνο με βρόχους στις γωνίες. Το σύμβολο αυτό είναι

προχριστιανικής προέλευσης και συνδέεται με την Κελτική «Ασπίδα Κόμβο [(Shield

Knot) βλ.Εικόνα 2]», της οποίας η αδιάσπαστη συνεχής γραμμή συμβόλιζε την

αιωνιότητα. Οι παγανιστές τη χρησιμοποιούσαν ως σύμβολο προστασίας. Στη

Φινλανδία παρόμοια σχέδια σκαλίζονταν σε σπίτια, αχυρώνες και οικιακά σκεύη για

να προστατεύουν τους ιδιοκτήτες τους από τα κακά πνεύματα. Στα μεταχριστιανικά

χρόνια, κυρίως στη Σκανδιναβία, η «Ασπίδα Κόμβος» συνδέθηκε με τον Άγιο Ιωάννη

τον Πρόδρομο. Στη Βόρεια Ευρώπη χρησιμοποιείται ως οδικό σήμα και δηλώνει

μνημεία εθνικής κληρονομιάς και άλλα σημεία ενδιαφέροντος.

Στην εραλδική η «Ασπίδα Κόμβος» ονομάζεται Bowen Knot (βλ.Εικόνα 3), ενώ

όταν περιστρέφεται κατά 45 μοίρες, ονομάζεται Bowen Cross (Μπόουεν Κρος).

Ο Ατελεύτητος ή Καρολίγγειος Σταυρός [(Carolingian Cross) βλ.Εικόνα 1], πήρε

το όνομά του από την Καρολίγγεια δυναστεία, μια οικογένεια Φράγκων ευγενών.

Σχηματίζεται από την συνένωση τεσσάρων Τρικουέρτα. Η Τρικουέρτα [(Triquetra)

βλ.Εικόνα 2], από το λατινικό «tri» (τρία) και το «quetrus» (στριμωγμένος σε γωνίες)

ήταν σύμβολο του Νορβηγικού θεού Οντίν και σύμφωνα με την κελτική φιλοσοφία

αντιπροσώπευε τα τρία αλληλοσυνδεόμενα επίπεδα της ύπαρξης: το σωματικό, το

ψυχικό και το πνευματικό. Όταν οι Κέλτες δέχτηκαν τον Χριστιανισμό

χρησιμοποίησαν το σύμβολο αυτό για να απεικονίσουν την Αγία Τριάδα. Τρία ίσα

τόξα που αντιπροσωπεύουν την ισότητα, και μία συνεχής γραμμή που εκφράζει την

αιωνιότητα, και η μεταξύ τους αυτή συνύφανση αντιπροσωπεύει το αδιαίρετο, το

ενιαίο.

Ο Σταυρός των Ευαγγελιστών (Evangelists’ Cross) είναι ένας σταυρός οι

βραχίονες του οποίου καταλήγουν στα σύμβολα των τεσσάρων Ευαγγελιστών. Οι

τέσσερις Ευαγγελιστές συμβολίζονται με τέσσερα ζώα, διότι θεωρήθηκε ότι σ’

αυτούς αναφέρεται το αποκαλυπτικό όραμα του Ευαγγελιστή Ιωάννη (Αποκ.4:6-8).

Είδε ο Ευαγγελιστής τον Θεό να κάθεται σε επουράνιο θρόνο και γύρω από τον

θρόνο υπήρχαν τέσσαρα ζωντανά πνευματικά όντα, γεμάτα μάτια εμπρός και πίσω.

Και το πρώτον ζώο ομοίαζε με λέοντα, το δεύτερον ζώο ομοίαζε με μόσχο, το τρίτον

ζώο είχε πρόσωπο σαν ανθρώπου, και το τέταρτο ζώο ομοίαζε προς αετό. Και τα

τέσσαρα ζώα, που το καθ’ ένα από αυτά είχε έξι πτέρυγες, ημέρα και νύκτα

ασταμάτητα δοξολογούσαν τον Θεό, λέγοντας: «Άγιος, Άγιος, Άγιος, Κύριος ο Θεός

ο Παντοκράτωρ, ο Ήν και ο Ών και ο Ερχόμενος». Ο Ματθαίος συμβολίζεται με τον

άνθρωπο (το βασιλιάς της δημιουργίας), διότι το Ευαγγέλιο του αρχίζει από την κατά

σάρκα γενεαλογία του Ιησού Χριστού. Ο Μάρκος συμβολίζεται με τον λέοντα (το

βασιλιά των ζώων), διότι κύριο χαρακτηριστικό του Ευαγγελίου του είναι η βασιλεία

του Χριστού. Ο βους (o βασιλιάς των κατοικίδιων ζώων), αποδίδεται στον Λουκά,

επειδή το Ευαγγέλιο του αρχίζει από τη λατρεία του παλαιού νόμου, κατά την όποια

τα θυσιαζόμενα ζώα ήταν συνήθως βόδια. Ο Ιωάννης δεν μπορούσε παρά μόνο να

συμβολιστεί με τον υψιπέτη αετό (το βασιλιά των πτηνών), διότι θεολόγησε υψηλά

την απερίγραπτη αιώνια γέννηση του Υιού και Λόγου του Θεού, ένεκα του οποίου

επονομάστηκε και Θεολόγος.

Ο Σταυρός του Αγίου Λαζάρου (Cross of St. Lazarus) είναι ένας

πράσινος Μαλτεσιανός Σταυρός. Υπήρξε το έμβλημα του Στρατιωτικού και

Νοσοκομειακού Τάγματος του Αγίου Λαζάρου, ενός τάγματος που ιδρύθηκε τον 11ο

αι. στην Ιερουσαλήμ, από τους Σταυροφόρους Ιππότες. Πρωταρχικός σκοπός του

τάγματος ήταν η φροντίδα και περίθαλψη των λεπρών.

Ο Καμαργκιανός Σταυρός (Camargue Cross), ένας Λατινικός (αγκυρόσχημος)

Σταυρός τα άκρα του οποίου καταλήγουν σε τρίαινες. Από το κέντρο του σταυρού

διέρχεται μια καρδιά. Το σύμβολο συναντάται στην τοποθεσία «Άγιες Μαρίες της

Θαλάσσης» στο δέλτα του Καμάργκ, στην Γαλλία. Εκεί, σύμφωνα με την παράδοση,

αποβιβάστηκαν οι τρεις Μαρίες του Ιησού (Μαρία Μαγδαληνή, Μαρία Σαλώμη και

Μαρία η του Κλωπά) όταν εξεδιώχθησαν από την Ιερουσαλήμ από τους Ρωμαίους.

Συμβολίζει τις τρεις ύψιστες χριστιανικές αρετές: ο σταυρός την πίστη, η άγκυρα την

ελπίδα και η καρδιά την αγάπη.

Σταυροί ανά τον Κόσμο – Μέρος Γ’

Η Τρίαινα της Ουκρανίας (Tryzub Cross), ένας σταυρός πάνω στην ουκρανική

τρίαινα (Tryzub), το σύμβολο των αρχαίων σλαβικών φύλων, που τελικά

υποτάχθηκαν στους Ρως. Η πρώτη γνωστή αρχαιολογική μαρτυρία για το Tryzub

βρίσκεται στις σφραγίδες της δυναστείας των Ρούρικ. Η αρχαιότερη από αυτές είναι

αυτή του ηγεμόνα Σβιατοσλάβου του Κιέβου, ο οποίος πέθανε το 972. Δεν υπάρχει

σωστή ερμηνεία του συμβόλου, ωστόσο οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν ότι

πρόκειται για τοτέμ από τους Ρουρικίδες.

Ο Σταυρός του Αγίου Ιουλιανού ή του Τάγματος της Αλκάνταρας (Cross of Saint

Julian). Το περίφημο ισπανικό Τάγμα της Αλκάνταρας ήταν ιπποτικό τάγμα που

δημιουργήθηκε για τη προστασία της Καστίλλης κατά των Αράβων τον 12ο αιώνα.

Το 1176 το τάγμα αυτό το αναγνώρισε ο Πάπας με τον χαρακτήρα του θρησκευτικού,

οπότε και αυξήθηκε αριθμητικά και μετατέθηκε από το Φρούριο Περιέρο όπου

έδρευε ως πολεμική αδελφότητα υπό το όνομα «Τάγμα του Αγίου Ιουλιανού» στη

πόλη Αλκάνταρα, εκ της οποίας και έλαβε το επίσημο όνομά του.

Ο Σταυρός του Αγίου Βρενδανού του Αναχωρητή (Saint Brendan’s

Cross/Dolphin Cross).Ο Όσιος Βρενδανός γεννήθηκε στην Ιρλανδία στα τέλη του

5ου αι. Εργάσθηκε ιεραποστολικά στη χώρα του και κοιμήθηκε στην πόλη

Άνναγκχνταουν μεταξύ των ετών 577 και 583 μ.Χ. Η μνήμη του τιμάται στις 16

Μαΐου. Ο θρύλος λέει ότι ταξίδεψε στην Αμερική, εννέα αιώνες πριν από τον

Κολόμβο. Σύμφωνα με τον θρύλο ο Άγιος Βρενδανός κήρυττε το Ευαγγέλιο σε όλα

τα θαλάσσια πλάσματα που συναντούσε. Κάποτε ένα κοπάδι από ψάρια

συγκεντρώθηκαν γύρω από το πλοίο για να ακούσουν το κήρυγμα του και δεν

διασκορπιστήκαν παρά μόνο όταν τέλειωσε την ομιλία του. Γι’ αυτό το λόγο ο

Σταυρός του Αγίου Βρενδανού απεικονίζει ένα ή και περισσότερα δελφίνια να

περιπλέκονται γύρω του. Άλλοτε πάλι ένας Κελτικός Ηλιακός Σταυρός σχηματίζεται

από το σύμπλεγμα τεσσάρων δελφινιών.

Ο Σταυρός του Παντεπόπτη Οφθαλμού (All-Seeing Eye Cross), ένας Λατινικός

Σταυρός με τον Παντεπόπτη Οφθαλμό στο σημείο τομής. Ο Παντεπόπτης Οφθαλμός

ή Μάτι της Πρόνοιας είναι ένα σύμβολο που απεικονίζει ένα μάτι περιβαλλόμενο από

δόξα ή ακτίνες φωτός. Συνήθως εικονίζεται στο εσωτερικό ενός τριγώνου.

Συμβολίζει την Αγία Τριάδα, τη παγγνωσία του Θεού και τη Θεία Πρόνοια.

Ο Σταυρός των Ληστών (Thieves’ Cross), έχει σχήμα Υ και οφείλει το όνομά του

στην πεποίθηση ότι οι ληστές στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία σταυρώνονταν πάνω σε

παρόμοιου σχήματος σταυρό.

Ο Σταυρός του Αγίου Θωμά (Mar Thoma Cross/Nasrani Menorah). Σύμφωνα με

την παράδοση ο Απόστολος Θωμάς μετά την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος πήγε

και κήρυξε το Ευαγγέλιο στους Πέρσες, Μήδους και τους Ινδούς. Στην Ινδία,

συνελήφθηκε από τον Βασιλιά Mισδαίο, γιατί κατήχησε και βάπτισε τον γιό του, την

γυναίκα του και τις δύο κόρες του. Αφού τον φυλάκισε τον παρέδωσε σε πέντε

στρατιώτες, οι οποίοι αφού τον ανέβασαν σε κάποιο βουνό τον θανάτωσαν δια

λογχισμού. Μέχρι σήμερα στην Ινδία υπάρχουν οι λεγόμενοι Χριστιανοί του Αγίου

Θωμά, οι λεγόμενοι Νασράνι (Nasrani). Σύμβολο τους είναι ο Σταυρός του Αγίου

Θωμά, γνωστός και ως Νασράνι Μενορά. Αποτελείται από τέσσερα τμήματα, καθένα

από τα οποία έχει κι έναν συμβολισμό. Οι βραχίονες του σταυρού ομοιάζουν με

άνθος, συμβολίζοντας την χαρά που πηγάζει από την ανάσταση του Χριστού. Άνωθεν

του σταυρού εικονίζεται το Άγιο Πνεύμα εν είδει περιστεράς. Το άνθος του λωτού

κάτω από τον σταυρό είναι σύμβολο του Βουδισμού και εθνικό λουλούδι της Ινδίας

και υποδηλώνει το κήρυγμα του Ευαγγελίου στη χώρα του Βούδα. Τέλος, τα τρία

σκαλοπάτια συμβολίζουν τον Γολγοθά και τα ρυάκια, τα κανάλια της χάριτος που

απορρέουν από το Σταυρό του Χριστού.

Ο Σταυρός της Οξιτανίας (Occitan Cross), είναι σύμβολο της Οξιτανίας (περιοχή

στη νότια Ευρώπη όπου η Οξιτανική ήταν ιστορικά η κύρια ομιλούμενη γλώσσα). Ως

σύμβολο απαντάται και στον θυρεό της Τουλούζης της Νότιας Γαλλίας. Μοιάζει με

τον Σταυρό της Πίζας.

Ο Σταυρός του Σάλεμ (Cross of Salem), γνωστός και ως Αρχιερατικός Σταυρός,

είναι παρόμοιος με τον Πατριαρχικό Σταυρό, αλλά με ένα πρόσθετο δοκάρι κάτω από

το κύριο οριζόντιο, μήκους ίσου με το ανώτερο οριζόντιο δοκάρι. Εσφαλμένα

αναφέρεται ότι πήρε το όνομά του από την πόλη Σάλεμ της Μασαχουσέτης των

ΗΠΑ. Το πιθανότερο είναι ότι σχετίζεται με την Ιερουσαλήμ, το αρχαίο όνομα της

οποίας ήταν Σαλήμ.

Ο Σταυρός της Ερμίνας (Cross Erminée), σχηματίζεται από τέσσερις κηλίδες

ερμίνας (παραδοσιακό εραλδικό σχέδιο που συμβολίζει το χειμερινό τρίχωμα της

Ερμίνας: λευκή γούνα και μαύρη ουρά).

Ο Σταυρός του Καλατράβα (Cross of the Military Order of Calatrava). Στα μέσα

του 12ου αιώνα, ιδρύθηκε στην Καστίλλη το Στρατιωτικό Τάγμα του Καλατράβα, με

πρώτη αποστολή την υπεράσπιση του ομώνυμου χωριού. Στόχος του ήταν να

βοηθήσει στην επανάκτηση της ιβηρικής χερσονήσου από τους αλλόθρησκους. Το

τάγμα συμμετείχε στις πολεμικές επιχειρήσεις, άλλοτε με επιτυχία και άλλοτε

φτάνοντας στα όρια του αφανισμού. Τα κατάφερε ωστόσο, επέζησε μέχρι τον 19ο

αιώνα και σήμερα ο Σταυρός του Καλατράβα αποτελεί ανώτατη τιμητική διάκριση.

Ο Σταυρός των Ουγενότων [(Huguenot Cross) βλ.Εικόνα

1], πήρε το όνομά του από τους Ουγενότους. Οι Ουγενότοι ήταν μέλη της

Προτεσταντικής Μεταρρυθμισμένης Εκκλησίας της Γαλλίας κατά τον 16ο έως τον

18ο αιώνα, γνωστοί και ως Γάλλοι Καλβινιστές. Κατά τη «Νύχτα του Αγίου

Βαρθολομαίου» (24 Αυγούστου 1572), χιλιάδες Ουγενότοι σφαγιάσθηκαν από

Ρωμαιοκαθολικούς, στο Παρίσι. Ο Σταυρός των Ουγενότων, έχει το σχήμα του

Μαλτεσιανού Σταυρού, και συμβολίζει την πίστη στην τριήμερη ταφή και την

ανάσταση του Χριστού. Οι οκτώ κύκλοι στις άκρες του σταυρού συμβολίζουν τους

οκτώ μακαρισμούς. Ανάμεσα στους βραχίονες του σταυρού εικονίζονται τέσσερα

Φλερ-Ντε-Λι, το καθένα από τα οποία έχει τρία πέταλα. Τα συνολικά δώδεκα πέταλα

συμβολίζουν τους Δώδεκα Αποστόλους. Το κενό ανάμεσα στα Φλερ-Ντε-Λι και τον

σταυρό έχει σχήμα καρδιάς, σύμβολο πίστης και αφοσίωσης. Τέλος, το περιστέρι

συμβολίζει το Άγιο Πνεύμα. Τα στοιχεία από τα οποία αποτελείται ο Σταυρός των

Ουγενότων αντικατοπτρίζουν εκείνα του Σταυρού του Τάγματος του Αγίου

Πνεύματος [(Cross of the Order of the Holy Spirit) βλ.Εικόνα 2], που ήταν το

πρώτο τη τάξει ιπποτικό τάγμα της Γαλλίας.

Ο Σταυρός των Δομινικανών (Dominican Cross), αντανακλά τη χαρακτηριστική

συνήθεια των Δομινικανών μοναχών να φορούν έναν μαύρο μανδύα, πάνω από έναν

μακρύ λευκό χιτώνα. Το λευκό και το μαύρο συμβολίζουν την αλήθεια που

θριαμβεύει πάνω στην αίρεση. Επιπλέον, το λευκό συμβολίζει την καθαρότητα του

Χριστού, ενώ το μαύρο υπενθυμίζει στους υπηρέτες του Κυρίου την υποχρέωση τους

για μετάνοια.

Ο Σταυρός των Αρμενίων (Armenian Cross). Σύμφωνα με την παράδοση, η

Εκκλησία της Αρμενίας ιδρύθηκε από δυο από τους Δώδεκα Αποστόλους, τον Ιούδα

ή Θαδδαίο και τον Βαρθολομαίο, που κήρυξαν το Χριστιανισμό στην Αρμενία το 40-

60 μ.Χ. Η Αρμενία ήταν η πρώτη χώρα που υιοθέτησε το Χριστιανισμό ως επίσημη

θρησκεία, στις αρχές του 4ου αιώνα. Οι δίσκοι στο τέλος κάθε βραχίονα του

Αρμενικού Σταυρού θεωρούνται ως ήλιοι και συμβολίζουν το Φως του Χριστού. Ο

αριθμός των δίσκων συμβολίζει τους οκτώ μακαρισμούς.

Ο Σταυρός των Αιθιόπων ή Σταυρός της Αβησσυνίας (Ethiopian Cross). Ο

Σταυρός των Αιθιόπων έχει μια χαρακτηριστική «αφρικανική» εμφάνιση. Η βάση

κάτω από τον σταυρό συμβολίζει την Κιβωτό της Διαθήκης. Τα γεωμετρικά μοτίβα,

που είναι κοινά στην αιθιοπική τέχνη, συμβολίζουν την αιώνια ζωή.

Ο Σλαβομακεδονικός Σταυρός (Slavomacedonian Cross/Veljusa Cross), αρχικά

βρέθηκε στην πρόσοψη της μονής της Παναγίας της Ελεούσας, περίπου επτά

χιλιόμετρα δυτικά της Στρώμνιτσας (πΓΔΜ). Το μοναστήρι ιδρύθηκε το 1080 με

προσωπική προσπάθεια του μοναχού Μανουήλ, ο οποίος αργότερα έγινε Επίσκοπος

της Στρώμνιτσας. Σήμερα, αποτελεί σύμβολο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της πΓΔΜ

(πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας).

Ο Θριαμβευτικός Σταυρός ή Σταυροφόρος Σφαίρα (Triumphant Cross/Globus

Cruciger), είναι ένας σταυρός στερεωμένος πάνω σε μια σφαίρα. Συμβολίζει τη νίκη

του Χριστού επί του κόσμου, αλλά και τη σωτηρία του κόσμου δια του Χριστού.

Υπήρξε σύμβολο του Τάγματος των Καρθουσιανών, γνωστό και ως Τάγμα του Αγίου

Μπρούνο.

Ο Εστεμμένος Σταυρός (Crowned Cross/Cross and Crown), ένας σταυρός που

περνά μέσα από ένα στέμμα. Εμφανίζεται κυρίως στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και

συμβολίζει τον στέφανο της αιωνίου ζωής (στέμμα), τον οποίο θα λάβει ως αμοιβή ο

άνθρωπος που υπέμεινε με καρτερία και πίστη στον Θεό την δοκιμασία των θλίψεων

(σταυρός).

Ο Σταυρός Επάλξεων (Crenel Cross/Embattled Cross), ένας σταυρός σε σχήμα

επάλξεων κάστρου. Ανήκει στους εραλδικούς σταυρούς και συμβολίζει τη δύναμη. Η

λέξη «Crenel» είναι αρχιτεκτονικός όρος και αναφέρεται στις επάλξεις ενός κάστρου

ή φρουρίου. Προέρχεται από το λατινικό «Crena», που σημαίνει «εγκοπή».

Ο Σταυρός των Ιπποτών του Ναού (Cross of the Knights Templar). Οι Ιππότες

του Ναού ή Ναΐτες, γνωστοί και ως Φτωχοί Συστρατιώτες του Χριστού και του Ναού

του Σολομώντα αποτέλεσαν ένα από τα πρώτα στρατιωτικά τάγματα στην ιστορία.

Το τάγμα αυτό ιδρύθηκε στον απόηχο της Α’ Σταυροφορίας, το 1118 μ.Χ. Το όνομά

τους παραπέμπει στο ιστορικό αρχηγείο τους που βρισκόταν σε ένα τμήμα του Όρους

του Ναού στην Ιερουσαλήμ.

Ο Σταυρός του Αγίου Αχιλλίου (Achilleus Cross).Ο Όσιος Αχίλλιος καταγόταν από

την Καππαδοκία και έζησε στα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Ο νεανικός του

πόθος, τον έφερε στους Αγίους Τόπους. Έπειτα μετέβη στη Θεσσαλία, όπου και

ανεδείχθη επίσκοπος Λαρίσης. Διακρίθηκε στην Α’ Οικουμενική σύνοδο (325 μ.Χ.).

Ο Σταυρός του Αγίου Αχιλλίου απεικονίζεται στον θυρεό της πόλης Arilje (δυτική

Σερβία), στην οποία υπάρχει ναός αφιερωμένος στον Όσιο Αχίλλιο.

Σταυροί ανά τον Κόσμο – Μέρος Δ’

Ο Βορρόμειος Σταυρός (Borromean Cross), ένας Λατινικός Σταυρός συνδεόμενος

με τον λεγόμενο Βορρόμειο Κόμβο, που συμβολίζει την Αγία Τριάδα. Ο Βορρόμειος

Κόμβος (Borromean Knot) αποτελείται από τρεις αλληλοσυνδεόμενους δακτυλίους.

Κάθε δακτύλιος είναι συνδεδεμένος με άλλον ένα δακτύλιο, αλλά και οι τρεις

συνδέονται μεταξύ τους σε μια αδιάσπαστη ένωση.

Ο Σταυρός της Βουργουνδίας (Cross of Burgundy), είναι μια παραλλαγή του

Πλάγιου Σταυρού. Το τραχύ περίγραμμα συμβολίζει τα κλαδιά των δέντρων πάνω

στα οποία σταυρώθηκε ο Απόστολος Ανδρέας. Τον 15ο αιώνα, ο Φίλιππος ο Ωραίος,

Δούκας της Βουργουνδίας, μετά τον γάμο του με την Ιωάννα της Καστίλλης,

υιοθέτησε το Σταυρό της Βουργουνδίας ως προσωπική του σημαία.

Ο Ιουδαιοχριστιανικός Σταυρός (Star Cross), είναι ένας Λατινικός Σταυρός με το

Άστρο του Δαβίδ στο σημείο τομής. Το «Άστρο του Δαβίδ», ή «Ασπίδα του Δαβίδ» ή

Μαγκέν Νταβίντ (Εβρ. – Māḡēn Dāwīḏ), όπως λέγεται από τους Ιουδαίους,

είναι ένα εξάκτινο αστέρι που διαμορφώνεται από δύο ισόπλευρα τρίγωνα. Παίρνει

το όνομά του από την παράδοση ότι ο Δαβίδ έφερε μια εξάγραμμη διαμορφωμένη

ασπίδα κατά τη διάρκεια της μάχης του με τον Γολιάθ. Στο Σιντούρ, το Εβραϊκό

Βιβλίο Προσευχών ο όρος «Ασπίδα του Δαβίδ» χρησιμοποιείται ως τίτλος του Θεού

του Ισραήλ, δηλώνοντας τη θεία προστασία του αρχαίου βασιλιά Δαβίδ. Το

πιθανότερο είναι ότι ο όρος στηρίχτηκε στο ψαλμικό «Μου ‘δωσες, Κύριε, την

ασπίδα που μ’ αυτήν με σώζεις και το χέρι το δεξί Σου με στηρίζει» (Ψαλμ.18,36).

Σύμφωνα με άλλη θεωρία το «Άστρο του Δαβίδ», αποτελείται από δύο γράμματα

«Δ» πλεγμένα μεταξύ τους. Στην αρχαϊκή Εβραϊκή γραφή το όνομα «Δαβίδ»

προφέρεται «Νταβίντ» και αρχίζει και τελειώνει με το εβραϊκό γράμμα Ντάλεθ το

οποίο στο Φοινικικό Αλφάβητο είναι περίπου σαν το «Δ».

Έτσι και σύμφωνα με την αρχαία συνήθεια ένα όνομα να συμβολίζεται με δύο

γράμματα, συνήθως το πρώτο και το δεύτερο, ή το πρώτο και το τελευταίο, το όνομα

«Δαβίδ» απεικονίζεται συντομευμένα με τα δύο «Δ». Σύμφωνα με την Ιουδαϊκή

παράδοση οι στρατιώτες του Δαβίδ είχαν ζωγραφισμένο στην ασπίδα τους το

σύμβολο του ονόματός του, δηλ. τα δύο Δέλτα, πλεγμένα το ένα μέσα στο άλλο.

Ήταν ένα θαυμάσιο και αποτελεσματικό πολεμικό σύμβολο, που δεν

χρησιμοποιήθηκε όμως σαν θρησκευτικό παρά αρκετούς αιώνες μετά.

Ο Ημισεληνοειδής Σταυρός (Lunate Cross), ένας σταυρός οι βραχίονες του οποίου

καταλήγουν σε τέσσερις ημισελήνους. Όταν οι Σταυροφόροι νίκησαν τους

μουσουλμάνους, υιοθέτησαν την ημισέληνο (σύμβολο του Ισλάμ) ως τρόπαιο

πολέμου και την ενσωμάτωσαν στο έμβλημα τους. Από την εποχή του Ερρίκου Γ’ της

Αγγλίας και μετά χρησιμοποιήθηκε σε πολυάριθμους θυρεούς.

Σταυρός και Σκάλα (Ladder Cross). Ο σταυρός που μοιάζει με μια σκάλα,

συμβολίζει την Κλίμακα των Θείων Αρετών που οδηγεί στον Παράδεισο και

λειτουργεί ως γέφυρα που μας συνδέει με τον Θεό και τον συνάνθρωπο.

Ο Σταυρός της Ελάτης (Fir Cross), ένας Ελληνικός Σταυρός οι βραχίονες του

οποίου καταλήγουν σε ένα κλαδί ελάτης (Fir Twig), ένα συνηθισμένο εραλδικό

σύμβολο.

Ο Μικρός Σταυρός (Cross Crosslet), ανήκει στους εραλδικούς σταυρούς. Είναι ένας

ισοσκελής σταυρός που σχηματίζεται από τη συνένωση τεσσάρων μικρότερων

Λατινικών Σταυρών, εξ’ ου και η ονομασία «Crosslet», που σημαίνει «Μικρός

Σταυρός».

Ο Φαρμακευτικός Σταυρός (Pharmacy Cross), ένας πράσινος σταυρός, στο κέντρο

του οποίου απεικονίζεται, σε λευκό χρώμα, το Κύπελλο της Υγιείας. Η Υγιεία είναι

μια μορφή της Ελληνικής μυθολογίας. Ήταν κόρη του Ασκληπιού, και της Ηπιόνης

και εκτός από θεά της υγείας, ήταν θεότητα κάθε καθαρού πράγματος. Στην

μυθολογία κατέχει εξέχουσα θέση στην λατρεία του πατέρα της. Ωστόσο, ενώ ο

Ασκληπιός συνδέεται άμεσα με την θεραπεία των ασθενειών, η θεά Υγιεία συνδέθηκε

με την πρόληψη των ασθενειών και τη διατήρηση της κατάστασης της υγείας. Το

Κύπελλο της Υγιείας είναι ένα διεθνώς αναγνωρισμένο σύμβολο της φαρμακευτικής

και απεικονίζει ένα φίδι να περιπλέκεται γύρω από ένα κύπελλο. Ο Φαρμακευτικός

Σταυρός χρησιμοποιείται στην Ευρώπη (με εξαίρεση τη Γερμανία και την Αυστρία)

και στην Ινδία.

Το Αστέρι της Ζωής (Star of Life), είναι ένα γαλάζιο εξάκτινο αστέρι στο

εσωτερικό του οποίου απεικονίζεται, σε λευκό χρώμα, η Ράβδος του Ασκληπιού. Το

εξάκτινο αστέρι ονομάζεται επίσης Σταυρός Ιώτα-Χι (Iota-Chi Cross) και

θεωρείται ότι το Ιώτα αντιπροσωπεύει το πρώτο γράμμα του ονόματος Ιησούς και το

Χι το πρώτο γράμμα της λέξεως Χριστός. Το Αστέρι της Ζωής αποτελεί διεθνές

σύμβολο των υπηρεσιών έκτακτης υγείας και περίθαλψης. Ράβδος του Ασκληπιού

ονομάζεται μια βακτηρία με ένα φίδι ελισσόμενο επί αυτής. Ο όφις συμβολίζει τη

μακροβιότητα και την ανανέωση, ενώ η ράβδος την υποστήριξη και την ανακούφιση

των πασχόντων.

Ο Χιονοκρύσταλλος ή Χιονονιφάδα [(Snowflake Cross) βλ.Εικόνα 1]. Το χιόνι

(καθαρεύουσα η χιών) αποτελείται από κρυστάλλους πάγου, που ενωμένοι μεταξύ

τους σχηματίζουν τις λευκές και ελαφρές χιονονιφάδες. Tα σχήματα των κρυστάλλων

του χιονιού ανήκουν στο εξαγωνικό σύστημα με επικράτηση των αστεροειδών

μορφών με έξι ακτίνες και κάθε κρύσταλλος χιονιού έχει ένα μοναδικό και

ανεπανάληπτο σχήμα. Ο σταυρός σε σχέδιο χιονονιφάδας χρησιμοποιείται κυρίως ως

διακοσμητικό ή σαν κόσμημα. Ωστόσο, ως Σταυρός – Χιονονιφάδα θα μπορούσε να

θεωρηθεί ο σταυρός που υπάρχει στην κορυφή μια παλιάς ξύλινης εκκλησίας

(βλ.Εικόνα 2), λίγο έξω από την πόλη του Κιέβου στην Ουκρανία. Οι τρεις μικροί

σταυροί στην κορυφή συμβολίζουν την Αγία Τριάδα, αλλά και τους τρεις σταυρού

του Γολγοθά, δηλ. τον σταυρό του Χριστού και τους δυο σταυρούς των ληστών. Τα

ζεύγη των μικρών σταυρών στην κύρια εγκάρσια δοκό συμβολίζουν τα απλωμένα

χέρια του Χριστού. Ο μικρός Πλάγιος Σταυρός στο κέντρο συμβολίζει την εξάπλωση

του Χριστιανισμού στις τέσσερις γωνιές της Γης.

Ο Σταυρός του Μεγάλου και Αγγελικού Σχήματος (Cross of the Great Angelic

Schema). Το Μέγα και Αγγελικό Σχήμα είναι ένα από τα ενδύματα που φέρουν οι

μεγαλόσχημοι μοναχοί. Μοιάζει με πετραχήλι, είναι μαύρο και έχει πάνω κεντημένο

με κόκκκινη κλωστή έναν Λατινικό Σταυρό πάνω σε βάθρο με σκαλοπάτια που

συμβολίζουν τον λόφο του Γολγοθά. Εκατέρωθεν του σταυρού εικονίζονται τα

σύμβολα του πάθους, η Λόγχη στη δεξιά πλευρά και ο Σπόγγος στην αριστερή. Κάτω

από τον σταυρό εικονίζεται ένα ανθρώπινο κρανίο πάνω από διασταυρούμενα οστά

που συμβολίζει το Κρανίο του Αδάμ. Γύρω από τον σταυρό υπάρχουν γράμματα που

αποτελούν συντομογραφίες των ακόλουθων φράσεων:

ΙΣ ΧΣ ΝΙ ΚΑ = Ιησούς Χριστός Νικά

ΦΧΦΠ = Φως Χριστού Φαίνει Πάσι (Το φως της χάρης του Χριστού φωτίζει τα

πάντα)

ΕΕΕΕ = Εύρεν Εύρημα Εκ Θεού Ελένη (Η Αγία Ελένη βρήκε με τη χάρη του Θεού

τον Τίμιο Σταυρό)

ΡΡΔΡ = Ρητορικοτέρα Ρητόρων Δακρύων Ροή (Κι από τα πιο περίτεχνα λόγια,

αξίζουν περισσότερο τα δάκρυα της μετάνοιας, που δείχνουν αληθινή αγάπη για τον

Θεό)

ΘΘΘΘ = Θεού Θέα Θείον Θαύμα (Δεν υπάρχει μεγαλύτερο θαύμα από το να

απολαμβάνεις τη θέα του θεϊκού προσώπου του Χριστού)

ΤΤΔΦ = Τούτο Το Σχήμα Δαίμονες Φρίττουσι (Αυτό το αγγελικό σχήμα το τρέμουν

οι δαίμονες)

ΧΧΧΧ = Χριστός Χριστιανοίς Χάριν Χαρίζει (Στους Χριστιανούς ο Χριστός χαρίζει

την χάρη Του)

ΤΚΠΓ = Τόπος Κρανίου Παράδεισος Γέγονε (Ο Γολγοθάς έγινε Παράδεισος)

Α Δ Α Μ = Το όνομα του Πρωτοπλάστου Αδάμ

Ο Σταυρός του Τάγματος του Σωτήρος (Cross of the Order of the Redeemer). Το

Τάγμα του Σωτήρος είναι ιεραρχικά, το πρώτο Τάγμα Αριστείας της Ελληνικής

Δημοκρατίας και παλαιότερα του Βασιλείου της Ελλάδος. Η σύστασή του

αποφασίστηκε το 1829, τελευταίο χρόνο της επανάστασης, από την Δ’ Εθνική

Συνέλευση του Άργους. Το όνομα και η μορφή του διασήμου επελέγη για να

υπενθυμίζει ότι χάρη στη θεία συμπαράσταση του Σωτήρα Χριστού

πραγματοποιήθηκε η Εθνική Παλιγγενεσία. Η μορφή του διασήμου μεταβλήθηκε σε

αρκετά σημεία στα 170 χρόνια που πέρασαν από τη σύσταση του τάγματος. Σήμερα,

το διάσημο αυτό αποτελείται από ένα οκταγώνιο οξυνόμενο σταυρό από λευκό

σμάλτο. Το μέσον αυτού φέρεται περιζωσμένο από ένα στεφάνι που αναπαριστά το

μισό κλαδί δρυός και το άλλο μισό δάφνης όπου επί της προσθίας όψης του

(βλ.Εικόνα 1) φέρει την εικόνα του Σωτήρος Χριστού, κατασκευασμένη επίσης από

σμάλτο, με την επιγραφή «Η ΔΕΞΙΑ ΣΟΥ ΧΕΙΡ ΚΥΡΙΕ, ΔΕΔΟΞΑΣΤΑΙ ΕΝ ΙΣΧΥΙ»

(Έξοδος. 15:6). Στην οπίσθια όψη (βλ.Εικόνα 2) φέρει τον ελληνικό σταυρό

(ισόκερο) επί κυανού πεδίου με την επιγραφή «Η ΕΝ ΑΡΓΕΙ Δ’ ΕΘΝΙΚΗ ΤΩΝ

ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ ΑΩΚΘ΄».

Ο Σταυρός Αλυσίδα (Cross Chain) σχηματίζεται από τους ενωμένους και

αδιάσπαστους κρίκους μια αλυσίδας.

Ο Τετραγωνισμένος Σταυρός (Cross Quadrate), είναι ένας ισοσκελής σταυρός με

ένα τετράγωνο στο σημείο τομής. Το τετράγωνο μας υπενθυμίζει τους τέσσερις

Ευαγγελιστές που κήρυξαν το Ευαγγέλιο στις τέσσερις γωνιές της γης.

Ο Ρομβοειδής Σταυρός (Cross Fusilly), ένας ισοσκελής σταυρός οι

βραχίονες του οποίου ομοιάζουν με ρόμβο. Χρησιμοποιείται κυρίως στην εραλδική

και συμβολίζει τους τέσσερις Ευαγγελιστές.

Ο Σταυρός Πατερίτσα (Cross Potent), ένας ισοσκελής σταυρός με εγκάρσιες

ράβδους ή «πατερίτσες» στα τέσσερα άκρα. Η λέξη «potent» δήλωνε παλαιότερα το

δεκανίκι και χρησιμοποιείται στην εραλδική για να περιγράψει το σχήμα «Τ».

Εσταυρωμένος (Crucifix) ονομάζεται ο σταυρός πάνω στον οποίο εικονίζεται το

εσταυρωμένο σώμα του Χριστού. Η φιγούρα του Εσταυρωμένου Χριστού ονομάζεται

στα λατινικά Corpus (=σώμα) και μπορεί να είναι είτε δυο διαστάσεων (δηλαδή

ζωγραφισμένο πάνω στο σταυρό) είτε τριών διαστάσεων. Συνήθως, στη βάση του

σταυρού εικονίζεται το Κρανίο του Αδάμ.

Ο Νικητήριος Σταυρός (Victory Cross), στα ισπανικά είναι γνωστός ως «Cruz de la

Victoria». Είναι ένας σταυρός λιτανείας που χρονολογείται από τον 10ο αιώνα μ.Χ.

και εικονίζεται πάνω στον θυρεό του Πριγκιπάτου των Αστουριών, μια από τις 17

αυτόνομες κοινότητες (περιφέρειες) της Ισπανίας. Προσφέρθηκε από τον βασιλιά

Αλφόνσο Γ’ της Αστουρίας (848-910) στον Καθεδρικό Ναό του Σαν Σαλβαδόρ.

Σύμφωνα με τον θρύλο τον αρχικό ξύλινο σταυρό έφερε ο βασιλιάς Πελάγιος της

Αστουρίας κατά τη διάρκεια της μάχης της Κοβαντόνγκα. Ο παλιός ξύλινος σταυρός

καλύφθηκε με χρυσάφι από τον Αλφόνσο Γ’ το έτος 908 μ.Χ.

Ο Διάτρητος Σταυρός (Cross Pierced), ένας ισοσκελής σταυρός με τρύπα στο

σημείο τομής. Η τρύπα μπορεί να είναι κυκλική (Cross Pierced Round) ή τετραγώνου

σχήματος (Cross Pierced Quarterly).

Τα Διασταυρούμενα Κλειδιά (Crossed Keys) είναι το εθνόσημο της Αγίας Έδρας

(Βατικανού). Αποτελείται από δυο σταυρωτά κλειδιά, τα οποία συμβολίζουν τα

κλειδιά του Απόστολου Πέτρου (Ματθ. 16:17-19). Τα κλειδιά έχουν χρώμα χρυσό

και ασημί. Συμβολίζουν τη δύναμη του Πάπα να λύει και να δεσμεύει στη γη (το

ασημένιο κλειδί) και τη δύναμη να λύει και να δεσμεύει στον ουρανό (το χρυσό

κλειδί). Τα κλειδιά είναι περασμένα στις δύο άκρες μιας παπικής τιάρας (τριπλό

στέμμα). Το τριπλό στέμμα έχει να κάνει με τις τρεις λειτουργίες του Ποντίφικα, ως

«Υπέρτατου Ποιμένα», «Υπέρτατου Δασκάλου» και «Υπέρτατου Ιερέα». Ο χρυσός

σταυρός που βρίσκεται στην κορυφή του στέμματος συμβολίζει τη Σταύρωση του

Ιησού Χριστού.

Σταυροί ανά τον Κόσμο – Μέρος Ε’

Ο Διάκενος Σταυρός (Cross Voided), είναι ένας σταυρός τα άκρα του οποίου είναι

ανοιχτά, κενά (Void). Μας υπενθυμίζει το κενό μνημείο, τον άδειο τάφο του

Χριστού, ότι ο Χριστός αναστήθηκε από τον σταυρικό θάνατό Του, για να διακηρύξει

τη νίκη επί της αμαρτίας, του θανάτου και του διαβόλου.

Ο Σταυρός Μπορντούρα (Cross Coticed), ένας Λατινικός Σταυρός που περικλείεται

από ένα περίγραμμα (μπορντούρα). Όπως με τους περισσότερους εραλδικούς

σταυρούς, το περίγραμμα στον Σταυρό Μπορντούρα δεν έχει ιδιαίτερο χριστιανικό

συμβολισμό.

Ο Σταυρός Βέλος ή Σταυρός Άγκιστρο (Arrow Cross/Cross Barby), είναι ένας

σταυρός τα άκρα του οποίου καταλήγουν σε αιχμές βέλων. Επειδή τα άκρα του

σταυρού θυμίζουν τα αγκίστρια που χρησιμοποιούν οι ψαράδες, χρησιμοποιείται

στον Χριστιανισμό ως σύμβολο των Αποστόλων, οι οποίοι υπήρξαν «αλιείς

ανθρώπων».

Ο Τραχύς Σταυρός (Cross Raguly). Οι Χριστιανικοί Σταυροί είναι συνήθως

κατασκευασμένοι από πέτρα, γυαλισμένο ξύλο, κάποιο είδος μετάλλου,

επιχρυσωμένοι, σκαλιστοί κ.λπ. Όμως, ο Χριστός δεν σταυρώθηκε σε έναν σταυρό

από γυαλισμένο ξύλο, μέταλλο κ.ο.κ. Το ξύλο του σταυρού ήταν τραχύ, σκληρό,

ακανόνιστα πελεκημένο. Ήταν όργανο τιμωρίας και βασανιστηρίων, φτιαγμένο για

να αντέχει σε σκληρή μεταχείριση. Ο Τραχύς Σταυρός, αυτό ακριβώς θέλει να δείξει

και οι γωνίες στους βραχίονες του συμβολίζουν τα κομμένα κλαδιά των δέντρων.

Ο Σταυρός με τα Μήλα (Cross Pommee). Η λέξη pomme στα γαλλικά σημαίνει

«μήλο». Οι κυκλικοί δίσκοι στις άκρες του σταυρού, τα λεγόμενα «μήλα»,

συμβολίζουν τα «φρούτα», την ανταμοιβή μιας καλής χριστιανικής ζωής.

Ο Πολυεδρικός Σταυρός (Cross Facetted), είναι σχεδιασμένος ώστε να δίνει την

αίσθηση ότι έχει τρεις διαστάσεις. Θυμίζει την όψη διαμαντιών και άλλων πολύτιμων

λίθων, στους οποίους οι κόπτες δίνουν πολυεδρική μορφή, προκειμένου να

βελτιώσουν την εμφάνιση τους και να αντανακλούν το φως.

Ο Νέος Κοπτικός Σταυρός (New Coptic Cross) είναι ο τύπος σταυρού που

χρησιμοποιείται σήμερα από την Κοπτική Εκκλησία. Είναι ένας ισοσκελής σταυρός

με έντονο περίγραμμα, κάθε βραχίονας του οποίου καταλήγει σε τρεις κορυφές. Οι

τρεις κορυφές συμβολίζουν τον Τριαδικό Θεό, ενώ το σύνολο των δώδεκα κορυφών

συμβολίζουν τους 12 Αποστόλους που κήρυξαν το Ευαγγέλιο σε ολόκληρο τον

κόσμο.

Ο Τετράφυλλος Σταυρός (Quatrefoil). Στην ουσία πρόκειται για το αρχιτεκτονικό

σχέδιο ενός τετράφυλλου τριφυλλιού. Το τετράφυλλο τριφύλλι είναι αρχαίο σύμβολο

καλής τύχης. Στον Χριστιανισμό χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο του σταυρού. Τα

τέσσερα πέταλα του συμβολίζουν τους Ευαγγελιστές και τα τέσσερα σημεία του

ορίζοντα, στα οποία κηρύχθηκε το Ευαγγέλιο.

Ο Σταυρός Οβελίσκος (Cross Obelisk). Ο οβελίσκος (από την αρχαία ελληνική

λέξη οβελός, που σημαίνει σούβλα) είναι ξύλινη ή σιδερένια ράβδος για το ψήσιμο

του κρέατος στα κάρβουνα. Ο Σταυρός Οβελίσκος είναι ένα από τα πολυάριθμα

σημεία στίξης και συχνά συνοδεύει τη χρονολογία θανάτου ενός προσώπου.

Ο Σταυρός Φιλύρα (Cross Lindenleaf). Άλλος ένας εραλδικός σταυρός, που όπως

λέει και το όνομά του, οι βραχίονες του θυμίζουν τα φύλλα του δέντρου Φιλύρα. H

Φιλύρα ήταν νύμφη της ελληνικής μυθολογίας, μητέρα του σοφού Κενταύρου

Χείρωνα. Ήταν μια από τις Ωκεανίδες και συχνά αναφέρεται ως «Ωκεανίς Φιλύρα».

Ήταν θεότητα της ανάρρωσης, της ευωδίας και των αρωμάτων, της γραφής και της

ομορφιάς. Τη Φιλύρα ερωτεύτηκε ο θεός Κρόνος κι όταν τους ανακάλυψε η σύζυγός

του, Ρέα, αυτός μεταμορφώθηκε σε άλογο για να διαφύγει της προσοχής της. Αυτό

είχε ως αποτέλεσμα από τη Φιλύρα και τον Κρόνο να γεννηθεί ο Κένταυρος Χείρων,

μισός άνθρωπος και μισός άλογο. Για να απαλύνει την ντροπή που ένιωθε η νύμφη, ο

Κρόνος τη μεταμόρφωσε στο ομώνυμο δέντρο. Στην εραλδική τα φύλλα Φιλύρας

συμβολίζουν τη ζωή και την ανάσταση.

Ο Σταυρός του Τάγματος του Χριστού (Cross of the Military Order of Christ).

Το Στρατιωτικό Τάγμα του Χριστού διαδέχτηκε, στην Πορτογαλία, το Τάγμα των

Ιπποτών του Ναού, όταν το τελευταίο διαλύθηκε την Παρασκευή 13 Οκτωβρίου του

1314, κατ’ εντολήν του βασιλιά της Γαλλίας Φιλίππου Δ’ του Ωραίου και με την

υποστήριξη του Πάπα Κλήμη του Ε’.

Ο Σταυρός Αβελλάνα (Cross Avellan), πήρε το όνομά του από το δέντρο Corylus

avellana (Κόρυλος η αβελλάνα), κοινώς ήμερη φουντουκιά ή λεπτοκαρυά. Το όνομα

Κόρυλος ετυμολογείται από την αρχαία ελληνική λέξη «κόρυς» (περικεφαλαία),

καθώς ο καρπός του φουντουκιού όταν είναι φρέσκος περιβάλλεται από φλοιώδες

περίβλημα κάνοντάς το να μοιάζει με στρατιωτικό κράνος. Ο Σταυρός Αβελλάνα

εμφανίστηκε στην εραλδική τον 18ο αιώνα, ως σύμβολο της Αγίας Τριάδος.

Ο Μουσουλμανικός Σταυρός ή Σταυρός των Τουαρέγκ (Cross Muslim/Tuareg

Cross), είναι ένα από τα πολλά γεωμετρικά σταυρόσχημα μοτίβα που χρησιμοποιούν

οι μουσουλμάνοι σουνίτες Τουαρέγκ, ένας νομαδικός λαός της κεντρικής και νότιας

Σαχάρας. Η ονομασία Τουαρέγκ είναι αραβική και σημαίνει «περιπλανώμενος». Ο

Σταυρός των Τουαρέγκ δεν αποτελεί σύμβολο του Ισλάμ, αλλά φοριέται ως

προστατευτικό φυλαχτό.

Ο Διχαλωτός Σταυρός (Cross Fourchee) ανήκει στους εραλδικούς σταυρούς και,

όπως μαρτυρεί το όνομά του, οι άκρες του έχουν τη μορφή διχάλας. Τα οκτώ σημεία

που προκύπτουν συμβολίζουν τους οκτώ μακαρισμούς.

Παραλλαγή του Διχαλωτού Σταυρού αποτελεί ο Σταυρός Μύλος (Cross Moline),

από την γαλλική λέξη Moline, που δηλώνει τον μύλο, τον σφιγκτήρα του σίδερου σε

μια μυλόπετρα.

Ο Πεπλατυσμένος Φλοράλ Σταυρός (Cross Patonce) είναι ένας Πεπλατυσμένος

Σταυρός οι βραχίονες του οποίου σχηματίζουν το άνθος Φλερ-Ντε-Λι. Τα τρία

πέταλα του κάθε βραχίονα συμβολίζουν την Αγία Τριάδα και όλα μαζί τους 12

Αποστόλους.

Τα Χέρια του Θεού (Hands of the God). Το σύμβολο αυτό ανακαλύφθηκε το 1936

σε προ-σλαβικό αρχαιολογικό χώρο, που χρονολογείται μεταξύ 3ου και 4ου αιώνα

μ.Χ. Τα άκρα του σταυρού ομοιάζουν με χτένια. Σήμερα χρησιμοποιείται από τον

Σλαβικό Νεοπαγανισμό, τον λεγόμενο Rodnovery (από τις λέξεις rodna, που σημαίνει

«πατρώα» και vera, που σημαίνει «πίστη»).

Ο Τριπλός Σταυρός (Cross Triple Parted & Fretted), είναι ένας σταυρός

διηρημένος και περιπλεκόμενος. Χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο στην εραλδική.

Συνήθως σχηματίζεται από το σύμπλεγμα δυο καθέτων και δυο οριζοντίων λωρίδων.

Εννοείται τοποθετείται μια τρίτη λωρίδα στο ενδιάμεσο.

Ο Σταυρός των Πέντε Άκρων ή Αστερίσκος (Cross of Five Arms/Asterisk) ανήκει

στους εραλδικούς σταυρούς, αλλά χρησιμοποιείται και ως σημείο στίξης. Όταν

τοποθετείται στο τέλος μιας λέξης δηλώνει παραπομπή σε υποσημείωση κειμένου. Σε

φιλολογικά κείμενα στην αρχή μια λέξης δηλώνει ότι η λέξη είναι υποθετική. Κοντά

σε μια χρονολογία δηλώνει τη γέννηση ενός προσώπου.

Ο Πλεγμένος Σταυρός (Cross Braided) θυμίζει τους κελτικούς κόμβους.

Προσελκύει το έντονο ενδιαφέρον ανθρώπων που ασχολούνται με κόμπους είτε λόγω

επαγγέλματος είτε από χόμπι. Ο Πλεγμένος Σταυρός δεν συνδέεται με τίποτα, παρά

μόνο με τον εαυτό του. Το γεγονός αυτό τον καθιστά ένα υπέροχο χριστιανικό

σύμβολο. Μας θυμίζει ότι ο Ιησούς Χριστός δεν έχει απλώς μια επιφανειακή σχέση

με τον Θεό, αλλά είναι Θεός τέλειος και αληθινός. Μας υπενθυμίζει ακόμα ότι και

εμείς, αν το επιθυμούμε, μπορούμε να δεθούμε με την αγάπη του Χριστού.

Ο Σταυρός της Πριγκίπισσας Μπαλάσα (Domnita Balasa Cross) βρίσκεται στον

περίβολο της ομώνυμης εκκλησίας στο Βουκουρέστι. Η εκκλησία ανεγέρθηκε στα

τέλη του 19ου αιώνα και πήρε το όνομά της από την κτιτόρισσα του ναού, την Λαίδη

Μπαλάσα, κόρη του Πρίγκιπα της Βλαχίας Κωνσταντίνου Μπρανκοβεάνου