Το Τετράδιο των microαθητών του 4ου Γυmicroνασίου Χανίων Επιστήmicroη και Τεχνολογία

ΤΑ ΠΑΙΧΝΙ∆ΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑ∆Α

Η κωδωνόσχηmicroη κούκλα που έδωσε την

έmicroπνευση για τη δηmicroιουργία του Φοίβου

και της Αθηνάς (Αθήνα 2004)

Το οmicroαδικό λαϊκό παιχνίδι έχει βαθιές ρίζες στην ιστορία του

τόπου microας Τα οmicroαδικά παιχνίδια όπως αναφέρουν οι αρχαίοι

συγγραφείς στα έργα τους κατείχαν σηmicroαντική θέση στην

καθηmicroερινή ζωή των προγόνων microας οι οποίοι τα αντιmicroετώπιζαν όχι

microόνο ως microέσο ψυχαγωγίας και ξεκούρασης αλλά και ως microέσο

διαπαιδαγώγησης των παιδιών Για αυτό το λόγο και τα

καλλιέργησαν αναπτύσσοντας έτσι σε microεγάλο βαθmicroό τις

διανοητικές τους ικανότητες Οι Έλληνες πρώτοι κατανόησαν την

παιδαγωγική αξία των οmicroαδικών παιχνιδιών Πίστευαν ότι microε το

οmicroαδικό παιχνίδι πραγmicroατοποιείται η τελειοποίηση του ανθρωπίνου

όντος και γιrsquo αυτό το είχαν εντάξει στο πρόγραmicromicroα αγωγής των

παιδιών

Σείστρο (πήλινη κουδουνίστρα)

Στην Ελλάδα του 5ου αιώνα πΧ τα παιδιά έως το έβδοmicroο έτος

της ηλικίας τους microεγάλωναν στο γυναικωνίτη microε τη φροντίδα της

microητέρας της τροφού και των δούλων κατά το διάστηmicroα αυτό

διασκέδαζαν παίζοντας microεγάλη ποικιλία παιχνιδιών Έπειτα στη

Σπάρτη τα αγόρια τα αναλάmicroβανε εξ ολοκλήρου η πολιτεία και

ξεκινούσε ουσιαστικά η στρατιωτική τους θητεία η οποία τελείωνε

στο εξηκοστό έτος της ηλικίας τους Όσον αφορά τα κορίτσια

γυmicroνάζονταν επίσης εντατικά έτσι ώστε να εξασφαλίσουν γερό

σώmicroα και να αποκτήσουν υγιή παιδιά Στην Αθήνα επίσης στην ίδια

ηλικία άρχιζε η συστηmicroατική πολύπλευρη εκπαίδευση των νεαρών

υποψήφιων πολιτών οι οποίοι στα δεκαοκτώ τους χρόνια θα

γίνονταν επίσηmicroα πολίτες microε δικαίωmicroα ψήφου και υποχρεώσεις

Μάλιστα είναι χαρακτηριστικό ότι όταν γίνονταν έφηβοι τα αγόρια

αφιέρωναν τα παιδικά τους παιχνίδια σε microια ανδρική θεότητα ως

ένδειξη ότι αφήνουν πίσω την παιδικότητά τους και

ενηλικιώνονται

Θήλαστρο σε σχήmicroα γουρουνιού

Για τα οmicroαδικά λαϊκά παιχνίδια της αρχαιότητας έχουν γίνει

σήmicroερα ελάχιστες συστηmicroατικές έρευνες και microελέτες Σε πολλές

ωστόσο περιοχές της πατρίδας microας διατηρούνται ακόmicroα και σήmicroερα

παιχνίδια τα οποία παίζονταν στην αρχαιότητα

Παιχνίδια της αρχαιότητας για τα microωρά ήταν τα laquoΣείστραraquo

(microεταλλικές κουδουνίστρες) τόπια στεφάνια σβούρες και βέργες

Η εκmicroετάλλευση των παιδιών http3gym-chanionchanschgroldsitetetradiotetradio2scripttech04htm

1 of 5 722013 1251 πmicro

Ως τα επτά του χρόνια όπως αναφέραmicroε το παιδί microεγαλώνει στο

γυναικωνίτη microαζί microε τις γυναίκες Με συντροφιά άλλα παιδιά

διασκεδάζουν παίζοντας ποικίλα οmicroαδικά παιχνίδια Η laquoΧαλκή

Μυίαraquo ήταν ένα από αυτά που δεν είναι άλλο από τη σηmicroερινή

laquoτυφλόmicroυγαraquo Οι κανόνες του παιχνιδιού ήταν οι εξής έδεναν microε

ένα microαντίλι τα microάτια ενός παιδιού και αυτό έλεγε laquoχάλκινη microύγα θα

κυνηγήσωraquo τότε οι άλλοι απαντούσαν laquoθα κυνηγήσεις microα δεν θα

την πιάσειςraquo και τον χτυπούσαν microε τις ζώνες τους microέχρι να πιάσει

ένα παιδί Αν έπιανε κάποιο προσπαθούσε να το αναγνωρίσει και

αν το κατόρθωνε εκείνο έπαιρνε τη θέση του

Παιχνίδι microε σφαίρα

Αρκετά διαδεδοmicroένο παιχνίδι ήταν και η laquoΑκινητίνδαraquo που

παίζεται και σήmicroερα microε το όνοmicroα laquoαγαλmicroατάκιαraquo Στην

laquoΑκινητίνδαraquo οι παίχτες microόλις δοθεί το σύνθηmicroα πρέπει να

microείνουν ακίνητοι σε όποια στάση βρίσκονται Η laquoΑπόρραξιςraquo

ήταν επίσης ένα πολύ δηmicroοφιλές παιχνίδι που παιζόταν microε την

microπάλα (σφαίρα) φτιαγmicroένη από δέρmicroατα ζώων Συmicromicroετείχαν σrsquo

αυτό δύο ή και περισσότερα άτοmicroα Κάθε παιδί έριχνε τη microπάλα στο

έδαφός microε δύναmicroη και microετρούσε πόσες φορές αυτή χτυπά κάτω

Νικητής ήταν αυτός που θα πετύχαινε τα πιο πολλά χτυπήmicroατα της

microπάλας στο έδαφος Ένα ακόmicroη πολύ διάσηmicroο παιχνίδι στην

αρχαιότητα ήταν η laquoΜυΐνδαraquo ή αλλιώς laquoΦυγίνδαraquo ή

laquoΑποδιδρασκίνδαraquo το οποίο αντιστοιχεί στο σηmicroερινό

laquoκρυφτόraquo Σκοπός του παιχνιδιού αυτού ήταν να τρέξει ο

κρυmicromicroένος στη laquomicroάνναraquo και να φτύσει πριν το φύλακα

Ένα άλλο παιχνίδι της αρχαιότητας ήταν η laquoΧυτρίνδαraquo Το

παιχνίδι αυτό παιζόταν σύmicroφωνα microε τους ιστορικούς microε τον

Η εκmicroετάλλευση των παιδιών http3gym-chanionchanschgroldsitetetradiotetradio2scripttech04htm

2 of 5 722013 1251 πmicro

παρακάτω τρόπο Ένας παίκτης καθόταν χάmicroω και παρίστανε τη

χύτρα Ένας άλλος παίκτης στηρίζοντας το αριστερό του χέρι

πάνω στον καθισmicroένο έτρεχε γύρω-γύρω σαν φύλακας

Παράλληλα οι άλλοι παίκτες προσπαθούσαν να αγγίξουν τη

laquoχύτραraquo χωρίς όmicroως να χτυπηθούν από το φύλακα Το παιχνίδι

αυτό είναι γνωστό στις microέρες microας στη Ζάκυνθο και τη Λέσβο microε την

ονοmicroασία laquoγύρω-γύρω το ψητόraquo και διατηρείται στις microέρες microας

απαράλλακτο Επίσης ένα πολύ διασκεδαστικό και συνάmicroα αστείο

παιχνίδι ήταν ο laquoΑσκωλιασmicroόςraquo Στην αρχαιότητα το παιχνίδι

αυτό ήταν ένα είδος ακροβασίας και παιζόταν κατά κύριο λόγο στις

γιορτές του ∆ιονύσου Τα παιδιά τα οποία συmicromicroετείχαν ανέβαιναν

microε το ένα πόδι σε ένα φουσκωmicroένο ασκί αλειmicromicroένο microε λάδι και το

καθένα φανέρωνε την επιδεξιότητά του στην ισορροπία και την

ευλυγισία Αλλά τις περισσότερες φορές έπεφτε κάτω γεγονός που

διασκέδαζε πολύ τα άλλα παιδιά αδιάφορο αν το ίδιο θα γελούσαν

και microε αυτά όταν σε λίγο που θrsquo ανέβαιναν στο λαδωmicroένο ασκί

πάθαιναν τα ίδια Το παιχνίδι αυτό παίζεται ακόmicroα στις microέρες microας

στην Ήπειρο γνωστό ως laquoασκίraquo

Αστραγαλισmicroός

Τα παιδιά όmicroως στην αρχαία Ελλάδα έπαιζαν και τυχερά παιχνίδια

microε ζάρια Γνωστό παιχνίδι ήταν ο laquoΑστραγαλισmicroόςraquo και παιζόταν

microε πεσσούς κύβους ή laquoκότταraquo Τα κόττα ήταν οι αστράγαλοι

(κότσια) microικρών microηρυκαστικών Οι παίκτες αγαπούσαν πολύ το

παιχνίδι αυτό Μάλιστα το microικρό αγόρι κουβαλούσε microαζί του microέσα

σε ένα σακουλάκι τους αστραγάλους στο σχολείο στο δρόmicroο και

στο Γυmicroνάσιο Ο laquoΑστραγαλισmicroόςraquo παιζόταν microε τον παρακάτω

τρόπο Τοποθετούσαν microέσα σε κύκλο τα κότσια και τα χτυπούσαν

από κάποια απόσταση Όσα έβγαζαν microε το χτύπηmicroα έξω από τον

κύκλο τόσα κέρδιζαν Το ίδιο παιχνίδι όπως και το παιχνίδι

laquomicroονά-ζυγάraquo παιζόταν microε ξηρούς καρπούς αmicroύγδαλα και

καρύδια microικρά στο microέγεθος

Τέλος ένα επίσης γνωστό παιχνίδι στην αρχαιότητα ήταν τα

laquoπεντάλιθαraquo Το παιχνίδι αυτό παιζόταν κυρίως από κορίτσια

microέσα στο σπίτι Ήταν πολύ αγαπητό και παιζόταν microε κότσια ή

πετραδάκια Μπορούσαν να πάρουν microέρος όσα παιδιά ήθελαν Το

κάθε παιδί είχε συγκεντρωmicroένα πέντε πετραδάκια ή κότσια κοντά

στα πόδια του Ο κάθε παίκτης πετούσε ένα πετραδάκι ψηλά και

έπρεπε να το ξαναπιάσει αφού πρώτα είχε πάρει από κάτω ένα

ακόmicroα πετραδάκι Αν πετύχαινε στην πρώτη του προσπάθεια

συνέχιζε πετώντας πάλι ψηλά ένα πετραδάκι το οποίο έπρεπε να

ξαναπιάσει microε την προϋπόθεση ότι θα είχε προλάβει να πάρει από

κάτω δύο πετραδάκια Αν τα κατάφερνε συνέχιζε πιάνοντας από

Η εκmicroετάλλευση των παιδιών http3gym-chanionchanschgroldsitetetradiotetradio2scripttech04htm

3 of 5 722013 1251 πmicro

κάτω τρία βοτσαλάκια και αυτό συνεχιζόταν microέχρι να χάσει οπότε

ξεκινούσε ο δεύτερος παίκτης Όταν τελείωναν όλοι οι παίκτες

τελείωνε ο πρώτος γύρος Νικητής ήταν αυτός που κέρδιζε και

στους τέσσερις γύρους Τα laquoπεντάλιθαraquo αντιστοιχούν στα σηmicroερινά

πεντόβολα και συνηθίζεται να παίζεται ακόmicroα και σήmicroερα στην

Κέρκυρα και στη Ζάκυνθο αλλά και σε άλλες περιοχές της ∆υτικής

Ελλάδας Και στην Κρήτη όmicroως τα ίδια παιχνίδια επιβίωναν microέχρι

πρόσφατα πριν από λίγες δεκαετίες όταν ακόmicroη τα χωριά είχαν

πολλούς κατοίκους και φυσικά αρκετά microικρά παιδιά Όλα αυτά τα

τυχερά παιχνίδια τα laquoπεντάλιθαraquo (πεντόβολα) τα laquomicroονά-ζυγάraquo και

οι laquoπεσσοίraquo οι laquoκύβοιraquo (ζάρια) αποτελούσαν και στην αρχαία

Ελλάδα πειρασmicroό για microικρούς και microεγάλους

Πεσσεία

Συmicroπεραίνουmicroε λοιπόν από τη σύγκριση ανάmicroεσα στα αρχαία

και τα σηmicroερινά παιχνίδια τα οποία παίζουν τα παιδιά του τόπου

microας ότι η αρχαία κληρονοmicroιά στον τοmicroέα αυτό συνεχίζεται σε

κάποιες περιοχές γιατί είναι πολλά τα παιχνίδια που διατηρούνται

microέχρι σήmicroερα ακόmicroη και microε ίδιες ή παρόmicroοιες ονοmicroασίες

Στα νεότερα χρόνια αναγνωρίστηκε η τεράστια σηmicroασία του

παιχνιδιού και απέκτησε σηmicroαντική θέση στο πρόγραmicromicroα αγωγής

των παιδιών Όλοι οι σύγχρονοι παιδαγωγοί τονίζουν την

παιδαγωγική του αξία και τη συmicroβολή του στην ολόπλευρή

ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού Παρrsquo όλα αυτά ενώ

Η εκmicroετάλλευση των παιδιών http3gym-chanionchanschgroldsitetetradiotetradio2scripttech04htm

4 of 5 722013 1251 πmicro

στην αρχαία Ελλάδα τα παιδιά διασκέδαζαν ελεύθερα παίζοντας

χωρίς άγχος στη σηmicroερινή εποχή τα πράγmicroατα άλλαξαν Τα

παιχνίδια έχουν αντικατασταθεί από την ανεξέλεγκτη

παρακολούθηση των τηλεοπτικών προγραmicromicroάτων και τη χρήση

ηλεκτρονικών υπολογιστών Αυτό έχει ως αποτέλεσmicroα τα σηmicroερινά

παιδιά να έχουν χάσει την αθωότητα τον αυθορmicroητισmicroό και το

αίσθηmicroα της συλλογικότητας Το φαινόmicroενο αυτό απασχολεί

πολλούς ειδικούς όπως παιδαγωγούς ιατρούς ψυχολόγους

κοινωνιολόγους και γίνονται επανειληmicromicroένα συζητήσεις και

έρευνες προκειmicroένου να εντοπιστούν τα αίτια του φαινοmicroένου να

αποδοθούν ευθύνες και να βρεθούν λύσεις

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Anne Pearson Η Αρχαία Ελλάδα Εκδόσεις Αστέρη

∆ελασθάνη σε συνεργασία microε το Βρετανικό Μουσείο του

Λονδίνου

1

Πωλ Φωρ Η καθηmicroερινή ζωή στην Αρχαία Ελλάδα2

Haydn Middleton Οι γυναίκες στην Αρχαία Ελλάδα εκδόσεις

ΣΑΒΒΑΛΑΣ

3

Πέπης ∆αράκη Οmicroαδικά παιχνίδια των παιδιών microας εκδόσεις

Gutenberg

4

Στέλιος ∆ανδουλάκης

Γ1

Το Τετράδιο των microαθητών του 4ου Γυmicroνασίου Χανίων Επιστήmicroη και Τεχνολογία

Η εκmicroετάλλευση των παιδιών http3gym-chanionchanschgroldsitetetradiotetradio2scripttech04htm

5 of 5 722013 1251 πmicro

Ως τα επτά του χρόνια όπως αναφέραmicroε το παιδί microεγαλώνει στο

γυναικωνίτη microαζί microε τις γυναίκες Με συντροφιά άλλα παιδιά

διασκεδάζουν παίζοντας ποικίλα οmicroαδικά παιχνίδια Η laquoΧαλκή

Μυίαraquo ήταν ένα από αυτά που δεν είναι άλλο από τη σηmicroερινή

laquoτυφλόmicroυγαraquo Οι κανόνες του παιχνιδιού ήταν οι εξής έδεναν microε

ένα microαντίλι τα microάτια ενός παιδιού και αυτό έλεγε laquoχάλκινη microύγα θα

κυνηγήσωraquo τότε οι άλλοι απαντούσαν laquoθα κυνηγήσεις microα δεν θα

την πιάσειςraquo και τον χτυπούσαν microε τις ζώνες τους microέχρι να πιάσει

ένα παιδί Αν έπιανε κάποιο προσπαθούσε να το αναγνωρίσει και

αν το κατόρθωνε εκείνο έπαιρνε τη θέση του

Παιχνίδι microε σφαίρα

Αρκετά διαδεδοmicroένο παιχνίδι ήταν και η laquoΑκινητίνδαraquo που

παίζεται και σήmicroερα microε το όνοmicroα laquoαγαλmicroατάκιαraquo Στην

laquoΑκινητίνδαraquo οι παίχτες microόλις δοθεί το σύνθηmicroα πρέπει να

microείνουν ακίνητοι σε όποια στάση βρίσκονται Η laquoΑπόρραξιςraquo

ήταν επίσης ένα πολύ δηmicroοφιλές παιχνίδι που παιζόταν microε την

microπάλα (σφαίρα) φτιαγmicroένη από δέρmicroατα ζώων Συmicromicroετείχαν σrsquo

αυτό δύο ή και περισσότερα άτοmicroα Κάθε παιδί έριχνε τη microπάλα στο

έδαφός microε δύναmicroη και microετρούσε πόσες φορές αυτή χτυπά κάτω

Νικητής ήταν αυτός που θα πετύχαινε τα πιο πολλά χτυπήmicroατα της

microπάλας στο έδαφος Ένα ακόmicroη πολύ διάσηmicroο παιχνίδι στην

αρχαιότητα ήταν η laquoΜυΐνδαraquo ή αλλιώς laquoΦυγίνδαraquo ή

laquoΑποδιδρασκίνδαraquo το οποίο αντιστοιχεί στο σηmicroερινό

laquoκρυφτόraquo Σκοπός του παιχνιδιού αυτού ήταν να τρέξει ο

κρυmicromicroένος στη laquomicroάνναraquo και να φτύσει πριν το φύλακα

Ένα άλλο παιχνίδι της αρχαιότητας ήταν η laquoΧυτρίνδαraquo Το

παιχνίδι αυτό παιζόταν σύmicroφωνα microε τους ιστορικούς microε τον

Η εκmicroετάλλευση των παιδιών http3gym-chanionchanschgroldsitetetradiotetradio2scripttech04htm

2 of 5 722013 1251 πmicro

παρακάτω τρόπο Ένας παίκτης καθόταν χάmicroω και παρίστανε τη

χύτρα Ένας άλλος παίκτης στηρίζοντας το αριστερό του χέρι

πάνω στον καθισmicroένο έτρεχε γύρω-γύρω σαν φύλακας

Παράλληλα οι άλλοι παίκτες προσπαθούσαν να αγγίξουν τη

laquoχύτραraquo χωρίς όmicroως να χτυπηθούν από το φύλακα Το παιχνίδι

αυτό είναι γνωστό στις microέρες microας στη Ζάκυνθο και τη Λέσβο microε την

ονοmicroασία laquoγύρω-γύρω το ψητόraquo και διατηρείται στις microέρες microας

απαράλλακτο Επίσης ένα πολύ διασκεδαστικό και συνάmicroα αστείο

παιχνίδι ήταν ο laquoΑσκωλιασmicroόςraquo Στην αρχαιότητα το παιχνίδι

αυτό ήταν ένα είδος ακροβασίας και παιζόταν κατά κύριο λόγο στις

γιορτές του ∆ιονύσου Τα παιδιά τα οποία συmicromicroετείχαν ανέβαιναν

microε το ένα πόδι σε ένα φουσκωmicroένο ασκί αλειmicromicroένο microε λάδι και το

καθένα φανέρωνε την επιδεξιότητά του στην ισορροπία και την

ευλυγισία Αλλά τις περισσότερες φορές έπεφτε κάτω γεγονός που

διασκέδαζε πολύ τα άλλα παιδιά αδιάφορο αν το ίδιο θα γελούσαν

και microε αυτά όταν σε λίγο που θrsquo ανέβαιναν στο λαδωmicroένο ασκί

πάθαιναν τα ίδια Το παιχνίδι αυτό παίζεται ακόmicroα στις microέρες microας

στην Ήπειρο γνωστό ως laquoασκίraquo

Αστραγαλισmicroός

Τα παιδιά όmicroως στην αρχαία Ελλάδα έπαιζαν και τυχερά παιχνίδια

microε ζάρια Γνωστό παιχνίδι ήταν ο laquoΑστραγαλισmicroόςraquo και παιζόταν

microε πεσσούς κύβους ή laquoκότταraquo Τα κόττα ήταν οι αστράγαλοι

(κότσια) microικρών microηρυκαστικών Οι παίκτες αγαπούσαν πολύ το

παιχνίδι αυτό Μάλιστα το microικρό αγόρι κουβαλούσε microαζί του microέσα

σε ένα σακουλάκι τους αστραγάλους στο σχολείο στο δρόmicroο και

στο Γυmicroνάσιο Ο laquoΑστραγαλισmicroόςraquo παιζόταν microε τον παρακάτω

τρόπο Τοποθετούσαν microέσα σε κύκλο τα κότσια και τα χτυπούσαν

από κάποια απόσταση Όσα έβγαζαν microε το χτύπηmicroα έξω από τον

κύκλο τόσα κέρδιζαν Το ίδιο παιχνίδι όπως και το παιχνίδι

laquomicroονά-ζυγάraquo παιζόταν microε ξηρούς καρπούς αmicroύγδαλα και

καρύδια microικρά στο microέγεθος

Τέλος ένα επίσης γνωστό παιχνίδι στην αρχαιότητα ήταν τα

laquoπεντάλιθαraquo Το παιχνίδι αυτό παιζόταν κυρίως από κορίτσια

microέσα στο σπίτι Ήταν πολύ αγαπητό και παιζόταν microε κότσια ή

πετραδάκια Μπορούσαν να πάρουν microέρος όσα παιδιά ήθελαν Το

κάθε παιδί είχε συγκεντρωmicroένα πέντε πετραδάκια ή κότσια κοντά

στα πόδια του Ο κάθε παίκτης πετούσε ένα πετραδάκι ψηλά και

έπρεπε να το ξαναπιάσει αφού πρώτα είχε πάρει από κάτω ένα

ακόmicroα πετραδάκι Αν πετύχαινε στην πρώτη του προσπάθεια

συνέχιζε πετώντας πάλι ψηλά ένα πετραδάκι το οποίο έπρεπε να

ξαναπιάσει microε την προϋπόθεση ότι θα είχε προλάβει να πάρει από

κάτω δύο πετραδάκια Αν τα κατάφερνε συνέχιζε πιάνοντας από

Η εκmicroετάλλευση των παιδιών http3gym-chanionchanschgroldsitetetradiotetradio2scripttech04htm

3 of 5 722013 1251 πmicro

κάτω τρία βοτσαλάκια και αυτό συνεχιζόταν microέχρι να χάσει οπότε

ξεκινούσε ο δεύτερος παίκτης Όταν τελείωναν όλοι οι παίκτες

τελείωνε ο πρώτος γύρος Νικητής ήταν αυτός που κέρδιζε και

στους τέσσερις γύρους Τα laquoπεντάλιθαraquo αντιστοιχούν στα σηmicroερινά

πεντόβολα και συνηθίζεται να παίζεται ακόmicroα και σήmicroερα στην

Κέρκυρα και στη Ζάκυνθο αλλά και σε άλλες περιοχές της ∆υτικής

Ελλάδας Και στην Κρήτη όmicroως τα ίδια παιχνίδια επιβίωναν microέχρι

πρόσφατα πριν από λίγες δεκαετίες όταν ακόmicroη τα χωριά είχαν

πολλούς κατοίκους και φυσικά αρκετά microικρά παιδιά Όλα αυτά τα

τυχερά παιχνίδια τα laquoπεντάλιθαraquo (πεντόβολα) τα laquomicroονά-ζυγάraquo και

οι laquoπεσσοίraquo οι laquoκύβοιraquo (ζάρια) αποτελούσαν και στην αρχαία

Ελλάδα πειρασmicroό για microικρούς και microεγάλους

Πεσσεία

Συmicroπεραίνουmicroε λοιπόν από τη σύγκριση ανάmicroεσα στα αρχαία

και τα σηmicroερινά παιχνίδια τα οποία παίζουν τα παιδιά του τόπου

microας ότι η αρχαία κληρονοmicroιά στον τοmicroέα αυτό συνεχίζεται σε

κάποιες περιοχές γιατί είναι πολλά τα παιχνίδια που διατηρούνται

microέχρι σήmicroερα ακόmicroη και microε ίδιες ή παρόmicroοιες ονοmicroασίες

Στα νεότερα χρόνια αναγνωρίστηκε η τεράστια σηmicroασία του

παιχνιδιού και απέκτησε σηmicroαντική θέση στο πρόγραmicromicroα αγωγής

των παιδιών Όλοι οι σύγχρονοι παιδαγωγοί τονίζουν την

παιδαγωγική του αξία και τη συmicroβολή του στην ολόπλευρή

ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού Παρrsquo όλα αυτά ενώ

Η εκmicroετάλλευση των παιδιών http3gym-chanionchanschgroldsitetetradiotetradio2scripttech04htm

4 of 5 722013 1251 πmicro

στην αρχαία Ελλάδα τα παιδιά διασκέδαζαν ελεύθερα παίζοντας

χωρίς άγχος στη σηmicroερινή εποχή τα πράγmicroατα άλλαξαν Τα

παιχνίδια έχουν αντικατασταθεί από την ανεξέλεγκτη

παρακολούθηση των τηλεοπτικών προγραmicromicroάτων και τη χρήση

ηλεκτρονικών υπολογιστών Αυτό έχει ως αποτέλεσmicroα τα σηmicroερινά

παιδιά να έχουν χάσει την αθωότητα τον αυθορmicroητισmicroό και το

αίσθηmicroα της συλλογικότητας Το φαινόmicroενο αυτό απασχολεί

πολλούς ειδικούς όπως παιδαγωγούς ιατρούς ψυχολόγους

κοινωνιολόγους και γίνονται επανειληmicromicroένα συζητήσεις και

έρευνες προκειmicroένου να εντοπιστούν τα αίτια του φαινοmicroένου να

αποδοθούν ευθύνες και να βρεθούν λύσεις

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Anne Pearson Η Αρχαία Ελλάδα Εκδόσεις Αστέρη

∆ελασθάνη σε συνεργασία microε το Βρετανικό Μουσείο του

Λονδίνου

1

Πωλ Φωρ Η καθηmicroερινή ζωή στην Αρχαία Ελλάδα2

Haydn Middleton Οι γυναίκες στην Αρχαία Ελλάδα εκδόσεις

ΣΑΒΒΑΛΑΣ

3

Πέπης ∆αράκη Οmicroαδικά παιχνίδια των παιδιών microας εκδόσεις

Gutenberg

4

Στέλιος ∆ανδουλάκης

Γ1

Το Τετράδιο των microαθητών του 4ου Γυmicroνασίου Χανίων Επιστήmicroη και Τεχνολογία

Η εκmicroετάλλευση των παιδιών http3gym-chanionchanschgroldsitetetradiotetradio2scripttech04htm

5 of 5 722013 1251 πmicro

παρακάτω τρόπο Ένας παίκτης καθόταν χάmicroω και παρίστανε τη

χύτρα Ένας άλλος παίκτης στηρίζοντας το αριστερό του χέρι

πάνω στον καθισmicroένο έτρεχε γύρω-γύρω σαν φύλακας

Παράλληλα οι άλλοι παίκτες προσπαθούσαν να αγγίξουν τη

laquoχύτραraquo χωρίς όmicroως να χτυπηθούν από το φύλακα Το παιχνίδι

αυτό είναι γνωστό στις microέρες microας στη Ζάκυνθο και τη Λέσβο microε την

ονοmicroασία laquoγύρω-γύρω το ψητόraquo και διατηρείται στις microέρες microας

απαράλλακτο Επίσης ένα πολύ διασκεδαστικό και συνάmicroα αστείο

παιχνίδι ήταν ο laquoΑσκωλιασmicroόςraquo Στην αρχαιότητα το παιχνίδι

αυτό ήταν ένα είδος ακροβασίας και παιζόταν κατά κύριο λόγο στις

γιορτές του ∆ιονύσου Τα παιδιά τα οποία συmicromicroετείχαν ανέβαιναν

microε το ένα πόδι σε ένα φουσκωmicroένο ασκί αλειmicromicroένο microε λάδι και το

καθένα φανέρωνε την επιδεξιότητά του στην ισορροπία και την

ευλυγισία Αλλά τις περισσότερες φορές έπεφτε κάτω γεγονός που

διασκέδαζε πολύ τα άλλα παιδιά αδιάφορο αν το ίδιο θα γελούσαν

και microε αυτά όταν σε λίγο που θrsquo ανέβαιναν στο λαδωmicroένο ασκί

πάθαιναν τα ίδια Το παιχνίδι αυτό παίζεται ακόmicroα στις microέρες microας

στην Ήπειρο γνωστό ως laquoασκίraquo

Αστραγαλισmicroός

Τα παιδιά όmicroως στην αρχαία Ελλάδα έπαιζαν και τυχερά παιχνίδια

microε ζάρια Γνωστό παιχνίδι ήταν ο laquoΑστραγαλισmicroόςraquo και παιζόταν

microε πεσσούς κύβους ή laquoκότταraquo Τα κόττα ήταν οι αστράγαλοι

(κότσια) microικρών microηρυκαστικών Οι παίκτες αγαπούσαν πολύ το

παιχνίδι αυτό Μάλιστα το microικρό αγόρι κουβαλούσε microαζί του microέσα

σε ένα σακουλάκι τους αστραγάλους στο σχολείο στο δρόmicroο και

στο Γυmicroνάσιο Ο laquoΑστραγαλισmicroόςraquo παιζόταν microε τον παρακάτω

τρόπο Τοποθετούσαν microέσα σε κύκλο τα κότσια και τα χτυπούσαν

από κάποια απόσταση Όσα έβγαζαν microε το χτύπηmicroα έξω από τον

κύκλο τόσα κέρδιζαν Το ίδιο παιχνίδι όπως και το παιχνίδι

laquomicroονά-ζυγάraquo παιζόταν microε ξηρούς καρπούς αmicroύγδαλα και

καρύδια microικρά στο microέγεθος

Τέλος ένα επίσης γνωστό παιχνίδι στην αρχαιότητα ήταν τα

laquoπεντάλιθαraquo Το παιχνίδι αυτό παιζόταν κυρίως από κορίτσια

microέσα στο σπίτι Ήταν πολύ αγαπητό και παιζόταν microε κότσια ή

πετραδάκια Μπορούσαν να πάρουν microέρος όσα παιδιά ήθελαν Το

κάθε παιδί είχε συγκεντρωmicroένα πέντε πετραδάκια ή κότσια κοντά

στα πόδια του Ο κάθε παίκτης πετούσε ένα πετραδάκι ψηλά και

έπρεπε να το ξαναπιάσει αφού πρώτα είχε πάρει από κάτω ένα

ακόmicroα πετραδάκι Αν πετύχαινε στην πρώτη του προσπάθεια

συνέχιζε πετώντας πάλι ψηλά ένα πετραδάκι το οποίο έπρεπε να

ξαναπιάσει microε την προϋπόθεση ότι θα είχε προλάβει να πάρει από

κάτω δύο πετραδάκια Αν τα κατάφερνε συνέχιζε πιάνοντας από

Η εκmicroετάλλευση των παιδιών http3gym-chanionchanschgroldsitetetradiotetradio2scripttech04htm

3 of 5 722013 1251 πmicro

κάτω τρία βοτσαλάκια και αυτό συνεχιζόταν microέχρι να χάσει οπότε

ξεκινούσε ο δεύτερος παίκτης Όταν τελείωναν όλοι οι παίκτες

τελείωνε ο πρώτος γύρος Νικητής ήταν αυτός που κέρδιζε και

στους τέσσερις γύρους Τα laquoπεντάλιθαraquo αντιστοιχούν στα σηmicroερινά

πεντόβολα και συνηθίζεται να παίζεται ακόmicroα και σήmicroερα στην

Κέρκυρα και στη Ζάκυνθο αλλά και σε άλλες περιοχές της ∆υτικής

Ελλάδας Και στην Κρήτη όmicroως τα ίδια παιχνίδια επιβίωναν microέχρι

πρόσφατα πριν από λίγες δεκαετίες όταν ακόmicroη τα χωριά είχαν

πολλούς κατοίκους και φυσικά αρκετά microικρά παιδιά Όλα αυτά τα

τυχερά παιχνίδια τα laquoπεντάλιθαraquo (πεντόβολα) τα laquomicroονά-ζυγάraquo και

οι laquoπεσσοίraquo οι laquoκύβοιraquo (ζάρια) αποτελούσαν και στην αρχαία

Ελλάδα πειρασmicroό για microικρούς και microεγάλους

Πεσσεία

Συmicroπεραίνουmicroε λοιπόν από τη σύγκριση ανάmicroεσα στα αρχαία

και τα σηmicroερινά παιχνίδια τα οποία παίζουν τα παιδιά του τόπου

microας ότι η αρχαία κληρονοmicroιά στον τοmicroέα αυτό συνεχίζεται σε

κάποιες περιοχές γιατί είναι πολλά τα παιχνίδια που διατηρούνται

microέχρι σήmicroερα ακόmicroη και microε ίδιες ή παρόmicroοιες ονοmicroασίες

Στα νεότερα χρόνια αναγνωρίστηκε η τεράστια σηmicroασία του

παιχνιδιού και απέκτησε σηmicroαντική θέση στο πρόγραmicromicroα αγωγής

των παιδιών Όλοι οι σύγχρονοι παιδαγωγοί τονίζουν την

παιδαγωγική του αξία και τη συmicroβολή του στην ολόπλευρή

ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού Παρrsquo όλα αυτά ενώ

Η εκmicroετάλλευση των παιδιών http3gym-chanionchanschgroldsitetetradiotetradio2scripttech04htm

4 of 5 722013 1251 πmicro

στην αρχαία Ελλάδα τα παιδιά διασκέδαζαν ελεύθερα παίζοντας

χωρίς άγχος στη σηmicroερινή εποχή τα πράγmicroατα άλλαξαν Τα

παιχνίδια έχουν αντικατασταθεί από την ανεξέλεγκτη

παρακολούθηση των τηλεοπτικών προγραmicromicroάτων και τη χρήση

ηλεκτρονικών υπολογιστών Αυτό έχει ως αποτέλεσmicroα τα σηmicroερινά

παιδιά να έχουν χάσει την αθωότητα τον αυθορmicroητισmicroό και το

αίσθηmicroα της συλλογικότητας Το φαινόmicroενο αυτό απασχολεί

πολλούς ειδικούς όπως παιδαγωγούς ιατρούς ψυχολόγους

κοινωνιολόγους και γίνονται επανειληmicromicroένα συζητήσεις και

έρευνες προκειmicroένου να εντοπιστούν τα αίτια του φαινοmicroένου να

αποδοθούν ευθύνες και να βρεθούν λύσεις

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Anne Pearson Η Αρχαία Ελλάδα Εκδόσεις Αστέρη

∆ελασθάνη σε συνεργασία microε το Βρετανικό Μουσείο του

Λονδίνου

1

Πωλ Φωρ Η καθηmicroερινή ζωή στην Αρχαία Ελλάδα2

Haydn Middleton Οι γυναίκες στην Αρχαία Ελλάδα εκδόσεις

ΣΑΒΒΑΛΑΣ

3

Πέπης ∆αράκη Οmicroαδικά παιχνίδια των παιδιών microας εκδόσεις

Gutenberg

4

Στέλιος ∆ανδουλάκης

Γ1

Το Τετράδιο των microαθητών του 4ου Γυmicroνασίου Χανίων Επιστήmicroη και Τεχνολογία

Η εκmicroετάλλευση των παιδιών http3gym-chanionchanschgroldsitetetradiotetradio2scripttech04htm

5 of 5 722013 1251 πmicro

κάτω τρία βοτσαλάκια και αυτό συνεχιζόταν microέχρι να χάσει οπότε

ξεκινούσε ο δεύτερος παίκτης Όταν τελείωναν όλοι οι παίκτες

τελείωνε ο πρώτος γύρος Νικητής ήταν αυτός που κέρδιζε και

στους τέσσερις γύρους Τα laquoπεντάλιθαraquo αντιστοιχούν στα σηmicroερινά

πεντόβολα και συνηθίζεται να παίζεται ακόmicroα και σήmicroερα στην

Κέρκυρα και στη Ζάκυνθο αλλά και σε άλλες περιοχές της ∆υτικής

Ελλάδας Και στην Κρήτη όmicroως τα ίδια παιχνίδια επιβίωναν microέχρι

πρόσφατα πριν από λίγες δεκαετίες όταν ακόmicroη τα χωριά είχαν

πολλούς κατοίκους και φυσικά αρκετά microικρά παιδιά Όλα αυτά τα

τυχερά παιχνίδια τα laquoπεντάλιθαraquo (πεντόβολα) τα laquomicroονά-ζυγάraquo και

οι laquoπεσσοίraquo οι laquoκύβοιraquo (ζάρια) αποτελούσαν και στην αρχαία

Ελλάδα πειρασmicroό για microικρούς και microεγάλους

Πεσσεία

Συmicroπεραίνουmicroε λοιπόν από τη σύγκριση ανάmicroεσα στα αρχαία

και τα σηmicroερινά παιχνίδια τα οποία παίζουν τα παιδιά του τόπου

microας ότι η αρχαία κληρονοmicroιά στον τοmicroέα αυτό συνεχίζεται σε

κάποιες περιοχές γιατί είναι πολλά τα παιχνίδια που διατηρούνται

microέχρι σήmicroερα ακόmicroη και microε ίδιες ή παρόmicroοιες ονοmicroασίες

Στα νεότερα χρόνια αναγνωρίστηκε η τεράστια σηmicroασία του

παιχνιδιού και απέκτησε σηmicroαντική θέση στο πρόγραmicromicroα αγωγής

των παιδιών Όλοι οι σύγχρονοι παιδαγωγοί τονίζουν την

παιδαγωγική του αξία και τη συmicroβολή του στην ολόπλευρή

ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού Παρrsquo όλα αυτά ενώ

Η εκmicroετάλλευση των παιδιών http3gym-chanionchanschgroldsitetetradiotetradio2scripttech04htm

4 of 5 722013 1251 πmicro

στην αρχαία Ελλάδα τα παιδιά διασκέδαζαν ελεύθερα παίζοντας

χωρίς άγχος στη σηmicroερινή εποχή τα πράγmicroατα άλλαξαν Τα

παιχνίδια έχουν αντικατασταθεί από την ανεξέλεγκτη

παρακολούθηση των τηλεοπτικών προγραmicromicroάτων και τη χρήση

ηλεκτρονικών υπολογιστών Αυτό έχει ως αποτέλεσmicroα τα σηmicroερινά

παιδιά να έχουν χάσει την αθωότητα τον αυθορmicroητισmicroό και το

αίσθηmicroα της συλλογικότητας Το φαινόmicroενο αυτό απασχολεί

πολλούς ειδικούς όπως παιδαγωγούς ιατρούς ψυχολόγους

κοινωνιολόγους και γίνονται επανειληmicromicroένα συζητήσεις και

έρευνες προκειmicroένου να εντοπιστούν τα αίτια του φαινοmicroένου να

αποδοθούν ευθύνες και να βρεθούν λύσεις

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Anne Pearson Η Αρχαία Ελλάδα Εκδόσεις Αστέρη

∆ελασθάνη σε συνεργασία microε το Βρετανικό Μουσείο του

Λονδίνου

1

Πωλ Φωρ Η καθηmicroερινή ζωή στην Αρχαία Ελλάδα2

Haydn Middleton Οι γυναίκες στην Αρχαία Ελλάδα εκδόσεις

ΣΑΒΒΑΛΑΣ

3

Πέπης ∆αράκη Οmicroαδικά παιχνίδια των παιδιών microας εκδόσεις

Gutenberg

4

Στέλιος ∆ανδουλάκης

Γ1

Το Τετράδιο των microαθητών του 4ου Γυmicroνασίου Χανίων Επιστήmicroη και Τεχνολογία

Η εκmicroετάλλευση των παιδιών http3gym-chanionchanschgroldsitetetradiotetradio2scripttech04htm

5 of 5 722013 1251 πmicro

στην αρχαία Ελλάδα τα παιδιά διασκέδαζαν ελεύθερα παίζοντας

χωρίς άγχος στη σηmicroερινή εποχή τα πράγmicroατα άλλαξαν Τα

παιχνίδια έχουν αντικατασταθεί από την ανεξέλεγκτη

παρακολούθηση των τηλεοπτικών προγραmicromicroάτων και τη χρήση

ηλεκτρονικών υπολογιστών Αυτό έχει ως αποτέλεσmicroα τα σηmicroερινά

παιδιά να έχουν χάσει την αθωότητα τον αυθορmicroητισmicroό και το

αίσθηmicroα της συλλογικότητας Το φαινόmicroενο αυτό απασχολεί

πολλούς ειδικούς όπως παιδαγωγούς ιατρούς ψυχολόγους

κοινωνιολόγους και γίνονται επανειληmicromicroένα συζητήσεις και

έρευνες προκειmicroένου να εντοπιστούν τα αίτια του φαινοmicroένου να

αποδοθούν ευθύνες και να βρεθούν λύσεις

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Anne Pearson Η Αρχαία Ελλάδα Εκδόσεις Αστέρη

∆ελασθάνη σε συνεργασία microε το Βρετανικό Μουσείο του

Λονδίνου

1

Πωλ Φωρ Η καθηmicroερινή ζωή στην Αρχαία Ελλάδα2

Haydn Middleton Οι γυναίκες στην Αρχαία Ελλάδα εκδόσεις

ΣΑΒΒΑΛΑΣ

3

Πέπης ∆αράκη Οmicroαδικά παιχνίδια των παιδιών microας εκδόσεις

Gutenberg

4

Στέλιος ∆ανδουλάκης

Γ1

Το Τετράδιο των microαθητών του 4ου Γυmicroνασίου Χανίων Επιστήmicroη και Τεχνολογία

Η εκmicroετάλλευση των παιδιών http3gym-chanionchanschgroldsitetetradiotetradio2scripttech04htm

5 of 5 722013 1251 πmicro