Ανάπτυξη στο Μαρκόπουλο:

Η περίπτωση των έξι εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας

από αεριοποίηση βιομάζας.

του Σταμάτη Αρναούτη

Τα τελευταία χρόνια, μαζί με τα μνημόνια, μας ήρθε και η “πράσινη ανάπτυξη” που

βασίζεται στην εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Στο πλαίσιο

αυτό, η Γαιοδυναμική Άρτεμις Εννέα ΕΠΕ και ο Ηλίας Κουλουκάκος έχουν κάνει αίτηση

για την δημιουργία συνολικά έξι μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από

αεριοποίηση βιομάζας, στον ΒΙΠΑ Μαρκόπουλου. Κάθε μονάδα θα είναι εγκατεστημένης

ισχύος 1 MW. Φορέας υλοποίησης αυτών των μονάδων είναι η D+OS Energy σε

συνεργασία με την αγγλική εταιρεία Berman Bes, ενώ οι δύο παραπάνω αναφερόμενοι

έχουν το ρόλο των επενδυτικών φορέων ειδικού σκοπού (SPV).

Όπως αναφέρεται μέσα στην ιστοσελίδα της D+OS Energy, στόχος είναι, οι

επενδυτικοί φορείς να καλύψουν το 38% των κεφαλαίων που απαιτούνται για την

εγκατάσταση της μονάδας. Στην προσπάθεια της λοιπόν να βρει τα κεφάλαια που

χρειάζεται για την κατασκευή τους, ψάχνει επενδυτές, υποσχόμενη αποδόσεις κοντά στο

65%. Όλα αυτά βέβαια, χωρίς καμία δέσμευση από την εταιρεία, καθώς δεν απαιτείται

από τη μεριά της κατάθεση μελέτης σκοπιμότητας και επιχειρηματικού σχεδίου, λόγω

του ότι δεν χρειάζεται άδεια παραγωγής από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ),

γιατί όπως είπαμε και παραπάνω, κάθε μονάδα θα είναι 1 MW.

Η εταιρεία δεν έχει εξασφαλίσει ακόμα κάποια αδειοδότηση για κάποια μονάδα (έχει

υποβάλλει συνολικά αιτήσεις για 12 ίδιες μονάδες στην Αττική) για τις οποίες δεν

χρειάζεται, αλλά ούτε και μπορεί, να κριθεί αν έχει την επιστημονική και τεχνική

επάρκεια, καθώς και την οικονομική δυνατότητα να τις κατασκευάσει. Προσπαθεί λοιπόν

να πουλήσει κάτι που δεν υπάρχει, αλλά ούτε είναι και σίγουρο ότι θα υπάρξει. Σε αυτή

την προσπάθεια που κάνει, έχει σύμμαχο και την κυβέρνηση, η οποία λόγω της

δέσμευσης που έχει από την κοινοτική οδηγία “20-20-20” (20% μείωση των εκπομπών

αερίων του θερμοκηπίου, 20% της συνολικής παραγωγής ενέργειας να προέρχεται από

ΑΠΕ και όλα αυτά μέχρι το 2020), έχει θέσει προνομιακές τιμές εξαγοράς, από την ΔΕΗ,

της ενέργειας που παράγεται από ιδιωτικές μονάδες ΑΠΕ. Όλο αυτό βέβαια καταλήγει

στην οικονομική επιβάρυνση όλων μας.

Στο σημείο αυτό, τίθενται κάποια ερωτήματα, που ίσως πρέπει να απευθυνθούν προς

τους υπεύθυνους, για να λάβουν απαντήσεις, αλλά και σε όσους θέλουν να επενδύσουν

σε τέτοια έργα, σαν τροφή για σκέψη. Όπως είπαμε παραπάνω, η εταιρεία δεν έχει

καταφέρει να πάρει αδειοδότηση για κάποια από τις μονάδες για τις οποίες έχει

υποβάλλει αίτηση. Δεν θα έπρεπε, με κάποιο τρόπο, οι υποψήφιοι επενδυτές, για τα

μερίδια που μοιράζει η εταιρεία, να προστατεύονται, όσο αυτό είναι δυνατόν, από την

περίπτωση να μην γίνει τελικά τίποτα και να χάσουν τα λεφτά τους; Ας μην ξεχνάμε ότι

βρισκόμαστε σε μια περίοδο που πολλά ακούγονται για “κούρεμα” καταθέσεων στις

τράπεζες, οπότε τέτοιες “επενδυτικές” ευκαιρίες φαντάζουν ιδιαίτερα ελκυστικές στα

μάτια όσων έχουν ακόμη κάποια χρήματα στην άκρη και δεν θέλουν να τα χαρίσουν

στους τραπεζίτες. Δεν θα έπρεπε λοιπόν, μια εταιρεία, που ζητάει από κάποιους να

επενδύσουν τα χρήματά τους, να ελέγχεται, με βάση τα κριτήρια που απαιτούνται να

εκπληρώνει για να πάρει άδεια παραγωγής, ανεξάρτητα του μεγέθους ισχύος της

μονάδας; Πιστεύω ότι ένας, τέτοιου είδους, έλεγχος θα έδινε τα εχέγγυα και θα περιόριζε

τις πιθανότητες να χάσει ο κόσμος τα χρήματά του, γιατί τουλάχιστον θα ήταν

πιστοποιημένο, ότι η εταιρεία έχει την επιστημονική και τεχνική επάρκεια αλλά και την

οικονομική δυνατότητα για την κατασκευή και λειτουργία του έργου.

Από την άλλη, όταν μια εταιρεία ζητάει αδειοδότηση για ένα έργο το οποίο θα έχει

επιπτώσεις στο περιβάλλον (έστω και αμελητέες, όπως ισχυρίζεται) και θέλει τη

συναίνεση της τοπικής κοινωνίας, πως μπορεί αυτή η κοινωνία να είναι σίγουρη για τις

προθέσεις της εταιρείας, όταν δεν υπάρχει ο στοιχειώδης έλεγχος, όπως περιγράφηκε

παραπάνω; Πώς μπορεί να ξέρει, η κοινωνία, ότι η εταιρεία δεν θα παραχωρήσει αύριο

την άδεια σε κάποιον “Μπόμπολα” που ενδεχόμενα θα μετατρέψει την περιοχή σε

“Σκουριές”;

Η κυβέρνηση, στο όνομα της ανάπτυξης – πράσινης, αλλά όχι μόνο – και των

επενδύσεων, έχει αφήσει ακάλυπτους τους μικροεπενδυτές και τις τοπικές κοινωνίες

(θέλω να πιστεύω ότι δεν έγινε σκόπιμα, αν και δυσκολεύομαι), στις ορέξεις κάθε είδους

μεγαλοεπενδυτή, ο οποίος μπορεί να αλωνίζει χωρίς κανένα έλεγχο, καλυπτόμενος

μάλιστα πίσω από μια εικονική “πλαστή” νομιμότητα. Σίγουρα υπάρχει κενό νόμου, το

οποίο θα πρέπει να καλυφθεί, το συντομότερο, για να μη βρεθούμε, σαν κοινωνία,

μπροστά σε νέα Κερατέα ή Χαλκιδική, αλλά και να προστατευτούν, ειδικά σε αυτή την

κρίσιμη στιγμή, όσοι επενδύσουν τα χρήματά τους σε τέτοιες προσπάθειες.

Ένας άλλος τομέας είναι η προμήθεια βιομάζας, από ξύλο, όπως τουλάχιστον

διατείνεται η εταιρεία, για την λειτουργία των μονάδων. Αντιγράφω από την ιστοσελίδα

της D+OS Energy: “Η ξυλεία είναι ένα προϊόν ελλειμματικό εδώ και δεκαετίες στη διεθνή

αγορά. Τα αποθέματα μειώνονται ενώ η ζήτηση αυξάνει. Συνέπεια αυτού, είναι η σταθερά

ανοδική απόδοση, όσων επένδυσαν στο ξύλο και τα υποπροϊόντα του. Μια άνοδος που

αναμένεται να συνεχιστεί, όσο η ζήτηση και η προσφορά παραμένουν σε αντίθετη

πορεία.” Σε άλλο σημείο αναφέρει: “Η D+OS Energy και η forestry fund ΕΠΕ, παρέχουν

τη δυνατότητα συμμετοχής στο συγκεκριμένο προϊόν (βιομάζα), σε όσους επενδυτές

επιθυμούν μια σίγουρη και σταθερή επένδυση πλησίον του 20%.” Από τα παραπάνω

είναι νομίζω προφανές ότι το ενδιαφέρον της εταιρείας είναι το χρηματιστηριακό προϊόν.

Το σύστημα που έχει “στήσει” θυμίζει έντονα πυραμίδα. Η ιστοσελίδα και τα έντυπα της,

λειτουργώντας σαν παπαγαλάκια, διαφημίζουν ένα προϊόν άυλο – καμία καλλιέργεια δεν

έχει υλοποιηθεί ακόμα, αλλά ούτε και δέσμευση καλλιεργήσιμης έκτασης έχει γίνει – με

σκοπό την προσέλκυση επενδυτών που θέλουν ιδιαίτερα ελκυστικές αποδόσεις. Από

εκεί και πέρα όμως, όπως και στην περίπτωση της ενεργειακής μονάδας, καμία

δέσμευση για την υλοποίηση του σχεδίου ή για την συνέχεια του έργου, σε περίπτωση

που η ζήτηση και η προσφορά αλλάξουν πορεία.

Πέραν αυτού, πρέπει να δούμε και την εταιρεία με την οποία συνεργάζεται. Η forestry

fund είναι ένα παγκόσμιο επενδυτικό κεφάλαιο, με έδρα τις Παρθένες Νήσους, που

επενδύει σε εκτάσεις για ενεργειακές καλλιέργειες. Ήδη πολλές φωνές σε όλο τον κόσμο

έχουν υψωθεί εναντίον της πρακτικής επέκτασης των “ενεργειακών καλλιεργειών” έναντι

των κλασσικών καλλιεργειών. Μια πρακτική που οδηγεί παγκόσμια στην μείωση των

παραγόμενων προϊόντων πρωτογενούς τομέα και την αντίστοιχη αύξηση των τιμών

τους.

Εδώ στην Ελλάδα η D+OS Energy συνεργάζεται, όπως λέει η ίδια, με το παράρτημα

Λουξεμβούργου της forestry fund. Στα σχέδια της εταιρείας είναι να βρουν 300.000

στρέμματα σε πρώτη φάση και 800.000 σε επόμενη, στους νομούς Αττικής, Βοιωτίας,

Εύβοιας και Φθιώτιδας. Θεωρώ ότι η συγκυρία είναι με το μέρος τους. Και αν στην

Αττική αποδειχθεί ίσως, πολύ δύσκολο να συγκεντρώσουν μεγάλες εκτάσεις, στην

υπόλοιπη Ελλάδα δεν νομίζω να δυσκολευτούν ιδιαίτερα. Τα στοιχεία λένε ότι

τουλάχιστον το 60% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων είναι υποθηκευμένα σε δάνεια που

είχαν πάρει οι αγρότες από την ΑΤΕ. Αγροτικά δάνεια, που όμως, μετά την απορρόφηση

της ΑΤΕ από την τράπεζα Πειραιώς, μετατράπηκαν σε εμπορικά. Ουσιαστικά όλες αυτές

οι εκτάσεις κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή να καταλήξουν στην ιδιοκτησία της τράπεζας,

η οποία στη συνέχεια θα τις “αξιοποιήσει” για καλλιέργειες ενεργειακών φυτών και

φωτοβολταϊκών.

Η περιοχή των Μεσογείων, από την αρχαιότητα, ήταν εύφορη γη γνωστή για τα

αμπέλια της και τις ελιές της. Ο συνδυασμός των ορεινών όγκων και της θάλασσας, την

έκαναν περιζήτητη, τόσο για το τοπίο της όσο και για το κλίμα της. Στην νεώτερη

Ελλάδα, οι αγροτικοί και αμπελουργικοί συνεταιρισμοί της περιοχής είναι από τους πιο

παλιούς που υπάρχουν σε όλη την επικράτεια, δείγμα της σπουδαιότητας που είχαν για

τους ντόπιους οι καλλιέργειες. Οι νεώτερες γενιές πλέον, έχουν δημιουργήσει πολλά

ιδιωτικά οινοποιεία και έχουν σκύψει με ιδιαίτερη επιμονή, υπομονή και αγάπη πάνω

από την καλλιέργεια του αμπελιού και την οινοποίηση. Αποτέλεσμα, οι πολλές τιμητικές

διακρίσεις και έπαινοι, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, για τα κρασιά που

παράγουν.

Από την άλλη, η πολιτική ηγεσία, σε συνεργασία με τοπικούς παράγοντες και

συμφέροντα, έχει κάνει μεγάλες προσπάθειες, ειδικά από την μεταπολίτευση και δώθε,

να αλλάξει εντελώς τον χαρακτήρα της περιοχής. Θα έλεγε κανείς, ότι ειδικά με την

γιγάντωση που έχει επέλθει στον αστικό ιστό, από το 1950 και μετά, ο κάμπος των

Μεσογείων, είναι, ή καλύτερα πρέπει να είναι, ο πνεύμονας και η ανάσα της Αθήνας. Με

την κατάσταση μάλιστα που έχει δημιουργηθεί στην δυτική Αττική, κάτι τέτοιο πρέπει να

θεωρείται επιβεβλημένο. Αντί γι αυτό, έχουμε την εγκατάσταση του αεροδρομίου, που

είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας ρύπανσης της περιοχής, σε συνδυασμό με τους δύο

μεγάλους άξονες, Αττική οδό και λεωφόρο Μαραθώνος, που έχουν αποκόψει τη ροή

των νερών από τα βουνά προς τον κάμπο – καθοριστικό παράγοντα για την γονιμότητα

της γης – και έχουν προσθέσει στο ευρετήριο των ρύπων, που πλέον ανιχνεύονται στο

έδαφος και τον αέρα της περιοχής, ονόματα που μέχρι πριν λίγα χρόνια δεν είχαμε

ακούσει ποτέ. Παράλληλα η προσπάθεια να γίνουν στην περιοχή δύο μεγάλες

χωματερές – στην Κερατέα και το Γραμματικό – καθώς και εργοστάσια καύσης

απορριμμάτων, έχουν ξεσηκώσει κύμα αντιδράσεων από τους κατοίκους της περιοχής,

που σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνουν στο σημείο των βίαιων συγκρούσεων. Η

δυσπιστία που υπάρχει πλέον, όχι μόνο προς την κεντρική εξουσία, αλλά πολλές φορές

και για τις επιδιώξεις της τοπικής αυτοδιοίκησης, φθάνει στα όρια του παραλογισμού και

ίσως όχι άδικα. Οι κάτοικοι αγαπούν τον τόπο τους και βλέπουν καθημερινά το

περιβάλλον και το επίπεδο διαβίωσής τους να υποβαθμίζεται.

Μετά λοιπόν από την “επέλαση” των φωτοβολταϊκών, η οποία είναι ακόμα σε εξέλιξη,

και κατά τη διάρκειά της έχουμε ήδη δει μεγάλες εκτάσεις, ακόμα και πολύ εύφορες και

παραγωγικές, να μετατρέπονται σε “λαμπογυάλια”, μια νέα “επενδυτική” πρόταση

μοιάζει να απειλεί τον κάμπο των Μεσογείων αλλά και την ευρύτερη περιοχή της

Ανατολικής Αττικής. Η πιθανότητα μεγάλες εκτάσεις να καταλήξουν να γίνουν

ενεργειακές καλλιέργειες μίσχανθου, ευκαλύπτου και αγριαγκινάρας, είναι αυξημένη.

Είναι όμως μια κίνηση, η οποία δεν έχει μελετηθεί επισταμένα κατά πόσον έχει

επιπτώσεις στο περιβάλλον. Υπάρχουν κάποιες έρευνες που αναφέρουν ότι με την

μονοκαλλιέργεια σε μεγάλες εκτάσεις, αυτών των ειδών, υπάρχει αύξηση εκπομπών

αερίων του θερμοκηπίου, όπως το μεθάνιο και οξείδια του αζώτου, αλλά πέραν τούτου

τίποτα άλλο δεν έχει μελετηθεί, ειδικά για τα δύο είδη, μίσχανθο και ευκάλυπτο, που δεν

είναι γηγενή, αλλά έχουν εισαχθεί από άλλες ηπείρους.

Πιστεύω ότι η έλλειψη ενός ολοκληρωμένου αναπτυξιακού σχεδίου, σε επίπεδο

δήμου καταρχήν, αλλά και της περιοχής των Μεσογείων γενικότερα, σε δεύτερο στάδιο,

είναι κάτι περισσότερο από εμφανής. Είναι αυτή ακριβώς η έλλειψη η οποία επιτρέπει

στον κάθε τυχάρπαστο “επενδυτή” ή πολιτικό να έρχεται εδώ και να προτείνει μια

“χρυσή ευκαιρία” ανάπτυξης και ευημερίας όλων μας. Πρέπει λοιπόν να αποφασίσουμε

τι είδους ανάπτυξη θέλουμε. Οι παλιοί λέγανε, αναφερόμενοι στην περιοχή, ότι ο

Υμηττός χωρίζει την κοιλάδα του πνεύματος (Αθήνα) από την κοιλάδα του

οινοπνεύματος (Μεσόγεια). Μήπως είμαστε μπροστά σε μια ολική αναμόρφωση του

χαρακτήρα της περιοχής; Κι αν ναι, ποιος αποφασίζει για κάτι τέτοιο; Δεν θα έπρεπε και

εμείς (οι κάτοικοι αυτής της περιοχής) να έχουμε λόγο;