ΖΑΖΕΝ ΓΙΟΤΖΙΝΚΙ Κέιζαν Τζόκιν (1268 – 1325)

Το ζαζέν επιτρέπει απλώς στους ανθρώπους να φωτίσουν το νου και να βρουν ανάπαυση στη θεμελιώδη ικανότητα τους. Αυτό ονομάζεται εμφάνιση του αρχικού προσώπου και αποκάλυψη του τοπίου του βασικού εδάφους. Ενώ είμαστε αποσπασμένοι, ο νους και το σώμα εγκαταλείπονται, είτε είμαστε κα-θιστοί είτε ξαπλωμένοι. Επομένως δε σκεφτόμαστε το καλό ή το κακό και μπορούμε να υπερβούμε το συνηθισμένο και το ιερό, να περάσουμε πέρα από όλες τις ιδέες της πλάνης και της φώτισης, να εγκαταλείψουμε εντελώς τα δεσμά των αισθανόμενων υπάρξεων και των Βουδών.Έτσι βάζοντας ένα τέλος σε όλες τις έγνοιες, απορρίπτοντας όλες τις προσκολλήσεις, μην κάνοντας απολύτως τίποτε, με τις έξι αισθήσεις αδρανείς — τι είναι αυτό, που το όνομα του δεν έγινε ποτέ γνωστό, που δεν μπορεί να θεωρηθεί σώμα, δεν μπορεί να θεωρηθεί νους; Όταν προσπαθείτε να το σκεφθείτε, η σκέψη εξαφανίζεται. όταν προσπαθείτε να μιλήσετε γι' αυτό, τα λόγια τελειώνουν. Σαν ανόητο, σαν αδαές, ψηλό σαν βουνό, βαθύ σαν ωκεανός, χωρίς να δείχνει την κορυφή ή τα αόρατα βάθη — λάμποντας χωρίς σκέψη, η πηγή γίνεται σαφής με σιωπηλή εξήγηση.Καταλαμβάνοντας τον ουρανό και τη γη, μόνο ολόκληρο το σώμα του ανθρώπου εκδηλώνεται . ένα πρόσωπο απροσμέτρητου μεγαλείου — σαν κάποιος που έχει πεθάνει ολοκληρωτικά, που τα μάτια του δε σκιάζονται από τίποτε, που τα πόδια του δε στηρίζονται σε τίποτε — πού μπορεί να υπάρξει οποιαδήποτε σκόνη; Τι είναι φράγμα; Το καθαρό νερό δεν είχε ποτέ μπροστά ή πίσω, ο χώρος δε θα έχει ποτέ μέσα και έξω. Μέσα στην κρυστάλλινη καθαρότητα και στη φυσική ακτινοβολία, πριν χωριστεί η μορφή και η κενότητα, πώς μπορεί να υπάρξει αντικείμενο και γνώση;Αυτό ήταν πάντα μαζί μας, αλλά ποτέ δεν είχε όνομα. Ο τρίτος πατριάρχης, ο μεγάλος δάσκαλος, προσωρινά το αποκαλούσε νου. ο σεβάσμιος Ναγκάρτζουνα προσωρινά το ονόμαζε σώμα — βλέποντας την ουσία και τη μορφή όλων των φωτισμένων, εκδηλώνοντας τα σώματα όλων των Βουδών, αυτό, συμβολιζόμενο με την πανσέληνο, δεν έχει έλλειψη ούτε υπερβολή. Είναι αυτός ο νους που είναι η ίδια η φώτιση. το φως του νου αστράφτει στο παρελθόν και λάμπει στο παρόν. Κυριαρχώντας το μαγικό σύμβολο του Ναγκάρτζουνα, πετυχαίνοντας τη συγκέντρωση όλων των Βουδών, ο νους δεν έχει σημάδι δυαδικότητας, αν και τα σώματα διαφέρουν στην εμφάνιση. Μόνο νους, μόνο σώμα — το θέμα δεν είναι η διαφορά και η ομοιότητα τους. ο νους μεταβάλλεται σε σώμα και όταν το σώμα εμφανίζεται, η διαφορά και η ομοιότητα διακρίνονται. Αμέσως μόλις το ένα κύμα κινείται, δέκα χιλιάδες κύματα ακολουθούν. τη στιγμή που προβάλλει η νοητική διάκριση, μυριάδες πράγματα εμφανίζονται. Αυτό σημαίνει ότι τα τέσσερα κύρια στοιχεία και οι πέντε συσσωρεύσεις τελικώς συνδυάζονται, τα τέσσερα άκρα και οι πέντε αισθήσεις ξαφνικά εμφανίζονται και ούτω καθεξής μέχρι τα τριάντα έξι μέρη του σώματος, ο δωδεκαπλός αιτιώδης δεσμός. η δόμηση κυλάει, δημιουργώντας συνέχιση — αυτή υπάρχει μόνο εξαιτίας του συνδυασμού πολλών στοιχείων.Συνεπώς ο νους είναι σαν το νερό του ωκεανού, το σώμα είναι σαν τα κύματα. Όπως δεν υπάρχουν κύματα χωρίς νερό ούτε και νερό χωρίς κύματα, έτσι το νερό και τα κύματα δεν είναι χωριστά, η κίνηση και η ακινησία δεν είναι διαφορετικές. Γι' αυτό έχει ειπωθεί: «Το αληθινό πρόσωπο έρχεται και φεύγει, ζει και πεθαίνει — το άφθαρτο σώμα των τεσσάρων στοιχείων και των πέντε συσσωρεύσεων».

Το ζαζέν, λοιπόν, προχωράει ίσια μέσα στον ωκεανό της φώτισης, εκδηλώνοντας έτσι το σώμα όλων των Βουδών. Ο έμφυτος, ασύλληπτος καθαρός νους ξαφνικά αποκαλύπτεται και το αρχικό φως τελικά λάμπει παντού. Δεν υπάρχει αύξηση ή μείωση στον ωκεανό και τα κύματα ποτέ δε γυρνούν πίσω. Επομένως οι φωτισμένοι εμφανίστηκαν στον κόσμο για τον μοναδικό σημαντικό σκοπό να κάνουν τους ανθρώπους να αντιληφθούν τη γνώση και το όραμα της φώτισης. Και είχαν μια γαλήνια, άψογη λεπτοφυή τέχνη, που ονομάζεται ζαζέν . είναι η κατάσταση της απορρόφησης, που είναι ο βασιλιάς όλων των καταστάσεων συγκέντρωσης. Αν αναπαυθείτε για μια φορά σε αυτή την απορρόφηση, τότε φωτίζετε άμεσα το νου — έτσι καταλαβαίνουμε ότι είναι η κύρια πύλη για το δρόμο προς τη φώτιση.Εκείνοι που επιθυμούν να φωτίσουν το νου θα πρέπει να εγκαταλείψουν την μπερδεμένη γνώση και την ερμηνεία, να απορρίψουν τόσο τις συμβατικές όσο και τις βουδιστικές αρχές, να αποκόψουν όλες τις απατηλές αισθήσεις και να εκδηλώσουν έναν αληθινά πραγματικό νου — τότε τα σύννεφα της πλάνης θα σκορπίσουν και η σελήνη του νου θα λάμψει ξανά.Ο Βούδας είπε: «Η γνώση και η σκέψη είναι, σαν να στέκεστε έξω από την πόρτα. το κάθισμα σε διαλογισμό είναι σαν να επιστρέφετε σπίτι για να καθίσετε γαλήνιοι». Πόσο αληθινό είναι αυτό! Όσο γνωρίζετε και σκέφτεστε, οι απόψεις δεν παύουν και ο νους είναι ακόμη κολλημένος — γι' αυτό είναι σαν να βρίσκεται έξω από την πόρτα. Αλλά στον καθιστικό διαλογισμό, στο ζαζέν, το καθετί είναι σε ανάπαυση και εισχωρείτε παντού — αυτό είναι σαν να επιστρέφετε σπίτι σας για να καθίσετε γαλήνιοι.Οι οδύνες των πέντε συσκοτίσεων προέρχονται όλες από την άγνοια και άγνοια σημαίνει μη-κατανόηση του εαυτού. Το ζαζέν είναι κατανόηση του εαυτού. Ακόμη και όταν έχετε εξαλείψει τις πέντε συσκοτίσεις, αν δεν έχετε εξαλείψει την άγνοια, δεν είστε βούδας ή προπάτορας. Αν θέλετε να εξαλείψετε την άγνοια, το ζαζέν είναι το πιο ουσιαστικό μυστικό για να διακρίνετε το μονοπάτι.Ένας αρχαίος είπε: «Όταν η σύγχυση παύει, έρχεται η γαλήνη. όταν έρχεται η γαλήνη, η σοφία εμφανίζεται και όταν εμφανίζεται η σοφία, τότε γίνεται ορατή η πραγματικότητα». Αν θέλετε να θέσετε ένα τέλος στην πλάνη σας, πρέπει να σταματήσετε να σκέφτεστε το καλό και το κακό και πρέπει να εγκαταλείψετε κάθε εμπλοκή σε δραστηριότητα. η μη-σκέψη του νου και η μη-πράξη του σώματος είναι το πιο ουσιαστικό σημείο. Όταν οι απατηλές προσκολλήσεις τελειώνουν, η πλάνη σβήνει. Όταν η πλάνη σβήνει, η αμετάβλητη ουσία αποκαλύπτεται και έχετε πάντα σαφή επίγνωση της. Δεν είναι απόλυτη αταραξία. δεν είναι δραστηριότητα.Συνεπώς θα πρέπει να αποφεύγετε όλες τις τέχνες και τις δεξιοτεχνίες, τις ιατρικές συνταγές και την οιωνοσκοπία, καθώς και τα τραγούδια, το χορό και τη μουσική, τη διάσπαση, την ανόητη ομιλία, τις τιμές και το κέρδος. Παρ' όλο που η ποίηση και το τραγούδι μπορεί να είναι βοήθημα για το καθάρισμα του νου, και πάλι δε θα πρέπει να αρέσκεστε σε αυτά. η εγκατάλειψη της γραφής και της καλλιγραφίας είναι η ανώτερη προϋπόθεση των ανθρώπων του Τάο, ο καλύτερος τρόπος για την εναρμόνιση του νου.Δε θα πρέπει να προσκολλάστε επίσης στα όμορφα ρούχα ή στα βρώμικα κουρέλια. Τα όμορφα ρούχα προκαλούν απληστία και επίσης το φόβο της κλοπής — επομένως είναι εμπόδιο για εκείνον που βρίσκεται στην ατραπό. Η άρνηση τους όταν σας προσφέρονται για κάποιο λόγο, είναι μια αξιέπαινη πράξη που αναφέρεται ως παράδειγμα από την αρχαία εποχή. Ακόμη και αν συμβαίνει να έχετε όμορφα ρούχα, και πάλι μην ασχολείστε με τη φροντίδα τους. αν τα αρπάξουν κλέφτες, μην τους κυνηγήσετε ή μη λυπηθείτε για την απώλεια. Θα

πρέπει να φοράτε παλιά ρούχα, πλυμένα, μπαλωμένα και απόλυτα καθαρά. αν δεν απαλλαγείτε από τη βρωμιά, θα κρυώσετε και θα αρρωστήσετε — και αυτό επίσης προκαλεί εμπόδια στην ατραπό. Παρ' όλο που δεν πρέπει να αγωνιούμε για τη ζωή μας, αν τα ρούχα, η τροφή και ο ύπνος δεν είναι επαρκή, αυτό ονομάζεται τρεις ανεπάρκειες και αποτελεί αιτία θλίψης.Όλα τα έμψυχα όντα, τα σκληρά πράγματα και τα χαλασμένα πράγματα — ακάθαρτη τροφή — δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται. με γουργούρισμα και ανακάτεμα στην κοιλιά, ζέστη και ενόχληση του σώματος και του νου, θα υπάρχει δυσκολία στο ζαζέν. Μην προσκολλάστε στην καλή τροφή — όχι μόνο το σώμα και ο νους σας θα αισθάνονται άβολα, αλλά αυτό σημαίνει επίσης ότι έχετε ακόμη απληστία. Θα πρέπει να λαμβάνετε αρκετή τροφή για να συντηρηθείτε στη ζωή. μη νοιάζεστε για τη γεύση της. Αν κάθεστε σε διαλογισμό μετά το φαγητό, αυτό θα προκαλέσει ασθένεια. Ύστερα από μεγάλα ή μικρά γεύματα μην κάθεστε αμέσως σε διαλογισμό. αντι-θέτως αφήστε να περάσει λίγη ώρα. Γενικά οι περιπλανώμενοι μοναχοί θα πρέπει να είναι μετριοπαθείς στο φαγητό. αυτό σημαίνει να περιορίσετε τις μερίδες σας, να τρώτε δυο ή τρία μέρη του γεύματος και να αφήνετε το υπόλοιπο. Όλα τα συνήθη γιατρικά — σουσάμι, άγριες γλυκοπατάτες, κ.λπ. — μπορείτε να τα τρώτε. Αυτή είναι η ουσιαστική τεχνική συντονισμού του σώματος.Όταν κάθεστε σε ζαζέν μην ακουμπάτε σε τοίχο, σε διαλογιστικό στήριγμα ή σε παραβάν. Επίσης μην κάθεστε σε μέρος όπου κάνει ρεύμα ή σε ψηλό, εκτεθειμένο μέρος. Αυτά είναι αιτίες ασθένειας. Όταν κάθεστε σε διαλογισμό το σώμα σας μπορεί να μοιάζει ζεστό ή κρύο, άβολο ή άνετο, μερικές φορές άκαμπτο, άλλοτε χαλαρωμένο. μερικές φορές βαρύ, άλλοτε ελαφρύ και άλλοτε σε άγρυπνη εγρήγορση. Όλα αυτά συμβαίνουν επειδή η πνοή δεν είναι συντονισμένη και πρέπει να συντονιστεί. Ο τρόπος για το συντονισμό της πνοής είναι ο ακό-λουθος: ανοίξτε το στόμα, αφήνοντας την πνοή, μεγάλη ή σύντομη, να εναρμονιστεί βαθμιαία. παρακολουθήστε τη για λίγο. όταν επέλθει μια αίσθηση επίγνωσης, τότε η πνοή είναι καλά συντονισμένη. Ύστερα αφήστε την πνοή να περνάει με φυσικό τρόπο μέσω της μύτης.Ο νους μπορεί να φαίνεται σαν να βυθίζεται ή να ίπταται. μερικές φορές μοιάζει αδρανής, άλλοτε οξύς. Μερικές φορές μπορείτε να δείτε μέσα από το δωμάτιο τον εξωτερικό χώρο, άλλοτε μπορείτε να δείτε μέσα στο σώμα σας, ενώ άλλοτε μπορεί να δείτε μορφές των βουδών ή των μποντισάττβα. Μερικές φορές κατανοείτε γραφές ή πραγματείες. Τέτοια παράξενα πράγματα είναι ασθένειες εξαιτίας της έλλειψης αρμονίας ανάμεσα στην επίγνωση και στην πνοή. Όταν συμβεί αυτό, καθίστε με το νου να αναπαύεται [εστιασμένος] στα γόνατα σας. Αν ο νους βυθιστεί σε λήθαργο, στρέψτε τον στο σημείο ανάμεσα στα μάτια, εκεί που αρχίζουν τα μαλλιά (επτά εκατοστά πάνω από το κέντρο των φρυδιών). Αν ο νους περισπάται και σκορπίζεται, στρέψτε τον στην κορυφή της μύτης και στο κατώτερο υπογάστριο (τέσσερα εκατοστά κάτω από τον αφαλό). Όταν κάθεστε, πάντα να στρέφετε το νου στην αριστερή παλάμη. Όταν κάθεστε για πολλή ώρα, παρ' όλο που δε θα πιέζετε το νου να ηρεμήσει με τη βία, κατά φυσικό τρόπο δε θα διασκορπίζεται.Όσον αφορά τώρα στις αρχαίες διδασκαλίες, παρ' όλο που υπάρχουν παραδοσιακά μαθήματα για τη φώτιση του νου, μην τα διαβάζετε, μη γράφετε ή ακούτε υπερβολικά - η υπερβολή προκαλεί αναταραχή στο νου. Γενικώς καθετί που κουράζει το σώμα και το νου μπορεί να προκαλέσει ασθένεια. Μην κάθεστε σε μέρη που υπάρχουν φωτιές, πλημμύρες ή ληστές, ή κοντά στη θάλασσα, κοντά σε οινοπωλεία, σε πορνεία ή όπου υπάρχουν χήρες, παρθένες ή τραγουδίστριες. Μην τριγυρίζετε γύρω από βασιλιάδες, ανώτερους αξιωματούχους, άτομα της

εξουσίας, άτομα γεμάτα πάθος και επιθυμία για όνομα και φήμη ή κοντά σε παραμυθάδες. Όσον αφορά τις βουδιστικές λειτουργίες και τα μεγάλα σχέδια κατασκευής ναών, παρ' όλο που είναι καλά πράγματα, εκείνοι που εστιάζονται μόνο στο ζαζέν δε θα πρέπει να ασχολούνται με αυτά.Μην αρέσκεστε στο κήρυγμα και στη διδασκαλία, γιατί από αυτά προέρχονται περισπασμοί και διασκορπισμένες σκέψεις. Μην αρέσκεστε στα πλήθη και στην αναζήτηση μαθητών. Μη μελετάτε ούτε να εφαρμόζετε πολλά πράγματα ταυ-τόχρονα. Μην κάθεστε σε μέρη που είναι υπερβολικά φωτεινά ή σκοτεινά, υπερβολικά κρύα ή ζεστά, ή γύρω από εργάτες και ηθοποιούς. Μπορείτε να μένετε σε ένα μοναστήρι όπου υπάρχει ένας αληθινός δάσκαλος, βαθιά στα βουνά και στις κρυμμένες κοιλάδες. Τα τρεχούμενα νερά και τα δασωμένα βουνά είναι τα μέρη όπου μπορείτε να βαδίζετε σε διαλογισμό. δίπλα σε ρυάκια, κάτω από τα δέντρα, αυτά είναι μέρη για να καθαρίσετε το νου. Παρατηρήστε την παροδικότητα, ποτέ μην την ξεχνάτε. αυτό παρακινεί το άτομο να αναζητήσει τη φώτιση.Για να κάθεστε άνετα θα πρέπει να τοποθετήσετε ένα στρώμα και ο χώρος της άσκησης θα πρέπει να είναι καθαρός — πάντα να καίτε λιβάνι και να προσφέρετε άνθη: τα καλά πνεύματα θα προστατεύσουν την αληθινή διδασκαλία και επίσης οι βούδες και οι μποντισάττβα θα ρίξουν τη σκιά τους και θα χαρίσουν προστασία. Αν τοποθετήσετε εκεί το άγαλμα ενός βούδα, ενός μποντισάττβα ή ενός αγίου, κανένας κακόβουλος δαίμονας ή πνεύμα δε θα μπορεί να σας προσεγγίσει.Πάντα να εμμένετε στη μεγάλη ευσπλαχνία και να αφιερώνετε την απεριόριστη δύναμη του καθιστικού διαλογισμού σε όλα τα αισθανόμενα όντα. Μη γίνεστε περήφανοι, αλαζόνες ή στενόμυαλοι — αυτές είναι ιδιότητες των εξωτερικών και-συνηθισμένων ανθρώπων. Θυμηθείτε τον όρκο για το τέλος των θλίψεων, τον όρκο για την επίτευξη της φώτισης. Το να κάθεστε απλώς, χωρίς να κάνετε απολύτως τίποτε, αυτή είναι η ουσιαστική τεχνική για τη διείσδυση στο Ζεν. Πριν από το ζαζέν να πλένετε πάντα τα μάτια και τα πόδια σας. Με το σώμα και το νου σε άνεση, τη συμπεριφορά εναρμονισμένη, εγκαταλείψτε τα εγκόσμια αισθήματα και μην προσκολλάστε στα αισθήματα του Τάο.Παρ' όλο που δεν πρέπει κανείς να δείχνει απροθυμία για τη διδασκαλία, μη μιλάτε γι' αυτήν παρά μόνο όταν σας ρωτήσουν — ύστερα διατηρήστε τη γαλήνη σας στη διάρκεια τριών παρακλήσεων. συγκατατεθείτε μόνο αν υπάρξει τέταρτη ειλικρινής παράκληση. Από τα δέκα πράγματα που θα έπρεπε να πείτε, αφήστε απέξω τα εννέα. Ας μαζεύονται αράχνες γύρω από το στόμα σας, όπως σε έναν ανεμιστήρα το χειμώνα, όπως σε μια καμπάνα κρεμασμένη στον αέρα, η οποία δεν εξετάζει τον άνεμο που έρχεται από όλες τις κατευθύνσεις -αυτό είναι το χαρακτηριστικό των ανθρώπων του Τάο. Βαδίστε απλώς με βάση την αρχή της διδασκαλίας, μην ενδιαφέρεστε για το άτομο. προχωρήστε με βάση την ατραπό και μη συγχαίρετε τον εαυτό σας — αυτό είναι το πιο βασικό σημείο που πρέπει να θυμάστε.Το ζαζέν δεν ασχολείται με τη διδασκαλία, την πρακτική ή την πραγμάτωση και όμως περιέχει και τις τρεις αυτές όψεις. Είναι σαν να λέμε ότι το κριτήριο της πραγμάτωσης εξαρτάται από τη φώτιση — δεν είναι αυτό το πνεύμα του ζαζέν. Η διδασκαλία βασίζεται πάνω στην εξάλειψη του κακού και στην καλλιέργεια του αγαθού — δεν είναι αυτό το πνεύμα του ζαζέν. Αν και η διδασκαλία ενυπάρχει στο Ζεν, αυτή δεν είναι συνηθισμένη διδασκαλία. είναι άμεση υπόδειξη, απλή κοινοποίηση της οδού, ομιλία με ολόκληρο το σώμα. Τα λόγια δεν έχουν προτάσεις ή φράσεις. εκεί όπου οι ιδέες τελειώνουν και η λογική εξαντλείται, μια λέξη περιέχει και τις δέκα κατευθύνσεις. Και όμως ούτε μια μοναδική τρίχα δε

σηκώνεται — αυτή δεν είναι η αληθινή διδασκαλία των Βουδών και των φωτισμένων προγόνων;Παρ' όλο που μιλάμε για πρακτική, είναι πρακτική δίχως πράξη. Δηλαδή το σώμα δεν κάνει τίποτε, το στόμα δεν απαγγέλλει τίποτε, ο νους δε σκέφτεται τίποτε, οι έξι αισθήσεις είναι φυσικά αγνές και καθαρές, χωρίς να επηρεάζονται από τίποτε. Αυτή δεν είναι η δεκαεξαπλή πρακτική των βουδιστών μαθητών ούτε η δωδεκαπλή πρακτική εκείνων που φωτίστηκαν μέσω της κατανόησης της αιτιότητας ούτε οι έξι τρόποι της υπερβατικής άσκησης, με μυριάδες πράξεις σαν εκείνες που γίνονται από τους μποντισάττβα. γι' αυτό το να μην κάνετε απολύτως τίποτε ονομάζεται βουδότητα, κατάσταση της φώτισης.Το να αναπαύεστε απλώς στην απορρόφηση που δοκιμάζουν όλοι οι φωτισμένοι, το να περιφέρεστε παίζοντας με τις τέσσερις γαλήνιες και ευδαιμονικές ασκήσεις των μποντισάττβα, αυτή δεν είναι η βαθιά, ασύλληπτη πρακτική των Βουδών και των προγόνων;Παρ' όλο που μπορεί να μιλάμε για πραγμάτωση, αυτή είναι πραγμάτωση χωρίς πραγμάτωση, είναι η απορρόφηση στην ανώτερη συγκέντρωση, η κατάσταση επίγνωσης στην οποία ανακαλύπτετε τη γνώση της μη-γέννησης, όλη τη γνώση και την αυθόρμητη γνώση. είναι η πύλη της φώτισης μέσω της οποίας ανοίγεται η σοφία των πραγματωμένων, που προέκυψε από τη μέθοδο της άσκησης της μεγάλης άνεσης. Υπερβαίνει τα πρότυπα του ιερού και του συνηθισμένου, προχωράει πέρα από την αίσθηση της σύγχυσης και της κατανόησης. αυτή δεν είναι η πραγμάτωση της έμφυτης φώτισης;Επίσης το ζαζέν δεν ασχολείται με την πειθαρχία, τη συγκέντρωση ή τη σοφία, αλλά περιέχει και τις τρεις αυτές μαθητείες. Δηλαδή η πειθαρχία είναι για την παρεμπόδιση του λαθεμένου και το σταμάτημα του κακού. στο ζαζέν βλέπουμε την όλη ουσία ως μη-δυαδική. απορρίπτουμε τις μυριάδες φροντίδες και παρατάμε κάθε εμπλοκή. Όταν δεν ενδιαφέρεστε για τον βουδιστικό ή τον εγκόσμιο δρόμο, όταν ξεχνάτε τα αισθήματα σχετικά με την ατραπό, καθώς και τα εγκόσμια αι-σθήματα, όταν δεν υπάρχει επιβεβαίωση ή άρνηση, καλό ή κακό — τι μπορεί να σας εμποδίσει ή να σας σταματήσει; Αυτή είναι η άμορφη μαθητεία του νοητικού εδάφους.Συγκέντρωση σημαίνει αδιάσπαστη ενατένιση. στο ζαζέν απορρίπτουμε το σώμα και το νου, εγκαταλείπουμε τη σύγχυση και την κατανόηση, το αμετακίνητο και το ατάραχο, χωρίς δράση, χωρίς περιπλοκή. είμαστε σαν ένας ανόητος, σαν ένας χοντροκέφαλος, σαν ένα βουνό, σαν ένας ωκεανός. κανένα ίχνος κίνησης ή ακινησίας δεν εμφανίζεται — συγκεντρωμένοι χωρίς κανένα ίχνος συγκέντρωσης. επειδή δεν υπάρχει μορφή συγκέντρωσης, γι' αυτό ονομάζεται μεγάλη συγκέντρωση.Σοφία σημαίνει κατανόηση με διάκριση. στο ζαζέν η γνώση εξαφανίζεται από μόνη της, ο νους και η διακριτική συνείδηση ξεχνιούνται για πάντα. Το μάτι της σοφίας σε όλο το σώμα δεν έχει διάκριση, αλλά βλέπει καθαρά την ουσία της βουδότητας. ουσιαστικά δίχως σύγχυση, αποκόπτοντας την αντιληπτική λειτουργία, ανοιχτή και λάμποντας καθαρά σε όλο το δρόμο, αυτή είναι σοφία χωρίς κανένα σημάδι σοφίας. επειδή δεν έχει σημάδια σοφίας, γι' αυτό ονομάζεται μεγάλη σοφία.Οι διδασκαλίες που παρουσίασαν οι βούδες στη διάρκεια της ζωή τους περιέχονται όλες στην πειθαρχία (ηθική), στη συγκέντρωση (διαλογισμό) και στη σοφία (γνώση) . σε αυτό το ζαζέν δεν υπάρχει πειθαρχία που δεν τηρείται, ούτε συγκέντρωση που δεν καλλιεργείται, ούτε σοφία που δεν πραγματώνεται. Η κατατρόπωση των δαιμόνων, η επίτευξη του Τάο, το γύρισμα του τροχού της αληθινής διδασκαλίας και η επιστροφή στην εξάλειψη, όλα εξαρτώνται από αυτήν τη δύναμη. Οι υπερφυσικές δυνάμεις και

οι ασύλληπτες λειτουργίες τους, η εκπόρευση φωτός και η παρουσίαση της διδασκαλίας, περιλαμβάνονται όλα στην τέχνη του ζαζέν. Η εξέταση του Ζεν είναι επίσης κάθισμα σε ζαζέν.Αν θέλετε να καθίσετε σε διαλογισμό, βρείτε πρώτα ένα ήσυχο μέρος και απλώστε ένα παχύ στρώμα. φροντίστε να μην υπάρχουν ρεύματα, να μην μπαίνει καπνός, βροχή ή δροσιά. Κρατήστε ένα σημείο καθαρό για να κάθεστε, με αρκετό χώρο για τα γόνατα σας. Παρ' όλο που στην αρχαία εποχή υπήρχαν άνθρωποι που κάθονταν σε διαμαντένια καθίσματα ή έδρες, όλοι τους είχαν μαξιλάρια. Εκεί όπου κάθεστε δεν πρέπει να υπάρχει φως την ημέρα ή σκοτάδι τη νύχτα. πρέπει να είναι ζεστά το χειμώνα και δροσερά το καλοκαίρι — αυτή είναι η τεχνική.Πετάξτε το νου, τη διάνοια και τη συνείδηση, σταματήστε το συλλογισμό, τη σκέψη και την παρατήρηση. Μη στοχεύετε να γίνετε βούδας. μην ασχολείστε με το σωστό και το λαθεμένο. εκτιμήστε το χρόνο σαν να πρόκειται να σώσετε το κεφάλι σας από φωτιά. Ο Βούδας στάθηκε στητός, ο Μποντιντάρμα κοιτούσε έναν τοίχο με εστιασμένο νου, χωρίς καμιά άλλη έγνοια. Ο Σιρ-σουάνγκ ήταν σαν ξερό δέντρο. Ο Ρου-τζίνγκ συμβουλεύει να μη νυστάζετε ενώ κάθεστε: «Μπορείτε να πετύχετε μόνο με το να κάθεστε, χωρίς την ανάγκη να χρησιμοποιήσετε λιβάνι, υποκλίσεις, ανάμνηση των ονομάτων του βούδα, επανάληψη τελετουργιών, ανάγνωση γραφών ή τελετουργικές απαγγελίες». Όταν κάθεστε θα πρέπει να φοράτε ένα κασάγια (με εξαί-ρεση το πρώτο και το τελευταίο μέρος της νύχτας όταν το ημερήσιο πρόγραμμα δεν είναι αποτελεσματικό) — μην το παραμελείτε αυτό. Το μαξιλάρι (τριάντα εκατοστά διάμετρο, εβδομήντα δύο εκατοστά περιφέρεια) δεν πρέπει να στηρίζει όλους τους μηρούς — πρέπει να φθάνει από το μέσον του μηρού ως τη σπονδυλική στήλη. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο κάθονταν οι βούδες και οι πατριάρχες. Μπορείτε να κά-θεστε σε στάση πλήρους ή μισού λωτού. για να καθίσετε σε πλήρη λωτό βάζετε το δεξιό πέλμα πάνω στον αριστερό μηρό, ύστερα το αριστερό πέλμα πάνω στον δεξιό μηρό. Χαλαρώνετε τα ρούχα σας και τα ισιώνετε. ύστερα βάζετε τη δεξιά-παλάμη στο αριστερό πόδι και την αριστερή παλάμη πάνω στη δεξιά, με τους αντίχειρες να αγγίζουν μεταξύ τους κοντά στο σώμα, περίπου στο επίπεδο του αφαλού. Σταθείτε ευθυτενείς, χωρίς να γέρνετε προς τα αριστερά ή τα δεξιά, εμπρός ή πίσω. Τα αυτιά και οι ώμοι, η μύτη και ο αφαλός πρέπει να είναι ευθυγραμμισμένα. Η γλώσσα αγγίζει τον ουρανίσκο και η αναπνοή θα πρέπει να περνάει μέσω της μύτης. Το στόμα πρέπει να είναι κλειστό, ενώ τα μάτια να είναι ανοιχτά, αλλά ούτε πολύ ούτε λίγο. Αφού συντονίσετε το σώμα με αυτόν τον τρόπο, αναπνεύστε βαθιά μέσω του στόματος δυο φορές. Ύστερα καθισμένοι σταθερά, ταλαντώστε το σώμα σας επτά ή οκτώ φορές, αρχίζοντας με μεγαλύτερες και τελειώνοντας με μικρότερες κινήσεις. Ύστερα μείνετε ευθυτενείς και προσηλωμένοι.Τώρα σκεφθείτε αυτό που δε σκέφτεται — πώς θα το σκεφθείτε; Μη σκεπτόμενοι. Αυτή είναι η ουσιαστική μέθοδος του ζαζέν. Θα πρέπει να ξεφύγετε άμεσα από τις θλίψεις και να αντιληφθείτε προσωπικά τη φώτιση. Όταν θελήσετε να σηκωθείτε από την ακινησία, πρώτα βάλτε τα χέρια σας στα γόνατα, ταλαντεύοντας το σώμα σας επτά ή οκτώ φορές, προχωρώντας από μικρότερες προς μεγαλύτερες κινήσεις. Ανοίξτε το στόμα σας και εκπνεύστε. βάλτε τα χέρια σας στο έδαφος και ανασηκωθείτε ελαφρά από τη θέση σας.Βαδίστε αργά, κάνοντας κύκλο προς τα δεξιά ή τα αριστερά. Αν σας πιάνει λήθαργος και νύστα όσο κάθεστε, πάντα να κινείτε το σώμα σας ή να ανοίγετε περισσότερο τα μάτια σας. επίσης εστιάστε το νου σας στη γραμμή των μαλλιών ανάμεσα στα φρύδια. Αν και πάλι δεν είστε σε εγρήγορση, τρίψτε τα μάτια ή το σώμα σας. Αν και πάλι δεν ξυπνάτε, σηκωθείτε και βαδίστε τριγύρω, κάνοντας πάντα κύκλο προς τα αριστερά. Αφού κάνετε κάπου εκατό βήματα, η υπνηλία θα

πρέπει να εξαφανιστεί. Ο τρόπος βαδίσματος είναι να κάνετε μισό βήμα με κάθε αναπνοή. Βαδίζετε σαν να μην πηγαίνετε πουθενά, σιωπηλοί και ακίνητοι. Αν και πάλι δεν ξυπνήσετε αφού βαδίσετε έτσι, είτε πλύνετε τα μάτια σας και δροσίστε το μέτωπο σας, είτε απαγγείλετε την εισαγωγή των κανόνων για τους μποντισάττβα ή κάτι παρόμοιο — απλώς βρείτε κάποιον τρόπο για να μη σας παίρνει ο ύπνος. Θα πρέπει να σκέφτεστε ότι το θέμα της ζωής και του θανάτου είναι πολύ σημαντικό και ότι η παροδικότητα είναι γρήγορη — τι κάνετε κοιμώμενοι όταν η θέα του Τάο δεν είναι ακόμη καθαρή; Αν η υπνηλία ή η νύστα εμφανίζεται επανειλημμένα, θα πρέπει να προσευχηθείτε λέγοντας: «Οι συνήθειες μου είναι βαθιά ριζωμένες και γι' αυτό με τυλίγει ο λήθαργος — πότε θα διαλυθεί ο λήθαργος μου; Εύχομαι οι βούδες και οι φωτισμένοι προπάτορες να είναι ευσπλαχνικοί και να απομακρύνουν το σκοτάδι και τη δυστυχία μου».Αν ο νους διασκορπίζεται, εστιάστε τον στην άκρη της μύτης και στο υπογάστριο και μετρήστε τις εισερχόμενες και εξερχόμενες αναπνοές. Αν αυτό δε σταματήσει τον περισπασμό, τότε φέρτε στο νου μια φράση και κρατήστε τη στο νου για να σας ξυπνήσει — για παράδειγμα: «Τι πράγμα έρχεται έτσι;» ή «Ένας σκύλος δεν έχει φωτισμένη φύση» ή «Όταν δεν αναδύεται κάποια σκέψη, υπάρχει ακόμη κάποιο λάθος;»— «Το βουνό Έβερεστ!», ή «Ποιο είναι το νόημα του ερχομού του Μποντιντάρμα από τη Δύση; — Το κυπαρίσσι στον κή πο». Άνοστες φράσεις σαν αυτές είναι κατάλληλες. Αν [ο περισπασμός] και πάλι δε σταματάει, εστιαστείτε στο σημείο όπου η αναπνοή τελειώνει και τα μάτια κλείνουν για πάντα, ή διαφορετικά εκεί όπου το έμβρυο δεν έχει ακόμη συλληφθεί και δεν έχει παραχθεί ούτε μια σκέψη. όταν ξαφνικά εμφανίζεται η διπλή κενότητα, ο διασκορπισμένος νους ασφαλώς θα οδηγηθεί σε ανάπαυση.Όταν βγείτε από την αταραξία, όταν εκτελείτε τις δραστηριότητες σας δίχως σκέψη, το τωρινό γεγονός είναι το κοινό θέμα (κοάν) . όταν εκτελείτε την άσκηση και την πραγμάτωση χωρίς διάχυση, τότε το κοινό θέμα είναι το τωρινό συμβάν. Εκείνο το οποίο υπάρχει πριν εμφανιστεί κανένα σημάδι, η κατάσταση στην άλλη πλευρά του κενού αιώνα, η πνευματική ικανότητα όλων των Βουδών και των πατριαρχών, είναι μόνο αυτό το ένα πράγμα. Θα πρέπει να είστε ήρεμοι, να σταματάτε, να είστε ατάραχοι, περνώντας μυριάδες χρόνια μέσα σε μια στιγμή, να είστε κρύα στάχτη, νεκρό δέντρο, λιβάνι καμένο σε αρχαίο ναό, ένα κομμάτι λευκό μετάξι. Αυτό σας εύχομαι.