Έλληνες και Νεοέλληνες

7/18/2019 Έλληνες και Νεοέλληνες

http://slidepdf.com/reader/full/-55cf9946550346d0339c8c96 1/228



Σπρο. ΚΕΙΜΕΝΑ Βασίλης Ραφαηλίδης

Έλληνεςκαι

Νεοέλληνες



Φωτοστοιχειοθεσία: Ρούλα ΘεοδώρουΜακέτα εξωφύλλου: Φούλη ΓούλιουΜοντάζ: ' Αγγελος Μεϊδάνης

Εκτύπωση: ΛΙΘΟΓΡΑΦΙΚΗ Ε.Π.Ε. ΗσαΙα 18, Περιστέρι, τηλ. 5725.748

Εκδόσεις: ΘΕΜΑ ΟΕ, Κωλέττη 25,106 77 Αθήνα, Τηλ. 36.43.428



Έλληνεςκαι Νεοέλληνες

Βασίλης Ραφαηλίδης



στοιχεία που από καιρό έψαχνα για να τεκμηριώσω τηνάποψη πως, άλλο είναι ο ι ' Ελληνες κι άλλο οι Νεοέλλη- νες. Το πρώτο συνθετικό της λέξης «Νεοέλλην» δε δη-λώνει πως είμαστε ο νεότερος κρίκος σε μια αδιάσπα-στη φυλετική αλυσίδα , όπως θέλουν να λεν οι έμποροιτης «εθνικοφροσΰνης», αλλά ένας λαός διαφορετικόςαπ’ τους αρχαίους ' Ελληνες, που οι σχέσεις του μ’ αυ-τούς είναι κατά το μάλλον και ήττον φαντασιακές, χω-ρίς αυτό να σημαίνει πως είναι και ολότελα φανταστι-κές. (Το φαντασιακό διαφέρει του φανταστικού κατάτο ότι, τα ιδεολογήματα που περιεπλάκησαν μέσα σταπραγματικά και βεβαιωμένα γεγονότα έδωσαν σ’ αυτάμια διάσταση καθαρά ιδεολογική, μετατρέποντας έτσιτην Ιστορία σε ιδεολογία, δηλαδή, κάνοντάς την απόεπιστήμη, ιδεολογία, που εξ ορισμού μπορεί να υπηρε-τήσει ποικίλες σκοπιμότητες, πλην της επιστημονικής).Κάποιοι είχαν λόγους να επιχειρήσουν και να μεθοδεύ-σουν την αναγωγή της Ελληνικής Ιστορίας σε «συνεκτι-κή» τής εθνότητας, ιδεολογία. Εκεί που η εθνική συνο-χή δεν είναι κατάσταση απόλυτα βεβαιωμένη απ' τηνεπιστήμη της εθνολογίας, και τη ζωή, μπορούμε να τηδημιουργήσουμε τεχνητά με ιδεολογήματα, που τα επι-

βάλλουμε με μέτρα αστυνομικά.’ Ετσι, φτάσαμε στο οικτρό σημείο το «εθνικώς σκέπτεσθαι» στην Ελλάδα, να είναι μέλημα και φροντίδατης Αστυνομίας, η οποία και αποφαίνονταν, μέχρι πρό-σφατα, ποιος είναι και ποιος δεν είναι έλληνας. Για τηνΑστυνομία, οι κομμουνιστές για παράδειγμα, ήταν, καιεν πολλοίς συνεχίζουν να είναι «Βούλγαροι», ενώ οι δω-σίλογοι ήταν, και εν πολλοίς συνεχίζουν να είναι«ακραιφνείς ’Ελληνες».

Οταν, λοιπόν, η διαφύλαξη της εθνικής ενότηταςμετατίθεται, σαν καθήκον, στην Αστυνομία, κάτι ύπο-πτο πρέπει να συμβαίνει. Κι αυτό που συμβαίνει είναιπως, η έννοια εθνότητα δε λειτουργεί αβίαστα και αυ-θόρμητα στην Ελλάδα, για λόγους που θα τους δήτεδιαβάζοντας τα κείμενα που ακολουθούν.

- 10 -



ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ

Η Αστυνομία ποτέ δεν αναγνώρισε σαν επιστημονικάέγκυρη την εθνολογική έννοια «Νεοέλλην» και αντ'αυτής επέβαλε με τη βία και τον καταναγκασμό τηφαντασιακή έννοια «Έλλην», εξαιρώντας έτσι απ' τη νεοελληνική εθνότητα καθέναν που δεν ήταν σε θέση να προσκομίσει πιστοποιητικά «ευγενικής ελληνικήςκαταγωγής», δηλαδή, δηλώσεις υποταγής στη δεξιάεξουσία. Ο φυλετισμός, που οι ' Ελληνες τον κατάργη-σαν ακόμα απ' την εποχή του Κλεισθένη (καμιά δημο-κρατία δεν μπορεί να λειτουργήσει σε φυλετική βάση)συνεχίζει να θεωρείται στη χώρα μας το κύριο εθνολο-γικό δεδομένο, σε πείσμα όλων των κανόνων της επι-στήμης της εθνολογίας. Στην Ελλάδα, τους εθνολόγουςαντικατέστησαν οι αστυνομικοί, βοηθούμενοι απ' τους

παπάδες, που πάντα συνεργάζονταν αρμονικά με τουςκοσμικούς εξουσιαστές.Εμείς πιστεύουμε πως η «ελληνικότητα» είναι μια έν-

νοια υπαρχτή. Ωστόσο, είναι αδύνατον να νοήσουμεαυτή την έννοια έξω απ' την πολιτιστική της διάσταση.Είμαστε, λοιπόν, απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων μόνοως το βαθμό που κληρονομήσαμε τον πολιτισμό τους.Και, βέβαια, με την Αστυνομία να αποφαίνεται ποιοςέχει και ποιος δεν έχει μοιράδι σ' αυτήν τη σπουδαίακληρονομιά, ούτε λόγος να γίνεται για πολιτισμό σε τού-τη τη χώρα που δημιούργησε την ευρωπαϊκή του πα-ραλλαγή.

Λοιπόν, είναι καιρός να εξελληνιστούμε και μεις. Αυ-τά τα κείμενα όχι μόνο δεν απορρίπτουν την ελληνικό-τητα, αλλά την επιζητούν μετά ρομαντικής μανίας. Μό- νο που την ψάχνουν προς μια διαφορετική κατεύθυνσηαπ' αυτήν που μας υποδείκνυαν οι παπάδες και οιαστυνομικοί. Είναι ντροπή να μην έχουμε πληροφορηθεί ακόμα πως το φυλετισμό τον κατάργησε δια νόμουο Κλεισθένης, ανοίγοντας έτσι το δρόμο στην ΑθηναϊκήΔημοκρατία, που σε καμιά περίπτωση, το ξανατονίζου



με, δε θα ήταν δυνατό να οργανωθεί σε φυλετική βάση.Φυλές και φύλαρχοι σήμερα υπάρχουν μόνο στηνΑφρική κι όχι σ’ όλοκληρη την Αφρική.

Παρά ταύτα, επιμένουμε να αυτοχαρακτηριζόμαστεΕυρωπαίοι. Λοιπόν, για να ξαναγίνουμε ' Ελληνες, πρέ-πει πρώτα να γίνουμε Ευρωπαίοι. Γιατί ο εξόριστος απ’τον τόπο του ελληνικός πολιτισμός, στην Ευρώπη βρή-κε καταφύγιο. Ας κάνουμε μια προσπάθεια να τονεπαναπατρίσουμε. Αξίζει τον κόπο. Μέσα στις και-

νούργιες συνθήκες που δημιουργήθηκαν απ’ την έντα-ξή μας στην ΕΟΚ, ο εξελληνισμός μας, δηλαδή ο εκπο-λιτισμός μας, καθίσταται ανάγκη επείγουσας προτε-ραιότητας. Και τούτο, για να μη μας αντιμετωπίσουν οιΕυρωπαίοι σαν Αφρικανούς. Αλλά και για να ξαναβρού

με τη χαμένη μας σοβαρότητα σα λαός.Σε τούτον τον τόπο, σ' αυτόν τον λαό, που έκανεόλους τους αγώνες του ερήμην του φυλετισμού, αξίζειμια καλύτερη μοίρα. Κι όσοι επιμένουν στα περί «κα-θαρότητας της φυλής» βλακώδη, ας παν στην Αφρική να γίνουν φύλαρχοι. Κι ας σταματήσουν να παρεμβάλ-λουν εμπόδια στον εξελληνισμό μας. Ο Ελληνας δε

γεννιέται, γίνεται. Κι αυτή είναι η συναρπαστική ιδιαι-τερότητα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Οι αρχαίοιμας πρόγονοι θεωρούσαν ' Ελληνα, όχι αυτόν που γεν-

νιόταν ' Ελληνας, αλλά εκείνον που υιοθετούσε τον ελ-ληνικό πολιτισμό. Ξέρουμε τι είναι αυτός ο πολιτισμός:Οι παπάδες και οι αστυνομικοί δε μας επέτρεψαν ναμάθουμε και πολλά πράγματα γι’ αυτόν. Καιρός λοιπόν

να ανακτήσουμε τη φακελλωμένη, γνήσια εθνικοφροσύ νη μας. Κι ας μην επιτρέψουμε πλέον σε κανέναν πα-πά, σε κανέναν αστυνόμο να αποφαίνεται ηλίθια καιαγράμματα για το τί είναι και τι δεν είναι ελληνικό. Διεκδικούμε το δικαίωμα να είμαστε και να παραμείνου-με Ελληνες, σε πείσμα της Αρχιεπισκοπής και τηςΑστυνομίας. Τα πιστοποιητικά εθνικοφροσύνης καιρός

- 1 2 -



ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΛΙ ΝΕΟΕΛΛΗ ΝΕΣ

είναι να μπουν στο εθνολογικό μουσείο, για να θυ-μούνται οι επιγενόμενοι πως, αυτόν τον τόπο, τον κυ-βέρνησαν κάποτε Αφρικανοί, μεταμφιεσμένοι σε Ελ-ληνες και να μας συγχωρούν οι γνήσιοι Αφρικανοί γιατην παραποίηση της Εθνολογικής τους ιδιαιτερότητας.

Βασίλης ΡαφαηλίδηςΑθήνα, Νοέμβριος 1987



1. ΠΩΣ ΝΑ ΦΤΙΑΞΟΥΜΕ ΜΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ

Η Ελλάδα ανήκει στους ' Ελληνες, σύμφωνοι. ' Ομως, οι' Ελληνες ανήκουν στην Ελλάδα; Ιδού η απορία διατυ-πωμένη με τη μορφή παράδοξου ερωτήματος.

Από όσο ξέρουμε, κανείς πριν από το Γεράσιμο Κα-κλαμάνη δεν τόλμησε να διατυπώσει αυτό το επικίνδυ-

νο ερώτημα. Η επικινδυνότητα του οποίου συνίσταταιστο γεγονός πως καταργεί την Ελλάδα ως γεωγραφικήέννοια, δίνοντάς της ένα περιεχόμενο πολύ ευρύτεροαπό το γεωγραφικό. Στο εντελώς εκπληκτικό βιβλίοτου «Επί της δομής του νεοελληνικού κράτους» (έκδο-ση του συγγραφέα), που αν διαβαστεί από αυτούς

που θα έπρεπε να διαβαστεί θα προκαλέσει ταραχήμεγάλη, η Ελλάδα ούτε ήταν ποτέ ούτε είναι και τώραέννοια με αυστηρό γεωγραφικό περιεχόμενο. Γιατί ηΕλλάδα είναι μια πνευματική και μια πολιτιστική έν-

νοια, που εκτείνεται σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσό-γειο, χωρίς αυτό να σημαίνει πως ολόκληρη η Ανατολι-κή Μεσόγειος ανήκει στους ' Ελληνες.



ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΛΗΣ

' Αλλωστε και οι αρχαίοι μας πρόγονοι ήταν μια παν-σπερμία λαών. Ουδείς θα μπορούσε να αποδείξει τηνάνευ νοήματος, άλλωστε, «φυλετική καθαρότητα» τωναρχαίων Ελλήνων, πολύ περισσότερο όταν και σήμερατούτη η καθαρότητα είναι ένας χονδροειδέστατος μύ-θος προς κατανάλωση των «εθνικοφρόνων».

Που όσο πιο «εθνικόφρονες» είναι τόσο μικρότερησχέση έχουν με τον ελληνικό πολιτισμό.

Ο Κακλαμάνης, αποδεικνύει με μια συναρπαστικήμαθηματική λογική πως η «ελληνικότητα» και η «εθνικοφροσύνη» ουδεμία σχέση μπορεί να έχουν μεταξύτους. Γιατί δεν υπήρξε ποτέ γεωγραφικά προσδιορίσιμο ελληνικό έθνος, ενώ υπήρξαν πολλά ελληνικά κράτηκαι κανένα... νεοελληνικό. Αυτό δε σημαίνει, βέβαια,πως δεν υπάρχει ελληνική εθνότητα. Μόνο που δενμπορεί να προσδιοριστεί ούτε από τη γεωγραφία ούτεαπό τη θρησκεία.

Ο τίτλος, λοιπόν, του βιβλίου του Γερ. Κακλαμάνη«Επί της δομής του νεοελληνικού κράτους», δε μελετά-ει μια ανύπαρκτη δομή, αλλά ερευνά τις προϋποθέσειςκαι τις δυνατότητες ύπαρξης στο μέλλον μιας τέτοιαςδομής. Το νεοελληνικό κράτος, για τον Κακλανάνη, εί- ναι και κάτι που «πρέπει να προκύψει». Πράγμα πουσημαίνει πως ακόμα δεν έχει προκύψει. Με άλλα λόγια,πρέπει να φτιάξουμε μια Ελλάδα.

Αλλά, τότε τι είναι αυτό που ονομάζουμε νεοελληνικόκράτος; Γιατί, σίγουρα, υπάρχει ένα τέτοιο. Είναι το τε-χνητό κράτος, κάτι σαν το Βέλγιο ας πούμε, που δημι-ούργησαν οι μεγάλες δυνάμεις αμέσως μετά τη νικηφό-ρα έκβαση της Ελληνικής Επανάστασης. Που όσο με-γαλειώδης και αν ήταν δε θα οδηγούσε στη δημιουρ-γία κράτους αν αυτό δε βόλευε τις μεγάλες δυνάμειςτης εποχής. Άλλωστε, κατά τον Κακλαμάνη, η Ελληνι-κή Επανάσταση δεν έγινε για να δημιουργηθεί αυτό τοσυγκεκριμένο κράτος αλλά για να αυτονομηθεί από τηνΟθωμανική Αυτοκρατορία μια περιοχή της, όπως επι

- 16 —



ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΛΙ ΝΕΟΕΛ ΛΗΝ ΕΣ

χειρήθηκε και νωρίτερα με τον Αλή Πασά. Που, όπωςκαι η Οθωμανική Αυτοκρατορία στο σύνολό της, απεί-χε πολύ από το να είναι ομοιογενής εθνολογικά καιθρησκευτικά. Στην Ελληνική Επανάσταση πήραν λοι-πόν μέρος και μωαμεθανοί. Ο Κακλαμάνης έχει βάσι-μους λόγους να υποπτεύεται πως οι μισοί τουλάχιστοναπό τους εξεγερμένους Ελληνες ήταν μωαμεθανοί

χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν ήταν και ' Ελληνες. Γιατί ' Ελληνες δεν ήταν και δεν είναι μόνο οι χριστια- νοί ορθόδοξοι, όπως έφτασε να γίνει πιστευτό μέσααπό μια ανόητη εθνικιστική προπαγάνδα, που ταύτισετον ελληνισμό με την ορθοδοξία, πετώντας στο περι-θώριο όσους αυτόχθονες ασπάστηκαν άλλες θρησκείεςή όσους ετερόχθονες έφεραν στην κανούρια τους πα-τρίδα τη θρησκεία των προγόνων τους.

Σήμερα, σχεδόν όλα τα παράλια της Μικρασίας κατοικούνται από εξισλαμισμένους ' Ελληνες, πολλοί απότους οποίους εξισλαμίστηκαν μόνο και μόνο για να μην

υποστούν τη δύσκολη, όπως αποδείχτηκε, τύχη των ελ-ληνικών πληθυσμών που αντάλλαξε ο Βενιζέλος. (Βλέπεεπί του θέματος και το άλλο βιβλίο του Κακλαμάνη μετον τίτλο «Η Ανατολική Μεσόγειος ως ΕυρωπαϊκήΙστορία», καθώς και το χρονικά προγενέστερο «Νεοελληνισμός και ιστορικές συσχετίσεις»).

Δεν είναι ιστορικό λάθος, είναι ιστορική λαθροχειρίαο αυταπόδεικτα ανόητος ισχυρισμός «πας Έλλην, χρι-στιανός ορθόδοξος». Θα δούμε την άλλη Κυριακή πωςκαι γιατί η Ορθοδοξία ταυτίστηκε με τον ελληνισμό, για να σχηματιστεί εκείνη η τεχνητή έννοια «ελληνοχριστια- νικός», τα δύο συνθετικά της οποίας είναι αντιφατικάκαι συνεπώς αλληλοαποκλειόμενα. όπως αποδείχνει οΚακλαμάνης από τη Λευκάδα. (Οι Επτανήσιοι δενέχουν σοβαρούς ιστορικούς λόγους να είναι φανατικοίελληνορθόδοξοι. ' Ετσι και αλλιώς, ήταν πάντα οι χειρό-τεροι εξ Ελλήνων χριστιανοί).

Για να αντιληφθούμε τη συλλογιστική του Κακλαμά

- 17 -



ΒΛ£ΙΛΙΙ£ ΡΑΦΛΗΛΙΛΗΣ

νη πρέπει κατ’ αρχήν να σταματήσουμε λιγάκι στιςπροφάνειες. Υπάρχει λοιπόν σήμερα στην Ελλάδα έναςέντονος τοπικισμός. Τόσο έντονος, όσο και εκείνος τηςαρχαιοελληνικής πόλης κράτους. Οι γειτονικές πόλειςκαι τα γειτονικά ελληνικά χωριά βρίσκονται πάντα σεμια σχεδόν... εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ τους. Γιατί;Στη Γερμανία αυτός ο τοπικισμός οδήγησε στην ομοσπονδιοποίηση, και στην Ιταλία σ' ένα ενιαίο κράτοςμε ισχυρή εθνική συνείδηση, παρά το γεγονός του κερ-ματισμού της Ιταλίας, σε πολλά κρατίδια, πριν απ' τονΓαριβάλδη και τον Καβούρ. Γιατί, λοιπόν, το σύγχρονοελληνικό κράτος, δε διαμορφώθηκε τελικά σε μια ομό-σπονδη δημοκρατία τύπου Γερμανίας, όπου η Μακε-δονία, η Θράκη, η Ηπειρος, η Θεσσαλία, η Στερεά, ηΠελοπόννησος, η Κρήτη τα Επτάνησα, οι Κυκλάδες, οι

Σποράδες και τα Δωδεκάνησα θα μπορούσαν κάλλιστα να αποτελούν τα κρατίδια μιας ομοσπονδίας;Το ίδιο ερώτημα ανεστραμμένο: Γιατί οι παραπάνω

περιοχές διατηρούν και σήμερα τόσες πολιτιστικές καιθεσμικές ιδιαιτερότητες, ώστε να μην καταφέρουν νασχηματίσουν ένα αυστηρά ενιαίο κράτος, όπως στηνΙταλία;

' Αλλωστε τι σημαίνουν εκείνοι οι τρομεροί εμφύλιοιπόλεμοι στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης; Γιατίοι Στερεολλαδίτες μισούσαν τόσο πολύ τους Πελλοπο

νήσιους στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης; Γ ια-τί συνεχίζουν να τους μισούν πάντα; Γιατί οι Μακεδό νες νιώθουν πάντα λιγάκι περιθωριακοί σε σχέση μετον κύριο κορμό του «έθνους», πράγμα που υποχρέω-σε το επίσημο κράτος να καταφύγει στον αστείο καιολοφάνερα δημαγωγικό χαρακτηρισμό της Θεσσαλονί-κης ως «συμπρωτεύουσας»; Γιατί οι Θράκες εμφανί-ζουν μια αυξημένη πολιτική παθητικότητα; Γιατί ο Καζαντζάκης προτιμάει για τον εαυτό του το χαρακτηρι-σμό «Κρητικός»; και όχι « Ελληνας»; Γιατί οι Επτανήσιοι αισθάνονται πως υπερέχουν έναντι των άλλωνΕλλήνων; Γιατί οι Πόντιοι νιώθουν ακόμα και σήμερα




φιλοξενούμενοι στη «μητέρα πατρίδα»; Είναι όντως γι'αυτούς η Ελλάδα η «μητέρα πατρίδα»; ή μήπως μια πο-λύ κακή μητριά, που συνεχίζει να τους κοροϊδεύει μετα γνωστά ανέκδοτα;

Δεν είναι τυχαίο, βέβαια, που σ' αυτούς τα φόρτω-σαν. (Τέτοια ανέκδοτα υπάρχουν παντού. Όμως, τηνανοησία και την αδεξιότητα οι αυτόχθονες άλλων κρα-

τών την προσάπτουν πάλι στους αυτόχθονες μιαςσυγκεκριμένης περιοχής της ίδιας χώρας, και ποτέ σεετερόχθονες όπως εδώ).

Και το σημαντικότερο, γιατί η ελληνική κοινωνία στοσύνολό της εμφανίζει μια τόσο μεγάλη έλλειψη ομοιογέ- νειας και συνοχής; Γιατί δε λειτουργούν εδώ οι θεσμοί,με συνέπεια οι πάντες να περιμένουν τα πάντα από την

παρέμβαση του νομοθέτη και να γίνονται τελικά οι Έλληνες γελοία δικομανείς, καταρρίπτοντας όλα ταρεκόρ όλων των κοινωνιών; Τι σημαίνει η άκρως διαδο-μένη στις αραβικές χώρες παροιμία «τι Εβραίος, τι ’ Ελ-ληνας»; Τι σημαίνει η αραβική βρισιά «άντε να γαμ... με Έλληνα»;

Γιατί χρειάστηκε ο διπλωματικός αγώνας πολλώνετών για να πειστεί ο εκδότης του πολύ έγκυρου γαλ-λικού εγκυκλοπαιδικού λεξικού «Λαρούς» να δώσειμια λιγότερο προσβλητική ερμηνεία στο λήμα «Έλλη-

νας», όπου κάποτε γραφόταν πως η λέξη Έλληναςέφτασε να είναι συνώνυμο του δόλιου και του απατεώ- να; Τι άλλο μπορεί να δηλώνει το περίφημο «δαιμόνιοτης φυλής» πέρα από μια φροϊδικής τάξεως εξιδανίκευση της ελληνικής δολιότητας και απατεωνίας, γιατην οποία ουδόλως βέβαια έσφαλε ο Γ άλλος λεξικογρά-φος; Γιατί το γερμανικό γλωσσικό πρόβλημα, που είναιανάλογο του ελληνικού, δεν πήρε ποτέ στη Γερμανίαμια πολιτική διάσταση όπως εδώ;

Τι μπορεί να σημαίνει ο παραλογισμός της τεχνητάσύνθετης έννοιας «ελληνοχριστιανικός», την οποία πο-τέ κανείς Ευρωπαίος δεν μπόρεσε να κατανοήσει, ενώ



ΒΛΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΛΗΐ;

εδώ στην Ελλάδα τον κατανοούν πλήρως μόνο οι εκτων «εθνικοφρόνων» θρησκομανείς; Γιατί αναστατώνε-ται η πολιτική ηγεσία κάθε φορά που θα μπει, άδικαέστω, πρόβλημα μειονοτήτων;

Γιατί δε μας δίδαξαν στο σχολείο ότι το κράτος του Αλή Πασά ήταν ελληνικό; Γ ιατί. μας έκρυψαν πως και οπρώτος και ο δεύτερος Πρόεδρος της Ελληνικής Δημο-κρατίας (εννοούμε τους δύο Κουντουριώτηδες) ήτανΑρβανίτες; Γιατί δε μας είπαν πως ο Μιαούλης, ηΜπουμπουλίνα και ένα σωρό ακόμα ήρωες της Ελληνι-κής Επανάστασης ήταν Αρβανίτες; Γιατί αποσιωπούνδολιότατα το γεγονός πως η ομάδα χωριών που λέγον-ταν Σούλι ήταν αρβανιτοχώρια κι ότι ένας από τουςΜποτσαραίους (που ήταν φυσικά Αρβανίτες), συνέταξεκαι ελληνοαλβανικό λεξικό; Ποια η κοινωνική αναγκαιό-

τητα ύπαρξης ενός τέτοιου λεξικού;Γιατί στη γεωγραφία δεν αναγράφεται πως η Θήβαείναι μια σχεδόν εξ ολοκλήρου αρβανίτικη πόλη, καιπως τα περισσότερα χωριά των Μεσογείων της Αττικήςείναι αρβανιτοχώρια; Γιατί οι Βλάχοι, οι Αρβανίτες, οιΣλαύοι, οι Πομάκοι, οι Τούρκοι, οι Αρμένιοι και οιΕβραίοι, που κατοικούν σ’ αυτή τη χώρα συνεχίζουν νααισθάνονται οιονεί φιλοξενούμενοι σε έναν τόπο πουείναι και δικός τους; Ποιος σοφός πολιτικός έκανε δώ-ρο τους Τούρκους της Θράκης στους Τούρκους τηςΤουρκίας; Κανείς λοιπόν δεν κατάλαβε ποτέ πως όλεςοι εθνότητες που συναποτέλεσαν το ελληνικό κράτοςείναι ' Ελληνες, ουσιαστικά, ριζικά και απόλυτα κι όχικατά παραχώρησιν και κατ’ απονομήν της υπηκοότη-τας;

Γ ιατί να είναι περισσότερο ' Ελληνας ο πάντα και μό- νιμα δοσίλογος «εθνικόφρων», τούτος ο απόγονος του' Ελληνα γκοτζαμπάση της Τουρκοκρατίας, που θησαύ-ριζε σε βάρος των Ελλήνων με τις ευλογίες των αρχόν-των Τούρκων, και που καταπίεζε το ίδιο και τους φτω-χούς Έλληνες και τους φτωχούς Τούρκους, που κα-τοικούσαν σ' αυτή τη χώρα:

- 2 0 -



2. ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΕΝΟΣ ΚΡΑΤΟΥΣ...ΑΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ

ΤΟ ΑΜΜΩΔΕΣ του κοινωνικού (ελληνικού) εδάφους,λέει ο Γεράσιμος Κακλαμάνης στο σημαδιακό βιβλίοτου «Επί της δομής του νεοελληνικού κράτους», δενεπέτρεπε να στηριχτεί πάνω του μια κοινωνία αυτοθεσμιζόμενη και καλά δομημένη. Εντούτοις, σε μια κοι- νωνία που δεν υπήρχε έπρεπε να βασιστεί ένα Κράτοςπου έπρεπε να υπάρξει οπωσδήποτε, γιατί κάτι έπρεπε να κάνουν οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής (δεύτερομισό του περασμένου αιώνα) με τα περιτρίμματα τηςκαταρρέουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Με τασυντρίμμια της, λοιπόν, θα χτιστούν σχεδόν κυριολε-κτικά τα εθνικά κράτη των Βαλκανίων και της ΜέσηςΑνατολής.

Είναι εύκολο να δημιουργηθεί ένα κράτος. ' Οχι όμωςκαι ένα «εθνικό κράτος», δηλαδή ένας διοικητικός και νομοκανονιστικός μηχανισμός, με τους ιθύνοντες καιτη γραφειοκρατία του, που να στηρίζεται στα σταθεράκαι μόνιμα χαρακτηριστικά μιας συγκεκριμένης εθνό-τητας. Με εξαίρεση τους εμπόρους και τους διανοού-μενους της διασποράς που λίγο ως πολύ είχαν μια κά



ΚΛΛΗΜΧ ΚΑΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ

ποια εθνική συνείδηση, οι αυτόχθονες Ελληνες (τηςΕλλάδας) αποτελούνταν από μια πανσπερμία λαών καιεθνοτήτων, και μόνο σοβαρό κοινό γνώρισμα που διέ-θεταν ήταν η υποδούλωση στον ίδιο δυνάστη.

' Ολες οι μαρτυρίες δείχνουν πως οι αυτόχθονες ' Ελ-ληνες πριν από την Επανάσταση διατηρούσαν τη μνήμητης διαλυμένης πολυεθνικής Βυζαντινής Αυτοκρατορί-ας.

Η ελληνικότητα της οποίας όμως δεν προχωρούσε πέ-ρα απ' την Ορθοδοξία, που ωστόσο δεν είναι γνώρισματου ελληνισμού, αλλά κοινή θρησκεία μιας τεράστιαςομάδας λαών και εθνοτήτων.

Οσο για τους «αρχαίους προγόνους», ήταν τόσο αρ-χαίοι που όλοι τους είχαν ξεχάσει. Θα τους θυμηθούνπολύ αργότερα, όταν το τεχνητό νεοελληνικό κράτος

που δημιούργησαν οι μεγάλες δυνάμεις της εποχήςέπρεπε ν’ αποκτήσει οπωσδήποτε και εθνολογικάερείσματα μέσα στην ιστορία.

Η Ορθοδοξία, λοιπόν, ως μια ζωντανή λαϊκή θρη-σκεία που την ακολουθούσαν πολλοί λαοί και όχι μόνοοι Έλληνες, υπήρχε. Για ν’ αποκτήσουν όμως τηνεθνολογική τους ιδιαιτερότητα οι ' Ελληνες έπρεπε, δί-πλα στα θρησκευτικά να προστεθούν και μερικά ειδικό-τερα χαρακτηριστικά, παρμένα απ’ την από πολλούςαιώνες ανενεργό ελληνική ιστορική μνήμη, που οι λαοίπου κατοικούσαν στην περιοχή της σημερινής Ελλάδαςδεν είχαν κανένα λόγο να τη διαφυλάξουν γιατί δεντους αφορούσε.

Στην Ελλάδα υπήρξε ένα τεράστιο ιστορικό ρήγμα,εκτεταμένο σε χρόνο μεγαλύτερο των χιλίων πεντακοσίων ετών. Θα ' ταν αφέλεια πρώτου μεγέθους να φαν-τάζεται κανείς πως η πανσπερμία των λαών που συνέρρευσαν στην Ελλάδα στα χρόνια αυτά, συνεχίζοντας μιαπαράδοση που είχε αρχίσει πριν απ ' την κλασική αρ-χαιότητα, θα ήταν δυνατό να διαφυλάξει την ιστορικήμνήμη που είναι ένα απ' τα κύρια γνωρίσματα τηςεθνικής συνείδησης. Η ελληνική αρχαιότητα, ως βασική

- 2 3 -



ΒΛΣΙΛΗΣ ΡΛΦΛΗΛΙΛΗ Σ

παράμετρος της έτσι κι αλλιώς ανύπαρκτης νεοελλονικής εθνικής συνείδησης είναι μια εφεύρεση του ιστορι-κού Κων. Παπαρρηγόπουλου, που έβαλε την ελληνικήΙστορία στο προκρούστειο τραπέζι του κι άρχισε να τημανιπουλάρει βάσει του εντεταλμένου σχεδίου για τηδημιουργία νεοελληνικής εθνικής συνείδησης, ώστε τοτεχνητό νέο κράτος ν' αποκτήσει τεχνητή εθνική συ- νείδηση, που τη στερούνταν και συνεχίζει να τη στε-ρείται.

Διότι δε συνιστά εθνική συνείδηση το να βραχνιάζεικανείς φωνασκώντας τα παράτονα συνθήματα υπέρ τουέθνους και τραγουδώντας φάλτσα τα εθνικά θούρια. Ηεθνική συνείδηση είναι μια μαζική βιωματική κατάστα-ση, που κάνει τα μέλη της εθνικής κοινότητας να νιώ-θουν πως ανήκουν όντως σ' αυτήν την κοινότητα, πρά-

γμα που μεταξύ άλλων προφυλάσσει και από εμφυλί-ους πολέμους ή, εν πάση περιπτώσει, τους καθιστάσπάνιους.

Η πιο σημαντική πρακτική επίπτωση της ύπαρξηςεθνικής συνείδησης είναι, ωστόσο, η πρωτοκαθεδρίατου εθιμικού δικαίου, αυτή ακριβώς που δημιούργησετο άγραφο αγγλοσαξονικό δίκαιο σε μια κοινωνία, τηναγγλική, με στέρεη κοινωνική δομή.

Το κράτος που στηρίζεται σε καλά συγκροτημένεςκαι αυτορυθμιζόμενες κοινωνίες (Αγγλία, Γαλλία, Ιτα-λία, Σουηδία, Γερμανία, κτλ.) παίζει μόνο ένα ρόλο αυ-στηρά διαιτητικό και δεν επεμβαίνει στις παγιωμένεςκοινωνικές δομές. Με συνέπεια, κάθε φορά που αλλά-ζει η κυβέρνηση, να αλλάζει κυρίως η εξωτερική πολιτι-κή. Στην Ελλάδα, αντίθετα, κάθε φορά που αλλάζει η

κυβέρνηση, δημιουργείται στο λαό η προσδοκία πως θ'αλλάξει η εσωτερική πολιτική. Κι αυτό γιατί στην Ελλά-δα το κράτος προηγήθηκε του έθνους. Δεν είναι τοέθνος που δημιούργησε το κράτος, είναι το κράτος πουεδώ και 170 χρόνια πασχίζει ματαίως να δημιουργήσεικαι ένα έθνος. Ο λαός όμως που δεν έχει πολιτιστικήομοιογένεια, δε θα ήταν δυνατό να πειθαρχήσει στις

2 4



ΕΛΛΗΝΕΕ ΚΛΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ

άνωθεν εντολές ενός κράτους που δεν ήταν ποτέ δη-μοκρατικό αφού έπρεπε να επιβάλλει τη δημοκρατίαδια του νόμου, τη στιγμή που οι άλλες ευρωπαϊκές χώ-ρες την έχουν θεσμίσει με κοινωνικές διαδικασίες στηβάση.

Μ' αυτά και μ’ άλλα, η ελληνική κοινωνία παραμένειάμορφη (αμμώδης, λέει ο Κακλαμάνης) και το ελληνικόκράτος συνεχίζει να είναι ένα αναξιόπιστο γραφειοκρα-τικό μόρφωμα που ο λαός το αντιμετωπίζει πάνταεχθρικά, περίπου σαν έναν αντίπαλο που επιβουλεύε-ται τα μικρά φέουδα της κλίκας, της παρέας, τηςκουμπαριάς και γενικότερα της ρουσφετολογίας πουείναι το τυπικό γνώρισμα των άμορφων ή δύσμορφωνκοινωνιών που δεν απόκτησαν εθνική συνείδηση.

Οι Ελληνες, σε πείσμα ενός κράτους που λίγο ωςπολύ παραμένει πάντα αυταρχικό, συνεχίζουν να συμπεριφέρονται ως άτομα που τους λείπει η εθνική συνεί-δηση, ακριβώς γιατί τους λείπει η κοινωνική συνείδησηπου δημιουργεί την εθνική και αποτελεί έκφανσή της.Ο ' Ελληνας είναι αντικοινωνικός όχι γιατί είναι ατομιστής (και οι ' Αγγλοι είναι ατομιστές, όπως κι όλοι όσοιζουν υπό καπιταλιστικό καθεστώς, όπως και κείνοιπου δεν ξέχασαν προς το παρόν τις καπιταλιστικέςτους καταβολές), αλλά διότι η κρυμμένη κάτω απόπαντοειδείς απαγορεύσεις πανσπερμία των λαοτήτωνκαι των εθνοτήτων που ζουν σε τούτο τον τόπο έφτια-ξαν ένα μείγμα τα συστατικά του οποίου δημιουργούνκοινωνικά μορφώματα που συνεχίζουν ν' αντιμετωπί-ζουν εχθρικά το ένα τ’ άλλο. (Βλέπε και το πραγματικά

ιδιοφυές βιβλίο του Γεράσιμου Κακλαμάνη «Ανάλυσητης Νεοελληνικής Αστικής Ιδεολογίας»).Οταν οι λαοί δε θέλουν, πιο σωστά όταν δεν μπο-

ρούν να συναποτελέσουν εθνότητα, τότε έρχεται τοκράτος εκ των υστέρων να δημιουργήσει είτε με τη βία,είτε με την προπαγάνδα μια τεχνητή εθνική συνείδηση.Από δω και ο επιβλημένος σεβασμός των αρχόντων.

- 2 5 -



ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΛΗΕ

Από όω και η ποινικά κολάσιμη κριτική της δικαιοσύ- νης. Από δω και η υποχρεωτική ψηφοφορία. Από δωκαι το αδίκημα της προσβολής των εθνικών συμβόλων.Το κράτος κατέφυγε λοιπόν στην τιμωρία για να «πεί-σει» τους Έλληνες πως πρέπει ν' αποκτήσουν τηνεθνική συνείδηση που τους έλειπε;

Και μάλιστα, πράγμα πρωτοφανές σε παγκόσμια κλί-

μακα, δημιούργησε την ξεχωριστή κατηγορία των«εθνικώς σκεπτομένων» Ελλήνων, τουτέστιν των περί-φημων «εθνικοφρόνων», πράγμα που σημαίνει εξ αντι-διαστολής πως όλοι οι άλλοι ' Ελληνες δε σκέφτονταιεθνικά. Αλλά ένας εθνικισμός νομικά κατοχυρωμένοςδεν είναι εθνικισμός, είναι απάτη. Είναι η βία ενός κρό-του που ξέρει πως πατάει σε αμμώδες κοινωνικό έδα-φος και προσπαθεί να το στερεώσει τεχνητά, δηλαδήμε διατάγματα. Ο ελληνικός εθνικισμός είναι ένας δια-τεταγμένος εθνικισμός, ένας εθνικισμός των θουρίωνκαι των εθνικών συμβόλων που περισσότερο τα φοβά-ται κανείς παρά τα σέβεται.

Και οι λεγόμενοι «εθνικόφρονες» δεν είναι παράψοφοδεείς, που τον ανθρωπακισμό τους και την κακο-μοιριά τους τα στέγασαν κάτω απ' τη σημαία, ίσα ίσαγια να βολευτούν μέσα σ’ ένα λανθάνοντα, τις περισσό-τερες φορές, κρατικό αυταρχισμό, που τιμωρεί και αν-ταμείβει όσους παριστάνουν πως έχουν εθνική συνεί-δηση, τη στιγμή μάλιστα που δεν έχουν ούτε καν συνεί-δηση με την τρέχουσα ψυχολογική έννοια.

Μ' αυτά και μ’ άλλα, «εθνικόφρονας» στην Ελλάδαέφτασε να σημαίνει δοσίλογος, μαυραγορίτης, ταγμα-

τασφαλίτης, θρησκομανής (θα δούμε γιατί), φασίστας,κάθαρμα ολκής. Πράγμα πολύ φυσικό, αφού τούτη ηεντεταλμένη εθνικοφροσύνη δεν είναι παρά το αντίθε-τό της, παρά το γεγονός πως οι αφελέστεροι των«εθνικοφρόνων» πιστεύουν στ’ αλήθεια, οι κρετίνοι,πως είναι οι κατ' εξοχήν ' Ελληνες, κι ας μην έχουν ιδέατι σημαίνει ελληνικός πολιτισμός, κι ας μην έχουν διαβά-

- 26 -



ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΛΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ

σει ποτέ στη ζωή τους μια αράδα απ' το Σοφοκλή, κιας μην επισκέφτηκαν ούτε μια φορά το Εθνικό Μου-σείο, κι ας αντιλαμβάνονται τον Σόλωνα σαν τον ...κύ-ριο που έμενε κάποτε στην οδό Σόλωνος, στην οποίακαι δάνεισε, ως εκ τούτου, το όνομά του, κι ας θεω-ρούν την Ακρόπολη ερείπιο που τρέχα γύρευε πώς καιγιατί οι χαζοτουρίστες πληρώνουν για να το δουν, πρά-γμα που, βέβαια, είναι πολύ καλό για τον εθνικό τουρι-σμό μιας και φέρνει συνάλλαγμα.

Ο ελληνικός εθνικισμός λοιπόν, ή είναι εξαργυρώσιμος ή δεν είναι εθνικισμός. Και βέβαια, ένας εθνικισμόςγια ζώα δεν είναι εθνικισμός, είναι σανός νέτα σκέτα.

Κι όλα αυτά γιατί το νεοελληνικό κράτος έπρεπε ναβγάλει απ' το μανίκι του τον εθνικισμό, σαν καλός τα-χυδακτυλουργός. Κι έβγαλε όντως απ’ το μανίκι το λα-γό που λέγεται Ορθοδοξία. Και τον μετέβαλε από θρη-σκευτικό δόγμα ευρείας ισχύος σε βάση και θεμέλιοτης εθνικοφροσύνης. Που έγινε έτσι κληρικοφροσύνη,για να φτάσουμε κάποτε στο οικτρό σημείο να διδά-σκεται (αν είναι δυνατόν να διδαχτεί!!!) ο εθνικισμόςστα κατηχητικά, και να κηρύσσεται από άμβωνος.

Στη θέση, λοιπόν, της ελλείπουσας εθνικής συνείδη-σης ξεφύτρωσε η θρησκευτική συνείδηση στην ορθό-δοξη παραλλαγή της. Και η τρύπα γέμισε με θυμιατάκαι εικόνες. Κι έτσι, όπως παρατηρεί ο Κακλαμάνης, ηΕλλάδα είναι η μόνη χώρα στην οποία οι μεγάλες θρη-σκευτικές γιορτές είναι και εθνικές γιορτές. Κατόπιντούτου, δεν είναι παράδοξο που περιφέρουν τον Επιτά-φιο συνοδεία στρατιωτικού αγήματος, πράγμα πουπροκάλεσε την εύλογη απορία ενός ξένου στοχαστήπου αναρωτιόταν: τι κράτος μπορεί να είναι αυτό που

υποχρεώνεται να υποταχτεί στην Εκκλησία υποτασσόμενο στα σύμβολά της; Η Εκκλησία, λοιπόν, είναι βαθιάχωμένη μέσα στο Κράτος.

Ωστόσο, το κράτος έχει τους λόγους του που υπο-τάσσεται στην Εκκλησία, κι ας διακηρύσσει υποκριτικό

- 2 7 -



ΒΑ£ΙΛΗ£ ΡΑΦΛΗΛΙΛΗΣ

τατα πως δεν υποτάσσεται. Που αλλού να υποταχτεί;Στην ανύπαρκτη εθνική συνείδηση; Στη φανταστική«εθνική ομοψυχία» που όλο κρύβεται καθώς την ψά-χνουν; Στη στρεβλωμένη κοινωνικότητα του Νεοέλληνααπατεώνα, που αντιμετωπίζει τον συνέλληνα σαν εξορισμού εχθρό που πρέπει πάση θυσία να κατατροπω-θεί με μέσα θεμιτά, και κυρίως αθέμιτα; Στον ' Ελληνα

πολιτικάντη, που άλλα λέει, άλλα σκέφτεται και άλλαπράττει; Στον Έλληνα πολιτικό της Αλλαγής που θα’ θελε ν' αλλάξουν τα πάντα εκτός απ’ το ήθος του;Στον εργολάβο δημοσίων έργων που αντιλαμβάνεταικαλά την έννοια «δημόσιο» αλλά καθόλου την έννοια«έργο»; Στο γιατρό που γιατρεύει επιτυχέστατα τοπορτοφόλι του, και παρεμπιπτόντως και τον ασθενή;Στο δάσκαλο που κανοναρχεί βαριεστημένος και πει νασμένος για τα «ελληνοχριστιανικά ιδεώδη», όπως ταβρήκε γραμμένα στο σχολικό εγχειρίδιο; Το κράτος, για

να ' ναι τέτοιο, κάπου πρέπει να στηριχτεί εν πάση περιπτώσει. Και ελείψει άλλων σοβαρότερων στηριγμάτωνάρπαξε τη μαγκούρα του Δεσπότη. Τι να ’ κανε, δηλα-δή; Να αυτοκαταργούνταν ως κράτος, όντας κενό πε-ριεχομένου;

Ευτυχώς που βρέθηκε η Ορθοδοξία για να σώσει τηνκατάσταση. Αλλά, το είπαμε ήδη, η Ορθοδοξία είναιπολυεθνική, δεν είναι εθνική, ασχέτως αν συρρικνώθηκεμε την πτώση της βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Όμωςδεν πρέπει να μας διαφεύγει πως οι πατριάρχες τηςΚωνσταντινούπολης υπέγραφαν, ορθότατα, χρησιμο-ποιώντας το αραβικό αλφάβητο. Και όπως και οι αυτο

κράτορες με τους οποίους μοιράζονταν την εξουσία,ήταν ' Ελληνες μόνο παρεμπιπτόντως και μόνο στο μέ-τρο που είχαν ελληνική παιδεία, πράγμα που δεν ήταναπαράβατος κανόνας.

Μ’ άλλα λόγια, και οι πατριάρχες και οι αυτοκράτορες είχαν συνείδηση πως υπηρετούν με τον τρόποτους, εν πάση περιπτώσει μια πανσπερμία λαών και




εθνοτήτων που είχαν τόση σχρση με το «ελληνικό πνεύ-μα», όση κι ο φάντης με το ρετσινόλαδο.

Κατά ποία λογική, λοιπόν, η Ορθοδοξία ταυτίστηκεμε τον ελληνισμό; Μα, κατά τη λογική που υπαγόρευεπως ο «ελληνισμός», αυτός δηλαδή που έβγαλαν απ' τομανίκι τους οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής, έπρεπε ναταυτιστεί με κάτι στερεότυπο και διαρκέστερο. Κι έτσιδημιουργήθηκε ο «ελληνοχριστιανισμός», τούτο το τέ-ρας με κεφάλι βυζαντινόμορφο και πόδια κατασκευα-σμένα στο εργαστήρι του Φρανκεστάιν της ευρωπαϊκήςπολιτικής. "Οπως λέει ο Κακλαμάνης, η Ελλάδα ως κρά-τος, είναι «κράτος έννοια», δηλαδή χρηστικής και όχιπραγματικής αξίας στη διεθνή πολιτική. Διότι η Ελλάδαπαρουσιάζει το μοναδικό χαρακτηριστικό απ’ όλα τακράτη του κόσμου ότι έπρεπε να αποτελεστεί ως κρά-

τος από υπολείμματα αυτοκρατοριών. Μ' άλλα λόγια, υποστηρίζει ο Κακλαμάνης, με την Ελλάδα επεδιώχθη να κατασκευαστεί ένα κράτος με υλικά που δεν υπήρ-χαν. Διότι, για να φτιαχτεί « Ελλάδα» έπρεπε προς τού-το να υπάρχουν «Έλληνες», το πλάσμα δηλαδή πουέβλεπαν οι φιλελεύθεροι ιστορικοί του περασμένου αι-ώνα στις αρχαιοελληνικές σπουδές τους.

(22.2.87)

- 2 9 -



3. ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ... ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΣ

ΤΟ κράτος που προέκυψε από την Ελληνική Επανά-σταση έπρεπε να είναι ελληνικό, αφού αυτή έγινε στοέδαφος που στην αρχαιότητα βρίσκονταν οι ελληνικέςπόλεις κράτη.

Πώς, όμως, θα ήταν ελληνικό ένα κράτος που θα συ ναποτελούνταν από λαούς πολλών εθνοτήτων που κα-τοικούσαν στην ίδια περιοχή; Την Επανάσταση τηνέκαναν όλοι αυτοί οι λαοί από κοινού.

Ειδικότερα ο ρόλος των Αρβανιτών σε αυτήν είναιαναμφισβήτητος. Γνωστός, αλλά αμφισβητούμενος εί- ναι επίσης ο ρόλος των εξισλαμισμένων Ελλήνων. Γιατί υπήρχαν και τέτοιοι σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό, πρά-γμα που αποκρύβεται ωστόσο για να υπερτονιστεί ο ρό-

λος της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Επανάσταση. Πουδεν ήταν μικρός, όχι όμως και πρωταγωνιστικός. Γιατίπρωταγωνιστές της Επανάστασης ήταν οι λαοί που κα-τοικούσαν στην Ελλάδα και υποκινητές της οι εύποροι' Ελληνες της διασποράς.

ΤΟ ΟΤΙ οι ' Ελληνες έγιναν και νομικά κατοχυρωμέ- νοι χριστιανοί μόνο μετά την ίδρυση του νεοελληνικού




κράτους γίνεται φανερό, μεταξύ άλλων, και από τηθρησκευτική συμπεριφορά των Κρητών στη διάρκειατης Τουρκοκρατίας.

Η πλειονότητα των Κρητών άλλαξε τρεις φορές θρή-σκευμα. ' Οσοι εξισλαμίστηκαν δεν είναι σωστό να λέμε«τούρκεψαν» γιατί και οι εξισλαμισμένοι παρέμεναν' Ελληνες, ως το βαθμό που είχαν μια, έτσι κι αλλιώς,εξασθενημένη εθνική συνείδηση που δεν ήταν ποτέιδιαίτερα ισχυρή σε όλους τους Ελληνες και εξακο-λουθεί να μην είναι όσοι λοιπόν Κρήτες εξισλαμίστη-καν, άλλαξαν την τυπική στα κρητικά επίθετα κατάλη-ξη σε « ής» (π.χ. Αγγελής, Σμαραγδής) και την έκαναν«άκης».

Αυτή η δεύτερη υποκοριστική κατάληξη, που τηνέδωσαν οι μη εξισλαμισθέντες στους εξισλαμισθέντες,

δηλώνει μια πρόθεση υποτίμησης από τη μεριά τωνπρώτων για τους δεύτερους. Ετσι, ο Αγγελής έγινε«ένας μικρός Αγγελής» (Αγγελάκης) και ο Σμαραγδήςένας «μικρός Σμαραγδής» (Σμαραγδάκης). Αν κρίνουμεαπό την πληθώρα των καταλήξεων σε « άκης» των ση-μερινών κρητικών επιθέτων, εύκολα καταλήγουμε στοσυμπέρασμα πως οι περισσότεροι Κρήτες σε κάποιαφάση της ιστορίας τους εξισλαμίστηκαν, για να εκχρι-στιανιστούν και πάλι αργότερα, όταν το έκριναν σκόπι-μο και συμφέρον, κι όχι όταν τους «φώτισε ο Θεός»,που δεν είχε κανένα λόγο να τους ξεφωτίσει προηγου-μένως.

Το ίδιο προφανώς συνέβη και στην ηπειρωτική Ελλά-δα, όπως μαρτυρούν οι πάμπολλες καταλήξεις επιθέ-των σε « γλου», που είναι το τουρκικό ανάλογο της τυ-πικά και καθαρά ελληνικής κατάληξης σε « ίδης» καισημαίνει «γιος του». (Γιος του Ραφαήλ, στη δική μουπερίπτωση. Ο παππούς μου, πάντως, που καταγόταναπό την Καισάρεια λεγόταν Ραφαήλογλου). Άλλωστεκαι σήμερα πάμπολλοι ' Ελληνες συνεχίζουν να φέρουντουρκικούς τίτλους ευγενείας και αξιωμάτων που τουςμετέτρεψαν σε επίθετα: Πασάς, Μπέης, Μπαϊρακτάρης

- 3 1 -



ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΛΦΑΗΛΙΛΗΣ

κτλ. Το πόσο εύκολα αλλάζουν θρήσκευμα οι άνθρω-ποι, όταν οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες το επι-βάλλουν, είναι κάτι που ποτέ δε θα καταλάβουν οιπαπάδες. Που πιστεύουν πως αρκεί να βαφτιστείς για να μείνει για πάντα σκαλωμένη πάνω σου η «θεία χά-ρις». (Και μένα με βάφτισαν, αλλά δεν έμεινε τίποτααπό τη «θεία χάρι» πάνω μου, και δε νιώθω μειονε-

κτικά γι' αυτό).Ο ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ Κακλαμάνης, λοιπόν, στο βιβλίο του«Επί της δομής του νεοελληνικού κράτους» (γι' αυτότο φοβερό βιβλίο μιλάμε και σήμερα, για τρίτη κατάσειρά Κυριακή) λέει πως όταν ιδρυόταν το νεοελληνικόκράτος μπήκε αυτόματα το πρόβλημα περί της δομήςτου: Τι μορφή έπρεπε να έχει το νέο κράτος: Οι εναλ-λακτικές λύσεις, που όλες συζητήθηκαν, ήταν τέσσερις:1. Ενα υπερεθνικό κράτος, σαν αυτό που είχε προτεί-

νει ο Ρήγας Φεραίος, τούτος ο μεγάλος διεθνιστής. 2).Το ασαφές κράτος της Μεγάλης Ιδέας, που πρότεινε οΚωλέττης ο και δημιουργός του καταστροφικού όρου.Βέβαια, ο Κωλέττης δεν ήξερε τι ακριβώς εννοούσε,πάντως είχε στο νου του κάτι σαν τη Βυζαντινή Αυτο-κρατορία ή την Αυτοκρατορία του Μεγάλου Αλεξάν-δρου, πράγμα που τον κατατάσσει αυτομάτως στην κα-τηγορία των μεγάλων ηλιθίων, ή μάλλον των μεγάλωνδημαγωγών 3. ' Ενα ομοσπονδιακό κράτος που θα πε-ριλάμβανε όλους τους ορθοδόξους πληθυσμούς τηςΟθωμανικής Αυτοκρατορίας, ασχέτως εθνότητας. Φυ-σικά μια τέτοια ομοσπονδία θα ήταν θεοκρατική και τοσχέδιο πρέπει να ήταν μάλλον κανενός δεσπότη. Και 4.

Ένα «εθνικό κράτος», λύση που τελικά επικράτησεκαι επιβλήθηκε.Η μορφή λοιπόν βρέθηκε. ' Επρεπε όμως να βρεθεί

και το περιεχόμενο. Αλλά περιεχόμενο δε βρισκότανγιατί δεν υπήρχε. Ποια θα ήταν η εθνότητα στην οποίαθα στηριζόταν το «εθνικό κράτος»; Οι ' Ελληνες; Και τιθα απογίνονταν οι πάμπολλοι μη ' Ελληνες που κατοι

- 3 2 -



ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝ ΕΣ

κούσσν στην Ελλάδα; Θα τους έδιωχναν; Κι αν τουςέδιωχναν, πράγμα ακατανόητο αφού έπαιξαν έναν πο-λύ σημαντικό ρόλο στην Επανάσταση, τα όρια του κρά-τους θα συρρικνώνονταν σχεδόν στα πλαίσια της αρ-χαίας πόλης κράτους.

Αποφάσισαν, λοιπόν, να κάνουν το κορόιδο και ναφκιάξουν ένα «εθνικό κράτος» άνευ εθνότητος. Σαν να

λέμε μια σκορδαλιά χωρίς σκόρδο. Ομως σύντομα οιπολιτικοί βρήκαν το σκόρδο. Και τι σκόρδο! Την Ορ-θοδοξία με τα λιβάνια της, τα εξαπτέρυγά της, τις φανταχτερές θρησκευτικές τελετές της. ' Ηταν ό,τι χρειαζό-ταν για να πάρει το νέο κράτος κάτι από το Βυζάντιο,άνευ Βυζαντίου. Και πάλι, δηλαδή, σκορδαλιά χωρίςσκόρδο!

Με τα χρόνια, όμως, το σκόρδο απόχτησε υπόσταση.Τίποτα δεν είναι πιο αποτελεσματικό από το πες καιξαναπές. Με το πες πες, λοιπόν, των παπάδων, στο τέ-λος το πιστέψαμε: Η εθνική μας ουσία βρίσκεται στηνΟρθοδοξία. Οσο για τους αρχαίους προγόνους, περίτων οποίων οι παπάδες έχουν παχυλή άγνοια, τους βά-λαμε τσόντα σαν πρώτο συνθετικό στην τεχνητή λέξη«ελληνοχριστιανικός». Δια της σοφιστικής, το πρόβλη-μα ελύθη. Δηλαδή, παραμένει και σήμερα άλυτο.

Δεν είμαστε λοιπόν ' Ελληνες. Είμαστε Ελληνοχριστιανοί. Δηλαδή, ένα φανταστικό νόθο είδος προερχόμενοαπό οιωνεί διασταύρωση γάτας με ελέφαντα. Πάντως, οτεχνητός όρος αφήνει πολλά περιθώρια πολιτογράφη-σης δια της βαπτίσεως. Ο καθένας είναι αρκετό να βα-φτιστεί ορθόδοξος για να γίνει αυτομάτως Ελληνορθό-δοξος. Κι αν απαρνηθεί το χριστιανισμό είναι σαν νααπαρνιέται και τον ελληνισμό, ακόμα και στην περί-πτωση που είναι διαποτισμένος μέχρι μυελού οστέωναπό τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, τη μόνη σταθεράανά τους αιώνες συνιστώσα της έννοιας ελληνικότητα.

Οι αρχαίοι μας «πρόγονοι» έλεγαν: Πας μη 'Ελληνβάρβαρος. Σήμερα θα μπορούσαμε να αντιστρέψουμε

- 3 3 -



ιΗΣ

τους όρους της πρότασης και να πούμε: Πας μη βάρ-βαρος ' Ελλην. Που σημαίνει πως ' Ελληνες σήμερα είναιοι κάτοικοι ολόκληρης της πολιτισμένης ανθρωπότη-τας, αφού ο σημερινός παγκόσμιος και υπερεθνικόςπολιτισμός δεν είναι παρά η μετεξέλιξη του αρχαίου ελ-ληνικού πολιτισμού. Η Ελλάδα σήμερα βρίσκεται παν-τού και πουθενά συγκεκριμένα. Κυρίως δε βρίσκε-

ται στα ενδιαιτήματα των παραθρησκευτικών οργανώ-σεων Ζωή και Σωτήρ. Και βέβαια, από την παγκόσμιαΕλλάδα αποκλείονται εξ ορισμού οι ' Ελληνες «εθνικόφρονες» σαν στερούμενοι παντελώς ελληνικής παιδείας δηλαδή, παιδείας, σκέτα.

ΟΠΩΣ ευφυέστατα παρατηρεί ο Κακλαμάνης, όλεςοι λύσεις για τη μορφή του νέου ελληνικού κράτους

έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό το γεγονός πως αποτελούν σχέδια ή προθέσεις μιας ιστορικής οπισθοδρόμη-σης προς βυζαντινές καταστάσεις προοθωμανικής επο-χής. Διότι, συνεχίζει ο Κακλαμάνης, από την ιστορικήαντιπαράθεση χριστιανισμού και Ισλάμ, οι αιώνες δημι-ούργησαν το οθωμανικό ιστορικό μόρφωμα ως ένα δε-σμό του Ισλάμ με τον υπόλοιπο χριστιανικό κόσμο,όπως ακριβώς απαιτούσε η ενότητα της μεσογειακήςπεριοχής. Και όσο το γρηγορότερο το καταλάβουμεαυτό, προσθέτω εγώ, τόσο το καλύτερο για την ιστορι-κή μας υπόσταση ως μεσογειακού λαού. (Ο Ζαν ΖακΣερβάν Σρεμπέρ στην «Παγκόσμια Πρόκληση» δε διίσταται πολύ του Κακλαμάνη).

' Απαξ και δημιουργήθηκε το νέο ελληνικό κράτος στηβάση του τέταρτου σχεδίου, οι καταστάσεις πολιτιστι-κής αυτοτέλειας των διαφόρων τμημάτων του ελληνι-σμού, λέει ο Κακλαμάνης, άρχισαν να μην μπορούν νααναγνωριστούν μέσα στα πλαίσια του «εθνικού κρά-τους» όπου αναγκαστικά συνέρεαν. Εξαρχής και μέχρισήμερα προέκυψε το πρόβλημα περί του ενωτικού τωνΕλλήνων δεσμού, δηλαδή αυτό που λέγεται «πρόβλημαεθνικής ταυτότητας» ή «εθνικής ιδεολογίας».

- 34 -




Και πώς να υπάρξει ταυτότητα στα αταύτιστα καιεθνική ιδεολογία στην ανυπαρξία και εθνότητας καισυνοδευτικής της εθνότητας ιδεολογίας; Οι 'Ελληνεςακόμα ψάχνουν την εθνική τους ταυτότητα. Και επειδήδεν ιη βρίσκουν, περιορίζονται... στην αστυνομική ταυ-τότητα: Για να είσαι Ελλην είναι αρκετό τούτο να ανα-γράφεται στην αστυνομική σου ταυτότητα. Μα, είναι δυ νατόν; Είναι, σ’ ένα κράτος που στηρίχτηκε στον κατα- ναγκασμό προκειμένου να μας κάνει να αποχτήσουμεμε. το ζόρι την εθνική συνείδηση που δεν είχαμε.

Πράγμα που δίνει το δικαίωμα στον κάθε ταγματα-σφαλίτη να εμφανίζεται ως ο ακραιφνέστερος των Ελλή- νων και στον κάθε τενεκέ να βγάζει λόγους βλακώδειςκατά τις εθνικές επετείους.

Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση του ελληνοχριστια-

νικού αλαλούμ σε τούτη τη χώρα των μίζερων θαυμά-των, όπου οι Παναγίες κλαιν με ψύλλου πήδημα σαν τιςκυράτσες που βλέπουν επί της οθόνης το «Μάνα μουπαραστράτησα», εγώ και ο Κακλαμάνης, και πιστεύωόλοι οι ομοφρονούντες (πολιτιστικά εννοώ) γνήσιοι' Ελληνες, δηλώνουμε υπεύθυνα πως θα παραδώσουμετην αστυνομική ταυτότητα στον παπά της ενορίας (όχιστο αστυνομικό τμήμα, διότι είναι καθ’ ύλην αναρμό-διο) και θα πάμε στην Αφρική να δούμε γνήσια θαύμα-τα, π.χ. ένα μαγείρεμα στο καζάνι, με αφρικανικά μπα-χαρικά, κάποιου ευτραφούς ιεραπόστολου.

Δεν αντέχουμε άλλο τα δάκρυα της Παναγίας. Μαςσπαράσσουν την καρδιά. Μας τη σπαράσσουν για τοχάλι τούτου του ελληνοχριστιανικού τόπου, όπου η αμά-θεια πάει πάντα στο ραντεβού της με τη βλακεία καιπιασμένες χέρι χέρι προχωρούν παραδίπλα, όπου τουςπεριμένει η κακοήθεια.

Αφού, λοιπόν, λέει ο Κακλαμάνης, η εκκλησία και οαυτοχθονισμός αποτελούν το κράτος, ο ετεροχθονισμός αναγκαστικά θα καταλάμβανε τους πέραν τουκράτους μηχανισμούς και διαδικασίες, δηλαδή ένα χώ-ρο ιστορικά προσφορότερο.

- 35 -



ΒΛΣΙΛΗΣ ΡΛΦΛΗ ΛΙΛΗΣ

Να, λοιπόν, δίπλα στο κράτος και το παρακράτος.Αποτελείται και τούτο από Ελληνοχριστιανούς. Μόνοπου αυτοί δεν μπόρεσαν προς το παρόν να εκπορθή-σουν το κράτος και γι’ αυτό δημιούργησαν το παρακρά-τος, την αναγκαία εν Ελλάδι προϋπόθεση για την

ύπαρξη κράτους. Στην πραγματικότητα το ελληνικόκράτος είναι δύο κράτη: Το κράτος και το δορυφορικότου παρακράτος με την παραχριστιανική ιδεολογία τουκαι την ελληνικότατη παραοικονομία του.

Το παρακράτος έχει τις παρατράπεζές του, τις παραθρησκείες του, την παρααστυνομία του, την παραηθική του και την παράνοιά του. Στην Ελλάδα τωνκουμπάρων το κράτος και το παρακράτος βρίσκονταισε συνεχή όσμωση: Εύκολα ένας κρατικός γίνεται πα-ρακρατικός κι ακόμα πιο εύκολα ένας παρακρατικός

γίνεται κρατικός. Στον ελληνικό οχετό το ρεύμα τηςβρωμιάς είναι αναμφίδρομο. Κράτος και παρακράτοςπρομηθεύουν άλληλα με κοπριά και αλληλοσυντηρούνται εις τον αιώνα των αιώνων με τις ευλογίες των δε-σποτάδων, των οποίων το οσφρητικό νεύρο έχει πιάσειπουρί, έτσι που χώνουν τη μύτη τους όπου λάχει. Βλέ-πετε, αυτοί έχουν την ορθή δόξα (την ορθή άποψη) για

τα περί την οργάνωση της ελληνικής κοινωνίας. Που ού-τε ελληνική είναι, αφού είναι απολίτιστη (ορίσαμε τηνελληνικότητα ως συνώνυμο του πολιτισμού), ούτε κοι- νωνία είναι, αφού τα μέλη της αλληλοσπαράσσονται μετέτοια μανία.

ΠΡΟ ΑΥΤΟΥ του μηδενός, που είναι το άμορφο ελ-ληνικό κράτος με τις οργανωτικές δυσπλασίες του καιτα ανίατα καρκινώματα, η εκκλησία ήταν προφανώς τοπαν, όπως προπαντός μηδενός «παν» είναι το κάτι,παρατηρεί δηκτικότατα ο Κακλαμάνης.

Τουλάχιστον η Εκκλησία έχει μια Ιερά Σύνοδο, πουείναι τόσο Ιερά ώστε ο ένας δεσπότης να μπορεί ναφτύνει τον άλλον ιερότατα και αμέσως μετά να ζητάειάφεση αμαρτιών, ώστε να μπορέσει ξεκούραστος απότο φορτίο των αμαρτιών, που τις ξεφορτώθηκε με τον

- 3 6 -




ευκολότερο τρόπο, να κάνει κάποιες καινούριες που κιαυτές θα τις ξεφορτωθεί (χάρη στη σπουδαία φάμπρι-κα της μετάνοιας) ώστε να μπορέσει να κάνει κι άλλες και πάει λέγοντας, στον αιώνα των αιώνων.

Ο ελληνοχριστιανισμός ξέρει να συγχωρεί. Εξού καιοι περίφημες δηλώσεις μετανοίας: Λες και το αντιελλη

νοχριστιανικό σου αμάρτημα στο χωροφύλακα, που υποκαθιστά τον παπά, κι εκείνος σου δίνει άφεσηαμαρτιών προκειμένου να επανακάμψεις στην αγέλητων ελληνορθοδόξων. Όπως λέει ο Κακλαμάνης, στηδιάρκεια του εμφυλίου πολέμου «εκκαθαριζόταν» αυ-τός που τύχαινε να μιλήσει για ελληνικότητα και δενεκκαθαριζόταν βέβαια αυτός που μιλούσε για εθνικοφροσύνη. Στην ελληνοχριστιανική αντίληψη ωστόσοπερί κράτους η ελληνικότητα και η εθνικοφροσύνη

αποτελούν έννοιες αντιφατικές και αμοιβαία αλληλοαποκλειόμενες. Που σημαίνει: Ή είσαι «Έλληνας», οπότε δεν έχεις θέση στην Ελ-

λάδα, ή είσαι «εθνικόφρων», οπότε το ελληνοχριστιανι-κό κράτος σου ανοίγει τις βρώμικες αγκάλες του. ΟΚακλαμάνης κι εγώ, ασφαλώς και μερικές εκατοντάδεςχιλιάδες ακόμα, διαλέξαμε να είμαστε ' Ελληνες και όχιεθνικόφρονες.

(1.3.87)

- 3 7 -



4. ΕΛΛΑΔΑ: ΜΙΑ ΧΩΡΑ... ΡΕΤΡΟ

Ο ΓΑΛΛΟΣ πολιτικός και κατ' επανάληψιν πρωθυ-πουργός της χώρας του Αριστείδης Μπριάν (18621932) έλεγε κυνικότατα: «Δουλειά της Ελλάδας είναι ναδιαμαρτύρεται και δική μας να μην απαντούμε».

Πράγματι, από ιδρύσεως του νεοελληνικού κράτουςκαι μέχρι σήμερα, η ελληνική εξωτερική πολιτική δενείναι παρά μια συνεχής αλυσίδα διαμαρτυριών, πουόταν δε μένουν αναπάντητες παίρνουν τυπικές απαν-τήσεις άνευ ουσιαστικού νοήματος.

Μ’ άλλα λόγια οι ξένοι γνωρίζουν πως δεν έχουμε

εξωτερική πολιτική. Και τούτο, γιατί δεν έχουμε εσω-τερική πολιτική. Η εξωτερική πολιτική προϋποθέτειτην ύπαρξη καλά οργανωμένου κράτους. Αλλά το νεο-ελληνικό κράτος εδώ και 170 χρόνια προσπαθεί να...δημιουργήσει ένα κράτος που να λέγεται Ελλάδα, ειςμνήμην της αρχαίας Ελλάδας.

Ο στρατηγός Ντε Γκολ έλεγε πως για να επιβιώσουν

- 3 8 -



ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΛΙ ΝΕΟ ΕΛΛΗ ΝΕΣ

οι κοινωνίες έχουν ανάγκηαπ', την πεποίθηση ότι προ-χωρούν. Η ελληνική κοινωνία όμως είναι τόσο χαοτικήκαι ακατάστατη, που κάθε φορά που επιχειρεί να κά- νει ένα βήμα μπροστά, μπουρδουκλώνεται και κάνειδύο βήματα πίσω.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ κοινωνία σίγουρα προχωρεί, αλλά...ανάποδα: Είναι συνεχώς στραμμένη σε ένα παρελθόν,

που ωστόσο δεν ήταν ποτέ δικό της.' Οταν κανείς ξέρειπως δεν έχει μέλλον αρπάζεται από το παρελθόν, σαναπό σανίδα σωτηρίας.

Η Ελλάδα είναι μια χώρα γεμάτη μνήμες. Η Ελλάδαείναι μια χώρα ρετρό, όπως αποδεικνύουν τα ερείπιάτης και οι ερειπωμένοι άνθρωποί της.

Μας είπαν πως έχουμε ενδόξους προγόνους και ναμη φκιάξουμε ενδόξους απογόνους. Και το τρικ έπιασε. Πιστέψαμε στ' αλήθεια πως είμαστε συγγενείςπρώτου βαθμού του Περικλή, του Πλάτωνα, του Σω-κράτη, του Σοφοκλή. Και μας έκαναν να ψάχνουμε γιαρίζες μέσα στα μεγαλειώδη ερείπια, αφενός για να ξε-χνούμε την αθλιότητά μας και αφετέρου να μην μπο-ρούμε να σχεδιάσουμε το μέλλον μας ως λαός. Μας φό-ρεσαν μέχρι τ' αυτιά το καπέλο της πεποιημένης προγονολατρίας για να μην μπορούμε να στρίψουμε το κε-φάλι προς το μέλλον.

Και βέβαια, δε μας είπαν πως όλοι οι προτεινόμενοιως πρόγονοι πέθαναν εδώ και περισσότερο από 2.000χρόνια χωρίς ν' αφήσου ν απογόνους σε τούτον εδώ τοντόπο της μόνιμης ορφάνιας. Σε καμιά περίπτωση καιαπό καμιά άποψη δεν είμαστε οι κληρονόμοι των αρ-χαίων μας «προγόνων». Δεν υπάρχει ούτε βιολογική(αυτό είναι αυταπόδεικτο) ούτε ηθική ούτε θρησκευ-τική, ούτε ψυχολογική συνέχεια ανάμεσα στην αρχαίακαι τη νέα Ελλάδα. Υπάρχει μόνο η κοινή σ' όλο τονπολιτισμένο κόσμο ελληνική πολιτιστική κληρονομιά,απ' την οποία εμείς οι ημιβάρβαροι συνεχίζουμε να εί-μαστε σχεδόν αποκληρωμένοι. Ως λαός είμαστε ένα

- 39 -




ταπόδεικτο για κάθε νοήμονα. Και ότι οι σημερινοί' Ελληνες, είναι μια πανσπερμία εθνοτήτων. Δυστυχώς,όμως, πάνω σε μια τέτοια άποψη που για να γίνει απο-δεκτή προϋποθέτει τουλάχιστον την αποδοχή του μεγά-λου διεθνιστικού οράματος του Ρήγα Φεραίου, για ναπεριοριστούμε μόνο σ' αυτόν και να μην προχωρήσου-με μέχρι τον Μαρξ, δεν μπορεί να στηριχτεί το «ενιαίο

εθνικό κράτος», που προσπάθησαν να δημιουργήσουνοι ' Ελληνες χωρίς να τα καταφέρουν μέχρι σήμερα. Γιατί το σημερινό ελληνικό κράτος είναι τεχνητό κατα-σκεύασμα του Διεθνούς Δικαίου και όχι μια φυσιολογι-κή εξέλιξη του έθνους σε κράτος. (Σύμφωνα με το Διε-θνές Δίκαιο, κάθε έθνος δικαιούται να έχει ένα κράτος,αλλά κάθε κράτος δεν αποτελείται κατ’ ανάγκην απόένα έθνος. Τυπικά παραδείγματα πολυεθνικών κρατώνείναι οι ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ, που χρωστούν την ανάπτυξήτους μεταξύ άλλων και στην πολυεθνική σύσταση τωνκοινωνιών τους). Στην Ελλάδα, λοιπόν, γιατί ντρεπόμα-στε να πούμε πως είμαστε πολυεθνικό κράττος και ναφερθούμε ανάλογα, λύνοντας μια για πάντα την τροχο-πέδη της μυθολογικά «κατοχυρωμένης» μονοεθνικότη-τάς μας;

Για να υπάρξει μονοεθνικό κράτος πρέπει να προϋ-πάρξουν κάποιες επιστημονικές προϋποθέσεις, που ηεπιστήμη της εθνολογίας δεν έχει καμιά πιθανότητα νατις επισημάνει στην Ελλάδα. Γιατί η Ελλάδα, ως κράτος,δεν θα μπορούσε να υπαχθεί σε καμιά γνωστή κατηγο-ρία εθνών, λέει πολύ σωστά ο Κακλαμάνης. Η Ελλάδαδε είναι «πολιτιστικό έθνος» (πρώτη κατηγορία) γιατίη έννοια του «ελληνικού» αποτελεί μια πολυπλοκότηταπολιτιστικών εκδοχών που δεν μπορούν να υπαχθούνσ' ένα φορέα. Για παράδειγμα, η αυτοκρατορία τουΜεγάλου Αλεξάνδρου και τα κράτη των ΕλληνιστικώνΧρόνων αποτελούν «ελληνικό πολιτιστικό έθνος», οφορέας τους, όμως, δεν είναι οι ’ Ελληνες μόνο.

Η Ελλάδα δεν είναι «γλωσσικό έθνος» (δεύτερη κα-



ΒΛΣΙΛΗΣ ΡΑΦΛΗΛΙΛΗΕ

τηγορία) γιατί ο ελληνισμός, ως πολιτιστική κατηγορίακαλλιεργήθηκε και σε άλλες γλώσσες πλην της ελληνι-κής, χωρίς, ωστόσο, η ιδιομορφία αυτή να χαρακτηρίζειτο υποκείμενό τους (αυτούς που μιλούσαν άλλες γλώσ-σες) ως μη ' Ελληνες.

Η Ελλάδα δεν είναι «έθνος με φορέα τη θρησκεία»(τρίτη κατηγορία), όπως παρουσιάστηκαν δολίως αργό-

τερα τα πράγματα, για να βολευτεί όπως όπως η κατά-σταση, γιατί ο χριστιανισμός της Ανατολής αποτελούσεμια πολυσήμαντη διάσταση πολιτισμών στις πολυεθνι-κές χώρες των μεσογειακών λαοτήτων. Δηλαδή, σε κα-μιά περίπτωση η Ορθοδοξία δεν ήταν ίδιον αποκλειστι-κά των Ελλήνων, ώστε να δικαιούται να αποτελέσει ελ-ληνικό εθνικό χαρακτηριστικό. Κι ωστόσο, με μια «επι-στημονική» λαθροχειρία μεγάλης κλάσεως που στηρί-ζεται στη στρεβλή μελέτη του αποδιοπομπαίου τράγουΦαλμεράιερ, ο χριστιανισμός έγινε, ως εκ θαύματος, τοκύριο και μόνο πολιτιστικό χαρακτηριστικό των Νεοελ-λήνων.

Αυτό που αποκαλείται «εθνική συνείδηση» είναι δη-μιούργημα και συνακόλουθο της κοινωνικής επενέργειας των τριών παραπάνω εθνολογικών χαρακτηριστι-κών, είτε όλων μαζί, όταν πρόκειται για τέλεια συγκρο-τημένο έθνος, είτε των δύο μόνο σε τρία ζεύγη, είτε τουενός από τα τρία. Στο ελληνικό έθνος προσδόθηκε μό- νο το ένα από τα τρία χαρακτηριστικά της εθνότητας,αλλά κι αυτό «κατ' απονομήν», δηλαδή τεχνητά.

Οπωσδήποτε, ωστόσο, η θρησκεία αποτελεί εξαιρε-τικά συνεκτικό δεδομένο, που λειτουργεί αποτελεσμα-τικά μέσα σε μια κοινωνία. ' Ομως, μια τέτοια κοινωνίαδεν μπορεί παρά να είναι θεοκρατική. Δηλαδή, η Εκ-κλησία εδώ θα παίξει προεξάρχοντα ρόλο στη διοίκηση.ΓΥ αυτό ακριβώς επιλέχτηκε η θρησκεία σαν τεχνητόςσυνεκτικός δεσμός στη δημιουργία του νέου ελληνικούκράτους. Θα μπορούσαν, επίσης, να επιβάλουν τεχνητάκάποιο από τα άλλα εθνικά χαρακτηριστικά. Ομως δε

- 4 2 -




θα λειτουργούσαν τόσο αποτελεσματικά. Η Ιστορίααπέδειξε πως στόχευσαν σωστά. Πράγματι, η Ορθοδο-ξία δημιούργησε ένα κράτος, αλλά είναι τεχνητό, διότιτεχνητή ήταν και η εθνολογική παράμετρος που επιλέχτηκε. (Είπαμε η Ορθοδοξία δεν είναι αποκλειστικόθρήσκευμα των Ελλήνων).

ΜΕΣΑ στην πλήρη έλλειψη εθνικής συνείδησης, που

αποτελεί το εγγενές χαρακτηριστικό του ελληνικού χώ-ρου, λέει ο Κακλαμάνης, ήταν εύκολο να στηθούν«εθνικές κυβερνήσεις», που θα αναλάμβαναν την εκ-στρατεία κατά της ελληνικότητας (νοουμένης ως πολι-τιστική διάσταση). Η «εθνική κυβέρνηση», όπως δεί-ξαμε ήδη, δεν μπορεί παρά να στηρίζεται στην Ορθο-δοξία, αφού αυτή και μόνο αποτελεί την ερζάτς παρά-μετρο της ελληνικής εθνότητας. Παρατηρήσατε πωςγίνεται πολύ συχνά λόγος για «εθνική κυβέρνηση» καισπανιότερα για «ελληνική κυβέρνηση»; Ο πρώτος όροςαναφέρεται, κατά κανόνα, στην εσωτερική πολιτική καιο δεύτερος στην εξωτερική. Γιατί οι ξένοι θα γελούσαναν τους κάναμε λόγο για «εθνική κυβέρνηση». Διότιόταν η εθνότητα σχηματίσει κυβέρνηση, σημαίνει πωςπροηγουμένως έχει σχηματίσει κράτος βασισμένο στηνεθνότητα. Συνεπώς, τότε δε θα υπήρχε λόγος να τονί-ζεται το «εθνικός». Ωστόσο, εδώ σε μας υπερτονίζεται.Επιστρατεύτηκε ακόμα και η γλώσσα στην τεχνική τηςπροσπάθειας δημιουργίας τεχνητού έθνους.

Αλλωστε, η λέξη «έθνος» εδώ παραπέμπει αυτομά-τως στη θρησκεία, πράγμα που πρέπει να γίνεται συνε-χώς φανερό απ’ το φόβο πως θα λασκάρει ο μοναδι-κός, αν και κίβδηλος δεσμός της εθνικής μας συνοχής.Η οποία, όπως είπαμε ήδη, είναι κάτι που πρέπει ναπροκύψει. Και ίσως προκύψει αυτομάτως με τα χρόνια,μέσα απ' την όσμωση των εθνοτήτων. Κάποτε θα δημιουργηθεί φυσιολογικά νεοελληνική εθνότητα, όπωςέχει ήδη δημιουργηθεί στην Αμερική μέσα απ' τον αρ-χικό πολυεθνισμό της που σημειωτέον δεν την εμπό

- 4 3 -



ΒΛΕΙΛΗΐ: ΡΛΦΛΗ ΛΙΛΗΣ

δισε σε τίποτα να αναπτυχθεί με τρόπο εντελώς εντυ-πωσιακό.Το παράξενο σε μας εδώ είναι πως κάποιοι ανιστό-

ρητοι διανοούμενοι, παρακινημένοι από την προσωπι-κή τους πίστη στην Ορθοδοξία πασχίζουν ηλιθίως ναμας την προτείνουν σαν το «μοτέρ» για την ανάπλασητου έθνους. Εννοούμε τους νοητικούς αρχαϊσμούς τουκινήματος των νεοορθοδόξων, των παντελώς αμοίρωνεπιστημονικής παιδείας, αν και καλά ενημερωμένωνστα Πατερικά Κείμενα. Κατά επιεικέστατο χαρακτηρι-σμό, θα μπορούσαμε να πούμε γι' αυτούς: ο απελπισμέ- νος από τα μαλλιά του πιάνεται. Με το ένα χέρι. Γιατίμε το άλλο πιάνεται απ’ τα ράσα του παπά. Που με τησειρά του πιάνεται απ' τη μαγκούρα του δεσπότη. Πουμε τη σειρά του πιάνεται... απ’ το Άγιο Πνεύμα. Δε

λέμε, καλό και το Ά γιο Πνεύμα, κυρίως γι' αυτούς,που στερούνται επιστημονικού πνεύματος. Αλλά τοΆγιο Πνεύμα είναι όργανο ακατάλληλο για τη διαμόρ-φωση κοινωνιών, εντός των οποίων ζουν και άνθρωποιπολύ απομακρυσμένοι απ' αυτό.

ΠΟΛΥ σωστά αναρωτιέται ο Κακλαμάνης: Πώς γίνε-ται και δυτικοτραφείς εκπρόσωποι της Δεξιάς, που θήτευσαν στον Καντ να εκστασιάζονται με το βυζαντινότους παρελθόν; Πώς γίνεται να είναι κανείς ορθόδοξοςκαι ταυτόχρονα υπέρμαχος του πλουραλισμού τουΚαρλ Πόπερ; Δε βλέπουν την καταφάνερη αντίφαση;Μήπως μέσα στη νεοορθοδοξία κυοφορείται μια κάποια δικτατοριούλα;

Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης ήθελε να του παραχω-ρήσουν τουλάχιστον την Εύβοια για να ζήσει αξιοπρεπώς, όπως έλεγε. Οι χίλιοι εν Ελλάδι νοήμονες (τόσουςτους βγάζει ο αυστηρός Κακλαμάνης) δεν είναι σε θέ-ση, να νοήσουν ότι το αρμόζον πλαίσιο για την πλήρηανάπτυξη της Ορθοδοξίας, παλιάς και νέας είναι η φε-ουδαρχία ή οι κλειστές κοινότητες που εμφανίζονταιστα θεοκρατικά καθεστώτα του ασιατικού τρόπου πα-ραγωγής;

- 44 -




Στη σημερινή Ελλάδα των ηρώων και του ιερατείου,λέει ο Κακλαμάνης, οι πάντες έμαθαν να πιστεύουνστον ελληνισμό κι όχι στους ελληνισμούς, κι ας τους διαψεύδει η Ιστορία που γνώρισε πολλές παραλλαγές τουελληνισμού, σε τόπους και χρόνους που ουδεμία φυλε-τική ή θρησκευτική σχέση έχουν με τους κυρίως ' Ελ-ληνες.

Το ξαναλέμε: Ο ελληνισμός είναι πολυκεντρικός καιπολυδιασπασμένος. Ο ελληνισμός σήμερα έχει πατρίδατη γη.

Αλλά πώς να το καταλάβουν αυτό οι φοροφυγάδεςόλων των κομμάτων, που τους χρειάζεται μια πατρίδαγια να ασκήσουν τα «καθήκοντά» τους; Γιατί φωνασκούν, νομίζετε, όλοι αυτοί για την «πατρίδα και τηθρησκεία»; Πιστεύετε ότι η πατρίδα και η θρησκεία εί- ναι αυτό που τους ενδιαφέρει; Τους ενδιαφέρει μόνο τοκοινωνικό μόρφωμα που θα δημιουργήσει, όπως όπως,το πλαίσιο εντός του οποίου θα ασκήσουν την παρα-δοσιακή ελληνική τέχνη της απάτης. Μια κίβδηλη κοι- νωνία έχει ανάγκη από ένα κίβδηλο κράτος προκειμέ νου να ασκήσουν την τέχνη τους οι κιβδηλοποιοί ιδε-ών και νομισμάτων.

Φυσικά, οι απατεώνες θα συναντούσαν προβλήματακαι συνειδησιακά και ψυχολογικά, αν η Εκκλησία δεντους έδινε κάθε τόσο άφεση αμαρτιών δια της εξομολογήσεως και της μετανοίας. Άλλωστε, εδώ στην Ελλά-δα, ο κάθε καλός κλέφτης είναι κι ένας το ίδιο καλόςχριστιανός: Πριν απ' τη διάρρηξη, ας πούμε, ανάβειένα κερί στον πλησιέστερο προς το στόχο του ναό, καιμετά την επιτυχή διάρρηξη εκπληρώνει το τάμα του,που μπορεί να φτάσει και στο μισό της αξίας των κλο-πιμαίων. Οσο πιο απατεώνας είναι κανείς τόσο μεγαλύ-τερη ανάγκη απ' τον «πνευματικό» έχει. Οι εξαιρέσεις,όταν δε γίνονται κανόνας, επιβεβαιώνουν τον κανόνα.

- 4 5 -

(8.3.87)



5. ΕΛΛΑΔΑ: Η ΜΥΘΙΚΗ ΧΩΡΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΟΓΟΥ

ΟΤΑΝ τα πράγματα παρουσιάζονται αντιφατικά, τό-τε η Λογική μας πάει ένα βήμα μακρύτερα, λέει οΛάιμπνιτς. Τα πράγματα στην Ελλάδα από το 1821 καιμετά είναι μονίμως αντιφατικά, αλλά αυτό δε μας έχειπάει· ούτε μισό βήμα μακρύτερα. Οχι γιατί έχει άδικο οΛάιμπνιτς, αλλά διότι η Λογική, τούτο το υπέρτατο δη-μιούργημα του ελληνικού πνεύματος, έχει εξαφανιστείπρο πολλού από την Ελλάδα, αφήνοντας στη θέση τηςτο μεταφυσικό τέρας με τα δύο κεφάλια που ονομά-στηκε «ελληνοχριστιανισμός». Που είναι όντως χριστια-

νικό, ελληνικό όμως δεν είναι σε καμιά περίπτωση.Εν τέλει, πρέπει να διαλέξουμε κάποτε ανάμεσα στο

ένα από τα δύο συνθετικά του τεχνητά σύνθετου όρου,προκειμένου και τη Λογική μας να ξαναβρούμε και τηνελληνικότητά μας δια της Λογικής να επανακτήσουμε.' Η είμαστε ' Ελληνες που παρεμπιπτόντως έχουμε μιαθρησκεία, όπως όλοι οι λαοί ή είμαστε χριστιανοί ορθό-δοξοι ίδιοι μ' όλους τους χριστιανούς ορθόδοξους όληςτης οικουμένης, οπότε φροντίζουμε να δημιουργήσου-

— 46 -




με το Διεθνιστικό Κράτος των Πανορθοδόξων, όπωςπροτάθηκε ήδη στη διάρκεια της Ελληνικής Επανά-στασης, τότε που συζητούσαν τα περί της μορφής καιτης δομής του υπό σύστασιν νέου ελληνικού κράτους.(Πρέπει να διαβαστεί επειγόντως το σπουδαίο βιβλίοτου Γεράσιμου Κακλαμάνη «Επί της δομής του νεοελ-ληνικού κράτους», που αποτελεί το ερέθισμα και για

το σημερινό κείμενο. Απ' όσο ξέρουμε, είναι το μόνοπου τολμάει να πει σκληρές αλήθειες για την ελληνικό-τητα των Ελλήνων).

ΑΥΤΟ που προσπαθούμε να πούμε είναι πως η «ελ-ληνικότητα» και η «χριστιανικότητα» δεν ταυτίζονταικατ' ανάγκην. Συνεπώς μπορεί να είναι κανείς ' Ελλη- νας χωρίς να είναι χριστιανός. (Το αντίστροφο είναι αυ-

ταπόδεικτο: Υπάρχουν πολλά εκατομμύρια χριστιανοίορθόδοξοι, που δεν είναι' Ελληνες.)Ο Κακλαμάνης, εγώ και ασφαλώς τουλάχιστον οι μι

σοί των Ελλήνων δεν επιτρέπουμε σε κανέναν να αμφι-σβητήσει το ελληνικό μας «φρόνημα» μόνο και μόνογιατί τυχαίνει να μη δεχόμαστε την παρά φύσιν ζεύξητων όρων «' Ελληνας» και «χριστιανός».

Αυτό βέβαια δε σημαίνει πως περιφρονούμε ή υπο-τιμούμε τους χριστιανούς. Ενας ' Ελληνας μπορεί κάλλιστα να είναι και χριστιανός. Αλλά και ένας αλλόθρη-σκος μπορεί θαυμάσια να είναι κ α ι' Ελληνας, συχνά μά-λιστα «σωστότερος» από κάποιους ελληνορθόδοξουςπαγιδευμένους μέσα στην τεχνητή συνθετότητα τουόρου. Γιατί το μόνο που χρειάζεται για να είναι κανείς' Ελληνας, είναι η διαμόρφωση μιας νοοτροπίας και μι-ας (ατομικής) συνείδησης στη βάση του ελληνικού πο-λιτισμού. Πόσοι λοιπόν από τους φανατικά ορθόδο-ξους θα μπορούσαν να ισχυριστούν πως γνωρίζουν τοίδιο καλά με την Αγία Γραφή και τις μεγαλειώδεις γρα-φές των αρχαίων Ελλήνων; Ας τις μελετήσουν, λοιπόν,πρώτα κι ύστερα α£ κρίνουν αυστηρά όσους από μαςθέλουμε να είμαστε μόνο ' Ελληνες και τίποτα άλλο.

- 4 7 -



ι ΙΛΗΪ

Με την ευκαιρία πρέπει να σημειώσω, προς επίρρωσιν των παραπάνω, πως ο Κακλαμάνης, αντίθετα απόμένα, είναι όντως χριστιανός ορθόδοξος: Πιστεύει καιστο Θεό και στο Χριστό και στα δόγματα της Ορθοδο-ξίας. Αντίθετα επίσης από μένα, δεν είναι μαρξιστής.Τότε τι το κοινό έχουμε; Τη Λογική που απαιτεί οΛάιμπνιτς και που μας κάνει να πιστεύουμε πως τίποτα

δε χάθηκε οριστικά σε τούτον το δύσμοιρο τόπο. Αρ-κεί η Λογική να επανακάμψει στην κοιτίδα της, ώστεδι' αυτής να μπορέσουμε να ξεχωρίσουμε τις διαφορέςπου υπάρχουν ανάμεσα στις έννοιες «ελληνικότητα»,«χριστιανικότητα» και «ελληνοχριστιανικότητα». Το ψά-ρεμα στα θολά των τεχνητά σύνθετων όρων πρέπει νασταματήσει προκειμένου να αποχτήσουμε «εθνική συ-

νείδηση», που αν είμαστε τίμιοι και θαρραλέοι πρέπει να ομολογήσουμε πως τώρα μας λείπει.

Και, βέβαια, δε μας τρομάζουν οι «κατάρες» των ελληνορθοδόξων και τα ουρλιαχτά των εθνοκαπήλων,που μ' αυτά εδώ τα κείμενα θα βρουν σίγουρα άλλημια ευκαιρία να δημαγωγήσουν αναίσχυντα και κυρίωςαγράμματα. Πρέπει όλοι αυτοί να αποδείξουν πωςεκτός από χριστιανοί είναι και ’ Ελληνες.

Και δε θα μπορέσουν να το αποδείξουν όντας στα-θερά απομακρυσμένοι από την κοσμοθεωρία και τηβιοθεωρία που δημιούργησαν οι αρχαίοι ' Ελληνες, στηβάση της οποίας αναπτύχθηκε ο σύγχρονος παγκόσμι-ος πολιτισμός, που παραμένει βαθιά ελληνικός στη ρίζατου.

ΓΙΑΤΙ ο ελληνισμός ως σύστημα ιδεών και κοσμοθε-ωριών δεν ήταν υπόθεση των ελληνόφωνων και μόνο,αλλά εξαρχής μια διεθνιστική ιδεολογία, η οποία αγκά-λιαζε ολόκληρο τον κόσμο της Μεσογείου και σήμεραολόκληρο τον κόσμο, τονίζει ο Κακλαμάνης. Αυτό ση-μαίνει πως σήμερα κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί πωςείναι ' Ελληνας, όντας ξεκομμένος από την παγκόσμιασκέψη, που όπως είπαμε είναι η μετεξελιγμένη ελληνι-




κή σκέψη. Κι αν θέλει κάποιος να αντιμετωπίσει τοχριστιανισμό ως πολιτιστική παράμετρο, θα ήταν έναςπολύ κακός χριστιανός αν τον εγκλώβιζε στα γεωγρα-φικά όρια της Ελλάδας. Αν τώρα ο ι ' Ελληνες χριστιανοίπιστεύουν πως είναι οι «κατ' εξοχήν χριστιανοί» είναιδικαίωμά τους. Και είναι δικαίωμά μας να τους χαρα-κτηρίζουμε μωρούς, εφόσον αντιφάσκουν με τα ίδια τα

δόγματα του χριστιανισμού, που εξαρχής εμφανίστηκεως μια διεθνιστική και υπερεθνική θρησκεία. Να μερικά τυπικά δείγματα παραλογισμού που δημι-

ουργεί το δόλιο μπέρδεμα των όρων και η βάναυση κα-κοποίηση της Λογικής: Στην Ελλάδα είναι κανείς χρι-στιανός ορθόδοξος... πριν καν γεννηθεί! Δηλαδή πρινκαν γίνει γνωστή η ύπαρξή του εν τω κόσμω. Διότι στην

Ελλάδα οι χριστιανοί γονείς γεννούν οπωσδήποτε χρι-στιανούς,, με την ίδια περίπου έννοια που οι αγελάδεςγεννούν οπωσδήποτε μοσχάρια και όχι... γατιά. Και μημας πουν πως πρώτα γεννιέται το νήπιο και ύστερα τοβαφτίζουν. Γ ιατί το νήπιο όταν το βαφτίζουν είναι ένακουτάβι που ακόμα και μορφολογικά είναι περίπουόμοιο μ' αυτό που ήταν όταν βρισκόταν στην κοιλιάτης μάνας του. Ο χριστιανισμός όταν δεν είναι μια ελεύ-θερη και αβίαστη αποδοχή μιας κοσμοθεωρίας και μιαςβιοθεωρίας, που είναι στην ουσία του, γίνεται ένας βά-

ναυσος καταναγκασμός που επιβάλλεται νηπιόθεν για να μην μπορεί να αντιδράσει ο πιστός όταν αποχτήσεισυνείδηση. Αυτήν ακριβώς τη συνείδηση, από τηνοποία θα προκύψει το θρησκευτικό συναίσθημα σ'όσους προκύψει. 0 Κακλαμάνης χαρακτηρίζει τούτη

την επέμβαση πάνω σε μια ανύπαρκτη ακόμα συνείδη-ση «μεσαιωνικό πρωτογονισμό» και τη θεωρεί πράξηπου καταργεί οποιαδήποτε έννοια συνταγματικής τάξεως.

Δεδομένου ότι όλα τα Συντάγματα όλου του κόσμουστηρίζονται στην ελευθερία της ατομικής συνείδησης,κάθε βιασμός της συνείδησης, και μάλιστα σε προσυ

- 4 9 -



ΒΛΣΙΛΗΐ: ΡΑΦΑΗΛΙΛΗΣ

νειδησιακά στάδια, είναι καταφάνερα παραβίαση τουπιο βασικού άρθρου του Συντάγματος. Να, λοιπόν πε-δίο λαμπρό μελέτης για τους συνταγματολόγους μας,που κόπτονται για τα δικαιώματα του ατόμου, αδιαφο-ρώντας ωστόσο για το αναμφισβήτητο γεγονός πως οκαθένας έχει το δικαίωμα να διαλέξει μόνος και αβίαστα τα της θρησκείας του. Κι ωστόσο, ποτέ δε συζητή

θηκε εδώ η αντισυνταγματικότητα της άνωθεν καιέξωθεν επιβεβλημένης θρησκευτικής πίστης.Θα αντιλέξουν ίσως με το «επιχείρημα» πως η βάπτι

ση είναι μυστήριο. Σύμφωνοι. Αλλά οι κοινωνίες δεστηρίζονται στα μυστήρια, στηρίζονται στους νόμους.Εκτός κι αν είναι κοινωνίες θεοκρατικές. Οπότε ο νό-μος γίνεται μυστηριώδης και το μυστήριο παίρνει ισχύ νόμου. Ας μας πουν λοιπόν ότι η ελληνική κοινωνία εί- ναι θεοκρατική και θα μας αφοπλίσουν μια και καλή.Και θα μας κάνουν να σιωπήσουμε δια παντός. Γιατίδεν το λένε, όμως; Μα, γιατί η ελληνική κοινωνία είναιμισοθεοκρατική και μισοκοσμική. Δηλαδή μπάσταρδη.

Ας μάθουμε, λοιπόν, να διαλέγουμε. Κι αν η πλειοψηφία διαλέξει ένα θεοκρατικό κοινωνικό καθεστώς,εμείς οι υπόλοιποι θα υπακούσουμε νομιμότατα στιςαποφάσεις της πλειοψηφίας. Μέχρι τότε ας μας επιτρέ-ψουν να κοινοποιούμε τις περί του αντιθέτου απόψειςμας, γιατί οι άλλοι αρκετά τις έχουν κοινοποιήσει αιώ-

νες τώρα. Άλλωστε, ελπίζουμε πως δε θα υπάρξει καιμια δεύτερη συνταγματική παραβίαση δίπλα στην πρώ-τη, με μια απαγόρευση της συζήτησης γύρω απ' αυτάτα θέματα.

Ενός παραλογισμού προκειμένου, μύριοι έπονται. Κιέτσι, η Ελλάδα έγινε η κατ' εξοχήν χώρα του παραλό-γου. Παίρνοντας υπόψη πως το πιο μεγάλο κατόρθωματης ελληνικής σκέψης είναι η δημιουργία της Λογικής, νομιμοποιούμαστε να πούμε πως η σημερινή Ελλάδαείναι η άρνηση της Ελλάδας, δηλαδή μια «μη Ελλάδα»,ένας «ου τόπος», μια σκέτη ουτοπία δηλαδή.

- 50 -



ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΛΙ ΝΕΟ ΕΛΛ ΙΙΝΕΣ

Ωστόσο, κάθε ουτοπία μπορεί να γίνει «τόπος», εφόσον ο μύθος απεχδυθεί το μυθολογικό του περιεχόμε- νο και αποκαλύψει τον κρυμμένο πυρήνα της πραγμα-τικότητας όπου εδράζεται. Πιστεύουμε, λοιπόν, πως μέ-σα από τη σημερινή ελληνική ουτοπία θα δημιουργηθείκάποτε μια Ελλάδα. Είναι αδύνατο να κινούμαστε γιαπάντα στη σκοτεινή περιοχή των μύθων και ταυτόχρο-

να να έχουμε την αξίωση να μας παίρνουν στα σοβαράστην ΕΟΚ, ή σ' οποιοδήποτε άλλο λογικοκρατούμενοδιεθνή οργανισμό. Είναι απορίας άξιον, μάλιστα, πουκάθονται και συζητούν μαζί μας, στην παρούσα φάσητης μυθολογικής μας υπόστασης. Γιατί προς το παρόνδεν είμαστε ' Ελληνες. Είμαστε το φάντασμα των Ελλή- νων που κάθισε στο Δικέφαλο Αετό κι από κει μας κο-ροϊδεύει και ταυτόχρονα μας προκαλεί να του δώσουμεμια κάποια υπόσταση. Σε πείσμα κάθε ελληνορθόδο-ξου, αυτή την υπόσταση θα τη δώσουμε. Η Ελλάδα πρέ-πει να υπάρξει στο μέλλον. Και θα υπάρξει αν σοβα-ρευτούμε. Κι αν πάρουμε στα σοβαρά το Σύνταγμα. Κιαν δεν παραβιάζουμε τις συνειδήσεις πριν καν υπάρ-ξουν. Μ ’ άλλα λόγια, αν βγούμε από το Μεσαίωνά μας.

ΝΑ ΤΩΡΑ ένας ακόμα πιο μεγάλος παραλογισμός: ΗΕλλάδα, λέει ο Κακλαμάνης, είναι η πρώτη χώρα τουκόσμου που υπήχθη σε πολιτική εξάρτηση από τη Δύ-ση χωρίς επίσημες αποικιοκρατικές μεθόδους! Δε χωρεί αμφιβολία πως είμαστε διακριτικά αποικιοκρατούμενοι ακόμα και σήμερα. Βέβαια, είναι αλήθεια ότι δεν

υπήρξαμε ποτέ αποικία μετά το 1821. Ούτε κυρίως ειπείν προτεκτοράτο (προστατεύομενο επισήμως κρά-

τος, από ένα άλλο κράτος νταβατζή). Όμως, χωρίςπροστασία θα είχαμε διαλυθεί εις τα εξ ων συνετέθημεν! Αλλά την προστασία στην Ελλάδα την προκαλείκαταρχήν η χαλαρότητα των κοινωνικών μας δομών.Είμαστε τόσο ασυνάρτητοι ως λαός, που κάποιος τςόπος έπρεπε να βρεθεί για να συναρτηθούμε τεχνητά.Και δεν ήταν δύσκολο να βρεθούν οι πάντα πρόθυμοι



προστάτες.' Αλλο που δεν ήθελαν λοιπόν να βάλουν πό-δι, χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να καταφεύγουν πάντακαι κατ’ ανάγκην στη βία.

Μη μου πείτε πως αυτό συμβαίνει γιατί είμαστε μικρή χώρα. Γ ιατί και το Βέλγιο είναι μικρή χώρα, και μά-λιστα χώρα τεχνητή. Και η Ολλανδία είναι μικρή χώρα.Και η Δανία είναι μικρή χώρα. Και το Λουξεμβούργο

είναι μικροσκοπική χώρα. ' Ομως, τόλμησε ποτέ κανείς να αντιμετωπίσει αυτές τις μικρές χώρες σαν προτε-κτοράτα; Και μη μου πείτε ακόμα πως αν δε φταίει ημικρότητά μας, φταίει σίγουρα η γεωπολιτική μας θέσηστη Μεσόγειο. Γιατί τούτη η θέση δε μας κάνει αδύ- νατους μας κάνει πανίσχυρους. Κι αν συνεχίζουμε ναείμαστε αυτόνομο κράτος, παρά τη σχεδόν πλήρη εσω-τερική διάλυση, το χρωστάμε στη θέση μας στην Ανα-τολική Μεσόγειο και μόνο.

Βέβαια, υπάρχει και η περίφημη «ομοψυχία των Ελλή- νων στις δύσκολες στιγμές». Υπάρχει όντως. Αλλά ξέρε-τε γιατί; Διότι δε θα θέλαμε να χάσουμε τη δυνατότη-τα να παραμείνουμε απατεώνες, φοροφυγάδες, παρατραπεζίτες, παρακρατικοί, μαυραγορίτες, και άλλα τέ-τοια πολλά που συναποτελούν το «δαιμόνιο της φυλής» κι αποτελούν το δαίμονά μας. Πώς λοιπόν θα παραμείνεις ' Ελλην διατηρώντας τα παραπάνω τυπικά ελ-ληνικά χαρακτηριστικά, όταν σε υποδουλώσουν και τηθέση σου πάρουν άλλοι απατεώνες;

ΕΙΝΑΙ φυσικό να αμύνεται κατά του εισβολέαεχθρού ο μπακάλης, γιατί αλλιώς θα χάσει τη δυνατό-τητα να κλέβει στο ζύγι. Είναι φυσικό να ευλογούν ταλάβαρα οι παπάδες, γιατί αλλιώς θα χάσουν την εξου-σία τους επί του ποιμνίου. Είναι φυσικό να καταθέτουντον οβολό τους οι πλούσιοι «υπέρ της αεροπορίας», διό-τι χάνοντας τα λίγα που δίνουν στον «εθνικό έρανο»κερδίζουν τα πολλά που τους εξασφαλίζει η εσαεί πα-ρακράτηση της υπεραξίας της δουλειάς του εργαζόμε- νου. (Και μη μας πουν πως κι αυτοί εργαζόμενοι είναι

- 5 2 -




διότι θα τους απαντήσουμε δια του Προυντόν, πουέλεγε: «Αν ο πλούτος προερχόταν από την εργασία, τό-τε οι πιο πλούσιοι θα έπρεπε να είναι οι εργάτες».)

Δεν υπάρχει, λοιπόν, πρόβλημα «εθνικής ομοψυχί-ας». Υπάρχει μόνο πρόβλημα «εθνικής ομοφαγίας». Ό που ο κάθε καλός Έλληνας με μεγάλη όρεξη θαέτρωγε το γείτονά του. Από την κυρίως ειπείν ανθρωποφαγία μας χωρίζει μόνο η προκατάληψη πως η αν-θρώπινη σάρκα δεν έχει καλή γεύση. Κατά τα άλλα, κά- νουμε τακτικά την προσευχή μας και παρακαλούμε τοΘεό «να βάλει το χέρι του» γιατί τα δικά μας χέρια είναιαπασχολημένα αλλού.

Δεν υπήρξε ποτέ ολοκληρωτική ιδεολογία, λέει ο Κα-κλαμάνης, που να μη στηρίχτηκε στα μεταφυσικά καιανερμήνευτα στοιχεία του «προορισμού» και της «μο-

ναδικότητας στην Ιστορία» και στο «ανεπανάληπτοντης φυλής». Εμάς εδώ μας έκαναν να πιστέψουμε καιστα τρία. Για να μας κρατήσουν στην ημιβάρβαρη κατά-σταση των δυνάμει ανθρωποφάγων. Που όταν δεν επι-διδόμαστε μετά μανίας σε εμφυλίους πολέμους προς δό-ξαν της φυλής, μετατρέπουμε τον εμφύλιο πόλεμο σεκαθημερινή κατάσταση: Ανάμεσα σε ενοικιαστές καιιδιοκτήτες, σε καταχραστές και καταχραζόμενους, σεσυντεχνίτες και άλλους συντεχνίτες. Ακόμα και η πάλητων τάξεων στην Ελλάδα έχει εκφυλιστεί σε σκέτη πά-λη μέχρι τελικής πτώσεως. ' Οπως έλεγε κι ο Σουρής:«Ω Ελλάδα πρώτη χώρα, τι γαϊδάρους τρέφεις τώρα!»

(15.3.87)



6. Η ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΕΛΛΗΝΑΣ...

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ Επανάσταση του 1821 ήταν όντωςεπανάσταση. Αλλά με μια έννοια εντελώς διαφορετικήαπ' αυτή που της δίνουν τα σχολικά εγχειρίδια και οιεπίσημες Ιστορίες, που φαίνεται πως αγνοούν τη ση-μασία της λέξης. Επανάσταση, λοιπόν, σημαίνει εξέγερ-ση μέρους του λαού μιας συγκεκριμένης εθνότηταςεναντίον μέρους του ίδιου λαού της ίδιας εθνότητας.

Η Γαλλική Επανάσταση, για παράδειγμα, ήταν επανά-σταση, γιατί κάποιοι Γάλλοι ξεσηκώθηκαν εναντίον άλ-λων Γάλλων. Το ίδιο και η Οκτωβριανή Επανάσταση.

Ο πόλεμος που τελείται στη διάρκεια μιας επανά-στασης η οποία, σημειωτέον, δεν καταλήγει αναγκα-στικά σε πόλεμο, αφού οι διαφορές μπορούν να διευ-θετηθούν και με διαπραγματεύσεις, είναι αναγκαστικάεμφύλιος (πόλεμος ανάμεσα σε μέλη της ίδιας φυλής).Γιατί, λοιπόν, η Ελληνική Επανάσταση ονομάστηκεεπανάσταση; Αν οι Έλληνες πολεμούσαν τους Τούρ-

- 5 4 -




κους, θα έπρεπε να έχουμε, απλώς, έναν «απελευθε-ρωτικό πόλεμο», με στόχο την εκδίωξη του κατακτήαπό εδάφη που κατοικούνταν από μια συγκεκριμένηεθνότητα, που επιθυμούσε να αυτοδιοικηθεί και νααυτονομηθεί (να θεσπίζει η ίδια τους νόμους).

Η ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ δεν είναι αίτημα επαναστατικό, αλ-λά εθνικό, που το βάζει μια ετερονομούμενη εθνότητα(που υπακούει στους νόμους που θέσπισε μια άλληεθνότητα). Σε τελική ανάλυση, το «εθνικό κράτος» δενείναι τίποτα περισσότερο από το σύνολο των ΚανόνωνΔικαίου, που συνιστούν την έννοια του Κράτους καιπου είναι προσαρμοσμένοι στα ήθη και τον πολιτισμόμιας συγκεκριμένης εθνότητας. (Διευκρινίζουμε πως ηεθνότητα είναι έννοια πολιτιστική και το κράτος έννοια

νομική).

Το γεγονός, λοιπόν, πως η Ελληνική Επανάστασηεξαρχής ονομάστηκε επανάσταση και όχι «απελευθε-ρωτικός πόλεμος», δηλώνει πως αυτοί που εξεγέρθηκαν κατά των Τούρκων, δεν ήταν μόνο τα μέλη μιαςσυγκεκριμένης εθνότητας, π.χ. οι ' Ελληνες, αλλά όλεςοι εθνότητες που κατοικούσαν στη γεωγραφική περιο-χή της Ελλάδας.

Η Ελλάδα, η οποία ποτέ δεν ήταν ενιαίο κράτος, ού-τε καν στην περίοδο της κλασικής αρχαιότητας πουστηριζόταν στο διοικητικό σύστημα της πόλης κρά-τους, κατοικούνταν από μια πανσπερμία εθνοτήτων,περίπου όμοιας εθνολογικής σύνθεσης μ’ αυτή που εί-χε ολόκληρη η πολυεθνική Οθωμανική Αυτοκρατορία.Το γεγονός πως οι κάτοικοι αυτής της περιοχής μιλού-σαν ελληνικά, δε σημαίνει τίποτα από εθνολογικήάποψη. Η ελληνική γλώσσα, εξαιτίας ακριβώς της τε-λειότητάς της, ήταν για αιώνες διεθνής.

Και θα ήταν και σήμερα, αν δεν έχανε για λίγους ψή-φους στο Κογκρέσο των πρώτων Πολιτειών που συναποτέλεσαν τις σημερινές Ηνωμένες Πολιτείες, όταν μπή-κε το πρόβλημα ποια γλώσσα έπρεπε να μιλούν οι κά-τοικοι του υπό σύστασιν νέου πολυεθνικού κράτους.

- 5 5 -



ΒΛΣΙΛΗΣ ΡΑΦΛΗΛΙΔΗΣ

Τελικά, κέρδισε η αγγλική εξαιτίας της κυριαρχίας τωναγγλικής καταγωγής αποίκων κι αυτό ήταν το πιοσοβαρό ατύχημα που συνέβη ποτέ στην ελληνικήγλώσσα.

' Αλλωστε, η ελληνική ήταν η επίσημη γλώσσα και τηςπολυεθνικής Αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρουκαι των πολυεθνικών κρατών των επιγόνων του και τηςπολυεθνικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Ωστόσο, κάποτε η ελληνική γλώσσα και το ελληνικόέθνος που δε μιλούσε ολόκληρο και κατ’ ανάγκη τηνελληνική γλώσσα, κατάντησαν να γίνουν δολίως συνώ- νυμα. Αργότερα, στο διεθνιστικό πολιτιστικό χαρακτη-ριστικό της ελληνικής γλώσσας προστέθηκε και το διεθνιστικό χαρακτηριστικό της ορθοδοξίας. Και, ω τουθαύματος, από δύο διεθνιστικά χαρακτηριστικά γεννήθηκε ένα εθνικό: Ο «ελληνοχριστιανισμός». Πρόκειταισαφέστατα περί λαθροχειρίας.

Οι λαοί, λοιπόν, που ξεσηκώθηκαν κατά των Τούρ-κων, είχαν συνείδηση πως δεν ανήκαν στην ίδια εθνό-τητα και πως, αντίθετα, ανήκαν στο ίδιο καταπιεστικόΚράτος, την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Δεν μπορού-σαν, συνεπώς, να ονομάσουν την εξέγερσή τους «απε-λευθερωτικό πόλεμο», γιατί δεν ήταν μία και μόνο ηεθνότητα που ζητούσε τη δημιουργία αυτόνομου κρά-τους, που κατ’ ανάγκη δε θα μπορούσε να είναι εθνι-κό. Την ονόμασαν, λοιπόν, εξαρχής επανάσταση (ή«αγώνα για την ελευθερία»), γιατί η εξέγερση κατά τηςοθωμανικής εξουσίας (προσοχή: όχι μόνο κατά τωνΤούρκων, που άλλωστε πολέμησαν μαζί με τους Άρα-

βες υποτακτικούς τους υπό τον Μοχάμεντ Αλι), ήτανόντως ένας πολυεθνικός εμφύλιος πόλεμος, όπου μιαπολυεθνική ενότητα λαών ξεσηκώθηκε ενάντια σε έναάλλο κομμάτι του ίδιου πολυεθνικού λαού.

ΠΡΑΓΜΑ που γίνεται φανερό, μεταξύ άλλων, κι απότο γεγονός πως οι 'Ελληνες Κοτζαμπάσηδες (οι προ-στατεύομε νοι των Τούρκων προύχοντες φεουδάρχες).

- 5 6 -




καθώς και ο ανώτερος ορθόδοξος κλήρος σούρθηκανστην επανάσταση με το ζόρι, και αφού καιροσκόπησανγια πολύ. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός, πως ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, μετά την απελευθέρωση, ζη-τούσε για φέουδό του ολόκληρη την Εύβοια κι ότι οΠατριάρχης Γρηγόριος ο Ε', που έγινε κατά λάθοςεθνικός ήρωας, κρεμάστηκε απ’ τους Τούρκους εντε-λώς τυχαία, προς παραδειγματισμόν και μόνο και χωρίς

να έχει φταίξει σε τίποτα, αφού ήταν φίλος εγκάρδιοςτων Τούρκων. Η πολιτική σκαρώνει συχνά τέτοιααστεία. Και η τούρκικη πολιτική ήταν πάντα αδίστακτη και πάντα αποτελεσματική.

Το ότι έχασαν, τελικά, τον πόλεμο οι Τούρκοι στηγεωγραφική περιοχή της Ελλάδας, δεν οφείλεται μόνοστον αναμφισβήτητο ηρωισμό των λαών που κατοικού-

σαν εδώ, αλλά κυρίως στην απόφαση των μεγάλων δυνά-μεων της εποχής να δώσουν οπωσδήποτε μια λύση στοπερίφημο «ανατολικό ζήτημα», δηλαδή στο πρόβλημαπου δημιούργησε η καταρρέουσα πολυεθνική Οθωμα-

νική Αυτοκρατορία. Κάτι έπρεπε να γίνει με τα συν-τρίμμια αυτής της Αυτοκρατορίας. Και η δημιουργίακρατών απ’ τα περιτρίμματα της Οθωμανικής Αυτο-κρατορίας ήταν πράγματι ένα τόσο πολύπλοκο πρό-βλημα, που δε βρήκε ακόμα την οριστική του λύση.Από δω και οι σημερινές διεκδικήσεις των Τούρκωνστο Αιγαίο. Από δω επίσης και η επικράτηση στηγλώσσα του λαού της έκφρασης «ανατολικό ζήτημα»για κάθε μακρόχρονη και άλυτη περιπλοκή. (Λέμε,«μην το κάνεις ανατολικό ζήτημα» ή «ανατολικό ζήτη-μα το έκανες».)

Ζήτημα δημιουργήθηκε όχι μόνο για την περιφέρειατης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά και για το κέν-τρο της: Πού έπρεπε να περιοριστεί το υπό διαμόρφωσιν νέο τουρκικό κράτος; Στην αρχή, οι μεγάλες δ\ινάμεις της εποχής (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία και Αυστρο-ουγγαρία) αποφάσισαν να αυτονομήσουν το Κουρδι-στάν και την Αρμενία.' Εγινε, μάλιστα, λόγος και για τα

- 5 7 -



ΒΛΕΙΛΗΕ ΡΛΦΑΗΛΙΑΗ£

παράλια της Μικράς Ασίας. Όμως, κατόπιν ωρίμουσκέψεως, οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής αποφάνθηκαν πως η πρώην κραταιά Οθωμανική Αυτοκρατορίαθα μίκραινε πάρα πολυ. Και χάρισαν στο νέο τουρκικόκράτος τις παραπάνω περιοχές. ' Ετσι, το «ανατολικό ζή-τημα» διαιωνίζεται πάντα και είναι ακόμα ενοχλητικόγια όλους τους λαούς της πρώην Οθωμανικής Αυτο-κρατορίας, μηδέ των Τούρκων εξαιρουμένων. Όλα τασύνορα των κρατών που προέκυψαν απ' τη σωριασμέ- νη σε ερείπια Οθωμανική Αυτοκρατορία είναι λίγο ωςπολύ τεχνητά. Όπως ήδη καταλάβαμε τεχνητά είναικαι τα σύνορα της σημερινής Τουρκίας. Ούτως εχόντωντων πραγμάτων με το πάντα ακανθώδες «ανατολικό ζή-τημα», καλό θα ήταν τα σύνορα των κρατών που προέ-κυψαν απ' την καταστροφή της Οθωμανικής Αυτο-

κρατορίας να μείνουν εκεί που έτυχε να βρίσκονται σή-μερα. Γιατί κανείς δε θα μπορούσε να πει με σιγουριάπού θα έπρεπε να τοποθετηθούν τα σύνορα του κάθεεθνικού ή τεχνητά εθνικού κράτους, ειδικότερα σε τού-τη την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όπου οι λα-οί και οι εθνότητες συμφύρονται από αρχαιοτάτων χρό

Ο Γεράσιμος Κακλαμάνης, που με το τρομερό βιβλίοτου «Επί της δομής του Νεοελληνικού Κράτους» (έκ-δοση του συγγραφέα) μας προμήθευσε τα ερεθίσματακαι για το σημερινό έκτο ομοθεματικό κείμενο, λέειπως στην Ελληνική Επανάσταση πήραν μέρος όχι μόνοΑρβανίτες και Βλάχοι (αυτό δεν αμφισβητείται) αλλάκαι 430.000 περίπου μωαμεθανοί κατά το θρήσκευμα,που άλλοι απ’ αυτούς ήταν Τούρκοι στην καταγωγή,πλήρως εξαθλιωμένοι απ' την αυταρχικότητα τουΟθωμανικού Κράτους και άλλοι Ελληνες που ασπάστηκαν το μωαμεθανισμό και που δεν ήταν λίγοι.

Βέβαια, η πολιτική ηγεσία της επανάστασης έμεινεστα χέρια των πλούσιων Ελλήνων εμπόρων αστών τηςδιασποράς. Αλλά αυτοί δε θα μπορούσαν να κάνουντίποτε χωρίς τη μάχιμη συμμετοχή όλων των λαών.



ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΝΕΟΕΛ ΛΗΝ ΕΣ

όλων των εθνοτήτων που κατοικούσαν στη γεωγραφικήπεριοχή της σημερινής Ελλάδας. Πράγμα που γίνεταιφανερό κι από το γεγονός πως πάρα πολλοί απ' τουςστρατιωτικούς ηγέτες της Επανάστασης δεν ήταν ' Ελ-ληνες, από φυλετική άποψη. ' Ηταν όμως ' Ελληνες απόπολιτιστική άποψη, μιας και είχαν διαμορφώσει ήδηέναν πολιτισμό, που ωστόσο δεν είναι αμιγώς ελληνι-κός, αλλά προϊόν ανάμειξης πολλών και ποικίλων πολι-

τιστικών στοιχείων.ΣΗΜΕΡΑ δεν μπορούμε να μιλούμε σε τούτο τον τό-

πο για «φυλετική καθαρότητα». Οι «καθαροί Έλλη-νες» είναι αποκύημα της φαντασίας ακαθάρτων εγκε-φάλων, που συνεχίζουν να μας εξαπατούν με ανύπαρ-κτα και φασίζοντα «αιματολογικά επιχειρήματα». Αλ-λωστε, μόνο ο Χίτλερ τόλμησε να μιλήσει ηλιθίως περί

«καθαρότητας του αίματος». Γιατί, λοιπόν, τον μιμούν-ται τόσοι πολλοί σε τούτο τον πολυεθνικό τόπο; Μα,διότι είναι καθησυχαστικό από ψυχολογική άποψη νανιώθει κανείς πως είναι μέλος μιας «μεγάλης οικογένει-ας» που λέγεται έθν ο ς . ' Ολοι φαίνεται πως έχουν ξεχάσει τον άψογο ορισμό του Ισοκράτη, σύμφωνα με τονοποίο Ελληνες είνα ι αυτοί που μετέχουν της Ελληνι-κής Παιδείας.

Απ' αυτή την άποψη δεν καταλαβαίνω γιατί είναιπερισσότερο ' Ελληνας ο ελληνικά απαίδευτος δημαγω-γός X από τον Βιλαμόβιτς και τον Τζορτζ Τόμψον, γιαπαράδειγμα. Θάψαμε πρόσφατα με τιμές τον Αγγλοεβραίο Κάρολο Κουν, αλλά δεν τολμήσαμε να πούμεπως η αγγλοεβραιοελληνική του καταγωγή (η μάνα τουήταν Ελληνίδα) δεν τον εμπόδισε καθόλου να μετέχει

της ελληνικής παιδείας όσο λίγοι «καθαρόαιμοι».Τηρουμένων των αναλογιών πολιτιστικής προσφοράς

και πολιτιστικού μεγέθους, ανάμεσα στον Κουν καιτους άλλους «φυλετικά νόθους» αυτού του τόπου, θαήταν ηλίθιος όποιος αντιμετώπιζε π.χ. τον ΤέρενςΚουίκ ως ' Αγγλο, γ ια τί' Αγγλος είναι ο πατέρας του, καιτη Μαρίζα Κωχ ως Γερμανίδα, γιατί Γερμανός είναι ο

5 9




στον ίδιο δυνάστη και πέραν τούτου ουδέν. Ούτε κανη ελληνική παιδεία. Διότι παιδεία δεν είναι τα κολλυβο-γράμματα του Κρυφού Σχολειού. Ούτε η αποστήθισηπαραγράφων από την Αγία Γραφή. Άλλωστε, στοΚρυφό Σχολειό μάθαιναν γράμματα στα παιδιά όσατους μάθαιναν, τέλος πάντων όχι, βέβαια, για να δια-βάζουν τους κλασικούς στο πρωτότυπο, ή έστω σε με-τάφραση, αλλά για να «κοινωνούν της Αγίας Γραφής»στην έτσι κι αλλιώς ακατανόητη για τους πολλούς μετά-φραση των Εβδομήκοντα στην αλεξανδρινή διάλεκτο.

Στη διάρκεια της τουρκοκρατίας η Εκκλησία έκανεκαλά τη δουλειά της από εκκλησιαστική άποψη. Καιέκανε πολύ καλά που έκανε καλά τη δουλειά της. Αλλάείναι τερατώδες να βαφτίζουμε εθνικό ένα έργο που εί-ναι μόνο θρησκευτικό, βάζοντας έτσι τα «ιστορικά θε-

μέλια» για τη φριχτή απάτη που πήρε το ψευδώνυμο«ελληνοχριστιανικός πολιτισμός». Πρέπει να καταλά-βουμε επιτέλους πως «' Ελληνες εισί, οι της ελληνικήςπαιδείας μετέχοντες» και τίποτα περισσότερο.

(22.3.87)



7. Ο ... ΦΟΒΟ Σ ΚΑΝΕΙ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΦΡΟΝΑ

ΣΤΗΝ προσπάθεια του να δημιουργήσει το νεοελλη-νικό κράτος εθνική συνείδηση εκ του μη όντος, άσκη-σε μια τόσο βάναυση τρομοκρατία επί των υπηκόωντου, που κατάφερε στο τέλος να φτιάξει από τους αλ-λοεθνείς τους πιο φανατικούς και μαζί τους πιο αστεί-ους «εθνικόφρονες». Προκειμένου να κρύψουν, διατον φόβον των Ιουδαίων, την πραγματική εθνική τουςταυτότητα οι Αρβανίτες, οι Βλάχοι και κυρίως οι Σλάβοι

υπερέβαλαν σε τεχνητό εθνικισμό και τους επαγγελματίες «εθνικόφρονες».

Από την άλλη μεριά, οι εκχριστιανισθέντες Εβραίοι,που είναι πάρα πολλοί σε τούτον τον τόπο και οι Αρμέ-νιοι, που κατά μάζες εξελλήνισαν τα ονόματά τους, μπή-καν άτσαλα στο χορό της εθνικής πλειοδοσίας από τοφόβο μη χαρακτηριστούν «εθνικοί μειοδότες».

6 2



ΕΛΛΗΝ ΕΣ ΚΛΙ ΝΕΟ ΕΛΛΗΝ ΕΣ

ΤΑ ΠΙΟ αστεία πράγματα για το «μεγαλείο της φυ-λής» και τα ηχηρά παρόμοια ακούστηκαν από ανθρώ-πους που αποδειγμένα ανήκαν σε άλλη φυλή.

Λοιπόν, ο φόβος κάνει τον «εθνικόφρονα». Και η«εθνικοφροσύνη» δεν είναι παρά η εκδήλωση του απέ-ραντου φόβου των δύσμοιρων κατοίκων αυτού του τό-που, που θέλουν σώνει και καλά να είν α ι' Ελληνες, για-τί ξέρουν πως το τεχνητό ελληνικό κράτος αμείβει καλύ-τερα τους τεχνητά σκεπτόμενους και τεχνηέντως φερόμενους.

Κι έτσι. η ελληνική επικράτεια γέμισε από κρυψίνοεςκαι καιροσκόπους, από δόλιους και απατεωνίσκους,από κοψομεσιασμένους και κωλοσφογγάριους. Η αναξιοπρέπεια που κυριαρχεί απ' άκρου εις άκρον σε τού-το τον τόπο έχει τη ρίζα της στο τεχνητό ένδυμα της

ελληνικότητας, που το φόρεσαν σε όλους μας με τη βίακαι επί ποινή αποκλεισμού από τα αγαθά του κρατικούκορβανά.

Μ’ αυτά, και μ' άλλα πολλά, το ίδιο κατάπτυστα,σχεδόν όλοι ψάχνουν για «ρίζες» σ' ένα χώμα ακατάλ-ληλο πια για πολιτιστική καλλιέργεια. Πώς να πιάσουνρίζες σ' έναν τόπο άνθρωποι που δεν τολμούν να κά-νουν φανερή την πραγματική τους ρίζα, με αποτέλεσμαγνήσιο Βλάχο να σπέρνεις και «γνήσιος» ' Ελληνας νασου φυτρώνει στα καλά καθούμενα; Μέχρι το τέλοςτου βίου του ο Τσιτσάνης ντρεπόταν να πει πως είναιΒλάχος. Ηταν, βλέπεις , ο «λαϊκός βάρδος όλων τωνΕλλήνων» κι αυτό τον εμπόδιζε να καταλάβει πως ' Ελ-ληνες είναι και οι Βλάχοι. Καθώς κι όλοι όσοι κατοι-κούν σε τούτο τον τόπο, άσχετα από τη φυλετική τουςκαταγωγή, που στο κάτω κάτω δε σημαίνει απολύτωςτίποτα και από θεωρητική και από πρακτική άποψη.Σήμερα, μάλιστα, με την ανάπτυξη των επικοινωνιών,αλλά και το συνεχές μπέρδεμα των αλλοεθνών πληθυ-σμών, φαντάζει γελοίο το να μιλάει κανείς για «φυλετι-κή καθαρότητα». Άγγλοι, Γάλλοι, Πορτογάλοι κι όσοιπέρασαν απ’ αυτόν τον τόπο ως κατακτητές, ως προ-

6 3



ΒΑΕΙΛΗΕ ΡΑΦΑΗΛ ΙΛΗΣ

σκυνητές και ως τουρίστες μαζί με το σπέρμα τουςάφησαν και τον πολιτισμό τους.

ΣΤΙΣ παραπάνω τυχαίες επιμειξίες πρέπει να προ-σθέσουμε και τους γάμους μεταξύ αλλοεθνών, πουολοένα και περισσότερο πολλαπλασιάζονται, καθώςκαι τους βιασμούς, που δεν τους συνηθίζουν μόνο οιΤούρκοι, όπως θέλουν να λένε. Αλίμονο στους λαούς ανδεν ανανεώνονται συνεχώς και φυλετικά και πολιτιστι-κά. Σε τούτο τον κόσμο, καθαρή ράτσα μπορεί να βρεικανείς μόνο στον... ιππόδρομο, χωρίς να αποκλείονταικαι κει οι επιμειξιακές λαθροχειρίες. Ύστερα από όλααυτά, μόνο εμείς ξέρουμε γιατί συνεχίζουμε να «νιώ-θουμε υπερήφανοι» που είμαστε Έλληνες, τη στιγμήμάλιστα που μετέχουμε ολοένα και λιγότερο στην ελλη-νική παιδεία.

Ο Γεράσιμος Κακλαμάνης στο σπουδαίο βιβλίο του«Επί της δομής του Νεοελληνικού Κράτους» (έκδοσητου συγγραφέα) που θα μας απασχολήσει και σήμεραγια έβδομη κατά σειρά Κυριακή (θα υπάρξουν κι άλλεςκακλαμάνειες Κυριακές, γιατί πιστεύουμε πως αν δενταρακουνηθούν το συντομότερο κάποιοι ελληνοσκληρυμένοι εγκέφαλοι, η νέα Ελλάδα σε λίγα χρόνια θα εί-ναι ένα σχήμα λόγου, εντελώς ανάξιο λόγου σε διεθνέςεπίπεδο), ο Κακλαμάνης, λοιπόν, πιστεύει βάσιμα πωςτο κριτήριο της εθνικοφροσύνης αποσκοπεί στο ναεπανδρωθεί ο κρατικός μηχανισμός με απολιτικούς.Γιατί μόνο αυτοί θα μπορούσαν να κινήσουν όπωςόπως τα γρανάζια μιας κρατικής μηχανής που προσπα-θεί να κρύψει το σήμα του εργοστασίου της κατασκευ-ής της.

Η ελληνική κρατική μηχανή έχει τα χάλια που έχειγιατί δεν είναι ούτε ελληνική ούτε μηχανή. Είναι, απλού-στατα, ένας καταπιεστικός μηχανισμός που τον κατα-σκεύασαν οι «προστάτιδες δυνάμεις» γύρω στα 1840και τον έβαλαν σε λειτουργία με την ελπίδα πως κάποιοκράτος θα ξεπεταχτεί μέσα από τα γρανάζια της. Προςτο παρόν όμως κράτος δεν μπόρεσε να κατασκευάσει η

6 4



ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΛΙ ΝΕΟ ΕΛΛΗΝ ΕΣ

κρατική μηχανή. Γιατί τα κράτη δεν τα φτιάχνουν οικρατικές μηχανές, αλλά οι εθνότητες. Και ενώ οι πολ-λές εθνότητες που κατοικούσαν και συνεχίζουν να κα-τοικούν εδώ θα μπορούσαν να φτιάξουν όλες μαζί ένααξιοπρεπές καπιταλιστικό κράτος, η μία και μόνη εθνό-τητα που επιλέχθηκε, οι ' Ελληνες, όντας ανύπαρκτοιουσιαστικά, έφτιαξε τελικά ένα ανύπαρκτο κράτος, δύ-σμορφο, ανίκανο, αναξιόπιστο, τραμπούκικο, χωροφυ-

λακίστικο, ασφαλίτικο, μαυραγορίτικο, ρουσφετοκρατούμενο, καχύποπτο, μίζερο, ελεεινό και τρισάθλιο,που κανείς, ούτε ντόπιος ούτε ξένος, δε λέει να το πά-ρει στα σοβαρά.

Η περίφημη «εθνική υπερηφάνεια» δεν είναι παράμια δημαγωγική «διακήρυξη». Ποιος τίμιος και ευαί-σθητος άνθρωπος που κατοικεί σε τούτο τον τόπο θα

μπορούσε να είναι υπερήφανος, όταν ξέρει πως ο έναςστους δύο δημόσιους υπάλληλους κλέβει το κράτος,δηλαδή όλους μας; Πώς να νιώθεις καλά ως 'Ελληνόταν η Ελλάδα κατέχει παγκόσμιο ρεκόρ στις ακάλυ-πτες επιταγές; Πώς να κυκλοφορήσεις στους δρόμουςτης πρωτεύουσας όταν πρέπει συνεχώς να έχεις, μεβροχή και με ήλιο, ανοιγμένη την ομπρέλα για να προφυλαχτείς από τα μικροβιοφόρο σάλια των νεοβαρβάρων, οι ελληνικότατες ροχάλες των οποίων πυκνώνουνόσο προχωρείς από το Σύνταγμα προς την Ομόνοια;

Και αυτό διότι στο Σύνταγμα υπάρχουν περισσότεροιτουρίστες, πράγμα που καθιστά τούτη την πλατεία τηνπιο υγιεινή γωνιά ολόκληρης της Ελλάδας.

Δε ζητάμε λοιπόν από την Ελλάδα να εφαρμόσει τοσοσιαλισμό. Ζητάμε προς το παρόν να κάνει σωστόκαπιταλισμό. Γ ιατί, αν νομίζετε πως η Ελλάδα είναι κα-πιταλιστικό κράτος, μάλλον κάνετε λάθος. Είναι,απλώς, ένα κράτος «δύσμορφου καπιταλισμού» (πρό-κειται για όρο της Πολιτικής Οικονομίας). Κι αυτό ση-μαίνει πως ο ' Ελληνας καπιταλιστής συνεχίζει να παίζειτο παιχνίδι του χωρίς κανόνες. Είναι απροσχημάτισταένα αρπαχτικό, όχι μόνο ως προς τους εργαζόμενους.

65



ΒΑΕΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗ2Ι

αλλά και ως προς τους συνέλληνες συνκαπιταλιστές.Στην Ελλάδα είναι δύσκολο να είσαι ακόμη και καπιτα-λιστής. Πόσο μάλλον σοσιαλιστής.

ΑΣ δούμε σύντομα πόθεν κατάγεται τούτη η δυ-σπλασία του νεοελληνικού κράτους.

Ο Κακλαμάνης λέει πως η Ελλάδα των πρώτων μετεπαναστατικών χρόνων είναι η τυπική περίπτωση χώ-ρας, όπου το Δίκαιο δε συνιστά Κράτος. Γιατί το κατ'ουσία Δίκαιο των Ελλήνων ήταν και παραμένει το εθι-μικό. Οι ' Ελληνες καταφεύγουν πάρα πολύ συχνά στηΔικαιοσύνη γιατί το Δίκαιο το αντιλαμβάνονται ωςυποκατάστατο του αυθόρμητου και άγραφου ΕθιμικούΔικαίου. Και επειδή το Εθιμικό Δίκαιο εδώ δεν μπορείνα είναι ενιαίο, εξαιτίας της πολυεθνικής σύστασης τουελληνικού λαού, ο καθένας αντιλαμβάνεται το Δίκαιο

κατά το δοκούν.Ακόμα και οι δικαστές, που υποτίθεται πως ξέφυγαναπό τον αυθορμητισμό του Εθιμικού Δικαίου.

Δεν μπορούν να υπάρξουν Κανόνες Δικαίου σ’ έναντόπο όπου ο καθένας κουβαλάει μνήμες από το κλει-στό Εθιμικό Δίκαιο της φυλής του. Άλλωστε, το Εθιμι-κό Δίκαιο (δηλαδή το έθιμο που λειτουργεί ως νόμος),ελάχιστα απέχει από την αυτοδικία. Η μορφή Δικαίουπου ταιριάζει περισσότερο στους χαοτικούς ' Ελληνεςείναι λοιπόν η χαοτική αυτοδικία, που στην ηπιότερημορφή της εκδηλώνεται ως νταηλίκι.

Οι ' Ελληνες, όπως και όλοι οι ημιβάρβαροι, παραμέ-νουν νταήδες γιατί κουβαλούν αταβιστικά στη μνήμητους το γεγονός πως κάποτε οι άνθρωποι έλυναν όλεςτις διαφορές τους με τις γροθιές. Λοιπόν, τι «άλληνχρείαν δια τον βαρβαρισμόν μας έχομεν», αφού υπάρ-χει και λειτουργεί το νταηλίκι, που μάλιστα κάποιοι εν-τελώς κρετίνοι το έκαναν συνώνυμο της λεβεντιάς;

Η βεντέτα και το έθιμο της αδελφοποίησης είναι κα-τάλοιπα του πρωτόγονου Εθιμικού Δικαίου. ' Οπως λέ-ει παραστατικά ο Κακλαμάνης, αποτελούν τα υπολείμ-ματα σχέσεων μεταξύ αλλοφύλων, δηλαδή κανόνες «Δι-

6 6




εθνούς Δικαίου» υπό στοιχειώδη μορφή για τη δυνατό-τητα επικοινωνίας των χωριών μεταξύ τους!!! Είναιεντελώς εκπληκτική, και νομίζουμε εντελώς καινούρια,η άποψη πως η βεντέτα και η αδελφοποίηση είναιπρωτόγονες μορφές Διεθνούς Δικαίου. Ιδού, λοιπόν,πεδίο έρευνας λαμπρό για τους διεθνολόγους: Η Ελλά-δα της σήμερον, της οποίας το εσωτερικό δίκαιο είναι...διεθνές, εξαιτίας της συνεχιζόμενης εχθρότητας ανά-μεσα στους αλλοφύλους!

Η Ελλάδα, λοιπόν, των πρώτων μετεπαναστατικώνχρόνων βρέθηκε προ ολικής αδυναμίας εξευρέσεωςκοινού Δικαίου. Να μερικές αποδείξεις: Στην περίφημη«Διάταξη των Σαλώνων» κάθε επαρχία χαρακτηρίζεταιως αυτοτελής επικράτεια, με δικούς της νόμους. Σε μιαεπανάσταση που ξεκίνησε μωαμεθανική (με τον Αλή

Πασά) και τέλειωσε χριστιανική, ήταν φυσικό να μπερ-δευτούν το οθωμανικό με το εγχώριο εθιμικό δίκαιο.Και πώς να σκαρφιστεί ευρωπαϊκούς κανόνες δικαί-

ου ένας νομοθέτης που δεν είχε ευρωπαϊκή νομικήπαιδεία, και που το μόνο δίκαιο που γνώρισε ήταναφενός το εθιμικό και αφετέρου το μωαμεθανικό;

Ο δύστυχος αγωνιστής νομοθέτης, στην αγωνία τουνα σκαρώσει όπως όπως κανόνες δικαίου για το νεοσύ-στατο και σαστισμένο κράτος, έφτιαξε έναν αχταρμάαπο τσόντες Δικαίου που τις πήρε από δω κι από κει.Πάντως, ο νομοθέτης εκείνης της πανέντιμης «Διάτα-ξης των Σαλώνων», της πρώτης μορφής ελληνικούΕπαναστατικού Δικαίου, σκέφτηκε πολύ νηφάλια καιχτύπησε το στόχο στο κέντρο: Αποφάνθηκε πως η κά-θε επαρχία πρέπει να έχει το δικό της δίκαιο, πράγμαπου σημαίνει πως είχε στο νου του την ομοσπονδιακήμορφή κράτους. Όμως, έπεσε έξω. Διότι, άλλα μεν οι' Ελληνες κελεύουν, άλλα δε οι ξένοι προστάζουν.

Αλλά ούτε οι συνταγματολόγοι της εποχής τα κατάφεραν καλύτερα. Στο άρθρο 4 του Συντάγματος τηςΤροιζήνας επισημαίνουμε έναν περίεργο συνταγματικόορισμό του ' Ελληνα: « ' Ελληνες είναι όσοι έλαβαν και



β λ ε ι λ ι ί ε ι ' λ φ λ μ λ ι λ ι ι ι :

όσοι θα λάβουσιν τα όπλα». Το «όσοι έλαβαν» είναιαπολύτως νοητό: Το Σύνταγμα χαρακτηρίζει ορθόταταως 'Ελληνες μόνο τους μαχητές. Σαν να λέμε, είναισυνταγματικά κατοχυρωμένο να χάνουν την ελληνικήυπηκοότητα τόσο οι όοσίλογοι της εποχής (οι συνεργά-τες των Τούρκων) όσο και οι δειλοί και άκαπνοι. (Ανυπήρχε τούτο το άρθρο και στο σημερινό Σύνταγμαόλα θα πήγαιναν καλύτερα σ’ αυτόν τον έρμο τόπο).

' Ομως ο συνταγματολόγος της εποχής σπεύδει αμέ-σως να ανοίξει ένα πονηρότατο παραθυράκι: Τι σημαί-νει εκείνο το «και όσοι θα λάβουσιν»; Πότε θα τα λάβουσιν; Τι νόημα θα είχε να τα λάβουσιν μετά το πέραςτου αγώνα; Και εναντίον ποίου θα τα στρέψουσιν αφούτα λάβουσιν; Εναντίον των Τούρκων σε άλλες περιοχές,ώστε να μεγαλώσει το Κράτος; Αλλά κάτι τέτοιο φαινό-

ταν εντελώς απίθανο τότε. Και μεγαλοίδεάτης τότεήταν μόνο ο δολιότατος Κωλέττης.(Τον όρο Μεγάλη Ιδέα τον οφείλουμε σ' αυτόν τον

τρομερό δημαγωγό).Το πιο πιθανό, λοιπόν, είναι εκείνο το «λάβουσιν τα

όπλα» σε χρόνο μέλλοντα να αναφέρεται στους διαφαινόμενους εμφυλίους πολέμους. Ήξεραν λοιπόν οιαγωνιστές πως το τεχνητό Κράτος που δημιούργησανοι μεγάλες δυνάμεις, από τη στιγμή που δεν πήρε τημορφή της ομοσπονδίας, όπως αρχικά προτάθηκε, θααντιμετώπιζε εξεγέρσεις παρακινημένες από κάποιαεθνότητα ενάντια σε κάποια άλλη. Μ' άλλα λόγια, οιαλλεπάλληλοι εμφύλιοι πόλεμοι που εκδηλώθηκαν στηδιάρκεια της Επανάστασης, εξαιτίας και της πολυφυλε-τικής συγκρότησης των εξεγερμένων, τώρα κατοχυρώ-νονταν και συνταγματικά!!

ΣΤΗΝ πραγματικότητα, ο υπερταξικός εμφύλιος πό-λεμος στην Ελλάδα δεν τελείωσε ποτέ. Και οι κυρίωςειπείν εμφύλιοι πόλεμοι δεν είναι παρά οι κορυφές τουπαγόβουνου. Στην πραγματικότητα, ο εμφύλιος πόλε-μος στην Ελλάδα είναι μια κατάσταση καθημερινή, διαβρωτική, καταστροφική. Ο υπ ’ αριθμόν ένα εχθρός

— 68




του Ελληνα παραμένει ο παραδίπλα Έλληνας. Κι ανδε μας πετούσαν κάθε τόσο φανταστικούς και μισοφανταστικούς εχθρούς για να εκτονωνόμαστε και νααποκτούμε τεχνητά «ομοψυχία», με τις γνωστές στηνψυχολογία της μάζας μεθόδους, τότε οι Πελοποννήσιοιθα εκστράτευαν κατά των υπολοίπων Ελλήνων κάθετρεις και πέντε και ο αρχαίος Πελοποννησιακός πόλε-μος δε θα είχε τελειώσει ακόμα.

Κι όλα αυτά γιατί απορρίφθηκε η λύση του Ομο-σπονδιακού Κράτους. Και αντ’ αυτού προκρίθηκε η λύ-ση του «ομοιογενούς» Εθνικού Κράτους. Για τις μεγά-λες δυνάμεις της εποχής, ήταν πιο βολικό να ελέγχουνένα μικρό κράτος παρά δέκα μικροσκοπικά κρατίδια.Και με τα χρόνια και με το πες πες, μας έπεισαν τελικάπως είμαστε όλοι καθαρόαιμοι ' Ελληνες. Και μας έκα-

ναν να μην τολμούμε να ξεχωρίοουμε την εθνικότητάμας από τη θρησκεία μας. ' Ετσι, ο καθένας που βαφτί-ζεται χριστιανός ορθόδοξος, μαζί με τη «θεία χάρη»παίρνει εντός της κολυμβήθρας και το «χάρισμα» τουνα νιώ θ ει' Ελληνας κι ας μην έχει ιδέα τι σημαίνει το ναείσαι Έλληνας. Μ' αυτές και μ' άλλες πολλές λαθρο-χειρίες καλοί ' Ελληνες θεωρούνται πλέον οι καλοί χρι-στιανοί. Καιρός να σταματήσει αυτή η βρωμερή απάτη.

(29.3,87)

6 9



8. Ο ΔΡΟΜ ΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΠΕΡΝΑΕΙ ΑΠΟ ΤΗ Ν... ΕΥΡΩΠΗ

Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ Εκκλησία επ ε δ ίιφ κι:ι ι n «,^μοσε μεσυνέπεια μια πολιτική «θρησκευτικής κλειστότητας»,όπως λέει ο Γεράσιμος Κακλαμάνης στο τεκμηριωμένοκαι έγκυρο έργο του «Ε πί της δομής του ΝεοελληνικούΚράτους» που θα μας απασχολήσει και πάλι, για όγδοηκατά σειρά Κυριακή.

Από κοινωνιολογική άποψη «θρησκευτική κλειστότητα» σημαίνει απομόνωση μιας Εκκλησίας και ξέκομμα της κοινωνικής ομάδας των μελών που την αποτελούν απ' τους αλλόθρησκους.

Αν τούτη η απομόνωση τύχει να γίνει σε περιοχέςόπου η εθνική ομάδα περιβάλλεται από αλλόθρησκους

ή που είναι σαφώς περιχαρακωμένη γεωγραφικά, όπωςτα νησιά, η εθνική συνείδηση, με τη βοήθεια μιας θρη-σκείας, που δεν επιτρέπει την προσέγγιση διαφορετι-κών πολιτισμών, διατηρείται περισσότερο αμιγής.

Μ’ άλλα λόγια, είναι ευκολότερο σ' ένα λαό να δια-τηρήσει τη συλλογική ιστορική μνήμη και την ιδιαιτερό-τητα των ηθών του όταν η θρησκεία του απαγορεύει το

70



ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΛΙ ΝΕΟΕΛ ΛΗΝΕΣ

συγχρωτισμό με αλλόθρησκους, πράγμα βέβαια κατα-στροφικό για την ανάπτυξη ενός ενιαίου πολιτισμού.Ο ΑΠΟΜΟΝΩΤΙΣΜΟΣ παίζει όμως οπωσδήποτε

αποφασιστικό ρόλο στη συντήρηση της πολιτιστικήςομοιογένειας του απομονωμένου λαού. Και, ως γνωστόκαμιά απαγόρευση δεν είναι πιο αποτελεσματική απ'αυτή που επιβάλλουν οι θρησκείες.

Ετσι, στα παράλια της Μικράς Ασίας και στα νησιάπαρατηρούμε ένα φαινομενικά παράδοξο γεγονός: Ηκλειστότητα που επιβάλλει η Ορθοδοξία έχει ως συνέ-πεια τον υποτονισμό της θρησκευτικής συνείδησης καιτον υπερτονισμό της εθνικής.

Πιο απλά, οι ' Ελληνες της Μικράς Ασίας και των νη-σιών νιώθουν περισσότερο ' Ελληνες και λιγότερο χρι-στιανοί ορθόδοξοι. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο που γιαμια ακόμα φορά η ελληνική πολιτιστική παράδοση διαφυλάσσεται περισσότερο στην ελληνική περιφέρειαπαρά στο ελληνικό κέντρο. Οι Έλληνες ήταν και πα-ραμένουν μια εθνότητα διεσπαρμένη. Άλλωστε, ό,τισημαντικό έγινε σ' αυτή τη χώρα ξεκίνησε απ’ τους' Ελληνες της διασποράς.

Στους διεσπαρμένους ' Ελληνες πρέπει να συμπεριλά

βουμε και τους νησιώτες. Γιατί σε μια περίοδο που οιεπικοινωνίες ήταν προβληματικές οι νησιώτικες κοινω-νίες ή παρέμεναν απομονωμένες, ή επικοινωνούσαν μεάλλους θαλασσινούς πολιτισμούς, όπως για παράδειγματον Ενετικό καθώς και κείνον που έφεραν, κυρίως στανησιά, οι Φράγκοι σταυροφόροι κατακτητές. Που ανκατακτούσαν και την ηπειρωτική χώρα, ο πολιτισμόςτης σύγχρονης Ελλάδας θα ήταν εντελώς διαφορετικός,αφού θα έσπαζε η κοινωνική κλειστότητα που επέβαλ-λε η παρουσία των αλλόθρησκων Τούρκων γύρω απ'τις κλειστές ελληνικές κοινωνικές ομάδες.

Οι περισσότεροι των Ελλήνων ιστορικών τείνουν ναθεωρούν ευτύχημα το γεγονός πως η Ελλάδα βρισκό-ταν για αιώνες κάτω από τουρκική κατοχή κι όχι κάτω

71



ΒΛ ΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΙΛΗΣ

από φραγκική. Γιατί μια φράγκικη κατοχή, εξαιτίας τηςθρησκευτικής συγγένειας του καθολικισμού με τηνΟρθοδοξία, θα έβγαζε την Ελλάδα από την απομόνωσήτης και θα την ενέτασσε έγκαιρα και φυσιολογικά στηνΕυρώπη, πράγμα που το επιχειρούμε μόλις σήμερα καικάτω απ' την πίεση κυρίως των οικονομικών δεδομέ-νων. Γιατί, η σημερινή Ελλάδα δεν ανήκει και πολιτι-στικά στην Κοινή Αγορά. Και σε τελική ανάλυση, θαήταν προτιμότερο να ανήκουμε στην Ευρωπαϊκή Κοινό-τητα μόνο πολιτιστικά και όχι μόνο οικονομικά, όπωςγίνεται σήμερα μετά την ένταξή μας στην ΕΟΚ.

Πάντως, ενώ η ένταξή μας στην ΕΟΚ αναμένεται ναμας καταστρέψει οικονομικά, πολιτιστικά σίγουρα θαμας ωφελήσει. Αν για παράδειγμα έρθουν εδώ Ευρω-παίοι γιατροί, και αν παραβλέψουμε, για λόγους μεθο-δολογικούς, τις δυσμενείς οικονομικές επιπτώσεις, τοΕΣΥ θα γίνει μια σοβαρή υπόθεση και τα φακελάκιαθα καταργηθούν αυτομάτως. Αν, ακόμα, πλην των Ευ-ρωπαίων γιατρών μας έρθουν και... γκαραζιέρηδες, οι' Ελληνες οδηγοί θα είναι πλέον σίγουροι πως θα παίρ-νουν απ’ το συνεργείο το αυτοκίνητό τους όντως επ ι-σκευασμένο και όχι περισσότερο χαλασμένο απ' όσο

ήταν όταν το έδωσαν για φτιάξιμο στον ανεύθυνο καιανεκπαίδευτο Ελληνα τεχνίτη. Τα παραπάνω σημαί-νουν πως η «θρησκευτική κλειστότητα» δε μας ευνό-ησε μακρόχρονα και πως η Ορθοδοξία έπαιξε έναν αρ-νητικό ρόλο στον εκπολιτισμό μας και τον εξευρωπαϊσμό μας, με συνέπεια να παραμείνουμε μια χώρα μεσανατολίτικη, μάλλον, παρά ευρωπαϊκή.

ΤΟΥΤΗ η «θρησκευτική κλειστότητα», που δεν είχειδιαίτερα δυσμενείς επιπτώσεις στις πολύ κλειστές ελ-ληνικές κοινωνίες των παραλίων της Μικράς Ασίας καιτων νησιών εξαιτίας της ευκολότερης διακίνησης σ’αυτές των Φράγκων που, σίγουρα, δεν ήταν χειρότεροιαπ’ τους Τούρκους, έπαιξε έναν καταφάνερα αρνητικόρόλο στην ηπειρωτική Ελλάδα. Ό χ ι μόνο γιατί η πα-




ρουσία των Φράγκων σ' αυτή δεν είναι ιδιαίτερα εμφα-νής αλλά κυρίως διότι η «θρησκευτική κλειστότητα»εδώ αφορούσε ομόθρησκους λαούς διαφορετικών πο-λιτιστικών καταβολών, και συνεπώς διαφορετικώνεθνοτήτων. Και ενώ η συμβολή των νησιών, κυρίως τηςΚρήτης και εντελώς ιδιαίτερα της Επτανήσου στον νεο-ελληνικό πολιτισμό δεν αμφισβητείται, κι αυτό γιατίόλα τα νησιά και κυρίως τα Επτάνησα, τούτη η πάνταανοιχτή στη Δύση πύλη της Ελλάδας, κατάφεραν να ξεφύγουν απ' τη «θρησκευτική κλειστότητα», αμφισβη-τείται αντίθετα το μέγεθος και η σημασία της συμβολήςτης ηπειρωτικής Ελλάδας. Πράγμα διόλου παράδοξο,δεδομένου ότι η Ελλάδα, απ' την κλασική αρχαιότητακαι μετά αλλά και πριν απ' αυτήν, ήταν ένας τόποςπου είχε περιφέρεια αλλά όχι και κέντρο. Το κέντρο

δημιουργήθηκε τεχνητά, όπως είδαμε, κυρίως μετά το1840.Και σήμερα και πάντα, κυρίως Ελλάδα είναι τα νησιά

της. Το γεγονός πως η Πελοπόννησος κατάφερε τελικάνα ελέγχει πολιτικά ολόκληρη την Ελλάδα είναι ένα δυ-στύχημα, που οφείλεται στο ότι σ' αυτήν κυρίως γίνανοι σημαντικότερες μάχες κατά την ελληνική Επανάστα-ση. Που, ωστόσο, όπως είδαμε, ήταν πολυεθνική καιπολυθρησκευτική. Στον αγώνα των πολυεθνικών φα-τριών για την επικράτηση στο νεοσύστατο τεχνητό κρά-τος, που ονομάστηκε, κατά ιστορική παραχώρηση τωνμεγάλων δυνάμεων της εποχής, Ελλάδα, οι φατρίες τηςΠελοποννήσου κατάφεραν τελικά να κυριαρχήσουν επίτων φατριών ακόμα και της Ρούμελης, της οποίας ησυμβολή στον ένοπλο αγώνα ήταν το ίδιο σημαντική μ'αυτήν της Πελοποννήσου.

Σ' ολόκληρα τα Βαλκάνια, όπως τονίζει ο Κακλαμά-νης, η «θρησκευτική κλειστότητα» είχε ως συνέπειαένα αξεδιάλυτο συνειδησιακό μείγμα μεταξύ Ελλήνων,Σλάβων, Βλάχων, Αρβανιτών κτλ. Οι ορθόδοξοι χριστια-νοί αυτών των εθνοτήτων με τον καιρό και κάτω απ'τον αυστηρό έλεγχο της ορθόδοξης Εκκλησίας από

7 3



ΒΛΣΙΛΗΣ ΡΑΦΛΗΛΙΛΗΣ

κτησαν μια θρησκευτική συνείδηση που υπερκάλυψετην εθνική της κάθε εθνότητας χωριστά. Τούτη η υπε-ρεθνική θρησκευτική συνείδηση κυριαρχεί πάντα στησημερινή Ελλάδα, πράγμα διόλου μεμπτό καθεαυτό. Τομεμπτό είναι που η θρησκευτική συνείδηση πλασάρε-ται μονίμως και δολίως ως εθνική, με συνέπεια μύριεςόσες συγχύσεις και δυστυχίες.

Τούτες οι συγχύσεις δεν αφορούν μόνο τους Ελλη-

νες. Αφορούν εξίσου και τους άλλους λαούς της Βαλ-κανικής, που κι αυτοί ψάχνουν ακόμα την «εθνικήτους ταυτότητα». Δεν είναι τυχαίο πως ο Σκεντέρμπεης, για παράδειγμα, ο υπ ' αριθμόν ένα ήρωας των Αλ-βανών είναι... ' Ελληνας. Σκεντέρ στα αλβανικά σημαί-νει Αλέξανδρος. Αλλά το πλήρες ελληνικό όνομα τουΣκεντέρμπεη (1403 1468) είναι Γεώργιος Καστριώτης.

Οταν λοιπόν ο Καστριώτης έγινε μωαμεθανός (καιμπέης) πήρε το ελληνικότατο ψευδώνυμο Σκεντέρ (Αλέ-ξανδρος), που το κράτησε κι αφού ξανάγινε χριστιανός,φυσικά για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας.

Ο Κιουταχής, τούτος ο τρομερός Τούρκος, δεν ήτανπαρά Έλληνας, και μάλιστα γιος παπά απ' την Άρτα.Για λόγους που ασφαλώς έχουν σχέση με τις προσωπι-κές του φιλοδοξίες, αποφάσισε κάποτε να γίνει καιμωαμεθανός και φανατικά μισέλλην, πράγμα διόλουμεμπτό σε μια εποχή που μόνο οι Τούρκοι θα μπορού-σαν να εξασφαλίσουν ένδοξη καριέρα στους φιλόδο-ξους.

Είναι αφελής ρομαντισμός να πιστεύουμε πως οι' Ελληνες ένιωθαν, μονίμως ανά τους αιώνες, υπερήφα-νοι για το γεγονός πως ήταν " Ελληνες, τη στιγμή μάλι-

στα που το μόνο εμφανές χαρακτηριστικό ελληνικότη-τας που διέθεταν ήταν η γλώσσα, που όπως είπαμε σεάλλο κείμενο αυτής της σειράς, ήταν πάντα μια γλώσσαυπερεθνική.

ΚΑΤΟΠΙΝ τούτων των «φυλετικών παραδόξων»,που για τους νηφάλιους και μη συναισθηματικούς με-λετητές δεν είναι καθόλου παράδοξα, γιατί εμείς πρέ-

74



ΕΛΛΗΝ ΕΣ ΚΛΙ ΝΕΟ ΕΛΛΗΝ ΕΣ

πει να κρύβουμε το γεγονός πως όλοι οι Κουντουριώτηδες για παράδειγμα, και όλοι οι Μποτσαραίοι ήτανΑρβανίτες; Δανείσαμε στους Αλβανούς κάποιους«εθνικούς ήρωες» και κείνοι με τη σειρά τους μας δά-νεισαν κάποιους δικούς τους. Κακό είναι; Κακό, θααπαντήσουν οι χοντροκέφαλοι σοβινιστές ένθεν κακείθεν των συνόρων, που αδυνατούν να καταλάβουν πωςτον ήρωα δεν τον κάνει το «καθαρό αίμα» αλλά η κα-

θαρή λεβεντιά, όπως ακριβώς το «Βασίλη Αρβανίτη»του Μυριβήλη.

Στα Βαλκάνια, λοιπόν, εξαιτίας της διαφορετικήςκοινωνικής και ιστορικής λειτουργίας σ ' αυτά της«θρησκευτικής κλειστότητας» επικρατούσε και επι-κρατεί πάντα μια πλήρης ιστορικοφυλετική σύγχυση.Κι αυτό είναι κάτι το εντελώς υπέροχο. Γιατί όσο πιο

αμήχανοι γίνονται οι υπέρμαχοι της «φυλετικής καθα-ρότητας» τόσο πιο αστείοι φαντάζουν 7 και τόσο μαςβοηθούν να ξεδιαλύνουμε την γοητευτικά περιπλεγμέ-νη ιστορία των λαών της Βαλκανικής.

Πρέπει να το καταλάβουμε επιτέλους: Εμείς οι Βαλκάνιοι έχουμε μια κοινή Ιστορία και έναν κοινό πολιτι-σμό. Εκείνος ο μεγάλος ' Ελληνας, ο Ρήγας Φεραίος, ταείπε όλα αυτά σε χρόνο ανύποπτο και πριν ξεσπάσει ηΕλληνική Επανάσταση. Κατά ποια λογική, λοιπόν, χρί-σαμε «εθνικό ήρωα» έναν πραγματικά φωτισμένο διεθνιστή, που πρώτος ονειρεύτηκε μια παμβαλκανικήένωση όλων των λαών και όλων των εθνοτήτων, πουκατοικούν στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης, τηνκύρια πύλη εισόδου και εξόδου των λαών στη Λεκάνητης Μεσογείου, τούτη την εκπληκτική γεννήτρα πολ-

λών και ποικίλων πολιτισμών, με προεξάρχοντα ανάμεσά τους τον ελληνικό;

Η κατάσταση του νεοελληνικού εθνικισμού κατά ταπρώτα χρόνια της Επανάστασης, λέει ο Κακλαμάνης,ήταν η συνειδησιακή πολλαπλότητα των διαφόρωντμημάτων του ελληνισμού, και συνεπώς η μη ύπαρξησυγκεκριμένης ιδεολογίας. Μια και μόνο ήταν η ιδέα

7 5



ΒΑΕΙΛΗΧ: ΡΑΦΑΗΛΙΛΗΣ

που εμψύχωσε τους εξεγερμένους κατά των Τούρκωνδυναστών λαούς της Νότιας Βαλκανικής: Η ιδέα τηςελευθερίας. Η ιδέα του έθνους, της φυλής, της Ορθο-δοξίας και τα τοιαύτα είναι δευτερεύοντα και επικου-ρικά καρυκεύματα, που αργότερα, και προκειμένου νανομιμοποιηθεί στη συνείδηση του κόσμου το νέο τε-χνητό κράτος, απόχτησαν ταχυδακτυλουργικά πρωτεύ-ουσα σημασία.

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ μαζί μ’ όλες τις άλλες εθνότητες, πουκατοικούσαν στα γεωγραφικά όρια της σημερινής Ελλά-δας, αγωνίστηκαν μόνο για την ελευθερία τους. Κι όχιγια να φτιάξουν σώνει και καλά ένα «εθνικό κράτος».Φυσικά, το να αποσπαστεί ένας λαός από ένα κράτος,την Οθωμανική Αυτοκρατορία επί του προκειμένου,συνεπάγεται αναγκαστικά τη δημιουργία ενός νέου

κράτους. Αλλά τίποτα στην επιστήμη της Εθνολογίαςδεν επιβάλλει τούτο το κράτος να είναι οπωσδήποτεμονοεθνικό. Αλλωστε, αμιγώς μονοεθνικά κράτη δενυπάρχουν πουθενά στον Κόσμο, κι αυτό θα προσπαθή-σουμε να το δείξουμε με μια άλλη σειρά κειμένων, πουθα έχουν ως γενικό θέμα τη διαμόρφωση των εθνοτή-των που αποτέλεσαν την αρχαία και τη νέα Ελλάδα, κα-θώς και τη συγκρότηση των σημερινών κρατών της Ευ-ρώπης, που όλα ανεξαίρετα είναι πολυεθνικά και πο-λυφυλετικά.

Γιατί λοιπόν εμείς πρέπει σώνει και καλά να είμαστεμονοεθνικοί, ερήμην όλων των νόμων της Εθνολογίας;Μα, διότι έπρεπε να συγκροτηθούμε ως κράτος πα-τώντας πάνω στον εντελώς μα εντελώς ανόητο μύθοτης «συνέχειας της ελληνικής φυλής» από αρχαιοτάτων

χρόνων μέχρι των ημερών μας. Είναι πολλοί οι αμβλύνοες σε τούτο τον τόπο, που αισθάνονται σαν πρώτοξάδερφοι του Περικλή και σαν ομόαιμοι του Πλάτωνα,κι ας τους γνωρίζουν, όταν τους γνωρίζουν, μόνο κατ'όνομα.

Λοιπόν, το μόνο που μας συνδέει με τους «αρχαίουςμας προγόνους» είναι το αναμφισβήτητο γεγονός πως

7 6




περπατούμε στον ίδιο τόπο που περπάτησε, π.χ. ο δύ-σμορφος Αριστοτέλης, που είχε τη Σχολή του στην πε-ριοχή του σημερινού Ζαππείου, και κολυμπούμε στηνίδια θάλασσα που κολυμπούσε ο ωραίος και αθλητικόςΠλάτωνας. Βέβαια, δεν μπορούμε πια να κολυμπήσου-με στο Φάληρο, την αγαπημένη παραλία του Πλάτωνα.Αλλά σάμπως μπορούμε να κάνουμε κάτι σοβαρότεροστο Ζάππειο εκτός απ' το να λιαζόμαστε και να σου-λατσάρουμε;

Δώσαμε όλα μας τα φώτα στην Ευρώπη και δεν προνοήσαμε να κρατήσουμε ούτε ένα κεράκι για τους εαυ-τούς μας για να μη σκουντουφλάμε στα πηχτά σκοτά-δια της νεοελληνικής άγνοιας και αμάθειας. Σήμερα,για να αισθανθούμε λιγάκι' Ελληνες πρέπει να εγκατα-σταθούμε κάπου στην Ευρώπη. Γιατί τούτος ο τόπος

είναι κατειλημμένος από νεοβάρβαρους, που τους αρέ-σει να παριστάνουν τους ' Ελληνες, γιατί έτσι τους εί-παν στο νεοελληνικό σχολείο, κύριο μέλημα του οποίουείναι να διαιωνίζει το μέγιστο ψέμα της «συνέχειας τηςφυλής». Ο δρόμος για την Ελλάδα, σήμερα περνάει απ’τον κόσμο ολόκληρο. Και δεν έχουμε καμιά πιθανότη-τα να ξαναγίνουμε ' Ελληνες αν δε γίνουμε πρώτα Ευ-ρωπαίοι.

(5.4.87)

77



9. ΟΛΟΙ ΟΙ ΠΡΟΓΟΝΟΙ ΕΧΟΥΝ ΠΕΘΑΝΕΙ...

ΣΤΗΝ Ελλάδα, η πολιτική της λήθης συνυπάρχει αρ-μονικότατα με την πολιτική της μνήμης: Μας λένε πωςδεν πρέπει να ξεχνάμε τους προγόνους μας και πωςπρέπει να αισθανόμαστε υπερήφανοι γι' αυτούς.

Ταυτόχρονα, μας παροτρύνουν να ξεχνάμε επιλεκτι-κά την πρόσφατη ιστορία μας, προφανώς γιατί δενσυμβιβάζεται με τη «μεγάλη ιδέα», που οφείλουμε ναέχουμε για προγόνους, που κανείς δε γνώρισε. Έτσι,η σχιζοφρενία εγκαθίσταται επί εθνικού επιπέδου.

Πώς είναι δυνατό να αγαπάς τους άγνωστους και νααγνοείς τους γνωστούς, αν δεν έχεις μια γερή δόση τρέ-λας; Κατά ποια λογική βάζουμε όριο στο παρελθόν,όταν μιλάμε για «λήθη του παρελθόντος»; Μέχρι πούφτάνει το παρελθόν και πού πρέπει να ανοίξουμε τοδιακόπτη της μνήμης; Είναι δυνατό να θυμάται κανείςκαλύτερα τα παλιά από τα πρόσφατα ιστορικά γεγονό-τα;

— 78




Εδώ, είναι. Αρκεί να αντιμετωπίσεις την Ιστορία ωςένα σύνολο μύθων, που λειτουργούν έξω από χώρο καιχρόνο.

ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ μας πρόγονοι υπήρξαν όντως. Αλλά κα-νείς δε θα μπορούσε να μας βεβαιώσει πως ήταν πρό-γονοι όλων ανεξαίρετα των νεοελλήνων.

Άλλωστε, τι λόγο ύπαρξης θα μπορούσε να έχει έναεθνικ ό «λίμπρο ντ' όρο», εκτός από το να υποδαυλίζει

την ολοφάνερα μυθική αντίληψη για το «περιούσιοντης φυλής», τούτη τη φρικτή μήτρα κάθε φασισμού,που εδράζεται πάντα στο ρατσισμό, ο οποίος με τη σει-ρά του είναι η πρακτική συνέπεια της «εθνικής υπερη-φάνειας» και άλλων τέτοιων ηχηρών και ανοήτων;

Τη στιγμή που δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι, ανο φυσικός μας πατέρας είναι όντως ο φυσικός μας πα-

τέρας, δεν αμφιβάλλουμε καθόλου πως ο Περικλής, γιαπαράδειγμα, ενδέχεται να μην είναι προπροπροθείοςμας και ο Σωκράτης προπροπροπάππος μας. Επειδήέχουμε οπωσδήποτε κάποιους φυσικούς προγόνους,αποφασίσαμε με μια αυθαιρεσία τυπικά ελληνική, πουδεν έχει κανένα έρεισμα ούτε στη λογική, ούτε στηνεθνολογία, ούτε στην κοινωνιολογία, πως πρέπει να αν-τιμετωπίζουμε αυτούς και όχι εκείνους ως προγόνους.Φυσικά, χωρίς να έχουμε την ευχέρεια να ρωτήσουμετους υποτιθέμενους προγόνους, αν θα μας ήθελαν γιααπογόνους. Σκέφτεστε τα γέλια που θα έκανε ο Περι-κλής, αν είχαμε τη δυνατότητα να τον συναντήσουμεκάπου στο υπερπέραν και να τον ρωτήσουμε, αν ανα-γνωρίζει ως «γνήσιους» απογόνους του, π.χ. το Στυλια-νό Παττακό, ή έστω τον Κων. Καραμανλή;

Δεν είναι Έλληνας ο καθένας που μιλάει ελληνικάκαι υπερηφανεύετα ι σε γλώσσα ελληνική για την έτσι κιαλλιώς περιπλεγμένη του καταγωγή, για την οποία ουδέν γνήσιον πιστοποιητικόν δύναται να προσκομίσει.Ολοι οι τίτλοι «γνησιότητας του αίματος» όλων των λα-ών είναι εξ ορισμού ψεύτικοι. Και κατασκευάζονται σεεγκεφάλους υπερθερμασμένους, εξαιτίας της υπερβο-

7 9



ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΛΗΣ

λικής αραίωσης της φαιάς ουσίας, που καθιστά εύφλε-κτα τα εναπομένοντα μόρια.

Παρά (τα αυτονόητα) ταύτα, εμείς πιστεύουμε πωςστην κορυφή του γενεαλογικού μας δέντρου βρίσκεταιένας και καμιά φορά δύο, αφού δύο είναι οι γεννήτο-ρες, διάσημοι αρχαιοέλληνες. Τούτη η τάση για την ανί-χνευση προγόνων εκεί που είναι αδύνατο να τους βρει

κανείς, έχει την ψυχολογική της αιτία: ' Οσο πιο βάρβα-ρος είναι κανείς, τόσο εντονότερα νιώθει την ανάγκηύπαρξης ευγενών προγόνων. Κι αν κρίνουμε από το μέ-γεθος της προγονοπληξίας μας, εμείς οι νεοέλληνες πρέ-πει να είμαστε εξόχως βάρβαροι. Μ’ άλλα λόγια, καιμόνο η προγονοπληξία είναι επαρκής λόγος απόρριψης,της αιτήσεώς μας για χορήγηση πιστοποιητικού ευγενούς καταγωγής από ευγενή πνεύματα, τη στιγμή μάλι-στα που στερούμαστε σοβαρού πνεύματος, ευγενούςκαι μην αδιακρίτως.

ΑΛΛΩΣΤΕ, όσο πιο ηλίθιος είναι κανείς, τόσο ευκο-λότερα πιστεύει σε παραμύθια περί ευγενούς μακρινήςκαταγωγής. Απ' αυτή την άποψη, η σημερινή Ελλάδαπρέπει να έχει περίσσευμα ηλιθίων. Που, δυστυχώς,δεν μπορούμε να τους εξάγουμε. Κανείς δε θα ήθελεστη δούλεψή του έναν ηλίθιο, έστω και... ' Ελληνα. Θαλέγαμε, μάλιστα, πως κανείς δε θα ήθελε στη δούλεψήτου έναν ηλίθιο, που πλην του φυσικού (το της ηλιθιό-τητας) έχει και το επίκτητο μειονέκτημα να είναι νεο-έλληνας. Οι «αρχαίοι μας πρόγονοι» δεν υπερηφανεύονταν γιατί ήταν ' Ελληνες, αλλά διότι ήταν πολιτισμέ-νοι. Και όριζαν τον μη ' Ελληνα ως βάρβαρο. Σύμφωνα

με τον αρχαιοελληνικό ορισμό, καταλαβαίνουμε πόσομη Έλληνες μας κάνει ο νεοελληνικός βαρβαρισμόςμας. Λοιπόν, πρώτα να εκπολιτιστούμε και μετά ναυπερηφανευτούμε. Οχι, βέβαια, για την καταγωγή μας,που θα παραμείνει για πάντα αβέβαιη, αλλά για τονπολιτισμό μας, τούτο το μοναδικό αγαθό, που δημι-ούργησαν οι αρχαίοι Ελληνες, και ας σταματήσουμε,




επιτέλους, να τους ονομάζουμε προγόνους, πριν γελοι-οποιηθούμε εντελώς και στην ΕΟΚ και αλλαχού.

Ο Γεράσιμος Κακλαμάνης στο σημαδιακό βιβλίο του«Επί της δομής του νεοελληνικού κράτους» (έκδοσητου συγγραφέα), που και σήμερα μας προμήθευσε ταερεθίσματα για όσα είπαμε και για όσα θα πούμε στησυνέχεια, λέει: «Κανονικά, κανένα πολιτικό κόμμα που

θα ήθελε να χαρακτηρίζεται πολιτικό, δεν μπορεί ναεπικαλείται «λήθη του παρελθόντος». Χωρίς το παρελ-θόν των κομμάτων, δεν υπάρχει γι' αυτά ιδεολογικόκαι κοινωνικό παρόν, γιατί δεν υπάρχει κριτήριο και μέ-τρο κρίσης.

Καταλαβαίνουμε, τώρα, γιατί ενώ δοξάζεται το μα-κρινό παρελθόν, προτείνεται η λήθη για το κοντινό:

Δεν πρέπει να αποκτήσουμε κριτήριο και μέτρο κρί-σης. Γιατί, αν το αποκτούσαμε, θα καταλαβαίναμε πωςο καθένας μας έχει τους δικούς του προγόνους και τοπροσωπικό του γενεαλογικό δέντρο, που μπορεί να τονοδηγήσει παντού, εκτός από τη χαμένη μέσα στο χρόνοαρχαία Ελλάδα. Για να μην αρχίσει, λοιπόν, ο καθέναςμας και ψάχνει δώθε κείθε για τους προσωπικούς τουπρογόνους, πράγμα που μπορεί να τον οδηγήσει στηνΑλβανία, την Τουρκία, τη Βουλγαρία ή τη Ρουμανία,και να δημιουργηθεί έτσι «εθνικό ζήτημα», μας προτεί-νουν οι δημαγωγοί έναν κοινό για όλους πρόγονο καινίπτουν τας χείρας των που για να τας νίπτουν, δενμπορεί, παρά να είναι βρώμικες.

Ο φασισμός είναι μια κοινή και καθημερινή κατά-σταση, όπως έλεγε ο Μιχαήλ Ρομ. Το φασισμό, ως γνω-

στό, δεν τον δημιούργησε ούτε ο Χίτλερ ούτε ο Μουσολίνι. Φασισμός είναι η πίστη σε μύθους, που προτείνονται ως πραγματικότητες και γίνονται αντιληπτές ως τέ-τοιες, καθώς και η επιλεκτική αντιμετώπιση τουιστορικού χρόνου με άλματα και κενά μνήμης, όπουβυθίζεται και χάνεται η Λογική, τούτο το υπέρτατο πο-λιτιστικό δημιούργημα των αρχαίων Ελλήνων, το τόσο



ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΦΛΗΛΙΛΗΣ

σπάνιο σήμερα στον τόπο που κατοικούσαν εκείνοι,από τους οποίους κληρονομήσαμε το όνομα, για λό-γους γεωγραφικούς και μόνο.

ΠΑΤΡΙΔΑ, στην κυριολεξία, σημαίνει «γη των πατέ-ρων». Αλλά οι δικοί μας μακρινοί πατεράδες τρέχα γύ-ρευε πού γεννήθηκαν και πού πέθαναν και για ποιουςπρακτικούς λόγους ένας απ' αυτούς ήρθε και εγκατα-στάθηκε σ' αυτή την όμορφη και ήπια γωνιά της Με-

σογείου, της οποίας το όνομα (Ελλάδα) διατηρεί ακέ-ραια τη γεωγραφική του σημασία.

Λοιπόν, για να μας προτείνουν λήθη του παρελθόν-τος, χωρίς να ορίζουν με ακρίβεια πόσο μακρινό πρέπεινα είναι το παρελθόν, που πρέπει να ξεχάσουμε, ση-μαίνει πως κάπου μέσα σ’ αυτό το παρελθόν υπάρχουνεθνικές «τρύπες», κενές εθνικής συνείδησης και γεμά-

τες εθνική αθλιότητα.Ο Κακλαμάνης πιστεύει πως η προτεινόμενη λήθημπορεί να καλύψει ιστορικό χρόνο μέχρι το 1844. Μέχριτη χρονιά αυτή υπήρχαν ελπίδες πως το τεχνητό κρά-τος που δημιούργησαν οι μεγάλες δυνάμεις της εποχήςθα αποκτούσε ένα ουσιαστικό περιεχόμενο με τηναποδοχή της πολυεθνικότητάς του και την απόρριψητου μύθου για την «ευγενική» καταγωγή μας.

Αλλά, από το 1844 και μετά, κάθε ελπίδα εκλείπει: ΗΟρθοδοξία εισβάλλει για τα καλά στο Κράτος και τοΚράτος αρπάζεται από την Ορθοδοξία για να δημιουρ-γήσει · τεχνητά «εθνική συνοχή και εθνική υπερηφά-νεια».Τούτο τη σφιχταγκάλιασμα Κράτους και Ορθοδοξίαςσυνεχίζεται: Το Κράτος είναι η Εκκλησία και η Εκκλη-σία είναι παρακράτος. Τα πρόσφατα γεγονότα επιβε-βαιώνουν του λόγου το αληθές με τον πιο πανηγυρικότρόπο: Μόλις το Κράτος έκανε πως αυτονομείται απότην Εκκλησία, η τελευταία φρίαξε από οργή. Δε θαήμασταν υπερβολικοί, αν λέγαμε πως ο προσεχής ελλη-νικός εμφύλιος πόλεμος θα αρχίσει στο προαύλιο κάποιας εκκλησίας και θα έχει ως ανομολόγητο αίτημα.



ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΛΙ ΝΕΟΕΛ ΛΗΝΕΣ

από τη μεριά μεν των «κρατικοφρόνων» τον περιορι-σμό των «κληρικοφρόνων» στα του οίκου τους, από τημεριά δε των «κληρικοφρόνων» τη συνέχιση του ελέγ-χου του Κράτους από την Εκκλησία εκ του αφανούςκαι στο όνομα, πάντα, της «εθνικής ομοψυχίας», πουοι παπάδες θα ήταν αδύνατο να καταλάβουν πως δενείναι συνώνυμο της «θρησκευτικής ομοψυχίας».

Και με το δίκιο τους. Είναι αναμφισβήτητο γεγονός

πως η Ορθοδοξία, πάνω από έναν αιώνα τώρα, υποκαθιστά σε τούτο τον έρμο τόπο την ελλείπουσα εθνικήσυνείδηση, που αντικαταστάθηκε με τη θρησκευτικήσυνείδηση.

Κανείς δε θα μπορούσε να κατηγορήσει τους παπά-δες για τούτη τη σύγχυση. Δεν είναι υποχρεωμένοι ναγνωρίζουν Ιστορία και Φιλοσοφία της Ιστορίας, πολύ

περισσότερο όταν δε γνωρίζουν καν γράμματα, πέραντων αναγκαίων για την ανάγνωση της Αγίας Γ ραφής.Που, πάλι καλά που δε μας την πρότειναν ως συγ-

γραφή αμιγώς ελληνική, προορισμένη να σώσει απο-κλειστικά τους ' Ελληνες. ' Ολα θα μπορούσε να τα πε-ριμένει κανείς από ανθρώπους, που ακόμα δεν το πή-ραν απόφαση πως ο Θεός του χριστιανισμού δεν είναιπαρά ο Γιαχβέ του ιουδαϊσμού ελαφρώς παραλλαγμέ-νος και πως ο Χριστός ήταν ένας Εβραίος, που απηύθυνε τη διδασκαλία του καταρχήν στους Εβραίους. (Οδημιουργός του χριστιανισμού, νοούμενου ως υπερε-θνική θρησκεία, είναι ο Απόστολος Παύλος, όχι ο Χρι-στός, που δεν είχε καμιά απολύτως πρόθεση να γίνειιδρυτής θρησκείας).

Ολόκληρη η ευθύνη για το λανθανόντως θεοκρατικό

Κράτος που μας φορολογεί, ωστόσο, πολύ κοσμικά πέ-φτει στο ελληνικό κράτος, που στάθηκε ανίκανο ναπαρακάμψει το εμπόδιο της πολυεθνικότητας, χρίοντας τους πάντες «ακραιφνώς» Έλληνες μυστηριωδώςπως και κάνοντας σχεδόν τους πάντες να μεταλαμβάνουν της ελληνικότητας ομού μετά των Αχράντων Μυ-στηρίων πράγμα που αποτελεί καθαυτό ένα μεγάλο

8 3



ΒΑΣΙΛΗΕ ΡΑΦΑΗΛ ΙΛΗΣ

μυστήριο, που, ωστόσο, δεν είναι δύσκολο να ερμηνευθεί με όρους της Φιλοσοφίας της Ιστορίας, της επιστή-μης που ως καθοδηγούσα μεθοδολογική αρχή, λείπειαπό τους περισσότερους, πολύ άξιους, κατά τα άλλα,' Ελληνες ιστορικούς. (Σημειώνουμε πως τον Κακλαμά-νη δε θα μπορούσαμε να τον χαρακτηρίσουμε ιστορι-κό, αλλά φιλόσοφο της Ιστορίας. Καιρός είναι να μά-θουμε κι εδώ πως υπάρχει μια τέτοια αυτόνομη και αυ-τάρκης επιστήμη, που δεν πρέπει να συγχέεται με τηνεπιστήμη της Ιστορίας).

Μ αυτά και μ’ άλλα πολλά, η πνευματική ενότητατου ελληνισμού, λέει ο Κακλαμάνης, μεταμορφώθηκεσε ιστορική ενότητα, πράγμα που ουδέποτε για την Ελ-λάδα υπήρξε. Και πώς να «υπάρξει», προσθέτουμεεμείς, όταν η πνευματικότητα συγχέεται σταθερά με τη

θρησκευτικότητα και ο παπάς λέγεται και «πνευματι-κός»;Πόθεν πνευματικός ο παπάς; Επειδή έχει μια χαλα-

ρή, στις περισσότερες περιπτώσεις, σχέση με το ΆγιοΠνεύμα; Άλλωστε, το πνεύμα δεν είναι μόνο άγιο, εί-ναι και ανθρώπινο. Και τα ανθρώπινα πρέπει να τα αν-τιμετωπίζουμε με ανθρώπινο πνεύμα. Όπως στη Φυ-σική και τη Χημεία, έτσι και στην Ιστορία και τη Φιλο-σοφία της Ιστορίας, το ' Αγιο Πνεύμα πολύ μικρό ρόλοπαίζει. Παρά ταύτα, εδώ στην ημιθεοκρατική χώραμας, ακόμα και ένα εργαστήριο Φυσικής θα το εγκαινιά-σει δι' αγιασμού ο παπάς. Και δεν καταλάβαμε προς τοπαρόν πώς τόσα χρόνια τώρα, που οι παπάδες εγκαινιά-ζουν δι' αγιασμού τη νέα σχολική περίοδο δεν τα κατά-φεραν να κάνουν τα σχολεία μας ικανά να παράγουν,εκτός από τούβλα και κούτσουρα, που, βέβαια, είναιμια πρόοδος, αφού πρόκειται για μετάθεση από τηνανόργανη στην οργανική ύλη.

ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ συνεχίζουμε να μαθαίνουμε κολλυ-βογράμματα, όπως έλεγαν τα γράμματα που μάθαινανστο κρυφό σχολειό, όπου ο μαθητής, διδασκόμενος εν-τός της εκκλησίας, είχε την ευκαιρία να φάει και καμιά

84




χούφτα κόλλυβα, γεγονός που ασφαλώς έπαιξε το ρόλοτου στο να θέλει να είναι καλός μαθητής.

Προτείνουμε, λοιπόν, κατ’ αναλογίαν, να επανεισαχθεί στα σχολεία τούτη η ελληνική και ιστορικά δοκι-μασμένη μέθοδος: Αν στο ισόγειο κάθε σχολείου υπάρ-χει ένα καλό εστιατόριο, όπου οι Ελληνόπαιδες, η «ελ-πίδα του έθνους», θα τρώνε τζάμπα, «υπάρχει κάποιαελπίδα η Ελλάδα να αποκτήσει και Παιδεία, εκτός απόυπουργό Παιδείας. Που αν δεν ήταν μαζί και Θρη-σκευμάτων θα ξυνόταν ολημερίς από αμηχανία».

Ούτως εχόντων των εκπαιδευτικοθρησκευτικών μαςπραγμάτων, όπου τα Θρησκευτικά συνεχίζουν να είναιυποχρεωτικό μάθημα, προφανώς για να μη γίνουν οιΕλληνόπαιδες καλύτεροι ' Ελληνες απ’ ό,τι χριστιανοί,καλό είναι να πηγαίνει κανείς στην Εσπερία, προκειμέ-

νου να μάθει γράμματα. Το καλό παράδειγμα το έδωσεέγκαιρα ο Κοραής. Αλλά εδώ, στη χώρα των νεοβαρβάρων, συνεχίζουμε να ειρωνευόμαστε τους σπουδαγμένους στο εξωτερικό και να τους αποκαλούμε «εκτελω-νισμένους» και «εισαγόμενους».

Βλέπεις, συνηθίσαμε στα κολλυβογράμματα και καθέ-νας που κατάφερε να μάθει γράμματα μας φαίνεταιεξαρχής ύποπτος εσχάτης προδοσίας.

(12.4.87)

8 5



10. Η ΟΜΑΔΑ ΑΙΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΚΑΘΑΡΟΑΙΜΩΝΕΛΛΗΝΩΝ

ΟΛΕΣ οι συγχύσεις στην Ελλάδα ξεκινούν από τηναδυναμία μας να ξεχωρίσουμε τις έννοιες «έθνος» και«κράτος», που σε καμία περίπτωση δεν είναι συνώνυ-μα. Η λέξη έθνος είναι σανσκριτικής καταγωγής και,στην κυριολεξία, σημαίνει «ομαιμοσύνη», δηλαδή ομοιό-τητα του αίματος των ανθρώπων που ανήκουν στηνίδια φυλετική ομάδα.

Είναι φανερό, όμως, πως για να διατηρήσει την «κα-θαρότητα» του αίματός της μια φυλή, και συνεπώς ναλειτουργήσει σαν μια ευρεία οικογένεια όπου όλα τα μέ-λη της θα είναι στενοί ή. μακρινοί συγγενείς, πρέπει αυ-τή η φυλή να είναι καταρχήν ενδογαμική, δηλαδή ταμέλη της να παντρεύονται μεταξύ τους και οι επιμειξίεςμε αλλόφυλους να απαγορεύονται αυστηρά. Αλλά κάτιτέτοιο θα μπορούσε να συμβεί μόνο σε πολύ κλειστέςκαι πολύ πρωτόγονες κοινωνίες. Σήμερα, πουθενάστον κόσμο δεν υπάρχουν «καθαρές» εθνότητες, διότιδεν υπάρχουν κλειστές κοινωνίες.



ΚΛΛΗΝΙΧ ΚΑΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ

ΕΙΝΑΙ αυτονόητο, πως κανείς νομοθέτης εδώ καιτρεις χιλιάδες χρόνια δε θα μπορούσε να διαφυλάξειτην «καθαρότητα» του αίματος μιας φυλής.

Άλλωστε, οι άνθρωποι δεν είναι άλογα ράτσας, τα-γμένα στις ιπποδρομίες, ώστε να φροντίζουμε για τηνκαθαρότητα του αίματός τους. Και ωστόσο, δεν έλειψαν ποτέ οι μικρόνοες που αντιμετωπίζουν τον άν-θρωπο σαν ζώο, περιορισμένο σ'· ένα οιονεί αναπαρα-

γωγικό ιπποφορβείο. Και ο ρατσισμός είναι αυτό ακρι-βώς: Μια μεταφυσική και αυτόχρημα παρανοϊκή πίστηστην «καθαρότητα του αίματος της φυλής» μια κα-θαρότητα που εδώ και τρεις χιλιάδες χρόνια ανήκειστην περιοχή του μύθου.

Αυτή η ολοφάνερα ανόητη πίστη, η τόσο διαδομένηωστόσο, μας κάνει να νομίζουμε πως ο «χόμο σάπιενς»

έχει να διανύσει πολύ δρόμο ακόμα, προκειμένου ναγίνει όντως σοφός. Και εν πάση περιπτώσει, απ’ τον«χόμο σάπιενς» πρέπει να αποκλειστούν εξαρχής οιρατσιστές, που εδώ σε μας πήραν το ψευδώνυμο«εθνικόφρονες». Που σημαίνει «άνθρωποι που φρο-νούν σκέφτονται εθνικά». Αλλά για να σκέφτεσαιεθνικά πρέπει να σκέφτεσαι... αιματολογικά. Δηλαδή,πρέπει να πιστεύεις πως το αίμα σου έχει μια ειδικήποιότητα, οπωσδήποτε καλύτερη απ’ την ποιότηταοποιουδήποτε άλλου που ανήκει σε άλλη... ομάδα(εθνικού) αίματος.

Ο ρατσισμός, λοιπόν, είναι φασισμός. Και ο φασισμόςείναι πρωτογονισμός, ακριβώς γιατί είναι ρατσισμός.Για ράτσες μιλούν σήμερα μόνο οι ζωολόγοι, οι κτηνία-τροι και οι κρετίνοι. Κάθε «εθνικόφρων» λοιπόν κρύβει

μέσα του ένα φασίστα. Φυσικά, δεν είναι καθόλου τυ-χαίο που τα φασιστικά καθεστώτα στηρίχτηκαν στους«εθνικόφρονες». Ούτε είναι τυχαίο ακόμα, που η εθνικοφροσύνη έχει την τάση να πυκνώνει όσο προχωρού-με προς τα δεξιά του πολιτικού φάσματος. Από δω καιη λογικόταταη άποψη, πως η κουταμάρα πολώνεταιπρος τα δεξιά χωρίς, δυστυχώς, να είναι αποκλειστικό

8 7



της προνόμιο. Διότι υπάρχει και μια... αριστερή κουτα-μάρα. Αλλά τουλάχιστον αυτή δεν έχει την... αιματολο-γική καθαρότητα της δεξιάς κουταμάρας, που είναιπολύ πιο εκνευριστική και, φυσικά, πολύ πιο επικίνδυ-νη. (Ανάμεσα σε δύο ηλίθιους θα διάλεγα τον αριστερόηλίθιο απ’ τον οποίο κινδυνεύω λιγότερο, παρότι ηηλιθιότητα καθαυτή είναι έτσι κι αλλιώς επικίνδυνη.Και για να μη δημιουργηθούν παρανοήσεις, πρέπει να

τονίσουμε πως η ηλιθιότητα είναι ιδιότητα υπαρξιακήκαι υπερκομματική. Κι αλίμονο στον έξυπνο αριστερόπου θα συγκρουστεί με βλάκα αριστερό. Είναι από χέριχαμένος, γιατί η βλακεία έχει τη δύναμη να μετακινείόρη, όπως ακριβώς και η πίστη).

ΤΟ ΕΘΝΟΣ, λοιπόν, είναι ένας αρχαϊσμός και έναςαταβισμός. Επιβιώνει ως έννοια για να δημιουργεί στα

απλοϊκά μυαλά την ψευδαίσθηση της συνοχής και τηςσυνέχειας μιας μικρής ή μεγάλης ομάδας ανθρώπων,που συνεχίζουν να πιστεύουν, γιατί έτσι θέλουν, πωςανήκουν σε μια πολύ μεγάλη οικογένεια με κοινό γε-νάρχη. Κάποτε, ωστόσο, η έννοια της εθνότητας έπαιζεέναν πολύ σοβαρό ρόλο. Πράγματι, η οργάνωση τηςανθρώπινης κοινωνίας άρχισε με τη συσσωμάτωση τωνατόμων σε ομάδες ευρύτερες της μικρής, τυπικής οικο-γένειας, οι οποίες αποτελούν μια ευρεία, αιματοσυγγενική οικογένεια. Τούτες οι ομάδες ανέπτυξαν έναν κοι-νό πολιτισμό στη βάση μιας κοινής γλώσσας.

Με τους αιώνες, η αιματοσυγγένεια, με τις συνεχείςεπιμειξίες, έπαιζε ολοένα και μικρότερο ρόλο, ενώ αν-τίθετα τα πολιτιστικά δεδομένα, που είχαν αρχίσει ναεμφανίζονται στο στάδιο της αιματοσυγγένειας, διατη

ρήθηκαν και αναπτύχθηκαν, για να αποτελέσουν στησυνέχεια, αυτά και μόνο, τα ειδικά χαρακτηριστικά μι-ας εθνότητας. Μ’ άλλα λόγια, η έννοια της εθνότηταςυπάρχει και σήμερα, αλλά είναι καθαρά και αποκλει-στικά πολιτιστική. Συνεπώς, μέλη μιας συγκεκριμένηςεθνότητας είναι άνθρωποι που έχουν ένα συγκεκριμέ-νο κοινό πολιτισμό, που διαφέρει απ’ τον πολιτισμό




μιας άλλης εθνότητας. ' Ομως, με την όσμωση ανάμεσαστους λαούς που επέφερε η βελτίωση και στις μέρεςμας η καλπαστική ανάπτυξη των επικοινωνιών και τωνσυγκοινωνιών, οι πολιτιστικές ιδιαιτερότητες άρχισαννα ατονούν και να τείνουν προς μια ισοπέδωση, πουκανένα διοικητικό μέτρο δε θα ήταν δυνατό να τηνπνπκόψει.

Για να περιοριστούμε στον κινηματογράφο και μόνο,

σήμερα γνωρίζουμε τόσο καλά τα αμερικανικά ήθηεξαιτίας της πληθώρας των αμερικάνικων ταινιών πουέχουμε δει, όσο δε γνωρίζουμε τα εγχώρια ήθη. Ο πο-λιτιστικός ιμπεριαλισμός είναι μια πραγματικότητα. Αλ-λά προσωπικά δε βρίσκω τίποτα το μεμπτό σ' αυτή τημορφή ιμπεριαλισμού, που ωστόσο ακολουθεί, όπως ηουρά το κεφάλι, τον κυρίως ειπείν ιμπεριαλισμό (τον

οικονομικό). Εφόσον, δηλαδή, η Αμερική κυριαρχεί οι-κονομικά στο Δυτικό κόσμο, είναι φυσικό να κυριαρχείκαι πολιτιστικά. Και δεν υπάρχει κανένας τρόπος νααναχαιτιστεί η πολιτιστική της κυριαρχία, αν προηγου-μένως δεν αναχαιτιστεί η οικονομική. Τον πολιτισμότον δημιουργούν πάντα οι οικονομικά ισχυρότεροι. Κιαυτό που λέγεται «λαϊκός πολιτισμός» αναφέρεται μό-νο και αποκλειστικά σε κλειστές κοινωνικές ομάδες,κυρίως αγροτικές.

Αλλά τούτη η κλειστότητα, το ξέρουμε καλά, είναιεντελώς αδύνατη σήμερα. Και μόνο η τηλεόραση είναιεπαρκής παράγων για να εισβάλει ο ένας πολιτισμός μέ-σα στον άλλο και να δημιουργηθεί ένα αξεδιάλυτο πο-λιτιστικό μπέρδεμα, που στη μεταβατική περίοδο πουπερνάμε σήμερα μπορεί να μας ενοχλεί, αλλά τους αν-

θρώπους του 21ου αιώνα είναι βέβαιο πως δε θα τουςενοχλεί καθόλου. Οι πολιτισμοί, άλλωστε, δεν είναι γιανα φυλακίζονται στα μουσεία, αλλά για να κυκλοφο-ρούν, να ενοποιούνται και να δημιουργούν τη χωρίς σύ-νορα πανανθρώπινη κοινωνία. Το τι είδους κοινωνικόκαθεστώς θα έχει αυτή η υπερεθνική κοινωνία τουάμεσου μέλλοντος είναι ένα άλλο ζήτημα, που ξεπερνά-

8 9



ΒΛ ΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΙΛΗ2Ι

ει τα όρια αρμοδιότητας της επιστήμης της Εθνολογίαςκαι μετατίθεται στην περιοχή της αρμοδιότητας τωνεπιστημών της Κοινωνιολογίας και της Πολιτικής Οικο-νομίας.

ΛΟΙΠΟΝ, κάτω από συνθήκες αυξανόμενης πολιτι-στικής όσμωσης, το να μιλάει κανείς για «εθνική καθα-ρότητα» ακόμα και με την ελαστική πολιτιστική έννοια

είναι τόσο αστείο, όσο περίπου και το να μιλάει για«εθνική καθαρότητα» με την πανάρχαια αιματολογικήέννοια. Διότι, δε σμίγουν μόνο τα αίματα, αλλά και ταήθη, και τα έθιμα, και οι νόμοι, και οι θεσμοί και οιιδέες. Σήμερα, το πεδίο δράσεως, τόσο της οικονομίαςόσο και των ιδεών είναι η υδρόγειος σφαίρα. Μια μέρα,τα εθνικά σύνορα θα καταρρεύσουν οπωσδήποτε, καιμάλιστα χωρίς να το επιδιώξει κανείς συνειδητά. Η αν-θρώπινη κοινωνία, από τότε που εμφανίστηκε, βαδίζεισυνεχώς και αδιάλειπτα προς την ενοποίηση. Που δεθα ολοκληρωθεί, αν όλοι οι άνθρωποι ολόκληρης τηςΓης δεν αισθανθούν πως ανήκουν στην ίδια εθνότητα,δηλαδή την κοινότητα όλων των ανθρώπων, ολόκληρηςτης Γης.

Πρόκειται για ένα ιδανικό κοινό και στο χριστιανισμόκαι στο μαρξισμό και στον καπιταλισμό. Μόνο που οκαθένας τους αντιλαμβάνεται τούτη την ενότητα στηβάση μιας διαφορετικής ιδεολογίας και κοσμοθεωρίας.Και, βέβαια, αυτή η ενότητα δε θα είναι ούτε πλήρηςούτε σταθερή αν δε συντελεστεί στη βάση της οικονο-μικής ενότητας, που είναι η αναγκαία προϋπόθεση γιακάθε άλλης μορφής ενότητα. (Ακόμα και στην πατρική

οικογένεια δεν είναι δυνατό να υπάρξει ενότητα αν τησυνοχή της τη διαβρώνουν παράγοντες οικονομικής τάξεως. Ο μαρξισμός δεν είναι τίποτα περισσότερο απόμια εμφατική επισήμανση της πρωταρχικότητας τουοικονομικού παράγοντα στα πάντα. Και είναι κωμικόνα τον αμφισβητούν άνθρωποι που ολόκληρη τη ζωήτους τη δομούν γύρω από ένα χρηματοκιβώτιο, και κα-

9 0




μιά φορά γύρω από μια και μοναδική λίρα ή από ένανκηπάκο ευτελούς αξίας.)Αν το έθνος είναι μια έννοια που ανήκει πλέον στην

αρχαιολογία της σκέψης, πράγμα που δημιουργεί τηνανάγκη της επικάλυψής της απ' την πάντα δρώσα επικαιρότητα του συναισθήματος (μόνο το συναίσθημα θαδικαιολογούσε την προσκόλλησή μας στην έννοια τηςεθνότητας, που κατάντησε έννοια περίπου... ερωτική),η έννοια του κράτους, αντίθετα, είναι πάντα επίκαιρηκαι πάντα δρώσα. Το κράτος σε καμιά περίπτωση δενείναι συνώνυμο του έθνους. ' Οπως ήδη αντιληφθήκαμε,το έθνος είναι έννοια εξαιρετικά πλατιά τόσο πλατιάπου να ξεχειλώνει από παντού και κανείς να μην μπορεί να τη συμμαζέψει. Άλλωστε, κανείς μελετητής δενκατάφερε να δώσει έναν σαφή ορισμό της έννοιας«έθνος». Πώς θα ήταν δυνατό να οριστούν με σαφή-νεια τα συναισθήματα; Η έκφραση, για παράδειγμα,«αγαπώ την Ελλάδα» (νοούμενη ως έθνος) δεν έχει με-γαλύτερη αξία από την έκφραση «αγαπώ τη Μαρία».Και οι δύο εκφράσεις είναι το ίδιο δυσπερίγραπτες λο-γικά, γιατί είναι το ίδιο συναισθηματικές.

Και επειδή κάτι πρέπει ν’ αγαπάει κανείς σε τούτο

τον κόσμο, όταν δεν είναι σε θέση να αγαπήσει τις γυ-ναίκες (και οι γυναίκες τους άντρες) καταλήγει τελικάν’ αγαπήσει μέχρι παραφροσύνης... τη σημαία, τοστέμμα και άλλα τέτοια φετίχ, αποδεικνυόμενος γνήσι-ος ειδωλολάτρης. Παρά ταύτα, έχει την αξίωση να τοναντιμετωπίζουμε ως πολιτισμένο άνθρωπο. Ε, όχι. Πάειπολύ. Είναι τόσο βάρβαρος, όσο και ο Αφρικανός αν

θρωποφάγος. Γ ιατί, αν δεν ήταν ανθρωποφάγος δε θαεπιθυμούσε να «φάει τον εχθρό», ή να τον «πετάξειστη θάλασσα» (δηλαδή να τον πνίξει σαν γατί) ή να του«πιει το αίμα» σαν βρικόλακας. Ας το καταλάβουμεκαλά: Ο εθνικισμός είναι πρωτογονισμός και βαρβαρό-τητα, κυρίως όταν ο «εθνικόφρων» είναι τόσο βλαξ,που να μην μπορεί να καταλάβει πως πίσω απ’ αυτό



ΒΛΣΙΛΗΧ: ΡΛΦΛΗΛΙΛΗΕ

τον πρωτόγονο συναισθηματισμό κρύβονται τα πεζάσχέδια των οικονομικά ισχυρών.

Η ομηρική λέξη κράτος, λοιπόν, σημαίνει στην κυριο-λεξία ισχύς, δύναμη, εξουσία, βία, κυριαρχία. (Η λέξηπαράγεται απ' το ρήμα κρατώ που σημαίνει είμαι ισχυ-ρός, είμαι δυνατός, είναι κυρίαρχος.) Αν το έθνος είναιέννοια συναισθηματική, που έγινε τέτοια από εκπεσμότου αρχικού φυλετικού και στη συνέχεια του πολιτιστι-

κού της περιεχομένου, το κράτος είναι έννοια λογικήμέχρι παραλογισμού. Τίποτε δεν είναι πιο υπαρκτό, πιοβασανιστικό και πιο καταπιεστικό απ' το σύγχρονοκράτος, σ' όλες του τις μορφές. Σ ε τελική ανάλυση,κράτος είναι οι νόμοι του κράτους, οι χωροφύλακεςτου κράτους, οι δεσμοφύλακες του κράτους. Και οι...παπάδες του κράτους, στην περίπτωση που οι παπά-δες πλην της πνευματικής θέλουν να ασκούν και κο-σμική εξουσία, καλή ώρα σαν τους δικούς μας δεσποτά-δες, που ολοένα και περισσότερο απομακρύνονται απ’το πνεύμα και ολοένα και περισσότερο πλησιάζουντο... οινόπνευμα. (Το καλό κρασί θέλει και καλό φαί,λέει ο λαός.)

Παρόλο που το κράτος στηρίζεται συναισθηματικάστο έθνος, στις περιπτώσεις εκείνες που, όπως εδώ,δεν μπορεί να στηριχτεί σ' αυτό ούτε φυλετικά ούτεπολιτιστικά, αδιαφορεί πλήρως για το έθνος. Και μημου πείτε πως οι υδροκέφαλοι «κρατικοί λειτουργοί»εδώ στην Ελλάδα των Ελλήνων κομπιναδόρων πιστεύ-ουν έστω και μια λέξη απ' αυτά, που λένε στους εκφω-νούμενους κατά τις εθνικές επετείους λόγους. Πρόκει-ται, απλώς, για λόγια παχιά που απευθύνονται σε εγ-

κέφαλους αδύνατους. Και καμιά φορά, πρόκειται γιαλόγια παχιά που κυοφορούνται σε εγκέφαλους αδύνα-τους και απευθύνονται σε εγκέφαλους το ίδιο αδύνα-τους. (Είναι η περίπτωση των «εθνικών» άλογων λόγωντου Γ. Παπαδόπουλου και των περί αυτόν κρετίνων.)

ΚΑΠΟΥ, λοιπόν, τα πράγματα έχουν μπλέξει επικίν-δυνα. Τόσο που εδώ στην Ελλάδα να μην ξέρουμε πια

9 2




που σταματάει το κράτος και που αρχίζει το έθνος και αντίστροφα. ' Ετσι, τα κρατικά τα βαφτίζουμε εθνι-κά, ενώ τα εθνικά δεν είναι παρά κρατικά. Κουλουβά-χατα, κατά το δη λεγόμενο.

Μ’ άλλα λόγια, ακόμα δεν καταλάβαμε πως Ελλη-νας, έτσι πεζά, είναι ο καθένας που έχει την ελληνικήυπηκοότητα, που υπακούει, δηλαδή, στους νόμους του

ελληνικού κράτους, άσχετα απ' τη φυλετική του προέ-λευση. Εντούτοις θέλουμε τους Έλληνες να υπακούουν και,στους «νόμους του αίματος», ως γνήσιοι Αφρι-κανοί. Και παρά ταύτα δε μας πετούν με τις κλοτσιέςαπ’ την ΕΟΚ, κι απ’ όπου αλλού υπάρχουν πολιτισμέ-νοι άνθρωποι.

Ο Γεράσιμος Κακλαμάνης στο επίμοχθο και σχολα-

στικά τεκμηριωμένο έργο του «Επί της δομής του Νεο-ελληνικού Κράτους» (έκδοση του συγγραφέα) λέει: «Ησυνεπής επιδίωξη της θρησκευτικής κλειστότητας στηντουρκοκρατία, ενώ διατήρησε την εθνική συνείδησημεγάλων τμημάτων του ανά την Μικρά Ασία ελληνι-σμού, επί των Βαλκανίων επέφερε ένα αξεδιάλυτο συ-νειδησιακό μείγμα μεταξύ Ελλήνων, Σλάβων, Βλάχων,Αλβανών», κλπ. Και συνεχίζει: «Η κατάσταση του νεο-ελληνικού εθνισμού των πρώτων επαναστατικών χρό-νων ήταν η συνειδησιακή πολλαπλότητα διαφόρωντμημάτων του ελληνισμού και συνεπώς η μη ύπαρξησυγκεκριμένης ιδεολογίας». Και διερωτάται ευλόγως:« Ποια εξωτερική πολιτική μπορεί να έχει μια χώρα μει-ονοτήτων;». Και διευκρινίζει αλλού: «Οι πολιτικοί δεδημιουργούν Ιστορία. Απλώς την υπηρετούν».

Εδώ όμως, ούτε ο λαός δημιουργεί ενσυνείδητα Ιστο-ρία. Διότι υπηρετεί τους πολιτικούς και όχι τον εαυτότου. Και η νεοελληνική Ιστορία δεν υπακούει σε καμιάπρόθεση. Απλώς, αναφύεται τυχαία και αναγκαία,όπως το χορταράκι στους αγρούς. Η νεοελληνική Ιστο-ρία είναι... αγροτική ιστορία στην πιο απόλυτη κυριολε-ξία.

(19 .4 .87)

9 3



1 1 . 0 ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΙΣΛΑΜ

Τυϋυ u ι;υρωπαικυς ουυ κια u ιυλαμικυς. tivai και οιδύο μεσογειακοί πολιτισμοί. Ο πρώτος είναι ο κληρονό-μος της φιλοσοφίας και του ανθρωπιστικού πνεύματοςτου αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και ο δεύτερος είναιο κληρονόμος του πρακτικού και επιστημονικού πνεύ-ματος του ασσυριακού, του βαβυλωνιακού και του αι-γυπτιακού πολιτισμού, στους οποίους ωστόσο πάραπολλά οφείλει και η αρχαία Ελλάδα. Ό που ο πολιτι-

σμός, ως γνωστόν, πρωτοεμφανίστηκε επί ασιατικούεδάφους, στην Ιωνία. Συνεπώς, ως εκ της γεωγραφικήςθέσεως της Ιωνίας, ο ελληνικός πολιτισμός ήταν άμεσασυνδεμένος με τους προγονικούς πολιτισμού των Ασ-συριών, των Βαβυλωνίων και των Αιγυπτίων που προηγήθηκαν χρονικά. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει, άλλω-στε πως κάποιες ελληνικές λέξεις, πως ως τώρα θεω-

9 4



ΒΑΕΙΛΗΕ ΡΛΦΛΗΛΙΛΗΣ:

γοητευτικό κράμα. (Οι Ισπανοί είναι σχεδόν κατά τομισό Άραβες και από φυλετική και από πολιτιστικήάποψη).

Ο ευρωπαϊκός πολιτισμός δεν ομολόγησε ποτέ ευθαρσώς τα χρέη του στον ισλαμισμό. Κι αυτό θα τουστοιχίσει ακριβά στο μέλλον, όπως λέει ο Ζαν Ζακ Σερβάν Σρεμπέρ στο βιβλίο του «Η παγκόσμια πρόκληση»(έκδοση Ν. Ράπτης, μετάφραση Μάριος Βερέττας).

' Ηδη η σωρευμένη ίσλαμική πικρία αρχίζει να παίρ-νει τη μορφή μιας βάναυσης δυσπιστίας απέναντι σεκαθετί το δυτικό, είτε αυτό προέρχεται από τη Δυτικήευρώπη, είτε από την Ανατολική. Οι περιπτώσεις τουΚαντάφι και του Χομεϊνί είναι απολύτως ενδεικτικέςκαι τα δεινά που αναμένουν τη Δύση από τούτη τηνπαρά φύση αποκοπή της από την Ανατολή μόλις τώρααρχίζουν. Αν λοιπόν δεν αποκαταστήσουμε το συντομό-τερο τις πολιτιστικές επαφές με το παραγκωνισμένοΙσλάμ, η εκδίκησή του θα πάρει τη μορφή ιερού πολέ-μου, που ωστόσο δε θα είναι καθόλου θρησκευτικόςή μάλλον θα είναι θρησκευτικός μόνο προσχηματικάκαι ίσα ίσα για να ξεσηκωθούν οι μάζες. Και θα έχουνδίκιο τούτες οι μάζες.

Δεν μπορεί να περιφρονεί κανείς και να εκμεταλλεύ-εται αιωνίως τους ανθρώπους που δημιούργησαν τηνκολοσσιαίων διαστάσεων αρχιτεκτονική και που πρόσφεραν στη δυτική επιστήμη, μεταξύ άλλων, τη χημείακαι την άλγεβρα. Ο ι ' Αραβες έχουν ένα εκπληκτικό τα-λέντο στην τέχνη της δόμησης, την ποίηση και την επι-στήμη. Κι ωστόσο, ο πολιτισμός τους ανακόπηκε, γιατίέτυχε να έχουν μια διαφορετική θρησκεία. Που δεν εί-

ναι περισσότερο παλαβή από οποιαδήποτε άλλη θρη-σκεία.Άλλωστε, η αλαζονεία για τη δική μας «τελειότερη

θρησκεία» δεν είναι παρά ο δούρειος ίππος μέσα στονοποίο κρυβόταν πάντα ο ιμπεριαλισμός, από την εποχήτων σταυροφόρων μέχρι την εποχή των ιεραποστόλωνκαι των ιεροκηρύκων.

9 6




Κατά το Γεράσιμο Κακλαμάνη (βλέπε και πάλι το έρ-γο του «Επί της δομής του Νεοελληνικού Κράτους»,καθώς και το «Η Ανατολική Μεσόγειος ως ευρωπαϊκήΙστορία»), η Οθωμανική Αυτοκρατορία υπήρξε ο ιστο-ρικός μηχανισμός που αποτελούσε τη φυσική σύνδεσητου Ισλάμ με τον ευρωπαϊκό χώρο και του οποίου ηδιάλυση θα συνεπαγόταν τη συνείδηση μιας ιστορικήςαυτοτέλειας του Ισλάμ, που παρατηρούμε στις μέρεςμας. Αν καταλαβαίνουμε καλά τον Κακλαμάνη, θέλεινα πει πως το Ισλάμ είχε συνείδηση πως ανήκε κι αυτόστον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Η Δύση όμως δεν είχε συ-νείδηση πως το Ισλάμ ανήκε στο δυτικό πολιτισμό, τονοποίο άλλωστε, στη σημερινή του μορφή, επηρέασεποικιλοτρόπως και, φυσικά, όχι μόνο διά της Ισπανίας.Το Ισλάμ είναι η αντίπερα ακτή της Μεσογείου. Και εί-

ναι τραγικό λάθος να στριμώχνουμε τον ευρωπαϊκό πο-λιτισμό στη μία πλευρά της Μεσογείου. Άλλωστε τοσωστό όνομα του ευρωπαϊκού πολιτισμού είναι μεσο-γειακός πολιτισμός.

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, λοιπόν, όπως συνά-γουμε από το διάβασμα του Κακλαμάνη, που επιτέλουςοι ιστορικοί μας πρέπει να τον πάρουν πολύ σοβαράυπόψη προκειμενου να καταλάβουν πως η επιστήμητης Ιστορίας χωρίς την επικουρία της φιλοσοφικής σκέ-ψης χάνει μέγα μέρος της ανθρωπιστικής της σημασίας,δεν ήταν μόνο το πρακτικό αποτέλεσμα του τουρκικούυπερπληθυσμού, αλλά και η αιχμή του δόρατος του ισλαμικού πολιτισμού που επιζητούσε να έρθει βίαια σεεπαφή με μια Ευρώπη που τον περιφρονούσε και πουήξερε πως αν συνεχίσει να τον περιφρονεί θα κατέρρεε. Πράγμα που· όντως έγινε, εξαιτίας της επιμονήςτων Ευρωπαίων να αναγνωρίζουν ως σημαντικό μόνοό,τι έχει σχέση με το χριστιανισμό. Μ' άλλα λόγια, αυτόπου στην Ελλάδα εμφανίστηκε ως «ελληνοχριστιανισμός», στην Ευρώπη πήρε τη μορφή του «ευρωπαιοχριστιανισμού».

Η παροιμιώδης ανεξιθρησκεία του ισλαμισμού, η εν-

9 7



ΒΑ Π Λ Η£ ΡΑΦΛΗΛΙΛΗΣ

τελώς μοναδική μέσα σ' όλες τις άλλες θρησκείες, στηνοποία, άλλωστε, χρωστάει και η Ελληνική Ορθοδοξίατην επιβίωσή της στη διάρκππ της τουρκοκρατίας, δενείναι τίποτα περισσότερο από την απεγνωσμένη προ-σπάθεια του Ισλάμ να έρθει σε επαφή με τον ευρωπαϊ-κό πολιτισμό, απ' τον οποίο ωστόσο το κρατούσανεπίμονα μακριά. Και, βέβαια, είναι ένα τερατώδες ψέμαπως οι Τούρκοι και οι άλλοι οπαδοί του Ισλάμ είναι

βάρβαροι απ’ τη φύση τους. Δεν υπάρχει λαός βάρβα-ρος απ' τη φύση του. Άλλωστε οι ομόφυλοι τωνΤούρκων, οι Ούγγροι και οι Φιλανδοί, δεν είναι καθό-λου βάρβαροι. Πώς συμβαίνει λοιπόν τρεις κλάδοι τηςίδιας μογγολικής φυλής να έχουν μια τόσο διαφορετικήιστορική μοίρα; Συμβαίνει, διότι οι Ούγγροι και οι Φι-λανδοί εκχριστιανίστηκαν.

Δεν είναι, βέβαια, η θρησκεία καθαυτή που τους χά-ρισε τον πολιτισμό. Τους τον χάρισε η χρησιμοποίησητου χριστιανισμού απ’ τον ευρωπαϊκό πολιτισμό σανόχημα για να μπορέσει να περάσει στις μάζες. Οι θρη-σκείες πριν απ' το καθετί, είναι ένα κοινωνικό γεγονόςκολοσσιαίας σημασίας. Και αν τις μελετάμε εμείς οιμάλλον αδιάφοροι στα περί τη μεταφυσική, το κάνουμεμόνο γ ι’ αυτή τη σημασία τους.

Το Ισλάμ λοιπόν περίμενε πως οι κατακτημένοι λαοίθα εξισλαμιστούν από μόνοι τους και χωρίς την επι-κουρία ισλαμιστών ιεραποστόλων. Και ως ένα βαθμό τοπέτυχε. Είναι τέτοια η υλοζωική απλότητα του Ισλαμι-σμού και τόσο στοιχειώδης και «λογική» η μεταφυσικήτου, που αν δεν του αντιστεκόταν οργανωμένα ο Χρι-στιανισμός, με την επικουρία και της κοσμικής εξουσί-

ας που τον είχε ανάγκη για να κάνει τη δουλειά της, θαείχε σαρώσει και την Ευρώπη, όπως σάρωσε και τη μισή Ασία και σχεδόν ολόκληρη την Αφρική. Δεν πρέπεινα μας διαφεύγει άλλωστε πως οι υποδειγματικά ανεξί-θρησκες ΗΠΑ αντιμετωπίζουν σήμερα πρόβλημα...εξισλαμισμού. Είναι τέτοιος ο ρυθμός εξάπλωσης τουμωαμεθανισμού στην Αμερική, που αν δεν ανακοπεί η

9 8




τάση για εξισλαμισμό, οι ειδικοί υπολογίζουν πως σεεκατό χρόνια οι ΗΠΑ θα είναι μια ισλαμική χώρα εν-νοείται αν δεν προλάβουν οι Εβραίοι και την εξιουδαΐσουν περισσότερο από όσο το έχουν κάνει μέχρι τώρα.(Η Νέα Υόρκη είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου πόλη εβραϊ-κή και θεωρείται η παγκόσμια πρωτεύουσα του Ιου-δαϊσμού).

Σημειώνουμε, τέλος, για το αξιοπερίεργο του πρά-γματος, τη θεαματική στροφή στον ισλαμισμό ενός διά-σημου πρώην μαρξιστή, του Ροζέ Γκαροντί, που πιθα-νώς είναι ο πιο εντυπωσιακός προσηλυτισμός στηνΙστορία του Ισλάμ και που δείχνει το μέγεθος της ελ-κτικής του δύναμης. ' Ισως αυτή η ελκτική δύναμή τουκαι μόνο είναι η αιτία που δεν καταφεύγει ο ισλαμισμόςούτε στους ιεραποστόλους ούτε στη βία προκειμένου

να κάνει τη δουλειά του. (Ό ποιος έχει διαβάσει το Κοράνι, και δηλώνω πως το έχω διαβάσει, ασφαλώς κατα-λαβαίνει τι θέλω να πω).

Για να ξανάρθουμε στα καθ' ημάς, απ' τα οποίααπομακρυνθήκαμε μόνο φαινομενικά όπως θα δούμε,παραθέτουμε μια εντελώς πρωτότυπη (δεν είναι η μό-νη, άλλωστε) άποψη του Κακλαμάνη για την ολοφάνε-ρη διαφοροποίηση της εθνικής συνειδήσεως στον ηπει-ρωτικό και το νησιώτικο ελληνικό χώρο. Για να γίνειεναργέστερη η άκρως ριζοσπαστική άποψη του Κα-κλαμάνη, που θα παραθέσω ευθύς αμέσως και που θασκανδαλίσει ενδεχομένως πολλούς, πρέπει να θυμίσωπως Ελλάδα είναι κυρίως τα νησιά της. Η Ελλάδα χωρίςτα νησιά και τα παράλια της εξαφανίζεται ως πολιτιστι-κή έννοια. Γιατί ο ελληνικός πολιτισμός είναι πολιτι-σμός νησιώτικος και παραθαλάσσιος, ενώ ο ηπειρωτι-κός ελληνικός πολιτισμός δεν είναι παρά η προέκτασηπρος τα μέσα των πολιτιστικών οσμώσεων, που αρχί-ζουν πάντα στα παράλια. Δε νοείται Ελλάδα χωρίς τανησιά της.

Λέει, λοιπόν, ο Κακλαμάνης: «Ο νεοελληνικός εθνι-σμός είναι μια διάσταση του ηπειρωτικού και του νησι

9 9



ΒΛΣΙΛΗΕ ΡΑΦΑΗΛΙΛΗ1Ι

ώτικου χώρου της Ελλάδος που υπήρχε ανέκαθεν, αιώ-νες πριν αρχίσει η διαδικασία της «εθνικής ολοκλήρω-σης» , και που δεν πρόκειται να παρέλθει.

Διότι είναι μια κατάσταση ιστορικά προσδιοριζόμενηαπό τη μεσογειακή φύση της Ελλάδος και δεν είναιαποκλειστικό χαρακτηριστικό της Ελλάδος μόνο, αλλάκαι άλλων μεσογειακών χωρών σε όσες θα μπορούσενα παρατηρήσει κανείς μια διάσταση Κοινωνίας καιΚράτους».

Πρόκειται για μια παρατήρηση εντελώς εκπληκτική,που θέλει να πει πως, ανάμεσα στα νησιά και την ηπει-ρωτική Ελλάδα, υπήρχε πάντα και συνεχίζει να υπάρχειένα είδος λανθάνουσας και συχνά δηλωμένης εχθρότη-τας που οφείλεται στο γεγονός πως οι νησιώτες έχουνσαφέστερη συνείδηση του ρόλου τους στην ανάπτυξη

του μεσογειακού πολιτισμού, που δεν είναι περιοριστι-κά ελληνικός, αλλά μεσογειακός απλά και καθαρά. Οινησιώτες δεν είναι ακριβώς ' Ελληνες. Είναι Μεσόγειοι.Είναι οι κατ’ εξοχήν Μεσόγειοι. Και έχουν βαθιά συ-νείδηση τούτης της ιδιαιτερότητας τους.

Η ένωση των νησιών με τη «μητέρα πατρίδα» δεν ταωφέλησε ιδιαίτερα. Και τα περισσότερα θα προτιμού-σαν να είναι ανεξάρτητες και κυρίαρχες επικράτειες,διαφυλάγοντας έτσι ως ένα βαθμό τον αρχαιοελληνικόθεσμό της πόλης κράτους ή του νησιού κράτους.

Οι Επτανήσιοι ακόμα και σήμερα, δε νιώθουν ευτυ-χείς που λίγο ως πολύ έχασαν τον εκπληκτικό πολιτι-σμό τους, εξαιτίας των εξ ηπειρωτικής Ελλάδος «κακώνσυναναστροφών».

Το ίδιο και οι Κρητικοί, που συνηθίζουν να προτάσ-σουν την κρητική τους ιδιαιτερότητα στην ελληνικήτους υπηκοότητα. (Κάτι ήξερε ο Καζαντζάκης πουέλεγε πως δεν ε ίν α ι' Ελληνας αλλά Κρητικός.)

Ομοίως και οι Δωδεκανήσιοι, στους οποίους μάλισταη «μητέρα πατρίδα» επιφύλαξε ξεχωριστή μεταχείρισημετά την ένωση: Τους έκανε δώρο ένα προνομιακό τε-λωνειακό καθεστώς, που κάνει εμάς τους μη Δωδεκανή

— 100 —



ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΛΙ ΝΕΟ ΕΛΛΗΝ ΕΣ

σιους να αισθανόμαστε πως ταξιδεύουμε σε ξένο κρά-τος κάθε φορά που περνάμε από τελωνειακό έλεγχοστη Ρόδο, την Κω ή την Πάτμο. (Αυτό το τελευταίο νη-σί θα το διάλεγα οπωσδήποτε, προκειμένου να ζήσωεκεί για πάντα, αν είχα αυτή τη δυνατότητα, γιατί μουδίνει την εντύπωση κάθε καλοκαίρι που πάω εκεί, εδώκαι δέκα χρόνια, πως βρίσκομαι σ' έναν τόπο που απέ-χει έτη φωτός από το νεοελληνικό βαρβαρισμό).

Λοιπόν, τα νησιά του Αιγαίου είναι η γέφυρα πουσυνδέει δύο πολιτισμούς: τον ευρωπαϊκό και τον ισλαμικό. Από την ίδια γέφυρα, άλλωστε, πέρασε στην αρ-χαιότητα ο πολιτισμός στην Ελλάδα. Από την άλλη με-ριά, τα νησιά του Ιονίου είναι η δεύτερη γέφυρα πουέπαιξε τον κύριο και αποφασιστικό ρόλο στο να μημοιάζει η σημερινή Ελλάδα εντελώς αφρικανική χώρα.

Η Ευρώπη και το πνεύμα της από εκεί πέρασαν σεμας. Το χρέος μας στα Επτάνησα δε θα το ξεπληρώ-σουμε ποτέ.

Αυτό, λοιπόν, που δεν πέτυχε μια αυτοκρατορία, ηοθωμανική, καλείται να το πετύχει η γεωγραφία τηςΕλλάδας: Να γίνει η γέφυρα, που άλλωστε ήταν πάντα,ανάμεσα στον πολιτισμό της Δύσης και τον πολιτισμό

της Ανατολής. Κι ας πάψουμε επιτέλους να διακηρύσ-σουμε ηλιθίως πως ανήκουμε στη Δύση. Διότι εκ «ρύ-σεως ανήκουμε και στη Δύση και στην Ανατολή. Αυτόείναι και το προνόμιό μας και η κατάρα μας. Προνόμιογιατί συνεχίζουμε να επικοινωνούμε με τη Δύση καικατάρα γιατί δεν επικοινωνούμε πια με τη μάνα μαςτην Ανατολή. Καιρός να ξαναδέσουμε τον πανάρχαιοαλλά βάναυσα κομμένο ομφάλιο λώρο.

(28.4.87)

ΙΟΙ



12. ΟΙ ΡΩΜΑΙΟΙ, ΟΙ ΓΡΑΙΚΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

Στα βυζαντινά χρόνια, οι ειδωλολάτρες της Βυζαντι-νής Αυτοκρατορίας ονόμαζαν Ρωμιούς, δηλαδή Ρωμαί-ους, τους χριστιανούς υπήκοους της ίδιας Αυτοκρατορίας.

Και αυτό, γιατί τους είχε δημιουργηθεί η εντύπωσηπως ο χριστιανισμός ήταν κάτι που ερχόταν απ' τη Δύ-ση, απ’ τη Ρώμη, που τη θεωρούσαν το κέντρο και τηνπηγή της καινούριας θρησκείας. Μ' άλλα λόγια, εξαρ-χής είχε γίνει αντιληπτό πως κοιτίδα του χριστιανισμούήταν η Ρώμη.

Και αυτό οι πάπες δεν θα το ξεχάσουν ποτέ.Μέχρι εδώ τα πράγματα δεν παρουσιάζουν καμιά

περιπλοκή και η ονοματοποιία ακολουθεί την Ιστορία.' Αλλωστε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν η συνέχειατης Ρωμαϊκής.

Το παράδοξο, ωστόσο, είναι πως το όνομα Ρωμιόςάρεσε πολύ και στους ' Ελληνες, που το χρησιμοποιούνακόμα και σήμερα κι ας σημαίνει Ρωμαίος και όχι ' Ελ-ληνας. Ποια είναι η ερμηνεία αυτού του παράδοξου;

102




Στις δυτικές επαρχίες της Βυζαντινής Αυτοκρατορί-ας, που ήταν πολυεθνική, κατοικούσε μια πανσπερμίαλαών, ανάμεσα στους οποίους κ α ι' Ελληνες.

Τούτοι οι λαοί, εκτός απ’ τις εθνικ ές τους γλώσσες,μιλούσαν συνήθως και την ελληνική, που ήταν η επίση-μη γλώσσα του βυζαντίου. (Πάντα και παντού όπουεμφανίζονται πολυεθνικά κράτη εμφανίζεται παράλλη-λα και η ανάγκη ύπαρξης μιας κοινής γλώσσας, για να

μπορούν να συνεννοούνται μεταξύ τους οι ετερόγλωσ-σοι και να γίνεται έτσι πιο αποτελεσματική η διοίκηση).

Η κοινή θρησκεία και η κοινή γλώσσα, έκαναν τουςκυρίως ' Ελληνες να πιστεύουν πως ο κάθε ελληνόφω-νος χριστιανός είναι ' Ελληνας. Και ως προς τη γλώσσαδεν είχαν άδικο. Πράγματι, η γλώσσα είναι ο κύριοςφορέας πολιτισμού κι όσοι μιλούν ελληνικά παίρνουν

κατ' ανάγκην και κάτι απ’ το πέραν της γλώσσας ελ-ληνικό πολιτισμό, χωρίς, φυσικά, αυτό να σημαίνει πωςαποποιούνται το δικό τους ή πως αλλάζει μαζί με τηγλώσσα και η φυλετική τους καταγωγή.

(Το φαινόμενο της διαπήδησης ενός συγκεκριμένουπολιτισμού, που έχει φορέα μια συγκεκριμένη γλώσσατο παρατηρούμε και στις μέρες μας: Η διάδοση της αγ-γλικής έχει ως συνέπεια και τη διάδοση του αγγλοσαξωνικού πολιτισμού. Δεν είναι τυχαίο που τα ξένα ιν-στιτούτα και ιδρύματα στη χώρα μας, αλλά και παντούστον κόσμο, κύριο μέλημά τους έχουν την εκμάθησητης γλώσσας της χώρας, της οποίας τα συμφέρονταυπηρετούν. Ο αφελληνισμός αρχίζει με τη γλωσσομά-θεια αλλά η γλωσσομάθεια είναι απολύτως αναγκαίαμέσα σ' ένα πολιτιστικό σύστημα που διεθνοποιείται

ολοένα και περισσότερο. Οι συνεπείς «ελληνοκεντρι-κοί» πρέπει να σταματήσουν να μαθαίνουν ξένεςγλώσσες. Αλλά αν τολμούν, ας το κάνουν).

Κι όπως σήμερα είναι άλλο πράγμα να μιλάς εγγλέζι-κα κι άλλο να είσ α ι' Αγγλος, έτσι και στο Βυζάντιο ήτανάλλο πράγμα να μιλάς ελληνικά κι άλλο να είσαι ' Ελλη-νας. Ωστόσο, το εκ λαθροχειρίας ελληνικό θαύμα έγινε

1 0 3



άλλη μια φορά: Βαφτίσαμε Έλληνες όσους μιλούσανελληνικά και κατά γλωσσικήν αναλογίαν γεμίσαμε τοΒυζάντιο με «καθαρόαιμους» ομοφύλους μας.

Φυσικά, οι ' Ελληνες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη δι-οίκηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, καθώς και στηδιοίκηση της Εκκλησίας της. ' Οχι όμως γιατί ήταν ' Ελ-ληνες, αλλά διότι ήταν υπήκοοι της Αυτοκρατορίας. Τογεγονός πως γνώριζαν καλύτερα την επίσημη γλώσα

του Κράτους ασφαλώς τους βοήθησε τα μέγιστα στο νααναλαμβάνουν διοικητικά πόστα. Που όμως δεν τααναλάμβαναν χάρη στο «ελληνικό τους δαιμόνιο», ούτεγιατί η «ελληνική» Αυτοκρατορία ήθελε να περιθάλψεικαι να βοηθήσει τους Έλληνες. Το ξαναλέμε, η Βυζαν-τινή Αυτοκρατορία δεν ήταν ελληνική, ήταν πολυεθνι-κή. Και η επίσημη θρησκεία της, ο χριστιανισμός, δεν

ήταν ελληνική, ήταν διεθνής (αλλά εβραϊκής αρχικήςκαταγωγής και προέλευσης).Να, λοιπόν, πως γίνεται να είναι Ρωμαίοι ο ι ' Ελληνες.

Και να παραμένουν πάντα υπερηφάνως Ρωμιοί, χωρίςνα αντιλαμβάνονται την καταφάνερη αντίφαση. Οεθνολογικός τραγέλαφος εν Ελλάδι αρχίζει με μια διπλήπαρεξήγηση, απ' τα βυζαντινά χρόνια ακόμα: Μια πο-λυεθνική γλώσσα και μια πολυεθνική θρησκεία τα κά-ναμε γνωρίσματα ουσιαστικά της ράτσας μας. Κι ωστό-σο, είμαστε όντως και παραμένουμε Ρωμιοί. Δηλαδή,μια πανσπερμία λαών, όμοια μ' αυτήν που στο Βυζάν-τιο πήραν από λάθος το όνομα Ρωμιοί.

Προς επίρρωσιν των παραπάνω, σημειώνουμε το πάρα πολύ χαρακτηριστικό γεγονός πως οι Τούρκοι έχουνδύο ονόματα για τους ’ Ελληνες: Και σήμερα, σε μερι-

κές περιπτώσεις, ονομάζουν Ρουμ, δηλαδή Ρωμαίους(Ρωμιούς) τους κατοίκους του παλιού Βυζαντίου, π.χ.τους Κωνσταντινουπολίτες ' Ελληνες, ενώ για τους κα-τοίκους της νότιας μεσογειακής Ελλάδας χρησιμοποι-ούν το όνομα Γιουνάν. Μ’ άλλα λόγια, ακόμα και οιΤούρκοι, γλωσσολογικά τουλάχιστον, αναγνωρίζουν ως«γνήσιους» Έλληνες κυρίως... τους νησιώτες. Αυτούς

104



ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΛΙ Ν ΕΟΕΛΛΗ ΝΕΣ

ακριβώς των οποίων τα νησιά εποφθαλμιούν. Ο παραλογισμός επί εθνικού επιπέδου δεν είναι μόνο γνώρι-σμα των Ελλήνων, είναι και των Τούρκων. Όπως καιόλων των υπανάπτυχτων και των πεινασμένων πουμόλις αντιληφθούν ψωμί υπό μορφή πετρελαίου κάπουκοντά τους. σπεύδουν να το αρπάξουν.

Ανοίγουμε εδώ μια μεγάλη, αλλά αναγκαία πιστεύου-με... «βιολογική» παρένθεση. Είμαστε απ' αυτούς που

πιστεύουν πως το Αιγαίο ανήκει, κατά βιολογική προ-τεραιότητα, στα ψάρια του. Όμως τα ψάρια δενέχουν υπηκοότητα. Και ζουν το ίδιο καλά και υπό τουςΤούρκους και υπό τους ' Ελληνες υποδεικνύοντας έτσιέναν τέλειο τρόπο ειρηνικής συνύπαρξης ανάμεσαστους λαούς, κυρίως τους όμορους. Δυστυχώς, όμως,για τα ψάρια (και για τους ψαράδες και για τους κατα-

ναλωτές κυρίως γι’ αυτούς) η υφαλοκρηπίδα, δηλαδήη φυσική επικράτεια των ψαριών, έχει διπλή κατεύ-θυνση: Η υποθαλάσσια κατωφέρεια (αυτό είναι η υφα-λοκρηπίδα) εκτείνετα ι υποβρυχίως και απ' τα νησιά,προς την απέναντι στεριά καί απ' την απέναντι στεριάπρος τα νησιά. Μ' άλλα λόγια, υφαλοκρηπίδα έχουνκαι τα νησιά και η στεριά.

Όταν όμως τα νησιά βρίσκονται πολύ κοντά στηστεριά, η υφαλοκρηπίδα τους θα λέγαμε πως προεκτεί-νεται και μέσα στη στεριά, ενώ η υφαλοκρηπίδα τηςστεριάς καβαλάει τα νησιά και προχωράει πέρα απ’αυτά. Οι δύο υφαλοκρηπίδες η στεριανή και η νησιώτικη, δεν μπλέκονται μόνο αλλά και αλληλοεπικαλύπτονται. Κατόπιν τούτου, άντε να βρεις υφαλοκρηπιδικήάκρη στα διεθνή δικαστήρια. Προβλέπουμε, όθεν, πως

στο γεωλογικά άλυτο πρόβλημα της ελληνοτουρκικήςυφαλοκρηπίδας θα δώσουν λύση είτε τα... ψάρια είτετα όπλα, που πάντα τα κρατούν άνθρωποι ψάρια.(Ποιος λογικός άνθρωπος θα ήθελε να γίνει ήρωας με-τά θάνατον; Τη στιγμή μάλιστα που είναι βλακώδες ναείσαι ήρωας και όντας ζωντανός; Ο ηρωισμός και ηβλακεία είναι περίπου συνώνυμα).

105



ΒΑΕΙΛΗΣ ΡΑΦΛΗΛΙΛΗΣ

Λοιπόν με τους Τούρκους είτε θα συνεννοηθούμε ωςλογικοί και πολιτισμένοι άνθρωποι, παρά τις δυσκολίεςπου παρεμβάλλει η ελλειμματική πολιτιστική ανάπτυξηκαι από τις δύο πλευρές (το ότι είμαστε κατά τι πιοπολιτισμένοι απ' τους Τούρκους, πράγμα συζητήσιμοκαθαυτό, δε σημαίνει πως είμαστε και πολιτισμένοι σεσύγκριση με την πολιτισμένη Ευρώπη), είτε θα μας φανκαι τους δύο λαούς τα ψάρια του Αιγαίου, που θα θρι-

αμβεύσουν άλλη μια φορά στην ψαρίσια ιστορία τους.Τα καημένα τα ψάρια του Αιγαίου, στη μακραίωνη ψα-ρίσια ιστορία τους, είδαν να συμβαίνουν πάνω απ' τηράχη τους, επί της επιφανείας της θαλάσσης, πράγματακαι θάματα. Και θα ήταν κρίμα να τα απογοητεύσου-με άλλη μια φορά. Λίγος σεβασμός στα ψάρια δε θαήταν παρά πολύς σεβασμός στο μεγαλειώδη πολιτισμό

που αναπτύχθηκε στο Αιγαίο. Δεν πρέπει λοιπόν νάαφήσουμε το πετρέλαιο να μας πνίξει. Και θέλουμε ταψάρια του Αιγαίου να συνεχίσουν να προμηθεύουν τονπολύτιμο για το μυαλό φωσφόρο σ' όλους τους κουφι-οκέφαλους, ένθεν κακείθεν της καταραμένης υφαλο-κρηπίδας. Τα ψάρια του Αιγαίου, ακριβώς γιατί είναιτου Αιγαίου, μπορούν να μας μάθουν πολλά και εν πά-ση περιπτώσει περισσότερα απ' όσα οι άρπαγες. Κιαυτό που κυρίως μπορούν να μας μάθουν είναι να μηνυποπίπτουμε σε παρακινημένες απ' τον παραλογισμόπαρανοήσεις του τύπου: Έλληνας ίσον Ρωμαίος καιΡωμαίος ίσον χριστιανός.

Ωστόσο, δεν μπερδεύτηκαν μόνον οι Βυζαντινοί με τοόνομα των Ελλήνων. Πάρα πολλούς αιώνες πριν απ'αυτούς είχαν μπερδευτεί και οι ίδιοι οι ' Ελληνες, πουδεν ήξεραν πώς να ονομάσουν τον εαυτό τους. Η ονο-μασία ' Ελλην επικράτησε σταδιακά και άρχισε να γενι-κεύεται μόνον απ’ τον 6ο π.Χ. αιώνα και μετά. Μέχριτότε, οι ' Ελληνες έπαιρναν τ ’ όνομά τους απ' την πόληόπου κατοικούσαν και δεν ένιωθαν την ανάγκη ναεφεύρουν ένα κοινό όνομα για όλους τους κατοίκουςτων ελληνικών πόλεων. ' Ηταν απλώς, Αθηναίοι, Αργεί

106




οι, Κορίνθιοι, Θηβαίοι, κτλ. κι αυτό σημαίνει πως ο δι-οικητικός θεσμός της πόλης κράτους όριζε αυτό πουσήμερα ονομάζουμε εθνικότητα. Που, βέβαια, ήτανόρος εντελώς άγνωστος στους αρχαίους Έλληνες. Μ'άλλα λόγια, οι αρχαίοι ' Ελληνες το πολύ να ήταν τοπικιστές. «Εθνικόφρονες», πάντως, δεν ήταν σε καμίαπερίπτωση. Κάτι τέτοιο, άλλωστε, θα αποτελούσε σο-βαρή προσβολή για τη νοημοσύνη αυτού του εκπληκτι-κού λαού, που όταν είχε να ερμηνεύσει τα της καταγω-γής του έφτιαχνε στα γρήγορα ένα μύθο και εγκαθιστούσε εντός του, με μακάρια μυθική αυθαιρεσία, ένανγενάρχη, αφήνοντας εμάς τους Νεοέλληνες να μαλλιοτραβιόμαστε.

' Οποιος νιώθει δυνατός και αυτάρκης δεν έχει ανάγ-κη από προγονικά υποστυλώματα. Ζει και δημιουργεί

με πληρότητα και αυτό του είναι αρκετό. Οι πρόγονοιείναι αναγκαίοι για κείνους που ζουν με την Ιστορία,γιατί δεν είναι σε θέση να δημιουργήσυν ιστορία. Καιπροσπαθούν να δώσουν βαρύτητα στην ασημαντότητάτους, δανειζόμενοι το βάρος που τους λείπει απόυπερβαρείς προγόνους. Ανάγκη για ρίζες έχουν μόνο οιξεριζωμένοι. Και μόνο ο Δίας γνωρίζει πόση ανάγκη γιαρίζες έχουμε εμείς οι Νεοέλληνες.

Είναι πολύ χαρακτηριστικό το γεγονός πως ο Ομη-ρος δε γνωρίζει το όνομα Έλλην. Κι όταν θέλει νααναφερθεί στους ' Ελληνες, τους ονομάζει άλλοτε Δα-ναούς, άλλοτε Αργείους και άλλοτε Αχαιούς. Ο Ομη-ρος ως Ελλάδα κατονομάζει μόνο μια μικρή περιοχήπερί τη Φθία στη Θεσσαλία και Έλληνες, ένα μέροςμόνο από τους υπό τον Αχιλλέα Μυρμιδόνες. Κανείςδεν ξέρει πότε ακριβώς και για ποιο λόγο τα τέσσεραφύλα που ήρθαν απ’ το Βορρά, οι Αχαιοί, οι Δωριείς οιΊωνες και οι Αιολείς, πήραν τελικά το κοινό όνομα' Ελληνες.

Κανείς δεν ξέρει επίσης, την ακριβή ετυμολογία τηςλέξης ' Ελλην. Κατά τον Γ. Κούρτιο, πρέπει να έχει σχέ-ση με το σέλας ή τη σελήνη. Κατά τον Βιλαμόβιτς πρέ-

107




φωνεί. Πιστεύει πως Γραικοί ονομαζόταν μια μικρή ομά-δα Ελλήνων απ' την Τανάγρα της Βοιωτίας, που πρώτοιμετανάστευσαν στην Ιταλία, στην Κύμη συγκεκριμένα.Και επειδή αυτοί ήταν οι πρώτοι ' Ελληνες, που γνώρι-σαν οι Ιταλοί, ονόμασαν κατ’ αναλογίαν όλους τους' Ελληνες Γραικούς.

Απ’ τη λατινική, το όνομα Γραικός πέρασε σ' όλεςτις ευρωπαϊκές γλώσσες. Κι έτσι, για τους σημερινούςΙταλούς είμαστε Γκρέτσι, για τους ' Αγγλους Γκρικ, γιατους Γάλλους Γκρεκ και για τους Γερμανούς Γκρίχεν.Όσο για τους εαυτούς μας, είμαστε ό,τι μας κατέβει.

Αξίζει να σημειώσουμε πως είναι τέτοια η άγνοια τωνυδροκέφαλων «κρατικών λειτουργών» μας, που πριναπό λίγα χρόνια πρόβαλαν σοβαρά το αίτημα να απαλειφθεί εντελώς απ’ τις ξένες γλώσσες το Γκρικ και τοΓκρις και να γίνει παντού ' Ελλην και Ελλάς. Κανείς δεβρέθηκε να πει σ ' αυτά τα ξεφτέρια, πως οι ξένοι μαςονομάζουν με το αρχαιότερο απ' τα δύο ονόματά μας.Αλλά σάμπως μάθαμε ποτέ μέχρι πού φτάνει η αρχαιό-τητά μας;Και για να κλείσουμε με το...μετεωρολογικόδελτίο, σημειώνουμε πως γραίγος, δηλαδή Έλληνας,ονομάζεται ο βορειοανατολικός άνεμος, δηλαδή αυτός

που φυσάει στην Ιταλία απ' τη μεριά της Ελλάδας!

(12.5.87)

109



13. Η ΕΘΝ ΙΚΟΦΡΟ ΣΥΝΗ ΣΤΟ ΕΔΩΛΙΟ

Τα κείμενά μας, τα στηριγμένα πάνω στο βιβλίο τουΓεράσιμου Κακλαμάνη «Επί της δομής του Νεοελληνι-κού Κράτους» δημιούργησαν πάρα πολλές αντιδράσεις,θετικ ές και αρνητικές. Θα δημοσιεύσουμε σ’ αυτή τησελίδα τις περισσότερο ενδιαφέρουσες. Προηγουμένωςόμως, θα θέλαμε να τοποθετήσουμε το πρόβλημα σεμια καθαρά θεωρητική βάση, για να βοηθήσουμε τησυζήτηση που επιδιώκουμε.

Πλήρης κατανόηση των κειμένων που δημοσιεύτη-καν σ’ αυτή τη σελίδα είναι αδύνατη.

Γ ιατί στηρίζονται και σ' ένα προηγούμενο βιβλίο του,καθαρά θεωρητικό αυτό, που έχει τον τίτλο: «Η Ανα-τολική Μεσόγειος ως ευρωπαϊκή ιστορία». Νομίζουμεπως στην ελληνική βιβλιογραφία δεν υπάρχει ανάλογοέργο.

Αν κανείς δεν έχει «υπόψη τις θεωρητικές περί ιστο-ριογραφίας απόψεις αυτού του έργου, θα δυσκολευτεί

1 1 0



ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΛΙ Ν ΕΟΕΛΛ ΗΝΕΣ

να εννοήσει τι ενόχλησε τον Κακλαμάνη μαζί του καιμας στη δεδομένη και αμετακίνητη άποψη του «ελλη-νοκεντρισμού» (δηλαδή του ιστορικού στρουθοκαμηλι-σμού) και τι προσπάθησαν να κάνουν σαφέστερο τακείμενά μας.

Ο Ελληνισμός, λοιπόν, επειδή ακριβώς αποτέλεσεπάντα στην ιστορία ένα σύνολο πολλαπλών συνειδησι-ακών περιεχομένων, μπορεί ευκολότατα να δημιουργή-

σει μια σύγχυση, τόσο στο καθαρά προσωπικό επίπεδο(του συγκεκριμένου αναγνώστη) όσο και σ’ αυτό τουκράτους.

Αν παραμεριστεί η πραγματικότητα, τότε είναι φυσι-κό αυτό που νοεί προσωπικά ο καθένας ως «ελληνι-σμό» να μην αποτελεί μεταδόσιμο νόημα στον άλλο,που κι αυτός έχει τη δική του προσωπική άποψη για

τον «ελληνισμό».Για παράδειγμα, ο «κίνδυνος του παπισμού» πουκαλλιεργούν τα ακραιφνώς ορθόδοξα... υποσύνολα τωνΝεοελλήνων δεν μπορεί να είναι πλήρως κατανοητόςαπό έναν Επτανήσιο, σαν τον Κακλαμάνη.

Ο Επτανήσιος έζησε εκατοντάδες χρόνια με τον πα-πισμό δίπλα του. Και από τη σχέση του αυτή μ' αυτόνανέπτυξε τη δική του διάσταση του ελληνισμού, αυτήπου μας έδωσε έναν Ζαμπέλιο κι έναν Σολωμό. ΟΤούρκος ως κίνδυνος δεν μπορεί να γίνει πλήρως νοη-τός από τον Επτανήσιο, αφού δεν τον έζησε. Ανάλογαθα μπορούσαμε να σκεφτούμε και για τους άλλους' Ελληνες, που δεν έζησαν άλλους «εχθρούς».

Αυτή που μας συνήθισε στους «κινδύνους» είναι η«εθνική» ιδεολογία. Που επιδιώκει την «κλειστότητα».

Και, βέβαια, «κλειστότητα» χωρίς κινδύνους δεν είναιδυνατό να υπάρξει. Η «κλειστότητα» τα θέλει όλα από-λυτα: Απόλυτη τη θρησκευτικότητα, άπόλυτη τη θρη-σκευτική συνείδηση, απόλυτη την αρχαιοελληνική συνεί-δηση, απόλυτη τη σύγχρονη εθνική συνείδηση. Και γιανα πετύχει τούτες τις απολυτότητες της χρειάζονται«κίνδυνοι». Γιατί μόνο έτσι μεταβάλλεται σε ενοχή η



ΒΛΣΙΛΗΣ LH£

ιστορική πολυμορφία του ελληνισμού, στην οποία καιοφείλεται η ουσιαστική πολιτιστική δύναμή του.

Λοιπόν αυτός που άκουγε τη γιαγιά του να μιλάειτούρκικα πρέπει να αισθάνεται ένοχος, διότι ο Τούρ-κος είναι «κίνδυνος». Αυτός που άκουγε τον παππούτου να μιλάει σλάβικα πρέπει να αισθάνεται κι αυτόςένοχος, διότι και ο Σλάβος είναι «κίνδυνος». Και πάειλέγοντας. Δε θα έπρεπε, λοιπόν, να αναρωτηθούμεγιατί η Ελλάδα, ως κράτος, έχει τόσους εξωτερικούς«κινδύνους», που μεταβάλλονται όλοι σε εσωτερικούς,για να μας δώσουν τελικά το άθροισμα «εθνικοφροσύνη».

Αναρωτιέται ο Κακλαμάνης (σελ. 156) ποια νομιμό-τητα αποκτούν τούτα τα ιδεολογήματα της «άμυνας»και των «εθνικών δικαίων» από άποψη Διεθνούς Δι-

καίου δηλαδή κατά πόσο οι άλλοι είναι υποχρεωμένοινα μας πάρο\ιν υπόψη, όταν ασκούν εξωτερική πολιτι-κή, τη στιγμή που εμείς ασκούμε μόνο συναισθηματι-κή πολιτική.

Στα κείμενά μας αναφερθήκαμε περισσότερο τουδεόντος ίσως στο κομφούζιο των περί την «ΕλληνικήΕπανάσταση του ' 21» απόψεων. Και δεν είπαμε τίποτεγια το περί Βυζαντίου κομφούζιο. Πώς θα ήταν δυνατόένας φοιτητής να καταλάβει τι ακριβώς ήταν το Βυ-ζάντιο όταν ακούει συνεχώς πως ήταν. απλώς «ελληνι-κό»; Γιατί, λοιπόν, οι αυτοκράτορες δεν κατάργησανποτέ από τα διατάγματά τους τα λατινικά. Ο Κακλαμά-νης, με την τετράγωνη μαθηματική του λογική, μαςεξηγεί τουλάχιστον πώς και γιατί ο «βυζαντινισμός»έγινε τρέχουσα ιδεολογία της κρατικής μας υπόστασης,ανατρέχοντας στις διεθνείς σχέσεις που δημιούργησαντο Νεοελληνικό Κράτος, που παραμένει καρικατουρίστικα τουριστικά «βυζαντινό».

Θα ήταν περιττό να ξαναπούμε το πασίγνωστο πως η«κινδυνολογία» αποτελεί συνεχή ενασχόληση συγκε-κριμένων, αλλά πάντα των ίδιων ομάδων. Αρκεί ναπροσέξει κανείς πόσα από τα έντυπα που κυκλοφο-

112



ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΛΙ Ν ΕΟΕΛΛ ΗΝΕΣ

ρούν γύρω μας έχουν ως αποκλειστικό περιεχόμενο την«κινδυνολογία» και τη θεωρία των «δακτύλων» για κα-θετί που συμβαίνει σ’ αυτόν τον τόπο μια θεωρίαπου δε χρειάζεται αποδείξεις. Όπως ακριβώς στοστρατό, στις «κινδυνολογούσες» ομάδες υπάρχουν καιαξιωματικοί και απλοί στρατιώτες. Και κατά παράδοξοτρόπο, τα ντοκουμέντα των «κινδύνων» τα έχουν πάν-τα αυτοί και κανείς άλλος.

Παραλείψαμε πολλά από το βιβλίο του Κακλαμάνη.Γιατί θελήσαμε να παραμείνουμε στα άμεσα και ουσιώ-δη, που έχουν σχέση με τρέχοντα προβλήματα. Ισωςλοιπόν δε φταίνε μόνο οι αναγνώστες, που τα γράμμα-τά τους δεν είναι παρά ατεκμηρίωτες συναισθηματικέςεκρήξεις και όχι μια θεωρητική αντιπαράθεση με ταόσα διάβασαν. Αλλά εμείς επιδιώξαμε τη θεωρητική αν-

τιπαράθεση και όχι τις συναισθηματικές εκρήξεις. ΗΙστορία δεν αποτελείται από συναισθήματα, αλλά απόγεγονότα που χρήζουν λογικής επεξεργασίας. Και κα-ταλληλότεροι για μια τέτοια επεξεργασία είναι οι αρμό-διοι ιστορικοί, των οποίων κείμενα ευχαρίστως θα φι-λοξενούσαμε σε τούτη τη στήλη, προκειμένου να προ-ωθηθεί ο διάλογος πάνω σ' ένα τόσο πολύπλοκο θέμα,που μας αφορά όλους σαν ' Ελληνες.

Ωστόσο, περιμέναμε από τους επιστολογράφους ναμιλήσουν με σκέψη κι όχι με ξορκισμούς. αφορισμούςκαι κατάρες. Σχεδόν όλα τα αρνητικά γράμματα είναιίδια. Γιατί; Μα, γιατί εκπορεύονται από την ίδια συναι-σθηματική κατάσταση. Όμως αυτό σημαίνει ταυτό-χρονα πως όλοι τους είναι «χτισμένοι» μέσα στο ίδιοείδος ιδεολογικών προλήψεων. Και ο προληπτικός άν-

θρωπος είναι ελαφρώς μονομανής. Γιατί ζει στο δικότου κόσμο, με τη δική του Ιστορία, που την κατασκεύ-ασε κατά το δοκούν για προσωπική του χρήση. Όμωςη Ιστορία είναι επιστήμη. Χρειάζεται να προσθέσουμεπόσο επικίνδυνες γίνονται οι προλήψεις όταν καταν-τούν επίσημη ιδεολογία του κράτους; Ποιος είναι υπο-χρεωμένος να πάρει υπόψη του ένα κράτος στηριγμένο'

113



ΒΛ£ΙΛΗ£ ΡΛΦΛΗΛΙΛΗΕ

σε προκαταλήψεις που το ίδιο δημιούργησε;ΒΕΒΑΙΑ, οι διαφοροποιήσεις και οι αλλαγές στην

ιδεολογία είναι από τα πιο δύσκολα πράγματα, και γιατον άνθρωπο και για τους λαούς. Οι «αναπτυγμένοι»από τους «μη αναπτυγμένους» ξεχωρίζουν σήμερα κυ-ρίως από την ικανότητά τους να απομακρύνονται απ ότις προλήψεις.

Οι υπανάπτυκτοι, μη μπορώντας να αποκλίνουν από

τις παγιωμένες πίστεις τους, είναι υποχρεωμένοι ναπαραμείνουν καθηλωμένοι στην υπανάπτυξη, και συ- νεπώς στο περιθώριο της παγκόσμιας Ιστορίας. Και οιπιο υπανάπτυκτοι μέσα στους υπανάπτυκτους είναι,βέβαια, οι «διανοούμενοι» της «εθνικής ιδεολογίας».Κυρίως όταν συγκριθούν με τους διανοούμενους τωνάλλων χωρών, που ασχολούνται με ομοειδή θέματα, με

τρόπο αυστηρά επιστημονικό, καθόλου συναισθηματι-κό και όχι σοβινιστικό. Ό μ ω ς σήμερα τα εθνικά μας προβλήματα είναι τόσα

πολλά, που δε μας δημιουργούν πλέον εκπλήξεις. Γιαπαράδειγμα, ο μύθος πως η Εκκλησία μας έσωσε σταχρόνια της «σκλαβιάς» από το «μυθικό» μας εχθρό,τους Τούρκους, δημιούργησε σήμερα το δικό της «μύ-θο»: Πως πρέπει να καταφύγει δηλαδή στον παλιό«εχθρό» για να σωθεί. Οι διανοούμενοι του «ελληνοχριστιανισμού» ξέρουμε πως δε θα μπουν στον κόπο να ερμηνεύσουν επιστημονικά την παραπάνω αντίφα-ση. Αφενός γιατί και οι ίδιοι δεν ξέρουν πως πρόκειταιγια αντίφαση και αφετέρου γιατί ο ρόλος τους δεν τουςεπιτρέπει να μιλήσουν.

ΚΑΙ τι να πουν, άλλωστε; Πως οι πρώτοι που έσπευ

σαν να συμμαχήσουν και να υποταχθούν επισήμωςστον Χίτλερ τον Απρίλη του 1941 ήταν οι μοναχοί τουΑγίου Όρους; Σύμφωνα με την υπερεθνική αντίληψητης Ορθοδοξίας, το παραπάνω γεγονός είναι λογικό καιερμηνεύσιμο. Σύμφωνα, με την «εθνική» αντίληψη, τοπράγμα μετατρέπεται σε απάτη προς χρήσιν των αφε 'λών, όταν διαστρέφεται.




Η ίδια απάτη επισυμβαίνει όταν η Ορθοδοξία αντιμε-τωπίζει σαν χαχόλους τους πιστούς της, λέγοντας πωςαυτή μας «διαφύλαξε» από τη «σκλαβιά», τη στιγμήπου και οι παντελώς άμοιροι της επιστήμης της Ιστορί-ας γνωρίζουν πως η τουρκική κατάκτηση ήταν μια δυ- νατότητα (ούτε καλή ούτε κακή, γιατί η «Ιστορία» δενπρέπει να συγχέεται με την ηθική) ανάμεσα σε άλλες,π.χ. την ένωση των Εκκλησιών.

Αλλά οι πρωταγωνιστές της ιστορικής σύγχυσης καιτης ιδεολογικής πλάνης πρέπει να το καταλάβουν επιτέ -λους: Η εξέλιξή τους μετέβαλε σε αμελητέα μειονότητα.Οι συνθήκες που τους εξέθρεψαν σαν κοινωνικά εκτο-πλάσματα, η ανώμαλη για την Ελλάδα μεταπολεμικήεποχή, τα έκτακτα μέτρα και η «εθνικοφροσύνη» ανή-κουν προ πολλού στο παρελθόν και είναι ανοίκεια ως

επιδιώξεις ιδεολογικών περιχαρακώσεων και άλλωνλωποδυσιών. Οι ιδεολόγοι του «ελληνοχριστιανισμού»και της «εθνικοφροσύνης» είναι καιρός να καταλάβουνπω ς ήρθε η ώρα να απολογηθούν, και στα δικά μας επ ι-χειρήματα να αντιτάξουν επιχειρήματα και ιδέες αντα βρουν και όχι κραυγές και συναισθηματικά κλαψουρίσματα, περί της «ουσίας» του ελληνισμού και τατέτοια. Τέρμα στη μεταφυσική αντιμετώπιση της ελλη- νική Ιστορίας. Αρκετά πλήρωσε ο ελληνισμός τις ατεκμηρίωτες κραυγές και τα ουρλιαχτά των «εθνικοφρό

νων». Καιρός να μιλήσουμε και μεις, που πραγματικάκαι ειλικρινά νοιαζόμαστε για τον τόπο μας και θέλου-με να βγει το ταχύτερο από το χάλι του.

Πιστεύουμε πως όσα καινούρια μας χάρισε ο τρομε-ρός μόχθος της δουλειάς του Κακλαμάνη είναι πράγμ α-

τα που θα μείνουν και θα απασχολήσουν πολλούς. Εί- ναι τόσο σπουδαία, που είναι αδύνατο να περάσουναπαρατήρητα.

Μας είπαν πως ο Κακλαμάνης στηρίζει τα επιχειρήματά του σε μια δυσπρόσιτη ειδική βιβλιογραφία καιόχι στους «κλασικούς» ιστορικούς που, ωστόσο, δεντους αγνοεί. Να, λοιπόν, μια ευκαιρία να αντιτάξουν

115



ΒΛΕΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΙΔΗΣ

στην ειδική βιβλιογραφία μια άλλη ειδική βιβλιογραφίακαι να γλιτώσουν για πάντα από τους «κλασικούς».' Ομως, τούτη η βιβλιογραφία του Κακλαμάνη είναι όν-τως ειδική, ή μήπως τους είναι άγνωστη γιατί κάποιοιτους είπαν πως «κλασική» βιβλιογραφία είναι μόνο τααπομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη, του Φωτάκουκαι του Μακρυγιάννη. Μα, αυτοί δεν είναι ιστορικοί,είναι αγωνιστές που περιγράφουν τις εμπειρίες τους.

ΘΑ θέλαμε να ρωτήσουμε τους ιστοριοπόντικες, τουςσυνεχώς ερευνώντες και μηδέποτε ευρίσκοντες την«ουσία» του ελληνισμού:

Πιστεύουν, στ ’ αλήθεια , πω ς τα απομνημονεύματατων αγωνιστών έχουν πράγματι έστω και ίχνη επιστη-μονικής αξίας; Δεν είναι κι αυτά εμποτισμένα στο συ-

ναισθηματισμό και την εικοτολογία; Πιστεύουν στ’ αλή-

θεια πω ς αυτά τα απομνημονεύματα βοηθούν όντως σεμια «κατανοούσα ιστοριογραφία», όπω ς την εννοούσανο Μαξ και ο 'Αλφρεντ Βέμπερ; Μπορούν να τεθούνπράγματι σαν γνώμονες ή έστω να ληφθούν προσωρινά υπόψη για μια γνώση της νεότερης ελληνικής Ιστορίας;Εάν ναι, σε ποια έγκυρα ξένα έργα περί ελληνικήςΙστορίας αναφέρονται, ή έστω απλώς μνημονεύονται;Οι «ελληνόφρονες» πρέπει να πάρουν στα σοβαρά ταπαραπάνω ερωτήματα. Γιατί η Ιστορία είναι επιστήμη,δεν είναι συλλογή απομνημονευμάτων, που είναι μόνοένα από τα «πρώτα υλικά» αυτής της επιστήμης.

' Ισως η αμηχανία τους μπροστά στον Κακλαμάνη ναοφείλεται στο γεγονός πως δεν έχει ακαδημαϊκές δά-φνες, ούτε υιοθετεί ακαδημαϊκό τρόπο γραφής. Αρκείται στα μόλις απαραίτητα, για να δείξει αυτό που θέλει.

Αλλά αυτός δεν είναι ο τυπικά ερευνητικός τρόπος ερ-γασίας; Στον Μαρξ ρίχτηκαν όλοι οι προφέσορες της'εποχής του, γιατί δεν έβλεπαν να μνημονεύονται τα έρ-γα τους στα έργα του. Δεν κατάλαβαν πως ο Μαρξμνημόνευε μόνο έργα απαραίτητα για κείνα που ο ίδιοςήθελε να αποδείξει και που συχνά ήταν έργα άγνωστακαι «απαρατήρητα». Άλλωστε σε ποια βιβλιογραφία

116



14. ΓΙΑΤΙ ΑΝΗΚΟΥΜΕ ΣΤΗ ΔΥΣΗ

ΕΝΑ κείμενο μόλις εκατό σελίδων υπό τον τίτλο«Περί της καταγωγής των σημερινών Ελλήνων», γραμμέ-

νο το 1835 απ ' τον Βαυαρό ιστορικό και πολιτικό Ιά-κωβο Φίλιππο Φαλμεράιερ (1790 1861) στάθηκε ικανό

να αναστατώσει τόσο πολύ τους Ελληνες, που γιαεκατόν πενήντα χρόνια κανείς δεν τόλμησε να το με-ταφράσ ει στα ελληνικά, ώστε να γνωρίσουν και οι Νεο-έλληνες από πρώτο χέρι τον «υπ' αριθμόν ένα εχθρότους». Το σημαδιακό έργο του Φαλμεράιερ μεταφρά-στηκε σχετικά πρόσφατα, με καθυστέρηση ενάμιση αι-

ώνα απ τον ιστορικό και φιλόσοφο Κωνσταντίνο Π.Ρωμανό, που έγραψε και μια εκπληχτική εισαγωγή καιεκδόθηκε απ' τη «Νεφέλη» μόλις το 1984.

Ωστόσο, το «Περί της καταγωγής των σημερινών Ελ-λήνων» δεν είναι το μόνο «ανθελληνικό» έργο αυτούτου οξυδερκέστατου επιστήμονα, που το 1848, χωρίςκαλά καλά να προλάβει να διοριστεί καθηγητής της




Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου απολύθηκεως φιλελεύθερος και αντιμοναρχικός, με τα κριτήριατης εποχής του φυσικά, γιατί με σημερινά κριτήρια οΦαλμεράιερ ούτε φιλελεύθερος ούτε αντιμοναρχικόςήταν. ' Ηταν ένας φανατικός του πανγερμανισμού, πουέτρεμε το «σλαβικό κίνδυνο». Και που αφιέρωσε το«Περί καταγωγής των σημερινών Ελλήνων» στον Ό θω να . Κι ωστόσο, τούτος ο μανιακός εχθρός των

Σλάβων, αντιμετωπίστηκε απ ' τους Ελληνες μελετητέςσαν φανατικός φίλος των Σλάβων και σαν πράκτοραςτων Τσάρων!! Αυτή η λαθροχειρία, αυτή η τερατώδηςαπάτη, που την αποδέχτηκαν, κάτω απ ' τον πειθαναγ-κασμό της παραληρούσας εθνικοφροσύνης της εποχήςκαι ιστορικοί του αναστήματος του Κ. Παπαρρηγόπουλου και του Σπ. Ζαμπέλιου, έχει την εξήγησή της, που

θα προσπαθήσουμε να τη δούμε.Αλλά δε θα καταλάβουμε και πολλά πράγματα τόσογια τις επιστημονικές απόψεις του Φαλμεράιερ όσο καιγια το υστερικό παραλήρημα που αυτές προκαλούν μέ-χρι σήμερα στον τόπο μας, αν δε συνυπολογίσουμεστις μελέτες μας και δύο άλλα έργα του μεγάλου Βαυαρού ιστορικού, λιγότερο διάσημα, την «Ιστορία τηςχερσονήσου του Μωρέως κατά το Μεσαίωνα» (1830)και «Το αλβανικό στοιχείο στην Ελλάδα» (1857). Όλατα έργα αποδίδουν την κακοδαιμονία των Νεοελλήνωνόχι στους Σλάβους, αλλά στους Βυζαντινούς. Που οΦαλμεράιερ, όπως και ο πανέντιμος Σάθας, δεν τουςθεωρεί ' Ελληνες, αλλά φανατικούς εχθρούς των Ελλή-

νων και κύριους υπεύθυνους για την καταστροφή τουελληνισμού.

Καταλαβαίνουμε, τώρα, γιατί ο Φαλμεράιερ κυνηγήθηκε τόσο βάναυσα: Αναιρώντας την ελληνικότητα τουΒυζαντίου, χτυπούσε τον μεγαλοϊδεατισμό και την ανό-ητη δημαγωγία για μια ανασύσταση της Βυζαντινής Αυ-τοκρατορίας, την οποία οι Τσάροι ισχυρίζονταν ότι τηνείχαν ανασυστήσει ήδη, ή πιο σωστά, ότι ήταν οι νόμι-μοι διάδοχοί της.

119



ΒΛΕΙΛΗε ΡΛΦΑΗΛ ΙΔΗΣ

Ο ΦΑΛΜΕΡΑ Ι ΕΡ, λοιπόν, χτυπώντας τον ελληνικόβυζαντινόφρονα μεγαλοϊδεατισμό, χτυπούσε έμμεσα,και συχνά άμεσα, μια πιθανή συμμαχία ανάμεσα στουςορθόδοξους Έλληνες και τους ορθόδοξους Ρώσουςπου στη βάση του κοινού τους δόγματος θα μπορού-σαν, όπως πίστευε, να διεκδικήσουν τη διαδοχή τωνΒυζαντινών αυτοκρατόρων και να καταστρέψουν τασχέδια των μεγάλων δυτικών δυνάμεων της εποχής για

μια ανακατανομή των εδαφών της καταρρέουσαςΟθωμανικής Αυτοκρατορίας υπέρ αυτών.

Οσο η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν ισχυρή, τέ-τοιος κίνδυνος δεν υπήρχε. Γιατί τα εδάφη της πρώηνΒυζαντινής Αυτοκρατορίας τα κατείχαν οι Τούρκοι.Ομως, με τη δημιουργία του «ανατολικού ζητήματος»,

δηλαδή του δυσεπίλυτου προβλήματος που συνεχίζει

να υφίσταται μέχρι τις μέρες μας, για το τι θα απογί- νουν τα υπό τουρκική κατοχή εδάφη μετά τη διάλυσητης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εμφανίστηκε και τοπρόβλημα του ανταγωνισμού μεταξύ Ανατολής και Δύ-σης (μεταξύ της τσαρικής αυτοκρατορίας και των δυτι-κών ευρωπαϊκών κρατών).

Ο Φαλμεράιερ, ιστορικός και ταυτόχρονα ικανός πο-λιτικός, που γνώριζε τουρκικά, νέα ελληνικά, περσικά,ισπανικά και γαλλικά, έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στο

να απομακρυνθεί η Ρωσία των Τσάρων απ ' τη Μεσό-γειο, πράγμα που τότε ήταν μια ολοφάνερη απειλή γιατις μεγάλες δυνάμεις της Δύσης (Πρωσία, Αυστροουγ-γαρία, Αγγλία, Γαλλία).

Αν, λοιπόν, «ανήκομεν εις την Δύσιν», πρέπει να τι-μούμε τον Φαλμεράιερ, που έπαιξε το ρόλο του στο να

ανήκομεν εις την Δύσιν. Αλλά αντί τιμών, ο Φαλμεράιερεισέπραξε κολάφους από τους Ελληνες, που ακόμαδεν αποφάσισαν αν ανήκουν στην Ανατολή ή στη Δύση.Και τους εισέπραξε ακριβώς γ ι’ αυτό. Η νεοελληνικήπαράνοια έχει τη ρίζα της στο ότι ακροβατούμε μεταξύΔύσης και Ανατολής, και ενώ η Ορθοδοξία, που μπερ-δεύτηκε πολύ μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση, έχει

- 120 -




ακόμα την τάση να μας πετάει προς την Ανατολή, ηπολιτική ηγεσία, αντίθετα, έχει την τάση να πιστεύειπως, φύσει και θέσει, ανήκουμε στη Δύση.

Ο Φαλμεράιερ, πάντως, ανήκει όντως στη Δύση. Αλλάτο μπερδεμένο μισοθεοκρατικό ελληνικό κράτος δεντου το αναγνωρίζει. Και με μια, επί εθνικού επιπέδουαπίστευτη μωρία, τον χρίει μισέλληνα, τούτο το <pqvaτικό Ευρωπαίο, που πίστευε πάντα πως η Ελλάδα ανή-

κει στη Δύση, ενώ παράλληλα βαφτίζει φίλο των Σλά-βων αυτό το δηλωμένο εχθρό των Σλάβων. Τι να πεικανείς και τι να μολογήσει. Αν δεν παραδεχτούμε πωςη Ελλάδα παραμένει κράτος μισοθεοκρατικό, όπου ηΟρθοδοξία, όπω ς και στο Βυζάντιο, συνεχίζει να παίζειεκ του αφανούς πρωτεύοντα πολιτικό ρόλο, αποκλείε-ται να απαλλαγούμε απ' την εθνική μας σχιζοφρενία.Μόνοι μας, χωρίς τη βοήθεια των ορθόδοξων Ρώσωνπου «πρόδωσαν» την Ορθοδοξία τόσο βάναυσα το1917, πώς να ανασυστήσουμε τη Βυζαντινή Αυτοκρα-τορία; Ο μεγαλοϊδεατισμός είναι πια ένας πολιτικόςσουρεαλισμός και οι μεγαλοϊδεάτες πρέπει επειγόντως να κλειστούν στο φρενοκομείο.

Παρά ταύτα, ο Φαλμεράιερ πίστευε, όντως, και είχεβάσιμους επιστημονικούς λόγους να το πιστεύει, πως:«Το γένος των Ελλήνων έχει εξαφανιστεί από την Ευ-ρώπη, γιατί στις φλέβες του χριστιανικού πληθυσμούτης Ελλάδας δε ρέει ούτε μια σταγόνα γνήσιου καικαθαρού αίματος Ελλήνων» (Ιστορία της Χερσονήσουτου Μωρέως κατά το Μεσαίωνα).

Μια πρώτη παρατήρηση που θα είχαμε να κάνουμεστην πα ραπάνω ρήση είναι πω ς ο ιδεαλιστής Φαλμεράι-

ερ μιλάει κι αυτός για γνήσια αίματα και καθαρές φλέ-βες! Και μεταθέτει έτσι το πρόβλημα στην πολιτική«αιματολογία», πο υ αποτελεί το έσχατο επιχείρημα τωνσοβινιστών απανταχού της Γης.

ΠΑΝΤΩΣ, ο οξυδερκής Φαλμεράιερ, προβλέπονταςτο σάλο που θα ξεσήκωνε η παραπάνω άποψη καιστους ' Ελληνες και στους φιλέλληνες προσθέτει: «Φυ-

121




που ανήκαν στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Κι αφού εί-μαστε οι νόμιμοι κληρονόμοι της, λόγω κοινής θρη-σκείας κυρίως, δεν απομένει ακόμη παρά να βάλουμετους παπάδες μπροστά, και ψέλνοντας το «υπερμάχωστρατηγώ» να εκστρατεύσουμε όλοι μαζί κατά Κων-σταντινούπολη μεριά!!!

Τώρα ξέρουμε γιατί είναι εχθρός μας ο Φαλμεράιερ.' Οχι, πάντως, γιατί υποστήριζε πω ς η Ελλάδα κατά τοΜεσαίωνα είχε εκσλαβιστεί εντελώς. Άποψη, άλλωστε,που θα αναιρεθεί απ' τον ίδιο εντός του ιδίου κειμέ- νου. Γιατί ο Φαλμεράιερ δεν έλεγε μόνο πως η Ελλάδαεκσλαβίστηκε κατά το Μεσαίωνα, αλλά και πως οι κυριαρχήσαντες στον τόπο Σλάβοι πέρασαν όλοι δια βυ-ζαντινής μαχαίρας, και δεν έμεινε ρουθούνι σλάβικο σετούτο τον τόπο.

ΜΕ ΑΛΛΑ λόγια, ο κατασυκοφαντημένος Φαλμεράι-ερ, σε καμιά περίπτωση δεν υποστηρίζει πως οι σημε-ρινοί ’ Ελληνες είναι απόγονοι Σλάβων. Κι, ωστόσο, αυ-τή είναι η κυρίαρχη εναντίον του κατηγορία. Γιατί; Μα,διότι με Σλάβους ή χωρίς Σλάβους, οι Νεοέλληνεςέπρεπε να πιστέψουν πως είναι όλοι κατευθείαν από-γονοι του Περικλή οι μισοί και του Πλάτωνα οι άλλοιμισοί! Κι ότι αυτή η πρωταρχική συνέχεια της φυλήςδεν διακόπηκε ούτε κατά το Βυζάντιο.

Για να νομιμοποιούμαστε να λέμε πως «η Ελλάδα πο-τέ δεν πεθαίνει», πρέπ ει να αποδείξουμε πω ς «η Ελλά-δα ποτέ δεν πέθανε». Γιατί, αν πέθανε μια φορά κατάτο Μεσαίωνα, τίποτα δεν αποκλείει να πεθάνει και μιαδεύτερη κατά το σωτήριον έτος 1992, οπότε οι Ευρω-παίοι θα εισβάλουν πλεισίστιοι εδώ και θα τα κάνουνόλα λίμπα, κατά το δη λεγόμενον. Απ' τη χρονιά αυτήκαι μετά, πώς να εμποδίσει κανείς τους γάμους ανάμε-σα σε «καθαρόαιμους» Έλληνες και «εισβολείς» Ευ-ρωπαίους;

Δυστυχώς, δεν προλάβαμε να ανασυστήσουμε τη Βυ-ζαντινή Αυτοκρατορία έγκαιρα. Και τώρα είναι πλέονπολύ αργά. Μια άλλη, αυτή της Ηνωμένης Ευρώπης, πή-

123



ΗΛΣΙΛΗΐ: ΡΛΦΑΙΙΛΙΛΗΐ:

ρε τη θέση της. Φυσικά, υπό το νέο καθεστώς, η Ορ-θοδοξία θα περιοριστεί στα του οίκου της και το νεο-ελληνικό κράτος θα πάψει να είναι ημιθεοκρατικό. Ουδέν κακόν αμιγές καλού. Λοιπόν, ο κάθε κατεργάρηςστον πάγκο του και οι παπάδες στο δικό τους. Οιβυζαντινοί ύμνοι είναι πολύ ωραίοι, αλλά στο μέλλον θαψέλνονται μόνο εντός των εκκλησιών και ποτέ στουςδρόμους της Αθήνας σε συλλαλητήρια παπάδων, που

προσπαθούν ματαίως να διατηρήσουν όση εξουσίατους απόμεινε, με την ανόητη ελπίδα πως διαφυλάγοντας την «ουσία» του βυζαντινισμού, θα ξεπεταχτεί ξα- νά από αυτήν «με χρόνια με καιρούς», η Βυζαντινή Αυ-τοκρατορία, και ο μαρμαρωμένος απ' το ψύχος τηςΙστορίας βασιλιάς θα ξεμαρμαρώσει. (Να γιατί πάθαμεελληνορθόδοξη ζημιά μεγάλη διώχνοντας το βασιλιά.

Και ήταν και Κωνσταντίνος, ο καημένος! Άντε τώρα να ψάξεις να βρεις Κωνσταντίνο για να διαδεχτεί τονΚωνσταντίνο Παλαιολόγο!!!).

ΛΟΙΠΟΝ, ο Φαλμεράιερ δούλεψε σε ανύποπτο χρό- νο για την.. . ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα.Αλλά αυτό ακόμα δεν το πήραν χαμπάρι αυτοί που καιστην Ευρωπαϊκή Κοινότητα θέλουν να ανήκουν καιορθόδοξοι θέλουν να παραμείνουν για να μη χαθεί οβυζαντινός σπόρος μας. Που μούχλιασε στις αποθήκεςτης Αρχιεπισκοπής, και είναι αδύνατο πια να δώσειβλαστάρια. Το μόνο που μπορεί να δώσει τώρα είναισκώληκες. Απ' αυτούς που τραγανίζουν την εκκλησια-στική περιουσία.

Το πολύ αστείο στην όλη υπόθεση είναι πως σήμερα υπερασπίζονται τον Φαλμεράιερ αυτοί ακριβώς που

δε θα έπρεπε να τον υπερασπίζονται: Οι αντίθετοιστην ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ και οι υπέρμαχοιενός κοινωνικού συστήματος ομοίου ή ανάλογου μ'αυτό που υπάρχει στις ανατολικές χώρες!!! Να δείτε,λοιπόν, που σε λίγα χρόνια, απ' το 1992 και μετά, οισημερινοί φανατικοί πολέμιοι του Φαλμεράιερ θα γί- νουν φανατικοί υποστηριχτές του. Μάλιστα, δεν απο-

124




κλείεται να του στήσουν και τον ανδριάντα στην πλα-τεία Κάνιγγος στη θέση ακριβώς του εθνικά άχρηστουπλέον, ανδριάντα του Τζορτζ Κάνιγγ. που ήταν έναςκαλός διπλωμάτης. Σε τούτο τον τόπο, όπου η Ιστορίαπαραποιείται με τον πιο βάναυσο τρόπο, όλα είναι καιπιθανά και δυνατά. (Κι ύστερα ουρλιάζουμε που οι Σο-βιετικοί γράφουν και ξαναγράφουν την Ιστορία'νους,λες και δεν είμαστε εμείς οι πρώτοι διδάξαντες ,ηνιστορική πλαστογράφηση).

Λοιπόν, εμείς που δεν έχουμε κανένα λόγο να απο-καταστήσουμε τον Φαλμεράιερ. θα τον αποκαταστή-σουμε σε πείσμα όλων των παπάδων ολόκληρης τηςΟρθοδοξίας. Ο ρόλος αυτού του ιδεαλιστή αστού ιστο-ρικού στα πράγματα της ταλαίπωρης χώρας μας πρέπ ει να γίνει φανερός.

Το πού το πήγαινε ο Φαλμεράιερ το ξέρουμε ήδη.Απομένει να δούμε πώς το πήγαινε και με ποιους τοπήγαινε και γιατί αυτοί που έπρεπε να το πηγαίνουνδεν το πήγαιναν, με αποτέλεσμα στις μύριες άλλες συγ-χύσεις να προστεθεί και μια ακόμα, που δεν είναι απ'τις μικρότερες.

Αφού οι αστοί εν Ελλάδι δεν είναι σε θέση να βαθύ- νουν στη δική τους ιστορία, ας τους βοηθήσουμε λιγάκιεμείς. Άλλωστε, η τραγική μοίρα των μαρξιστών είναι να κάνουν περισσότερο καλό στους εχθρούς τους διατης δυνατότητος αυτογνωσίας που τους προσφέρουν,παρά στους εαυτούς τους. Αναρωτηθήκατε ποτέ τι θαήταν σήμερα ο καπιταλισμός χωρίς το «Κεφάλαιο» τουΜαρξ, που άνοιξε τα στραβά στους καπιταλιστές;

Εν πάση περιπτώσει, εμείς πιστεύουμε πως όσο πε-ρισσότερο βοηθούμε τον καπιταλισμό να αναπτυχθεί,τόσο τον οδηγούμε προς το τέλος του με ειρηνικά μέ-σα. Την ωριμότητα διαδέχεται η σήψη και ήδη διανύ-ουμε την καπιταλιστική περίοδο της όζουσας σήψης.Το μέλλον μας ανήκει, έτσι κι αλλιώς.

- 125 -



15. ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗΕΘΝΙΚΟΦΡΟΣΥΝΗ

Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Π. Ρωμανός στην εισαγωγή παρουσίαση της μετάφρασης που έκανε ο ίδιος τουπεριβόητου έργου του Ι.Φ. Φαλμεράιερ «Περί της κα-ταγωγής των Ελλήνων», με μια σειρά από εύστοχα ερω-τήματα σκιαγραφεί εξαιρετικά παραστατικά την επι-στημονικά δυσκαθόριστη έννοια της εθνότητας: «Τι εί- ναι έθνος; Και ποια είναι τα βασικά στοιχεία που χωρίςαυτά συνέχειά του δε νοείται; Η γλώσσα; Τα ήθη, έθι-μα και οι θεσμοί; Η θρησκεία; Η φυλετική συγγένεια;Οι τόποι όπου έζησαν οι πρόγονοι; Και επειδή οι άν-

θρωποι ως ένα σημείο είναι αυτό που θέλουν να πιστεύ-ουν πω ς είναι, τι ρόλο παίζουν στην εθνογένεση τυχαίαστοιχεία, όπως π.χ. ο πολιτικός καθορισμός των συνό-ρων ενός κράτους, ή οι οραματισμοί κάποιου μεγάλουσοφού ή προφήτη, ή πολιτικού τυχοδιώκτη;».

Είναι φανερό πως ο Ρωμανός δίνει έμφαση στα τυ-χαία στοιχεία στη δημιουργία μιας εθνότητας. Πράγμα

126



που φαίνεται και από την παρατιθέμενη παρατήρησητου μεγάλου Άγγλου ιστορικού Άρνολντ Τόιμπι γιατην τουρκική εθνότητα: «Ενδιαφέρον φαινόμενο είναιη μετατροπή των πληθυσμών της Μικράς Ασίας σεΤούρκους από το 12ο ως το 15ο αιώνα. Εδώ δεν εξο-λοθρεύτηκε ο ελληνικός μεσαιωνικός πληθυσμός, αλλάπροσηλυτίστηκε. Οι ίδιοι άνθρωποι, που κάποτε μετα-μορφώθηκαν από Χιττίτες και Φρύγιους σε ' Ελληνες,

μεταμορφώθηκαν την εποχή αυτή σε Τούρκους». (Τοδυτικό πρόβλημα στην Ελλάδα και την Τουρκία, 1922).Αν, λοιπόν βρεθεί κανείς επιπόλαιος και πει πως η Μικρασία είναι ελληνική, διότι κατοικείται και σήμερααπ ό ' Ελληνες που εξισλαμίστηκαν και που δεν ήταν λί-γοι σημειωτέον και παρακαλούμε να τεθεί υπόψη τηςΑρχιεπισκοπής κάποιος άλλος λιγότερο επιπόλαιος

θα αντιτάξει πως πρέπει να ανασυσταθεί το αρχαίοκράτος των Χιττιτών και των Φρυγών γιατί προηγούν-ται των Ελλήνων και τους δημιουργούν δια πολιτιστικήςμεταλλάξεως.

01 ΛΑΟΙ, λοιπόν, όλοι οι λαοί, συνεχώς μεταμορφώ- νονται εθνολογικά, είτε από ιστορικά περιστατικά νο-μοτελειακά καθορισμένα είτε από τυχαία γεγονότα. Οπολιτικός καθορισμός των συνόρων, όπω ς παρατηρεί οΡωμανός, δηλαδή ένας πολιτικός διακανονισμός άσχε-τος προς την εθνολογική σύσταση μιας συγκεκριμένηςπεριοχής, είναι δυνατό ν ' αλλάξει εθνολογικά την περι-οχή

Ο φοβερός αγώνας δρόμου των συμμάχων αλλά καιτων αντιμαχομένων κατά τους Βαλκανικούς πολέμουςδεν είχε άλλο νόημα πέρα από κείνο του επαναπροσδι-ορισμού των συνόρων ερήμην των εθνοτήτων και κυρί-ως των μειονοτήτων. Με τα χρόνια οι μειονότητες έν-θεν κακείθεν των αυθαίρετων συνόρων αφομοιώνονταιμε την κυριαρχούσα εθνότητα εντός των συγκεκριμέ-

νων συνόρων και μια καινούρια εθνότητα εμφανίζεταιστη θέση της παλιάς.

Το να μιλάει, λοιπόν, κανείς για «εθνική καθαρότη-

127



ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΛΙ ΝΕΟΕΛΛ ΗΝΕΣ

δή ενός πολυεθνικού στη σύστασή του λαού, που ενδέ-χεται να συνεχίσει να αλληλοσφάζεται και μετά τηναπελευθέρωσή του, όπως ήδη είχε γίνει πλειστάκις κα-τά τη διάρκεια του αγώνα.

Σ' ένα προγενέστερο του επίμαχου έργου κείμενότου, ο Φαλμεράιερ γράφει χαρακτηριστικά: «Το βασικό-τερο μειονέκτημα των Ελλήνων είναι η πολιτική τουςανεπάρκεια, αδυναμία και ανικανότητα πράγμα που

η Αγγλία το διέγνωσε καλύτερα από κάθε άλλον ναδημιουργήσουν αυτοδύναμα ένα μόνιμο φράγμα κατάτης καλπάζουσας φιλοδοξίας των σλαβικών λαών πουαπειλούν τη Δύση». Το παραπάνω απόσπασμα σου δη-μιουργεί την εντύπωση πως γράφτηκε μόλις χτες απότον «προστάτη» της Δύσης Ρήγκαν. Προσέξτε εκείνοτο εντός παρενθέσεως «πράγμα που η Αγγλία το διέ-

γνωσε καλύτερα από κάθε άλλον», και θαυμάστε τηνπολιτική οξυδέρκεια του Φαλμεράιερ, καθώς και τοκρυφό μίσος, αλλά και το θαυμασμό του για την πάνταδόλια Αγγλία.

Ο Φαλμεράιερ ως πολιτικός ακολουθεί τη «ρεαλι-στική πολιτική» του Μέτερνιχ, τον οποίο και θαυμάζειαπεριόριστα. Και το «Περί της καταγωγής των σημερι- νών Ελλήνων» είναι κατά κύριο λόγο πολιτικό κείμενο,ο πολιτικός στόχος του οποίου είναι καλά κρυμμένοςπίσω από μια σαφή και τεκμηριωμένη επιστημονικήέρευνα. Συνεπώς, απαιτείται μια προσεκτική ανάγνωσηκαι στα δύο επίπεδα, το πολιτικό και το επιστημονικόταυτόχρονα. Εντούτοις οι Ελληνες μελετητές αντιμε-τώπισαν το επίμαχο έργο του Φαλμεράιερ μόνο σανεπιστημονικό κείμενο και σαν τέτοιο προσπάθησαν να

το αναιρέσουν. Ωστόσο, η πολιτικολογία γύρω από τονεπιστήμονα και πολιτικό Φαλμεράιερ δε σταμάτησεποτέ. Κι αυτό σε τελική ανάλυση σημαίνει πως οι λεγά-μενες «επιστήμες του ανθρώπου» δεν είναι ποτέ ούτε«αθώες» ούτε αντικειμενικές.

Υπηρετούν πάντα κάποιες σκοπιμότητες, έστω καιερήμην της βούλησης και της πρόθεσης του ερευνητή.

- 129-



ΒΛΣΙΛΗΣ ΡΛΦΑΗΛΙΛΗΣ

Είδαμε ήδη την πολιτική σκοπιμότητα που προσπα-θεί να υπηρετήσει ο Φαλμεράιερ: Δε θεωρεί τους ' Ελ-ληνες ικανούς να ανακόψουν το «σλαβικό επεκτατι-σμό». Αφού κατά το Μεσαίωνα παραδόθηκαν στουςΣλάβους άνευ όρων, θα μπορούσαν να πράξουν το ίδιοκαι στην εποχή του Οθωνα και των «προστάτιδων δυ - νάμεων», η προστασία των οποίων καθίσταται ως εκτούτου απολύτως αναγκαία, προκειμένου να σωθεί η

Δύση απ' τη «σλαβική λαίλαπα», που και τότε και τώ-ρα είναι ο πιο βολικός «μπαμπούλας». Ο Φαλμεράιερσ' όλη του τη ζωή έπασχε μονίμως από σλαβοφοβίαοξείας μορφής, περίπου όμοια μ’ αυτήν των γηγενών«εθνικοφρόνων», αυτών ακριβώς που τον κυνήγησανανελέητα, χωρίς καλά καλά να γνωρίζουν πως κυνηγούνένα πολύτιμο φίλο και σύμμαχο στον αντισλαβισμό

τους.ΟΠΩΣ παρατηρεί ο Μίκαελ Βάιτμαν, «αποτελεί ει-ρωνεία το ότι ένας άνδρας που χαρακτηριζόταν στηνπολιτική του σκέψη από απροκάλυπτη σλαβοφοβία,έφτασε να αποκηρυχτεί στην Ελλάδα ως σλαβόφιλος,πανσλαβιστής και πράκτορας των Τσάρων». Ε, λοιπόν,σωστά το λέει ο Φαλμεράιερ: Το βασικότερο μειονέ-κτημα των Ελλήνων είναι η πολιτική τους ανεπάρκεια.Η πολιτική στην Ελλάδα ήταν πάντα και συνεχίζει ναείναι υπόθεση καφενείου και κοσμική συζήτηση. (Πα-ρατηρήσατε πως στα σαλόνια η πολιτική συζήτηση εί- ναι το δεύτερο πρόχειρο θέμα μετά τον καιρό και πριναπ' τη μόδα;)

Η πολιτική σκέψη είναι πρόβλημα παιδείας, και κα- νείς απαίδευτος δεν μπορεί να σκέφτεται πολιτικά.

Και, βέβαια, δεν πρέπει να συγχέεται η πολιτική σκέψημε την πολιτικολογία, που είναι απολιτικός λόγος περίπολιτικής. Δεν είναι απορίας άξιον, λοιπόν, που οι ' Ελ-ληνες «εθνικόφρονες» ούτε καν υποψιάστηκαν πως οΦαλμεράιερ είναι ένας δικός τους άνθρωπος. Και μαςφέρνουν στη δύσκολη θέση να τον υπερασπιζόμαστεεμείς οι αριστεροί για λογαριασμό τους. Σίγουρα, ζούμε

- 130-




σε μια χώρα όπου ο πολιτικός σουρεαλισμός κυριαρχείαπολύτως.

ΑΛΛΑ. ο ελληνικός πολιτικός σουρεαλισμός όε στα-ματάει στα καφενεία, τα σαλόνια και τη Βουλή, τούτοτο «εθνικό καφενείο» όπου νυσταγμένοι βουλευτέςμπαίνουν στην αίθουσα της Βουλής μόνο όταν θέλουν

να πάρουν κανένα υπνάκο, ή όταν, αντίθετα θέλουν ναξυπνήσουν με τη βοήθεια μιας «έντονης» συζήτησης(τρόπος του λέγειν) ανάμεσα σε καραγωγείς που παρι-στάνουν τους βουλευτές. Ο πολιτικός σουρεαλισμόςστην Ελλάδα επεκτείνεται και στη θεωρητική σκέψη,και στην ιστοριογραφία και παντού.

Κι εδώ ακριβώς ελλοχεύει ο μέγιστος κίνδυνος για τομέλλον της χώρας. Γιατί, την πολιτική μιας χώρας δεντην κανονίζουν οι πολιτικοί, αλλά οι διανοούμενοι. Διό-

τι μόνο αυτοί είναι σε θέση να επιδράσουν διαρκέστερακαι σταθερότερα. Οι πολιτικοί έρχονται και παρέρχον-ται, αλλά το έργο των διανοουμένων μένει και επικαθορίζει και τη σκέψη του μέλλοντος. Οι πολιτικοί δενείναι παρά οι τεχνικοί της πολιτικής, οι διεκπεραιωτέςτης πολιτικής πράξης που στηρίζεται σε μια θεωρία.

(Θεωρία λέμε το μάξιμουμ όριο εντός του οποίου εί- ναι δυνατό να εμφανιστεί και να τελεστεί μια πράξη. Ηθεωρία είναι πράξη. Είναι η «μάξιμουμ πράξη». Η θεω-ρία δεν είναι για να εφαρμόζεται κατά γράμμα, αλλά για να ορίζει την κίνηση της πράξης προς μια ορισμένη κα-τεύθυνση. Η θεωρία συνεπώς καθοδηγεί την πράξη,και χωρίς αυτήν η πρακτική δραστηριότητα εκπίπτει σεακτιβισμό. Η ελληνική πολιτική ήταν πάντα ακτιβίστικηκαι εμπειρική διότι η ελληνική διανόηση δε στάθηκεικανή να ξεπεράσει τον αυτοκαταναλούμενο ναρκισσι-σμό της και να γίνει οδηγός της πράξης.)

Το ότι η ελληνική σκέψη ήταν και παραμένει βαθύ-τατα συναισθηματική και ελάχιστα νοοκρατούμενη,όπως προϋποθέτει ο ορισμός της έννοιας, γίνεται φα- νερό μεταξύ άλλων και α π ' το γεγονός πως ούτε οι' Ελληνες διανοούμενοι αντιλήφθηκαν καν τις πολιτικές

131



16. ΑΛΛΟ ΕΛΛΗΝΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΑΣ

ΟΤΑΝ ο Φαλμεράιερ έγραφε το «Περί της καταγω-γής των σημερινών Ελλήνων» είχε στο μυαλό του έναδιπλό πολιτικό σχέδιο: Το νέο ελληνικό κράτος που εί-χε δημιουργηθεί πρόσφατα δεν έπρεπε σε καμιά περί-πτωση να ριζοσπαστικοποιηθεί, βασισμένο στην «ένδο-ξη ιστορία των προγόνων» και τα δόγματα της αρχαίαςελληνικής δημοκρατίας. Ό π ω ς σημεώνει ο Κωνσταντί- νος Π. Ρωμανός στην παρουσίαση του «Περί της κατα-γωγής των σημερινών Ελλήνων», έπρεπε να εμποδιστείκάθε τυχόν ιακωβίνικη εκτροπή του κράτους των Ελλή- νων, πράγμα που έγινε δυνατό με την επιβολή της

οθωμανικής μοναρχίας στην Ελλάδα, λύση που ο Φαλ-μεράιερ επικροτούσε απόλυτα, όπως φαίνεται και απότην κολακευτική αφιέρωση του βιβλίου του στον' Οθωνα.

' Ομως, το δεύτερο σκέλος του πολιτικού του σχεδίουδεν ήταν πρόβλημα πολιτικής, αλλά θεωρίας, και ω ς εκτούτου δυσεφάρμοστο: Δε θα ήταν δυνατό να εμποδί

134




σει κανείς με άμεσες πολιτικές λύσεις μια πιθανή, τότε,παλινόρθωση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ύστερααπ ό μια ενδεχόμενη συμμαχία της Ελλάδας και της Ρω-σίας, σε βάρος της καταρρέουσας Οθωμανικής Αυτο-κρατορίας.

ΟΣΟ ΚΙ ΑΝ μας φαίνεται υπερβολικός ένας τέτοιοςφόβος σήμερα, τότε ο «κίνδυνος» ήταν υπαρχτός και οιμεγάλες δυνάμεις της Δύσης τον αντιμετώπιζαν πολύ

σοβαρά'. Αν στο κοινό θρησκευτικό δόγμα της Ελλάδαςκαι της Ρωσίας, που ήταν δόγμα της Βυζαντινής Αυτο-κρατορίας, προστίθετο και η αξίωση των Ελλήνων για«νόμιμη» διαδοχή των βυζαντινών, τότε η λύση του«ανατολικού ζητήματος» θα ήταν δυνατό να πάρει πο-λύ δυσάρεστη, για τους δυτικούς, τροπή.

' Επρεπε, λοιπόν, να συνειδητοποιήσουν οι Νεοέλλη-

νες πως δεν ήταν μια ενιαία εθνότητα με ιστορική συνέ-χεια, αφού αυτή η συνέχεια έχει τουλάχιστον δύο ριζι-κές τομές: η μία έγινε κατά τον 6ο αιώνα και διάρκεσεμέχρι τον 9ο με την κάθοδο στην περιοχή της σημερι- νής Ελλάδας των Σλάβων, και η δεύτερη άρχισε το 13οαιώνα και διάρκεσε μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα μετη συνεχή μετακίνηση προς Νότον αλβανικών φύλων.

Η πρώτη υπόθεση (της καθόδου των Σλάβων) είναιεπιστημονικά δυσαπόδεικτη, εξαιτίας της παλαιότηταςτου γεγονότος και της έλλειψης αναμφισβήτητων τεκ-μηρίων. ' Ομως, η ειρηνική και για πολλούς αιώνες συ-

νεχιζόμενη κάθοδος των Αλβανών δεν είναι υπόθεσηαλλά γεγονός αναμφισβήτητο, που δεν το αρνείται ούτεο Κ. Π απαρρηγόπουλος, ο οποίος δεν παύει να πλέκειτο εγκώμιο των Αρβανιτών για την αποφασιστική συμ-

βολή τους στη διαμόρφωση της νεοελληνικής ιστορίαςαπ' το Μεσαίωνα και μετά.Αξίζει να σημειωθεί πω ς εξαιτίας αυτής ακριβώς της

παρεμβολής του Κ. Παπαρρηγόπουλου στην ιστορικήσυζήτηση για τη σύσταση της νεοελληνικής εθνότητας,δε δόθη κε η αρμόζουσα σημασία σ' ένα δεύτερο έργοτου Φαλμεράιερ με τίτλο «Το αλβανικό στοιχείο στην

135



ΒΛΕΙΛΗΕ ΡΛΦΑΗΛΙΛΗΣ

Ελλάδα», γραμμένο ανάμεσα στα 1857 και 1860, δηλα-δή τριάντα πέντε χρόνια μετά το επίμαχο « Περί της κα-ταγωγής των σημερινών Ελλήνων». Αφού ο εθνικός μαςιστορικός δέχτηκε τις περί Αλβανών απόψεις του Φαλ-μεράιερ κανείς δε θα τολμούσε πλέον να τις αντικρούσει. Κι αφού ο ίδιος ιστορικός απέρριψε τις περί Σλά-βων απόψεις του Φαλμεράιερ, όφειλαν οι πά ντες να τονμιμηθούν. Και συνεχίζουν να τον μιμούνται μέχρι τις μέ-

ρες μας, παρά το γεγονός πω ς τα περί Αρβανιτών δημι-ουργούν πάντα μια κάποια αμηχανία στους μελετητέςεκείνους, που θ α προτιμούσαν οι Αρβανίτες να μη νοθέψουν το αίμα των «καθαρόαιμων» Ελλήνων, αυτό πουκυλάει στις φλέβες τους αδιαλείπτως απ ’ το 10ο π.Χ.αιώνα, τουλάχιστον.

Έ να ακόμα βασικό πρόβλημα που βάζει ο Φαλμε-

ράιερ, που κι αυτό παραγκωνίστηκε γιατί μοιάζει πολύπιθανό, αλλά και πιο προσιτό στην επιστημονική έρευ- να είναι εκείνο του βίαιου προσηλυτισμού στο χριστια- νισμό α π ’ τους Βυζαντινούς των Ελλήνων και όσων κα-τοικούσαν στη σημερινή περιοχή της Ελλάδας. Ο χρι-στιανισμός δεν ξαπλώθηκε πάντα ειρηνικά και αβίαστα, τουλάχιστον στους πρώτους αιώνες ύστερα απ'την καθιέρωσή του σαν επίσημης θρησκείας της Βυ-ζαντινής Αυτοκρατορίας. ' Ενας πατριάρχης εκείνης τηςεποχής, μάλιστα, είχε πει πολύ επιγραμματικά, αναι-ρώντας με τα λόγια του το βασικό δόγμα της «θρησκεί-ας της αγάπης»: Μπορούμε να μισούμε τους άπιστους,αλλά πρέπει, αναμφισβήτητα, να μισούμε διπλά τουςσχισματικούς της Ανατολής.

Για τους Βυζαντινούς, άπιστοι ήταν οι κατοικούντες

στη δυτική πλευρά της Αυτοκρατορίας και σχισματικοίοι κατοικούντες στην ανατολική πλευρά. (' Ολες οι αιρέ-σεις δημιουργήθηκαν στην Ανατολή, που ενδιαφερότανπολύ για το χριστιανισμό, και όχι στη Δύση, που συνε-χίζει να είναι λιγότερο επιρρεπής στη μεταφυσική α π ’ό,τι η Ανατολή.) Ό τα ν μάλιστα εμφανίστηκε ο μωαμε-θανισμός το 622 μ.Χ. τα πράγματα έγιναν πολύ πιο δύ-

— 136



ΒΛΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΙΛΗΣ

εσωτερική πλέον υπόθεση, από εξωτερική που ήτανστη διάρκεια της τουρκοκρατίας. Μεταθέτοντας λοιπόντην πολύ γνωστή ρήση του Σαντ στα καθ' ημάς, θαμπορούσαμε να αναφωνήσουμε: 'Ελληνες, ακόμα μιαπροσπάθεια να γίνετε λεύτεροι!! Διότι η εσωτερική κα-τοχή συνεχίζεται. Η μεγαλειώδης Ελληνική Επανάστα-ση ήταν μια ανολοκλήρωτη επανάσταση για να παρα-

φράσουμε αυτή τη φορά τον Ισαάκ Ντόιτσερ. Κι όποι-ος το αμφισβητεί δεν έχει παρά να ξαναδιαβάσει τονεθνικό μας ιστορικό Σπυρίδωνα Τρικούπη. Είναι τερα-τώδες να είναι γνωστός μόνο σαν όνομα... δρόμου τηςΑθήνας.

Σεβαστέ μου Αρχιεπίσκοπε, πες στους πιστούς,εκτός απ' την Αγία Γραφή να πιάνουν κάπου κάπου

στο χέρι τους και την «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» του Τρικούπη. Σας βεβαιώ, τούτος ο σπου-δαίος άνθρωπος ουδεμία σχέση έχει με τον μαρξισμό,τον κομμουνισμό και άλλα τέτοια ψυχοφθόρα και φθο-ροποιά!!! Είναι τόσο καλός χριστιανός, όσο λίγοι απ'τους δεσποτάδες της καθ' ημάς Αρχιεπισκοπής. Πρέ-πει ν' ανοίξουμε τα στραβά μας και να γίνουμε, επιτέ-λους, και 'Ελληνες εκτός από Ελληνοχριστιανοί, πουείναι κάτι το διαφορετικό, καθότι η λέξη «ελληνοχριστιανισμός» είναι έννοια είδους σε σχέση με την έννοιαγένους « ' Ελλην», όπω ς θα έλεγε ο Αριστοτέλης, πουτον πετάξατε κι αυτόν στο μουσείο μαζί μ' όλους τουςάλλους «ενοχλητικούς». (Με την ευκαιρία, τι θα γίνειμ' αυτά τα νεκροταφεία του πολιτισμού που λέγονταιμουσεία; Θα τα αερίσουμε ποτέ; Γέμισαν φαντάσματα

κι αράχνες!)Ο Φαλμεράιερ, λοιπόν, έγινε ενοχλητικός όχι τόσο γι-ατί εισηγήθηκε την τομή στη συνέχεια της ελληνικήςΙστορίας κατά τον 6ο μ.χ. αιώνα, αλλά διότι, η αποκοπήτης Ελλάδας απ' το Βυζάντιο, που εκείνος την έκανεγια λόγους πολιτικής προνοίας, όπως είδαμε, χαλούσετα σχέδια για τη δημιουργία μιας εθνότητας στη βάση

138




της χριστιανικής θρησκείας και μόνο. Ωστόσο, στο εξήςοι έννοιες ' Ελλην και χριστιανός ορθόδοξος θα ταυτι-στούν απολύτως, σε βαθμό που να γίνεται κανείς ' Ελ-λην με απίθανη ευκολία, στη διάρκεια του μυστηρίουτης βαπτίσεως και μόνο, και ερήμην κάθε άλλης πολι-τιστικής παραμέτρου.

Ο παραλογισμός του εγχειρήματος είναι προφανής.Τόσο προφανής... που λίγοι τον καταλαβαίνουν. Μ'

αυτά και μ' άλλα, ο παραλογισμός εγκαταστάθηκε μο νίμως στον τόπο που δημιούργησε τη λογική. Κι όταν οΦαλμεράιερ επιχείρησε να μας κάνει λογικούς, εμείςδιαλέξαμε τον παραλογισμό. Απ' τον οποίο θα υπο-χρεωθούμε να βγούμε βίαια το 1992. Καλό θ α ’ναι, λοι-πόν, ν ’ αρχίσουμε να προσαρμοζόμαστε από τώραστην καινούρια κατάσταση που δημιούργησε το δόγμα

«ανήκομε ν εις την Δύσιν» (και συνεπώς στην ΕΟΚ).Αυτά τα κείμενα άλλωστε δεν έχουν άλλο σκοπό, απ'το να μας κάνουν να ενταχθούμε συνειδητότερα στηνΕΟΚ. Κι αν μας πουν πως αυτό δεν αρμόζει σε μαρξι-στή, θα αντιλέξουμε: δεν διάλεξαν οι μαρξιστές την έν-ταξή μας στην ΕΟΚ. Τη διάλεξαν αυτοί που, όπως πά ν-τα, δεν μπόρεσαν να προβλέψουν τις απώτερες συνέ-πειες, γιατί δεν ήταν και διανοούμενοι εκτός από πολι-τικοί.

Επιτέλους, πρέπει να καταλάβουμε κι εδώ πως η χά-ραξη μιας πολιτικής, όπως σ' όλο τον πολιτισμένο κό-σμο, είναι έργο των διανοουμένων κι όχι των πολιτικών.Η περίπτωση Φαλμεράιερ είναι απολύτως ενδεικτική: Έ νας διανοούμενος ήταν αυτός που μας έκανε, απόαντίδραση, να στηρίζουμε, ενάμιση αιώνα τώρα, την

εσωτερική και την εξωτερική πολιτική μας στον παραλογισμό και το ψέμα. Είνα λοιπόν επείγουσα ανάγκη νακαταλάβουμε πως άλλο πράγμα είναι ο Ελληνας καιάλλο ο Νεοέλληνας. Ο υπογράφων, που πιστεύει τονεαυτό του λογικό άνθρωπο, παραμένει με πείσμα Νεοέλλην, και σαν τέτοιος νοιάζεται ειλικρινά για την προ-κοπή όλων όσων κατοικούν σ' αυτό τον έρμο τόπο, τον

139



ΒΑΣΙΛΗΕ ΡΑΦΑΗΛΙΛΗΕ

μυριάκις προδομένο α π ' τους δημαγωγούς και τους ελληνοκουφιοκέφαλους.

Ας δούμε, τελειώνοντας, αυτό που έχει τη μικρότερησημασία για το θέμα μας: τον ισχυρισμό του Φαλμεράι-ερ πω ς η Ελλάδα α π ’ τον 6ο και μέχρι τον 9ο αιώνακατακλύστηκε από Σλάβους που κατέστρεψαν καθετίελληνικό που είχε περισωθεί μέχρι τότε. Είναι πλέοναναμφισβήτητο γεγονός πως η Ελλάδα, αυτή την περί-

οδο, είχε κυριετεί όντως από Σλάβους. Το απόδειξανπολύ μετά τις υποθέσεις του Φαλμεράιερ, οι ανασκαφές του Σωτηρίου το 1924 28, οι ανασκαφές των Ντάβιντσον και Βάιντμπεργκ το 1938 και οι ανασκαφές τουΓιαλούρη το 1959. Συνεπώς η παρουσία των Σλάβωνστην Ελλάδα δεν ανιχνεύεται πλέον μόνο δια της γλωσ-σολογίας, απ' το γεγονός δηλαδή πως η Ελλάδα είναι

γεμάτη από σλαβικά τοπωνύμια, απ' τον Έβρο μέχριτο Ταίναρο. Αν ο Φαλμεράιερ στηρίχτηκε μόνο στηγλωσσολογία, σήμερα στηριζόμαστε κατά κύριο λόγοστην αρχαιολογία. Παρά ταύτα, οι επικριτές του Φαλ-μεράιερ τον αντικρούουν πάντα με γλωσσολογικά επι-χειρήματα, συνεχίζοντας την παράδοση του μεγάλουγλωσσολόγου Γ. Χατζηδάκι. (Πρέπει να σημειώσουμεεδώ πως στον αγώνα κατά του Φαλμεράιερ η γλωσσο-λογία έπαιξε πρωτεύοντα ρόλο.)

’ Ενα παράπλευρο ερώτημα· πο υ έβαλε ο Φαλμεράιερστον εαυτό του ήταν, γιατί δεν ομιλείται πλέον η σλάβικη γλώσσα, ή έστω μια παραφθορά της, στις νότιες πε-ριοχές της Ελλάδας. Η απάντηση που έδωσε είναι συ ναρτημένη με την υπόθεσή του, σύμφωνα με τηνοποία, μετά τη σφαγή των Σλάβων απ' τους Βυζαντι- νούς, οι αυτοκράτορες έφεραν στην Ελλάδα, για να τηνεποικίσουν, πληθυσμούς απ' το Βόσπορο, τη Θράκηκαι τη Μικρά Ασία. Οι πληθυσμοί αυτοί, ως μη γνησίωςελληνικοί, δε μιλούσαν τη γνήσια ελληνική, αλλά τηγνωστή α π ’ τα ευαγγέλια ελληνιστική πα ραφθορά της,α π ’ την οποία και προέρχεται η νέα ελληνική. Κατάτον Φαλμεράιερ, η τελειότερη γλώσσα που εμφανίστη

140




κε ποτέ στον κόσμο, η αρχαία ελληνική, αφού έκανε τογύρο του τότε γνωστού κόσμου επέστρεψε στραπατσαρισμένη στην κοιτίδα της. Κατά κάποιον τρόπο, δη-λαδή, ο Φαλμεράιερ είναι... καθαρευουσιάνος, αφούδε δέχεται πως η νέα ελληνική είναι η φυσιολογική καιαβίαστη συνέχεια της αρχαίας ελληνικής, αλλά έναβαρβαρικό ιδίωμα που θα το απέρριπταν μετά βδελυ-γμίας οι αρχαίοι ' Ελληνες. Και από γλωσσολογική άπο-ψη, συνεπώς, ο Φαλμεράιερ παραμένει ο συντηρητικόςπου ήταν και σ' όλα τα άλλα.

ΒΕΒΑΙΑ, και τα δικά του γλωσσολογικά επιχειρήματακι αυτά των αντιπάλων του δεν αποδεικνύουν απολύτως τίποτα το συγκεκριμένο για την παρουσία ή τηναπουσία Σλάβων στην Ελλάδα. Είναι πολύ φυσικό, όσοιΣλάβοι περισώθηκαν απ' τη σφαγή, ή ακόμα κι όλοι οι

Σλάβοι αν δεν έγινε καμιά σφαγή (το πρόβλημα παραμέ- νει αδιευκρίνιστο επιστημονικά), να υιοθέτησαν την ελ-ληνική γλώσσα μαζί με τον ελληνικό πολιτισμό. ' Αλλω-στε, δε θα κουραστούμε να επαναλαμβάνουμε πως τομεγαλείο της Ελλάδας δε συνίσταται στη φυλετική δι-άρκεια των Ελλήνων, αλλά στην πολιτιστική διάρκειατου ελληνικού πολιτισμού, αυτού του εκπληκτικού πο-λιτισμού με την απίθανη αφομοιωτική ικανότητα.

Συνεπώς, Έλληνες είναι όσοι υιοθέτησαν τον ελλη- νικό πολιτισμό. Αυτοί και μόνο.

Α π’ αυτή την άποψη Έλληνες είναι και οι Αρβανί-τες, και οι Βλάχοι και οι Σλάβοι και όλοι όσοι συναποτελούν τη νεοελληνική εθνότητα. Και θα τολμούσα-με να πούμε πω ς δε δικαιούνται να ονομάζονται ' Ελ-ληνες όλοι εκείνοι οι ημιβάρβαροι, ασχέτως εθνολογι-κής προελεύσεως, που βρωμίζουν με το βαρβαρισμότους, τούτον το σπουδαίο τόπο όπου γεννήθηκε ο ευ-ρωπαϊκός πολιτισμός. Το ξαναλέμε: η ελληνικότηταμπορεί να γίνει νοητή μόνο σαν πολιτιστική διάσταση.

141

(26.7.87)



17. ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ: ΟΙ ΔΩΡΙΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

ΜΙΑ σειρά κειμένων για τους ' Ελληνες και την ελλη- νικότητα που δημοσιεύτηκαν σ ' αυτή τη σελίδα μεαφορμή τη σχετικά πρόσφατη έκδοση του βιβλίου τουΓεράσιμου Κακλαμάνη «Επί της δομής του νεοελληνι-κού Κράτους», δημιούργησαν πάρα πολλές αντιδρά-σεις, θετικ ές και αρνητικές.

Για να υπάρξει, στο μέτρο του δυνατού, ένας στοι-χειώδης έστω διάλογος, κυρίως με τους αντιφρονούντες, θα δημοσιεύσουμε σχολιασμένα τα πιο ενδιαφέ-ροντα γράμματα που έφτασαν στα χέρια μας, με τηνελπίδα πως ο αναγνώστης θα σχηματίσει έτσι μια σαφέ-

στερη εικόνα για την άποψη που έχουν οι Νεοέλληνεςγια τον εαυτό τους.' Αποψη π ου, όπω ς θα αντιληφθείτε, είναι περισσό-

τερο συναισθηματική παρά επιστημονική, ή έστω απλάλογική. Πιστεύουμε πως η «αγάπη για την πατρίδα»,όταν δεν είναι λογικά τεκμηριωμένη, είναι μια οιονείερωτική κατάσταση που δεν εξυπηρετεί ούτε την πα-

142




τρίδα, ούτε τους ερωτευμένους με την πατρίδα. ' Αλλω-στε, σύμφωνα με τον Βίλχελμ Ράιχ, τέτοιες ερωτικέςκαταστάσεις που δεν έχουν σαν αντικείμενο ένα συγ-κεκριμένο πρόσωπο, αλλά ένα κοινωνικό μόρφωμα,όπως λέμε τις υπερπροσωπικές συσσωματώσεις αν-θρώπων, οδηγούν κατ' ανάγκην στο φασισμό, τουοποίου αποτελούν το ψυχολογικό υπόβαθρο. Γιατί,όπως είναι γνωστό, ο φασισμός δεν είναι κοινωνικό σύ-

στημα, αλλά μια ψυχοπαθολογική κατάσταση που πε-ριβάλλει ένα συγκεκριμένο κοινωνικό σύστημα, τονκαπιταλισμό. Πιστεύουμε πως από τα κείμενα πουπροηγήθηκαν έγινε αντιληπτό πως ο άκριτος εθνικι-σμός δεν είναι παρά το σπέρμα του φασισμού, σε όλεςτου τις παραλλαγές.

ΠΡΟΣΕΞΤΕ λοιπόν καλά το γράμμα ενός Αρβανίτη

από την Ελευσίνα που δημοσιεύουμε στη συνέχεια για να επισημάνετε από την αρχή μια μορφή σοβινισμού,πολύ διαφορετική ωστόσο από την κρατούσα, αλλάεξίσου καταδικαστέα μ' αυτήν παρά τα πάμπολλαιστορικά άλλοθι που θα μπορούσε να επικαλεσθεί οφίλος Ντίνος Ρούσσης. Αγαπητέ Ραφαηλίδη, είμαι Αρβανίτης και φίλος του

κινηματογράφου. Διαβάζω αρκετές φορές τα άρθρασου στο κυριακάτικο «Έθνος». (Μια φορά έτυχε και

να συζητήσουμε στην Ελευσίνα που είχες έρθει πρινμερικά χρόνια, προσκεκλημένος της τοπικής κινηματο-γραφικής λέσχης.) Διάβασα τα άρθρα σου που έγραψεςμε αφορμή το βιβλίο του Γερ. Κακλαμάνη. Έμπλεξεςκαι τους Αρβανίτες εκεί μέσα, έδειξες ότι μας συμπα-θείς. (Την έρευνα για τους Αρβανίτες εννοώ ότι δείχνεις να συμπαθείς.)

Αισθάνθηκα την ανάγκη να απαντήσω σε ένα γνωστόμου (γνωστό από τον κινηματογράφο, βέβαια) με τηνπεποίθηση ότι δε λάθεψα στην εκτίμησή μου ότι πρά-γματι υπάρχει ενδιαφέρον για μελέτη σ' αυτό το ζήτη-μα από την πλευρά σου, και όχι για «να βάλω τα πρά-γματα στη θέση τους».

143



ΒΛΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΙΔΗΣ

1 Γράφεις: «Γιατί οι Βλάχοι, οι Αρβανίτες, οι Σλάβοι,οι Πομάκοι, οι Τούρκοι, οι Αρμένιοι και οι Εβραίοι πουκατοικούν σ' αυτήν την χώρα να συνεχίζουν να αισθά-

νονται οιονεί φιλοξενούμενοι σ' έναν τόπο που είναικαι όικός τους;» Περιορίζομαι και απαντώ (δικαιωμα-τικά) για τους Αρβανίτες: Το ρήμα φιλοξενώ προϋπο θέ-τει δύο πρόσωπα, ή ομάδες προσώπων, το φιλοξενούν-το και το φιλοξενούμενο. Οι Αρβανίτες φιλοξενούμε-

νοι από ποιον φιλοξενούνται; Από τους ’ Ελληνες; Ποι-ους ’ Ελληνες; Τους αρχαίους ή τους σημερινούς; Μα, οιΑρβανίτες είναι αναπόσπαστο (και ουσιώδες) συστατι-κό του νέου Ελληνισμού. Η ειρηνική κάθοδός του ς στα νότια μέρη της ελληνικής χερσονήσου συμπίπτει (καισυντείνει) με την αρχή της δημιουργίας της ελληνικήςλαότητας. Έτσι, γίνεται απ' τα κύρια (και το πιο δυ-

ναμικό) συστατικό της. Το ομόαιμον με τους ' Ελληνες, νοούμενον ως αδιάλειπτος συνέχεια των αρχαίων ημώνπρογόνων είναι πρόβλημα που απασχολεί άλλους.

Οι αγώνες τους κατά του τούρκικου επεκτατισμού,με την πτώση της Κωνσταντινούπολης, είναι φοβεροίκαι αιματηρότατοι. Ονόματα μεγάλων ανδρών υπάρ-χουν πολλά. Η ιστορία που διδασκόμαστε στα σχολεία,σταματάει με την πτώση της Πόλης και αφήνει (σκόπι-μα) ένα τεράστιο κενό, αυτό της ιστορίας της Μεσαιω-

νικής Ελλάδας, και αρχίζει λίγο μετά την Επανάστασητου ’21. Και είναι ακριβώς σ ’ αυτό το τμήμα της Ιστο-ρίας που αρχίζει να διαμορφώνεται, μέσα από μια παν-σπερμία φυλών, η νεοελληνική λαότητα (...). Η οθωμα-

νική επικράτηση σε όλα τα Βαλκάνια ανάγκασε πολ-λούς Αρβανίτες να καταφύγουν στη Νότια Ιταλία καιτη Σικελία, όπου οι ορθόδοξοι υπάρχουν και σήμερα,διατηρώντας τη γλώσσα τους, τη θρησκεία τους, το χα-ρακτήρα τους (οι καθολικοί Αρβανίτες διαλύθηκανστην ιταλική κοινωνία, και χάσανε την ιδιαιτερότητάτους). Ερώτηση: Να αισθάνονται άραγε φιλοξενούμενοιαυτοί της ορθόδοξης νησίδας μέσα στον ωκεανό τουκαθολικισμού;

144 —




Το κομμάτι αυτό του νεοελληνισμού, που έχει καθη-μερινή γλώσσα την αρβανίτικη, έπαιξε τον κύριο ρόλοστη δημιουργία του κράτους αυτού που ζούμε σήμερααπ ό στρατιωτική και οικονομική άποψη. Γιατί λοιπόν ηπολιτική πρωτιά ανήκει σε άλλα κομμάτια; (Ο Φαλμε-ράιερ, αφού πολύ τον γουστάρετε, γράφει ότι η Ελληνι-κή Επανάσταση υπήρξε στην πραγματικότητα έργο τωνΑλβανών.) Μάλιστα, στο κράτος που προέκυψε αμέσως

μετά το ’ 21 (του Καποδίστρια και του Ό θω να) σχεδόνη πλειοψηφία των κατοίκων του μιλούσε αρβανίτικα.Και το πιο σημαντικό (ποσοτικά και ποιοτικά) κομμάτιτης άρχουσας τάξης του ήταν Αρβανίτες.

ΑΝΤΙΓΡΑΦΩ απ' το βιβλίο του Φίνλεϊ «Ιστορία τηςΕλληνικής Επανάστασης», γραμμένο στα μέσα του19ου αιώνα, τόμος Α, σελ. 45: «Σήμερα, οι Αλβανοί

έποικοι κατοικούν σ’ όλη την Αττική και τη Μεγαρίδα,εκτός α π ’ την Αθήνα και τα Μέγαρα, όπου μέρος μόνοτου πληθυσμού τους είναι Αλβανοί. Κατέχουν επίσηςτο μεγαλύτερο τμήμα της Βοιωτίας και μια μικρή περι-οχή της Λοκρίδος, κοντά στην Αταλάντη. Αλβανούς συ-

ναντά, επίσης, κανείς στη Νότια Εύβοια και στα βόρειατης νήσου Ά νδρου, σ’ ολόκληρη τη Σαλαμίνα και σεένα τμήμα της Αίγινας. Πολλοί περισσότεροι εξακολου-θούν ακόμα να είναι στην Πελοπόννησο, όπου κατέ-χουν ολόκληρη την Αργολιδοκορινθία και φτάνουν ωςτα βόρεια της Αρκαδίας και τα ανατολικά της Αχαϊας.Στη Λακωνία, είναι εγκαταστημένοι στις πλαγιές τουΤαϋγέτου, τα Βαρδούσια, που καταλήγουν στην πεδιά-δα του Ελους. Πέρα α π ’ τον Ευρώτα ποταμό, Αλβα- νούς βρίσκουμε σε μια μεγάλη έκταση γύρω απ ' τη

Μονεμβασία ως και στα νότια της Τσακωνιάς και στηβόρεια πλευρά του Κάβο Μαλιά, εκεί όπου υπάρχειολιγάριθμη εγκατάσταση Ελλήνων, στην περιοχή με τ'όνομα Βάτικα. Στα δυτικά της Πελοποννήσου εξουσιά-ζουν σημαντική ορεινή έκταση από το Λάλα ως τη βο-ρειοανατολική ακτή της Μεσσηνίας, στα νότια του Νέδοντος».

145



ΒΛΣΙΛΗΣ ΡΛΦΑ ΗΛΙΑΗϋ

Αρβανίτικο αίμα (και ως κάποια ιστορική στιγμή καιαρβανίτικη γλώσσα) υπάρχει στα νησιά Κέα, Κύθνος,Ιος, Σάμος, Ψαρά. Κάσος, Σκόπελος (Βλ. Απ. Βακαλόπουλου «Ιστορία του Νέου Ελληνισμού» τ. Β, σ. 131),καθώς και στη Ζάκυνθο, Κεφαλληνία, Ιθάκη, Λευκά-δα, Κέρκυρα, Κύπρο, (Βλ. Κ. Μπίρη «Αρβανίτες, οιΔωριείς του νεώτερου ελληνισμού», σ. 156).

ΣΗΜΕΡΑ, πέρα α π ’ αυτές τις περιοχές, Αρβανίτες

υπάρχουν στο Νομό Θεσπρωτίας. (Ά ξιο να σημειωθείο βίαιος ξεριζωμός από δω το 1945 των μουσουλμάνωνΑρβανιτών Τσιάμηδων και ο εξαναγκασμός τους να περάσουν στο Αλβανικό κράτος, αφού δεν είχαν προηγού-μενα κατορθώσει να τους στείλουν στην Τουρκία μετην ανταλλαγή των πληθυσμών: Κάθε ορθόδοξος, ' Ελ-ληνας, κά θε μουσουλμάνος, Τούρκος!!).

Επίλογος: Αν επιμένουμε στο ρήμα φιλοξενώ, οι Αρ-βανίτες είναι φιλοξενούντες. Και έτσι αισθάνονται. Εί- ναι δυνατό στην Αθήνα οι Πλακιώτες να αισθάνονταιφιλοξενούμενοι;

Υστερόγραφο: Στον κατάλογο των φιλοξενουμένωνπο υ παραθέτεις ξεχνάς τους Γύφτους Τσιγγάνους. Γι-ατί; Μήπως αυτοί είναι χειρότερα και από φιλοξενού-μενοι;

2 Γράφεις: «Διότι, για να φτιαχτεί «Ελλάδα» πρέπειπρος τούτο να υπάρχουν «' Ελληνες», το πλάσμα δηλα-δή που έβλεπαν οι φιλελεύθεροι ιστορικοί του περασμέ- νου αιώνα στις αρχαιοελληνικές σπουδές τους». Καιαφού δεν υπήρχαν τέτοιοι, έπρεπε να φτιαχτούν.

Δε φταίνε, βέβαια, μόνο οι φιλελεύθεροι ιστορικοί.Φταίνε και οι Φαναριώτες, αυτό το καρκίνωμα του

νέου Ελληνισμού. Φταίνε και οι Βαυαροί. Φταίει και οΦαλμεράιερ που είπε μερικές αλήθειες. Φταίνε και ταδάνεια. Ολοι αυτοί στράφηκαν καταπάνω στο λαό,στις δημοκρατικές και λαϊκές παραδόσεις του. Καιπρώτα απ’ όλα στράφηκαν ενάντια στη γλώσσα του(δημοτική και αρβανίτικη). Γιατί το μόνο επιχείρημαπου απόμεινε στους λογιότατους, στις περί άμεσα εκ

146




των αρχαίων θεω ρίες τους για τη γέννηση του νέου Ελ-ληνισμού, ήταν η γλώσσα. Τα αρβανίτικα κυνηγήθηκανεπίσημα και από τους ίδιους τους Αρβανίτες, αφού ένασημαντικό κομμάτι της άρχουσας τάξης ήταν Αρβανί-τες. Με την πάροδο των δεκαετιών πείστηκαν, ή εξα- ναγκάστηκαν να πειστούν (η αλήθεια είναι ότι «πεί-στηκαν») ότι πρέπει να εγκαταλείπουν τη γλώσσατους, αν θέλουν να γίνουν γνήσιοι απόγονοι των αρχαί-

ων Ελλήνων και άξιοι πολίτες του ελληνικού κράτους.Η επίθεση αυτή ήταν ολομέτωπη και σε όλα τα επίπε-δα. Άλλαξαν τα ονόματα των χωριών. ' Ετσι τα Κόκλαγίνανε Πλαταιές, τρ Παραπούγγια γίνανε Λεύκτρα, τοΜπράτσι έγινε Τανάγρα, και καυχιώνται οι δύσμοιροι,σε αντίθεση με εμάς από το Νταριμάρι που έγινε Δά-φνη, που δεν έχουμε τέτοιους ενδόξους προγόνους. Γι-

ατί, δεν πρέπει να είμαστε αυτό που είμαστε. Άλλα-ξαν, λοιπόν, τα ονόματα των τοπωνυμίων. Και οι δά-σκαλοι κυνηγούσαν τα παιδιά μη μάθουν αρβανίτικα.Οι «μορφωμένοι» Αρβανίτες, οι υπάλληλοι, οι «κυριλέδες και δοξαπατρίδες» συμβούλευαν τους συγχωρια-

νούς τους να μη μάθουν τα παιδιά τους αρβανίτικα.Απ' αυτή την «κοσμογονία» δεν μπορούσε, βέβαια,

να λείψει και η Εκκλησία μας. Αντιγράφω από το βιβλίοτου Γ.Ν. Σαχίνη «Υδραϊκή ψυχή», σελ. 39:

« Έτσι, μέχρι εδώ και λίγες δεκάδες χρόνια (1900)στα βουνά του νησιού ομιλείτο μόνο η αρβανίτικηγλώσσα, άλλη δεν εγνώριζαν, και μόνο όταν άρχισε ηακατάπαυτη καταπολέμησή της από το μητροπολίτη

Υδρας κλπ. Προκόπιο Καραμάνο σιγά σιγά επεκράτησε η ελληνική. Σήμερα, αρβανίτικα γνωρίζουν στην

Υδρα όσοι έχουν περάσει τα 75 τους χρόνια, απ'αυτούς όχι όλοι, και θεωρείται σαν γλώσσα της παλιάςΥδρας». Σημείωση: Το εθνικό έργο επετελέσθη, και η

' Υδρα άγει την οδό των πεπρωμένων της, ήτοι της ερημώσεως και της τουριστικοποιήσεως. Αμήν.

3 Γράφεις: «Γιατί δε μας δίδαξαν στο σχολείο ότι τοκράτος του Αλή Πασά ήταν ελληνικό; Οι Αλβανοί ιστο-

147



ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΙΔΗΣ

ρικοί Pollo Puto στην «Ιστορία της Αλβανίας» πολύσωστά μιλάνε για το μεγάλο αλβανικό πασαλίκι των Ιωαννίνων, για τον Αλβανό Αλή Πασά και «... τη φυλή τωνΣουλιωτών, που είχαν χριστιανική θρησκεία και αποτελούνταν από ελεύθερους βουνίσιους Αλβανούς με πο-λεμική παράδοση».

Για μένα δεν υπάρχει στις δύο θέσεις αντίθεση. Συμ-φωνώ απόλυτα με σένα και με ενθουσίασε η τόσο ρητή

σου διατύπωση.Θα μπορούσα να σου γράψω και άλλα. Όμως, τι θα

πούμε στην Ελευσίνα, όπου κατοικώ, όταν έρθεις προ-σκεκλημένος της Κινηματογραφικής Λέσχης μας για νααναλύσουμε καμιά ταινία; Οι Αρβανίτες είναι φιλόξενοιάνθρωποι και μπεσαλήδες (μπέσα: αρβανίτικη λέξη).10 Μαρτίου 1987, Ντίνος Ρούσσης.

Το παραπάνω γράμμα κείμενο του φίλου ΝτίνουΡούσση είναι πραγματικά αποκαλυπτικό. Καταρχήν γι-ατί τοποθετεί το πρόβλημα των Αρβανιτών στη σωστήτου βάση, με ενάργεια και σαφήνεια. Κι ύστερα διότιμας δίνει πολύτιμες πληροφορίες για τη δύσκολη μοίρατων Αρβανιτών σ' έναν τόπο που είναι και δικός τους,δεδομένου ότι κατοικούν σ' αυτόν α π ’ τον 14ο αιώνα,πριν καταλάβουν την Ελλάδα οι Τούρκοι. Οι Αλβανοίπροωθήθηκαν προς Νότον σε διαδοχικά κύματα, καιεγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα ειρηνικά και χωρίς νασυναντήσουν καμιά απολύτως αντίσταση απ' τους γη-γενείς, που εξαρχής τους υποδέχτηκαν σαν δικούςτους. Ο μεγάλος εποικισμός ωστόσο έγινε το 1380 ότανδύο ισχυρές φυλές Αλβανών με επικεφαλής τον ΜπούαΣπάτα και τον Πέτρο Λιόσια ήρθαν και εγκαταστάθη-

καν καταρχήν στην Αττική. Τα σημερινά τοπωνύμιαΣπάτα και Λιόσια διαιωνίζουν τη μνήμη των δύο Αλβα- νών φυλάρχων ηγετών που οδήγησαν τους πεινασμέ νους ορεσίβιους σε πιο εύφορες περιοχές.

Σήμερα, το ένα τέταρτο τουλάχιστον των Ελλήνων εί- ναι αλβανικής καταγωγής κι όποιος αμφισβητεί τησυμβολή των Αρβανιτών στο γράψιμο της νεοελληνικής




ιστορίας είναι τουλάχιστον μωρός, όταν δεν είναι είτεολικά αγράμματος, είτε υποδειγματικά κακοήθης.

ΟΜΩΣ, στο κατά τα άλλα έξοχο κείμενο του ΝτίνουΡούσση λανθάνει, εκτός α π ’ τη δίκαιη π ίκρα για τηναποσιώπηση του ρόλου των Αρβανιτών, στην οποία συ- νέβαλαν και οι ίδιοι, στις περιπτώσεις που περνούσανστην άρχουσα τάξη. Οπως πολύ σωστά τονίζει ο επ ι-στολογράφος μας, στο κείμενο λοιπόν του Ρούσση

λανθάνει ένα είδος «αρβανίτικου σοβινισμού». Είναιφανερό πως ο Ρούσσης αισθάνεται υπερήφανος που εί-

ναι Αρβανίτης. Και τούτη ακριβώς η υπερηφάνεια είναιπου μας κάνει να πιστεύουμε πως η πίκρα και ο καη-μός του Ρούσση κά που έχουν μπερδευτεί με την αρβα- νίτικη μπέσα του, που σημαίνει αξιοπρέπεια και μαζίεντιμότητα και πείσμα. Μα, φίλε Ρούσση, δεν είναι

ανάγκη να είναι κανείς Αρβανίτης για να είναι μπεσα-λής και δεν είναι μπεσαλήδες όλοι οι Αρβανίτες.Υπάρχουν και ανάμεσά σας τόσα καθαρματάκ ια και τό-σοι ψοφοδεείς, όσοι και σε οποιαδήποτε άλλη εθνότη-τα, α π ’ αυτές που συναποτελούν τους Νεοέλληνες.Αρβανίτες δεν ήταν μόνο ο Μιαούλης και η Μπουμπουλίνα, αλλά και ο Κωλέττης, αν δεν κάνω σοβαρό λά-θος. Και οι Αρβανίτες Μποτσαραίοι, μετά τη δημιουρ-γία του νέου ελληνικού κράτους, γίνανε κι αυτοί καταπιεστές και εκμεταλλευτές.

Πέραν τούτων, δεν έχει κανένα σοβαρό νόημα να αι-σθάνεται κανείς υπερήφανος διότι κάποιοι πρόγονοίτου έχουν την Α και όχι τη Β φυλετική ρίζα. Άλλωστε,όπως δεν υπάρχουν «καθαρόαιμοι» Έλληνες, έτσι δεν υπάρχουν και «καθαρόαιμοι» Αρβανίτες.

Και όπως δε δικαιολογείται η φυλετική υπερηφά- νεια για τους Έλληνες, άλλο τόσο δε δικαιολογείταικαι για τους Αρβανίτες.

(17.5.87)

149



18. Ο ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΦΑΣΙΣΜΟΣ

ΦΑΣΙΣΜΟΣ χωρίς εθνικισμό δε νοείται. Δε νοείται,επίσης, φασισμός έξω από τον καπιταλισμό. (Ο φασι-σμός δεν είναι κοινωνικό σύστημα, γιατί το κοινωνικόσύστημα στο οποίο ανήκει ο φασισμός είναι ο καπιτα-λισμός. Ο φασισμός είναι κομματικό σύστημα, τοποθε-τούμενο στο ακρότατο δεξιό μέρος του πολιτικού φά-σματος που το συνιστούν τα κόμματα εκείνα τα οποίααντιμετωπίζουν τον καπιταλισμό σαν την οριστική καιαμετακίνητη κατάληξη της κοινωνικής εξέλιξης.)

Κάθε εθνικισμός, ακόμα και ο πιο άδολος, κυοφορείτο φασισμό σαν νοοτροπία, χωρίς αυτό να σημαίνει πωςκαταλήγει κ α τ’ ανάγκην στο φασισμό. Άλλωστε, τονεθνικισμό μπορεί να τον οικειοποιηθεί και ο σοσιαλι-σμός για να εδραιώσει τη θέση του, καθώς και τα απε-λευθερωτικά κινήματα για να ενεργοποιήσουν πολιτικάτις μάζες. Ο Μαρξ δεν έπαψε να τονίζει την πολιτικήδισημία του εθνικισμού, αλλά και να υπογραμμίζει πωςκάθε μορφή εθνικισμού είναι πάντα επικίνδυνη για τασυμφέροντα των εργαζομένων έξω από τα στενά πλαί-σια του κράτους.

1 5 0




Ό π ω ς και να 'ναι, ο εθνικισμός είναι μια συναισθη-ματική κατάσταση βασισμένη σε ένα αξεδιάλυτο κράμαμύθων και ιστορικώνγεγονότων, και αποσκοπεί στο νακάνει έναν λαό να νιώθει υπέρτερος, καλύτερος καισπουδαιότερος από όλους τους άλλους. Και συνεπώςπροορισμένος να κυριαρχήσει, είτε στο ιστορικό παρόν,είτε στο ιστορικό μέλλον πάνω σε όλους τους άλλους.

Ο Λένιν συνιστά να εγκαταλείπεται ο εθνικισμός σαν

πολιτικό όπλο, όπου το προλεταριάτο καταλάβει τηνεξουσία. Αλλά οι διάδοχοί του, και κυρίως ο Στάλιν, λόγω ιστορικών συγκυριών (παγκόσμιος πόλεμος, καπι-ταλιστική περικύκλωση κτλ.) δεν μπόρεσαν να εφαρμό-σουν πάντα τη συμβουλή του Λένιν. Κι έτσι εμφανίστη-κε το παράδοξο και αντιφατικό για την εσωτερική λο-γική του μαρξισμού φαινόμενο, να υπάρχει σήμερα κι

ένα είδος «σοσιαλιστικού εθνικισμού», που δεν πρέπει να συγχέεται, ωστόσο, με το χιτλερικό «εθνικοσοσια-λισμό». (Το γεγονός, πάντως, πως ο Χίτλερ επέλεξε γιατο κόμμα του αυτόν το χαρακτηρισμό πρέπει να μαςπροβληματίσει ιδιαίτερα.)

ΣΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ της συζήτησης για τον ελληνορθό-δοξο εθνικισμό, που προκάλεσε το βιβλίο του Γερ. Κακλαμάνη «Επί της δομής του νεοελληνικού κράτους»,δημοσιεύουμε σήμερα ένα γράμμα, στο οποίο η έννοιατου εθνικισμού λειτουργεί με τρόπο τυπικότατα φασι-στικό.

Το όνομα του αποστολέα είναι οπωσδήποτε ψευδώ- νυμο. Ονομάζεται, λέει, Αχιλλέας Ιωάννου Βλαχίδης.Προφανώς, με το όνομα (Αχιλλέας) θέλει να τονίσει τοναρχαιοπρεπή «ηρωικό σοβινισμό», με το πατρώνυμο

(Ιωάννης) τη χριστιανική διάσταση του ίδιου σοβινι-σμού, ενώ με το επώνυμο (Βλαχίδης) προσπαθεί να ει-ρωνευτεί τους «μη καθαρούς ' Ελληνες».

Το γράμμα είναι ταχυδρομημένο από την Καλλιθέα,αλλά ο αποστολέας σημειώνει σαν διεύθυνσή του τοναριθμό 15 της οδού Ατρειδών (και δεύτερη ονοματολογική αναφορά στην αρχαία Ελλάδα) στον Ά γ ιο Δημή

151



ΒΛΕΙΛΗΣ ΡΛΦΛ ΗΛΙΛΗΣ

τριο (Μπραχάμι). Όμως, οδός Ατρειδών στο Μπραχάμιδεν υπάρχει. Και ο γραφικός χαρακτήρας στο φάκελοείναι διαφορετικός από αυτόν του κειμένου. Το οποίοείναι «γραφολογικά» χωρισμένο στα δύο. Το πρώτο μι-σό είναι πολύ προσεχτικά καθαρογραμμένο, και το δεύ -τερο μισό πρόχειρο και τσαπατσούλικο. ' Εχει τους λό-γους του ο επιστολογράφος που και μορφικά χωρίζειστα δύο το γράμμα του: Το πρώτο μισό είναι εξαιρετικά

ευγενικό, και λειτουγεί σαν παγίδα που σε υποχρεώνει να διαβάσεις και το δεύτερο μισό που είναι ένας εντε-λώς φρικαλέος φασιστικός λίβελος.

' Ηδη η «μορφολογία» του γράμματος καθεαυτή είναιτυπικότατα φασιστική. Κοιτάξτε τώρα και το περιεχό-μενό του, και βγάλτε τα συμπεράσματά σας, σταματών-τας την ανάγνωση του κειμένου αυτής της σελίδας,

πριν φτάσετε στα δικά μου σχόλια, που ενδέχεται νασας προκαταλάβουν. (Δημοσιεύουμε μόνο το δεύτερομισό του γράμματος, αφενός γιατί αυτό έχει ενδιαφέ-ρον για το θέμα μας, που είναι η φασιστική εκδοχή τουεθνικισμού, και αφετέρου διότι θα ήταν αδύνατο νααφιερώσουμε σ ’ αυτό το γράμμα ντοκουμέντο ολό-κληρη τη σελίδα.) «... Ο γράφων δεν είμαι Έ λλην, διότι εδιδάχτηκα ελ-

ληνική παιδεία μερικώς, αποσπασματικώς και αναγκαστικώς από το γνωστό καταπιεστικό κράτος, απ ό μόνοςδε, δεν έμαθα τίποτα, όχι γιατί δεν μου δόθηκε η ευ-καιρία, αλλά διότι δε θέλω να βάζω σκοτούρες στοκεφάλι μου. ' Ισως να είμαι βάρβαρος, υπό την ελληνικήή σανσκριτική σημασία. Βιολογικώς, προέρχομαι απόσπέρμα διαφόρων λαών, που δεν έχυσαν εντός μήτρας,

αλλά εντός σωλήνος μη εφευρεθέντος ακόμη. (Εδώ αλ-λάζει ο γραφικός χαρακτήρας και γίνεται το απότομοπέρασμα στο λίβελο.)

Παρ’ όλα αυτά φωνάζω,Ζήτω η αιωνία ΕλλάςΗ ΣΥΝΕΧΗΣ, Η ΑΘΑΝΑΤΟΣΖήτω οι Ανυπόταχτοι, οι Ελεύθεροι Έλληνες, εις

152




πείσμα των φανερών ή κρυφών ντόπιων ή ξένων αν-θελλήνων. Σημείωση: Το ΜΗ ΕΛΛΗΝ είναι αρνητικήστάση, το ΑΝΘΕΛΛΗΝ θετική, εκ της διαλεκτικής. (Οιαραιώσεις και τα κεφαλαία είναι του επιστολογράφου).

ΤΟ ΑΛΗΘΕΣ των γραφομένων μου φαίνεται και απότον τίτλο της εφημερίδας, στον οποίο γράφεται«ΕΘΝΟΣ», αποσιωπουμένου του δεύτερου όρου. Αλλά' Εθνος σκέτο δεν υπάρχει. Πιστεύω ότι εννοεί ΕΘΝΟΣ

ΣΟΒΙΕΤΙΚΟΝ, της δευτέρας λέξεως αποσιωπουμένηςγια λόγους πολιτικής σκοπιμότητας. Αυτό φαίνεται καιαπό το γεγονός ότι η εφημερίδα αυτή χρηματοδοτείταιαπό τους ΣΟΒΙΕΤΙΚΟΥΣ. Η ποιότης πάντως των με-λών αυτού του ' Εθνους φαίνεται και από το αφεντικόαυτής της εφημερίδος, όστις είναι απλούν αργυρώνητοσκεύος, και από το γνωστό στοιχειό (αρραβωνιαστικιά

του Φρανκεστάιν) που το υποστήριξε σε γνωστή περί-πτωση. Ο μεγάλος αριθμός αναγνωστών της εν λόγωεφημερίδας δε σημαίνει τίποτα, καθότι «ουκ εν τωπολλώ το ευ».

Γνωρίζω πως ο καλύτερος τρόπος να πείθεις είναι ηευγένεια και η διαλλακτικότης, αλλά προς τα μέλη αυ-τού του ' Εθνους, κύριε ' Ελληνα Ραφαηλίδη, το να φα ι- νόμαστε και καμιά φορά αδιάλλακτοι δεν πειράζει, κα-θότι είναι Λάχανα, και τη γνώμη τους φυσικά τηνέχουμε χεσμένη. Εξάλλου, παρά τα απατηλά φαινόμενακαι την πρόσκαιρο του δύναμη, το Έθνος των Σοβιε-τικών δεν έχει μέλλον (μη σας επηρεάζουν οι μεγάλοιστρατοί που διαθέτει, ούτε ότι αυτή τη στιγμή είναι τομεγαλύτερο και ισχυρότερο κράτος της Γης), γιατί μετα απατηλά τεχνάσματά του (π.χ. ειρήνη σκέτη, χωρίς

ελευθερία νοούμενη, είναι ειρηνική υποταγή: ΞέρξειοςΕιρήνη), προκαλεί την θείαν δίκην των Μεγάλων Θεώντου Ολύμπου, και δεν έχει να αντιτάξει σ’ αυτούς τίπο-τα άλλο παρά μόνο τους μικρούς δικούς του θεού ς (άλ-λη απάτη: ενώ έχει θεούς, ισχυρίζεται πως είναι άθεο,ενώ ταυτόχρονα δεν είναι ανεξίθρησκον).

Έ χω μια μικρή επιφύλαξη για το αν είστε Έλλην,

153



ίΗ £

κύριε Ραφαηλίδη, γιατί ως 'Ελλην, ευρεθείς εν μέσωβαρβάρων και συνταυτισθείς μ' αυτούς θα έπρεπε ναείχατε συμπεριφοράν ομοίαν του Εφιάλτου. Εσείς όμωςομοιάζετε περισσότερο προς τον Κουίσλινγκ. και γ ι’αυτό αναρωτιέμαι: Μήπως είστε Νορβηγός, κύριε Ρα-φαηλίδη;

Εάν είστε Νορβηγός, δηλαδή μέλος εθνότητας μη υποταγείσης ποτέ στο αισχρό ελληνικό κράτος, τότε θαήταν καλύτερο να αποπο ιηθείτε τον τίτλο του ' Ελληνοςκαι να αυταποκληθείτε ΑΝΘΕΛΛΗΝ. Είναι τίτλος πε-ρισσότερο αξιοπρεπής και ακίνδυνος. Μεγάλα πρόσω-πα υπήρξαν Ανθέλληνες, όπως ο Βίσμαρκ και άλλοι.Δεν είναι λοιπόν καθόλου ευκαταφρόνητος τίτλος.

Μπορούμε όμως να δεχτούμε ότι το ΑΝΤΙ ταυτίζεταιμε το ΦΙΛΕ, οπότε μπορείτε να ονομαστείτε ΦΙΛΕΛΛΗΝ όπως ο Φαλμεράιερ. Σ ’ αυτό όμως έχω μια μικρήδυσκολία: Πώς θα αποκληθεί ο ΒΥΡΩΝ: Γνωρίζω, βέ-βαια, ότι Ο ΒΥΡΩΝ υπήρξε φεουδαρχικό ρομαντικόκατάλοιπο, τσανάκι της μπουρζουαζίας και δη της λονδρέζικης, αλλά επειδή είναι δύσκολο κάθε φορά πουτον αναφέρω να τον προσδιορίζω και περιγραφικώς,πρέπει να βρεθεί λέξη.

Προτείνω, λοιπόν, να μην ταυτίσουμε το ΑΝΤΙ με τοΦΙΛΕ, αλλά να κάνουμε μια παραδοχή και να πούμε ότιόποιος μοιάζει με το ΒΥΡΩΝ θα ονομάζεται ΑΝΘΕΛ-ΛΗΝ, και όποιος με το Φαλμεράιερ, ΦΙΛΕΛΛΗΝ. Εάνδεχτείτε εσείς την παραπάνω παραδοχή, τότε και εγώμπορώ να δεχτώ ότι είστε ΦΙΛΕΛΛΗΝ. (Γνωρίζω, βέ-βαια, πόσο μεγάλη σκασίλα έχετε για το τι θα δεχτώ

εγώ.)Ξέρω ότι απευθύνεστε σε ένα ορισμένο κοινό για να

το προσελκύσετε στις τάξεις του ' Εθνους, του οποίουείστε υπηρέτης, και της θρησκείας του. Στο σκοπό σαςόμως ελπίζω να αντισταθούν αποτελεσματικά τα λίγαΕλληνικά κολλυβογράμματα, τα οποία τόσο περιφρο-

νητικά αναφέρετε στα άρθρα σας.

154




Προσέξατε, όμως. Μπορεί να συμβεί και το εξής:τους καρπούς της προπαγάνδας σας να μην τους δρέψει το ΣΟΒΙΕΤΙΚΟ ΕΘΝΟΣ αλλά το ΤΟΥΡΚΙΚΟ, πουέχει κάποιες αντιθέσεις με το ΣΟΒΙΕΤΙΚΟ. Βέβαια, πι-θανόν αυτό να μη σας πειράζει. Τότε, όμως, μπορώ ναβγάλω ένα ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: μήπως είστε ΦΙΛΟΤΟΥΡΚΟΣ, ΚΡΥΠΤΟΤΟΥΡΚΟΣ, ή, γιατί όχι, και ΤΟΥΡΚΟΣ;Αν είστε ΤΟΥΡΚΟΣ, δεν είστε ο οποιοσδήποτε ΤΟΥΡ-

ΚΟΣ, είστε οπαδός του ΕΒΡΕΝ, και επομένως ΦΑΣΙ-ΣΤΑΣ, γιατί λανσάρετε ιδέες που εξυπηρετούν τατουρκικά συμφέροντα, όπως: το ΒΥΖΑΝΤΙΟΝ πλήρωςξένο προς τους ΕΛΛΗΝΕΣ. Βέβαια, κάτι τέτοιο δεντολμούν να το ισχυριστούν ούτε οι Τούρκοι ξεναγοί,που έτυχε να τους ακούσω στην αρχαία ΕΦΕΣΟ, καιπροσπαθούν έξυπνα να αποφεύγουν να λένε ψέμματα,

γιατί οι άνθρωποι έχουν κάποια τιμιότητα, την οποίαδεν έχετε. Άρα είστε ΑΤΙΜΟΣ, ή έστω ΦΘΗΝΟΣ. Τοκύριος δεν σας πάει, ο τίτλος σας είναι ΦΘΗΝΟΣ. Σαςχαιρετώ, φτηνέ Ραφαηλίδη, Αχιλλέας Βλαχίδης του Ιωάννου. Υ.Γ. Φθηνέ Ραφαηλίδη, είστε ξεπερασμένος γιατην εποχή μας, πιστέψτε με. Αναμασάτε μασημένα λό-για, κι αυτά ημιμαθώς.

ΓΙΝΕΤΑΙ φανερό από το παραπάνω κείμενο πως οεπιστολογράφος δε στερείται εξυπνάδας, και ότι μπο-ρεί να παίζει με τις έννοιες οι οποίες, ωστόσο, είναιπαντελώς κενές περιεχομένου, λόγω αμαθείας. (Τη σω-ρεία ορθογραφικών λαθών την έχω διορθώσει εγώ.' Ομως τα συντακτικά λάθη είναι ελάχιστα, κι αυτό εί-

ναι ένα ακόμα τεκμήριο πως ο επιστολογράφος δεστερείται εξυπνάδας: το σημαντικό σε μια έξυπνη άρ-

θρωση του λόγου είναι το συντακτικό και όχι η γραμ-ματική.)

Αν τον αποκαλούσε κανείς «φασίστα» τον κ. Βλαχίδη, είναι βέβαιο πως θα του έκανε μήνυση: Σήμερασχεδόν κανείς φασίστας δεν αποδέχεται τον βεβαρημέ- νο χαρακτηρισμό, κι αυτό επιτρέπει στο φασισμό νααναπαράγεται «εν πλήρει ιστορική αθωότητι». Το ξα

155



ΒΛΣΙΛΗΕ ΡΑΦΑΗΛ ΙΔΗΣ

ναλέμε, ο φασισμός δεν είναι ούτε κοινωνικό σύστημα(ανήκει στον καπιταλισμό) ούτε σαφώς περιχαρακωμέ-

νη ιδεολογία. Η μόνη ιδεολογία που γνωρίζει ο φασι-σμός είναι ο άκριτος και άκρατος εθνικισμός, η φανα-τική πίστη στην αξία της ράτσας στην οποία ανήκει κα- νείς, μιας ράτσας προορισμένης από τη Μοίρα να μεγα-λουργήσει.

Δημιουργοί του φασισμού, νοούμενου σαν νοοτροπία

καθοδηγημένη από έναν ανασφαλή ψυχισμό, που ανα-ζητεί προστασία μέσα σε ένα ακαθορίστου συστάσεωςκοινωνικό μόρφωμα που λέγεται έθνος, είναι οι Εβραί-οι, με το περίφημο βιβλικό δόγμα για τον «περιούσιολαό» δηλαδή την επιλογή από το Θεό του εβραϊκού λα-ού για την εφαρμογή των θεϊκών του σχεδίων.

Στην πραγματικότητα, ωστόσο, οι Εβραίοι σαν λαός

δε φταίνε καθόλου για το δόγμα του «περιούσιου»που κυοφορεί τον εθνικισμό και δ ι’ αυτού το φασι-σμό. Ο μονοθεϊσμός έχει ανάγκη από έναν «μονολαϊκισμό», όπως θα μπορούσαμε να πούμε αδόκιμα, προκειμένου να χαρακτηρίσουμε την απαίτηση του μονο-θεϊσμού για μια εκλεκτική σχέση των πιστών με ένανκαι μόνο Θεό: Ό σ ο ι πιστεύουν σ' αυτόν το θεό και όχισε κάποιον άλλο «κατώτερο», αποχτούν εξ ορισμούπρονόμια λόγω της ανωτερότητας του Θεού.

ΔΙΑΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΜΕ την άποψη πως ο καπιταλι-σμός δυσκολεύτηκε πολύ να ριζώσει σε περιοχές τηςΓης που δεν τις προετοίμασε κατάλληλα ο μονοθεϊ-σμός, όπως η Ινδία, η Κίνα, η Ιαπωνία, το Μεξικό και οιπερισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής, όπου οι' Ιντιος δεν εξοντώθηκαν απ ό τους καταχτητές (όπως

στις Η ΠΑ) και συνεχίζουν να αποτελούν την πλειοψηφία του λαού (Μεξικό, Βολιβία, Περού). Για να ριζώσειο καπιταλισμός σ' αυτές τις περιοχές της Γης κατέφυ-γε είτε σε μια πολύ ισχυρή κεντρική εξουσία, είτε σεμια αλυσίδα δικτατόρων.

Ο μωσαϊκός μονοθεϊσμός με άλλα λόγια δεν έχει πιαανάγκη από έναν πανίσχυρο Θεό Άρχοντα όπως ο

1 5 6




Φαραώ, γιατί διαθέτει ένα πανίσχυρο Θεό, που δενμπορεί να γίνει παίγνιο των πιστών όπω ς ο ταλαίπωροςΔίας, ούτε δέχεται να μοιραστεί την εξουσία με άλλουςένδεκα. (Κανείς ποτέ δε θα μπορούσε να φανταστείτην Αθηναϊκή Δημοκρατία υπό μονοθεϊστικό θρησκευ-τικό κράτος.)

Τα «κυβερνητικά» συστήματα που ισχύουν στον ου-ρανό, είναι ανάκλαση των κυβερνητικών και κοινωνι-

κών συστημάτων που ισχύουν στη Γη. Συνεπώς, οι«περιούσιοι λαοί» και ο άκρατος μονοθεϊσμός δενμπορεί να έχουν θέση σε μια παγκόσμια δημοκρατικήκοινωνία, στην οποία κανένας λαός δεν ήταν δυνατό ναέχει κανένα ξεχωριστό προνόμιο, έναντι ενός άλλου«κατώτερου» λαού.

Η τραγική ειρωνεία είναι πως ο Χίτλερ εξόντωσε τον

«περιούσιο λαό» χρίοντας περιούσιο το γερμανικό λαό.Βλέπετε, δύο περιούσιοι λαοίσ' αυτό τον κόσμο δεχωρούν. Πόσο μάλλον τρεις, ή χίλιοι τρεις, όσοι και οιεπιμερισμένοι κατά γεωγραφικές περιοχές εθνικισμοί.

Είδατε την αγωνία που διακατέχει τον επιστολογρά-φο καθώς προσπαθεί να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα,στραπατσάροντας με έναν τραγικό τρόπο την ίδια τουτην εξυπνάδα. Καθώς του λείπουν και τα επιχειρήματακαι η ψυχραιμία, καταφεύγει στο τέλος στην ηθικολο-γία: Με χαρακτηρίζει ανέντιμο, γιατί δεν ξέρει πώς αλ-λιώς να με χαρακτηρίσει. Το ίδιο θα έκαμνε κάθε «συ- νεπής» φασίστας που θα ένιωθε να απειλείται το κα-ταφύγιο της εθνικοφροσύνης το δεύτερο σε κοινωνι-κή σημασία καταφύγιο των φοβισμένων, μετά το Θεό.(Βλέπε επί του θέματος και το σπουδαίο έργο του Βίλχελμ Ράιχ «Η μαζική ψυχολογία του φασισμού», μετά-φραση Ηρώ Λάμπρου, έκδοση Μπουκουμάνη). Χωρίςτην επικουρία της ψυχανάλυσης, ο φασισμός νοούμε- νος σαν φαινόμενο κοινωνικής ψυχοπαθολογίας, είναιαδύνατο να ερμηνευτεί με επάρκεια.

(24.5.87)

157



ΒΛΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΙΔΗΣ

πη τους για την πατρίδα, παρά για την προδοσία τηςπατρίδας. Πιστεύουμε πως οι Απριλιανοί αγαπούσαν μετέτοιο ηλίθιο πάθο ς την πατρίδα πο υ να μην έχουν συ- νείδηση πως την καταστρέφουν, όπως περίπ ου και οερωτευμένος που σκοτώνει την αγαπημένη του.

Άλλωστε, ξέρουμε και απ' τον κυρίως ειπείν έρωταπως μπορεί κανείς να προδώσει τον ή την αγαπημένηαπό έρωτα και μόνο. Λοιπόν, είναι ανόητο να προσά-

πτουμε στους χουντικούς έλλειψη αγάπης για την πα-τρίδα, ίσα ίσα για να δικαιολογήσουμε τη δική μαςμορφή σοβινισμού. Το «βυθίσατε το Χόρα» π.χ., δεν εί-

ναι λιγότερο ανόητο α π ' το «πνίξατε την Ελλάδα σφίγ-γοντας την από αγάπη έως θανάτου». Και για να μηβρεθεί κάποιος, κατά τον νου ελλιποβαρής, και μουπροσάψει τη μομφή του φιλοχουντικού, σπεύδω να δη-

λώσω, εν πλήρει επιγνώσει του εγωισμού μου και τηςέλλειψης μετριοφροσύνης, που δεν τις θεωρώ αρετές,αλλά τρόπους να κρύβεται κανείς από δειλία μέσα σταστάνταρτ του συμπεριφορικού μέσου όρου, πώς αγω- νίστηκα ενάντια στη χούντα, από την πρώτη ακριβώςμέρα, χωρίς να περιμένω τους κομμουνιστές να «βγά-λουν το φίδι απ' την τρύπα», κατά την καιροσκοπικήτακτική των αστών, που έγιναν αντιστασιακοί όταν «εί-δαν και απόειδαν» και ίσα ίσα για να σώσουν την τιμήτους, που δεν καταφέραμε να τους τη σώσουμε πα-ρεμπιπτόντως εμείς. Τον Οκτώβρη του 1967 βρέθηκαστην Μπουμπουλίνας, όπου γνώρισα το σοβινισμό ενπλήρει δράσει, και συμπλήρωσα τις αντισοβινιστικές«σπουδές» μου στις φυλακές Αβέρωφ και Αίγινας.)

Διαβάστε τώρα το γράμμα ενός ειλικρινά... ερωτευμέ-

νου με την πατρίδα, που ως ειλικρινά ερωτευμένος μι-σεί θανάσιμα τους... αντεραστές του. (Προφανώς κα τά-λαβε πως κι εγώ αγαπώ την πατρίδα, αλλά όχι ως ερω-τευμένος μέχρι παραφροσύνης', κι αυτό διότι φυλάωτον έρωτα για πιο... λογικές χρήσεις. Δηλαδή δεν τον«μετουσιώνω», όπως λέμε στο φροϊδισμό.) Λέγεται Γε-ώργιος Μιχαλοδημητράκης (Αγίου Ιωάννου Καρέα 55),

160




και υποθέτουμε, χωρίς να είμαστε βέβαιοι (θα χαρούμεαν μας το επιβεβαιώσει ο ίδιος) πως είναι απόστρατοςαξιωματικός, αλλά όχι και κατ' ανάγκην χουντικός. (Σεκαμιά περίπτωση δε θα θέλαμε να του προσάψουμετη μομφή του χουντικού.)

ΑΝ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ απόστρατος, σίγουρα έχει μια κάποια συναισθηματική σχέση με το στρατό. Γιατί πιστεύ-ουμε πως τόσο το «στιλ αναφοράς» του γράμματος,

όσο και το περιεχόμενό του, μόνο με στρατιωτικό ήστρατιωτικόφρονα θα μπορούσαν να έχουν σχέση.(Άλλη μια φορά σας παρακαλουμε. κ. Μιχαλοδημητράκη να επιβεβαιώσετε ή να διαψεύσετε τις εικασίες μας,γιατί ενδέχεται να οδηγηθούμε σε λανθασμένη κωδι-κοποίηση των παραλλαγών σοβινισμού που επιχειρού-με, μ ’ αφορμή τα ερεθίσματα που πήραμε από το βι-

βλίο του Γεράσιμου Κακλαμάνη «Επί της δομής του νεοελληνικού κράτους».) Ιδού, λοιπόν, το υπερπατριωτικό γράμμα με το οποίο κατηγορούμαι, περίπου επίεσχάτη προδοσία. (Να πώ ς πάει κανείς κατά λάθος στοεκτελεστικό απόσπασμα, όταν τα συναισθήματα εμπλέ-κονται στον πατριωτισμό μέχρι θανάτου.) Κύριε Διευθυντά,

Στο τεύχος της εφημερίδας σας (παραλείπω το «έγ-κριτης» σκοπίμως και η εξήγηση θα ακολουθήσει στοτέλος της επιστολής) της Κυριακής 29 Μαρτίου 1987δημοσιεύετε άρθρο του Βασίλη Ραφαηλίδη (ασφαλώςεξελληνισθέν όνομα) με τον τίτλο «Ο φόβος κάνει τονεθνικόφρονα». Με το άρθρο αυτό υποστηρίζει ότι:

α. Δεν υπήρξε Ελληνική επανάσταση του 1821. (Σ.σ.Στην αρχή έγραψε 1921 και το διόρθωσε. Πρόκειται για

λάθος πολύ τυπικό για ανθρώπους που πιστεύουνπως... επανάσταση να'ναι, κι ό,τι να'ναι.) Η επανά-σταση ήταν απλώς συνέχεια της... Μωαμεθανικής τουΑλή Πασά.

β. Δεν υπάρχει Ελληνική Εθνότης. Οι κάτοικοι αυτήςτης χώρας είναι βεβαίως εξελληνισθέντες Αρβανίτες,Βλάχοι, Εβραίοι, Αρμένιοι και κυρίως Σλάβοι.

161



ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΙΔΗΣ

γ. Οι αποκαλούμενοι σήμερα «' Ελληνες» σε σχέση μεάλλους πολιτισμένους λαούς (τουρίστες που κατακλύ-ζουν το Σύνταγμα) είναι περίπου υπάνθρωποι (κρυψίονοες, καιροσκόποι, δόλιοι, απατεωνίσκοι, κοψομεσια-σμένοι, κωλοσφογγάριοι, αναξιοπρεπείς).

δ. Το Ελληνικό κράτος είναι ένα κράτος «δύσμορ-φο», αναξιόπιστο, τραμπούκικο, χωροφυλακίστικο,ασφαλίτικο, μαυραγορίτικο, ρουσφετοκρατούμενο, κουμπάρο

κρατούμενο, ρουφιανοκρατούμενο, καχύποπτο, μίζε-ρο, ελεεινό και τρισάθλιο.

ε. Δυστυχώς μετά την επανάσταση του ’21 δε δημιουργήθηκαν στην περιοχή πολλά ανεξάρτητα κράτη,όπως θα έπρεπε (δηλαδή, Πελοποννήσιοι, Βλάχοι,Ρουμελιώτες, Αρβανίτες, κ.λ.π.) ανάλογα με τις «εθνό-τητες», αλλά ένα εθνικό Κράτο, επειδή έτσι ήθελαν οι

ξένοι.ΔΙΕΡΩΤΩΜΑΙ πώς εσείς, ως Διευθυντής της Εφημε-ρίδας δεχτήκατε να δημοσιεύσετε το εμετικό αυτό άρ-θρο, διερωτώμαι πώς βρέθηκε ' Ελλην στοιχειοθέτης ναδεχτεί να το στοιχειοθετήσει και ' Ελλην σκιτσογράφος να δεχτεί να το διακοσμήσει. Αν η απάντησή σας είναιπω ς η εφημερίδα δεν έχει ευθύνη για ότι εμέσει ο κύρι-ος Ραφαηλίδης ως «ελεύθερος» αρθρογράφος με τοπρόσχημα της ελεύθερης διακίνησης ιδεών, θα ήθελα να σας υπενθυμίσω, ότι στο παρελθόν έχω αποστείλειδύο απαντητικά άρθρα που εκάλυπταν την περίοδοτου κυρίου Ραφαηλίδη κατά την οποία ασχολείτο μετην καθύβρισιν των ενόπλων δυνάμεων, τα οποία ΔΕΝΔΗΜΟΣΙΕΥΣΑΤΕ. Αυτή είναι η αντίληψή σας για τηνελεύθερη διακίνηση ιδεών;

Το άρθρο του κυρίου Ραφαηλίδη στο οποίο αναφέρομαι δημοσιεύτηκε την 29 Μαρτίου, δηλαδή όταν ταστρατευμένα νιάτα της Ελλάδας όδευαν προς τον' Εβρο και τα νησιά για την υπεράσπιση της Πατρίδας.Και πράγματι διερωτάται κανείς πώ ς επιβιώνει σ ’ αυτότο «τραμπούκικο και χωροφυλακίστικο κράτος» ο ενλόγω κύριος Ραφαηλίδης. Φαίνεται ότι μάλλον θα οφεί

162




λεται στο γεγονός ότι οι Εισαγγελείς είναι υπεραπασχολημένοι. Ελπίζω να είναι η τελευταία φορά που παρα-χωρείτε τις στήλες της εφημερίδας σας στον απερίγρα-πτο αυτό κύριο για να αποπατεί πάνω στα όσια και ταιερά ενός λαού, που τόσο στην παλιότερη όσο και στηνπρόσφατη ιστορία του έχει προσφέρει τόσα στην αν-θρωπότητα.

Βέβαια, ο ίδιος λαός γέννησε έναν Εφιάλτη, γιατί να

μη γεννήσει και ένα Ραφαηλίδη; Σεις όμως Κύριε Διευθυντά της Εφημερίδας είστε αμέτοχος; Γεώργιος Μιχαλοδημητράκης, Οδός Αγίου Ιωάννου Καρέα 55. Το παραπάνω γράμμα δεν ταχυδρομήθηκε, αλλά το

έφερε στο θυρωρείο της εφημερίδας ο ίδιος ή κάποιοςδικός του. Ύστερα από δύο ανεπιτυχείς απόπειρες νασώσει και το «' Εθνος» και το έθνος από τον τρομερόεφιάλτη, που όχι μόνο πρέπει να απολυθεί απο' τηνεφημερίδα αλλά και να εκτελεστεί επί τόπου καθώςαρμόζει σε Εφιάλτες (και εφιάλτες), ο κ. Μιχαλοδημητράκης εκστρατεύει στη Μεταμόρφωση Χαλανδρίουκαι με μια έφοδο αστραπιαία ως καταδρομέας πετάειτη «βόμβα» του εντός της φωλιάς του θηρίου, με τηνελπίδα πως αυτή τη φορά θα το εξοντώσει, και θα σώ-σει το έθνος. (Προσέξατε πως ο επιστολογράφος γρά-φει με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα της λέξης κάθε έν- νοιας για την οποία νιώθει σεβασμό, όπως Πατρίδα, Έ θνος, Κύριε, Εφημερίδα, Ελληνικός κτλ.; Αφού δενκάνει ορθογραφικά λάθη, τα παραπάνω λάθη είναι τάξεως... μεταφυσικής!!)

Εκτός α π ’ την ευθεία παραίνεση προς το διευθυντή να με απολύσει πάραυτα και χωρίς χρονοτριβές, δεδομέ-

νου ότι οι καιροί ε ίναι χαλεποί και ο εχθρός παραμονεύ-ει, ο καλός πατριώτης θλίβεται διότι οι Εισαγγελείς εί- ναι υπεραπασχολημένοι. Πράγμα για το οποίο, δυστυ-χώς κ. Μιχαλοδημητράκη, φταίνε και κάποιοι άλλοι υπερπατριώτες απόστρατοι στρατιωτικοί, που αφούπολλάκις έσωσαν στρατιωτικά την πατρίδα στο παρελ-θόν (η 21η Απριλίου ήταν η τελευταία) τώρα προσπα-

1 6 3



ΒΑ ΪΙΛΗ Ε ΡΑΦΑΗΛ ΙΛΗΣ

θούν να τη σώσουν και δικαστικά, φορτώνοντας τουςΕισαγγελείς με παραπανίσια δουλειά. (Βλέπε και τιςμηνύσεις των στρατηγών για τα αντιμιλιταριστικά κεί-μενα, που κι αυτά τα «λογόκρινε» έγκαιρα ο κ. Μιχαλοδημητράκης).

Το κυρίως κείμενο με τα πέντε σαφώς διακεκριμέ- να «άρθρα» του, που θυμίζουν κώδικα στρατιωτικήςδικαιοσύνης καταλήγει σε μια σαφέστατη διαταγή:

Εξοντώστε τον προδότη χωρίς πολλές κουβέντες και μεσυνοπτική διαδικασία! Ο κ. Μιχαλοδημητράκης δεφρόντισε να πληροφορηθεί πω ς οι εφημερίδες δεν είναιστρατοδικεία και οι δημοσιογράφοι δεν είναι στρατιώ-τες, κυρίως εκείνοι που είναι έτσι κι αλλιώς αστράτευ-τοι και αρνούνται να υποταχτούν σ' οποιαδήποτε εν-τολή, εκτός από κείνη που επιτάσσει το ήθος και η λο

γική.ΑΛΛΑ, ας σοβαρευτούμε λιγάκι, παρά την αστειότη-τα της περίπτωσης. Λοιπόν, αγαπητέ μου κύριε, το υ π ’αριθμ. α' εδάφιο του «εξωδίκου» σας είναι αποκύηματης φαντασίας σας και δεν υπάρχει στο κείμενό μας.Επίσης, αποκύημα του φλογισμένου α π ' την αγάπη γιατην πατρίδα κεφαλιού σας είναι και το εδάφιο β' τουιδίου εξωδίκου που καλά κάνατε και δεν το στείλατε μετο δικαστικό κλητήρα. Σας συγχαίρουμε λοιπόν για τογεγονός πως πριν καταφύγετε στη δικαιοσύνη επιχειρή-σατε να προσφύγετε σε μια οιονεί αυτοδικία, ως μονο-μάχος.

Εμείς δεν είπαμε πως δεν υπάρχει ελληνική εθνότη-τα. Είπαμε μόνο πως υπάρχουν κι άλλες, που δεινοπάθησαν από μιαν ανόητη ιδεολογία, η οποία συνίστατο

ακριβώς στην άρνηση του ιστορικού μεγαλείου του Ελ-ληνισμού επειδή έτσι απαιτούσαν οι ανάγκες ενός κρα-τιδίου. Ό μω ς, και παρά την μη κατανόηση από μέρουςσας των γραφομένων μας, θα έπρεπε να μας εξηγήσετετους λόγους που σας κάνουν να πιστεύετε πως το ση-μερινό ελληνικό κράτος είναι το καλύτερο στον κόσμο.Εμείς δεν το αποδεχόμαστε τούτο το κράτος τέτοιο

164




που είναι, γιατί πιστεύουμε πω ς θα μπορούσε να είναικαλύτερο και πρέπει να γίνει καλύτερο.

Αποκαλούμε το σύγχρονο ελληνικό κράτος, κράτοςδύσμορφο, μεταξύ άλλων, και διότι διαθέτει μια Ανώ- νυμη Εταιρεία Δολοφονιών, μερικές χιλιάδες Γούκουςκαι μια στρατιά κλεπτών του δημοσίου χρήματος. Τοαντίθετο του «δύσμορφος» είναι «εύμορφος» (κοινώςόμορφος). Εσείς γιατί πιστεύετε πως είναι «εύμορφο»

το κράτος μας; ' Ισως διότι δε ζείτε στην Ελλάδα, αλλάστην ιδεατή Ελλάδα των μεγάλων μύθων για νήπια και νηπίους. Εμείς όμως δε θα καταφύγουμε ποτέ στηνπαρηγοριά των μύθων για να ξεφύγουμε υστερικά α π ’τη σκληρή πραγματικότητα που όζει. Η Ελλάδα δε θαζήσει γιατί εσείς φωνάζετε «ζήτω» αλλά γιατί εμείς φω- νάζουμε πως πρέπει να καθαρίσει α π ’ τη βρωμιά που

την πνίγει. Το νεοελληνικό κράτος παραμένει δύσμορ-φο εξαιτίας και της δικής σας νοοτροπίας, ελπίζω να τοκαταλάβετε κάποτε. Βάλτε, λοιπόν, φρένο στα συναισθήματά σας και ενεργοποιήστε τη λογική, που σίγου-ρα διαθέτετε. Αλλά την έχετε προς το παρόν πλακωμέ- νη κάτω από βαριά στρώματα σοβινισμού του στρατώ- να.

ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ' Ελληνες, αγαπητέ μου κύριε, όταν έδι- ναν τις ασπίδες στους γιούς τους, τους έλεγαν, χωρίςμελοδραματισμούς και ποιητικές εξάρσεις αυτό πουέπρεπε να τους πουν: «ή ταν, ή επί τας». Γιατί δεχρειάζονται ποιητικές εξάρσεις όταν πρόκειται να κά-

νει κανείς το χρέος του. Άλλωστε, οι αρχαίοι ' Ελληνεςγνώριζαν πως χρέος του στρατού είναι να εκτελεί τιςεντολές της κοινωνίας. Και μη σας ξενίσει το παράδει-

γμα: Αν η σημερινή ελληνική κοινωνία αποφασίσει πωςη Ελλάδα πρέπει να «ξεπουληθεί» για λόγους X, τρε-λούς ή γνωστικούς αδιάφορο, κανείς αυτόκλητος «σωτήρας» δε θα μπορούσε να αναιρέσει μιαν απόφασηπαρμένη με απόλυτη πλειοψηφία. Οι στρατοί δεν έχουνσκοπούς κα θ’ εαυτούς, όπως ο Θεός. Ο στρατός υπ η-ρετεί την κοινωνία και η κοινωνία αποφασίζει κατά

165



ΒΛΣΙΛΗΣ klAHE

πλειοψηφία. (Γνωρίζετε τι σημαίνει πλειοψηφία; Αν εί-στε όντως στρατιωτικός, όπως υποπτεύομαι, ασφαλώςδεν το γνωρίζετε.)

Άλλωστε, σύμφωνα με το ισχύον Σύνταγμα η «υπε-ράσπιση» και η «εδαφική ακεραιότητα» της πατρίδαςείναι έργο και μέριμνα ολόκληρου του λαού, και όχι του«εκτελεστικού τμήματος» της κοινωνίας, που λέγεταιστρατός. Να είσαστε βέβαιος πως και εμείς θα υπερα-σπιστούμε την πατρίδα μας, αν χρειαστεί, θέλουμε δεθέλουμε, εφόσον έτσι αποφάσισε η κοινωνία στηνοποία ανήκουμε και όχι ο κάθε βλακέντιος δικτάτο-ρας, που στρίμωξε μια κοτζάμ πατρίδα στην κούφιακρανιακή του κάψα. Αυτά, και σ' άλλα με υγεία, εφό-σον, βέβαια, δεν επέμβει ο Εισαγγελέας κατά την επι-θυμ ία σας. ' Οσο για το διευθυντή της εφημερίδας, σας

βεβαιώ πω ς έχει μυαλό δυστυχώς για σας.

(31.5.87)

- 1 66-




συγκεκριμένων κοινωνικών αναγκών και αλλάζουνόταν αλλάξουν οι συνθήκες. Βέβαια, τίποτα δεν απο-κλείει μιαν επαναφορά του Δωδεκάθεου ύστερα απότρεις χιλιάδες χρόνια, αλλά προς το παρόν ο χριστιανι-σμός και οι άλλες ζωντανές θρησκείες συνεχίζουν ναείναι ζωντανές και να παίζουν το ρόλο τους.

Ο Νίτσε, όταν βροντοφωνούσε εκείνο το τρομερό «οΘεός πέθανε» εννοούσε ότι πέθανε και ο Δίας που τό-

σο αγαπούσε. Και για την κενή θέση του πεθαμένουΘεού δεν πρότεινε έναν άλλο πεθαμένο Θεό, αλλά τοΖωροάστρη (Ζαρατούστρα), που δεν ήταν Θεός αλλάιδρυτής μιας περίεργης θρησκείας χωρίς Θεό, που πρ έ-σβευε την αυτοθεοποίηση του ανθρώπου. (« Γίνε Θεόςτου εαυτού σου», λέει ο Νίτσε).

ΑΣ δούμε, λοιπόν, πως αντιλαμβάνονται μερικοί Νε-

οέλληνες τον εθνικισμό ξεκομμένα και ερήμην του χρι-στιανισμού, υπενθυμίζοντας με την ευκαιρία πως και οΧίτλερ δεν είχε σε εκτίμηση το χριστιανισμό κι αυτόςήταν ο κύριος λόγος που ο κατεξοχήν βάρβαρος τουαιώνα μας οικειοποιήθηκε με τόση ευκολία τα δόγματατου Νίτσε, η σκέψη του οποίου κακοποιήθηκε βάναυ-σα από το ναζιστικό καθεστώς.

Βλέπετε, το συνηθίζουν πολύ οι νάνοι να γελοιοποι-ούν τους γίγαντες. Προσοχή, λοιπόν. Ανάμεικτος (μεκάποια θρησκεία) ή σκέτος, ο εθνικισμός είναι το ίδιοεπικίνδυνος.

Θα λέγαμε μάλιστα πως σκέτος είναι ακόμα πιο επι-κίνδυνος, όπως απέδειξαν μεταξύ άλλων τα κρεματόριατου Άουσβ ιτς, της Τρεμπλίνα και του Μαουτχάουζεν.

Ο «φόβος του Θεού» δεν κάνει τους ανθρώπους κα-λύτερους. Τους εξαναγκάζει όμως να φαίνονται καλύ-τεροι και να φέρονται καλύτερα, από τη στιγμή που'δεν είναι σε θέση στη θέση του φόβου να βάλουν τηνελεύθερη βούληση, όπως ζητάει ο κατασυκοφαντημέ νος Νίτσε. Και σας βεβαιώ, κ. Γουλοσπύρο πως απ 'αυτή την άποψη, ο Θεός του χριστιανισμού είναι απείρως καλύτερος από το Δία, που είχε καταντήσει, ο δύ-

168




στυχος κλοτσοσκούφι και των περί αυτόν Θεών καιτων κάτωθι αυτού ανθρώπων.

Καλά είναι εκεί που είναι. Το μουσείο της ιστορίαςτου πολιτισμού είναι ο αρμόζων γι' αυτόν χώρος.

Τώρα ξέρετε τους λόγους για τους οποίους αρνούμαστε να πάρουμε μέρος στη... συνωμοσία για την εκθρό νιση του βασιλεύοντος Θεού. Άλλωστε, θ α 'ρ θ ει και ησειρά του. Στο μουσείο της ιστορίας του πολιτισμού

υπάρχουν κενές θέσεις για πολλούς ζωντανούς Θεούς,που είναι τόσο ζωντανοί και αληθινοί όσο ήταν και οι νεκροί θ εο ί πριν πεθάνουν. (Τι τρομερό να πεθαίνουνκαι οι Θεοί!). Θα επανέλθουμε αφού διαβάσουμε τογράμμα. Κύριε Ραφαηλίδη, άμα έχουμε τέτοιους φίλους τι

τους θέλουμε τους εχθρούς; Αν εντός των τειχών μας

υπάρχει ένας Κακλαμάνης και ένας Ραφαηλίδης να τονσιγοντάρει, τότε μας περισσεύουν οι Φαλμεράιερ. Γιατην καταγωγή των σημερινών Ελλήνων, που και οι δύοτους βγάζετε μπάσταρδους, και για την εθνική συνεί-δηση, που λέτε πως τους λείπει, καταρχήν γιατί να πι-στέψω εσάς και όχι το Χρήστο Θεοχαράτο, που έψαξεκι αυτός επιστημονικά και ξέθαψε, στη διάρκεια τηςσκλαβιάς, δεκάδες επαναστάσεις, μικρές και μεγάλες;Κι αυτές, φυσικά, δεν τις έκαναν Γύφτοι ή αλλόφυλοι.Η καρδιά τους χτυπούσε ελληνικά. Θα σας παρατάξω

ντοκουμέντα, που θα βγουν σκύβαλα τα λεγόμενό σας.Ο Ελληνισμός ζούσε, έστω και ναρκωμένος. Τρανό

παράδειγμα ο Πλήθων ο Γεμιστός και οι γύρω του, πουπροσπάθησε να ξανανάψει τη φλόγα της Ολυμπίας. Καιο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, όταν παρέταξε τους δύομικρούς στρατούς που υπεράσπιζαν την Πόλη είπεπρώτα στους ' Ελληνες: «Είστε απόγονοι των ενδόξωνΕλλήνων». Στους δε Ιταλούς: «Είστε απόγονοι των μεγά-λων Ρωμαίων». (Σ.σ.: Κι εγώ το ίδιο θα λεγα προκειμέ νου να τους κάνω να πολεμήσουν ηρωικά μεν, μάταιαδε).

Πάμε παρακάτω . Μήπως το ξήλωμα της Οθωμανικής

169



Αυτοκρατορίας δεν άρχισε από τους «ασυνείδητους»' Ελληνες; Οι Σέρβοι ήταν καιροσκόποι, οι Αλβανοί νε-ροκουβαλητές, που τροφοδοτούσαν το Σουλτάνο μεπρωθυπουργούς και σερασκέρηδες. Μήπως οι Ρουμά- νοι, που μαχαίρωσαν πισώπλατα με τον Θεοδορέσκουτον Υψηλάντη; Μήπως οι Βούλγαροι που ελευθερώθη-καν με τις ρωσικές στρατιές στις μάχες της Πλέβνας καιτις Σίπκας;

Και μη μου αντιτάξετε το δικό μας Ναυαρίνο, διότιμετράει η προσπάθεια των οχτώ χρόνων θυσίας και αί-ματος. Κι αν δε γινόταν ο εμφύλιος μέσα στη φωτιάτου αγώνα, δε θα χρειάζονταν οι επωμίδες των τριών ναυάρχων για να λευτερωθούμε. (Σ.σ.: Ελα όμως πουέγιναν οι εμφύλιοι πόλεμοι. Γιατί, τάχα;).

Λέτε πως δεν έχουμε καμιά σχέση με τους αρχαίους

' Ελληνες. Αλλά τα ελαττώματα ή τα χαρίσματα κραυγά-ζουν το αντίθετο. Ό π ω ς μάλωναν εκείνοι σαν τις κα -κές γειτόνισσες, έτσι μάλωναν και οι τωρινοί μπρος στιςμπούκες του Ιμπραήμ. (...) Ό σ ο για τα προτερήματα,οι συγκυρίες δεν επιτρέπουν θαύματα. Ατομικά, όμως,αν δοθεί η ευκαιρία στον ' Ελληνα δείχνει το σπινθηροβόλο πνεύμα του. (Σ.σ.: Φωτιά, πυροσβέστες! Πήραμεφωτιά από τους σπινθήρες του ελληνικού πνεύματος!)Ποιο κράτος τόσο μικρό έχει την πρώτη ναυτιλία στονκόσμο. Ποιος άλλος βγήκε σαν τον Ωνάση, ακριβές αν-τίγραφο του Οδυσσέα; (Καλά αντίγραφο! Αλλά γιατίακριβές;). Που για δεκαετίες με τη μονέδα του είχε στοχέρι του τη μισή Οικουμένη και είχε εισβάλει επίσημακαι ανεπίσημα σε πολλές νυφικές παστάδες της Ευρώ-πης και της Αμερικής. (Σ.σ.: Είδες τι κάνει η μονέδα;

Δίνει επισημότητα ακόμα και στους έρωτές σου!).Για το κράτος που έβγαλαν από το μανίκι τους καιμας το 'δωσαν, έχετε δίκιο. Δεν υπήρχε. Υπήρχε όμως Έ θνος. Υπήρχαν Έλληνες. Στην παλικαριά, ίδιοι καιαπαράλλαχτοι. Ό π ω ς εκείνοι κατατρόπωσαν τουςχρυσοφόρους Μήδους, ετούτοι κατατρόπωσαν τουςΙταλούς και ντρόπιασαν τους Γερμανούς. Κι ακόμα μέ-

170




νουν άναυδοι οι ξένοι με την αντοχή και τη γρηγοράδατου ελληνικού στρατού, βαδίζοντας στην Αλμυρά ' Ερη-μο προς το Σαγγάριο. Οσο για τις απατεωνίες που λέ-τε και στολίζετε το σημερινό ' Ελληνα, το ίδιο ήταν καιστα αρχαία χρόνια. (Σ.σ.: Να ένας πρόσθετος λόγος για να νιώθουμε υπερήφανοι γ ια τους αρχαίους μας προγό- νους. Είχαν κι αυτοί τους Γούκους τους και τους Παπαδόπουλούς τους!!). Αυτά συμβαίνουν σε όλα τα έθνη

γιατί οι κοινωνίες τους δεν αποτελούνται από αγγέλους.(Σ.σ.: Συμβαίνουν και εις Παρισίους, που λένε!).Ας έρθουμε στην περιβόητη καταγωγή και φυλετική

συνοχή. Σε σχέση με άλλους λαούς έχουμε πολύ καλύ-τερη φυλετική συνοχή! Δεν υπάρχουν εδώ απέραντεςπεδιάδες να σμίξουν φυλές και ορδές, αλλά μικρές κο ι-λάδες και κλειστές κοινωνίες. (...). Ως προς τη χριστι-

ανική θρησκεία έχω να παρατηρήσω τα εξής: Ναι, είναιξένο σώμα στον ελληνισμό, φερμένο από την Ιουδαία.Αυτό όμως δεν καταργεί τον ' Ελληνα. ' Αλλο άνθρωπος ύλη και άλλο θρησκεία μύθος, υπερβατικότητα. Και

στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν πιστοί και πολιτείες ολό-κληρες που είχαν ξενόφερτους Θεούς. Παράδειγμα, ηΣεμέλη.

ΜΑ αν πάρουμε τη θρησκεία με τέτοια λογική, τότεοι Τούρκοι όχι μόνο έχουν αραβική θρησκεία, αλλά καιτα γράμματά τους, μέχρι το '24, ήταν αραβικά. Αυτόδεν τους εμποδίζει να διατυμπανίζουν πως είναι Τούρ-κοι. (Σ.σ.: Βαράτε βιολιτζήδες και τυμπανιστές!). Για τομπαστούνι του Δεσπότη, που λέτε, τη φιδωτή πατερί-τσα που μας επέβαλε η Ορθοδοξία, έχετε δίκιο. Είναι κιαυτή κλεμμένη από τους αρχαίους Έλληνες. Όλος ο

χριστιανισμός είναι ντυμένος αρχαϊκά ελληνικά. Τουλά-χιστο στις τελετές και τους συμβολισμούς έχει κατακλέ-ψει την ασύγκριτη Ολύμπια Θρησκεία (...).

Συνεπώς, ένας ιουδαϊκός μανδύας καλύπτει την πε-ριβόητη Ορθοδοξία μας. Λίγο να τινάξουμε την πλάτηθα φανεί ο πυρήνας που είναι ελληνικότατος. Στο χέριμας είναι να διώξουμε το γιο του Γιεχωβά που κάθισε

1 7 1



21. ΠΑΓΙΔΕΣ ΓΙΑ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΕΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥΣ...

ΤΟ ΠΙΟ δύσκολο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ηΕπιστημολογία (πρόκειται για την επιστήμη που μελετάτην εγκυρότητα και την αποτελεσματικότητα των μεθό-δων έρευνας όλων των επιστημών) είναι αυτό της«κεντροθέτησης»: Ο ερευνητής έχει την τάση να τοπο-θετεί στο κέντρο του προβλήματος που μελετάει έναδικό του, προσωπικό πρόβλημα, ή μια έμμονη ιδέα πουτον εμποδίζει να είναι ψύχραιμος και νηφάλιος (αντι-κειμενικός είναι αδύνατο να είναι, έτσι κι αλλιώς).

Αν αυτή η δυσκολία ισχύει όντως για τους επιστήμο- νες, που δουλειά τους είναι να επισημαίνουν το ζητού-μενο, ανεπηρέαστοι από τις προσωπικές τους ιδεολο-γικές απόψεις και πεποιθήσεις με τις οποίες, ωστόσο,

μπορούν να αξιολογήσουν την πολιτική, κοινωνική, ήόποια άλλη σημασία των ευρημάτων τους, αλλά πάνταεκ των υστέρων και ποτέ εκ των προτέρων ή κατά τηδιάρκεια της έρευνας, πόσο μάλλον ισχύει η ίδια δυ-σκολία για ανθρώπους που δεν έχουν τις προϋποθέσ ειςγια μια έγκυρη ενασχόληση με το ίδιο πρόβλημα, με τοοποίο ασχολείται και ο επιστήμονας.

175



ΒΛΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΛΗΣ

Αν για τον επιστήμονα η ψυχραιμία, η λογική και η νηφαλιότητα είναι απολύτως αναγκαίες προϋποθέσειςγια να καταλήξει σε αποδεκτά συμπεράσματα, για τονερασιτέχνη οι ίδιες ποιότητες πρέπει να είναι εξαιρετι-κά υψηλές προκειμένου να έχει, όχι έγκυρη άποψη, αλ-λά άποψη απλώς.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ είναι επιστήμη. Και η φιλοσοφία τηςΙστορίας είναι μια δεύτερη και ξεχωριστή επιστήμη,που προϋποθέτει, ωστόσο, την πρώτη.

Ό σ ον αφορά τη Φιλοσοφία της Ιστορίας, η εικοτο-λογία (έτσι λέμε το πείσμα, που γλωσσικά γίνεται φα- νερό με τις εκφράσεις «έτσι θέλω, έτσι νομίζω, έτσι μουαρέσεις») είναι μάλλον αδύνατη λόγω εγγενών δυσκο-λιών. Άλλωστε, δεν είναι η φιλοσοφία της Ιστορίας αυ-τή που ενδιαφέρει τον πολύ κόσμο. Τον πολύ κόσμοτον ενδιαφέρει η Ιστορία, δηλαδή τα ιστορικά γεγονό-τα, και όχι η φιλοσοφική επεξεργασία αυτών των γεγο- νότων, χωρίς την οποία, ωστόσο, η Ιστορία χάνει το ου-σιαστικό της νόημα. Δεν αρκεί να γνωρίζουμε Ιστορία,πρέπει να ξέρουμε να δίνουμε και μια εξήγηση στο βα-σανιστικό ερώτημα: γιατί, σε ένα συγκεκριμένο ιστορι-κό χρόνο, εμφανίστηκε αυτό και όχι το άλλο ιστορικό

γεγονός;Οι ανθρώπινες πράξεις και συμπεριφορές, που συνι

στούν την Ιστορία είναι «προγεγραμμένες» στη θεϊκήβούληση, ή υπακούουν σε κάποιους εξαιρετικά πολύ-πλοκους, κοινωνικούς και οικονομικούς νόμους; Κι αν

ναι, ποιοι θα μπορούσαν να είναι αυτοί οι νόμοι; Μάλλα λόγια, η Φιλοσοφία της Ιστορίας, στην οποία ο

μαρξισμός έδωσε εντελώς ιδιαίτερη σημασία, χωρίςωστόσο να τη μονοπωλεί, δεν ενδιαφέρεται μόνο για το«τι» της Ιστορίας, αλλά κυρίως για το «γιατί».

Ό μω ς, για να φιλοσοφήσει κανείς επί της Ιστορίαςπρέπει να απαγκιστρωθεί από τις προκαταλήψεις καιτις έμμονες ιδέες που, αν κάνουν δύσκολο το έργο τουιστορικού, το έργο του φιλόσοφου της Ιστορίας το κα-

1 7 6




θιστούν αδύνατο, ή το μετατρέπουν σε αμιγώς φιλοσο-φικό, πράγμα που συμβαίνει πάρα πολύ συχνά.

Και πρέπει να συμβαίνει, γιατί φιλοσοφικός στοχα-σμός ξεκομμένος από την Ιστορία δεν είναι δυνατό να νοηθεί. Ό μω ς, άλλο πράγμα είναι ο εξαρτημένος απότα ανθρώπινα γεγονότα στοχασμός, και άλλο ο επί τωνανθρωπίνων γεγονότων στοχασμός, που συνιστά τη Φι-λοσοφία της Ιστορίας.

Ωστόσο, όταν ο λεγόμενος «απλός άνθρωπος» μιλάειγια ιστορικά γεγονότα δε μιλάει σαν ιστορικός, αλλάσαν φιλόσοφος της Ιστορίας. Και ήδη ξέρουμε πόσο δύ-σκολο και παρακινδυνευμένο είναι κάτι τέτοιο για αν-θρώπους που όχι μόνο ιστορικοί δεν είναι, αλλά στε-ρούνται και της στοιχειωδέστερης φιλοσοφικής παιδεί-ας. Αυτό δε σημαίνει πως ο αφιλοσόφητος δεν πρέπει

να έχει άποψη για τα ιστορικά γεγονότα, πολύ περισσό-τερο όταν τον αφορούν προσωπικά. Ό μω ς, άλλο πράγμα είναι η πάντα σεβαστή προσω-

πική άποψη και άλλο μια δεύτερη προσωπική άποψη,πιο έγκυρη από την πρώτη, που είναι πιο έγκυρη γιατίαυτός που την έχει κάνει έχει κάνει κάποιες προσπά-θειες να μην παγιδευτεί στην πάντα επικίνδυνη εικοτο-λογία, και να μη βάλει για τα καλά τον εαυτό του στοκέντρο του προβλήματος. (Η κεντροθέτηση γίνεταισωστό σκάνδαλο στην τυπ ικά μικροαστική ρήση «καλόείναι, ό,τι είναι καλό για μένα». Αυτός ο μικρόνοας μι-κροαστός δε θα καταλάβει ποτέ πως υπάρχει και ένακαλό που γνωρίζω πω ς είναι κακό για μένα προσωπικά:Αν εθνικοποιήσουν τη βιομηχανία της οποίας είμαι κύ-ριος μέτοχος, είναι φανερό πως θα πάθω κακό σ' ένα

επίπεδο προσωπικό. Πρέπει όμως γι' αυτό ν' αποφανθώ, κεντροθετώντας το πρόβλημα, πως οι εθνικο-ποιήσεις είναι ένα κακό καθαυτό, που κανένας δε θαήταν δυνατό να το θέλει;)

ΣΤΗ συνέχεια, παραθέτουμε ένα γράμμα του ΣίμουΑλεβίζου, από τα Καλύβια Θεσσαλίας, με το οποίοπροσπαθεί να φιλοσοφήσει με τον τρόπο του επί ιστο-

177



ΒΛΕΙΛΗΕ ΡΑΦΑΗΛ ΙΛΗΣ

ρικών προβλημάτων. Τα δικά μας σχόλια που θ ’ ακ ο-λουθήσουν ελπίζουμε να δείξουν πόσο δύσκολο πρά-γμα είναι το στοχάζεσθαι επί της Ιστορίας. Κύριε Ραφαηλίδη. θέλω να απαντήσω σε ένα άρθρο

σας στο «' Εθνος της Κυριακής». Λέτε ότι οι ' Ελληνεςστην ουσία αποτελούν μια πανσπερμία λαών και εθνο -τήτων. Μα, αν το πάρουμε έτσι, όλα τα έθνη, και τοκαθένα ξεχωριστά, αποτελούνται απ* ένα συνονθύ-

λευμα λαών και εθνοτήτων. Κύριε P., τα έθνη δενπροϋπάρχουν αλλά δημιουργούνται. Δεν προϋπήρχεαγγλικό ή βρετανικό έθνος. Οι Βρετανοί αποτελούνταιαπ ό Σκότους, Ά γγλους, Ουαλούς, Ιρλανδούς. Οι Ά γ -γλοι αποτελούνται στην κυριολεξία από Κέλτες, Τεύτο νες, Ιούτους, Νορμανδούς κ.α. Οι Κέλτες αποτελούνταιαπό μικρότερες ομάδες, που πολλές από αυτές είχαν

και διαφορετική γλώσσα κ.ο.κ.Οι Ιταλοί αποτελούνται από Βησιγότθους, Οστρογότθους, Βανδάλους, Ελληνες και άλλους. Οι Τούρκοιαπό μογγολικές, αραβικές και ινδοευρωπαϊκές φυλές.' Αλλο παράδειγμα: Το σοβιετικό έθνος, που δημιουργήθηκε με την επανάσταση. Τι είναι οι Σοβιετικοί; Ρώσοι,Ουκρανοί, Τάταροι, Εσθονοί, Λετονοί, Λιθουανοί, Ουζμπέκοι, ' Ελληνες και άλλοι.

Τι είναι το έθνος, κύριε P.; « Έ θ νος είναι σύνολονανθρώπων εχόντων κοινήν την καταγωγήν, ομιλούντωντην αυτήν γλώσσαν, υποστάντων την αυτήν εξέλιξιν εντω πολιτιστικά» αυτών βίω και τον πολιτισμό, και εχόν-των συνείδησιν στενού μεταξύ των συνδέσμου», καθώςλέει το εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Ελευθερουδάκη.

Στα αρχαία ελληνικά, έθνος σημαίνει ιδιαιτέρα ομάδα

ανθρώπων, τάξις, φύλο, γένος. Οι πρωτόγονοι άνθρω-ποι άρχισαν να ζουν ομαδικά και να διαμορφώνουν τηγλώσσα τους. Η γλώσσα διαμορφωνόταν ανάλογα με τιςπεριοχές που ζούσαν οι άνθρωποι. Άκουγαν διάφο-ρους ήχους και προσπαθούσαν να τους μιμηθούν. Με-ρικές φορές τα κατάφερναν, ενώ πολλές φορές παράλ-λαζαν αυτούς τους ήχους. Έτσι διαμορφώθηκε η

178



ΕΛΛΗΝ ΕΣ ΚΛΙ ΝΕΟΕΛΛ ΗΝΕΣ

γλώσσα. Με τη γλώσσα άρχισαν να διαμορφώνονταιστην τελική τους σχεδόν μορφή οι φυλές και οι λαοί. Έ πειτα άρχισαν να γίνονται και τα πρώτα έθνη. Σαςπροκαλώ κύριε P., να μου πείτε ένα έθνος «καθαρό»που υπάρχει όπως υπήρχε και πριν χιλιάδες χρόνια.Εγώ δε νομίζω ότι υπάρχει. Γιατί ακόμα και οι Ζουλούκαι οι Μπαντού είναι συναθροίσεις λαών. Ουδέν έθνοςείναι ανόθευτο.

Αναφέρετε μερικές καλά συγκροτημένες κοινωνίες:Αγγλία, Γαλλία, Σουηδία, Γερμανία, Ιταλία. Ξεχνάτε κύ-ριε, από που ήρθε ο χουλιγκανισμός, ο φασισμός και ταάλλα συναφή είδη; Τι να την κάνω εγώ την καλοστημέ- νη εξωτερικά κοινωνία, αφού στο εσωτερικό είναι σά-πια; Οι Ιταλοί; Οι πιο λωποδύτες όλου του κόσμου. Καιείναι σάπιοι όχι μόνο στις νότιες περιοχές, αλλά και στις

βόρειες. Απόδειξη: Εξήντα χιλιάδες, ίσως και παραπά- νω, είναι οπαδοί του Διαβόλου, μόνο στο Τορίνο. Οι βόρειες χώρες, χειρότερες.

Πυροβολείται δίπλα σου άνθρωπος και συ δεν πας να τον βοηθήσεις εκτός αν είναι γνωστός και ευχα-ριστιέσαι που δεν πέτυχε εσένα η σφαίρα. Αλληλογρα-φώ με ' Αγγλο. Του λέω: ' Εμαθα ότι έγιναν επεισόδιαστην πόλη σου από χούλιγκανς. Απάντηση: «Α, μπα!Συνηθισμένα πράγματα! Μόνο τρεις νεκροί! Πάλι καλάπου δεν πήγα το Σάββατο στο γήπεδο». Κοιτάξτε νοο-τροπία! Θαυμάστε έθνος! Θαυμάστε καλά συγκροτημέ- νη κοινωνία!

ΟΙ Γερμανοί, πάλι, στο σύνολό τους είναι οι ψυχρό-τεροι άνθρωποι του κόσμου. Στο Β' Παγκόσμιο Πόλε-μο δε βοήθησαν κανέναν Πολωνό, Εβραίο, κατακτημέ

νο συνάνθρωπό τους. Ό τα ν τους ρωτούσαν γιατί δεβοηθούσαν, απαντούσαν: Φοβόμαστε μην πάμε σεστρατόπεδα συγκέντρωσης. Και άλλοι λαοί είχαν παρό -μοιους φόβους, μα όλο και κάποιον βοηθούσαν. ΟιΓερμανοί όχι. Προσωπικά θα προτιμούσα να είμαιΤούρκος, παρά Γερμανός ή Άγγλος. Οι Ελληνες πουκάνουν κακό στους ' Ελληνες είναι κάποιοι σαν και

179



ΚΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ

υπερβαλλόντως «ηθικούς», σαν τους δεσποτάδες γιαπαράδειγμα, και γι' αυτό τα κάναμε θάλασσα).

ΑΝ προσέχατε λίγο περισσότερο το γραμματολογικόορισμό που παραθέτατε θα καταλαβαίνατε πως τοέθνος δεν είναι έννοια νομική ή ηθική, όπως αυτή τουκράτους, αλλά πολιτιστική και μόνο. Εμείς δεν υποστη-ρίξαμε ποτέ πως δεν υπάρχει ελληνικό έθνος. Είπαμεμόνο πως το ελληνικό έθνος, όντας έννοια εξόχως πολι-τιστική, επιμερίστηκε σε λαούς πολλών και ποικίλωνεθνοτήτων. Συνεπώς, η ελληνική εθνότητα είναι πολυκεντρική και πολυφυλετική: Ελληνες είναι και οι Αρ-βανίτες, και οι Βλάχοι, και οι Τούρκοι της Θράκης καιοι Σλάβοι της Μακεδονίας με την ίδια ακριβώς έννοιαπου Αμερικανοί είναι οι άνθρωποι από όλες τις ράτσεςτης Οικουμένης που συναποτέλεσαν τις ΗΠΑ, και Σο-

βιετικοί είναι όλοι οι λαοί που συναποτέλεσαν την ΕΣΣΔ.Η διαφορά μας βρίσκεται στο ότι εμείς αποκρύψαμε

δολίως την πολυεθνική αρχική σύσταση της ελληνικήςκοινωνίας, ενώ εκείνοι όχι. Η συνέπεια: Εκείνοι απόκτησαν σύντομα μια δεύτερη εθνική συνείδηση, ισχυρό-τερη της πρώτης, που προσδιορίζει την κάθε χωριστήεθνότητα που ενώθηκε σε μία, ενώ εμείς ακόμα... ψα-χνόμαστε κι ακόμα κατηγορούμε ο ένας τον άλλο γιαελλιποβαρή και ξίκικο όσον αφορά το βαθμό της«εθνικοφροσύνης» του.

Ακούσατε ποτέ να κατηγορείται ένας Ελληνοαμερικανός πως είναι κακός Αμερικανός για μόνο το λόγοπως είναι ελληνικής καταγωγής; Και αφού υπάρχουνΕλληνοαμερικανοί και Αλβανοαμερικανοί, γιατί να μην

υπάρχουν και Ελληνοαλβανοί ή Ελληνοτούρκοι, ή Ελληνοσλάβοι, ή ό,τι άλλο; Γιατί έτσι μας αρέσει; Ή μή-πως διότι νιώθουμε τόσο χάλια, που και την αθλιότητάμας ακόμα τη μετατρέψαμε σε προσόν, προκειμένου ναμην αισθανόμαστε εντελώς χάλια;

Αγαπητέ μου κύριε Αλεβίζο, σε κανένα λογικό άν-θρωπο δεν αρέσει ο χουλιγκανισμός. Αλλά και κανένας

— 181



ΒΑΕΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΛΗΣ

λογικός άνθρωπος δε θα τον αντιμετώπιζε σαν προϊόνπου εισάγεται και εξάγεται. Ο χουλιγκανισμός δεν είναι«πράγμα». Είναι ένα κοινωνικό δεδομένο, που οφείλεται στην εξαθλίωση των λαών και τη συνεπαγόμενηαπελπισία. Και για την εξαθλίωση δεν ευθύνονται κά-ποιοι λαοί. αλλά κάποια κοινωνικά συστήματα. Δεν

υπάρχουν καλοί και κακοί λαοί υπάρχουν μόνο καλάκαι λιγότερο καλά κοινωνικά συστήματα. Και δε βοη-θάτε καθόλου στο να γίνει καλύτερος ο κόσμος χρίοντας αποδιοπομπαίους τράγους τους Γερμανούς, τουςΆγγλους ή τους Παπούα. Κι αυτό, μόνο και μόνο για

να νιώθουμε προνομιούχοι, εν πλήρει αθλιότητι.Δηλαδή, τι να κάνουμε, κ. Αλεβίζο, για να προφυλα

χτούμε από τους χούλιγκανς αλλά και από άλλα «μιά-σματα», σαν τους κομμουνιστές π.χ. με την «ξενόφερτη

ιδεολογία» τους; Να κλείσουμε τα σύνορα; Να απαγο-ρεύσουμε τα ταξίδια; Να μην επιτρέπουμε τη διδασκα-λία ξένων γλωσσών; Ας σοβαρευτούμε λιγάκι, πριν μαςδιώξουν και από την ΕΟΚ (μακάρι!) και από τον ΟΗΕ.Αφήστε τους λαούς να μπερδέψουν τα αίματά τους! Οι«μπάσταρδοι» είναι πάντα οι καλύτεροι.

Και ιδού δύο παραδείγματα, σκόπιμα παρμένα απόδύο διαφορετικούς πολιτικούς χώρους; Η μητέρα τουΑνδρέα Παπανδρέου είναι Πολωνίδα, αλλά αυτό δεσημαίνει πως ο Πρόεδρος της Κυβέρνησης είναι κατάτο ήμισυ Πολωνός. Ο πατέρας του Μιλτιάδη ' Εβερτ εί- ναι Βαυαρός (Γερμανός) αλλά αυτό δε σημαίνει πως οδήμαρχος της Αθήνας είναι κατά το ήμισυ Γερμανός. Ηεθνικότητα δεν είναι εγγεγραμμένη στα χρωμοσώματατου DNA. Διότι η εθνικότητα δεν είναι έννοια βιολογι-κή, αλλά πολιτιστική.

( 14 .6 . 8 7 )

- 182 -



22. Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΡΩΜΕΝΗ...

ΤΟ είπαμε πολλές φορές, αλλά είναι ανάγκη να τοεπαναλάβουμε: Η «αγάπη για την πατρίδα», όπως κά-θε αγάπη, είναι μια κατάσταση συναισθηματική, περί-που όμοια με τον κυρίως ειπείν έρωτα.

Κι όπως θα σου βγάλει τα μάτια ο ερωτευμένος, αντολμήσεις και του πεις «κακό λόγο» για την αγαπημένητου, έτσι θα σ' τα βγάλει κι αυτός που αγαπάει τηνπατρίδα, αν τολμήσεις και του πεις πως οι ερωτικές σχέ-σεις με την πατρίδα είναι μια μορφή ερωτικής ανωμαλί-ας, εξαιρετικά σοβαρής μορφής τόσο σοβαρής, όσο

περίπου και η κτηνοβασία ή η νεκροφιλία.Η πατρίδα, λοιπόν, δεν είναι για να την αγαπούμε,

είναι για να τη φροντίζουμε και να την προστατεύουμελογικά και ψύχραιμα, σαν νοήμονα όντα των οποίων ο νους δεν έχει σκοτιστεί από τον έρωτα. Γιατί, ο κάθεερωτευμένος ξέρει πω ς κύριο χαρακτηριστικό του έρω-τα είναι η παράλυση του νου. Κι αλίμονο σ' αυτούς

1 8 3



ΒΑΕΙΛΗΕ ΡΛΦΛΗ ΛΙΛΗΕ

που την υπέροχη τρέλα του έρωτα προσπαθούν να τηνεκλογικεύσουν αποφασίζοντας, όσο ακόμα διαρκεί οτρελός έρωτας, για πράγματα που ουδεμία σχέση έχουνμε τον έρωτα, π.χ. το γάμο, που είναι γεγονός κοινωνι-κό και όχι συναισθηματικό ή βιολογικό. Όλοι ξέρουνπως οι γάμοι από έρωτα είναι οι πιο αποτυχημένοι. Καιη αποτυχία είναι τόσο μεγαλύτερη, όσο λιγότερο ικανοίείναι οι δύο σύντροφοι να στρέψουν το αρχικό ερωτικό

συναίσθημα σε συναισθήματα άλλης τάξης και μορφής,όπω ς για παράδειγμα η τρυφερότητα, η συντροφικότη-τα και η στοργή. Ο έρωτας είναι ένα συναίσθημα πουδε διαρκεί και που καταναλώνεται «ζεστό και επιτόπου». Ό μω ς μπορεί, να είναι η αφορμή για τη γέννησημιας τεράστιας ποικιλίας άλλων συναισθημάτων, πιοσταθερών. Κι αυτό τελικά είναι το ζητούμενο τόσο στογάμο από έρωτα, όσο και το γάμο από συνοικέσιο.

Ο ΒΙΑΧΕΛΜ Ράιχ πιστεύει πως η αγάπη για την πα-τρίδα, το βασιλιά, τον αρχηγό, τον σταρ, την ποδοσφαι-ρική ομάδα, καθώς και το συνεπαγόμενο μίσος για κά-θε άλλη πατρίδα, κάθε άλλον βασιλιά, κάθε άλλονσταρ, κάθε άλλη ποδοσφαιρική ομάδα, είναι οι συνέ-πειες μιας κυριολεκτικής διαστροφής (στροφής προςάλλη κατεύθυνση) του ανικανοποίητου ερωτικού εν-στίκτου.

Δεδομένου ότι κανείς δεν μπορεί να ζήσει χωρίς έρω-τα, όταν του λείψει ο κυρίως ειπείν έρωτας, θ ' αρχίσει να ερωτεύεται συχνά με καταστροφικό πάθος ό,τι είναιπιο βολικό και πιο πρόσφορο στον ψυχισμό και τηνπαιδεία του. ' Ενας επιδέξιος πολιτικός ηγέτης μπορεί να εκμεταλλευτεί θαυμάσια αυτόν τον παραστρατημέ

νο ερωτισμό και να τον βάλει στην υπηρεσία του πολι-τικού του προγράμματος, προοδευτικού ή αντιδραστι-κού, αδιάφορα.

Οι λεγόμενοι «χαρισματικοί ηγέτες» είναι τέτοιοι διό-τι μπορούν και επιδρούν στις μάζες των ανερωτικώνκαι ανέραστων δια του συναισθήματος: ' Εναν τέτοιονηγέτη δεν τον αποδέχεται κανείς λογικά και ψύχραιμα.

184



αλλά τον θαυμάζει και τον αγαπάει, χωρίς να είναι σε

θέση να δικαιολογήσει το θαυμασμό και την αγάπη αντου ζητηθεί, όπως ακριβώς και ο ερωτευμένος, που θασυνεχίσει να είναι ερωτευμένος παρά πάσα λογικήν καιπαρά το γεγονός πως όταν ηρεμήσουν τα πράγματαμπορεί να αποδειχτεί πω ς η λογική του λειτουργία ανεστάλη μόνο προσωρινά.

Γι' αυτό ακριβώς ο έξυπνος πλεονεκτεί και στονέρωτα: Μπορεί εξαρχής να αφεθεί στο πιο τρελό πά-θος, όντας βέβαιος πως θα βγει απ' αυτό αλώβητος,ώστε να μπει αργότερα σ' ένα άλλο πάθος, κ.ο.κ. Τομεγάλο πάθο ς και η μεγάλη εξυπνάδα πάνε πάντα μαζί και οι έρωτες των νοητικά μίζερων είναι κατ' ανάγ-

κην μίζεροι, όταν δεν είναι μια σκέτη δυστυχία. Χρειά-ζεται εξυπνάδα παντού, ακόμα και στο κρεβάτι.

Τα κείμενα που δημοσιεύσαμε σ' αυτή τη σελίδα μεαφορμή το βιβλίο του Γεράσιμου Κακλαμάνη «Επί τηςδομής του νεοελληνικού κράτους» δημιούργησαν μύριες παρανοήσεις. Οι περισσότερες έχουν τη ρίζα τουςστο γεγονός ότι δύσκολα γίνεται αντιληπτό πως η πα-τρίδα δεν είναι ερωμένη, αλλά ένας τόπος όπου ζουνάνθρωποι με κοινά συμφέροντα, τα οποία οφείλουν να υπερασπίσουν λογικά και ψύχραιμα. Οι χειρότεροι λοι-

πόν υπερασπιστές της πατρίδας είναι εκείνοι που την...αγαπούν. Διότι, αυτοί θα κάνουν και τις χειρότερες γκάφες, όπως ακριβώς και ο ερωτευμένος, που προσπαθεί να πείσει τους άλλους για το «σωστό» του έρωτά του,λες και ο έρωτας είναι πρόβλημα γνωσιολογικό (προσ-διορισμού της αλήθειας ή του ψεύδους).

ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ δε σημαίνει «αγάπη για την πα-τρίδα». Σημαίνει γνώση του τι είναι η πατρίδα, επισή-μανση των ιδιαιτεροτήτων της κάθε πατρίδας και προ-σπάθεια έλλογη για βελτίωση των συνθηκών, ώστε νασυνεχίσει να υπάρχει πατρίδα, μέχρι που να καταργηθούν κάποτε όλες οι πατρίδες και να ησυχάσουμε.(Δεν έχει κανένα νόημα να καταργήσουμε μονομερώςεμείς οι ' Ελληνες την πατρίδα μας, όταν όλοι οι άλλοι

185



ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑ ΦΑΗΛ1ΛΗΕ

δεν την καταργούν. Άλλωστε, αυτές οι «καταργήσεις»δεν είναι πρόβλημα αποφάσεων, αλλά αλλαγής των κοι-

νωνικών συνθηκών παντού στον κόσμο, ώστε να γίνειδυνατό το γκρέμισμα των συνόρων ανάμεσα στα κράτη,που παίζουν ακριβώς τον ίδιο ρόλο που παίζουν και τασύνορα ανάμεσα στα χωράφια).

Παραθέτουμε παρακάτω δύο γράμματα αναγνωστώνπαράφορα ερωτευμένων με την πατρίδα. Και οι δύο

μας καταλογίζουν το αμάρτημα του μειωμένου έως ανύ-παρκτου έρωτα για την πατρίδα. Τους πληροφορούμε,λοιπόν, πως δεν μπορούμε να αγαπήσουμε την πατρίδαγιατί την αγάπη μας την καταναλώνουμε ολόκληρη μετον αρμόζοντα τρόπο. Κι ότι μπορεί να μην αγαπάμετην πατρίδα, νοιαζόμαστε όμως γι' αυτήν με τρόποπου δεν θα ήταν δυνατό να τον έχει κανένας ερωτευμέ-

νος. ' Αλλωστε καμία πατρίδα πουθενά στον κόσμο δενσώθηκε ποτέ δια της αγάπης προς την πατρίδα. Η αγά-πη για την πατρίδα κάνει κακό και στην πατρίδα καιστον πατριώτη.

Στην πατρίδα, γιατί αυτή δεν έχει ανάγκη από τηναγάπη μας αλλά από το μυαλό μας και στον πατριώτη,διότι στερείται, ο καημένος, του έρωτα, που καθώς τονέδωσε όλον στην πατρίδα δεν κράτησε ούτε έναν κόκ-κο για τον εαυτό του, ώστε να δει κι αυτός μια άσπρημέρα και η γυναίκα του μια... άσπρη νύχτα και αντιστρόφως.

Ιδού, λοιπόν, το πρώτο γράμμα: Κύριε διευθυντά, είμαι τακτικός αναγνώστης του

«' Εθνους» από πολλών ετών. Τις τρεις τελευταίες Κυ-ριακές παρακολουθώ τη στήλη του κ. Ρ. Κακή εντύ-

πωση μου έκαναν τα γραφόμενά του. Με τις λίγες έστωγνώσεις που έχω θα μπορούσα πολλά να γράψω και νατον αντικρούσω για όσα αισχρά λέει ή γράφει για τους' Ελληνες. Επειδή δεν είμαι σίγουρος πως θα δημοσιεύ-σετε το γράμμα μου, θα περιοριστώ σε ελάχιστα. Θαεπικαλεστώ μόνο δύο (από την πλειάδα) ξένους πουμιλούν για τους ' Ελληνες, τον X. Χάλις και τον Φ. Μι

— 1 8 6



B A LI AH E ΡΑΦ λ Η Λ Ι Δ Η Σ

Τούρκοι για τους Κούρδους; Οτι είναι Τούρκοι ορεσί-βιοι. Γι' αυτήν την πανσπερμία δεν έχετε τίποτα ναπείτε; Και για τις μειονότητες που τις εξαφάνισαν; Μι-λιά, ο κ. Ραφαήλογλου.

ΥΣΤΕΡΑ από όσα εξέθεσα, κ. διευθυντά, δεν μπορώ να παραμένω αναγνώστης σας, και με τα χρήματά μου να πριμοδοτώ έναν τέτοιο μισέλληνα (σ.σ.: Δυστυχώς,δεν πήρα προς το παρόν πριμ από τον εργοδότη μου.

Και τώρα που μας φεύγετε, χάνω κάθε ελπίδα να τοπάρω στο μέλλον. Γιατί μου το κάνετε αυτό; Εν πάσηπεριπτώσει, αντίο καλέ μου φίλε. Στο καλό και με τη

νίκη). Και μην ξεχνάτε, κ. διευθυντά, πως υπάρχουνπάμπολλες δημοκρατικές εφημερίδες που δεν κακο-ποιούν την καταγωγή μου βάναυσα, τη νοημοσύνη μουκαι δε θέλω να γίνω συνένοχος για κάτι που δε θέλω

να μου κάνουν. Οι αντιλήψεις του κ. Ρ... γλου είναι σε-βαστές όταν τις κρατάει για τον εαυτό του μόνο και δενκάνει κακό (σ.σ.: Μα, πώς θα ξέρατε αν οι αντιλήψειςμου είναι ή δεν είναι σεβαστές, αν τις κρατούσα για τονεαυτό μου;). Ή μήπως σεβαστό είναι μόνο ό,τι δενφαίνεται, εξ ού και η ανάγκη της λογοκρισίας που λέ-γατε). Το καλό είναι δύσκολο και σπάνια το πράττουν.Ο κ. Ρ... γλου έχει κάνει κανένα καλό; (σ.σ.: Κανένα,εκτός απ' αυτό που διαισθάνομαι πως έχω κάνει σεσας, δίνοντάς σας την ευκαιρία να εκφράσετε και δη-μοσίως την αγάπη σας για την πατρίδα). Με εκτίμηση,Δημήτριος Τριανταφυλλίδης, Ξάνθη. Να τώρα και το δεύτερο γράμμα, που είναι παραλλα-

γή του πρώτου. Τα συναισθήματα, αντίθετα από τη νό-ηση, είναι λίγο ως πολύ στερεότυπα, εξ ου και η στερε-οτυπία των ομοειδών συναισθηματικών απόψεων. Κύριε Φιλιππόπουλε, είμαι καθημερινός αναγνώστης

της εφημερίδας «' Εθνος», όμως με λύπη μου σας πλη-ροφορώ ότι, εξαιτίας του αρθρογράφου σας κ. Β. Ρα-φαηλίδη δεν αντέχω άλλο να υβρίζομαι και θα αλλάξωτο φύλλο της εφημερίδας με κάποιο άλλο (σ.σ.: ΚύριεΦιλιππόπουλε σημειώστε μείον ένα στην κυκλοφορία

188




της εφημερίδας και κρατήστε τη ζημιά από το μισθόμου. Αφού δε θέλετε να με τιμωρήσετε κι ας σας τοζήτησα μαζοχιστικά τόσες φορές, επιτρέψτε μου τουλά-χιστον να αυτοτιμωρηθώ με τον παραπάνω τρόπο. Ανβρω κανέναν καλύτερο, θα σας τον πω). Αυτό νομίζωότι έχουν κάνει, και θα το κάνουν και άλλοι αναγνώ-στες (σ.σ.: ' Ωστε, λοιπόν, μας φεύγετε και σεις.

ΑΝΤΙΟ, λοιπόν, και σε σας. Κι αν σας φέρει ο δρόμος

σας κατά την Ξάνθη, μην παραλείψετε να πάτε ναβρείτε τον κ. Τριανταφυλλίδη. Ασφαλώς θα έχετε πολ-λά να πείτε. Και μην παραλείψετε ακόμα να του πείτεπως πάντα τον αγαπούμε. Ό π ω ς και σας. Ό λο ι οιερωτευμένοι είναι συμπαθέστατοι άνθρωποι κι ας μι-σούν θανάσιμα αυτόν που απειλεί την αγάπη τους. Κιαν κάποτε περάσει ο έρωτας, ελάτε πάλι κοντά μας. Η

Ελλάδα έχει ανάγκη από το νου όλων των Ελλήνων).Στα καθημερινά μονόστηλα και στα κυριακάτικα εξάστηλα της εφημερίδας που του παραχωρεί η σύνταξήσας, συνεχώς υβρίζει και συκοφαντεί τον ' Ελληνα πο-λίτη. Χτες Σάββατο, 28/3/87, μας αποκαλεί «ημιβάρβαρους της νοτιοβαλκανικής» (σ.σ.: Τι φριχτό Σάββατο κιαυτό, Θεέ μου. Να μην μπορείς να αποκοιμηθείς ήσυχαδιαβάζοντας την εφημερίδα σου και αντ’ αυτής να εί-σαι υποχρεωμένος να καταφύγεις στο Ταβόρ). ΣήμεραΚυριακή 29/3/87, παρουσιάζει τους Έλληνες όμοιουςμε όλους τους ημιβάρβαρους και αφού το αναλύει στοάρθρο του, επανέρχεται και διερωτάται: Λοιπόν, τι άλ-λην χρείαν δια τον βαρβαρισμόν μας έχομεν; Εάν ο κ. Ρ.είναι ' Ελληνας και αισθάνεται τον εαυτό του σαν ημιβάρβαρο, εγώ δεν αισθάνομαι έτσι (σ.σ.: Αυτό είναι πο-

λύ ευχάριστο).Μια άλλη φορά μας έλεγε να μη διαβάζουμε τα άρ-θρα του αν δε μας αρέσουν. Αλλά είμαστε, λέει, μαζοχιστές. Ε, όχι κι έτσι, κ. Ρ. Αν το «' Εθνος» δεν κάνει χω-ρίς εσένα στις σελίδες του, εμείς κάνουμε χωρίς το«Έθνος» στα σπίτια μας."(σ.σ.: Αυτό δα έλειπε, μιαχάρτινη εφημερίδα να γίνει ο... στυλοβάτης του σπιτιού

189



RALIAH£ ΡΛΦΛΗΛΙΛΗΕ

σας). Κύριε Φιλιππόπουλε, επειδή αγαπώ τον τόποπου γεννήθηκα και ζω και πιστεύω σ' αυτόν, ένα σαςλέω μόνο, προσέξτε τους «δούρειους ίππους», (σ.σ.:Εκείνο το «δούρειους» τι το βάλατε μπροστά; Ο «ίπ-πος» σκέτος δε σας έφτανε Πάντως, καλά κάνατε καιεπισημάνατε τον κίνδυνο στον κ. Φιλιππόπουλο. Τώραπου η ασφάλεια έχει απαλλαχθεί από τα παλιά της κα-θήκοντα δια των οποίων διατηρούνταν η συνοχή του

έθνους, καλό είναι την ασφαλίτικη ασφάλεια τουέθνους να την αναλάβουν όλοι οι πολίτες. Κάποτε θασας αναγνωριστεί αυτή σας η υπηρεσία προς το έθνοςκαι το «Έθνος». Και κάτι ακόμα: Το «Έθνος» κάνεικαι χωρίς εμένα και χωρίς εσάς. Η Ελλάδα όμως χρειά-ζεται και εσάς και εμένα και τον κ. Φιλιππόπουλο καιόλους όσους κατοικούν σ' αυτό τον έρμο τόπ ο των με-

γάλων πατριωτικών ερώτων που οδηγούν σε εθνική αυ-τοκτονία από ερωτική απελπισία). Μετά τιμής, ΝίκοςΚαλλίνικος, Τρωάδος 35, Νέα Φιλαδέλφεια. Παραφράζοντας τον Κλεμανσό, που έλεγε πως ο πό-

λεμος είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να τον εμπιστευ-τούμε στους στρατιωτικούς, θα μπορούσαμε να πούμεπω ς η Ελλάδα είναι τόσο σοβαρή υπόθεση που θα ήτανπαραφροσύνη αν την εμπιστευόμασταν στον... πατριω-τισμό των Ελλήνων. Πρέπει να εναποθέσουμε όλες τιςελπίδες μας για ένα καλύτερο ελληνικό μέλλον στο μυ-αλό των Ελλήνων όσο απόμεινε εν πάση περιπτώσει,

ύστερα από τόσους φλογερούς έρωτες για την πατρίδα,που την κάψαν και την τσουρουφλιάσαν.

(21.tt.87)

1 9 0



23. Η ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ ΠΑΕΙ ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ...

ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ ενός ηλικιωμένου ανθρώπου 72 χρο νών, σχετικό κι αυτό με το επίμαχο θέμα της ελληνικό-τητας των Νεοελλήνων, είναι ένα από τα πιο όμορφαλαϊκά κείμενα που διάβασα ποτέ. Γεμάτος από ειλικρι- νή αγάπη για την «πατρίδα και τη θρησκεία», ο συμ-παθέστατος γέρος προσπαθεί να μας νουθετήσει και

να μας φέρει στον «ίσιο δρόμο». Είναι δύσκολο να κρί- νεις την εντιμότητα και το ήθος. Κι αν υπήρχαν πολλοί Έλληνες σαν τον ανώνυμο επιστολογράφο, που δεγράφει το όνομά του γιατί, λέει στο υστερόγραφο, φο-βάται ότι «θα αντιμετωπίσει το μίσος και την κακία»,εμείς θα ήμασταν πανευτυχείς και, ασφαλώς, τα κείμε- να που προκάλεσαν τούτη τη συζήτηση δε θα είχαν

191



Β ΛΐΙΛΗΕ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗΣ

γραφεί γιατί δε θα υπήρχε λόγος να γραφούν αν ησημερινή Ελλάδα είχε λίγες μόνο χιλιάδες Ελλήνων σαντον «επαρχιώτη αναγνώστη», όπως υπογράφει. Διαβά-στε το και χαρείτε το, παραμερ ίζοντας για λίγο τη θεω -ρητική διερεύνηση του προβλήματος που, φυσικά, πα-ραμένει. Ένας «φόρος τιμής» στην εντιμότητα και τοήθος του άγνωστου αναγνώστη δε σημαίνει και απο-δοχή των προτάσεών του που , άλλωστε, δεν είναι κα θό -λου προτάσεις, αλλά μία εκ βαθέων ομολογία πίστης,καθαρά θρησκευτικού χαρακτήρα:

ΕΔΙΑΒΑΣΑ στο αγαπητό«' Εθνος» της 1/3 τη θεωρίασας «Η εθνική συνείδηση, η αστυνομική ταυτότητα καιτα δάκρυα της Παναγίας». Και θα συνεχίσετε. Δε θέ-λω τη συνέχεια, γιατί την αντιλαμβάνομαι. Ομολογώ ότιμε κατάπληξες. Διότι, τι επιτέλους θέλεις να πετύχεις

με όσα γράφεις και αναστατώνεις τις ηθικές συνειδή-σεις; Ό σ ο κι αν το θέλεις, δεν πρόκειται να μπεις στην

καρδιά κανενός ' Ελληνα. Διότι οι ' Ελληνες, οι πραγμα-τικοί ' Ελληνες, αυτοί που σέβονται την Ιστορία τους,ρωτάνε, κ. P.: Είστε Έλληνας; Γιατί δε βροντοφωνάςκαι να πεις «κάτω ο Ελληνισμός», δεν έχει Ιστορία, δενέχει παραδόσεις, δεν είναι ιδέα. Ο ' Ελληνας είναι ένατίποτα. Ο Ελληνισμός είναι ένα τίποτα. Γιατί δεν ταομολογείς αυτά, τουλάχιστον να ξέρουμε ποιος είσαι;

Δεν είμαι μορφωμένος, το Γυμνάσιο έχω βγάλει, τοΓυμνάσιο του 1934 δηλαδή το μισό Πανεπιστήμιο, όχισαν τα σημερινά Γυμνάσια. Έχεις μεγάλη διπλωματίακαι ξέρω ότι θα απαντήσεις με τέχνη. Εγώ, ταπεινά σουβροντοφωνάω, ότι δε δεχόμαστε τις σύγχρονες ιδέεςπου φέρνουν τα μοντέρνα συστήματα, που κάποια α π 'αυτά και συ θα αντιπροσωπεύεις, αλλά ακόμα δε θέ-λεις να το αποκαλύψεις. Δεν τις δεχόμαστε γιατί είμα-στε ’ Ελληνες, έχουμε παραδόσεις με τις οπο ίες μεγα-λουργήσαμε στη ζωή μας, έχουμε παραδόσεις για τιςοποίες οδηγούμεθα στις υψηλότερες ανατάσεις τουανθρωπίνου πνεύματος.

- 192 -




Κύριε P., αυτή η θεολογική επιστήμη, με τέτοιο βά-θο ς, με τόση επιστημονική σαφήνεια δεν σου λέει τίπο-τα; Αυτοί οι σοφοί φιλόσοφοι και θεολόγοι επιστήμο- νες, που συγκλόνισαν την ανθρωπότητα με τη διδα-σκαλία τους και βάλανε γερά θεμέλια στην ηθική, στηνταπείνωση, στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, όλοι αυτοίείναι μηδενιστές; Μόνο εσύ και οι γύρω σου, που όπω ςισχυρίζεσαι είναι πολλοί, είστε τίμιοι, ηθικοί, ευσυνεί-δητοι, και μεις οι άλλοι όλοι, που θέλουμε να κρατή-σουμε ψηλά τις παραδόσεις μας, να τις δώσουμε σταπαιδιά μας, είμαστε τιποτένιοι και γι' αυτό μας βρίζειςμε τόση αφέλεια και ειρωνεία; Τουλάχιστον κράτησε ταπροσχήματα και μην ανακατώνεις τους Έλληνες, δενπρόκειται να ασπαστούν τις ιδέες σου, προς κέντραλακτίζεις, μπορεί να παρασύρεις μερικούς, και θ α τους

παρασύρεις, δε θα αλλοιώσεις όμως το σύνολο του ελ-ληνισμού, που τόσο ειρωνεύεσαι. Πες καθαρά πως δενείσαι ' Ελληνας, και ότι από εγωισμό, από το ότι ξέρειςπολλά, θέλεις να επιβάλεις νέες καταστάσεις ποδοπα-τώντας την Ιστορία. Ο ελληνισμός, κ. P., ουδέποτε κα-ταπ ίπτει. Αλλά και πέφτοντας ακόμη, σηκώνεται ισχυ-ρότερος, έχει το προνόμιο να κατακτά πνευματικά και

τους εχθρούς, ακόμα, αλλά και προορισμό να ζει όχιμόνο για να υπάρχει αλλά και για να δημιουργεί, αξίεςεφάμιλλες των ελληνικών αναγκών και ελληνικών πα-ραδόσεων.

Απορώ, κύριε Ραφαηλίδη, που δε θεωρείς και τονΕλληνα στο σύνολό του αγράμματο, άσημο, αντιστό

ρητο και μόνο εσύ και οι χίλιοι, όπως λες, που σε ακο-λουθούν είσαστε άξιοι. Και προσπαθείς να παρασύρειςτους τίμιους, τους ηθικούς τους ευσυνείδητους. Αλλάαυτοί είναι εκατομμύρια Έλληνες, δεν πρόκειται νασας ακούσουν όσο και να μουρμουρίζετε. Οι ' Ελληνες.Εκτός, βέβαια, από σας, που με τα άρθρα σας φανερώ-

νετε που δεν είσαστε ' Ελληνας, δεν είσαστε χριστιανός,δικαίωμά σας να μην είσαστε τίποτα, να μην πιστεύετεσε τίποτα, αφού άλλωστε δεν αναγνωρίζετε αυτή τη

193



ΕΛΛΗ ΝΕΣ ΚΛΙ ΝΕΟΕΛ ΛΗΝ ΕΣ

μερα ελεύθερος. ' Ισως ημεγάλη σου μόρφωση να σεκάνει να μπερδεύεις τις ιδέες σου, μπερδεύεις Ελληνες,πατρίδα, θρησκεία. Ιστορία, ελληνισμό. Τι, τέλος πάν-των, ξεμπερδεύεις για να ξέρουμε και μείς;

Η χώρα μας, ο ελληνισμός, έδωσε στον κόσμο αληθι- νό πολιτισμό, έδωσε σοφούς και ήρωες και αγίους άν-τρες, γ ι’ αυτό έχουμε καθήκον αυτή την ατίμητη κλη-ρονομιά να τη διαφυλάξουμε.

Εμείς οι ' Ελληνες, που τόσο βάναυσα βρίζεις, δώσα-με το ωραιότερο «παρών» στους αγώνες της φυλής μας.Για την αλήθεια και την ομορφιά δημιουργήσαμε το με-γάλο πολιτισμό που τον θαυμάζει ο κόσμος, και σειςτον ειρωνεύεστε; Τι επιτέλους σας αρέσει; Η χώρα μαςέπαιξε πάντοτε πρωτεύοντα ρόλο, από το λυκαυγέςτου πολιτισμού μέχρι σήμερα, σε όλους τους τομείς της

πνευματικής εκδηλώσεως, ώστε δικαίως να αποκαλείται μητέρα του πολιτισμού.Εδώ, στην υπερήφανη και φιλότιμη ελληνική γη,

έχουν τις ρίζες τους οι τέχνες και οι επιστήμες. Και ηφιλοσοφία. Από δω ανέτειλε το φως της ανθρώπινηςγνώσης, η οποία προετοίμασε να δεχτεί το απλό φως,το αληθινό εκείνο φως του Χριστού, που οδήγησε τονάνθρωπο στην επίγνωση της αληθινής αξίας της ζωήςκαι δημιούργησε φυσιογνωμίες μεγάλες, που και στουςπιο σκοτεινούς αιώνες της ανθρώπινης ζωής έλαμψανσαν αστέρια και γίνανε βάλσαμο της κάθε εποχής.

Κύριε Ρ. όλα αυτά τα ξέρεις. Εγώ είμαι μπροστά σουσταγών. Γιατί τα διαστρεβλώνεις; Ακόμα και αυτός οΜαρξ, που τόσο πολύ σε έχει επηρεάσει, σε κάποιοκεφάλαιο της θεωρίας του λέει για την τεράστια σημα-σία της εκκλησίας σαν ιστορικής οργάνωσης. Ας φωνά-ζουν οι εχθροί της θρησκείας, ας μουρμουρίζουν οι άν-θρωποι του μίσους και της κακίας, οι ' Ελληνες χριστια- νοί θα μείνουμε ' Ελληνες, όπως τους θέλει η ιστορίατους, η πατρίδα τους, ο πολιτισμός τους, οι παραδό-σεις. Ό χ ι, κύριε Ρ. δε θα υποβιβάσεις τον Ελληνα,ούτε θα τον στιγματίσεις. Γιατί έτσι το θέλετε εσείς και

195




οι ιδέες σας, που κίνητρο έχετε το μίσος, την κακία, τοπάθος εναντίον των συνανθρώπων σας και προς κάθεπρόοδο, αρετή και αλήθεια. Για πρώτη φορά στηνΙστορία φαίνεται αυτό. Δηλαδή μορφωμένος άνθρωπος

να διέπεται από τέτοια ισχυρά ένστικτα. Τι νόημα, κύ-ριε Ρ. έχει η μόρφωση; Πείτε μας. Πολλά θα πείτε, κα-τεβατά ολόκληρα θα αραδιάσετε τι θα πει μόρφωση,αυτό το ξέρω. Μα εσείς φέρεστε με αγριότητα στο συ-

νάνθρωπό σας. Αυτό θα το πείτε; Μια συμβουλή σαςδίνω, είμαι 72 χρονών, σεβαστείτε τη λέξη « Ελληνας».Και την Ιστορία του και τη θρησκεία του. Τότε η συμ-βολή σας θα είναι μεγάλη, τώρα είναι μικρή, πολύ ελά-χιστη. Μη με κρίνετε με αυστηρότητα, αλλά με λίγηεπιείκεια. Και αυτό θα το πετύχετε αν μετριάσετε λίγοτο μίσος που έχετε εναντίον των συνανθρώπων σας.

Προς Θεού, δεν πειράζει που δεν πιστεύετε, εμείς Τονεπικαλούμεθα για σας, κύριε Ρ. και ευχόμαστε να σαςδίνει δύναμη, υγεία, ζωντάνια, καλά χρόνια ζωής.

Σε κάποιο άρθρο σας τελευταία απαντάτε σε κάποι-ον αναγνώστη που σας ενόχλησε λέγοντάς του: «Τότεγιατί με παρακολουθείτε παίρνοντας την εφημερίδα(«Έθνος»), αφού δε με θέλετε;» Εγώ απαντώ, απλώςγια να μπορέσω να συγκροτήσω με τις μικρές διανοητι-κές μου δυνάμεις τους αφελείς που δυνατόν να παρα-συρθούν από το μίσος που έχετε και διαστρεβλώνετετην Ιστορία, την αλήθεια, για να αποκτήσετε οπαδούς.Κλαίω, κύριε Ρ. όταν σκέπτομαι πως μόρφωση θα πειμίσος, πά θος, κακία. ' Ενας αναγνώστης επαρχιώτης.

Υ.Γ.: Κύριε Ρ. και να ήθελα να γράψω το όνομά μου,φοβάμαι ότι θα αντιμετωπίσω το μίσος και την κακία. Μα σεβαστέ μου γέροντα, θα ήταν ποτέ δυνατό να

νιώθει κανείς μίσος και κακία για έναν άνθρωπο τουδικού σας ήθους; Το ξέρετε ότι αγγίζετε τα όρια τηςαγιότητας; (Πρέπει να σας υπενθυμίσω εδώ πω ς αγίουςπου είναι μάλιστα τόσο «γνήσιοι» όσο κι αυτοί της χρι-στιανοσύνης, έχουν όλες οι θρησκείες, μηδέ της ειδω-λολατρίας εξαιρουμένης. Ο Νίτσε δε πρότεινε μια μορ-

196




φή αθεϊστικής αγιότητας, που κι αυτή είναι δυνατή).Λοιπόν, ο σεβασμός μου για σας δεν απορρέει από

το γεγονός πως είστε ένας σπάνια καλός χριστιανός,αλλά από το ότι είστε ένας σπάνια καλός άνθρωπος.Τέτοια καθαρότητα ήθους και τέτοια εντιμότητα σ'αφήνει άναυδο και σου κόβει κάθε διάθεση για κριτι-κή. Ωστόσο, οι απόψεις σας σηκώνουν πάρα πολλήκριτική. Θα την αντιπαρέλθω σεβόμενος το ήθος σας,

που είναι τελικά το ζητούμενο σε κάθε κριτική πουαφορά την ανθρώπινη συμπεριφορά και δραστηριότη-τα.

Αν όλοι οι άνθρωποι ήταν τόσο καλοί όσο εσείς, δεθα υπήρχε πρόβλημα κριτικής επί της ηθικής και ολό-κληρη η κριτική θα είχε στραφεί στην αισθητική. Ξέρε-τε γιατί ο Γκόρκι, εμπνεόμενος από τον Νίτσε, ονόμα-

σε την αισθητική «ηθική του μέλλοντος»; Διότι η ανηθικότητα είναι ασχήμια με την αισθητική έννοια: Οιπαλιάνθρωποι καταστρέφουν την αρμονία και τηνισορροπία που πρέπει να έχει τούτος ο κόσμος, στονοποίο βρεθήκαμε ριγμένοι χωρίς να το ζητήσουμε καιπου έχουμε χρέος να τον φτιάξουμε όμορφο, όχι μεξόρκια και προσευχές που αποδείχτηκαν αναποτελε-σματικές από κοινωνική άποψη, αλλά με σχέδιο και μέ-θοδο, επεμβαίνοντας εμπρόθετα στο ιστορικό γίγνε-σθαι, φυσικά στο μέτρο του δυνατού. Γιατί το ιστορικόγίγνεσθαι είναι μια εξαιρετικά περιπλεγμένη υπόθεσηκαι σαν τέτοια έχει μέσα της και την αρνητικότητα την «κακία» όπως λέτε εσείς, που πιο σωστά θα έπρε-πε να την ονομάσετε οργή και αγανάκτηση.

Λέχτηκε πως υπάρχουν δύο τρόποι για να σκοτώσει

κανείς; Σαν χασάπης και σαν θύτης. Οι θύ τες δεν ήτανποτέ κακοί. Το πρόβλημα, ωστόσο, δεν είναι ο θύτης,αλλά το θύμα: Υπάρχει κίνδυνος από θύτης να γίνεικανείς χασάπης, αν αντιμετωπίσει το θύμα σαν σφάγιο.Πάρα πολύ συχνά οι δύο ρόλοι μπερδεύονται τόσο, που

να μην ξέρεις ποιος είναι ο θύτης και ποιος ο χασάπης.ΓΓ αυτό καλό είναι μαζί με τους χασάπηδες να εκλεί

— 197 —




ψουν και οι θύτες. Και θα εκλείψουν μόνο, όταν εξα-φανιστούν οι χασάπηδες, που έχουν την τάση να αντι-μετωπίζουν σαν σφάγιο και το θύτη και το θύμα, καικάθε τι που πέφ τει στο χέρι τους.

Κι αφού τα πρόβατα θα ήταν αδύνατο να σφάξουντους χασάπηδες, ας τους επιτρέψουμε τουλάχιστον νατους μισούν. Και μη μου πείτε: πας χριστιανός πρόβα-το, όπως περίπου λέει το Ευαγγέλιο. Γιατί η πράξηέδειξε πως και ο χριστιανισμός ανέδειξε χασάπηδες ολ-κής και συνεχίζει να αναδεικνύει. Για να πειστείτε,αρκεί να κάνετε μια επίσκεψη στη Μονή Πετράκη, σεώρα συνεδρίασης της λεγάμενης (κατ' ευφημισμό) Ιεράς Συνόδου. Ο κά θε «ιεράρχης» είναι έτοιμος να σφά-ξει εκεί μέσα όλους τους άλλους, πάντα στο όνομα της«θρησκείας της αγάπης».

Βλέπετε, λοιπόν, πως υπάρχει μίσος άφθονο ακόμακαι εντός της «θρησκείας της αγάπης»; Και αφού υπάρχει εντός, γιατί να μην υπάρχει και εκτός; Τουλά-χιστον εμείς δε δηλώσαμε οπαδοί της «θρησκείας τηςαγάπης», γιατί ξέρουμε πως η αγάπη δεν είναι πρόβλη-μα θρησκείας, αλλά ανθρωπιάς και ήθους. Λοιπόν, μηνπιστέψετε πως είστε καλός, γιατί είστε καλός χριστια-

νός. Έ νας άνθρωπος του δικού σας ήθους θα ήτανκαλός ακόμα κι αν ήταν μωαμεθανός, ινδουϊστής, βου-διστής ή άθεος. Και προπαντός μην έχετε την αυταπά-τη πως η αγάπη σας για την Ελλάδα έπαιξε τον παρα-μικρό ρόλο στο να αποκτήσετε το αδαμάντινο ήθοςπου έχετε τώρα. Θα καταλάβετε καλύτερα τι εννοώ, ανδιαβάσετε άλλα γράμματα χαζοειδώς «ελληνοκεντρικά»ή και εντελώς κακοήθη, που δημοσιεύσαμε σε τούτη τηστήλη πριν από το δικό σας. Για το οποίο και σας ευ-χαριστώ ειλικρινά. Ή ταν για μένα, και φαντάζομαι γιατους αναγνώστες, μια σπάνια εμπειρία που με συγκίνησε βαθιά, σας βεβαιώ. Και η αμήχανη στάση σας απέ-

ναντι μου ήταν η σπουδαιότερη φιλοφρόνηση που μουέγινε ποτέ. Σας ευχαριστώ και πάλι. Τώρα ξέρω πως,όσο υπάρχουν άνθρωποι σαν και σας, αξίζει κά θε αγώ-




νας. Τελειώνοντας θα ήθελα να σας παρακαλέσω ναμου κάνετε μια χάρη: Να ξαναδιαβάσετε πιο προσεχτι-κά τα περί Ελλήνων και ελληνικότητας κείμενά μου. Μεστενοχωρεί ιδιαίτερα που δεν αντιληφθήκατε πως αγα-πώ την Ελλάδα και τον ελληνικό πολιτισμό τόσο, όσοκαι σεις. Γεια σας.

(28.6.87)

199



24. ΔΕΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΛΛΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ

ΑΠΟ ΤΟΝ εθνολόγο Σωκράτη Λιάκο, ΑλεξάνδρουΣβώλου 55, Θεσσαλονίκη, πήραμε ένα εξαιρετικά ενδι-αφέρον εθνολογικό κείμενο, που δεν έχει τη μορφήγράμματος αλλά επιστημονικού δοκιμίου, με το οποίοπροσπαθεί να αναιρέσει τις απόψεις του Φαλμεράιεργια τον εκσλαβισμό της Πελοποννήσου κατά τον 6ο αι-ώνα.

Παρά την προκατάληψη του συγγραφέα κατά των

Σλάβων και τον υπερτονισμό της σημασίας όλων τωνάλλων εθνοτήτων, που συναποτέλεσαν τη νεοελληνικήεθνότητα (προσοχή: όχι την ελληνική εθνότητα που εί- ναι κάτι το διαφορετ ικό) παραθέτουμε ολόκληρο τοκείμενό του με την ελπίδα πως θα γίνουν φανερά δύοκυρίως πράγματα: Πως το πάθος της έρευνας, ακόμακι όταν αυτή είναι ερασιτεχνική, αποτελεί σοβαρόεχέγγυο για το ξεπέρασμα του συναισθηματικά επικά




θορισμένου σοβινισμού, και πως η μάλλον αυθαίρετηδιαγραφή από την Ιστορία μιας εθνότητας, αυτής τωνΣλάβων, δεν έχει και μεγάλη σημασία, απ' τη στιγμήπου ο ερευνητής αποδέχεται τον κύριο κανόνα τηςεθνολογίας, σύμφωνα με τον οποίο οι λαοί συνεχώςαναμειγνύονται και η εθνολογική τους σύσταση συνε-χώς διαφοροποιείται, πράγμα που αναιρεί τη ρατσιστι-κή άποψη για την ύπαρξη φυλών «καθαρών» και «ακά-

θαρτων».Το κείμενο του κ. Λιάκου είναι λιγάκι σχολαστικό, κιαυτό ίσως είναι συνέπεια της προσπάθειάς του να παραμείνει μέσα στα όρια της επιστημονικής δεοντολογί-ας. Αλλά θα σας παρακαλούσαμε να του δώσετε τηνπροσοχή που του αξίζει. Αν μη τι άλλο, θα έχετε μιασαφή άποψη για το τι είναι και πώς δουλεύει η εθνολο-

γία στην επιστημονική παραλλαγή της ανθρωπογεω-γραφίας, που βασίζεται στο αξίωμα: ' Εθνος που αφο-μοίωσε γλωσσικά ξένους προς αυτό λαούς κατά ποσο-στό μεγαλύτερο του 25% του συνόλου του λαού μιαςσυγκεκριμένης εθνότητας, παύει να είναι γνήσιος από-γονος του προγονικού λαού, και μια νέα εθνότηταπαίρνει τη θέση της προγονικής, που αποτέλεσε τονπυρήνα για την έναρξη της διαδικασίας της γλωσσικήςαφομοίωσης, που σε τελική ανάλυση είναι πολιτιστικήαφομοίωση.

Στην περίπτωση των Ελλήνων, το ποσοστό των μηελληνικών εθνοτήτων που αφομοίωσε η ελληνική εθνό -τητα σίγουρα είναι πολύ μεγαλύτερο του 25%.

Κι αυτό σημαίνει πως η νεοελληνική εθνότητα είναικάτι διάφορο της ελληνικής εθνότητας, που έπαψε να

υπάρχει προ πολλού, σύμφωνα με τον εθνολογικό νόμοτης μετάλλαξης που προαναφέραμε.

Για να το πούμε πιο απλά: Είμαστε Νεοέλληνες καιόχι Έλληνες. Και το πρώτο συνθετικό εδώ δε σημαί- νει «οι νεότεροι μιας αδιάκοπης εθνολογικής αλυσίδας,ο πρώτος κρίκος της οποίας τοποθετείται στην κλασι-κή αρχαιότητα», αλλά μια καινούρια εθνότητα, που

2 0 1



ΒΛΣΙΛΙΙΐ: ΙΆΦΛ ΙΙΛΙΛ Η Σ

προέκυψ ε α π ’ το πολιτιστικό μπόλιασμα στον αρχικόελληνικό εθνολογικό πυρήνα πολλών άλλων εθνοτήτων,απ ' τις οπο ίες εμείς δε θα εξαιρούσαμε τους Σλάβους,όπως κάνει ο αγαπητός κ. Λιάκος, προφανώς για νασυμπορευτεί με τις απόψεις του Παπαρρηγόπουλου,που, ωστόσο, αν και ερασιτέχνης, και τυπικά ασπούδαχτος ιστορικός, υπήρξε ένας πολύ μεγάλος επιστή-μονας, σε αντίθεση με το μαθητή του Καρολίδη, που

διόγκωσε όλα τα λάθη του δασκάλου, πράγμα που γί- νεται φανερό κυρίως α π ' το ανελέητο κυνηγητό που υπέστη α π ' τον Καρολίδη ο πανέντιμος και οξυδερκέ-στατος Σάθας, μόνο και μόνο γιατί πίστευε πως το Βυ-ζάντιο όχι μόνο δεν ήταν ελληνικό αλλά και καταδυνάστευσε βάναυσα τους ' Ελληνες, άποψη που επικρατείολοένα και περισσότερο σε μια τάση της μη σοβινιστι-

κής βυζαντιολογίας, που αδιαφορεί για την έτσι κι αλ-λιώς ανύπαρκτη «συνέχεια της φυλής» και επικεντρώ- νει την προσοχή της στη βεβαιωμένη και αυτονόητησυνέχεια του ελληνικού πολιτισμού, του οποίου φορείςσήμερα είναι μια τεράστια ποικιλία εθνοτήτων και λαοτήτων.

Θα επανέλθουμε, αφού παραθέσουμε το κείμενο τουκ. Σωκρ. Λιάκου, τον οποίο και ευχαριστούμε θερμό-τατα για τον κόπο που έκανε να συλλέξει για μας τόσεςπολύτιμες και δύσκολα επισημαινόμενες στη βιβλιο-γραφία πληροφορίες.

Διαβάζοντας προσεχτικά τα κατά πλειονότητα βάσι-μα και τεκμηριωμένα εθνολογικά πορίσματα του συ-

νεργάτη σας κ. Ραφαηλίδη, ψάρεψα ένα του, ευτυχώς, υπεραβάσιμο. Το ότι παρασύρθηκε να θεωρήσει βάσι-μο το φαντασιολόγημα της Παγκόσμιας Ιστορίας τουΠολιτισμού του WILL DURA ND (τομ. Δ,σ. 576) κατάτο οποίο και η Πελοπόννησος ακόμα, ήταν κα τ’ ουσίασλάβικη κατά τον 6ο αιώνα. Ό ,τ ι δηλαδή διασάλπισεπρώτος ο διαβόητος Τυρολέζος Φαλμεράιερ, που αγνο-ούσε ως και το ότι το όνομα Νέμτσοι των ομοεθνώντου ήταν ρωμάνικη (=αρμάνικη) παραφθορά της λατι-

2 0 2



κία Ρωμαίων, άρα λατινομακεδονόγλωσση κατά ένα

ποσοστό.Το ίδιο συνέβη στην Κόρινθο και τη Σικυώνα, πουκατά τον Τζέτζη ήταν χώρες των ελλαδικών Βλάχων,και πολεμικοί ναύσταθμοι όπου υπηρετούσαν Δαλμάτες MORDAIT (ναύτες Μαρδαίται).

Η επί Ηρακλείου όμως αντικατάσταση της λατινικήςκρατικής γλώσσας με τη γραίκικη του Ευαγγελίου, υπέθαλψε το μίσος των γραικωμένων χριστιανών κατά τωνΡωμαίων και Μακεδόνων, οι οποίοι πίεζαν φαίνεταιτους Βλάχους Μιλινγκούς και Αρβανίτες Εζερίτες να γί- νουν χριστιανοί και να πληρώνουν φόρους. Από τουςοποίους ήταν απαλλαγμένοι επί ρωμαιοκρατίας, διότιήταν Σκλαβήνοι των Ρωμαίων, δηλαδή αυτόνομες επι-κουρικές, πακτωτικές, φεδερατικές φυλές, που μόνη υποχρέωση είχαν να προμηθεύουν στη Ρώμη στρατιω-

τικές μονάδες.Στασίασαν, λοιπόν, επανειλημμένα, και τελικά εκτο-

πίστηκαν στον Ταΰγετο. Ό π ο υ δήλωσαν στους Φράγκους κατακτητές, ότι άρχοντάς τους αναγνωρίζουν μονά-χα τον τοιούτο της Μεγάλης Βλαχίας (=Δεσποτάτουτης Ηπείρου), και ονομαζόταν απ' τους γηγενείς Βλά-χοι μέχρι και το 1821.

Επειδή όμως προσονομάζονται Σκλαβήνοι (από τη λέλη σκλάβος = αιχμάλωτος, υπόδουλος), ταυτίστηκαναπ' τους δικούς μας και ξένους ιστοριολόγους με τουςΣκλαβήνους των βάλτων του Πρίπγιελ της Λευκορωσί-ας, που ονομάζεται και σήμερα Πολεσία (=Πηλουσία)από την κέλτικη λέξη Ρ\νΐ,ί=βά λτος, έχοντας και ποτά-μι με το όνομα STYR (από τη βρετόνικη λέξη στερ =ποτάμι, όθεν και το όνομα Στάρα πολλών ποταμών τηςχερσονήσου μας).

Οι Σκλαβήνοι αυτοί όμως, κατάγονταν, κατά το Χρο- νικό του Νέστορα (13ος αιώνας) από Δάκες οι οποίοικατέφυγαν εκεί, όταν περί το 100 μ.Χ. κατέκτησαν τηΔακία οι Ρωμαίοι. Το πιστοποιεί και το όνομά τους

2 0 4




Σχλαβήνοι, που είναι ομόριζο με την αρβανίτικη λέξησκλιάπ (βάλτος) που είναι ταυτόσημη με την κλέπαςτου Ησύχιου και την SKLAVAGIAR (τσαλαβούτημα σελασπόνερα) της Ελβετορούμοντς. ' Οπως επίσης και τοόνομα Κριβιτζοί μιας φυλής αυτών της εποχής του Νέστορα, η οποία ήταν απόγονος των Κρώβυζων, Θρακώντης Μ. Σκυθίας, που κατέφυγε εκεί όταν πήραν τη Δακία οι Ρωμαίοι.

' Ωστε κατά τον 6ο αιώνα οι Σκλαβήνοι μόνο δίγλωσ-σοι αλβανοβλάχοι θα μπορούσαν να είναι ενώ καθαρό-αιμοι Σλάβοι ήταν οι Ανταί της μεταξύ Δνείστερου καιΔνείπερου περιοχής, με 208.000 απ' τους οποίουςεποίκησε τη Βιθυνία ο Κοπρώνυμος στα 758, και τηνκατέστησε «θέμα» (βυζαντινό διοικητικό τομέα).

Το και μοναδικό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, στη

γλώσσα του οποίου μεταφράστηκε σλάβικα το Ευαγγέ-λιο, και μεταφυτεύτηκε από τον εκσλαβιστή της βόρει-ας Βαλκανικής Χαζαροπρόσωπο πατριάρχη Φώτιο, σβέστη των Αρμάνων και Αλβανών γηγενών αυτής, τα ση-μερινά τελώνια του οποίου σβήνουν σιγά σιγά και τουςΓραικωμένους επιγόνους αυτών.

Σε άλλο το κείμενο, δημοσιευμένο στο περιοδικό«Διάλογοι», που μας επισυνάπτει, ο κ. Λιάκος διευκρι-

νίζει πως το λάθος του Φαλμεράιερ οφείλεται στο ότιβάφτισε Σλάβους τους αρχαίους Ιλλυριούς, τους Παννό νιους, τους Γαλάτες και τους Δακοθράκες γηγενείς τηςδουναβικής Λεκάνης, με τους οποίους οι αρχαίοι ’ Ελ-ληνες ήταν διασταυρωμένοι από πολύ παλιά εποχή, καιφυλετικά και γλωσσικά και πολιτισμικά. Στη βυζαντινήπερίοδο, μεγάλο μέρος από τις παραπάνω αρχαίες φυ-λές με τις οποίες οι αρχαίοι ' Ελληνες είχαν έρθει ήδησε επιμειξία, εξοντώθηκαν από τις επιδρομές των βαρ-βάρων, ενώ οι επιζήσαντες κινήθηκαν προς νότον, χω-ρίς το αποδιοργανωμένο τότε βυζαντινό κράτος να έχειτη δύναμη να ανακόψει την πορεία τους.

Κατέκλυσαν, λοιπόν, τις ολιγάνθρωπες τότε περιοχέςτης Παλαιάς Ελλάδας, όπου και αποτέλεσαν την πλειο

205



ΒΛ ΪΙΛΗ Σ ΡΑΦΑΗΛ ΙΛΗΣ

ψηφία των κατοίκων ενώ σιγά σιγά αφομοιώθηκαν μετους γηγενείς. Ο κατοπινός ολικός εκχριστιανισμόςτους επέβαλε οριστικά τη χρήση της ελληνικής γλώσσαςκαι γραφής, και έτσι άρχισαν κι αυτοί να πιστεύουν ότιείναι γνήσιοι απόγονοι των Ελλήνων της κλασικής επο-χής

Κατά τον κ. Λιάκο, λοιπόν, η άποψη του Φαλμεράιερσύμφωνα με την οποία η Ελλάδα εποικίστηκε κατά το

Μεσαίωνα από τους Βυζαντινούς αυτοκράτορες με Σλά-βους οφείλεται στη σύγχυση ανάμεσα στα ονόματα Σλά-βοι και Σκλαβήνοι. Μια τέτοια μετακίνηση πληθυσμών,για την καλύτερη κατανομή των λαών της ΒυζαντινήςΑυτοκρατορίας έγινε, αλλά όχι προς την πλευρά τηςΕλλάδας. Τους Σλάβους, πάντα κατά τον κ. Λιάκο, οιΒυζαντινοί τους εγκατάστησαν στη Βιθυνία, τούτη την

αρχαιόθεν φυλετικά χαοτική περιοχή, που καταλαμβά- νει την ορεινή περιοχή κοντά στη θάλασσα του Μαρ-μαρά και τον Εύξεινο Πόντο, που στην αρχαιότητα κατοικούνταν από τους Χετταίους, που τα παράλιά τηςτα κατέλαβαν οι Μεγαρείς ιδρύοντας εκεί αποικίες, καιπου την ενδοχώρα την κατοικούσαν οι Τρώες. Τώρα,γιατί οι Βυζαντινοί πρόσθεσαν και Σλάβους σ’ αυτήτην πολυάνθρωπη, πλούσια και πολύ κοντινή στηνπρωτεύουσά του ς επαρχία παραμένει ένα μυστήριο γιατο οποίο ο κ. Λιάκος δε δίνει καμιά ερμηνεία.

Άλλωστε, γιατί κινήθηκαν προς νότον κατά τονπρώιμο και ύστερο Μεσαίωνα μόνο οι πρόγονοι τωνσημερινών Βλάχων και Αρβανιτών, και όχι και οι πρό-γονοι των αφομοιωθέντων Σλάβων; ' Εχει κάποιο νόημα ν ’ αποδείξουμε με ανεπιβεβαίωτες ενδείξεις πως δεν

υπάρχει σλάβικο αίμα στους σημερινούς Νεοέλληνες;Κι αν υπήχε, δηλαδή, θα ήταν τόσο σοβαρή η «μόλυν-ση»; Για τη δική μας άποψη, αυτό που έχει σημασίαείναι πως η γεωγραφική περιοχή της Ελλάδας, α π ’ τον5ο αιώνα, και μετά δεν κατοικείται μόνο από απογό-

νους των αρχαίων Ελλήνων. Κατοικείται και από Θρά-κες, όπω ς υποστηρίζει και ο κ. Λιάκος.

— 206 —



ΒΛΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗΣ

τόρων, αλλά δεν την εξαφάνισε εντελώς. ' Οπως και να ’ναι, η τεράστια αφομοιωτική δύναμη μιας τέλειαςγλώσσας σαν την ελληνική έπαιξε ρόλο και στον εξελληνισμό κάποιων σλάβικων φυλών, που δεν ήταν Θρά-κες, και που μετακινήθηκαν κι αυτές προς νότον.

(5.7.87)



25. ΤΙΜΗ ΣΤΟΝ ΤΑΠΕΙΝΟ ΠΑΠΑΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

ΕΙΝΑΙ ιδιαίτερη χαρά για μένα που ανακάλυψα ένασπουδαίο χριστιανό, που τυχαίνει να είναι παπάς. Μουείχε γράψει ένα ανώνυμο γράμμα, που δεν το υπέγραψεδιότι, όπως έλεγε, με... φοβόταν! Τώρα που ξέρει πωςδεν έχω τίποτα με τους χριστιανούς κι ότι αυτοί που μ'ενοχλούν είναι εκείνοι που παριστάνουν τους χριστια-

νούς, ο παπα Εμμανουήλ Ζουμπρής από τον Κάλαμοτης Αττικής υπογράφ ει το δεύτερο γράμμα του, που εί- ναι το ίδιο έντιμο και συναρπαστικό με το πρώτο. Δια-βάστε το. Αξίζει τον κόπο. Θα δείτε τι σημαίνει τέλειοςχριστιανός. Και θα καταλάβετε ότι η εντιμότητα δεσχετίζεται αναγκαστικά με τις θρησκευτικές πεποιθή-σεις.

209



ΒΛΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΛΗΣ

ΚΥΡΙΕ Ραφαηλίδη,Είμαι εκείνος που στο « ' Εθνος της Κυριακής» της

28/6/87 θελήσατε, με τόση ευγένεια και ψυχική ανωτε-ρότητα, να επαινέσετε. («' Ενας φόρος τιμής στην εντι-μότητα του άγνωστου αναγνώστη»). Βέβαια, πρέπειτώρα με υπηρηφάνεια, να φανερώσω την ταυτότητάμου γιατί η απάντησή σας με κατάπληξε.

Δύο σημαντικά γεγονότα πιάσανε τόπο με την ανώ- νυμη επιστολή μου: Με εκέρδισες και σε εκέρδισα. Μέ-σα σε μια τέτοια κοινωνική ακαταστασία όπου οι αντι-δράσεις είναι πολλές και οι ψεύτικες φιλοσοφίες ακόμαπιο πολλές, αυτά που κερδίσαμε εμείς εδραιώνουν τηνπεποίθηση ότι πολλά πρέπει προσεχτικά να τα αναλύ-σουμε.

Δυστυχώς, υπάρχει σήμερα μια σκέψη μοντέρνα.' Οτι για να προσαρμοστούμε στις καινούριες ιδέες καιθεωρίες πρέπει να αποβάλουμε το ελληνικό ήθος, να

υποβαθμίσουμε το μεγαλείο της φυλής μας, που κάπο-τε είχε νόημα και τώρα σβήνει. Μα, προς Θεού, είναισωστό; Δηλαδή, να μη μείνει τίποτα όρθιο, τίμιο, ελλη- νικό, χριστιανικό;

Δεν μπορούν σήμερα, κ. P., οι θεω ρίες να καταργούνιδανικά με τα οποία μεγαλουργούν τα άτομα, π.χ., τοχαμόγελο της μητέρας, το παραμύθι της γιαγιάς, το δά-κρυ της νοσταλγίας μας, το τζάκι του σπιτιού μας.Αποτελούν τα θεμέλια της οικογένειας. Να καταργηθού ν αυτά; ' Οχι, προς Θεού.

Νιώθω πολύ, πάρα πολύ το μεγαλείο που λέγεται ελ-

ληνικός χριστιανισμός, γιατί πάντοτε ο ελληνικός χρι-στιανισμός βάδισε με συνείδηση. Και όταν η συνείδησηείναι σεβαστή, ο καρπός είναι η γαλήνη της ψυχής. Καιτότε ο καθένας γίνεται αγωνιστής, πνευματικά άξιοςγια τα ωραία και τα μεγάλα. Βεβαίως, κ. P., η ευμενήςκριτική για ένα άτομο, που φανερώνει (η κριτική) αγνό-τητα και καθαρότητα ψυχής, δε σημαίνει και αποδο-

2 1 0



ΕΛ ΛΗ Ν ΕΙ ΚΑΙ NE OFAA HN I’.L

χή, όπως λέτε, και σεις των προτάσεων και θεωριώντου.

ΔΕΝ ΕΠΕΔΙΩΚΑ να υιοθετήσετε τις προτάσεις μου,διότι τούτο θα ήταν κάπως εγωιστικό. Απλώς, μια επι-στολή σας έστειλα και μάλιστα ανώνυμη, που ίσως είχεκάποιο ηθικό νόημα, κάποια συναίσθηση της αξιοπρέ-πειας και του αγνού καθήκοντος να παρασύρεις και νακλονίσεις πεποιθήσεις και συναισθήματα. Εννοώ τα μί-

ση, τα πάθη, τις κακίες που είναι πολύ διαδομένα μέσαστην κοινωνία και πρέπει να τα προλάβουμε. Χρειάζε-ται αγώνας μεγάλος, χρειάζεται κάποια δύναμη να εξα-φανίσει και εκμηδενίσει τον απειλούντο την κοινωνίαμας ηθικόν, θρησκευτικόν και εθνικόν εχθρόν.

Και αυτή η δύναμη υπάρχει. Είναι η δύναμη μπροστάστην οποία άφωνος παρίσταται η ανθρωπότητα, αντι

κρίζουσα το υπέροχον αυτής δημιουργικόν μεγαλείον,είναι η δύναμη της θρησκείας που έρχεται να αναχαιτί-σει τον άνθρωπο απ' το βάραθρο στο οποίο έξαλλοςβαδίζει. Είναι η δύναμη της θρησκείας που ρυθμίζει τονηθικόν, τον θρησκευτικόν και τον εθνικόν βίον, κατάτας ποικίλας αυτού εκφάνσεις. Είναι η δύναμη τηςθρησκείας η οποία διαγράφει το τέλειον προς το οποί-ον οφείλει να κατατείνει ο άνθρωπος.

Είναι η δύναμη της θρησκείας ένα είδος θεώσεως τουανθρώπου, είναι η συναίσθηση της δύναμης να υπακού-ει στις επιταγές ενός ανωτέρου πνεύματος, είναι η δύ-

ναμη της θρησκείας η οποία διαγράφει τον τέλειον τύ-πον του πνευματικού ανθρώπου πάνω στη Γη.

Κύριε Ρ. παρά την ανωνυμία, πίστευα πως θα μουαπαντούσες, και πάντα παρακολουθούσα την εφημε-ρίδα γιατί είχα μέσα μου μια πίστη σε κείνα που έγρα-φα. Είχα μια συναίσθηση ότι κάνω μια πράξη αγνή καιηθική. Μπορεί και να μη πλησίασα βαθύτερα στα νοήματά σας, αλλά ήταν ένα ξέσπασμα εσωτερικής ανατα-ραχής το να σας απαντήσω όπως, φυσικά, εκείνη τηστιγμή ένιωθα.

Πόσα επεισόδια δε συμβαίνουν καθημερινά στην



ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΦΛΗΛΙΛΗΣ

κοινωνία από τον εγωισμό και το πείσμα και πόσα δυ-σάρεστα γεγονότα θα προλαμβάνονταν αν επικρατούσετο πνεύμα της αμοιβαίας υποχωρητικότητας και επιεί-κειας. Η ανεξικακία είναι αρετή που ανήκει σ' εκεί-

νους που υπομένουν, δηλαδή στους ανδρείους. Γιατίφανερώνει ψυχικό σθένος και εσωτερική ευγένεια. Ηαρμονία στις σχέσεις με τους άλλους δεν μπορεί παρά να είναι ένα καθρέπτισμα της αρμονίας με τον εαυτόμας.

Η εσωτερική αρμονία δείχνει μια ελεύθερη δημιουρ-γική ζωή, μια ζωή που οδηγεί στην εκδήλωση και όχιστον περιορισμό των αισθημάτων.

Αν, κ. P., οι άνθρωποι μάθουν να ζουν δημιουργικά,ελεύθερα, αν μάθουν να ελπίζουν, θα αποχτήσουν συ-

νείδηση του αγαθού της συνεργασίας, θ α χαράξουν ένα

δρόμο ευτυχίας, ευημερίας και πίστης στα ιδανικά, σταμεγάλα, στα ωραία, που θα είναι χαρακτηριστικά ενόςκόσμου χαράς.

Ο κόσμος κ. P., θα ήταν καλύτερος, ή τουλάχιστονλιγότερο επικίνδυνος αν οι θρησκευτικές αξίες ξανά-βρισκαν τη θέση τους μέσα στην ψυχή μας. Η φιλοσο-φία ζητάει να δει τον κόσμο σαν σύνολο, χρειάζεται την

έμπνευση του καλλιτέχνη, τη θρησκευτική συνείδησητου μυστικού, την ιστορία του ανθρώπινου γένους, τηνκαθημερινή πείρα του κοινού ανθρώπου. Επομένως,κανείς δεν μπορεί να έχει γνώση πάνω σε καθολικά ζη-τήματα.

Το έργο του φιλοσόφου αρχίζει από κει που σταματά-ει του επιστήμονα. Η πνευματική ελευθερία αποτελεί

την πηγή για κάθε καλό που έχει να παρουσιάσει η τέ-χνη και τα γράμματα και η επιστήμη.Ο ΚΟΣΜΟΣ χωρίς την ελευθερία θα ήταν κάτι σαν

αυτόματο, θα ήταν πληκτικός και ακίνητος και χωρίςκανένα ενδιαφερον. Αγώνα επικράτησης καλών καιωραίων έργων, και συναισθηματικών δεν είναι δυνατόν

να υπάρξει χωρίς την πνευματική ελευθερία. Αυτό τον

— 212 —




αγώνα κάνω. Αγώνα ήθους, το οποίο να φτάσει στηντελειότητα. Υπακοή κα ι αυταπάρνηση, δύο αρετές καιδύο δυνάμεις που ανυψώνουν και αγιάζουν.

Νομίζω, κ. P., ότι, ως επί το πλείστον, οι άνθρωποικρίνουν ένα συγγραφέα κατά τη λογοτεχνική μορφήκαι περιβολή του λόγου παρά από την ουσία και το πε-ριεχόμενο των βιβλίων του και την εμβρύθεια των ιδεώντου. Ακόμα και αυτός ο Νίτσε ανάμεσα στις αντιθρησκευτικές εκρήξεις του, κάπου κάπου δίνει την εντύ-πωση ελαφιού που διψάει τη θρησκευτική μακαριότη-τα, δίνει την εντύπωση ότι αισθάνεται το Θεό σαν ύψιστο αγαθό, σαν τιμωρό και εκδικητή, σαν οντότηταστην οποία επαναπαύεται η ανθρώπινη καρδιά.

' Οταν κ. P., ο άνθρωπος απογυμνωθεί από τις αιώνι-ες ηθ ικές αξίες που διαμορφώνουν το γνήσιο ανθρω πι-σμό και συγκροτούν τον αληθινό πολιτισμό, τον ψυχικόκαι πνευματικό πολιτισμό, τότε καταντάει ένα αυτόμα-το, που τρέχει, γυρίζει και δεν ξέρει γιατί τρέχει και γι-ατί γυρίζει. Πιστεύω, κ. P., στη δύναμη της θρησκείας,στο μεγαλείο της που είναι εσωτερικό, πνευματικό, καιη δύναμή της ψυχική. Ο αληθινός υπεράνθρωπος, μετου πνεύματος την ανίκητη δύναμη νικά τα πάντα γιατί

έχει βαθιά ριζωμένη μέσα του την πίστη στις αιώνιεςηθικές αξίες, την πίστη σε μεγάλα ιδανικά, τα ευαγγε-λικά ιδανικά.

Λέτε πως δεν είμαι καλός διότι είμαι χριστιανός καιότι θ α μπορούσα να είμαι καλός κα ι χωρίς να είμαι χρι-στιανός. Δεν ήθελα να παρουσιάσω τον εαυτό μου ούτεκαλόν, ούτε χριστιανό άγιο. Το ανώνυμο γράμμα μου

ήταν ένα εσωτερικό ξέσπασμα, τη στιγμή που διάβαζατο άρθρο σας. ' Ομως, το χαρακτηριστικό γνώρισμα τηςθρησκείας μας είναι η αγάπη, κι ας μην είσαστε, όπωςλέτε, οπαδός της θρησκείας της αγάπης. Μα, κ. P., ηαγάπη δημιουργεί, η αγάπη γλυκαίνει τη θλίψη, η αγά-πη απαλαίνει το πάθο ς, η αγάπη έχει τη δύναμη να χα-ρίζει την ουράνια γαλήνη σε κάθε ανθρώπινη ψυχή. Η

- 2 1 3 -



ΒΛΣΙΛΗΕ ΡΑΦΑΗΛΙΑΗΣ

αγιότητα ξεπετιέται από την αγάπη, ενώ απ το μίσοςκαι την κακία ο όλεθρος.

Η δύναμη της αγάπης είναι μεγάλη, σας παρακαλώ να πιστέψετε σ' αυτήν. Σε τι βλάπτει η θρησκεία τηςαγάπης, που είναι μια διδασκαλία κατ' εξοχήν κοινω- νική; Δεν έβαλε τα θεμέλια της παιδείας του λαού; Δενσυνετέλεσε στη βαθμιαία κατάργηση της δουλείας καιτην επικράτηση των σωτήριων αρχών της ισότητας, της

αδελφότητας, της δικαιοσύνης, της αλήθειας, της αλη-θινής ελευθερίας, της ελευθερίας του λόγου;

Η θρησκεία της αγάπης θέλει να κάνει τον άνθρωποολοκληρωμένη πνευματική προσωπικότητα και να τονοδηγήσει στα ύψη του ηθικού μεγαλείου.

Για να δείξει το μεγαλείο της, ληστές μετέβαλε σεμάρτυρες δια της συγγνώμης. Τρέχει μέσα στις μάζες

των λαών και ζητάει να ενώσει τις μάζες σε μια αδελφό-τητα, όπου να βασιλεύει το πνεύμα της αμοιβαιότητας,της σύνεσης, της φρόνησης.

Κύριε P., η κριτική σας στην ανώνυμη επιστολή μουμε εξέπληξε, ευχαριστώ πολύ, ίσως ήταν και υπερβολι-κή. Για τις φιλοφρονήσεις σας, έχω την ταπείνωση.' Οσο και να θέλουν οι εχθροί της θρησκείας να κλονί-σουν την πίστη δε θα μπορέσουν. Εσείς τι λέτε; Στηνπατρίδα μας την Ελλάδα έχουμε αρχές, έχουμε πίστη,έχουμε μια θρησκεία, έχουμε πατριωτικό συναίσθημαξεκαθαρισμένο, έχουμε οικογένεια με παραδόσεις,έχουμε ιστορία, έχουμε τίτλους τιμής.

Κύριε P., είμαι παπάς άσημος, δεν ξέρω το βαθμότης συμπάθειας και της αντιπάθειας για τους παπάδες.Εγώ πιστεύω ότι ο παπάς πρέπει να συνδυάζει την ιε-

ραποστολική δράση με την κοινωνική, να διαλύει τιςπροκαταλήψεις, να εξαφανίζει τις αντιθέσεις με τις ψυ-χολογικές μεθόδους της θρησκείας μας, γιατί δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι ο χριστιανισμός την τελι-κή επικράτησή του την οφείλει κατά μεγάλο μέροςστην ψυχολογική μέθοδο με την οποία εβάδισε.

Ο ΠΑΠΑΣ πρέπει να πάρει μια ηγετική θέση, να δια-

— 214 —




τηρήσει το κύρος του σε υψηλό βαθμό. ' Οταν ο παπά ςισχυροποιήσει το κύρος του, τότε θα είναι ο εκπολιτι-στικός παράγοντας που θα πραγματοποιήσει την απο-στολή του. Είναι μεγάλη, μεγάλη και υψηλή η αποστολήτου παπά, κυρίως όσον αφορά τις σχέσεις του με τολαό.

Κύριε P., την έννοια κατά τη γνώμη μου της λέξηςπαπάς, σας την έδωσα. Εσείς κρίνετε. Κύριε P., τούτητην επιστολή δεν ξέρω πώς θα τη δεχτείτε. Αλλά αφούτην ανώνυμη, που ήταν λίγο αυστηρή, τη δεχτήκατε μετόση ευγένεια και ψυχική ανωτερότητα, φαντάζομαιότι το ίδιο θα συμβεί και τώρα.

Δεν πιστεύω να σας ενοχλώ, γιατί πολύ χάρηκα γιατην απάντησή σας. Ένιωσα μια υπερηφάνεια, εγώ,ένας άσημος παπάς να τύχω μιας τόσο ευγενικής υπο-

δοχής από μέρους σας. Τώρα θα ήθελα να υψώσω μιαφωνή. Υπάρχουν καλοί παπάδες, κ. P., όλοι είναι καλοί,ευσυνείδητοι, ήρωες του καθήκοντος, που κρατάνε τηθέση που τους αξίζει μέσα στην κοινωνία. Πρέπει, κ.P., οι λίγες εξαιρέσεις να αμαυρώνουν το σύνολο; Επι-τρέπεται κ. P., άνθρωποι πνευματικοί να αμαυρώνουντο σύνρλο; Επιτρέπεται κ. P., άνθρωποι πνευματικοί ναδραματοποιούν τις εξαιρέσεις; Αυτό είναι το νόημα τηςψυχικής μόρφωσης; Θα μου επιτρέψετε κ. P., να προβά-λω μια απαίτηση. Γράψτε και κάτι καλό για τους παπά-δες. Μη μου το αρνήστε αυτό που ζητάω, αφού τώραγνωριστήκαμε.

Σ ’ ευχαριστώ πολύ για την ευγένειά σου, για τα αι-σθήματα συμπάθειας που έδειξες για έναν άγνωστο

σου μέχρι σήμερα. Αυτό φανερώνει μεγαλείο ψυχής καιανωτερότητα. Ευχαριστώ, και θα χαρώ πολύ αν ποτέσυναντηθούμε Είμαι στον Κάλαμο της Αττικής και συκοντά είσαι. Ένας καφές ίσως μας ενώσει πιο πολύ,έστω για μια ανάμνηση και μόνο. Σας παρακαλώ, μηνεπαναλάβετε ότι προσπαθώ να σας φέρω στον ίδιο δρό-μο. ' Οχι. Απλώς εκφράζομαι.

- 2 1 5 -



ΒΑΣΙΛΗΣ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗΣ

Κύριε P., η αξία της ζωής βρίσκεται στην ομορφιάτης. Η ευγνωμοσύνη προϋποθέτει ευγενική καρδιά.Επομένως, μια αμοιβαιότητα θα έχει και τις δύο προϋ -ποθέσεις.

Με πολλή εκτίμησηΕμμανουήλ Ζουμπρής

ΙερεύςΚάλαμος Αττικής

(9.8.87)

- 2 1 6 -



2β. Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙΑΠΛΟΣ ΧΡΗΣΙΜΗ

Κάνουμε σήμερα μια διακοπή στη συνέχεια των κει-μένων, που θα μπορούσαν να έχουν το γενικό τίτλο«Νεοελληνική Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας», για ναδημοσιεύσουμε το εξαιρετικά ενδιαφέρον γράμμα ενόςαναγνώστη, που δείχνει πω ς, κάποια προηγούμενα κεί-μενα, παρά τις βιαστικές αντιδράσεις που προκάλεσανσε ανθρώπους που διδάχτηκαν την ελληνική ιστορίαελληνοκεντρικά, θεοκεντρικά και σοβινιστικά, δενέπεσ αν τελικά στο κενό, το οποίο προκάλεσε η πανικό-

βλητη προσπάθεια να δημιουργηθεί «εθνική συνείδη-ση» με μεθόδους αστυνομικές, που καθώς δεν εφαρμό-ζονται πια (η «μειωμένη εθνικοφροσύνη» δεν αποτελείπλέον ποινικό αδίκημα), το μυαλό αρχίζει να λειτουργείκαλύτερα και παραγωγικότερα, πράγμα που δημιουρ-γεί την ελπίδα πω ς εμείς οι Νεοέλληνες θ α ξαναγίνουμε' Ελληνες εν καιρώ. Προς το παρόν, είναι επιτακτική η

2 1 7




ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε τη βαρβαρότητά μαςώστε να καταλάβουμε επιτέλους πως οι λέξεις « Έλλην» και «πολιτισμένος» είναι συνώνυμα, πράγμα πουσημαίνει πως δεν μπορεί να νοηθεί η έννοια ελληνικό-τητα έξω και πέρα απ' την πολιτιστική της διάσταση.Διαβάστε, λοιπόν, το αποκαλυπτικό γράμμα του Αλεξ.Μαντά (Πανδώρου 30, Αθήνα): Αγαπητέ κύριε Ραφαηλίδη, παρακολουθώ όλα τα άρ-

θρα σας στο ΕΘΝΟΣ σχετικά με τη γνησιότητα ή μητων αρχαίων, των μεσαιωνικών και των νεωτέρων Ελλαδιτών. Στην αρχή σοκαρίστηκα μ' αυτά που γράφε-τε. Διότι, παρά την οικονομική κακομοιριά μου εξακο-λουθώ να είμαι ρομαντικός στα εθνικοπατριωτικά.Επειδή όμως είμαι εξίσου και ρεαλιστής, τα «έβαλα κά-τω», που λένε, και διαπίστωσα ότι τα πράγματα είναι

έτσι όπως μας τα «ψέλνετε». Με τα εκλαϊκευτικά άρθρασας, μας βοηθάτε να μαθαίνουμε και να αφομοιώνουμειστορικές γνώσεις, για τις οποίες θα χρειαζόμασταν δε-κάδες βιβλία και χιλιάδες ώρες.

Λοιπόν, ενδιαφέροντα και αξιοθαύμαστα όλα αυτάτα ιστορικά στοιχεία που παραθέτετε, αλλά κάπου δι-αφωνώ ως προς την πρακτική της ιστορικής αλήθειαςμέσα στην ελληνική πραγματικότητα. Δηλαδή, η ουσίαείναι ότι ο πατριωτικός ο εθνικισμός (όχι ο σωβινισμόςτων γηπέδων) είναι αναγκαίος για όλους μας. Ό π ω ςκαι για τα πολιτικά κόμματα, κυρίως τα προοδευτικά. Ό π ω ς και για τους αντιφρονούντες στα εθνολογικάσυνοριακούς μας γείτονες. Γιατί; Μα, για να λειτουργή-σει ο πατριωτικός εθνικισμός σαν κινητήρας του αντα-γωνισμού, προς βελτίωσιν και αφύπνισιν των εντός τωντειχών, και σαν το αποτελεσματικό αμυντικό όπλοόλων των μικρότερων εναντίον της πλεονεξίας τωνισχυρών και άδικων γειτονικών κρατών. Πρόσφατα πα-ραδείγματα: Ο αγώνας του Βιετνάμ εναντίον των ΗΠΑ,και οι διαμάχες μεταξύ των κομμουνιστικών κρατώνΚίνας και ΕΣΣΔ, και Κίνας και Βιετνάμ. Θα αργήσειπολύ ακόμα η ανθρωπότητα ν' απαγκιστρωθεί απ' την

2 1 8



ΕΛΛΗ ΝΕΣ ΚΛΙ ΝΕΟΕΛ ΛΗΝ ΕΣ

πολυτέλεια των εθνικών ιδανικών. Κι εγώ πιστεύω στησυμβολή του Ενός στο ιστορικοκοινωνικό γίγνεσθαι.Αρκεί αυτός ο ' Ενας να αντιπροσωπεύει, αξιοκρατικά,πολλούς. Θα ήθελα ο εθνικός ητέτης της Ελλάδας ναείναι μια σύνθεση του Ελευερίου Βενιζέλου και τουΆρη Βελουχιώτη.

Πολλές φορές αγανάχτησα ένεκα προστριβών μου μεδιάφορους «μπαγάσηδες συμπατριώτες» μας, κυρίωςπροϊστάμενα πρόσωπα, αλλά και με «παρακατιανούς»που εκστομούν, με ύφος δέκα τσιφλικάδων, την απει-λή: «Ξέρεις ποιος είμαι εγώ, ρε;» Πολλές φορές έβρισατην ώρα και τη στιγμή που γεννήθηκα σ' αυτήν εδώ τηχώρα. Προσπάθησα να μεταναστεύσω στη Σουηδία το1972 και το 1976. Αλλά οι νόμοι της συγκριτικής, καιτης αναλογίας των ποσοστών, μου δίνουν το κουράγιο

να θέλω να είμαι ' Ελληνας. Αισθάνουμαι ευτυχής πουδεν είμαι Τούρκος. Και έτσι, δε βαραίνει τη συνείδησήμου η συνενοχή για τη γενοκτονία χιλιάδων Ελλήνων,ενάμισι εκατομμυρίου Αρμενίων και χιλιάδων Κούρ-δων. Αισθάνομαι ευτυχής που δεν είμαι Δυτικογερμα νός. Και έτσι δε νιώθω συνένοχος για τη δολοφονίαεκατομμυρίων αμάχων και για τη σαπονοποίηση δώδε-κα εκατομμυρίων ομήρων στους πέντε χιλιάδες ειδι-κούς φούρνους της ναζιστικής Γερμανίας. Αισθάνομαιευτυχής που δεν είμαι Γιαπωνέζος. Και έτσι δε νιώθω«μπαμπέσης» για το Περλ Χάρμπορ και δολοφόνος διακοσίων πενήντα χιλιάδων αμάχων που έθαψαν ζωντα- νούς οι Γιαπωνέζοι εισβολείς στην Κίνα, γιατί είχαν εν-τολή να κάνουν οικονομία... στα πυρομαχικά! Σε στρα-τόπ εδα της Μαντζουρίας μετέτρεψαν σε πειραματόζωατους αιχμαλώτους πολέμου, αλλάζοντας το αίμα τουςμε αλογίσιο που περιείχε μικρόβια συφιλίδος. και άλλων νοσημάτων, ή εγχειρίζοντας χωρίς νάρκωση τα βρέφητους. (Στοιχεία από το βιβλίο ΜΑΝΤΖΟΥΡΙΑΝΟ ΣΥΝ-ΔΡΟΜΟ, που χρόνια τώρα το περιμένουμε και στα ελλη- νικά). Αυτά τα τερατώδη γεγονότα είναι που χαρακτη-ρίζουν τελικά και το σύνολο των ανθρώπων των υπόλο-

- 2 1 9 -




δικαιολογημένη, λοιπόν, η επιλογή της ονομασίας γιατην υπηκοότητά μας. Γ ιατί, όταν βλέπουμε τους Σκο-πιανούς της Γιουγκοσλαβίας να θέλουν σώνει και καλά

να αυτονομάζονται Μακεδόνες· όταν διαβάζουμε σεπεριοδικά και εφημερίδες ότι «οι Αμερικανοί πολίτεςτων ΗΠΑ άρχισαν ν’ αποχτούν εθνική συνείδηση» σεμια χώρα όπου ο πληθυσμός είναι μωσαϊκό πανσπερμί-ας διαφορετικότατων φυλών, και το σωστό όνομά της

θα έπρεπε να είναι Ηνωμέναι Μπασταρδίαι της Αμερι-κής όταν διαπιστώνουμε σήμερα ότι οι πιο φιγουρατζήδες ρατσιστές του κόσμου, οι Γερμανοί, φατσικώς θυ-μίζουν μεσογειακή και επωνυμικώς πολωνική, τσέχι-κη και ρώσικη προέλευση όταν οι πιο φανατικοί ρα-τσιστές του κόσμου, οι Εβραίοι, δεν άντεξαν στονπειρασμό της επιμειξίας μετά των αλλοφύλων ότανόλοι οι αντικειμενικοί άνθρωποι παραδέχονται ότι οιμιγάδες είναι τα ωραιότερα ανθρώπινα πλάσματα ότανχρεωκόπησαν πανηγυρικά οι αιματολόγοι ρατσιστές,δικαιολογείται αναμφισβήτητα η απαίτηση των Ελλαδιτών, ασχέτως βαθμού προγονικής ελληνικότητας, ναθεωρούν εαυτούς ' Ελληνες, ή έστω Νεοέλληνες. Ακόμακαι αν δεν τους έδιναν αυτό το όνομα οι γνωστοί «μεγά-λοι προστάτες», θα το έπαιρναν μόνοι τους. Όσοναφορά την ονομασία που δίνουν οι ξένοι στη χώηι· μας(Γκρέτσια, Γιουνανιστάν κ.λπ.), εφόσον ο Αριστοτέλης,όπως μας πληροφορείτε, αναφέρει αυτή την ονομασία,το γεγονός δε μας ενοχλεί. Εξάλλον. κάτι παρόμοιοσυμβαίνει και με άλλες χώρες. Π.χ., την Ντόυτσλαντ οιξένοι την ονομάζουν Κερμάνια ή Αλεμάνι, και τουςΓερμανούς Τεντέσκους. Τη Μάγκιαρ, τη λέμε Ουγγα-

ρία, τη Σουόμι, Φιλανδία, κ.ο.κ.' Εχω τη γνώμη πως, οι περισσότεροι από μας που λε-γόμαστε και νιώθουμε Έλληνες, δε σημαίνει κατ'ανάγκην πως πιστεύουμε πως είμαστε ισάξιοι των αρ-χαίων Ελλήνων, ή ότι η υπηκοότητά μας αποτελεί φάρ-μακο για τη θεραπεία της τσαπατσουλιάς και της κοι- νωνικής αδικίας, που είναι τα χρόνια νοσήματα του νε

2 2 1



ΒΑΕΙΛΗΕ ΡΛΦΑΗΛΙΛΗΐ:

οελληνιχού κράτους. Είναι αδύνατο, έπειτα από μύριεςφυλετικές επιμειξίες, να επιπλέει ακόμα στο σπέρμα ήτο ωάριο των μιγάδων απογόνων μας. έστω και μέροςτου αρχαιοελληνικού δυναμικού, σαν βιολογικό ενδεχό-μενο. ' Εστω, ότι μας κορόιδεψαν, οι μεγάλοι κηδεμόνεςκαι νονοί μας. Ας εκμεταλλευτούμε, λοιπόν, το «ενδεχό-μενον αυτό γεγονός» σαν κινητήρια δύναμη για ενότη-τα, αλληλεγγύη και κοινωνική δικαιοσύνη. Η διαίσθησήμου λέει,ότι όλες σχεδόν οι εκστρατείες των αρχαίωνΕλλήνων στην προοδευμένη και λάγνα αρχαία Ανατολήδεν έγιναν μόνο για ο ικονομικά και πολιτιστικά συμφέ-ροντα, αλλά και για τις... εξωτικές καλλονές της. Όλοιοι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι έκαναν τα ταξιδάκιατους κατά κει συνδυάζοντας το τερπνόν μετά του ω φε-λίμου. Ο Μέγας Αλέξανδρος π.χ. παντρεύτηκε τη Ρωξά-

νη, κόρη του ηγεμόνα Οξυάρτη της Βακτριανής, με τηνοποία έκανε παιδί. Την ίδια μέρα, δέκα χιλιάδες ' Ελλη- νες στρατιώτες παντρεύτηκαν Περσίδες. Έτσι, η αρ-χαιοελληνική καραμέλα «πας μη Έλλην, βάρβαρος»αποδείχτηκε και έμπρακτα ότι δεν ήταν ρατσιστικόσλόγκαν, αλλά πολιτιστικό Λ» δυμένο. Εξάλλου, απ ' τηφράση αυτή, ωφελημένοι βγήκαν τελικά οι μέχρι τότεβάρβαροι γείτονες. Πείσμωσαν, έμαθαν, και παίρνον-τας τα φώτα μας. άφησαν εμάς στο σκοτάδι. Όπωςακριβώς έκαναν οι επιτήδιοι και στην αρχαία Ανατολή,που την άφησαν σήμερα στη λαγνεία της και την αλληλοφαγωμάρα.

Πολύ σωστή η άποψή σας, πως πρέπει επιτέλους ναδιδάσκονται όλοι οι ' Ελληνες την αληθινή ιστορία τουτόπου τους στα σχολεία. Αλλά, αυτά που θέλουμε από

σας τους διανοούμενους είναι: 1) Να πείσετε και τουςιστοριοδίφες μας να διατυπώνουν τα συμπεράσιιι Ηατους, με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην παίρνουν φιοτιά τό-σο εύκολα οι θερμοκέφαλοι ημέτεροι και ξένοι, πουόπως φαίνεται εκ τ<·>ν πραγμάτων, αυτοί οι τελευταίοι,είναι πιο φανατικοί επαγ·Ι,ελματ:Γς «εθνησωτήρες» α π ’τους δικούς μας. 2) Να πείσετε τους αρμόδιους του

222




υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων να διδά-σκουν τα ελληνόπουλα, σ’ όλες τις βαθμίδες της εκ-παίδευσης, πως όσο λιγότερο πλεονέκτες είναι, τόσοπερισσότερο θα σέβονται το δικαίωμα και των άλλωνσυμπατριωτών να ζήσουν καλύτερα, και συνεπώς τόσοπιο αποτελεσματική θα είναι η άμυνα της χώρας σε κά-θε εχθρική απειλή. 3) Να πείσετε την πλειοψηφία τωνιερέων και αρχιερέων ότι ο ελληνικός λαός δεν έχειανάγκη απ' τον μπαμπούλα του αφορισμού. Διότι οι Νεοέλληνες, όλων των κοινωνικών τάξεων, είναι αρκε-τά φιλελεύθεροι στο θρησκευτικό τους συναίσθημα,και καταλαβαίνουν πως πολλές αποφάσεις της ΙεράςΣυνόδου είναι αντίθετες και στο πνεύμα του χριστιανι-σμού, και στα εθνικά συμφέροντα. Τελικά, την επλογήτου θρησκεύματος οι περισσότεροι την έχουμε κάνει

συνειδητά, διότι έχουμε αντιληφτεί ότι η ορθόδοξη χρι-στιανική πίστη μας επιτρέπει να συνδυάζουμε το θρη-σκευτικό συναίσθημα με την ικανοποίηση των ανθρω-πίνων αδυναμιών μας, που είναι απαραίτητες τόσο γιατην επιβίωση, όσο και για την απόλαυση των υπαρχόν-των αγαθών. Είναι ασύμφορη για όλους μας η επίμονησυσχέτιση εθνικοπατριωτικού και θρησκευτικού συ- ναισθήματος. 4) Να γκρεμίσετε το μύθο, σύμφωνα μετον οποίο αποκλειστικός αντιπρόσωπος της εθνικοφροσύνης είναι μόνο η Δεξιά. Δεδομένου, μάλιστα, ότιη Ιστορία αποδεικνύει ακριβώς το αντίθετο. Σε ειρηνι-κές περιόδους, οι δεξιοί γράφουν στο κούτελό τους τηνεπιγραφή «εθνικόφρων». Και μόλις στην πατρίδα εισβά-λει ο εχθρός, οι πρώτοι που σπεύδουν να τον υποδε-χτούν μετά βαΐων και κλάδων είναι αυτοί. Αντίθετα, βλέ-πουμε τοί’ς αριστερούς, και μάλιστα τους κομμουνι-στές, που μέχρι χτες κρατούσαν ταμπέλες με κοσμοπο-λίτικα συνθήματα, να μεταμορφώνονται σε σκληροτρά-χηλους πολεμιστές και να είναι αυτοί τελικά πουδιώχνουν τον εχθρό και απελευθερώνουν την πατρίδα.Θα θέλαμε, λοιπόν, να βλέπαμε να κυβερνούν την Ελλά-δα οι αγωνιστές του ΕΑΜ ΕΛΑΣ ΕΠΟΝ. αυτοί που




ήταν η πραγματική Εθνική Αντίσταση και όχι οι μαυρα-γορίτες και οι καμουφλαρισμένοι φασιστοναζίδες. Μεεκτίμηση, Αλέξ. Μαντάς, Πανδώρου 30, Αθήνα. Δε βρίσκω λόγια να ευχαριστήσω τον κ. Μαντά για το

πραγματικά εκπληχτικό του γράμμα. Παρόλο που βάζειτο θέμα «ελληνικότητα» φορμαλιστικά και «χρησιμοθηρικά» θα λέγαμε, το περιχαρακώνει με εκπλήσσουσαευστοχία απ ' όλες του τις πλευρές. Τελικά, όμως, τοθέμα είναι να καταλάβουμε γιατί ένα τόσο απλό πρό-βλημα έγινε τόσο πολύπλοκο, που να κινδυνέψει ναπεριπλακεί σ' αυτό, όπως έμμεσα αφήνει να φανείστην αρχή του γράμματός του, ακόμα και ένας άνθρω-πος της ευφυΐας και της εντιμότητας του κ. Μαντά.Τόσο εγώ όσο και ο Γεράσιμος Κακλαμάνης, που μουέδωσε τα ερεθίσματα για μια σειρά κειμένων που συζη

τήθηκαν ανοήτως ακόμα και στη Βουλή (ο κ. Στεφανόπουλος ρώτησε τον κ. Τρίτση τί μέτρα σκοπεύει να πά-ρει η κυβέρνηση για τούτα τα «ανθελληνικά» κείμεναπου δημοσιεύει το ΕΘΝΟΣ) δεν κάνουμε τίποτα πε-ρισσότερο απ ' το να προσπαθούμε να δώσουμε μια εξή-γηση στο πώς, πότε, γιατί και από ποιους, ένα εξαιρε-τικά απλό στην ουσία του πρόβλημα έγινε τεχνητάσύνθετο, προκειμένου στη θέση της νεοελληνικής ναεμφανιστεί μια αμειγώς ελληνική, με αρχαιοελληνική,αμάραντη ρίζα, εθνική συνείδηση. Κάποιοι έχουν λό-γους να μη θέλουν να είναι Νεοέλληνες και να παριστά- νουν δολίως τους «καθαρούς» "Ελληνες.

(22.11.87)

Έλληνες και Νεοέλληνες

Documents

Transcript of Έλληνες και Νεοέλληνες