7ο Μαθητικό Συνέδριο Πληροφορικής – Απρίλιος 2015

1

Τρισδιάστατη Οπτικοποίηση

μιας Αρχαίας Ελληνικής Πόλης

Δημήτριος Ηπειρώτης-Καραγιαννόπουλος1, Νικόλαος-Ιωσήφ Μάτσεκ

2, Γεώργιος Μήτρου

3, Ιάσων-

Γεώργιος Άμποτ4, Βασιλεία Αραμπατζή

5, Μενέλαος Βεζυρτζής

6, Ανδρέας Ιωαννίδης

7, Χρυσή Ράπτη

8,

Φανή Κολιπέτρη9, Ιάσων-Γεώργιος Παληός

10, Ευαγγελία Χατζηαργυρίου

11, Βασίλειος Μπουλιώνης

12

1..12

Μαθητές Β' Γυμνασίου, Ελληνικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης

info@helcol.gr

Κωνσταντίνος Παρασκευόπουλος Καθηγητής Πληροφορικής (ΠΕ19)

Ελληνικό Κολλέγιο Θεσσαλονίκης

diparaske@gmail.com

Περίληψη

Το SketchUp είναι ένα δωρεάν και εύκολο στη χρήση λογισμικό σχεδίασης τρισδιάστατων μοντέλων (CAD).

Στην παρακάτω εργασία, χρησιμοποιήσαμε το SketchUp, για να αναπαραστήσουμε σε τρεις διαστάσεις μία

φανταστική αρχαία ελληνική πόλη. Συγκεντρώσαμε και μελετήσαμε πηγές με αναφορές στον τρόπο

οργάνωσης και λειτουργίας των αρχαίων ελληνικών πόλεων. Κατασκευάσαμε τρισδιάστατα μοντέλα ιδιωτικών

κατοικιών, ναών και σημαντικών δημοσίων κτιρίων όπως, της αγοράς, του σταδίου, του γυμνασίου και του

θεάτρου. Τα επενδύσαμε με κατάλληλες υφές για να προσδώσουμε επιπλέον αληθοφάνεια και τα

τοποθετήσαμε σε διάταξη σύμφωνη με το ιπποδάμειο σύστημα οργάνωσης πόλεων.

Λέξεις κλειδιά: SketchUp, αρχαία ελληνική πόλη, τρισδιάστατα μοντέλα.

1. Εισαγωγή

Σκοπός της εργασίας ήταν η τρισδιάστατη οπτικοποίηση μιας φανταστικής αρχαίας ελληνικής πόλης. Η

οπτικοποίηση έγινε με τη βοήθεια υπολογιστή, χρησιμοποιώντας το σχεδιαστικό πρόγραμμα SketchUp. Η

επιλογή του SketchUp βασίστηκε στην ευκολία εκμάθησης και χρήσης του προγράμματος, ακόμη και από

αρχάριους χρήστες, με μικρή ή καθόλου εμπειρία στη σχεδίαση τρισδιάστατων αντικειμένων με τη βοήθεια

υπολογιστή. Επιπλέον η δωρεάν άδεια εγκατάστασης και χρήσης του λογισμικού, για τη βασική του έκδοση,

επιτάχυνε τη διαδικασία δημιουργίας των τρισδιάστατων μοντέλων, αφού μπορέσαμε να εργαστούμε όχι μόνο

στο εργαστήριο αλλά και στο σπίτι χρησιμοποιώντας τους προσωπικούς μας υπολογιστές.

2.Συγκέντρωση πηγών για τις αρχαίες ελληνικές πόλεις

Πριν να ξεκινήσει η κατασκευή τρισδιάστων μοντέλων για την οπτικοποίηση της πόλης, η σχεδιαστική ομάδα

αναζήτησε κατάλληλη βιβλιογραφία, για να αντλήσει πληροφορίες σχετικά με τον πολεοδομικό σχεδιασμό, τις

ιδιωτικές κατοικίες και τα κτίρια δημόσιας χρήσης. Συγκεκριμένα μελετήθηκε το ιπποδάμειο σύστημα

πολεοδομίας και ο ρόλος του στην οργάνωση και το σχεδιασμό αρχαίων ελληνικών πόλεων όπως του Πειραιά,

της Μιλήτου και της Πριήνης στη Μικρά Ασία, της Ολύνθου στη Μακεδονία και των πόλεων Όρραον και

Κασσώπη στην Ήπειρο.

2.1.Ο Ιππόδαμος και το Ιπποδάμειο σύστημα πολεοδομίας

Ο Ιππόδαμος ο Μιλήσιος αποτέλεσε μία εξέχουσα προσωπικότητα του αρχαίου κόσμου. Έζησε από το 498 έως

το 408 π.Χ. και κατά τη διάρκεια της ζωής του υπήρξε αρχιτέκτων και πολεοδόμος, φυσικός, μετεωρολόγος,

μαθηματικός καθώς και φιλόσοφος. Η δραστηριότητά του αρχικά επικεντρώθηκε στην Ιωνία και κυρίως στη

Μίλητο ενώ αργότερα μετακινήθηκε στον Πειραιά όπου επιφορτίστηκε με το έργο σχεδιασμού της πόλης. Ο

Ιππόδαμος σύμφωνα με τον Αριστοτέλη ήταν ο πρώτος που συνέλαβε την "πόλεων διαίρεσιν", την αξία

7ο Μαθητικό Συνέδριο Πληροφορικής – Απρίλιος 2015

2

δηλαδή ενός χωροταξικού σχεδιασμού που δίνει ικανοποιητικές λύσεις στις λειτουργικές ανάγκες των πόλεων.

Μελέτησε και τελικά σχεδίασε έναν πολεοδομικό ιστό, ο οποίος δεν προκύπτει από τυχαία ανάπτυξη, αλλά

από την προσπάθεια κάλυψης των αναγκών των πολιτών καθώς και από την προσπάθεια εφαρμογής ενός

τρόπου κατοίκησης που βασίζεται στη λειτουργικότητα.

Το Ιπποδάμειο σύστημα πολεοδομίας βασίζεται στη χάραξη παράλληλων δρόμων που τέμνονται κάθετα ώστε

να δημιουργούνται οικοδομικά τετράγωνα και κανονικές πλατείες. Σε πόλεις σχεδιασμένες σύμφωνα με το

σύστημα αυτό, οι δρόμοι είναι ευθύγραμμοι και ευρείς, οι πλατείες ευρύχωρες, ενώ οι θέσεις των διοικητικών

κτιρίων, των ναών και των κατοικιών είναι καθορισμένες με ακρίβεια. Πρωταρχικό μέλημα του πολεοδομικού

σχεδιασμού του Ιππόδαμου, αποτελεί η εξασφάλιση της υγιεινής λειτουργίας των πόλεων. Αυτό επιτυγχάνεται

με το σωστό σχεδιασμό συστήματος υδροδότησης, με τον κατάλληλο προσανατολισμό των κτιρίων ώστε να

έχουν ήλιο το χειμώνα και δροσιά το καλοκαίρι αλλά και με την πρόβλεψη κλίσεων στους δρόμους για να

αποστραγγίζονται τα στάσιμα νερά.

2.2.Οι ιδιωτικές κατοικίες

Σύμφωνα με το σύστημα σχεδιασμού του Ιππόδαμου, η πόλη χωρίζονταν σε οικοδομικά τετράγωνα τις

νησίδες, κάθε μία από τις οποίες αποτελούνταν από δέκα, οκτώ ή έξι ίδιες οικίες. Αρχαιολογικά ευρήματα στην

Όλυνθο και στον Πειραιά δείχνουν ότι οι ιδιωτικές κατοικίες ήταν ενιαίες ή τυποποιημένες κάτι που οι

αρχαιολόγοι υποθέτουν και για την περίπτωση της Μιλήτου και της Πριήνης. Ωστόσο, ανάμεσα στα

τυποποιημένα σπίτια που έχουν βρεθεί, παρατηρούνται τρεις παραλλαγές οι οποίες εξαρτώνται από τις θέσεις

τους επάνω στις νησίδες. Πρόκειται για τις νότιες οικίες, τις γωνιακές και τις βόρειες.

Στις νότιες οικίες μιας νησίδας η πρόσβαση εξασφαλίζονταν από τα νότια. Δίπλα στην είσοδο προς την πλευρά

του δρόμου βρίσκονται τα μέρη του σπιτιού που σχετίζονται με τη δημόσια ζωή (π.χ. ανδρώνες) ενώ στην άλλη

πλευρά της αυλής υπήρχε η παστάδα, το πολύτιμο προαύλιο που χρησιμοποιούνταν τόσο για εργασίες όσο και

για ανάπαυση.

Στα γωνιακά σπίτια η είσοδος βρισκόταν στην αυλή ενώ δίπλα της βρισκόταν ο ανδρώνας και ο χώρος

εργασίας. Το τμήμα της παστάδας αποτελούσε προθάλαμο για το χώρο εργασίας και βρισκόταν μπροστά από

τον ανδρώνα. Στη νότια πλευρά της αυλής υπήρχαν ελαφριές κατασκευές και ανοικτές αποθήκες.

Μέσω των βορείων οικιών γινόταν η πρόσβαση στις ενδιάμεσες οικίες. Αυτό αποτελούσε σοβαρό μειονέκτημα

εφόσον ο χώρος της κατοικίας περιορίζονταν. Η είσοδος γινόταν κατευθείαν στον ανδρώνα, ενώ τα δωμάτια

καθημερινής διαβίωσης ήταν μικρότερα.

2.3.Σημαντικά δημόσια κτίρια

Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, βασική διαφορά ανάμεσα στους Έλληνες και του Πέρσες είναι ότι οι πρώτοι έχουν

αγορά, ενώ οι δεύτεροι ούτε καν "εμπορικές αγορές". Ο δημόσιος χώρος της αγοράς είναι ένας χώρος

υπαίθριος, ευρύς και ορθογώνιος που περιστοιχίζεται από στοές με εμπορικά καταστήματα. Πρόκειται για τον

πυρήνα της πόλης, καταλαμβάνει αρκετά οικοδομικά τετράγωνα στο κέντρο και αποτελεί σημείο συνάντησης

για κάθε ώρα της ημέρας, χώρο κοινοποίησης αποφάσεων, ανταλλαγής απόψεων, συζήτησης ζητημάτων

πολιτικής και επίκαιρων.

Ένα από τα βασικότερα κτίρια του θεσμού της δημοκρατίας αποτελεί η Εστία, σύμβολο της πόλης και της

νομιμότητας. Στο χώρο της Εστίας, δίπλα στην αγορά βρίσκεται το κεντρικό κτίριο του κοινοβουλίου, το

Βουλευτήριο. Εκεί συνεδριάζει η Βουλή, ετοιμάζονται διατάγματα, ελέγχονται οι εφαρμογές αποφάσεων και

γίνεται η υποδοχή ξένων πρεσβευτών.

Το Γυμνάσιο της πόλης, αποτελεί χώρο ταυτόχρονης ανάπτυξης του σώματος και του νου. Προορίζεται για την

καλλιέργεια του πνεύματος, την ανάπτυξη ρώμης, αρετής, σωφροσύνης, ανδρείας. Αποτελεί ένα είδος ανοιχτού

πανεπιστημίου για τους πολίτες, με τακτικά μαθήματα και διαλέξεις όπου διδάσκουν σοφιστές και φιλόσοφοι.

Το στάδιο της πόλης αποτελούσε χώρο διεξαγωγής Αγώνων και πήρε το όνομά του από τη μονάδα μέτρησης

μήκους των αρχαίων ελλήνων. Στον αγωνιστικό χώρο του σταδίου μία σειρά από στήλες αποτελούσε αφετηρία

εκκίνησης, ενώ στο τέρμα υπήρχε μία στήλη γύρω από την οποία περιστρέφονταν ο αθλητής για να

διπλασιάσει την απόσταση που έπρεπε να διανύσει. Τόσο το στάδιο όσο και το θέατρο της πόλης ήταν

τοποθετημένα πιο μακριά από την αγορά και το κέντρο της πόλης. Το θέατρο και το στάδιο αποτελούσαν

χώρους δημόσιας χρήσης που χρησιμοποιούνταν από μεγάλους αριθμούς ανθρώπων σε ιδιαίτερες περιστάσεις

7ο Μαθητικό Συνέδριο Πληροφορικής – Απρίλιος 2015

3

κάνοντας τη μετακίνηση στο κέντρο δύσκολη και δημιουργώντας έτσι την ανάγκη να απομακρυνθεί η θέση

τους από αυτό.

3.Κατασκευή μοντέλων

Αφού συγκεντρώθηκαν όλες οι απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο οργάνωσης των αρχαίων

ελληνικών πόλεων, η εργασία συνεχίστηκε με την κατασκευή τρισδιάστατων μοντέλων για την αναπαράσταση

των κτιρίων.

Ξεκινώντας από την κατασκευή των ιδιωτικών κατοικιών και αφού καταλήξαμε στις διαστάσεις που έπρεπε να

έχουν, χωριστήκαμε σε τρεις ομάδες εργασίας. Η κάθε ομάδα ανέλαβε την κατασκευή μίας από τις τρεις

παραλλαγές (νότιες, βόρειες, γωνιακές) των κατοικιών. Τα μοντέλα των κατοικιών επενδύθηκαν με υφή στο

χρώμα της ώχρας, ώστε να αναπαραστήσουμε το ασβεστοκονίαμα που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι έλληνες

για να επενδύσουν τους πέτρινους τοίχους των σπιτιών τους, ενώ το αίθριο επενδύθηκε με υφή πέτρας. Στη

συνέχεια, κατασκευάσαμε και τοποθετήσαμε τα κουφώματα αφού πρώτα τα επενδύσαμε με υφές ξύλου.

Εικόνα 1: Κατασκευή των μοντέλων για τις ιδιωτικές κατοικίες και επένδυσή τους με κατάλληλες υφές

Αφού ολοκληρώσαμε την κατασκευή των μοντέλων για τις ιδιωτικές κατοικίες. κατασκευάσαμε νησίδες

(οικοδομικά τετράγωνα) των 6 κατοικιών, όπως ήταν στην αρχαία πόλη της Μιλήτου, και των 8 κατοικιών

όπως ήταν στις αρχαίες πόλεις του Πειραιά και της Πριήνης.

7ο Μαθητικό Συνέδριο Πληροφορικής – Απρίλιος 2015

4

Εικόνα 2: Νησίδες με οκτώ και έξι κατοικίες

Συνεχίζοντας την κατασκευή μοντέλων για τα κτίρια της πόλης μας, σειρά είχε η αγορά, οι ναοί και τα ιερά της

πόλης. Αποφασίσαμε ότι τα κτίρια της αγοράς θα ήταν τοποθετημένα σε σχήμα Π, αφήνοντας στη μέση ένα

μεγάλο υπαίθριο δημόσιο χώρο, χρήσιμο για την εξυπηρέτηση του μεγάλου αριθμού πολιτών που συνέρεαν

εκεί. Για την αναπαράσταση των χώρων λατρείας, κατασκευάσαμε τρία διαφορετικά μοντέλα ναών,

μεγαλύτερου μεγέθους από τις ιδιωτικές κατοικίες, τα οποία επενδύσαμε με υφές μαρμάρου σε διαφορετικές

αποχρώσεις.

Εικόνα 3: Το βόρειο τμήμα της αγοράς

Εικόνα 4: Τα μοντέλα ενός Ναού και δύο Ιερών που τοποθετήθηκαν

διάσπαρτα μέσα στην πόλη

Τα θέατρα και τα στάδια στις αρχαίες ελληνικές πόλεις ήταν τα κτίρια με τον μεγαλύτερο όγκο, αφού σκοπός

τους ήταν να ψυχαγωγήσουν μεγάλο αριθμό πολιτών ταυτόχρονα. Κατασκευάσαμε μοντέλα για τα κτίρια αυτά

χρησιμοποιώντας ως πηγές αναφοράς τα αντίστοιχα κτίρια που βρέθηκαν στην αρχαία ελληνική πόλη της

Μιλήτου, ενώ επενδύσαμε τις επιφάνειες των κτιρίων αυτών χρησιμοποιώντας υφές πέτρας και μαρμάρου σε

διάφορες αποχρώσεις. Επίσης με τις ίδιες υφές επενδύσαμε το κτίριο του βουλευτηρίου αλλά και το κτίριο του

γυμνασίου της πόλης αφού πρώτα ολοκληρώσαμε την κατασκευή των απαραίτητων μοντέλων.

7ο Μαθητικό Συνέδριο Πληροφορικής – Απρίλιος 2015

5

Εικόνα 5: Το στάδιο και το θέατρο της πόλης

Τέλος τοποθετήσαμε τις νησίδες των ιδιωτικών κατοικιών καθώς και όλα τα δημόσια κτίρια σε μία βάση στην

οποία είχαμε ήδη σχεδιάσει ένα δίκτυο με δρόμους και είχαμε τοποθετήσει κατάλληλη βλάστηση. Για την

άμυνα της πόλης, κατασκευάσαμε και τοποθετήσαμε περιμετρικά, τείχη με αμυντικούς πύργους, και τα

επενδύσαμε με υφή πέτρας. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό και σίγουρα μας αποζημίωσε για τις πολλές

ώρες εργασίας που αφιερώσαμε.

Εικόνα 6: Το γυμνάσιο (αριστερά) και το βουλευτήριο (δεξιά) της πόλης

Εικόνα 7: Άποψη της πόλης από την νότια πλευρά

7ο Μαθητικό Συνέδριο Πληροφορικής – Απρίλιος 2015

6

Εικόνα 8: Ο κεντρικός ναός της πόλης, δίπλα από την κεντρική αγορά

Εικόνα 9: Το βουλευτήριο και το γυμνάσιο της πόλης

Ευχαριστίες

Θα θέλαμε να εκφράσουμε τις ευχαριστίες μας στον καθηγητή πληροφορικής του Ελληνικού Κολλεγίου

Θεσσαλονίκης, κ. Κωνσταντίνο Παρασκευόπουλο για την καθοδήγηση τόσο στην έρευνα για τη συλλογή όλων

των αναγκαίων ιστορικών στοιχείων όσο και στην εκμάθηση του SketchUp.

Βιβλιογραφία

1.Αθανασιάδου Φ. Πρωτοψάλτη Σ. (1991) "Αρχαία Όλυνθος: η αρχαιολογική έρευνα και οι εργασίες

αποκατάστασης και ανάδειξης του χώρου", Αρχαιολογία 67.

2.Άννα Λαμπράκη (1983), "Πως έχτιζαν οι αρχαίοι", Αρχαιολογία 9.

3.Παρασκευόπουλος Κ., Κοσκινάς Ε. (2014). Η Τρισδιάστατη Οπτικοποίηση στη Διδασκαλία της Ιστορίας. Μια

Διδακτική Πρόταση. Πρακτικά 6ου Συνεδρίου Η Πληροφορική στην Εκπαίδευση, Κέρκυρα.

4. http://www.sketchup.com/learn