Ταοϊσμός - Κομφουκιανισμός

ΤΙ ΕΊΝΑΙ

Ο Ταοϊσμός είναι μια από τις τρεις μεγάλες θρησκείες της Κίνας μετά τονΒουδισμό και τον Κομφουκιανισμό.

Είναι μια αρχαία παράδοση φιλοσοφικών και θρησκευτικών πιστεύω που έχειτις ρίζες της στην Κίνα.

Οι ιδέες του Ταοϊσμού διαδόθηκαν παγκοσμίως μέσα από διάφορες πολεμικέςτέχνες όπως το Τάι-Τσι-Τσουάν και το Κίγκονγκ.

Έχει ιστορία 1.800 ετών και πρωτοεμφανίστηκε στην Κίνα τον 2ο αιώνα π.Χ. Η ονομασία του οφείλεται στη λέξη Τάο που σημαίνει «οδός, δρόμος». Η θεωρία του Ταοϊσμού διατυπώθηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. από τον

TaoZhankDaoling ή ChangTao-ling. Ozhank Daoling ήταν ο πρώτος Ουράνιος Δάσκαλος και ιδρυτής του πρώτου

οργανωμένου σχολείου Ταοϊστικών ιδεών. Κηρύσσει τη λατρεία των φυσικώναντικειμένων και των προγόνων, όπως την καλλιέργησαν οι άνθρωποι απόαμνημονεύτων χρόνων και έχει διαδραματίσει ποικίλους ρόλους στην ιστορία.Αργότερα εξελίχθηκε σε δύο μεγάλους κλάδους : τον Ταοϊσμό Quanzhen(Τσουαντζέν) και τον Ταοϊσμό Zhengyi (Τζενγκγί).

Ο Ταοϊσμός έγινε ημι-επίσημη θρησκεία της Κίνας κατά τη διάρκεια τηςδυναστείας των Tang και συνέχισε κατά τη διάρκεια της δυναστείας τωνSong. Καθώς ο Κομφουκιανισμός γινόταν πιο διάσημος, ο Ταοϊσμόςσταδιακά δεν προτιμούντο και από επίσημη θρησκεία μετατράπηκε σεδιάσημη θρησκευτική παράδοση.

Αφότου στην Κίνα επικράτησε ο κομμουνισμός, ο Ταοϊσμός απαγορεύτηκεκαι οι οπαδοί του ξανα-εκπαιδεύτηκαν, με αποτέλεσμα ο αριθμός τωνΤαοϊστών να μειωθεί κατά 99% μέσα σε μια δεκαετία. Μετά το τέλος τηςΠολιτισμικής Επανάστασης η Κινεζική κυβέρνηση άρχισε να επιτρέπει σεμικρό βαθμό την θρησκευτική ελευθερία. Ο Ταοϊσμός άρχισε να αναβιώνειστην Κίνα και Ταοϊστικοί ναοί και ιερείς υπάρχουν σε όλη την χώρα.Είναιδύσκολο να υπολογιστεί ο αριθμός των πιστών καθώς δεν υπάρχει επίσημητελετή ασπασμού της θρησκείας. Υπάρχουν πάνω από 1.500 Ταοϊστικοίναοί και πάνω από 25.000 Ταοϊστές ιερείς.

Τάο σημαίνει ο δρόμος ή η πορεία που ακολουθεί το σύμπαν, δηλαδή ογενικός τρόπος λειτουργίας του. Σε αδρές γραμμές, σύμφωνα με τηνταοϊστική κοσμογονία, η πηγή του παντός, δηλαδή το Τάο, γεννά τη«μεγάλη ενότητα» (Τάι-τσι). Αυτή γεννά τις δύο αρχές, το γιν και τογιανγκ. Αυτές μπορούμε να τις αντιληφθούμε ως τους δύο βασικούςτρόπους ύπαρξης των όντων. Ο τρόπος ύπαρξης που ονομάζεται γινχαρακτηρίζεται από παθητικότητα, υποχωρητικότητα, υγρότητα,σκοτεινότητα, χαμηλότητα κτλ. Ο τρόπος ύπαρξης που ονομάζεται γιανγκχαρακτηρίζεται από ενεργητικότητα, φωτεινότητα, στερεότητα,υψηλότητα κτλ. Έτσι, από τις τρεις βασικές πραγματικότητες πουαποτελούν τον κόσμο, δηλαδή τον ουρανό, τη γη και τον κάτω κόσμο, οουρανός είναι γιανγκ, ο κάτω κόσμος γιν, ενώ από τη διαπλοκή τους σεδιάφορες ποσοστώσεις συνίστανται όλα όσα αποτελούν τη γη. Από τιςεπιμέρους πραγματικότητες, το θηλυκό είναι γιν, ενώ το αρσενικό γιανγκ,η θάλασσα είναι γιν, η ξηρά γιανγκ, η κοιλιά είναι γιν, το κεφάλι γιανγκ, ησάρκα γιν, τα οστά γιανγκ, το ασήμι γιν, ο χρυσός γιανγκ, η αυλή γιν, τοσπίτι γιανγκ, κ.ο.κ.

Ο ταοϊστικός χρόνος είναι μια κυκλική κίνηση, στην οποία εναλλάσσονταιτο γιν και το γιανγκ (π.χ. νύχτα-μέρα, χειμώνας-καλοκαίρι, νεότητα-γηρατειά κτλ.), ενώ οι ενδιάμεσες στιγμές είναι αποτέλεσμα της διαπλοκήςτους σε ποικίλες ποσοστώσεις. Αυτή την κίνηση δείχνει η γνωστήπαράσταση του κύκλου που είναι χωρισμένος με μια σιγμοειδή γραμμή σεδύο μέρη με διαφορετικό χρώμα. Αυτή η κυκλική κίνηση είναι ακριβώς ηλειτουργία του Τάο.

Το Γιάνγκ είναι το άσπρο. Είναι αυτό που ευθύνεται για την κίνηση, τηνεπιθετικότητα, την πρωτοβουλία, τη δημιουργικότητα, την αρσενική δύναμη, ταεπιβεβαιωμένα συναισθήματα, τον Ουρανό, το φως, τη λαμπρότητα, τη φωτιά, τητόλμη, τα βουνά που διεισδύουν στον ουρανό, το θερμό, το σκληρό, το ζεστό.Γιανγκ σημαίνει ''σημαίες που κυματίζουν στον ήλιο'' δηλαδή λαμπρό ή φωτεινό.

Το Γιν είναι το μαύρο. Είναι αυτό που ευθύνεται για το σκοτάδι, την παθητικότητα,την ακινησία, τη δεκτικότητα, το θηλυκό στοιχείο, την έλλειψη ζωής, τη σελήνη, τηνύχτα, το ψυχρό, τις κοιλάδες της φύσης που δέχονται και συντηρούν,προστατεύουν τη ζωή μέσα τους, τη μήτρα στα γυναικείο σώμα, τις σπηλιές, ταστάσιμα νερά, το αδύναμο, το απαλό, το υποχωρητικό, τα σκοτεινά και ύπουλασυναισθήματα. Γιν σημαίνει ''συννεφιασμένος, σκοτεινιασμένος''.

ΘΕΟΤΗΤΕΣ

Το Τάο δεν είναι θεός και δεν λατρεύεται. Ο Ταοϊσμός περιλαμβάνει μερικέςθεότητες, αλλά παρόλα αυτά υπάρχουν λατρευτικοί ταοϊστικοί ναοί, που είναι μέροςτου σύμπαντος όπως οτιδήποτε άλλο στον Ταοϊσμό.

Το Τάο περιλαμβάνει πολλές έννοιες σε μια λέξη :

› η πηγή της δημιουργίας› το τελικό› το ανέκφραστο και ακαθόριστο› αυτό που δεν έχει ονομαστεί, το ακατανόμαστο› το φυσικό σύμπαν σαν ολότητα› ο τρόπος της φύσης σαν ολότητα

Ο Ταοϊσμός δεν έχει έναν θεό με τον τρόπο που άλλες θρησκείες έχουν. Δενυπάρχει παντοδύναμο ον πίσω από τον κόσμο, που δημιούργησε και ελέγχει τοσύμπαν. Στον Ταοϊσμό το σύμπαν πηγάζει από τον Τάο, και ο Τάο καθοδηγείαπρόσωπα τα πράγματα στο δρόμο τους. Αλλά ο Τάο ο ίδιος δεν είναι θεός, ούτελατρεύεται από τους Ταοϊστές, οι οποίοι χρησιμοποιούν «θεός-συζήτηση» όταναναφέρονται σε αυτόν.

Συμβατικά σέβονται τον Λάο Τσου και σαν πρώτο θεό του Ταοϊσμού και ωςπροσωποποίηση του Τάο

Παρ’ όλα αυτά ο Ταοϊσμός έχει πολλούς θεούς, οι περισσότεροι έχουν δανειστεί απόάλλους πολιτισμούς. Αυτές οι θεότητες ανήκουν στο σύμπαν και υπόκεινται στονΤάο. Έχουν ιδιαίτερο ρόλο και έχουν τίτλους παρά ονόματα

ΤΙ ΕΙΝΑΙ

Ο Κομφουκιανισμός αποτελεί ένα ηθικό και φιλοσοφικό σύστημα τοοποίο αναπτύχθηκε αρχικά βάσει των διδασκαλιών του Κινέζουδιανοητή και κοινωνικού φιλοσόφου Κομφούκιου, ο οποίος έζησε τον 6ο

αιώνα π.Χ. (551 - 479). Αιώνες αργότερα, ο Κομφουκιανισμόςεισχώρησε στην Ιαπωνία, την Κορέα, το Βιετνάμ και άλλες περιοχέςόπου υπήρχαν κινεζικοί πληθυσμοί, ασκώντας βαθιά επίδραση σε όλουςτους κοινωνικούς θεσμούς. Ο Κομφουκιανισμός τονίζει την αρχή πουπροσομοιάζει τον Χρυσό Κανόνα : «Ό,τι δεν επιθυμείς για τον εαυτό

σου, μην το επιβάλεις στους άλλους».

Στην εποχή του Κομφούκιου, ο κινεζικός λαός σπαρασσόταν από εμφύλιουςπολέμους στους οποίους η κεντρική εξουσία της δυναστείας Τσε αδυνατούσε ναεπιβληθεί κι ο Κομφούκιος αφιέρωσε την ζωή του στη διαμόρφωση ενός ηθικό-θρησκευτικού συστήματος που θα επέφερε τις βάσεις για μια αρμονικήκοινωνία.

Η βάση αυτή ήταν περισσότερο ηθική παρά θρησκευτική. Ήταν αντίθετος με τιςδεισιδαιμονίες με τις οποίες το πλήθος είχε ταυτιστεί.

Πίστευε ότι η κοσμική τάξη ταυτίζεται με την ηθική τάξη, δίδαξε την αρετή ωςπροϋπόθεση για τη συντήρηση της κοινωνίας.

Σύμφωνα με την διδασκαλία του η «αυτάρκης πραγματικότητα» (τάο η ντάο)από την οποία έχουν δημιουργηθεί τα πάντα, αποτελεί δημιούργημα τουΟυρανού. Ο Ουρανός θεωρείτε ο θεμελιωτής της αρετής, η οποία στην πλέοναπόλυτη μορφή της είναι η καλοσύνη, «μητέρα» όλων των αρετών. Αυτήονομάζεται Ζέν. Η σημασία της λέξης αυτής είναι της αυτοεπιβολής, πουπροϋποθέτει τον πλήρη αυτοέλεγχο για την εξάλειψη όλων των επιθετικώνενστίκτων και αρνητικών συναισθημάτων, που βρίσκονται μέσα στον άνθρωπο.Η ενάρετη συμπεριφορά επιβάλλει την αγάπη στον πλησίον, με συγκεκριμένοτρόπο. Έτσι ο άνθρωπος πρέπει να μάθει να αγαπά πρώτα την οικογένεια του,ακολούθως να την επεκτείνει στα μέλη της κοινωνίας και τέλος να συμπεριλάβεικαι την πολιτεία της οποίας ο ηγεμόνας είναι ο γιος του Ουρανού και πατέραςόλων των υπηκόων του.

Η Κομφουκιανή αρετή επιβάλει την ευσέβεια (χιάο), μέσω της οποίαςεπιτυγχάνεται η σύνδεση από την μία των ζωντανών με τους νεκρούς προγόνουςτους και από την άλλη των ατόμων με το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.

Η Κομφουκιανική ευσέβεια εκφράζεται στις εξής 5 αμοιβαίες σχέσειςδικαιωμάτων και καθηκόντων (Βού Λού).› καλοσύνη του άρχοντα-νομιμοφροσύνη του αρχόμενου› αγάπη του πατέρα – υπακοή του γιού› αγαθότητα των ηλικιωμένων – σεβασμός των νέων› δικαιοσύνη του συζύγου – υπακοή της συζύγου› αμοιβαία πίστη μεταξύ φίλων

Παράλληλα η πρώτη αρετή (Ζέν) συμπληρώνεται με τις 4, που πηγάζουν απόαυτήν και που είναι :› Η τιμιότητα(ι),› η παραδοχή η συμφωνία η συνταίριασμα (λι),› η αλήθεια (σιν)› και η σοφία (τσι)

Οι παραπάνω αρετές καθιστούν τον άνθρωπο ευτυχή και ευγενή. Όπως και στονΠλάτωνα έτσι και στη Κομφουκιανική διδασκαλία η τέχνη της διακυβέρνησηςείναι ο μόνος τρόπος για την επιβολή της ειρήνης και της ευημερίας σε όσογίνεται μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων.

Η διδασκαλία του Κομφουκιανισμού έχει κωδικοποιηθεί σε δύο συλλογές βιβλίων:

Α) Τα «Πέντε βιβλία»(Wu-King) που τα έγραψε ο Κομφούκιος :

1. Το βιβλίο των μεταβολών

2. Το Βιβλίο των πηγών

3. Το Βιβλίο των ωδών

4. Το Βιβλίο των ιεροτελεστιών

5. Το Βιβλίο Άνοιξη και Φθινόπωρο

Β) Τα «Τέσσερα Βιβλία» (Sze-chu) που έγραψαν οι μαθητές του :

1. Οι Διάλογοι του Κομφούκιου με τους μαθητές του και τους ηγεμόνες

2. Η Μεγάλη διδασκαλία

3. Η Διδασκαλία της μεσότητας

4. Το βιβλίο του φιλόσοφου Μένγκ-Τσέ

Ευχαριστούμε πολύ

Ο Εισηγητής› Π. Γεώργιος Ανάγνου

Η ομάδα› Ειρήνη Γλετζάκου› Λυδία Θεοδοσιάδου› Χρυσάνθη Κάντζα› Βάλια Λωρίδα› Κλεονίκη Παπαδοπούλου