[Pick the date] [Edition 1, Volume 1]

Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΣΤΟΝ ΚΑΤΩ ΚΟΣΜΟ

Η ΚΙΡΚΗ ΣΤΕΛΝΕΙ ΤΟΝ ΟΔΥΣΣΕΑ ΣΤΟΝ ΑΔΗ. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΒΑΣΗΣ

ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΣΤΟΝ ΑΔΗ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΕΙ ΤΟΝ ΤΕΙΡΕΣΙΑ ΓΙΑ

ΤΟ ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΙΣΤΡΕΨΕΙ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΟΥ

«ΝΕΚΥΙΑ» Ραψωδία λ’

Κάθε

πρόσωπο

που συναντά

ο Οδυσσέας

στον Κάτω

Κόσμο

αποκαλύπτει

και μια πτυχή

του

χαρακτήρα

του και

μπορεί έτσι ο αναγνώστης να

διαμορφώσει μια εικόνα για τον

χαρακτήρα και το παρελθόν

του.

Αυτή η περιπέτεια του

Οδυσσέα, ξεπερνά τα ανθρώπινα

όρια .Είναι ένα παράθυρο που

ανοίγει και μας δείχνει την τύχη

ανθρώπων που σχετίζονταν με

τον Οδυσσέα .

Ελπήνορας: ο ξεχασμένος

φίλοςΠρώτο συναντά τον

σύντροφό του Ελπήνορα, που

άφησαν άταφο στο νησί της

Κίρκης και το έχει παράπονο. Η

αμέλεια αυτή του Οδυσσέα θα

διορθωθεί στη ραψωδία μ’, οπότε

και θάβει με τιμές τον Ελπήνορα.

Στοχοπροσήλωση

Οδυσσέα: Προτού μιλήσει με τον

Β’ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ, ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΜΕΣΟΥ 2014-15, (ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ ΦΛΩΡΑ)

« ΝΕΚΥΙΑ», ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ

ΔΟΜΗ ΝΕΚΥΙΑΣ

Συνάντηση

Οδυσσέα με

Ελπήνορα,

Τειρεσία και

Αντίκλεια.

Δεκατέσσερις

ηρωίδες

γυναίκες.

Ιντερμέτζο

( διακόπτετται

η αφήγηση

του Οδυσσέα,

ακούμε τις

εντυπώσεις

της Αρήτης και

του Αλκίνοου).

Συνάντηση

Οδυσσέα με

Αγαμέμνονα,

Αχιλλέα,

Αίαντα

Β’ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ, Εσπερινό Γυμνάσιο Λεμεσού 2014-15, (ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ ΦΛΩΡΑ)

Τειρεσία, ο Οδυσσέας βλέπει τη

μητέρα του Αντίκλεια η οποία

πέθανε από τη στεναχώρια της,

όσο ο Οδυσσέας έλειπε. Κάνει την

καρδιά του πέτρα και δεν της μιλά,

γιατί μόλις είχε δει τον Τειρεσία και

δεν ήθελε να τον χάσει.

Οδυσσέας-Τειρεσίας:

σεβασμός Οδυσσέα στις βουλές

των Θεών και στους μάντεις

τους.Ο Τειρεσίας, παρότι νεκρός,

διατηρεί την ικανότητά του να

μαντεύει και να διερμηνεύει τα

θελήματά των θεών. Ενώ , ενόσω

ζούσε ήταν τυφλός, στον κάτω

κόσμο αναγνωρίζει τον Οδυσσέα

από μακριά. Τον προσφωνεί με

ένα αρχικό ρητορικό ερώτημα ( «Τι

ήλθες να βρεις εδώ στον κάτω

κόσμο»), το οποίο ο ίδιος απαντά

αφού πιει αίμα από τα ζώα που

θυσίασε ο Οδυσσέας.

Πληροφορίες-εντολές

ΤειρεσίαΣε αντίθεση με τους

υπόλοιπους νεκρούς, έχει τη

μνήμη του και προτού πιει αίμα.

Δεν του δίνει σαφείς απαντήσεις

για το δρόμο που θα

ακολουθήσει, ούτε για το πόσο

χρόνο θα του πάρει να επιστρέψει

πίσω. Πληροφορεί τον Οδυσσέα

για την οργή του Ποσειδώνα μετά

τη δολοφονία του γιού του

Πολύφημου και τον προειδοποιεί

να μην εξοργίσει τον θεό Ήλιο

(σφάζοντας τα ιερά του

βόδια)όταν με τους συντρόφους

του φτάσει στο νησί του

(προοικονομία). Του θέτει δηλαδή

προϋποθέσεις για το αν θα

γυρίσει ή όχι με με ευκολία στην

πατρίδα του, με τον ίδιο να είναι

υπεύθυνος πια για τη μοίρα του

που εξαρτάται από το αν θα

τηρήσει ή όχι τις εντολές του

Τειρεσία. Σκοπός του δεν πρέπει

να είναι μόνο να γυρίσει πίσω,

αλλά να εξευμενίσει την οργή του

Ποσειδώνα. Έτσι, αφού σκοτώσει

τους μνηστήρες, πρέπει να κάνει

θυσίες στον Ποσειδώνα σε εκείνο

το μέρος που δεν έχει ποτέ κανείς

δει κουπί. Προφητεύει ότι ο

Οδυσσέας θα πεθάνει στην

πατρίδα του σε βαθιά γεράματα

και ο λαός του θα είναι

ευτυχισμένος. Ο Οδυσσέας τον

ρωτά γιατί η μητέρα του περνά

από μπροστά του χωρίς να τον

αναγνωρίζει. Ο Τειρεσίας του

εξηγεί ότι οι νεκροί δεν έχουν

μνήμη αν δεν πιουν αίμα θυσιών.

Οδυσσέας-Αντίκλεια: ο

αγαπημένος χαμένος

γιοςΑκολούθως ο Οδυσσέας

μιλά με τη μητέρα του: τον

πληροφορεί για την κατάσταση

που επικρατεί στο βασίλειό του

(μνηστήρες) και τη λύπη που

κατατρώει τον πατέρα του

(Λαέρτη). Όταν ο Οδυσσέας

επιχειρεί να την αγκαλιάσει,

διαπιστώνει ότι το σώμα της είναι

μια άπιαστη σκιά, ένα είδωλο, ένα

φάντασμα.

Αναχρονισμός στα λόγια της

ΑντίκλειαςΗ μητέρα του τον

πληροφορεί ότι οι νεκροί δεν

έχουν σώμα ούτε οστά, αφού

έχουν καεί. Εδώ έχουμε

αναχρονισμό αφού γνωρίζουμε

ότι στη μυκηναϊκή περίοδο οι

νεκροί θάβονταν.

Διάσημες γυναίκες: ερωμένες

θεών, σύζυγοι και θυγατέρες :

επιβράδυνση αφήγησης-

αποκλιμάκωση συγκίνησης

Ακολούθως περνούν από

μπροστά του σύζυγοι και

θυγατέρες διάσημων ηρώων

(Τηρώ, Αντιόπη, Αλκμήνη,

Μεγάρη, Επικάστη, Χλώρη, Λήδη,

Ιφιμέδεια). Αυτό δίνει την ευκαιρία

στον Οδυσσέα να επιβραδύνει την

αφήγηση, αναφέροντας τις

ιστορίες τους,κατά βάση ερωτικές,

που φανταζόμαστε ότι

ψυχαγωγούν τους Φαίακες και

μειώνουν το μακάβριο της

αφήγησής του, χαλαρώνοντας

λίγο μετά την ένταση της

συνάντησης του Οδυσσέα με τη

μητέρα του και τον αποχωρισμό

τους.

Διακοπή αφήγησης Οδυσσέα-

ιντερμέτζο- ΦαίακεςΌντως, οι

Φαίακες έχουν μαγευτεί και τον

διακόπτουν για να τον επαινέσουν

ως αφηγητή και να του τάξουν

δώρα πολλά.

Ο Οδυσσέας ως ήρωας του

Τρωικού πολέμου. Συναντήσεις με

συμπολεμιστές του.Μετά τις

φιλοφρονήσεις τους ο

Οδυσσέας, ολοκληρώνει την

Β’ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ, Εσπερινό Γυμνάσιο Λεμεσού 2014-15, (ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ ΦΛΩΡΑ)

αφήγησή του με τη συνάντηση

του με τους συμπολεμιστές του:

Αγαμέμνονας(Κλυταιμνήστρα)

≠Οδυσσέας( Πηνελόπη) Συναντά

τον Αγαμέμνονα, που τον έχει

σκοτώσει η γυναίκα του

Κλυταιμνήστα με τον εραστής της

Αίγισθο τη μέρα της επιστροφής

του. Μια ειρωνεία της τύχης: να

έχει επιζήσει τόσων μαχών και να

πεθάνει έτσι ανίερα, αντιηρωικά.

Είναι μια ευκαιρία να δούμε την

αντίθεση Κλυταιμνήστρας

(άπιστη)-Πηνελόπη (πιστή) και τη

ματαιότητα της νίκης σε ένα

πόλεμο.

Αχιλλέας (Νεοπτόλεμος)-

Οδυσσέας (Τηλέμαχος)

Αυτή τη ματαιότητα του

ηρωϊσμού, τονίζει ο Αχιλλέας ο

οποίος παρόλες τις κολακείες του

Οδυσσέα, δεν αναθαρρεί αλλά

λέει ότι θα προτιμούσε να ζει και

να ξενοδούλευε, να ήταν ένας

δούλος. Ανεβαίνει το ηθικό του

μόνο όταν ακούει τα

κατορθώματα του γιου του,

Νεοπτόλεμου.

Οδυσσέας-Αίαντας (Ο

Οδυσσέας αιτία για την

αυτοκτονία του Αίαντα)

Τέλος, ο Οδυσσέας συναντά

τον Αίαντα που είχε αυτοκτονήσει

μετά την αδικία που έγινε εις

βάρος του και είναι πικραμένος

ακόμα μαζί με τον Οδυσσέα. Αυτό

είναι μια σκοτεινή σελίδα στο

παρελθόν του Οδυσσέα που

φέρθηκε αλαζονικά και άδικα,

αδικώντας κάποιον.

Τιμωρημένοι για την αλαζονεία

τους διάσημοι άνθρωποι

(Σίσσυφος, Τάνταλος). Ο

Οδυσσέας είχε επίσης αντικρύσει

τα αιώνια βάσανα-τιμωρίες

ανθρώπων που ξεπέρασαν το

μέτρο και προκάλεσαν τους

Θεούς. Κάτι που τον συνετίζει και

φυτεύει μέσα του τον φόβο.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο Όμηρος έγραψε την

Ιλιάδα όταν ήταν νέος και

τηνΟδύσσεια όταν είχε γεράσει. Να σχολιάσετε με

αναφορά στη ραψωδία Νέκυια.

2. Να ανασυγκροτήσετε τον

χαρακτήρα του Οδυσσέα με οδηγό σας την

αντιμετώπιση που τυγχάνει από τους ανθρώπουςπου

συναντά στον Κάτω Κόσμο.

3. Γιατί ο Οδυσσέας δεν

φεύγει αμέσως μετά τη συνάντησή του με τον

Τειρεσία; Πώς λειτουργεί στο έργο η εξιστόρηση

των υπόλοιπων συναντήσεων που είχε

στον Κάτω Κόσμο;

4. Να εντοπίσετε ένα στοιχείο αναχρονισμού στην

Νέκυια και να σχολιάσετε. 5. Ποια η εικόνα των τριών

πολεμαρχών της Τροίας (Αχιλλέας-Αγαμέμνονας)

στον Κάτω Κόσμο; Σε τι διαφέρει αυτή η εικόνα με

αυτό που ήταν όταν ακόμα

ζούσαν;

6. Συμφωνείτε με την άποψη του Αχιλλέα για τη

ματαιότητα του ηρωϊκού θανάτου;

Β’ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ, Εσπερινό Γυμνάσιο Λεμεσού 2014-15, (ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ ΦΛΩΡΑ)

Προαιρετική άσκηση: Να φανταστείτε ότι επισκέπτεστε τον Κάτω Κόσμο. Να

βρείτε αντίστοιχα άτομα με αυτά που συναντεί ο Οδυσσέας και να

φανταστείτε τα λόγια που πιθανόν να σας απηθηναν (μητέρα, φίλοι

παραμελημένοι, φίλοι πετυχεμένοι, φίλοι αδικημένοι)