Η Πολιτεία του Πλάτωνα τελειώνει με μια αισιόδοξη διδαχή: η ψυχή είναι αθάνατη. Ο δίκαιος επιβραβεύεται και σ’ αυτόν τον κόσμο, αλλά και μετά θάνατον. Αντιθέτως, οι άδικοι, οι τύραννοι, οι κακούργοι τιμωρούνται σκληρά.

1

Απόδειξη αποτελεί η μαρτυρία του Ηρός του Αρμενίου, την οποία εκθέτει ο Σωκράτης, χωρίς ωστόσο να διασαφηνίζεται αν την άκουσε από τον Ήρα τον ίδιο ή από κάποιους άλλους. Ο ΜΥΘΟΣ ΤΟΥ ΗΡΟΣ

Ο Ηρ, γιος του Αρμενίου από την Παμφυλία, ένας γενναίος πολεμιστής, σκοτώθηκε στη μάχη. Για δέκα μέρες παρέμεινε στο πεδίο της μάχης, ανάμεσα στα πτώματα των άλλων πολεμιστών, που είχαν αρχίσει να αποσυντίθενται. Τη δωδέκατη ημέρα, όταν τον είχαν μεταφέρει σπίτι του και τον είχαν

2

τοποθετήσει πάνω στη νεκρική πυρά, ο ήρωας ξαναγύρισε στη ζωή και άρχισε να διηγείται όσα είχε δει και όσα είχε ακούσει η ψυχή του στον άλλο κόσμο.

Η ψυχή του λοιπόν,που είχε φύγει από το σώμα,πορεύτηκε μαζί με άλλες ψυχές (εἰς τόπον τινά δαιμόνιον),όπου υπήρχαν δύο χάσματα πάνω στη γη, το ένα δίπλα στο άλλο και άλλα δύο στον ουρανό. Ανάμεσά τους κάθονταν δικαστές και, αφού δίκαζαν, πρόσταζαν τους δίκαιους να προχωρήσουν δεξιά και πάνω προς τον ουρανό και τους άδικους αριστερά και κάτω. Όταν ο Ηρ

3

παρουσιάστηκε, τού είπαν να ακούει και να βλέπει προσεκτικά ό,τι διαδραματιζόταν εκεί, για να τα ανακοινώσει αργότερα στους ζωντανούς.

Έβλεπε λοιπόν τις ψυχές που είχαν δικαστεί, να προχωρούν προς τα δύο χάσματα του ουρανού και άλλες να βγαίνουν από τα δύο χάσματα της γης. Όσες ανέβαιναν από το χάσμα της γης ήταν σκονισμένες και διψασμένες, ενώ όσες κατέβαιναν από τον ουρανό ήταν καθαρές. Πήγαιναν λοιπόν οι ψυχές προς το Λειμώνα και κατασκήνωναν εκεί σαν να ήταν σε πανηγύρι. Όσες

4

έρχονταν από τη γη έκλαιγαν και οδύρονταν για όσα είχαν πάθει κατά τη χιλιετή υποχθόνια πορεία τους. Όσες έρχονταν από τον ουρανό και τι δεν είχαν να πουν από θεάματα και απολαύσεις!

Η ΖΩΗ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΚΑΙ Η ΑΠΕΧΘΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΤΥΡΑΝΝΟΥΣ

5

Αρχικά, ο Πλάτωνας φύσει και θέσει αριστοκρατικός είχε εναποθέσει τις

ελπίδες του για τη σωστή διακυβέρνηση της Αθήνας στο αριστοκρατικό κόμμα. Ωστόσο, το 404 π.χ. μετά την ατυχή για τους Αθηναίους έκβαση του Πελοποννησιακού πολέμου, οι ολιγαρχικοί με τη βοήθεια της Σπάρτης, κατέλυσαν επί οκτώ μήνες(404-403 π.Χ.) το δημοκρατικό πολίτευμα. Ο νεαρός

6

Πλάτων με την αριστοκρατική καταγωγή, με δύο συγγενείς, τον Κριτία και το Χαρμίδη, σε ηγετικές θέσεις μεταξύ των Τριάκοντα, είδε αρχικά με συμπάθεια το εγχείρημα, ελπίζοντας ότι μια ελεγχόμενη αυταρχικότητα θα περιόριζε την ασυδοσία των δημαγωγών.Η εύπιστη αισιοδοξία του διαψεύσθηκε οικτρά.Οι Τριάκοντα επιδόθηκαν σε τόσες και τέτοιες αυθαιρεσίες,διαρπαγές και βιαιότητες, ώστε τελικά, σε σύγκριση με το καθεστώς τους, η δημοκρατία των δημαγωγών αποδείχθηκε καθαρό χρυσάφι.

7

Και δεν ήταν μόνο αυτό. Η εμπειρία, που αποκόμισε ο φιλόσοφος από τη γνωριμία του με το Διονύσιο τον Α΄ των Συρακουσών, ήταν τραυματική, αφού ο τύραννος όχι μόνο τον αντιμετώπισε με δυσπιστία και εχθρότητα,αλλά και έφθασε τελικά στο σημείο να τον πουλήσει ως δούλο! Επομένως, στο πρόσωπο του Αρδιαίου και των άλλων τυράννων τιμωρούνται οι τύραννοι ωςσυγκεκριμένα ιστορικά πρόσωπα, αλλά και ως εκφραστές της ειδεχθέστερης πολιτικής παρακμήςπου συνδέεται με την παρανομία, την αυθαιρεσία,την ακολασία και το έγκλημα.Ταυτόχρονα διαμηνύεται προς κάθε κατεύθυνση πως η αδικία δεν αποβαίνει ποτέ προς όφελος αυτού που την

8

διαπράττει, αλλά αντίθετα συνιστά γι’ αυτόν τη μεγαλύτερη συμφορά, που δεν περιορίζεται απλώς στη διάρκεια της ζωής του,αλλά και προσλαμβάνει εσχατολογικές διαστάσεις.

Περνώντας στο κυρίως θέμα μας, που αφορά την απέχθεια του Πλάτωνα προς τους τυράννους,είναι απαραίτητο να σημειώσουμε ότι ο

9

τύραννος προβάλλει μέσα από το χάος και την αναρχία της δημοκρατίας, όταν σε κλίμα πόλωσης οι ολιγαρχικοί συγκρούονται με το λαό. Από το ένα άκρο και συγκεκριμένα από την εντονότατη αποστροφή ακόμη και προς την απλή υποψία δουλείας, ο λαός βρίσκεται ξαφνικά βυθισμένος στην αληθινή δουλεία του τυράννου και αναμετρά το μέγεθος της απερισκεψίας που επέδειξε να φανεί εύπιστος στις απατηλές υποσχέσεις του τελευταίου. Ο τύραννος δεν προχωρεί στην αναμενόμενη αναδιανομή του πλούτου, παρόλο που το έχει υποσχεθεί στο λαό. Αντί γι’ αυτό κηρύσσει πολέμους, για να αποσπά την προσοχή των πολιτών, θέτει υπό διωγμό τους επιφανείς άνδρες, δημεύοντάς

10

τους τις περιουσίες και συγκροτεί σωματοφυλακή από απελεύθερους, προσπαθώντας να προστατευθεί από τη συνεχώς αυξανόμενη αγανάκτηση εναντίον του. Παράλληλα παραδίδεται στην απόλαυση ηδονών και εκτρέπεται σε ένα όργιο κλοπών, συκοφαντιών και κακουργημάτων.

11

Η ΑΠΕΧΘΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΤΥΡΑΝΝΟΥΣ.

12

Δεν ήταν μόνο ο Πλάτωνας που απεχθανόταν τους τυράννους,αλλά και οι αρχαίοι Αθηναίοι. Και ήταν απόλυτα φυσικό,καθώς στη πόλη όπου γεννήθηκε και αναπτύχθηκε το πολίτευμα της δημοκρατίας δεν ήταν δυνατό οι πολίτες της πόλης να συμπαθούν και να δέχονται τους τυράννους. Είναι γνωστό σε όλους ότι οι Αθηναίοι ασχολούνται καθημερινά με τα κοινά. Άλλωστε επιτυχημένος θεωρούνταν ο Αθηναίος ο οποίος έβαζε τους δούλους να δουλεύουν γι’ αυτόν και αυτός μπορούσε να ασχολείται με τα κοινά. Βέβαια

13

υπήρχαν και αυτοί που δεν είχαν δημοκρατικές απόψεις και δεν συμμερίζονταν τις ίδιες αντιλήψεις με τους υπόλοιπους Αθηναίους.

Ζώντας σε μια δημοκρατική κοινωνία, δεν μπορούμε παρά να συμφωνήσουμε με τους δημοκρατικούς Αθηναίους. Βέβαια δεν γνωρίσαμε ποτέ τις συνθήκες ενός τυραννικού καθεστώτος και δεν μπορούμε να κρίνουμε αντικειμενικά την Τυραννία και τη Δημοκρατία. Από την άλλη, επεξεργαζόμενοι την άποψη του Πλάτωνα, είμαστε σε θέση να παραδεχτούμε

14

την ανωτερότητα της προσωπικότητας του σπουδαίου αυτού ανθρώπου, που άφησε παρακαταθήκη στην ανθρωπότητα έργα μοναδικά κι αξεπέραστα.

ΣΧΟΛΕΙΟ: 2ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ-ΚΟΡΔΕΛΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : 2010-2011

ΜΑΘΗΜΑ:ΑΡΧΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ

15

ΜΑΘΗΤΕΣ: ΣΑΒΒΑΣ ΚΟΛΙΟΤΣΙΔΗΣ-ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΟΥΚΑΝΤΟΣ

ΤΜΗΜΑ: Β΄2 ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΣΟΦΙΑ ΚΑΝΙΑΚΑ

16