Ένα άρθρο για όσους είναι ήδη καλλιεργητές και για αυτούς που σκοπεύουν να γίνουν σύντομα….

Μάρτιος 2013

 

Επιμέλεια κειμένου: Ευφροσύνη Δρόσου 

Γεωπόνος – Οινολόγος Msc – Γ.Π.Α. Επικοινωνία: efdrossou@hotmail.com 

ΦΤΙΑΧΝΟΥΜΕ ΛΑΧΑΝΟΚΗΠΟ; 

Λίγο  εξαιτίας  της  οικονομικής  κρίσης,  λίγο  από  την  ανάγκη  που δημιουργείται για να ξέρουμε τί τρώμε, λίγο η προσπάθεια για να καλύψουμε δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο μας, οι περισσότεροι από  εμάς  έχουμε  στραφεί  συνειδητά  στην  πρωτογενή  παραγωγή  αρχίζοντας  από  το  δικό  μας  λαχανόκηπο.    Όσοι  όμως  δεν  έχετε ξεκινήσει  σας  παροτρύνουμε,  και  θα  διαπιστώσετε  πόσο  ωραία είναι η επαφή με τη μητέρα γη αλλά και γιατί όχι να μπορέσετε να έχετε στο πιάτο σας λίγα τρόφιμα δική σας βιολογικής παραγωγής.  

Ημερολογιακά  είμαστε  στο  Μάρτη,  μήνας  κατάλληλος  για  να  βάλουμε  τομάτες, κρεμμύδια,  κολοκυθάκια,  καρότα,  αγγουράκια,  ρεπάνια,  σέλινο,  σπανάκι,  πράσα, κουνουπίδια,  πατάτα,  μαϊντανό  και  βασιλικό  αλλά  και  να  μεταφυτεύσουμε  τομάτες, πιπεριές, μελιτζάνες και πράσα στο χωράφι.  

Πώς όμως μπορούμε να ξεκινήσουμε το λαχανόκηπό μας; 

Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 

Ένας  καλοσχεδιασμένος  λαχανόκηπος,  σε  μια  γωνιά  του  κήπου  μας,  με  κατάλληλες διαστάσεις  και  σωστό προσανατολισμό,  βασισμένος στις  δικές μας διατροφικές ανάγκες μπορεί να ανταμείψει στο έπακρο τους κόπους μας προσφέροντάς μας μια καλή σοδειά. Ξεκινώντας  το  σχεδιασμό  πρέπει  να  εξετάσουμε  δύο  βασικούς  παράγοντες.  Ο  ένας παράγοντας  είναι  ο  χώρος,  δηλαδή  πού  θα  εγκαταστήσουμε  το  λαχανόκηπό  μας  και  ο άλλος είναι ο χρόνος που μπορούμε να αφιερώσουμε στη φροντίδα των λαχανικών μας. Καλό  θα  είναι  εάν  ο  προσωπικός  μας  χρόνος  είναι  περιορισμένος  ή  εάν  ο  λαχανόκηπός βρίσκεται  στην  εξοχική  μας  κατοικία,  να  επιλέξουμε  λαχανικά  τα  οποία  δεν  απαιτούν πολλές καλλιεργητικές φροντίδες. 

Οι διαστάσεις και  το σχήμα που θα έχει ο λαχανόκηπός μας εξαρτώνται από την έκταση που έχουμε στη διάθεσή μας.  Ένας ομαλά ενταγμένος λαχανόκηπος στο περιβάλλον του κήπου μας είναι αυτός που η συνολική του επιφάνεια δεν ξεπερνά το 1/5  της συνολικής επιφάνειας του κήπου μας. Οι πιο συνηθισμένοι λαχανόκηποι είναι σε σχήμα ορθογώνιο ή τετράγωνο και η φύτευση των λαχανικών γίνεται σε σειρές. Η φύτευση σε ευθείες γραμμές καλύπτει  καλύτερα  την  επιφάνεια  του  εδάφους  και  με  αυτό  το  σχήμα  επιτυγχάνουμε καλύτερη  εκμετάλλευση  του  διαθέσιμου  χώρου.  Ωστόσο,  εάν  θέλουμε  μπορούμε  να διαμορφώσουμε το λαχανόκηπό μας σε σχήμα κυκλικό ή ημικυκλικό ή να τον χωρίσουμε σε  τετράγωνα σε  καθένα από  τα οποία  να  καλλιεργείται  και  διαφορετικό  λαχανικό ή  να του  δώσουμε  οποιοδήποτε  σχήμα  μπορεί  να  εξασφαλίσει  τη  βιωσιμότητά  του.  Σε  κάθε περίπτωση αυτό που είναι σημαντικό  είναι  να προνοήσουμε  για  την ύπαρξη διαδρόμων ανάμεσα στις σειρές των λαχανικών. Οι διάδρομοι ανάμεσα στις σειρές θα διευκολύνουν τις  καλλιεργητικές  εργασίες.  Σε  ένα  μικρό  λαχανόκηπο,  οι  διάδρομοι  πλάτους  30  cm εξυπηρετούν ώστε να πραγματοποιηθούν όλες οι  καλλιεργητικές φροντίδες, αντίθετα σε ένα μεγάλο λαχανόκηπο το πλάτος των διαδρόμων θα φροντίσουμε να είναι τουλάχιστον 80 cm. 

Η θέση και ο προσανατολισμός που θα έχει ο λαχανόκηπός μας πρέπει να του εξασφαλίζουν επαρκή έκθεση στον ήλιο και καλές θερμοκρασίες. Προτιμήστε την ανατολική και νότια πλευρά του κήπου σας, θεωρούνται ιδανικότερες, ώστε τα λαχανικά σας να δέχονται  το  ηλιακό  φως  τις  περισσότερες  ώρες  της  ημέρας.  Επιλέξτε μέρος όπου ο λαχανόκηπός σας θα  προστατεύεται από δυνατούς ανέμους αλλά  και  δε  θα υπάρχει  πρόβλημα  σκίασης 

από άλλα δέντρα, κτήρια ή φράκτες.  

Το έδαφος όπου θα εγκατασταθεί ο λαχανόκηπός μας πρέπει να έχει χώμα «γόνιμο» και να προετοιμαστεί κατάλληλα ώστε να δεχτεί τη σπορά και τη φύτευση των λαχανικών. Εάν το  χώμα  έχει  σκούρο  –  μαύρο  χρώμα,  τότε  αποτελεί  ένα  έδαφος  ιδιαίτερα  πλούσιο  σε οργανικά  συστατικά,  ένα  έδαφος  πρόσφορο  για  τη  δημιουργία  λαχανόκηπου.  Εάν αποτελείται  μόνο  από  κοκκινόχωμα,  τότε  χρειάζεται  να  γίνει  εμπλουτισμός  με  μεγάλες ποσότητες  οργανικής  ουσίας  (κοπριά,  κομποστ).  Επιπλέον,  το    χώμα  πρέπει  να  είναι ελαφρύ,  καλά  δουλεμένο,  να  στραγγίζει  καλά  και  να  είναι  απαλλαγμένο  από  άλλους σπόρους.  Εάν  αυτό  δεν  ισχύει  τότε  προμηθευόμαστε  κατάλληλο  συσκευασμένο φυτόχωμα, μίγμα compost, τύρφης και εμπλουτισμένο με όλα τα στοιχεία που χρειάζονται τα  φυτά  για  να  αναπτυχθούν.    Η  προετοιμασία  του  εδάφους  περιλαμβάνει  ένα  βαθύ σκάψιμο και εμπλουτισμό του με κοπριά ή κομποστ    (συνιστάται στα μέσα του χειμώνα) και  καθαρισμός  από  χόρτα,  ζιζάνια  και  φύλλα  (με  ελαφρύ  σκάψιμο  κατά  τα  τέλη  του Φλεβάρη). 

ΦΥΤΕΥΣΗ ΚΑΙ ΣΠΟΡΑ 

Το τί θα σπείρουμε έχει να κάνει με τις θερμοκρασίες αέρα και εδάφους, το φως και την υγρασία  παράγοντες  που  συνιστούν  το  ιδιαίτερο  μικροκλίμα  κάθε  περιοχής  και καθορίζουν την εποχή σποράς η φύτευσης κάθε λαχανικού. Το πού θα δημιουργήσουμε το λαχανόκηπό  μας  ή  το  σπορείο  μας  έχει  να  κάνει  με  το  έδαφος.  Υπάρχει  ένας  γενικός εμπειρικός κανόνας που σχετίζεται με το βάθος της φύτευσης, σύμφωνα με τον οποίο το βάθος  όπου  θα  φυτέψουμε  το  σπόρο  μας  πρέπει  να  είναι  3  φορές  μεγαλύτερο  του 

μεγέθους  του.  Έτσι  για παράδειγμα σε άλλο βάθος  τοποθετείται  ο σπόρος  της  τομάτας  (μικρός  σπόρος)  και  σε  άλλο  του  αρακά  (μεγάλος σπόρος). 

Τα  λαχανικά  σπέρνονται  είτε  απευθείας  στο  λαχανόκηπο  είτε  σε σπορείο  και  ακολουθεί  η  μεταφύτευσή  τους  στο  χωράφι.  Για  τον οικιακό  λαχανόκηπο,  το  σπορείο  μπορεί  να  είναι  ένας  χώρος  της 

αποθήκης που να δέχεται αρκετό ήλιο.  

Συνήθως, επιλέγουμε να φυτέψουμε τους σπόρους σε ειδικά μαύρα πλαστικά κυπελάκια φυτέματος  και  μόλις  μεγαλώσουν  τα  φυτά  μας  να  τα  μεταφυτεύσουμε  στο  χώμα,  στο χώρο  που  έχουμε  διαμορφώσει  κατάλληλα  για  να  φιλοξενήσει  το  λαχανόκηπό  μας.  Για τους  αρχάριους  καλλιεργητές  αυτή  είναι  η  καλύτερη  λύση  και    η  οποία  εγγυάται  την επιτυχή  έκβαση  της  προσπάθειάς  τους.  Για  τους  πιο  επίδοξους  της  υπόθεσης,  θα προτείναμε να πειραματιστούν και να φτιάξουν ένα δικό τους υπαίθριο σπορείο, μια απλή κατασκευή  σαν  “κουτί”  από  σανίδες  και  σιδερογωνιές,  καλυμμένη  με    πλαστικό,  στην οποία να μπορούν να έχουν εύκολη πρόσβαση για να προσφέρουν περιποίηση στα νεαρά φυτά.  

Πολλές φορές προκύπτει το δίλλημα της αγοράς σπόρων ή έτοιμων φυτών. Οι σπόροι, και λόγος  γίνεται  για  τους  πιστοποιημένους  σπόρους,  είναι  αρκετά  φτηνότεροι,  αφού  κάθε σακουλάκι  κοστίζει  περίπου 1‐2€  και  περιέχει  πολλούς,  σε  αντίθεση  με  τα ανεπτυγμένα φυτά που κάθε ένα μπορεί να κοστίζει περίπου 0,50€ αλλά ένα δεν αρκεί και εάν βάλουμε σκοπό να καλλιεργήσουμε πέραν του ενός είδους φυτά, τότε το κόστος ανεβαίνει. Ωστόσο, οι σπόροι δεν εξασφαλίζουν από μόνοι τους ότι θα βλαστήσουν και μια ξαφνική παγωνιά μπορεί να καταστρέψει τα φυτά μας. Βέβαια κερδίζουμε χρόνο εάν προτιμήσουμε έτοιμα φυτά,  αλλά  χάνουμε  λίγο  από  τη  “μαγεία”  της  καλλιέργειας.  Η  επίσκεψή  μας  σε  ένα επαγγελματικό  φυτώριο  θα  μας  λύσει  όλες  μας  τις  απορίες  και  θα  βοηθήσει  στην απόφασή μας. 

Η επιλογή των λαχανικών πρέπει να γίνει σύμφωνα με τις προτιμήσεις μας και  το χρόνο που διαθέτουμε για την περιποίησή τους και ο λαχανόκηπός μας να είναι ενεργός όλο το χρόνο. Οι δύο κυριότερες περίοδοι φύτευσης είναι η ανοιξιάτικη (από Μάρτιο μέχρι Μάιο) και η φθινοπωρινή (από μέσα Ιουλίου μέχρι το Σεπτέμβρη). Τα λαχανικά που φυτεύονται την  άνοιξη  δίνουν  τους  καρπούς  τους  το  καλοκαίρι  (Ιούνιο  και  Ιούλιο)  ενώ  αυτά  που φυτεύονται το φθινόπωρο συγκομίζονται τους από Οκτώβρη μέχρι Δεκέμβρη.  

Προτιμήστε τη συνδυασμένη καλλιέργεια ποικίλων και διαφορετικών ειδών μέσα στον ίδιο λαχανόκηπο ώστε  να  απολαμβάνετε  καρπούς  όλες  τις  εποχές  του  χρόνου. Μπορείτε  να ακολουθήσετε τη διάταξη σποράς του ενός λαχανικού δίπλα στο άλλο (ντομάτες, λάχανα, μαρούλια,  πιπεριές,  κολοκύθια,  μελιτζάνες)  ή   με  την  παρεμβολή  αρωματικών  φυτών (μαϊντανό, δυόσμο , σέλινο, βασιλικό) και φρούτων (φράουλες)πετυχαίνοντας με αυτό τον τρόπο οικονομία χώρου, ποτίσματος και λιπάσματος. Δώστε μεγάλη προσοχή στην σωστή ομαδοποίηση  των  φυτών  κατά  ύψος  ανάπτυξής  τους  έτσι  ώστε  να  μην  στερούνται  τα χαμηλά λαχανικά το ηλιακό από τα προκείμενα σε αυτά υψηλοτέρα φυτά. Αποφύγετε την ιδιαίτερα  πυκνή  φύτευση  γιατί  θα  κάνει  δυσκολότερο  το  έργο  του  καθαρισμού  από παρασιτικά φυτά (ζιζάνια).  

Ημερολόγιο σποράς για περιοχές μέσης θερμοκρασίας.  

ΣΠΟΡΑ ΣΕ ΣΠΟΡΕΙΟ 

 

 ΠΗΓΗ: gardenguide.gr  

Ημερολόγιο σποράς για περιοχές μέσης θερμοκρασίας. 

ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΣΠΟΡΑ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ 

 

ΠΗΓΗ: gardenguide.gr  

Για όσους έχουν ήδη εγκαταστήσει το λαχανόκηπό τους, το μήνα Μάρτη:  

‐Συνιστάται η φύτευση φυτών ταχείας ωρίμανσης όπως γογγύλια, σινάπι, ραπάνια και ανοιξιάτικα κρεμμύδια. 

‐Αραιώστε τα φυντάνια που έχουν φτάσει τα 5 με 8 εκατοστά ύψος για να έχουν χώρο τα φυτά να αναπτυχθούν. 

‐Τα φυτά που φυτεύονται νωρίς ίσως να χρειαστούν λίγο αζωτούχο λίπασμα, ιδίως εάν το χώμα είναι κρύο. Βάλτε το λίπασμα στη μια πλευρά των φυτών, 10–15 εκατοστά μακριά, και ποτίστε το να μπει στο χώμα. Λίγο λίπασμα καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου ανάπτυξης είναι καλύτερο από το να το ρίχνετε όλο μονομιάς. 

‐Προτού κάνετε τις μεταφυτεύσεις στο λαχανόκηπο , εγκλιματίστε τα νεαρά φυτά σας (κάντε τα πιο ανθεκτικά) τοποθετώντας τις γλαστρούλες τους σε έναν προφυλαγμένο υπαίθριο χώρο λίγες μέρες πριν τα μεταφυτεύσετε. 

‐Ετοιμάστε τα παρτέρια για τα λαχανικά της “ζεστής σαιζόν”, τα οποία θα μεταφυτεύσετε την τελευταία εβδομάδα του Μαρτίου ή τις πρώτες δύο εβδομάδες του Απριλίου, ανάλογα με τον καιρό. 

‐Ίσως αξίζει να ρισκάρετε τη μεταφύτευση λίγων από τα πιο ευαίσθητα φυτά σας και να τα κρατάτε σκεπασμένα όταν ο καιρός είναι άσχημος. 

‐Τοποθετήστε εδαφοκάλυψη (άχυρα, κομπόστ κ.ά.) ανάμεσα στις σειρές των φυτών που μεταφυτεύσατε για να ελέγξετε τα ζιζάνια. 

Ημερολόγιο φύτευσης για περιοχές μέσης θερμοκρασίας. 

ΛΑΧΑΝΙΚΑ Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Εβδομάδες

μέχρι τη συγκομιδήΑγγούρι 8–12 Αγκινάρα 20–28 Αρακάς 12–16 Γλυκοπατάτα 18–20 Γογγύλι, ράπα 10–12 Καλαμπόκι 12–16 Καρότο 16–20

Κολοκύθι 12–14 Κολοκύθα 14–16 Κουνουπίδι 14–26 Κρεμμύδι 24–32 Κρεμμυδάκι 8–12 Λαχανάκι Βρυξελλών 16–20 Λάχανο 8–16 Μαρούλι 8–12 Μελιτζάνα 14–16 Μπάμια 16–20 Μπρόκολο 12–16 Παντζάρι 10–12

Πατάτα 16–20 Πεπόνι 14–16 Πράσο 12–20 Ραπανάκι 6–8 Σέλινο 20–22 Σπανάκι 8–10 Σπαράγγι 16–24 Τομάτα 12–20 Φασολάκια 8–12 Φασολάκια πλατιά 18–20