Η ΣΕΛΗΝΟΦΕΓΓΗΣ ΝΥΞ

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης

• Η ςελινθ ςτον Παπαδιαμάντθ υπερβαίνει τθν οποιαδιποτε

ρομαντικι επιφάνεια.

• Το φωσ τθσ ςελινθσ κακίςταται μυςτθριακό, όπωσ μαγευτικζσ,

μυςτθριακζσ, γοθτευτικζσ ι ςυντριπτικζσ υπιρξαν οι πρωτόγονεσ

μυςτθριακζσ δυνάμεισ τθσ φφςθσ ,τθσ επιφάνειασ και παρουςίασ του

κθλυκοφ, του μθτριαρχικοφ μζςα ςτον κόςμο. Το ςκθνικό που

δθμιουργεί θ ςελινθ αγγίηει τθν αρχζγονθ εμπειρικι εγκατάςταςθ

του άλογου , του μεταφυςικοφ που είναι γοθτευτικό και ςυνάμα

ςυνταρακτικό ι καταςτροφικό.

Από την ανάδειξη της

«σεληνοφεγγούς

νυχτός»

θα προβάλλει

ως θέλγητρο

μυστηριώδες η σελήνη,

που παραπέμπει, τόσο στο θηλυκό και μητριαρχικό στοιχείο που υπόκειται στον κόσμο που ενοικούμε, όσο και στον τόπο του μυστηριακού και του ιερού.

Η ΝΟΣΤΑΛΓΟΣ

«Η σελήνη επρόβαλε,

μόλις αρχίσασα να φθίνη

τρίτην νύχταν μετά το ολογιέμισμά της

εις την κορυφήν του βουνού, κι εκείνη, ασπροφορεμένη,

μετά τόσους στεναγμούς και τόσα περιπαθή άσματα έκραξε.

»- Να έμβαινα σε μια βαρκούλα,

τώρα δα … έτσι μου φαίνεται … φτάναμε πέρα […] Ο Μαθιός δεν παρετήρησεν ίσως ότι

αυτή είχε τρέψει τον λόγον εις τον πληθυντικόν, εις το τέλος της ευχής της. Αλλ'

αυθορμήτως, χωρίς να το σκεφθή, απήντησε·

— Μπορώ να ρίξω εκείνη τη βάρκα στο γιαλό… Σι λες, δοκιμάζουμε;….

Η σελήνη ολονέν υψούτο εις το στερέωμα, αμαυρούσα και τα τελευταία αστεράκια, τα

οποία αφανή έλαμπον δειλώς εις τας γωνίας του ουρανού.

Η θάλασσα εφρικία ήρεμα από την λεπτήν αύραν την εξακολουθούσαν να πνέη

ως λείψανον ανέμου, όστις είχεν αλαυκώσει από πρωίας.

Ήτο νυξ Μαΐου θερμή, και η λεπτή αύρα επί μάλλον

δροσερωτέρα προσέπνεεν εις το στόμιον του λιμένος. Δύο

αμαυροί όγκοι, επαργυρούμενοι και στιλπνούμενοι

αμυδρώς από το μελαγχολικόν φως της σελήνης,

διεγράφοντο ο εις προς ανατολάς, ο άλλος προς δυσμάς,

χωρίς να διακρίνονται εις τας διαλείψεις του φωτός και της

σκιάς αι λεπτομέρειαι του εδάφους. Ήσαν αι δύο γείτονες

νήσοι. Μυστηριώδες θέλγητρον απέπνεεν όλη η

σεληνοφεγγής νυξ. Η βαρκούλα έπλεεν εγγύς της μιας των

νησίδων, εφ’ εφαίνοντο εναλλάξ φωτεινά και σκοτεινά

σημεία, βράχοι στίλβοντες εις το φως της σελήνης …».

αφής η είσοδος του θηλυκού στοιχείου, που νοσταλγεί την επιστροφή στον άλλο τόπο.Παράλληλα η σελήνη λειτουργεί ως θέλγητρο μυστηριώδες, μας ετοιμάζει για την είσοδό μας στον τόπο του ονειρικού και του μυστηριακού. Σον τόπο του ιερού. Σο θηλυκό στοιχείο είναι εδώ γοητευτικό και συγχρόνως σαγηνευτικό.

ΟΝΕΙΡΟ ΣΟ ΚΤΜΑ

«Την ανεγνώρισα πάραυτα εις το φως της σελήνης, το μελιχρόν, το περιαργυρούν όληντην άπειρον οθόνην του γαληνιώντος πελάγους και κάμνον να χορεύουν φωσφορίζοντα τα κύματα. Ήτο απόλαυσις όνειρον, θαύμα… Ήτον πνοή, ίνδαλμα αφάνταστον, όνειρον επιπλέον εις το κύμα, ήτο νηρηίς, νύμφη, σειρήν, πλέουσα ως πλέει ναυςμαγική, η ναυς των ονείρων…».

Η γυναίκα-σελήνη, προβάλλει εδώ κατά τρόπο δυναμικό και

συγκλονιστικό. Εμφανής εδώ η αναγωγή στον τόπο του

μυστηριακού, του σαγηνευτικού του ονειρικού. Σο ανδρικό

στοιχείο, αμήχανο, παρακολουθεί την παντοδύναμη είσοδο του

γυναικείου, που παραμένει γοητευτικό, μαγευτικό και

ουσιαστικά απλησίαστο, όπως και στη «Νοσταλγό». Όσα

συντελούνται περιβάλλονται την αχλύ του ονειρικού, του

μαγικού, του μυστηριακού, στο οποίο αδυνατεί α συμμετάσχει

το ανδρικό στοιχείο. Σο θηλυκό στοιχείο είναι εκείνο που με το

δικό του τρόπο ιερουργεί.

Η ΥΑΡΜΑΚΟΛΤΣΡΙΑΣτο διήγημα «Η Υαρμακολύτρια» το θηλυκό στοιχείο είναι που δεσπόζει, που πρωταγωνιστεί, που τελεί τα ιερά και τα μυστηριακά.

«Η σελήνη δεν είχεν ανατείλει ακόμη, επειδή ήτο δύο ή τρεις ημέρας

μετά την πανσέληνον. Μέσα εις το ρέμμα, βαθειά κάτω, αντήχει ο ράχθος

του χειμάρρου, του σχηματιζομένου από τας χιόνας τας λυομένας. Και εις υψηλός

μαύρος βράχος ίστατο απέναντί μου, μυστυριώδης εις το σκότος …

»Είτα, αντικρύ μου, εις τον κλιτύν την κρημνώδη, ήρχισα να βλέπω μίας ανταύγειαν. Αι πρώται ακτίνες της

σελήνης επηργύρωνον τας κορυφάς των δένδρων.

«Έφθασα εις την βάσιν του όρους και ήρχισα ν’ ανέρχωμαιτον ανήφορον. Αφού ανέβην υπέρ τα δισχίλια βήματα, σπεύδων και ασθμαίνων, είδα πέραν αντικρύ την σελήνην, εκείθεν του συνδέδρου λόφου, του κρύπτωντος όπισθέν μου τον ορίζοντα, είδα την σελήνην απαλλαγείσαν της λοφιάςτου αντικρινού, μεμακρυσμένου βουνού, όπου επί τιναλεπτά εφαίνετο ως να καίεται, είτε η Εκάτη, αφήσασα το δένδρον μαύρον και σκοτεινόν απόκαυμα, ανήλθε βραδεία, εν αγλαΐα και αποθεώσει φαεινή, ύπερθεν της λοφιάς του όρους […].

»Κατέβην ακόμη χαμηλότερα το βουνόν. Η σελήνη εμεσουράνει ήδη, κι έφεγγεν εις όλην την κλιτύν […].

»Αύρα έπνεε ψυχρά, και ηπείλει να σβύση την λαμπάδα. Επειδή εδέησεν να περιστεγάσω το φως δια της παλάμης, δεν έβλεπον τίποτε πέραν του τοίχου του ναού. Η σελήνη είχε περικαλυφθή εις νέφη».

Η Εκάτη είναι θεότητα,μυστηριακή, μαγική, σεληνιακή. Όπως και η Ελένη,η Υαίδρα,η Μήδεια.Πρόκειται για θεότητες που ανάγονται στο βαθύτατο αρχέγονο στοιχείο, που, παρά την επιβολή και την επικράτηση των δυνάμεων του ελληνικού λόγου, συνεχίζουν να διαπερνούν ή να υπόκεινται στη μνήμη και στο βαθύτατο ψυχισμό μας. Έτσι και η σελήνη-Εκάτη διέρχεται το σκηνικό της «Υαρμακολύτριας» κατά τρόπο δυναμικό, θριαμβευτικό, συντριπτικό. Παρακολουθεί τα αφηγηματικά δρώμενα, φωτίζει τα τελούμενα ιερά, το τελετουργικό της γυναίκας.