Ανθρωπομορφισμός:

Διαθέτουν ανθρώπινα πάθη και αδυναμίες.

Έτσι:

Δεν ανακατεύονται στα ανθρώπινα, αλλά

προειδοποιούν, είτε με σημάδια, είτε με

μεταμόρφωσή τους σε άνθρωπο

(ενανθρώπιση). Κάποτε εμφανίζονται και

στους ανθρώπους (επιφάνεια) ή

προσφέρουν αθέατη βοήθεια.

Αθηνά: προστατεύει Οδυσσέα

Ποσειδώνας: βασανίζει τον Οδυσσέα

Δίας: απονέμει δικαιοσύνη και όλοι

υποχωρούν στη θέλησή του.

Καλυψώ (νύμφη): ερωτευμένη με

Οδυσσέα, πρόθυμη να του προσφέρει

την αθανασία, υπακούει στο Δία

Κίρκη (μάγισσα): προσφέρει ηδονή και

φιλοξενία στον Οδυσσέα

Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο:

Η Επιστροφή του Οδυσσέα

ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΟΜΗΡΟΥ: ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ

Β Α Σ Ι Κ Α Θ Ε Μ Α Τ Α - Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Ο

Αναζήτηση Οδυσσέα - Νόστος - Μνηστηροφονία

Νόστος:

o εξωτερικός: επιστροφή Οδυσσέα στην Ιθάκη

o εσωτερικός: ο Οδυσσέας κερδίζει πάλι το σπίτι του, την

οικογένειά του, το λαό του

o Το χρέος προς τον Ποσειδώνα και η νέα του αποδημία

παραμένουν εκκρεμή

Η «Οδύσσεια» είναι ηρωικό έπος και μάλιστα το έπος του

μεταπολεμικού ανθρώπου (με έντονο αντιπολεμικό και

ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα) και ίσως το βασικό της μήνυμα είναι ότι όποιος αγωνίζεται,

πετυχαίνει τους στόχους του.

Π Ρ Ο Σ Ω Π Α

ΣΕ ΘΕΪΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΕ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΕΠΙΠΕΔΟ:

Οδυσσέας: πολύτροπος, πολύπαθος,

γνωστικός, φιλέταιρος, καρτερικός,

τολμηρός, φιλοπερίεργος, ενίοτε

αλαζονικός, ευσεβής, επίμονος,

πολεμιστής, εκπρόσωπος των ναυτικών

της εποχής και ο ξενιτεμένος που

επιστρέφει.

Τηλέμαχος: από παιδαρέλι ώριμος και

πολύτιμος συνεργάτης του Οδυσσέα

Πηνελόπη: καρτερική, συνετή, πιστή,

πανούργα

Μνηστήρες: υπερφίαλοι, αλαζονικοί,

προσβλητικοί

Ναυσικά: δροσερή νέα με θάρρος και

σύνεση

Η μοίρα ορίζει// Οι θεοί συμβουλεύουν

(προωθούν ή καθυστερούν τη δράση)//

Οι άνθρωποι αποφασίζουν

Επιμέλεια: Αγγελική Χρόνη

Πικάσσο- Σειρήνες

Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Σ Σ Τ Η Ν Ο Δ Υ Σ Σ Ε Ι Α :

Υλικός πολιτισμός: ανάκτορα, σκεύη, έπιπλα, όπλα

Κοινωνική οργάνωση: ευγενείς, λαός, δούλοι, ζητιάνοι

Πολιτική οργάνωση: βασιλεία, που αν και κλονίζεται, έχει ακόμα

ερείσματα

Πολιτιστικά στρώματα: μυκηναϊκή (ηρωική εποχή, ανάκτορα,

όπλα) και γεωμετρική εποχή (πειρατεία, κλονισμός βασιλείας)

Έθιμα: γάμος, ταφικά έθιμα

Επαγγέλματα: έμποροι, ναυτικοί, τεχνίτες, μάντεις, αοιδοί

Θεσμοί: φιλοξενία, ικεσίες

Βασικές αξίες:

o Αλαζονεία ύβρη Τιμωρία (βλ. Οδυσσέα, Αίγισθο,

Συντρόφους και μνηστήρες)

o Ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του (ελεύθερη βούληση)

o Τιμημένος θάνατος (υστεροφημία)

o Ανθρωποκεντρισμός: αγάπη για τη ζωή και το άνθρωπο (ο Οδυσσέας αρνείται την

αθανασία, παλεύει για την επιβίωσή του στη θάλασσα, κατασκευάζει σχεδία).

Σ Τ Ο Ι Χ Ε Ι Α Τ Ε Χ Ν Ι Κ Η Σ Σ Τ Η Ν Ο Δ Υ Σ Σ Ε Ι Α :

Παρομοίωση: απλή & πλατιά

Παραμυθιακά στοιχεία: φτερωτά σανδάλια, μαγικό μαγνάδι

Δραματική ειρωνεία: ο ακροατής γνωρίζει κάτι που αγνοεί ο ήρωας

Προοικονομία: προετοιμάζει για πράγματα που θα ακολουθήσουν

Επιβράδυνση: καθυστέρηση της δράσης για κορύφωση αγωνίας ή χαλάρωση από την

ένταση.

Αφηγηματικοί τρόποι:

o Περιγραφή

o Αφήγηση

o Μονόλογος (έκφραση συναισθημάτων και

σκέψεων)

o Διάλογος (ζωντάνια, παραστατικότητα)

Στοιχεία προφορικής σύνθεσης:

o Τυπικό επίθετο

o Τυπικές εκφράσεις

o Τυπικοί στίχοι

o Τυπικές σκηνές: φιλοξενία, αναγνώριση, μετάβαση θεού από τόπο σε τόπο

Γιάννης Γαϊτης

Ο Οδυσσέας και οι Σειρήνες

Επιμέλεια: Αγγελική Χρόνη

Ο Ρ Γ Α Ν Ω Σ Η Τ Ο Υ Α Φ Η Γ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Υ Υ Λ Ι Κ Ο Υ :

In medias res: αφήγηση από τη μέση

Αναδρομή (flash back): Ο Οδυσσέας στην Αρήτη και στον Αλκίνοο διηγήθηκε τις περιπέτειές

του

Εγκιβωτισμός: ο Ποιητής εντάσσει σε 41 μέρες γεγονότα 10 χρόνων.

Ε Π Ι Π Ε Δ Α Δ Ρ Α Σ Η Σ

Όλυμπος

Γη (Ιθάκη, Σχερία, Ωγυγία) πραγματικός & φανταστικός

κόσμος

Άδης

Χ Ρ Ο Ν Ο Σ :

ο Ποιητής άλλοτε αφηγείται εξαντλητικά σύντομα

γεγονότα (διαστολή χρόνου) και άλλοτε αφηγείται

συνοπτικά γεγονότα που διαρκούν πολλές μέρες

(συστολή χρόνου).

Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα: ας μιλήσουμε φιλολογικά

Αρήτης

απόλογος

Αλκίνου

απόλογοι

ΣΧΕΡΙΑ: ποιητικό παρόν

Ποιητικό

παρελθόν

ΙΘΑΚΗ ΤΡΟΙΑ ΩΓΥΓΙΑ

Αρχή

Οδύσσειας:

In medias res

Αυτή η οργάνωση του

ποιητικού υλικού

καθιστά την ποιητική

δημιουργία πιο

ενδιαφέρουσα.

Εγγονόπουλος Νίκος

Οδυσσέας και Πηνελόπη

Επιμέλεια: Αγγελική Χρόνη