Ομιλία Χρήστου Γκόκα στη συζήτηση κύρωσης συμβάσεων...

6
Ομιλία Χρήστου Γκόκα, ειδικού αγορητή του ΠΑΣΟΚ, κατά τη συζήτηση κύρωσης των συμβάσεων για την διεξαγωγή ερευνών και την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στις περιοχές Ιωαννίνων, Κατάκολο και Πατραϊκό Κόλπο Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, συζητάμε σήμερα τα σχέδια νόμου που αφορούν την κύρωση των αντιστοίχων συμβάσεων μίσθωσης που υπεγράφησαν ανάμεσα στο ελληνικό Δημόσιο και τα ανάδοχα επενδυτικά σχήματα με αντικείμενο την πραγματοποίηση ερευνών και την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων. Η κατάθεση των συμβάσεων αυτών για την αξιοποίηση των εγχώριων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στις περιοχές της Δυτικής Ελλάδος και συγκεκριμένα στις θαλάσσιες περιοχές του Πατραϊκού κόλπου και του Κατάκολου, καθώς και στη χερσαία περιοχή των Ιωαννίνων και η τροποποίηση της σύμβασης για την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην περιοχή Πρίνου νότιας Καβάλας στο Θρακικό πέλαγος και η έγκρισή τους από την ελληνική Βουλή, δίνει τη δυνατότητα τόσο σε εμάς όσο και στον ελληνικό λαό, να λάβουμε γνώση του συμβατικού πλαισίου των συμφωνιών και να αποκτήσουμε μια εικόνα για το τι περιλαμβάνουν και για το τι πρόκειται να αναμένουμε τα επόμενα χρόνια στον πολλά υποσχόμενο αυτόν τομέα της οικονομίας. Οι συμβάσεις, ουσιαστικά αποτελούν ένα είδος οδικού χάρτη για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της Ελληνικής Δημοκρατίας και των επενδυτών, στις οποίες περιγράφονται αναλυτικά οι πηγές εσόδων για το Δημόσιο, τα χρονοδιαγράμματα, η διάρκεια της κάθε παραχώρησης, οι υποχρεώσεις των αναδόχων και τα δικαιώματα του εκμισθωτή, δηλαδή του ελληνικού Δημοσίου. Αυτή η ενημέρωση και η κύρωση από τη Βουλή, είναι κάτι που έχουμε ζητήσει για όλες τις περιπτώσεις αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας. Είναι μια ευθύνη και μια αρμοδιότητα που πρέπει να επιδιώκουμε να ασκείται από το Κοινοβούλιο. Απ’ ότι γνωρίζουμε και νομίζω ότι θα ακουστούν και περισσότερα στοιχεία στη συνέχεια, οι συμβάσεις που καλούμαστε να κυρώσουμε έχουν αποτελέσει αντικείμενο δύσκολης διαπραγμάτευσης και για σε τεχνικό και σε οικονομικό επίπεδο, με στόχο να εξασφαλιστεί το συμφέρον του Δημοσίου και να δημιουργηθούν οι καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. - 1 -

description

Ομιλία Χρήστου Γκόκα, ειδικού αγορητή του ΠΑΣΟΚ, κατά τη συζήτηση κύρωσης των συμβάσεων για την διεξαγωγή ερευνών και την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στις περιοχές Ιωαννίνων, Κατάκολο και Πατραϊκό Κόλπο.

Transcript of Ομιλία Χρήστου Γκόκα στη συζήτηση κύρωσης συμβάσεων...

Page 1: Ομιλία Χρήστου Γκόκα στη συζήτηση κύρωσης συμβάσεων για έρευνα και εκμετάλλευση στη βουλή

Ομιλία Χρήστου Γκόκα, ειδικού αγορητή του ΠΑΣΟΚ,

κατά τη συζήτηση κύρωσης των συμβάσεων για την διεξαγωγή ερευνών και την

εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στις περιοχές Ιωαννίνων, Κατάκολο και Πατραϊκό Κόλπο

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

συζητάμε σήμερα τα σχέδια νόμου που αφορούν την κύρωση των αντιστοίχων συμβάσεων μίσθωσης που υπεγράφησαν ανάμεσα στο ελληνικό Δημόσιο και τα ανάδοχα επενδυτικά σχήματα με αντικείμενο την πραγματοποίηση ερευνών και την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων.

Η κατάθεση των συμβάσεων αυτών για την αξιοποίηση των εγχώριων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στις περιοχές της Δυτικής Ελλάδος και συγκεκριμένα στις θαλάσσιες περιοχές του Πατραϊκού κόλπου και του Κατάκολου, καθώς και στη χερσαία περιοχή των Ιωαννίνων και η τροποποίηση της σύμβασης για την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην περιοχή Πρίνου νότιας Καβάλας στο Θρακικό πέλαγος και η έγκρισή τους από την ελληνική Βουλή, δίνει τη δυνατότητα τόσο σε εμάς όσο και στον ελληνικό λαό, να λάβουμε γνώση του συμβατικού πλαισίου των συμφωνιών και να αποκτήσουμε μια εικόνα για το τι περιλαμβάνουν και για το τι πρόκειται να αναμένουμε τα επόμενα χρόνια στον πολλά υποσχόμενο αυτόν τομέα της οικονομίας.

Οι συμβάσεις, ουσιαστικά αποτελούν ένα είδος οδικού χάρτη για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της Ελληνικής Δημοκρατίας και των επενδυτών, στις οποίες περιγράφονται αναλυτικά οι πηγές εσόδων για το Δημόσιο, τα χρονοδιαγράμματα, η διάρκεια της κάθε παραχώρησης, οι υποχρεώσεις των αναδόχων και τα δικαιώματα του εκμισθωτή, δηλαδή του ελληνικού Δημοσίου.

Αυτή η ενημέρωση και η κύρωση από τη Βουλή, είναι κάτι που έχουμε ζητήσει για όλες τις περιπτώσεις αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας. Είναι μια ευθύνη και μια αρμοδιότητα που πρέπει να επιδιώκουμε να ασκείται από το Κοινοβούλιο.

Απ’ ότι γνωρίζουμε και νομίζω ότι θα ακουστούν και περισσότερα στοιχεία στη συνέχεια, οι συμβάσεις που καλούμαστε να κυρώσουμε έχουν αποτελέσει αντικείμενο δύσκολης διαπραγμάτευσης και για σε τεχνικό και σε οικονομικό επίπεδο, με στόχο να εξασφαλιστεί το συμφέρον του Δημοσίου και να δημιουργηθούν οι καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις για την προστασία του περιβάλλοντος.

Επίσης, υπάρχει αξιολόγηση των επενδυτικών προτάσεων που έγιναν με το πετυχημένο διεθνές σύστημα της ανοικτής πρόσκλησης, ενώ υπήρξε και ο απαραίτητος έλεγχος από το Ελεγκτικό Συνέδριο, θωρακίζοντας ακόμη περισσότερο το εθνικό συμφέρον.

Έτσι λοιπόν θέλουμε να μιλάμε και ο στόχος είναι να μιλάμε για την αξιοποίηση αυτού του ενεργειακού πόρου των υδρογονανθράκων με διαφάνεια και σεβασμό στο περιβάλλον.

Είναι γεγονός ότι αυτές οι συμβάσεις κατατίθενται προς κύρωση σε μια χρονική στιγμή, κομβική για την πορεία του ελληνικού προγράμματος στήριξης και προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας, το οποίο βαίνει προς το τέλος του και σηματοδοτεί μια νέα περίοδο για τη χώρα μας.

Είναι σημαντική αυτή η χρονική στιγμή, καθώς βρισκόμαστε πολύ κοντά στη μετα-μνημόνιο εποχή με όλες τις προσπάθειες να εντείνονται προς την κατεύθυνση της οριστικής εξόδου από την κρίση και την ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας. Πρωτοβουλίες λοιπόν, για την προώθηση αναπτυξιακών

- 1 -

Page 2: Ομιλία Χρήστου Γκόκα στη συζήτηση κύρωσης συμβάσεων για έρευνα και εκμετάλλευση στη βουλή

δυνατοτήτων και προοπτικών της χώρας, είναι αυτές που πρέπει να κυριαρχήσουν στο κυβερνητικό σχέδιο για την επόμενη μέρα, διότι πέραν όσων κατορθώσαμε στο δημοσιονομικό σκέλος του προγράμματος εξυγίανσης, είναι ανάγκη μέσα από διαρθρωτικές, δομικές αλλαγές αλλά και την αξιοποίηση των συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων, να πετύχουμε θετικά αποτελέσματα και στο σκέλος της ανάπτυξης για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας.

Έτσι θα δημιουργηθούν και θέσεις εργασίας και νέα εισοδήματα και αναζωογόνηση της εθνικής οικονομίας μέσα από την ανάπτυξη επιχειρηματικών και επενδυτικών πρωτοβουλιών θα υπάρξει.

Σ’ αυτό, λοιπόν, το πλαίσιο θεωρώ ότι εντάσσονται και οι συμφωνίες που συζητούμε σήμερα και οι οποίες παρέχουν σημαντικά αντισταθμιστικά οφέλη τόσο σε τοπικό, περιφερειακό όσο και σε εθνικό επίπεδο.

Η συμβολή από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ χωρίς καμία αμφιβολία υπήρξε καθοριστική για να φθάσουμε μέχρι αυτό το σημείο και να είμαστε σε θέση να μιλάμε σήμερα γι’ αυτές τις θετικές εξελίξεις σε έναν τομέα που αναμένεται να προσφέρει πολλά στην χώρα μας.

Γιατί για εμάς η αξιοποίηση των υδρογονανθράκων προς όφελος πάντα του κοινωνικού συνόλου με γνώμονα την διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος και σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον αποτελεί ένα πεδίο εθνικής σημασίας και βασική στρατηγική μας επιλογή και προτεραιότητα πάνω στα μείζονα ενεργειακά εθνικά ζητήματα. Η ενέργεια γενικότερα αποτελεί σημαντική παράμετρο στην προσπάθεια για την παραγωγική και αναπτυξιακή ανασυγκρότηση της χώρας.

Το ΠΑΣΟΚ αναγνωρίζοντας τα σημαντικά οφέλη που θα μπορούσαν να προκύψουν για την χώρα μας μέσα από τις δυνατότητες αξιοποίησης του φυσικού μας πλούτου, των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας, ήδη από το 2011 και σε μια περίοδο βαθιάς κρίσης, ανέλαβε σημαντικές πρωτοβουλίες για την επανεκκίνηση των δραστηριοτήτων για την έρευνα και την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων.

Ψηφίσαμε τον ν.4001/2011 με τον οποίο εκσυγχρονίστηκε το νομικό πλαίσιο που διέπει μέχρι και σήμερα την διαδικασία αδειοδότησης στην έρευνα και εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων. Ένα πλαίσιο που βασίζεται στον ν.2289/1995 το οποίο αναμόρφωσε το αδειοδοτικό καθεστώς βάσει της ισχύουσας κοινοτικής νομοθεσίας.

Με τον νόμο του 2011 θεσπίστηκε ένα ελκυστικό επιχειρηματικό περιβάλλον και συστήθηκε η ελληνική διαχειριστική εταιρία υδρογονανθράκων με σκοπό την διαχείριση, με διαφανή και ευέλικτο τρόπο και σύμφωνα με την ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία, των αποκλειστικών δικαιωμάτων του ελληνικού δημοσίου στην αναζήτηση, έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων.

Έχοντας, λοιπόν, διαμορφώσει το αναγκαίο θεσμικό πλαίσιο ανάπτυξης για την διεξαγωγή έρευνας και την αξιοποίηση των εγχώριων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων σήμερα ολοκληρώνουμε την εθνική αυτή προσπάθεια με την κύρωση των συμβάσεων για τις τρεις αυτές περιοχές της Δυτικής Ελλάδας.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, σε μια εποχή που καταβάλλουμε προσπάθειες να ξεπεράσουμε ως χώρα τις επιπτώσεις της κρίσης οι υδρογονάνθρακες αποτελούν μια μεγάλη αναπτυξιακή δυνατότητα για την εθνική οικονομία και μια ελπίδα για την κοινωνία. Μάλιστα, όπως χαρακτηριστικά έχει σημειωθεί κατά καιρούς από τον Υπουργό για κάθε μια νέα θέση εργασίας προκαλούνται άλλες δύο με τρεις έμμισθες θέσεις και για κάθε ένα ευρώ εισόδημα θα δημιουργούνται άλλα δύο ευρώ σε άλλους κλάδους της οικονομίας.

- 2 -

Page 3: Ομιλία Χρήστου Γκόκα στη συζήτηση κύρωσης συμβάσεων για έρευνα και εκμετάλλευση στη βουλή

Επίσης, με τις συμβάσεις αυτές αναδεικνύεται και η διεθνοπολιτική διάσταση του ζητήματος αξιοποίησης του φυσικού πλούτου της χώρας. Με τις συμβάσεις αυτές καθίσταται δυνατή η άσκηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, τα οποία υφίστανται κατά το διεθνές δίκαιο της θάλασσας και κανείς δεν μπορεί να τα αμφισβητήσει. Είναι δικαιώματα ζωντανά και δεν υπάρχει κανένα στοιχείο αδρανοποίησής τους. Όπως έχει πει και ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης ο κ. Βενιζέλος ό,τι σημαντικότερο έχει συμβεί σε σχέση με τα εθνικά κυριαρχικά μας δικαιώματα από το 1974 και μετά είναι η πραγματοποίηση των ερευνών στην Μεσόγειο, στο Ιόνιο, νότια της Κρήτης και τις περιοχές της Δυτικής Ελλάδας.

Παράλληλα, με την υλοποίηση των συμβάσεων αυτών ενισχύεται και ο ρόλος της χώρας μας ως πυλώνας σταθερότητας και ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου, ιδίως μάλιστα στον τομέα της ενέργειας, ενδυναμώνοντας παράλληλα την γεωστρατηγική της θέση στην περιοχή. Είχαμε πριν από λίγους μήνες και την αντίστοιχη κύρωση για τον αγωγό TAP του φυσικού αερίου με την γνωστή σημασία για την θέση μας ως χώρα στον ενεργειακό χάρτη της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου.

Άλλη μια εξίσου σημαντική διάσταση που αναδεικνύεται είναι και η αναπτυξιακή προοπτική της εθνικής οικονομίας. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο η ενέργεια είναι ένα από τα μεγάλα πεδία επενδύσεων και ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια. Η εξόρυξη υδρογονανθράκων μπορεί και πρέπει να αποτελέσει ένα δυναμικό παραγωγικό κλάδο που μπορεί να προσφέρει και στην ενίσχυση των περιφερειακών οικονομιών, παρέχοντας ουσιώδη αντισταθμιστικά οφέλη στις τοπικές οικονομίες, καθώς και σημαντικά έσοδα για το δημόσιο. Τα έργα αυτά μπορούν να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας, να τονώσουν την τοπική οικονομία και να στηρίξουν την περιφερειακή ανάπτυξη.

Ως προς την τοπική απασχόληση προβλέπεται μεταφορά τεχνογνωσίας, καθώς υπάρχει όρος για υποχρεωτική εκπαίδευση των Ελλήνων εργαζομένων που προέρχονται από την τοπική κοινωνία. Έχει συμφωνηθεί η καταβολή συγκεκριμένου ποσού κάθε χρόνο για την εκπαίδευση και την κατάρτιση στελεχιακού δυναμικού της χώρας στον τομέα υδρογονανθράκων. Στρατηγική επιδίωξη είναι η μεγιστοποίηση της απορρόφησης Ελλήνων στις νέες θέσεις εργασίας καθώς και η ανάπτυξη και εξαγωγή τεχνογνωσίας στον επαγγελματικό τομέα.

Είναι σημαντική η πρόβλεψη του περιφερειακού φόρου 5% επί του εισοδήματος των εργασιών εξόρυξης, ενώ το 20% των μισθωμάτων θα πηγαίνει στο πράσινο ταμείο για την χρηματοδότηση περιβαλλοντικών έργων.

Το πιο σημαντικό, βέβαια, είναι ότι συνδέεται η αξιοποίηση ενός εγχώριου ενεργειακού πόρου με την στήριξη και την ενίσχυση κοινωνικών πολιτικών, αφού το μεγαλύτερο μέρος, το 75%, των εσόδων από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων θα πηγαίνει υπέρ του ταμείου αλληλεγγύης γενεών.

Ένα ταμείο που θεσμοθετήθηκε με πρόταση νόμου του ΠΑΣΟΚ την άνοιξη του 2013 με σκοπό την δημιουργία αποθεματικού από τα έσοδα που θα προέρχονται από τους υδρογονάνθρακες για την χρηματοδότηση των κλάδων σύνταξης των ασφαλιστικών ταμείων και κυρίως την διασφάλιση των συντάξεων των νέων γενεών, δεδομένων και των αναγκών που υπάρχουν. Η διασφάλιση αξιοπρεπούς σύνταξης για όλους τους πολίτες είναι βασική υποχρέωση της Πολιτείας.

Έτσι συνδέουμε τόσο τα εθνικά μας κυριαρχικά δικαιώματα και την αναπτυξιακή προοπτική της χώρας όσο και την κοινωνική αλληλεγγύη με ένα σπουδαίο πλουτοπαραγωγικό πόρο της χώρας ο οποίος έχει να προσφέρει πάρα πολλά στο μέλλον για την κοινωνία, την ανάπτυξη και την οικονομία.

Για το δημόσιο όπως ήδη αναφέρθηκε προκύπτουν έσοδα από τρεις διαφορετικές πηγές, από μισθώματα που θα προκύπτουν σε συνάρτηση με το ύψος παραγωγής. Εδώ πράγματι χρειάζονται κάποιες

- 3 -

Page 4: Ομιλία Χρήστου Γκόκα στη συζήτηση κύρωσης συμβάσεων για έρευνα και εκμετάλλευση στη βουλή

περισσότερες διευκρινίσεις και ιδίως ως προς τον τρόπο που ελέγχονται τα έξοδα της παραγωγής. Ποιες ασφαλιστικές δικλίδες και έλεγχοι υπάρχουν, γιατί πολλά ακούστηκαν από τον προηγούμενο συνάδελφο εισηγητή στην μέχρι τώρα συζήτηση και θα πρέπει να δοθούν νομίζω περισσότερες διευκρινίσεις. Επίσης, προκύπτουν έσοδα από φόρους 20% επί της φορολογίας εισοδήματος των εταιριών συν ένα πρόσθετο φόρο που ανέφερα 5% υπέρ των περιφερειών και από τις στρεμματικές αποζημιώσεις που αρχίζουν μάλιστα από το στάδιο των ερευνών και φθάνουν έως το στάδιο της εκμετάλλευσης.

Ως προς την διασφάλιση του δημοσίου, οι συμβάσεις προβλέπουν ελάχιστο δεσμευτικό πρόγραμμα εργασιών για κάθε χρονική φάση του σταδίου των ερευνών καθώς και ελάχιστη οικονομική δέσμευση για την εκτέλεση των εργασιών αυτών από μέρους των αναδόχων. Προβλέπεται σταθερό επενδυτικό περιβάλλον, αφού προβλέπεται σταθερός φορολογικός συντελεστής σε βάθος χρόνου με σκοπό την διασφάλιση της απόδοσης της μακροχρόνιας επένδυσης.

Ως προς την προστασία του περιβάλλοντος, έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην διασφάλιση των αυστηρότερων ευρωπαϊκών προδιαγραφών περί τήρησης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας που καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο ζωής των πάσης φύσεως δραστηριοτήτων έρευνας και παραγωγής, από τον σχεδιασμό μέχρι την τελική απομάκρυνση μιας εγκατάστασης άντλησης πετρελαίου ή φυσικού αερίου.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

προφανώς και ψηφίζουμε τα εν λόγω σχέδια νόμου και τις αντίστοιχες συμβάσεις μίσθωσης έργου για την διεξαγωγή ερευνών και την εκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στις αναφερόμενες περιοχές, καθώς με τις συμβάσεις αυτές θεωρούμε σίγουρο ότι θα προκύψουν σημαντικά και πολλαπλά οφέλη σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

Ολοκληρώνουν προσπάθειες και υλοποιούν στόχους, που εμείς ως ΠΑΣΟΚ δώσαμε προτεραιότητα και σήμερα νιώθουμε ικανοποιημένοι και δικαιωμένοι απ’ αυτή την εξέλιξη.

Αυτού του είδους τις πρωτοβουλίες που προσδίδουν μια αναπτυξιακή δυναμική και μπορούν να συμβάλλουν με θετικό τρόπο στην ανάταξη της ελληνικής οικονομίας την στηρίζουμε και πάντα βρίσκονται στην πρώτη θέση των στρατηγικών επιλογών μας. Η συγκεκριμένη μας επιλογή δημιουργεί βάσιμες προσδοκίες για παραγωγή νέου πλούτου και αύξηση της απασχόλησης, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει την ελκυστικότητα της χώρας σε επενδύσεις.

Συνεπώς, ψηφίζουμε τα σχέδια νόμου.

Προτού κλείσω την ομιλία μου θα μου επιτρέψετε κύριε Πρόεδρε και κύριε Υπουργέ να αναφερθώ και στις εξελίξεις που αφορούν και στην περιοχή της Άρτας και της Πρέβεζας, απ’ όπου και προέρχομαι, για την οποία βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαδικασίες για τον προσδιορισμό συγκεκριμένων σημείων και εν συνεχεία την πραγματοποίηση ερευνών για τον εντοπισμό πιθανών κοιτασμάτων πετρελαίου ή φυσικού αερίου, με την προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού για την παραχώρηση του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης και για την εν λόγω περιοχή.

Είναι σημαντικό πως οι διαδικασίες προχωρούν με γρήγορους ρυθμούς. Θεωρώ ότι έχει ληφθεί πρόνοια και πρέπει να ληφθεί σε κάθε περίπτωση για απόλυτο σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής που έχει πολλές ιδιαιτερότητες.

Ελπίζω ότι για την περίπτωση αυτή και για την περιοχή Άρτας - Πρέβεζας, να έχουμε σύντομα αντίστοιχες, με την συζητούμενη σήμερα, προς κύρωση συμβάσεις και αν το επιτρέπει ο χρόνος θα ήθελα

- 4 -

Page 5: Ομιλία Χρήστου Γκόκα στη συζήτηση κύρωσης συμβάσεων για έρευνα και εκμετάλλευση στη βουλή

μια ενημέρωση για το πώς προχωράει το θέμα για την περιοχή αυτή και τις άλλες περιοχές που παράλληλα συνοδεύουν το πλαίσιο αυτό της εξέλιξης.

- 5 -