Ο κρυφός έρωτας του Καποδίστρια

Η (ανεκπλήρωτη) ερωτική σχέση του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας με τη Ρωξάνδρα Στούρτζα έρχεται στο φως μετά τον εντοπισμό του αρχείου της οικογενείας Στούρτζα στην Αγία Πετρούπολη

Εβλεπα τον Καποδίστρια όλες τις ημέρες στο σπίτι μας, στη Βιέννη, στα δείπνα που οργάνωνε η μητέρα μου. Ανάμεσα στους άλλους προσκαλεσμένους μας. Επειτα από τα τόσα γράμματα που μου είχε στείλει από την Ελβετία, όπου μου φανέρωνε το ενδιαφέρον του για μένα, με τόσες τρυφερές εκφράσεις, ότι θα του ήμουν απαραίτητη για την ευτυχία της ζωής του, ότι δεν έβλεπε την ώρα να με συναντήσει για να μου ειπεί προφορικά, "διά ζώσης", όσα δεν μπορούσε να μου γράψει, περίμενα με αγωνία αυτή την ώρα. Εκείνος, όμως, πάντοτε αφάνταστα μελαγχολικός, μου μιλούσε με ανεξήγητη ψυχρότητα όσο ποτέ. Και όταν εγώ του απαντούσα με γλυκύτητα ή με τη

σιωπή της λύπης, εκείνος γινόταν πιο απόμακρος... Η αγωνία μου είχε γίνει αβάσταχτη...».

Οι γραμμές αυτές είναι της Ρωξάνδρας Στούρτζα. Η Ρωξάνδρα Στούρτζα, που διετέλεσε κυρία επί των τιμών της αυτοκράτειρας Ελισάβετ, συζύγου του τσάρου Αλεξάνδρου του Α´, είναι «η μόνη γυναίκα που αγάπησε» ο Ιωάννης Καποδίστριας, πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας. Η ρομαντική σχέση ανάμεσα στον Καποδίστρια και στη Στούρτζα αποτυπώνεται για πρώτη φορά στο βιβλίο της καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών Ελένης Ε. Κούκκου «Ιωάννης Καποδίστριας - Ρωξάνδρα Στούρτζα. Μια ανεκπλήρωτη αγάπη». Πρόκειται για μια ιστορική βιογραφία, η οποία αριθμεί περισσότερες από 600 σελίδες και η οποία θα κυκλοφορήσει εντός των ημερών από την Εστία.

* Τα γραπτά τεκμήρια

Ιδιαίτερη μνεία αξίζει στο ερευνητικό έργο της κυρίας Κούκκου, χάρη στο οποίο ήρθαν στο φως γραπτά τεκμήρια που επέτρεψαν την ανασύνθεση της σχέσης αυτής. Οι προσωπικές επιστολές του Καποδίστρια προς τη Ρωξάνδρα δημοσιεύτηκαν στην πλειονότητά τους στη Νέα Ημέρα Τεργέστης το 1901. Οι επιστολές όμως της Στούρτζα προς τον Καποδίστρια δεν είχαν ως τώρα διασωθεί έστω κι αν τις μνημόνευε αυτός στις δικές του απαντήσεις. Δυσεύρετα ήταν, επίσης, όπως επισημαίνει η κυρία Κούκκου, τα απομνημονεύματα της Στούρτζα «Memoires», που είχαν εκδοθεί στη Μόσχα το 1888. Η συγγραφέας είχε εντοπίσει ένα και μοναδικό αντίτυπο στην Ελλάδα αυτό της Εθνικής Βιβλιοθήκης.

Τα δεδομένα μεταβλήθηκαν όταν η κυρία Κούκκου πληροφορήθηκε ότι «το ανέκδοτο αρχείο της οικογενείας Σκαρλάτου Στούρτζα βρισκόταν στο Σπίτι του Πούσκιν (Pushkinsky Dom) στην Πετρούπολη». Μετά από αρκετές προσπάθειες, η κυρία Κούκκου εξασφάλισε την άδεια πρόσβασης στο αρχείο για 45 ημέρες. «Μελετούσα», γράφει, «το πολύ πρόχειρα και χωρίς επιστημονικά κριτήρια τακτοποιημένο αρχείο της οικογενείας Στούρτζα επί οκτώ συνεχείς ώρες καθημερινά. Και είχα μια συγκλονιστική αποκάλυψη. Το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου αυτού αναφερόταν στα δύο πιο διάσημα μέλη της οικογενείας Στούρτζα: στον διπλωμάτη Αλέξανδρο Στούρτζα, τον ιδιαίτερο και

έμπιστο γραμματέα και στενό συνεργάτη του τότε υπουργού των Εξωτερικών της Ρωσίας Καποδίστρια, που είναι και ο πρώτος βιογράφος της διπλωματικής σταδιοδρομίας του, και στην αδελφή του, τη Ρωξάνδρα Στούρτζα».

Η κυρία Κούκκου χαρακτηρίζει το ανέκδοτο ως τώρα περιεχόμενο των φακέλων του αρχείου της Ρωξάνδρας Στούρτζα «πραγματικά αποκαλυπτικό» ιδιαίτερα δε «τα δεύτερα Απομνημονεύματά της, τα οποία επιγράφει "Ma vie" και τα οποία αρχίζει να γράφει μόλις πληροφορήθηκε την τραγική δολοφονία του Καποδίστρια». Η Ρωξάνδρα Στούρτζα ήταν γυναίκα με εξαιρετικά ψυχικά χαρίσματα. Στην αλληλογραφία του μαζί της ο Καποδίστριας πολλές φορές «ζητάει τις απόψεις της και, όχι τόσο σπάνια, της αναθέτει τη διερεύνηση ενός θέματος, σε απευθείας συζήτηση με τον τσάρο ή την τσαρίνα, όταν ο ίδιος δεν βρισκόταν στην Πετρούπολη αλλά σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα, για τη διευθέτηση των τόσο σοβαρών προβλημάτων που του ανέθετε ο τσάρος. Ο αυστηρός και αφάνταστα υπεύθυνος Καποδίστριας είχε εμπιστοσύνη στις κρίσεις της, στις γνώσεις της και στις "διπλωματικές" ικανότητές της».

* Οι νύχτες της μοναξιάς

Αξιοσημείωτο είναι ότι ανάλογη γνώμη είχε και ο τσάρος Αλέξανδρος, «ο οποίος της εμπιστευόταν όχι μονάχα τα εντελώς προσωπικά αισθηματικά και ψυχολογικά προβλήματά του, αλλά και άλλα πολύ σοβαρά, που σχετίζονταν με τη χώρα και τον λαό που εξουσίαζε».

Από τα γράμματα της Στούρτζα προς τον Καποδίστρια, γράφει η κυρία Κούκκου, «γίνονται ακόμη πιο αντιληπτοί οι λόγοι για τους οποίους αγάπησε ο Καποδίστριας αυτή τη μοναδική γυναίκα. Τα κείμενα των επιστολών της κείμενα φιλικά προς ένα αγαπημένο πρόσωπο, στο μεγαλύτερο μέρος τους φανερώνουν τη μόρφωσή της, την κριτική διεισδυτική ικανότητά της στα πολιτικά και διπλωματικά θέματα, τη σωστή και βαθιά ανάλυση των χαρακτήρων που την περιέβαλλαν». Η οξύνοια και η ευαισθησία της Στούρτζα κάνουν την ανασύνθεση της σχέσης της με τον Καποδίστρια να αποκτά πολύπλευρο ενδιαφέρον. Από το ένα μέρος, στην αλληλογραφία τους και στα προσωπικά της αντανακλώνται με θαυμαστή ευκρίνεια τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα της εποχής· από το άλλο, αναδεικνύεται, με μια έντονη εσωτερικότητα, ο χαρακτήρας του Καποδίστρια.

Περισσότερο όμως από όλα, τα γραπτά τεκμήρια που έφερε στο φως η κυρία Κούκκου αποκαλύπτουν τις οδυνηρές πραγματικότητες μιας σχέσης που οι περιπλοκές της αυλής του τσάρου και οι απαιτήσεις της σταδιοδρομίας του Καποδίστρια είχαν ως αποτέλεσμα να μείνει ανεκπλήρωτη. Εν τούτοις, η ψυχική επικοινωνία τους θα διατηρηθεί ανέπαφη. Γράφει ο Καποδίστριας στη Στούρτζα στο τέλος του φθινοπώρου από τη Γενεύη: «Αγαπητή μου Φίλη, Ρωξάνδρα! Αν έπιανα, αγαπητή μου, την πένα για να σου γράψω, κάθε φορά που σου ομιλώ με τη σκέψη και την καρδιά μου, κατά τις ώρες των μοναχικών περιπάτων μου στους κήπους ή κατά τις μακρές νύχτες της μοναξιάς μου δίπλα στο τζάκι του σπιτιού μου, τα γράμματα της αλληλογραφίας μου θα ήταν τόσο πολλά ώστε θα συνέθλιβαν τα οικονομικά σου και θα έθεταν σε σκληρή δοκιμασία τους γραμματείς σου, που θα ήταν καταδικασμένοι να τα τακτοποιούν! Σου ομολογώ πάντως ότι εδώ και πολύ καιρό έχω φοβερά απομονωθεί. Σε διαβεβαιώνω ότι ο κύριος λόγος είναι η επιθυμία μου και η ψυχική μου ανάγκη να με θεωρούν νεκρό. Οχι οι φίλοι μου, αλλά όλος αυτός ο ακατανόητος, δολοπλόκος και ραδιούργος κόσμος, που βρίσκεται ανάμεσα σε αυτούς και σε μένα...».

* Η σκέψη και η φωνή

Ο τόνος φθάνει σε κορύφωση μερικές παραγράφους αργότερα: «Η σκέψη μου όμως και η φωνή μου, όλα αυτά που σου διηγούμαι στις ατέλειωτες ώρες της μοναξιάς μου, θα περνούν τα βουνά και τις θάλασσες που μας χωρίζουν και θα σε συντροφεύουν, όπως συντροφεύουν και εμένα όλα όσα μου στέλνεις και εσύ. Πόσο θα ήθελα να ήμουν κοντά σου τις ώρες που, όπως μου γράφεις, παίζεις στο πιάνο όλα αυτά τα μουσικά κομμάτια που αγαπούσα. Κλείνω τα μάτια μου και προσπαθώ να αναπλάσω τους ήχους με τη σκέψη και την καρδιά τις νύχτες κοντά στο τζάκι... Μην ξαναπαίξεις όμως τη "Σονάτα του αποχαιρετισμού"... Πού ξέρεις τι μας επιφυλάσσει το μέλλον; Οταν, όπως ελπίζω, ταξιδέψω στην Πετρούπολη, γιατί να αποκλείσουμε την πιθανότητα ότι μπορεί να χτυπήσω

ξαφνικά την πόρτα του μεγάρου σου στην Οδησσό;.. Γράφε μου πάντα. Και μην ξεχνάς εκείνο που σου έχω ειπεί τόσες φορές. Κανένας ποτέ δεν θα πάρει τη θέση που κατέχεις μέσα στη μνήμη και μέσα στην καρδιά μου...».

Η επικοινωνία Καποδίστρια - Στούρτζα θα διακοπεί με τη δολοφονία του πρώτου το 1831. Τα μετέπειτα προσωπικά κείμενα της Ρωξάνδρας Στούρτζα συνιστούν έναν τραγικό μονόλογο.

Το τελευταίο γράμμα «Αγαπητή μου φίλη Ρωξάνδρα,

Μη με ξεχνάς ποτέ στις προσευχές σου, τις έχω ανάγκη! Θέρμαινε και ενίσχυε με αυτές τη θέση που κατέχω στη σκέψη σου και στην καρδιά σου, όπως και εγώ θερμαίνω με τις δικές μου προσευχές τη θέση που κατέχεις και εσύ μέσα στη δική μου σκέψη και στη δική μου καρδιά. Αν ημπορούσα να σου ειπώ πόσο θα ήθελα να σε είχα κοντά μου, πόσο νοιώθω την απουσία σου, ιδιαίτερα τώρα που με κυκλώνουν τόσες αγωνίες.

Σε χαιρετώ, αγαπητή μου φίλη. Αραγε πότε θα ξανασυναντηθούμε;».

Αυτό είναι το κείμενο της τελευταίας επιστολής του Ιωάννη Καποδίστρια προς τη Ρωξάνδρα Στούρτζα. Οπως επισημαίνει η κυρία Κούκκου, το γράμμα αυτό, το οποίο παρουσιάζεται από «Το Βήμα», βλέπει για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας. Το ανέσυρε η ίδια η κυρία Κούκκου κατά τις έρευνές της στο αρχείο της οικογενείας Σκαρλάτου Στούρτζα στην Πετρούπολη. Στην πρωτότυπη μορφή του είναι γραμμένο στα γαλλικά, όπως και όλη η αλληλογραφία Καποδίστρια - Στούρτζα, αλλά και τα προσωπικά κείμενα της τελευταίας.

Η επιστολή δεν φέρει ημερομηνία. Σύμφωνα με την εκτίμηση της συγγραφέως, είναι γραμμένη στο τέλος Σεπτεμβρίου του 1831, λίγες μόνον ημέρες πριν από τη δολοφονία του πρώτου κυβερνήτη του ελεύθερου ελληνικού κράτους στο Ναύπλιο. Ο Καποδίστριας φαίνεται ότι προαισθανόταν, κατά κάποιον τρόπο, τη μοίρα του. Εγραψε την κάρτα αυτή μέσα στις αγωνίες που, όπως παραστατικά λέει, τον κύκλωναν. Η κυρία Κούκκου επισημαίνει ότι πρόλαβε να τη στείλει.

Την εποχή εκείνη τα νέα δεν ταξίδευαν γρήγορα. «Στις ευρωπαϊκές χώρες», γράφει η κυρία Κούκκου στο βιβλίο της, «η τραγική είδηση της δολοφονίας του Καποδίστρια έφθασε μετά από 28-30 ημέρες με τα τότε ταχυδρομικά μέσα». Στην Οδησσό, όπου βρισκόταν η Στούρτζα, η πληροφορία έφθασε μετά από δύο μήνες.

Σημειώνει ο αδερφός της Στούρτζα Αλέξανδρος: «Μόλις η αγαπητή μου αδελφή έμαθε την τραγική είδηση, έπεσε κάτω αναίσθητη! Ουσιαστικά, από εκείνη την ώρα ήταν και εκείνη νεκρή!..». Η Ρωξάνδρα Στούρτζα είχε λάβει, πάντως, το προαναφερθέν τελευταίο γράμμα του Καποδίστρια και μέσα στα σημειώματά της βρέθηκε η απάντησή της:

«Αγαπητέ μου Φίλε!

Μου γράφετε να μη σας ξεχνώ ποτέ στις προσευχές μου. Και να θερμαίνω με αυτές τη θέση που κατέχετε στη σκέψη μου και στην καρδιά μου. Και μου επαναλαμβάνετε ακόμη μία φορά ότι και σεις, με τις δικές σας προσευχές, θερμαίνετε τη θέση που κατέχω και εγώ μέσα στη δική σας σκέψη και στη δική σας καρδιά!.. Θεέ μου, πώς θα ήταν δυνατόν να μη θερμαίνω, να μη φλογίζω με τις ικετήριες εκκλήσεις μου στον Θεό αυτή τη θέση που κατέχετε μέσα στη σκέψη μου και μέσα στην καρδιά μου;..

Αυτή τη θέση που δεν μπόρεσε και δεν θα μπορέσει ποτέ τίποτα στη ζωή μου να την αλλάξει; Αγωνιώ όμως για σας. Από τα λίγα λόγια που μου γράφατε κατάλαβα τις αγωνίες, τις πικρίες και τους πόνους που δοκιμάζετε, τόσο από τους ξένους όσο και από τους δικούς μας. Η σκέψη ότι ημπορεί κάποιος να σας κάνει κακό με αναστατώνει, με γεμίζει με μαύρα σύννεφα αγωνίας, μου βουρκώνει τα μάτια, μου συνθλίβει την ψυχή. Τις περισσότερες ώρες στέκω ή μπροστά στις εικόνες του Χριστού και της Παναγίας και τους ικετεύω να σας προφυλάξουν από τους κινδύνους που σας κυκλώνουν ή μπροστά στην προσωπογραφία σας, όπου και σας μιλώ με τις ώρες και το νοιώθω ότι μου απαντάτε...».

Η ειρωνεία είναι ότι ήδη από την ώρα όπου η επιστολογράφος είχε λάβει το γράμμα του Καποδίστρια εκείνος ήταν νεκρός. Ανάλογη τύχη είχε και η τελευταία επιστολή της Ρωξάνδρας. «Οταν», γράφει η κυρία Κούκκου, «ο ταχυδρόμος χτύπησε την πόρτα, κάποια ημέρα του χειμώνα του 1831, του ταπεινού Κυβερνείου, γνώριζε πως θα έδινε και αυτό το γράμμα σε κάποιον μαυροφορεμένο θαλαμηπόλο του νεκρού Κυβερνήτη. Εκείνος δεν θα το διάβαζε ποτέ».

Δ. ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Το ΒΗΜΑ, 15/12/1996 , Σελ.: B16Κωδικός άρθρου: B12407B161

ID: 3642

Δεσποσύνη! Η χαριτόβρυτος επιστολή σας της 10ης τρέχοντος με ευρίσκει κατά την στιγμήν της αναχωρήσεώς μου για το Γενικόν Αρχηγείον του Αυτοκράτορος. Επειδή δεν ευκαιρώ, δεν

ημπορώ να σας απαντήσω διά μακρών, όπως το επιθυμεί η καρδιά μου. ‘Η ελπίδα, όμως, να σας ξαναϊδώ αποτελεί την μοναδική ευτυχία του ταξιδίου μου... Υπάγω να υποβάλω στους πόδας της Αυτού Μεγαλειότητος τις ευχές της χώρας ταύτης, της Ελβετίας, και (ειρήσθω

μόνον μεταξύ μας) τις ευχές της Πατρίδος μου. Θα επωφεληθώ αυτής της περιστάσεως όπως συνηγορήσω υπέρ του Domo meo. Ω, Ρωξάνδρα! Δεν ημπορώ να λησμονήσω την χώρα που με

γέννησε, τους γονείς μου, τους τάφους των προγόνων μου. Αυτά αποτελούν τους τίτλους της ευνοίας σας προς εμένα. Ο Αυτοκράτωρ, προς τον οποίον εμίλησα για την Πατρίδα μου,

συγκινήθηκε και μου εδωσε την άδεια να φροντίσω για τα συμφέροντα της Πατρίδος μας στην κατάλληλη στιγμή. Η στιγμή αυτή φαίνεται ότι ήλθε. Επέδωκα σχετικά υπομνήματα.

Πρέπει όμως να υπάγω ο ίδιος για να διαπιστώσω τι ημπορούμε να ελπίζουμε... Η καλύτερη ημέρα της ζωής μου θα είναι εκείνη, κατά την όποία θα ήμπορέσω να σας εκφράσω όλα εκείνα

που αισθάνομαι και σκέπτομαι για σας. Τότε θα με δικαιώσετε πληρέστατα και θα με αξιώσετε, για πολλούς λόγους, της πλήρους συμπαθείας σας. 'Εχω, Δεσποσύνη, πολλά,

παράδοξα και σοβαρά να σας είπω. Αλλά καιρός παντί πράγματι... Και ο καιρός αυτός δεν έφθασε ακόμη... Δικός σας. ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ

ΣΤΟΥΡΤΖΑ (ΖΥΡΙΧΗ, 4/16 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1814)

"Πόρφυρας" Τεύχος 126 Μάρτιος 2008 Κέρκυρα

Ολόκληρο το τεύχος καλύπτεται από ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα στον γνωστό μουσικοσυνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο. Εκτός αφιερώματος, ως προσθήκη των τελευταίων σελίδων,

δημοσιεύεται για πρώτη φορά ένα κείμενο του Θωμά Βελιανίτη, γραμμένο το 1950. Γτα βιογραφικά του Βελιανίτη πληροφορεί σημείωση στο τέλος του κειμένου. Γεννήθηκε στους

Παξούς, το 1877, κπέθανε στην Αθήνα, το 1950. Σ

νομικά και υπηρέτησε στο υπουργείο Εσωτερικών. 1/4ταν απελευθερώθηκε η Πρέβεζα, στις 2 Νοεμβρίου 1912, α

τη θέση του Διοικητικού Επιτρόπου.

Το κείμενο του Βελιανίτη παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς αφορά σημαντικές προσωπικότητες της αφετηρίας του νεοελληνικού κράτους. Κατ' αρχάς,τον Ιωάννη

Καποδίστρια, τον κορυφαίο Ευρωπαίο διπλωμάτη της εποχής του και μέγα Έλληνα πολιτικό, όπως τον χαρακτηρίζει ο ιστορικός Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος στην προ δεκαετίας εκδοθείσα

μονογραφία του. Ακολούθως, τον ποιητή και πρώτο στα καθ' ημάς μυθιστοριογράφο

Παναγιώτη Σούτσο. Και τέλος, τον Αλέξανδρο Στούρτζα, φιλόλογο και διπλωμάτη, από τη μεγάλη ελληνική οικογένεια των βογιάρων της Μολδαβίας, που οι ρίζες της φθάνουν ως τον

13ο αιώνα, γιο του Σκαρλάτου Στούρτζα και της Σουλτάνας, το γένος Μουρούζη, πρωτίστως, όμως, αδελφό της Ρωξάνδρας Στούρτζα, του μεγάλου πλατωνικού έρωτα του Κυβερνήτη.

Πιο συγκεκριμένα, το κείμενο αναφέρεται στον πρώτο τόμο, "Ποιήσεις", του Παναγιώτη Σούτσου, που τυπώθηκε στο Ναύπλιο, στην Εθνική Τυπογραφία, το 1831. Π

, στον τρίτο τόμο της "Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού 1770-2000", ο ΑλέξΠολίτης προσδιορίζει πως τυπώθηκε τον Ιανουάριο του 1831, σ

ταυτόχρονα με τον "Δήμο και Ελένη" του Α.Ρ.Ραγκαβή. Ωστόσο, κρίνοντας εκ των περιοχομένων, η έκδοση έγινε μεν εντός του 1831, α

, ασφαλώς, μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια, στις 27 Σεπτεμβρίου. Στον τόμο δημοσιεύεται το "ποίημα δραματικόν" "Οδοιπόρος" μαζί με άλλα ποιήματα, τιτλοφορούμενα "Ερωτικά" και "Ελεγεία". Μεταξύ αυτών, το ποίημα "Λείψανο του Ιωάννου Καποδίστρια".

Ο Βελιανίτης παραθέτει μακριά αποσπάσματα από τον πρόλογο του Σούτσου, που δείχνουν τα εχθρικά του αισθήματα για τον Καποδίστρια, τον οποίο και θεωρεί τύραννο της πατρίδος.

1/4μως αυτά είναι λίγο-πολύ γνωστά, το ενδιαφέρον της δημοσίευσης βρίσκεται στην άστοχη αφιέρωση του τόμου "Ποιήσεις" στον Αλέξανδρο Στούρτζα.

Απορεί κανείς δεν γνώριζε ο Παναγιώτης Σούτσος τον στενό φιλικό δεσμό του Στούρτζα με τον Κυβερνήτη. Πώς θα ήταν ποτέ δυνατό να πιστεύει ότι με την αφιέρωση θα μπορούσε να προσεταιριστεί τον αδελφό της Ρωξάνδρας Σούρτζα. Ο Βελιανίτης περιορίζεται να αναφέρει

πως ο Στούρτζας εργάστηκε στη ρωσική υπηρεσία και ήταν βοηθός του Καποδίστρια. Ακόμη πως αγαπούσε την Ελλάδα και εξέδωσε γαλλιστί το έργο, "Η Ελλάδα στα 1821". 1/4μως ο Στ

αντιπροσώπευε για τον Καποδίστρια πολύ περισσότερα πράγματα.

Πέντε χρόνια μικρότερος της Ρωξάνδρας, γεννηθείς το 1791Ιάσιο της Μολδαβίας, στάθηκε μέχρι τέλους ο αγαπημένος της αδελφός και ταυτόχρονα, ο

έμπιστος του Καποδίστρια. Η οικογένεια Στούρτζα γνώρισε τον Καποδίστρια το 1809, όεκείνος έφθασε στην Πετρούπολη, επίσημα προσκεκλημένος από τον Τσάρο, και διορίστηκε στο Υπουργείο Εξωτερικών. Τότε η εικοσιτετράχρονη Ρωξάνδρα ήταν κυρία επί των τιμών

της αυτοκράτειρας. Οι ρομαντικές ψυχές μπορούν να φανταστούν τον κόμη και τη νεαρά κυρία επί των τιμών να στροβιλίζονται στα σαλόνια των ανακτόρων ή να πίνουν τσάι

κουβεντιάζοντας για τα κυοφορούμενα στην Ελλάδα, ίσως τή παρουσία του μόλις δεκαοχτάχρονου εξαδέλφου της Ρωξάνδρας, πρίγκιπα Αλέξανδρου Υψηλάντη. Το σίγουρο

είναι πως για τρία χρόνια, ο Καποδίστριας ήταν ο καθημερινός επισκέπτης της οικογένειας Στούρτζα. 1/4ταν έφυγε, ο Αλέξανδρος τον ακολούθησε. 1/4πως γράφει η Ελένη Κούκκου,

στην εξαίρετη "ιστορική βιογραφία", "Ιωάννης Καποδίστριας - Ρωξάνδρα Στούρτζα. Μια ανεκπλήρωτη αγάπη", η ξαφνική αποστολή τού μόλις εικοσάχρονου μαθητευόμενου

διπλωμάτη στο Βουκουρέστι και η τοποθέτησή του στο διπλωματικό γραφείο του Καποδίστρια είχε γίνει με πρωτοβουλία του ίδιου του Καποδίστρια, αφού, ως αδελφός της Ρωξάνδρας, αποτελούσε τον αναγκαίο κρίκο για να διατηρηθεί η επαφή με την αγαπημένη

του. Και ο Αλέξανδρος παρέμεινε δίπλα στον Καποδίστρια μέχρι τέλους. Δικό του είναι και το "Σχέδιον περί εθνικής ανατροφής και δημοσίου παιδείας εις την Ελλάδα. Ιδέαι

προκαταρκτικαί" για την οργάνωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που επιχειρούσε ο Καποδίστριας το 1829. Σ

συνέχεια παραστάθηκε στην αδελφή του, που πέθανε δεκατρία χρόνια αργότερα, στις 16 Ιανουαρίου 1844, η

Κυριακή, χωρίς ποτέ να συνέλθει από το θάνατό του Κυβερνήτη. Δέκα χρόνια αργότερα, πέθανε ο Αλέξανδρος Στούρτζας, το 1854.

Κ

επανερχόμαστε στην αφιέρωση του Παναγιώτη Σούτσου, την οποία αποποιείται αγανακτισμένος ο Στούρτζας, με επιστολή του από την Οδησσό, δημοσιευμένη στον

"Αθηναϊκό Καθρέπτη" και χρονολογούμενη, 7 Αυγούστου 1832. Τ, τα νέα αργούσαν να φθάσουν, πόσω μάλλον τα βιβλία. Ενδεικτικά, η είδηση της δολοφονίας του Καποδίστρια έκανε ένα μήνα για να φθάσει στις ευρωπαϊκές χώρες και κοντά δύο μήνες

για να γίνει γνωστή στην Οδησσό, όπου κατοικούσε η Ρωξάνδρα. Στο ενδιάμεσο, αυτή έγραφε ανεπίδοτες επιστολές. 1/4πως θυμίζει ο Στούρτζας στην επιστολή του, αυτός μεσίτευσε στον

Καποδίστρια για να διορισθεί ο Σούτσος, αρχικά, πρώτος γραμματέας της Εθνικής Συνέλευσης του Άργους και κατόπιν, στις 8 Φεβρουαρίου 1830, Γτης Γερουσίας. Κι αν αργότερα ο Κυβερνήτης τον απομάκρυνε -

τύποις παραιτήθηκε στις 8 Ιουλίου 1831- αοφειλόταν στις δόλιες κινήσεις του Σούτσου, που ενδιαμέσως

είχε ταχθεί με τους επαναστάτες της 3/4δρας και όπως απεκάλυψε η κατασχεθείσα αλληλογραφία του, τους είχε

γνωστοποιήσει απαξάπασες τις ενέργειες και αποφάσεις της Γερουσίας.

Να σημειώσουμε πως όταν γραφόταν το κείμενο του Βελιανίτη, δεν είχε ακόμη ερευνηθεί από την Κούκκου το Αρχείο της

οικογένειας Στούρτζα, που απεκάλυψε τις προσωπικότητες της Ρωξάνδρας και του Αλέξανδρου Στούρτζα, καθώς και τις στενές σχέσεις τους με τον Καποδίστρια. Ιστορικός με σημαντικό έργο

η Ελένη Κούκκου, το οποίο στηρίχτηκε σε μακρόχρονες αρχειακές έρευνες. Παρ' όλα αυτά, ο προ έτους θάνατός της

πέρασε μόνο στις καταχωρήσεις των κηδειών και οι λιγοστές νεκρολογίες δημοσιεύτηκαν πολύ αργότερα.

Αυτά για μια άστοχη αφιέρωση του 1831, σβιβλίο που, κατά τους φιλολόγους, οριοθετεί την επίσημο είσοδο

του ρομαντισμού στην Ελλάδα. 1/4που γεννιέται το ερώτημα, πόσο εμφορούμενος από τις ιδέες του ρομαντισμού μπορεί να

είναι ένας συγγραφέας ή και ποιητής, όταν συνθέτει ένα ποίημα που επιχαίρει για μια δολοφονία.

Μ. Θεοδοσοπούλου

ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΤΣΑΡΟΣ     Με τη συνθήκη του Τίλσιτ οι Γάλλοι επανέρχονται στη Κέρκυρα και ο Καποδίστριας αναγκάζεται να φύγει. Πάει στη Πετρούπολη

όπου δέχεται τη βοήθεια από μια μεγάλη Ελληνική οικογένεια, με καταγωγή από τη Ρουμανία τους Στούρτζα που επηρέαζε τον τότε τσάρο Αλέξανδρο Α΄ και μπαίνει έτσι στα Ρωσικά ανάκτορα. Παρουσιάζεται στον Τσάρο, τον εντυπωσιάζει με τα άπταιστα Ρωσικά που ήξερε και ο οποίος τον διορίζει υπεράριθμο γραμματέα στη Ρωσική πρεσβεία της Βιέννης. Εκεί ο Καποδίστριας αναλαμβάνει και τελειώνει με επιτυχία δύσκολες διπλωματικές αποστολές με αποτέλεσμα να τραβήξει το ενδιαφέρον των ανωτέρων του, γίνεται τελικά σύμβουλος του τσάρου και στελεχώνει σαν διευθυντής το διπλωματικό γραφείο ενός πρίγκιπα που ο τσάρος τον είχε διορίσει στρατηγό. Πηγαίνει μαζί του στη παραδουνάβια περιοχή όπου κυριαρχούν οι Έλληνες και κάνει μαζί τους πολλές επαφές.

Ο Καποδίστριας έχει κατηγορηθεί ότι ήταν εναντίον της Ελληνικής επανάστασης! Αυτό είναι λάθος! Όλες του τις ενέργειες έχουν μελετηθεί λεπτομερώς και αποδεικνύουν ότι ο Καποδίστριας ήθελε να γίνει η επανάσταση. Αλλά μια επανάσταση οργανωμένη και κυρίως με

στόχο, όχι τη δημιουργία ενός κρατιδίου, αλλά την αναβίωση ολόκληρης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τις Δαλματικές ακτές μέχρι τον Εύξεινο Πόντο.

Ο Καποδίστριας λοιπόν εκεί αναπτύσσει πρωτοφανή δράση. Οι έμποροι, οι ηγεμόνες, ο πνευματικός κόσμος, ο κλήρος ακόμα και οι χωρικοί οργανώνονται, τρέχουν και παίρνουν οδηγίες από τον Καποδίστρια και ετοιμάζονται για επανάσταση.  

Το κλίμα όμως είναι δυσάρεστο. Βρισκόμαστε στην εποχή των Ναπολεόντειων πολέμων. Ο Ναπολέων αποφασίζει να εισβάλλει στη Ρωσία. Ο Καποδίστριας βρίσκεται στη στρατιά του Δουνάβεως όταν μαθαίνει τη μάχη του Μποροντίνο και τη κατάληψη της Μόσχας από τους Γάλλους. Η στρατιά, μαζί και ο Καποδίστριας, επιστρέφει πίσω και αρχίζει ο αγώνας στις απέραντες Ρωσικές εκτάσεις που ο Κουτούζωφ ανάθεσε στον στρατηγό χειμώνα την καταστροφή του μεγάλου Ναπολέοντα πράγμα που συνέβη.

Στην υποχώρηση του Τσάρου και στο κάψιμο της Μόσχας ο Καποδίστριας ήταν μαζί με τα Ρωσικά στρατεύματα συντροφιά με τον Αλέξανδρο τον Α΄ με αποτέλεσμα ο τσάρος να του δώσει την πραγματική του φιλία. Αρχίζει η υποχώρηση του Ναπολέοντα και μόνο ένα μικρό τμήμα από τους 500.000 που ξεκίνησαν επιστρέφει στη Γαλλία λόγω του ότι ο χειμώνας ήρθε σχετικά γρήγορα και πάγωσαν τα ποτάμια!.

Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΕΥΡΩΠΑΙΟΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΗΣ

Μετά την ήττα του Ναπολέοντα αρχίζουν οι συζητήσεις για τη συνθήκη  ειρήνης. Ο Τσάρος διορίζει τον Καποδίστρια, σύμβουλο του με δικαιώματα, χωρίς ακόμα να τον κάνει υπουργό εξωτερικών και του ζητάει να διαπραγματευθεί τη συνθήκη. Ο Καποδίστριας αντιμετωπίζει προσωπικότητες όπως τον Ταλεϋράνδο, τον Μέτερνιχ και από όλους τους ιστορικούς αναφέρεται ότι υπήρχε καλύτερος από όλους τους άλλους. Στη συνθήκη που έγινε δεν θέλησε, ο Καποδίστριας, να

καταστραφεί τελείως η Γαλλία αν και θα μπορούσε να το είχε κάνει γιατί εκπροσωπούσε μια πολύ μεγάλη δύναμη τη Ρωσία.

Ο Ναπολέων είναι εξόριστος στη νήσο Έλβα. Επιστρέφει, γίνεται η μάχη του Βατερλό και φτάνουμε στο 1815 (Από τον Σεπτέμβριο του 1814 και το 1815 για την ακρίβεια) όπου γίνονται φοβερά διπλωματικά γεγονότα. Πρίγκιπες, βασιλιάδες, αυτοκράτορες, ηγεμόνες, διπλωμάτες. Όλη η Ευρώπη αγωνίζεται ώστε να πετύχει κάθε λαός την καλύτερη συνθήκη γιαυτόν. Εκεί στέλνεται και ο Καποδίστριας.

Τότε είχε προσπαθήσει να πείσει τον τσάρο να μην συναινέσει στη δημιουργία της Ιεράς Συμμαχίας. Το έγγραφο που ο τσάρος έθεσε υπ όψιν του ο Καποδίστριας το απέρριψε, αλλά ο τσάρος εκείνη την εποχή βρισκότανε κάτω από την επίδραση της βαρώνης Γκρούδενερ, μιας μυστικοπαθούς γυναίκας που τότε κατά σύμπτωση πολέμησε την Ελλάδα, ενώ αργότερα την ωφέλησε. Αυτή έπεισε τον τσάρο να υπογράψει την συνθήκη των Παρισίων και να δημιουργηθεί η Ιερά Συμμαχία.

Μέσα σε τέτοιο ανθελληνικό πνεύμα, γιατί δεν δεχόντουσαν να γίνονται επαναστάσεις κατάφερε ο Καποδίστριας να δεχτούν όλοι. Αγγλία, Γαλλία, Πρωσία, Αυστρία την απελευθέρωση της Ιονίου πολιτείας. (Τουλάχιστον με την «υψηλή» εποπτεία της Αγγλίας). Ελευθερώθηκε η Ελλάδα σε αυτό το νησιωτικό σύμπλεγμα. Η συνθήκη υπογράφτηκε τον Νοέμβριο του 1815 και ήταν μια από τις μεγαλύτερες επιτυχημένες προσπάθειες του Καποδίστρια.

Ο Καποδίστριας προσπάθησε να πείσει τον Τσάρο να απελευθερώσει και την υπόλοιπη Ελλάδα. Η επιθυμία του αυτή ήταν γνωστή στους Ευρωπαϊκούς κύκλους γιατί κατά τη διάρκεια γεύματος, (όπως αναφέρει και ο Βαλαωρίτης) είχε κάνει πρόποση «Στην απελευθέρωση όλου του γένους». Όλο το γένος δεν σήμαινε μόνο ο Ελλαδικός χώρος, αλλά η απελευθέρωση από τον Ίστρο ποταμό μέχρι τη Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία.

Ο Tσάρος τον άκουσε με προσοχή. Ο Καποδίστριας του έδωσε υπομνήματα (όπως αναφέρει και στην αυτοβιογραφία του) που του περιγράφει τη δύσκολη θέση των Ελλήνων, τη δυστυχία που έχουνε περιέλθει οι ομόδοξοι και ζήτησε τη βοήθεια του Τσάρου. Ο τσάρος τον χτύπησε φιλικά στη πλάτη και του απάντησε: «Το κάθε πράγμα στον καιρό του». Έτσι, τότε, το 1815, το μόνο που πέτυχε ήταν η απελευθέρωση των Ιονίων νησιών.

Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΕπιστρέφει λοιπόν στη Πετρούπολη όπου μπαίνει στο ανάκτορο του Τσάρου και

μαζί με τον Νεσελρόντε ονομάζεται υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας. Η χώρα αυτή με τις απέραντες εκτάσεις, με τις τεράστιες επιρροές έχει δυο υπουργούς εξωτερικών εκ των οποίων ο ένας Έλληνας: Ο Καποδίστριας!

Μέσα όμως στα ανάκτορα το στοιχείο που επικρατεί είναι το Ελληνικό. Υπασπιστής του τσάρου είναι ο Υψηλάντης, ο οποίος έχασε το χέρι του στους Ναπολεόντειους πολέμους. Ο Καποδίστριας από τη θέση αυτή αρχίζει να οργανώνει την Ελληνική Επανάσταση. 

Εκείνη την εποχή ένας καινούργιος παράγοντας εμφανίζεται στα Ελληνικά δρώμενα: Η ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ! Το 1817 τον επισκέπτεται ένας από τους αρχηγούς της ο Γαλάτης. Νέος έξυπνος, μορφωμένος, ωραίος γράφει ένα γράμμα στο Καποδίστρια και του αναφέρει ότι «Επιθυμώ να σας συναντήσω γιατί έχω να σας πω για ένα πολύ σοβαρό θέμα κλπ.». Ο Καποδίστριας, δεξιοτέχνης στους ελιγμούς, προσεκτικός στις παγίδες δεν παρασύρεται σε λάθη. Το πρώτο που κάνει είναι να δείξει το γράμμα στον Τσάρο. Ο τσάρος διαβάζει το γράμμα και του λέει «Κάλεσε τον». Τον καλεί, έρχεται και του εκθέτει τα της επαναστάσεως.

Ο Καποδίστριας αντιλαμβάνεται ότι η επανάσταση και η απελευθέρωση των Ελλήνων δεν είναι μια υπόθεση που θα την αποφασίσουν τίποτα νεαροί, που σαν νέοι είναι και αιθεροβάμονες και ενθουσιώδεις. Είναι μια απόφαση που πρέπει να αποφασισθεί με πολύ ψυχραιμία, πολύ λογική. Πρέπει να υπάρχει ενθουσιασμός ,αλλά και πραγματισμός (ρεαλισμός). Όλα να μελετηθούν.

Ο Γαλάτης δεν του ενέπνεε καμία εμπιστοσύνη, έτσι δεν του έδωσε καμία σημασία, τον απέτρεψε. Αλλά φεύγοντας του είπε και κάτι σημαντικό: «Έχε εμπιστοσύνη στη Θεία Πρόνοια»! [κατά λέξη: «ΕΩΣ ΟΤΟΥ Η ΘΕΙΑ ΠΡΟΝΟΙΑ ΕΥΔΟΚΗΣΕΙ ΑΛΛΩΣ»] Ούτε μπορούσε ο Καποδίστριας σε έναν άνθρωπο που γνώρισε μια ώρα πριν να του αποκάλυπτε τα μυστικά του σχέδια. Είχε καταφέρει να δημιουργήσει δίκτυο σε όλη την κατεχόμενη από τους Τούρκους χώρα. Σκεφτείτε ότι τον Απρίλιο του 1821 όταν στη Κωνσταντινούπολη γινόντουσαν οι σφαγές και έσφαζαν τους Φαναριώτες και τους ιερείς μας, είχε πείσει τον πρέσβη της Ρωσίας Στρογκονώφ, να πληρώνει τους Τούρκους (τα χρήματα τα έδινε ο Καποδίστριας) και έσωζε τις οικογένειες των Φαναριωτών και Μητροπολιτών, τους οποίους έπαιρνε στη Ρωσία για να τους χρησιμοποιήσει αργότερα.

Ο Γαλάτης έφυγε. Αργότερα αποδείχτηκε ότι ο Καποδίστριας είχε δίκιο, γιατί το τυχοδιωκτικό αυτό στοιχείο, ο Γαλάτης, είχε κακό τέλος. Η ίδια η Φιλική Εταιρεία αποφάσισε να τον εκτελέσει και ανέθεσε στον φιλικό Δημητρόπουλο, ο οποίος τον σκότωσε με ένα τρομπόνι. Του έριξε ένα πυροβολισμό, αυτός δεν ήξερε γιατί τον σκοτώνουνε. Ρώτησε «Τι σας έκανα και με φάγατε» Του εξήγησε, του έριξε και δεύτερο πυροβολισμό και τον αποτελείωσε.

Μετά τον Γαλάτη πολλοί τον πλησίαζαν για να λάβει μέρος στην επανάσταση και να αναλάβει αρχηγός. Αυτό όμως δεν το δεχότανε.  Όταν ο ίδιος ο Τσάρος τον είχε καλέσει και του είχε πει: «Σου αναθέτω το Υπουργείο Εξωτερικών» ο Καποδίστριας είχε επιφύλαξη και του είπε: «Με την ανάθεση του Υπουργείου Εξωτερικών σε μένα, οι ομογενείς μου θα πιστέψουν ότι θα τους βοηθήσω, όλοι θα με βλέπουν σαν μια ελπίδα και θα σε εκθέσω». Ο Τσάρος, που του είχε μεγάλη εκτίμηση, του απάντησε: «Τότε σου αναθέτω και τα Ελληνικά Θέματα». Έτσι έχοντας

πίσω του μια ολόκληρη αυτοκρατορία (τη Ρωσική) έπρεπε να κάνει χειρισμούς με μεγάλη προσοχή για να πετυχαίνει το καλύτερο αποτέλεσμα.

Ο Μέτερνιχ είναι ο υπ αριθμόν ένα εχθρός του. Σαν πονηρή αλεπού που ήταν, τον έχει αντιληφθεί. Γράφει ένα γράμμα στον Τσάρο και του αναφέρει ότι ο Καποδίστριας παίζει διπλό παιχνίδι. Ενώ αφανώς βοηθάει τους Έλληνες εμφανώς φαίνεται ότι δεν συμμετέχει. Ο Τσάρος όμως συνεχίζει να έχει εμπιστοσύνη στον μεγάλο Έλληνα.

Ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑΟ Καποδίστριας σαν υπουργός Εξωτερικών πηγαίνει στο Παρίσι. Ο Ναπολέων έχει ήδη πεθάνει

και βασιλεύουν οι Βουρβόνοι με τον Λουδοβίκο ΙΗ΄ Οι Γάλλοι δεν ξεχνούν ότι με τη συνθήκη των Παρισίων ο Καποδίστριας δεν άφησε να αδυνατίσει πολύ η Γαλλία όπως ζήτησε η Αγγλία και η Αυστρία συγκράτησε τον Γαλλικό χώρο για να έχει η Ρωσία ένα αντιστάθμισμα στη δύναμη των άλλων μεγάλων δυνάμεων και τον ευγνωμονούν. Έτσι ο Λουδοβίκος προσφέρει στον Καποδίστρια για δικό του ένα τεράστιο χρηματικό ποσό. Ο Καποδίστριας αρνείται «Όχι» απαντάει «δεν θέλω χρήματα. Θέλω όμως να δοθεί εντολή κάθε Γαλλική βιβλιοθήκη σε κάθε πόλη να δώσει το δεύτερο βιβλίο στην Ελλάδα»  Έτσι σχηματίστηκε μια τεράστια βιβλιοθήκη την οποία αργότερα χρησιμοποίησε το έθνος και που τώρα την έχουμε πετάξει σε κάτι υπόγεια και σαπίζει.

    Ο Καποδίστριας βασίζεται, για να πετύχει την απελευθέρωση και τον Εθνικό σκοπό, σε δύο πράγματα Στο πολιτισμό και στον αγώνα. Έτσι έλεγε. Απέδιδε μεγάλη σημασία στη γλώσσα γιαυτό και όταν έγινε το συνέδριο των Παρισίων το 1815 και ενώ όλοι οι ηγεμόνες. Ο Τσάρος της Ρωσίας, ο βασιλιάς της Βαυαρίας, ο αυτοκράτωρ της Αυστρίας, άλλοι ηγεμόνες κλπ. Όλοι είχαν αποφασίσει να καταστείλουν τις επαναστάσεις μέσα στο συνέδριο τους αυτό ο Καποδίστριας πέτυχε όλοι να δώσουν υπέρ των Ελλήνων! 200 δουκάτα ο τσάρος 100 η Αυστρία και να συμβάλλουν στη βοήθεια των Ελλήνων. Όχι βέβαια για να κάνουν επανάσταση αλλά για να μορφώσουν τους Έλληνες και να αναπτύξουν τον Αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό. Έτσι ιδρύθηκε η πρώτη εταιρία των φιλόμουσων στο Πήλιο που δίδασκε Αρχαία Ελληνικά, Ιστορία κλπ. Αλλά συγχρόνως ήταν και φυτώριο επαναστατών.

Η ΕΛΒΕΤΙΑ ΤΟΝ ΕΥΓΝΩΜΟΝΕΙ Λένε ορισμένοι ότι ο Καποδίστριας είχε αμφιβολίες για την

επανάσταση. Ποτέ δεν είχε αμφιβολίες. Έπρεπε να επαναστατήσουμε, αλλά το πότε, το πώς και με ποιους σκοπούς αυτό δεν μπορούσε να το αποφασίσει ο οποιοσδήποτε, αλλά οι άνθρωποι που υπερείχαν και είχαν ευθύνες απέναντι στο έθνος. Ο ίδιος ο Καποδίστριας διέθεσε όλη του τη περιουσία στους αγώνες για την επικράτηση της Ελλάδας.

Αναφέρεται, και είναι εξακριβωμένο, ότι όταν έμενε στη Γενεύη το 1811 περίπου, ο Τσάρος σε συνεννόηση με τον Μέτερνιχ, είχε αναθέσει στον Καποδίστρια να κάνει τη διοικητική οργάνωση της Ελβετίας. Ο

Καποδίστριας έκανε τη διαίρεση της Ελβετίας σε καντόνια, σύστημα που διατηρείται μέχρι σήμερα ακριβώς όπως το σκέφτηκε ο Καποδίστριας. Τα οργάνωσε τα έκανε να συμφιλιωθούν και γιαυτό οι Ελβετοί από ευγνωμοσύνη του έχουν κάνει ανδριάντες και στο καντόνι του Βο και της Γενεύης και μέσα στη πόλη της Λοζάννης ενώ τον είχαν ανακηρύξει επίτιμο πολίτη τους, ενώ εμείς κάτω από την επίδραση των Μαρξιστών ιστοριοπλόκων τον περιφρονούμε και αντίθετα με τους Ελβετούς που έχουν κάνει τους Μαρξιστές στην άκρη και ευημερούν, εμείς εδώ τρώμε σοσιαλισμό.

Στη Γενεύη έμενε, ενώ ήταν βαθύπλουτος, σε ένα (σχετικά) μικρό διαμέρισμα δυο δωματίων, αυτός και ο υπηρέτης του. Απέναντι ήταν το τεράστιο ανάκτορο του Εϊνάρδου, του μεγάλου φιλέλληνα τραπεζίτη που έδωσε πολλά χρήματα για την επανάσταση του 1821. Αυτός ήταν φίλος

με τον Καποδίστρια, γνώριζε ότι είχε τεράστια περιουσία και του παραπονιότανε λέγοντας του «Ντροπή να κάθεσαι σε αυτό το σπιτάκι, ενώ έχουμε ανάκτορο και τι θα λένε οι φίλοι μας» κλπ. Και μια συγγραφέας η Σαρλότ ντε Ρος που τον έβλεπε και ήταν και ερωτευμένη μαζί του και αυτή του έλεγε να μείνει στο ανάκτορο του Εϊνάρδου. Ο Καποδίστριας απαντούσε: «Αυτή την εποχή που οι συμπολίτες μου υποφέρουν, εγώ δεν μπορώ να ζω πλούσια. Πρέπει να δαπανώ την ημέρα, εγώ και ο υπηρέτης μου πέντε φράγκα»!

 

 

 

 

Ο φιλέλληνας τραπεζίτης Εϋνάρδος

 Το παλάτι του Εϋνάρδου. Ο Καποδίστριας δεν ήθελε να μείνει γιατί οι συμπατριώτες του υπέφεραν!

Υπέβαλλε δηλαδή οικειοθελώς τον εαυτό του σε λιτότητα και ένα πρώτο συμπέρασμα είναι ότι: Ο Καποδίστριας στη πολιτική εισήλθε βαθύπλουτος και εξήλθε δολοφονημένος και πάμφτωχος. Τα χωράφια του (για να μην τα λέμε όλα στο τέλος) στη Κέρκυρα τα υποθήκευσε για να πάρουν οι Έλληνες σιτάρι από τη Μάλτα να μην πεθάνουν της πείνας. Αυτός που ζούσε στα παλάτια του τσάρου, αυτός που κυβερνούσε και επηρέαζε ουσιαστικά την εξέλιξη της Ευρώπης, ζούσε φτωχά. Από την Ελλάδα δεν ωφελήθηκε. Όλη του τη περιουσία την διέθεσε στην Ελλάδα. Μπορείτε λοιπόν να συγκρίνετε αυτόν τον πολιτικό άνδρα που μπήκε πάμπλουτος στη πολιτική και βγήκε πάμπτωχος με άλλους σύγχρονους πολιτικούς που μπήκαν πάμφτωχοι και εξήλθαν πάμπλουτοι.

Το πρώτο συμπέρασμα λοιπόν που βγαίνει, είναι ότι αυτοί που θέλουν να ωφελήσουν την πατρίδα μας δεν ζουν από την πατρίδα ούτε πλουτίζουν από την Ελλάδα, διότι η Ελλάδα δεν είναι καμία επιχείρηση ή κανένα εργοστάσιο να κάνει πλούσιους τους πολιτικούς. Η αντίληψη του Καποδίστρια ήταν ότι πρέπει αυτός που έχει χρήματα να τα διαθέσει για την Ελλάδα. Δεν μπορεί ένα έθνος να πάει μπροστά με την αντίληψη ότι οι πολιτικοί πρέπει να παίρνουν προμήθειες από συμβάσεις, να απομυζούν το δημόσιο χρήμα και να φτωχαίνουν την Ελλάδα. Δεν είναι δυνατόν να προχωρήσουμε έτσι.

ΔΕΝ ΞΑΝΑΣΥΝΑΝΤΗΘΗΚΑΝ ΠΟΤΕ!   Ο Καποδίστριας όταν κηρύχτηκε η επανάσταση πήρε μια άδεια απεριόριστης διάρκειας. Το

1822 γίνεται μια συνάντηση μεταξύ του Τσάρου Αλέξανδρου Α΄ του Καποδίστρια, του Εσελρόντε, του άλλου υπουργού εξωτερικών και ενός μυστικοσυμβούλου του Τσάρου που έχει διασωθεί το όνομά του, λεγότανε Τατίτσεφ. Αυτοί οι τέσσερις κάθονται και συζητούν. Ο τσάρος λέγει στον Καποδίστρια να του δώσει ένα υπόμνημα. Ο Καποδίστριας απαντά: «Δε δίνω κανένα υπόμνημα. Θα συζητήσουμε»! Βγάζει δε ένα λόγο όπου εισηγείται και εξηγεί με λεπτομέρεια γιατί είναι αναγκαίο ο Τσάρος να κηρύξει πόλεμο κατά των Τούρκων. Είναι μια πολύ δύσκόλη στιγμή κατά την οποία ο Καποδίστριας εξαντλεί όλα του τα επιχειρήματα και θα ήταν άλλη η όψη της Ευρώπης αν ο Τσάρος Αλέξανδρος Α΄ άκουγε τον Καποδίστρια. Δεν τον άκουσε! Μετά έξι χρόνια αυτό που δεν έκανε ο Αλέξανδρος Α΄ θα το κάνει ο διάδοχος του Νικόλαος, αλλά πια θα είναι αργά. Ο Τσάρος ακούει τον Καποδίστρια, κανείς δεν μπορεί να αντικρούσει τα επιχειρήματά του. Ο Καποδίστριας λέει ότι οι Έλληνες επαναστάτησαν, είμαστε στο 1822, η επανάσταση έχει φουντώσει πρέπει ο Τσάρος να κηρύξει ιερό πόλεμο για την απελευθέρωση των Ορθοδόξων. Οι αναλύσεις που κάνει δεν μπορούν να αναφερθούν εδώ αλλά είναι καταπληκτικές. Ο Τσάρος όταν τελειώνει η σύσκεψη, η οποία ήταν θυελλώδης, δηλώνει: «Αν ήμουν στη θέση σου θα έκανα και θα έλεγα αυτά που λες και κάνεις. Αλλά δεν είμαι! Γιαυτό δεν μπορώ να αλλάξω την απόφασή μου. Δεν θα επιτεθώ στη Τουρκία»! Τον αγκάλιασε, τον φίλησε, πράγμα πρωτοφανές για δεσπότη που τους είχαν όλους σε απόσταση και του είπε: «Σου δίνω άδεια επ' αόριστο. Πήγαινε και θα ξανασυναντηθούμε. Ο θεός να μας βοηθήσει!» κλπ.

Δεν ξανασυναντήθηκαν ποτέ!

Ο Καποδίστριας φεύγει πάει στη Φρανκφούρτη, μετά στην Ελβετία, στο Παρίσι, στην Αγγλία. Παντού συγκέντρωνε χρήματα για τον αγώνα του έθνους. Γνώριζε πολύ καλά ότι επανασύσταση χωρίς χρήματα δεν γίνεται. Έχει διαθέσει τα πάντα για την Ελλάδα, όλη του τη περιουσία. Αλλά παρ’ ότι υπερήφανος αναγκάζεται να ζητάει χρήματα από φίλους του.

Ο Εϊνάρδος τον βοήθησε, έδωσε τεράστια χρηματικά ποσά και είναι προς τιμή του Ελληνικού

κράτους που το 1960 (ή 1965 δεν θυμάμαι ακριβώς) έβγαλε γραμματόσημο προς τιμήν του με το κεφάλι του και το όνομά του, και ο κόσμος δεν ήξερε ποιος είναι. Αυτά βλέπετε τα βγάζουν μυστικά για να μην τα μαθαίνουμε.

 

 

Ελβετία

25 Μαρτίου 2004. Η Ελλάδα θυμάται και ευγνωμονεί.

Ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΕΡΧΕΤΑΙ

Το 1827 η επανάσταση έχει φτάσει στο τέλος της μετά από τόσες αγωνίες. Ο Ιμπραήμ έχει κατέβει στη Πελοπόννησο και καταστρέφει τα πάντα. Έτσι τον Ιανουάριο του 1828 μετά από πολλές ζυμώσεις έρχεται στην Ελλάδα ο Καποδίστριας. Στις 20-1-1828 γίνεται κυβερνήτης και έρχεται με ένα πολεμικό πλοίο στο Ναύπλιο. Εκεί υπάρχουν δυο οπλαρχηγοί που μάχονται μεταξύ τους. Ο ένας είναι ο Γρίβας στο Παλαμήδι και ο άλλος ο Στράτος στο Μπούρτζι. Ο Καποδίστριας παρεμβαίνει, παίρνει τα κλειδιά από τους δυο και τους συμφιλιώνει. Ο εμφύλιος πόλεμος μαίνεται. Μετά με άλλο πολεμικό πάει στην Αίγινα όπου τον καλούν να ορκιστεί στα διάφορα συντάγματα και στις αποφάσεις των εθνοσυνελεύσεων κλπ για την ελευθερία των Ελλήνων. Ο Καποδίστριας καλεί τους πολιτικούς και τους μιλάει τη γλώσσα της ειλικρίνειας.  

Άποψη του Ναυπλίου από χαλκογραφία την εποχή του Καποδίστρια. (Κάντε κλικ να μεγαλώσει)

Αυτό είναι το δεύτερο δίδαγμα από τη ζωή του Καποδίστρια. Δεν πρέπει να κρύβουμε τίποτα. Πρέπει να μιλάμε με ειλικρίνεια. Λέει λοιπόν στους προκρίτους: «Με καλέσατε και μου λέτε να ορκιστώ στην ελευθερία των Ελλήνων και την ανεξαρτησία τους. Ποια ελευθερία; Ποια ανεξαρτησία; Όταν μιλάμε για Ελλάδα είναι τα Μέγαρα, η Ελευσίνα, ο Πόρος, η Αίγινα και το Ναύπλιο. Που είναι η Ελλάδα; Ο Ιμπραήμ αλωνίζει τη Πελοπόννησο και καταστρέφει τα πάντα! Δεν θα ορκιστώ σε τίποτα. Να ξεχάσετε τα συντάγματα και τις εθνοσυνελεύσεις. Εδώ προέχει η πατρίδα. Αν δεν θέλετε εγώ παίρνω το καπελάκι μου και φεύγω, γιατί εγώ για την Ελλάδα θα θυσιάσω τα πάντα εκτός από την υπόληψη μου. Δεν θα με κάνετε εσείς ρεζίλι»!

Τα έχασαν!

Έτσι με απόφαση όλων καταργείται η βουλή και δημιουργείται ένα σώμα από 27 συμβούλους το «Πανελλήνιον». Ιδρύει τρία βασικά Υπουργεία (Έτσι θα τα λέγαμε σήμερα. Τρεις γραμματείες, όπως τις είπε): Του πολέμου, των εσωτερικών και των οικονομικών.

Ο ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΦΤΙΑΧΝΕΙ ΚΡΑΤΟΣ

 

Η Γραμματεία του πολέμου. Δεν υπήρχε καθόλου στρατός. Δυο πλοία όλα και όλα. Τα άλλα είχαν καταστραφεί. Το ΕΛΛΑΣ ήταν το ένα και το οποίο στον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ μας (Συνέβησαν αίσχη τότε τα οποία όταν κανείς τα διαβάζει αγαναχτεί και αναρωτιέται πώς απελευθερώθηκε αυτό το έθνος). Το ΕΛΛΑΣ μια ωραία κορβέτα που μας την είχαν χαρίσει οι ομογενείς της Αμερικής το 1821! Πόσοι Έλληνες υπήρχαν τότε στην Αμερική; Πόση οικονομική δυναμη διέθεταν; Όμως θεώρησαν καθήκον τους να βοηθήσουν την Ελλάδα και έστειλλαν αυτό το καράβι που στις διαμάχες μεταξύ μας. Ο Μιαούλης συνέλαβε τον Κανάρη και όταν είδε ότι κινδύνευε να χάσει την εξουσία έκαψε το πλοίο. Δυο μας είχαν απομείνει το ένα το έκαψε ο Μιαούλης!

Αργότερα μετάνιωσε. Είπε «Δεν βρέθηκε κάποιος να μου κόψει το χέρι που κρατούσε το δαυλό»; Το κακό όμως είχε γίνει.

Και τα δύο καράβια ήτανε αραγμένα από έλλειψη τροφίμων. Στα νησιά του Αιγαίου δεν μπορούσε να πάει κανένας από το φόβο των πειρατών και στο κρατικό ταμείο δεν υπήρχαν καθόλου χρήματα. Αρχίζει λοιπόν ο καποδίστριας από τον Ιανουάριο του 1828 μέχρι το Δεκέμβριο του 1828 να δημιουργήσει ένα κράτος από το τίποτα! Όχι σαχλαμάρες που αλλάζουν οι κυβερνήσεις και η κάθε κυβέρνηση που έρχεται δηλώνει: «Παραλάβαμε χάος» ή «Βρήκαμε καμένη γη» Τότε δεν υπήρχε τίποτα απολύτως και αυτός ο άνδρας που οι αριστεροί σήμερα βρίζουν φτιάχνει ένα κράτος.

Ο Καποδίστριας ήταν κρατιστής. Πίστευε στην έννοια του κράτους καθώς και στη δύναμη και στο σκοπό του κράτους. Το κράτος κατά τον Καποδίστρια, (και αυτά τα έχει γράψει στην αυτοβιογραφία του) είναι ηθική προσωπικότητα. Το κράτος πρέπει να καθοδηγεί, να λέει ποιο είναι το καλό και να κατευθύνει τους πολίτες του προς αυτό. Δεν είναι σωστό να υπάρχει κράτος αναιμικό και κλοτσοσκούφι του ενός και του άλλου, ειδικά των πλουσίων!

Το πρώτο που κάνει είναι να οργανώσει στρατό και επειδή στους αξιωματικούς βασίζονται όλες οι καλές ελπίδες του έθνους, ιδρύει μια σχολή από 50 ανθρώπους και την ονομάζει Σχολή Ευελπίδων. Είναι οι καλές ελπίδες του έθνους που στηρίζονται στο στρατό και γιαυτό η επιλιγή αυτών γινότανε πολύ προσεκτικά. Επρόκειτο για κάτι πάραπανω από επιλογή, επρόκειτο για διαλογή. Ο αξιωματικός που θα είναι υπεύθυνος για τη συνέχιση της Ελληνικής Ιστορίας είναι υποχρεωμένος από τη φύση του επαγγέλματός του να έχει ήθος. Σε καμία σχολή του πανεπιστημίου δεν διδάσκεται το ήθος. Στη Νομική, στην Ιατρική, στους Φυσικούς ή στους Μηχανικούς κανείς καθηγητής δεν μπήκε στο αμφιθέατρο να πει στους φοιτητές: «Δεν πρέπει να λέτε ψέματα, πρέπει να έχετε λόγο τιμής, δεν πρέπει να κλέβετε». Το ίδιο γίνεται και σε όλες τις σχολές, εκτός από τη Σχολή Ευελπίδων. Εκεί διδάσκεται το ήθος και ο χαρακτήρας στις άλλες σχολές κανείς δεν διδάσκει για το ήθος, την αξιοπρέπεια ή την αντίληψη της τιμής.

Ο Καποδίστριας το πρόβλεψε αυτό και για να έμπαινε κάποιος στη Σχολή Ευελπίδων, υπήρχαν ειδικοί έλεγχοι. Εξακρίβωνε ο ίδιος ο Καποδίστριας αν κάποιος κάνει για αξιωματικός αν δε δεν έκανε, πήγαινε να κάνει κάποια άλλη δουλειά.

Ιδρύει λοιπόν τη Σχολή Ευελπίδων. Κράτος χωρίς δικαιοσύνη αδύνατον! Ιδρύει τα δικαστήρια. Παίρνει την αφρόκρεμα, παίρνει την εξάβιβλο του Αρμενόπουλου και συγκροτεί δικαστήρια. Πρωτοδικεία και Εφετεία!  

Το δερματόδετο εξώφυλλο και η πρώτη σελίδα του αχρονολόγητου εντύπου με τίτλο "Πρόχειρον Νόμων ή Εξάβιβλος" του Αρμενόπουλου. 

Κράτος χωρίς ταχυδρομεία; Απαράδεκτο! Ιδρύει και τα πρώτα ταχυδρομεία με έντεκα ταχυδρομικά γραφεία! Φτιάχνει και ορφανοτροφεία, φτιάχνει και σχολεία και το ορφανοτροφείο του Καποδίστρια το κράτος αυτό των νεοβαρβάρων στην Αίγινα το είχε μέχρι πρόσφατα για φυλακές!

Μέχρι και δρόμους έφτιαξε στη Πύλο πχ. Που υπάρχουν ακόμα και σήμερα. Προχωράει και άλλο. Η Ελλάς είναι χώρα γεωργική. Φέρνει τη πατάτα ο ίδιος ο καποδίστριας (υπάρχει και το σχετικό ανέκδοτο για το πώς έπεισε τους Έλληνες να καλλιεργούν και να τρώγουν πατάτες) και ιδρύει στη Τύρινθα την πρώτη Γεωργική σχολή.

Προχωράει και άλλο. Κράτος χωρίς τράπεζα; Δεν είναι κράτος! Φτιάχνει την Χρηματηστηριακή τράπεζα και καταθέτει ο ίδιος 25.000 τάλιρα σαν πρώτη κατάθεση. Δανείζεται χρήματα υποθηκεύοντας την δική του περιουσία. Γιατί η Ελλάς δεν είχε τίποτα να υποθηκεύσει.

Έτσι αρχίζει να πληρώνει μισθούς, αρχίζουν οι Ελληνες να εργάζονται, αρχίζει να κινείται ο

κρατικός μηχανισμός.

Στη Σύρο, στην Ερμούπολη ιδρύει εμποροδικείο, κάνει την πρώτη ασφαλιστική εταιρεία και με τη βοήθεια των Άγγλων πατάσσει την πειρατεία στο Αιγαίο. Ο Κανάρης πιάνει ογδόντα πειρατικά! Διαλέγει αυτά που είναι καλά και τα διατηρεί για στόλο του Νεοελληνικού κράτους, τα δε υπόλοιπα τα καίει και με τη βοήθεια των ξένων καταστρέφει στη Κρήτη εκείνη την ιδιόμορφη πολιτεία των πειρατών τη Γκραβούσα. Έτσι πατάσσεται η πειρατεία, μετά θα στραφεί εναντίον της ληστείας.

Φτάνουμε λοιπόν στο τρίτο δίδαγμα: Ο Καποδίστριας λοιπόν εκτός από το ότι μπήκε στη πολιτική πάμπλουτος και βγήκε πάμφτωχος, εκτός του ότι πάντα έλεγε την αλήθεια, δεν είπε ποτέ ψέματα σε κανέναν. Ο λαός μάθαινε πάντα την αλήθεια, σαν τρίτο λέμε ότι οργάνωσε κράτος και κρατικό σύστημα. Χωρίς κράτος δεν μπορεί να γίνει τίποτα. Έκανε κτηματολόγιο, κατέγραψε όλα τα Μοναστήρια, όλες τις εκκλησίες. Ίδρυσε σχολεία, εκπαίδευσε δασκάλους. Όλα αυτά μέσα σε ένα χρόνο από το μηδέν δεν υπήρχε προηγουμένως ΤΙ - ΠΟ -ΤΑ.

Ο Καποδίστριας εξήγησε κάποτε στον Τσάρο. Του είπε μάλιστα επί λέξει: «Οι Τούρκοι θα συμπεριφερθούν ανθρώπινα, μόνο με τη βία. Αν δεν χρησιμοποιήσεις βία» του είπε «οι Τούρκοι δεν θα συμπεριφερθούν ανθρώπινα». Θεωρούσε δε τον Ελληνικό λαό καλύτερο από τους άλλους, γιαυτό είπε στον Υπουργό Αποικιών της Αγγλίας για τον Μέντλαντ που εκείνη την εποχή ήταν διοικητής της Κερκυρας στην Αγγλική κατάκτηση ότι «Αυτός» ο Μέντλαντ δηλαδή «συμπεριφέρεται στους Έλληνες σαν να είναι Ινδοί»!

Ο ΦΟΙΝΙΚΑΣ ΑΝΑΓΕΝΝΙΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΑΧΤΗ ΤΟΥΚράτος χωρίς νόμισμα δεν νοείται! Αποφασίζει λοιπόν ο Καποδίστριας να κόψει τα πρώτα

Ελληνικά νομίσματα. Σαν βάση έλαβε τον Φοίνικα. Έκοψε δε ένα νόμισμα ασημένιο που από τη μια μεριά είχε τον φοίνικα, δηλαδή το πουλί που ξαναγεννιέται από τη στάχτη του με ένα σταυρό στο κεφάλι του το έμβλημα της Ορθοδοξίας και από την άλλη μεριά τις λέξεις «Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας.» και δυο φύλα: Ένα δάφνης και ένα ελιάς..

 

Κάτω από τον φοίνικα υπήρχε ο μισός φοίνικας το πεντάλεπτο, το δίλεπτο και το μονόλεπτο που ήταν χάλκινα, ενώ πάνω από το φοίνικα υπήρχε η Αιγηίς, ίση με 5 φοίνικες με την κουκουβάγια σαν παράσταση, καθώς και άλλο ένα χρυσό που τελικά δεν κόπηκε η Αθηνά, ίση με 20 φοίνικες και επάνω την κεφαλή της Θεάς Αθηνάς.

Τα πρώτα νομίσματα ήταν χάλκινα και έγιναν από τον χαλκό που επέδωσε το λιώσιμο των παλιών κανονιών. Τα πρώτα νομίσματα, όταν τα πήραν στα χέρια οι πληρεξούσιοι στη συνέλευση του Άργους συγκινήθηκαν, δάκρυσαν και αγκαλιάστηκαν. Αργότερα, μετά δύο μήνες βέβαια θα πολεμούσαν με μίσος ο ένας τον άλλον, αλλά αυτό είναι άλλο.

Ο Καποδίστριας λοιπόν, οργάνωσε το κράτος, με τα σχολεία, τη διοίκηση, τα δικαστήρια, το στρατό, τα ταχυδρομεία, τη Γεωργική Σχολή, τα νομίσματα, μέσα σε ένα χρόνο. Εκτός από την οργάνωση του κράτους, άρχισε και τη λεγόμενη οργάνωση των πληθυσμών, γιατί οι πληθυσμοί οι Ελληνικοί είχαν στα οκτώ χρόνια της επανάστασης κυριολεκτικά διαλυθεί και αποδιοργανωθεί. Ο Ιμπραήμ είχε καταστρέψει όλη τη Πελοπόννησο, οι πόλεις ήταν γκρεμισμένες και λεηλατημένες. Τα δέντρα είχαν κοπεί, γεωργική παραγωγή δεν υπήρχε, βιοτεχνία ανύπαρκτη, ναυσιπλοΐα διαλυμένη. Οι εμπορικοί στόλοι που είχαν οι Έλληνες καραβοκύρηδες πριν από την επανάσταση είχαν ολοκληρωτικά καταστραφεί. Αρχίζει λοιπόν μια οργάνωση πληθυσμών, να φτιάξει αυτό που λέμε σήμερα δημόσια διοίκηση με δημογέροντες, με προκρίτους, να δώσει κάποια εξουσία στα τοπικά συμβούλια και κυρίως να θεσπίσει εκ νέου το θεσμό των κοινοτήτων.

Πρέπει να πούμε πως η κοινότητα τα χρόνια της Τουρκοκρατίας έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επιβίωση του έθνους. Είχε προεδρείο από τον πρόκριτο, τον ιερέα και τον δάσκαλο (αν υπήρχε). Δεν είναι του παρόντος το θέμα απλά θα αναφέρουμε δυο πράγματα.

1ον Οι Έλληνες επί Τουρκοκρατίας φτιάχνανε με τις κοινότητες και δρόμους και εκκλησίες και ούτε πακέτα παίρνανε από την Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε τίποτα, είχανε δε και τον άρπαγα Τούρκο στο κεφάλι τους.

2ον Προετοίμασαν την επανάσταση. Η κοινότητα έπαιρνε τα έξυπνα παιδιά του χωριού, τους έδινε τα έξοδα τους, μια συστατική επιστολή και ένα υποζύγιο και τα έστελνε στους διάφορους ηγεμόνες της Μολδαβίας και της Ρουμανίας. Πήγαιναν στο Καρατζά ή στο Μαυρογένη και εκεί αποφάσιζαν αν θα σπουδάσουν, θα γίνουν φοιτητές δηλαδή, στα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια ή θα ασχοληθούν με το εμπόριο. Χιλιάδες οι Έλληνες που έφευγαν από τα Τουρκοκρατούμενα Ελληνικά χωριά, πήγαιναν στους ηγεμόνες των παραδουνάβιων περιοχών και σπούδαζαν. Έτσι, όταν κηρύχτηκε η επανάσταση είδαμε να παρουσιάζονται 300 Έλληνες φοιτητές. Δεν ξέρω αν σήμερα θα προσφερόντουσαν από τα σημερινά Πανεπιστήμια έστω τρακόσιοι, αλλά τότε προσφέρθηκαν και επάνδρωσαν τον Ιερό Λόχο και πολέμησαν με εκείνη την ωραία ολόμαυρη στολή με τη Νεκροκεφαλή στο καπέλο

ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΙ ΕΧΘΡΟΙΟ Καποδίστριας έχει τώρα ένα καινούργιο εχθρό. Αφού απαλλάχτηκε από τον Ιμπραήμ, αφού

έδιωξε τους Τούρκους και δημιούργησε κράτος, ο εχθρός τώρα είναι οι κοτζαμπάσηδες. Τα συμφεροντα μιας οργανωμένης κλίκας που επί Τουρκοκρατίας απομυζούσε τον Ελληνικό λαό και συνέχιζαν και μετά την απελευθέρωση. Αυτοί οι κοτζαμπάσηδες που ήταν φοροεισπράκτορες και μυστικοσύμβουλοι των Τούρκων και έκαναν δουλειές με τους Τούρκους και τους άλλους (ξέρετε ποιους) στη πατρίδα μας, τώρα καταλαβαίνουν ότι έχαναν την ευκαιρία του εύκολου πλουτισμού που είχαν κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και επιχειρούν να διαβάλλουν τον Καποδίστρια. Οι Έλληνες είναι χωρισμένοι σε δύο παρατάξεις: Σε αυτούς που ανήκουν στον στρατό και που κυριολεκτικά θυσιάστηκαν. Έχουν τραυματιστεί, έχουν ακρωτηριαστεί, έχουν διαλυθεί οι οικογένειες των, δεν έχουν περιουσία και είναι φτωχοί και στους πολιτικούς. Οι περισσότεροι από αυτούς ήρθαν από το εξωτερικό. Απόλεμοι, δεν έλαβαν μέρος, αλλά ήρθαν με κάποιο πτυχίο να διοικήσουν τον Ελληνικό λαό. Ο Καποδίστριας τους είχε επισημάνει και δεν ήθελε να κάνει καμία παραχώρηση. Είχε ταχθεί με το μέρος των στρατιωτικών. Όλοι που προσέφεραν κατά τη διάρκεια της επανάστασης έπρεπε τώρα να αμειφθούν για τις θυσίες τους από το νεοσύστατο Ελληνικό κράτος. Έτσι πήγαινε ο καθένας σε μια ειδική υπηρεσία, έλεγε τι είχε προσφέρει και το

κράτος ανάλογα του χορηγούσε γεωργικούς κλήρους, ή του έδινε χρήματα, ή τον διόριζε στο Δημόσιο. Όλα αυτά με φειδώ, με προσοχή και πάντα με την εποπτεία του Καποδίστρια, ώστε να μην υπάρχει διασπάθιση του Δημοσίου χρήματος. Από τους στρατιωτικούς από τους καπεταναίους, μικρούς και μεγάλους, κανείς δεν παρουσιάστηκε στον Καποδίστρια ή σε αυτή τη υπηρεσία να ζητήσει χρήματα. Οι άνθρωποι ήσαν αγνοί και ιδεολόγοι, εκτός από έναν τον Μακρυγιάννη που ζήτησε αμοιβή για τις υπηρεσίες που πρόσφερε στη πατρίδα. Όλοι οι άλλοι λέγανε ότι αυτό που κάνανε το κάνανε από καθήκον.

Υπήρχε όμως σοβαρή αντίθεση ανάμεσα στον Καποδίστρια και στην οικογένεια (φάρα) των Μαυρομιχαλέων, αρχηγός της οποίας ήταν ο γνωστός Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης. Οι Μαυρομιχαλαίοι ήταν κυριολεκτικά οι ηγέτες της Μάνης. Τώρα με το καινούργιο καθεστώς και η Μάνη ήταν μια απλή επαρχία μέσα στο καινούργιο κράτος. Όχι αυτοδιοικούμενη, όπως παλιά. Είχε πάει μάλιστα ο ίδιος ο Νικηταράς, σταλμένος από τον Καποδίστρια και παρέλαβε τα Τουρκικά κάστρα που εγκατέλειπε ο στρατός του κατακτητή.

Οι Μαυρομιχαλαίοι έβλεπαν ότι η πολιτική και στρατιωτική εξουσία φεύγει από τα χέρια τους και ζητούσαν συνεχώς λεφτά. Ο Καποδίστριας τους έδινε, γιατί δεν ήθελε να οξύνει την κατάσταση. Ζητούσαν παράλογα ποσά, τους τα έδινε από τα δικά του λεφτά. Σκεφτείτε ότι την εποχή που οι Σουλιώτες μετά δυσκολίας έπαιρναν σιτάρι ή μετά δυσκολίας τους εγκαθιστούσε σε διάφορες περιοχές να καλλιεργήσουν την γη, ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης ζητούσε λεφτά για να σπουδάσει τα παιδιά του στο Παρίσι που είχαν πάει. Όμως ο Καποδίστριας, που αντιλαμβανότανε που το πήγαινε, στο να δημιουργήσει δηλαδή ρήξη του έδινε χρήματα. Κάποτε ο Πετρόμπεης του ζήτησε ένα παράλογο ποσό. Ο Καποδίστριας του απάντησε με μια επιστολή που έχει διασωθεί και η οποία λεπτομερώς αναφέρεται στη «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» του Κόκκινου.

Ο Καποδίστριας έγραψε λοιπόν στον Μαυρομιχάλη: «Ήθελα να έχω καμπόσα εκατομμύρια τάλιρα δια να σας δώσω όσα ζητείτε, αλλά καθώς σας είπα το μεν ιδιαίτερό μου ταμείο είναι κενόν, το δε δημόσιον μόλις που επαρκεί στα μόλις κατεπείγοντα χρέη του τρέχοντος Φεβρουαρίου και το πολύ του ημίσεως Μαρτίου τούτου. Είναι γνωστό και δύνασθε αυτοπροσώπως να το βεβαιώσετε βλέποντας τα κατάστιχα της επί των Οικονομικών επιτροπής. Σας λέγω λοιπόν και πάλι ότι θέλω βοηθήσει υμάς και τους δικούς σας άμα λάβω τους τρόπους. Όσο μεν καθειπομένω και υπομένω, ίσως επέκεινα της ανθρώπινης δυνάμεως»  Εν Αιγίνι 10 Φεβρουαρίου 1829.

Δεν είχε λεφτά να δώσει. Τον πίεζαν οι διάφοροι κοτζαμπάσηδες, οπότε ο Καποδίστριας φοράει τη μεγάλη στολή και ξεκινάει μια περιοδία. Ξεκινάει από το Ναύπλιο, ανεβαίνει τον Αχλαδόκαμπο, κατεβαίνει στη Τρίπολη, διασχίζει την Αρκαδία, τη Μεσσηνία, επιστρέφει στη Πάτρα, Κόρινθο, Σπέτσες και επιστρέφει στο Ναύπλιο. Ο λαός τον υποδέχεται γιατί τον αγαπούσε πάρα πολύ. Ο Ελληνικός λαός αντιλαμβάνεται το έργο υποδομής που ο Καποδίστριας είχε ξεκινήσει. Στο τέλος 1828 δεν υπήρχε μια κοινότητα που να μην είχε σχολείο. Η εκπαίδευση ήταν μεγάλη υπόθεση για τον Καποδίστρια, ενώ μετά ερχόταν η κοινωνική περίθαλψη. Όλοι οι απλοί στρατιώτες και οι μικροκαπεταναίοι έτυχαν υποστηρίξεως και οικονομικής περίθαλψης και υποστήριξης από τον Καποδίστρια που όλα τα έξοδα τα αντιμετώπιζε από το προσωπικό του ταμείο.

ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΠΑΡΕΜΒΑΙΝΟΥΝ

Έρχονται όμως οι ξένοι δυνάστες και ιδίως η Γαλλία, μετά η Αγγλία, αλλά ιδίως η Γαλλία, με σκοπό να ανατρέψουν τον Καποδίστρια. Αρχίζουν να οξύνουν την κατάσταση μέσα στην Ελλάδα, κατηγορώντας τον Καποδίστρια ότι «καταπίεζε» και «τυραννούσε» τον Ελληνικό λαό. Οι Άγγλοι και οι Γάλλοι ζητάνε από αυτόν να σταματήσει να διοικεί την Ελλάδα όπως την διοικούσε με το «Πανελλήνιον» και τις αποφάσεις που έπαιρνε, αλλά να κάνει εκλογές και να εφαρμόσει κάποιο Σύνταγμα, να δώσει δικαιώματα στο λαό κλπ. Βέβαια ο Ελληνικός λαός είχε τα δικαιώματα του στην ουσία. Ο εργάτης είχε το δικαίωμα να τρώγει, να εργάζεται, να έχει κοινωνική περίθαλψη, δεν είχε το δικαίωμα να ψηφίζει, αλλά αυτό το δικαίωμα δεν το είχαν ούτε οι Άγγλοι, ούτε οι

Γάλλοι. Στην Αγγλία η καθολική ψηφοφορία καθιερώθηκε το 1927. Ζητάγανε όμως από το 1828, ένα αιώνα πριν να κάνουμε καθολική ψηφοφορία στην Ελλάδα.

Ανδρέας Μιαούλης, η κορυφαία μορφή του ναυτικού κατά την Επανάσταση

Κωνσταντίνος Κανάρης ο αγωνιστής και ναυτικός που με την χρήση των πυρπολικών του στήριξε και δόξασε την Ελλάδα.

Ο Καποδίστριας μαθαίνει ότι φεύγουν οι διάφοροι Κουντουριώτηδες από την Ύδρα, οι διάφοροι Μαυρομιχάληδες από τη Μάνη και πηγαίνουν στην Αγγλία και στη Γαλλία. Κατηγορούν τον Καποδίστρια ότι είναι τύραννος και καταπιέζει τον Ελληνικό λαό, ότι έχουν χάσει την ελευθερία τους, πράγματα ψευδή. Αρχίζουν, εκτός από τη δυσφήμηση του στο εξωτερικό, να τον δυσφημούν και στο εσωτερικό, όποτε ξέσπάει ένας εμφύλιος. Με βάση τη Μάνη και την Ύδρα γίνονται επαναστατικά κινήματα που είναι τρομερά. Να βλέπετε τον Κανάρη να κυνηγάει τον Μιαούλη να τον συλλάβει, να βλέπετε τον Κουντουριώτη να καταδιώκεται. Οι Έλληνες να έχουν ταχθεί, άλλοι με τον Καποδίστρια, άλλοι με τον Μαυρομιχάλη και να συγκρούονται. Τελικά ο Καποδίστριας κατορθώνει να επιβληθεί γιατί είχε οργανώσει ένα μοντέρνο και τακτικό στρατό. Αυτά που ζητούσαν οι Μαυρομιχαλαίοι, να παίρνουν χρήματα για να συντηρούν δήθεν χιλιάδες στρατό και να λεηλατούν τα λίγα χρήματα συγκέντρωνε το Ελληνικό κράτος από εράνους και από τα λίγα έσοδα του δεν ήταν δυνατόν να γίνει. Η σύγκρουση με τον Μαυρομιχάλαιους και μιας μικρής ομάδας γύρω από αυτούς που τους υποκινούσαν οι ξένοι φαινόταν αναπόφευκτη. Ο Καποδίστριας ήξερε ότι κινδύνευε η ίδια του η ζωή, αλλά δεν φοβότανε. Ασχολήθηκε με την πολιτική από μικρή ηλικία, ήταν αγωνιστής, δεν ασκούσε την πολιτική σαν πάρεργο ή επειδή δεν είχε κάτι άλλο να κάνει και κυρίως δεν ασκούσε πολιτική εκ του ασφαλούς. Ήταν πάντοτε αγωνιστής και όπως αναφέρθηκε παλαιότερα είχε συλληφθεί, είχε φυλακιστεί, είχε καταδικαστεί σε θάνατο και γενικά είχε μια περιπετειώδη ζωή. Αυτός που με τη θέληση του έκανε αυτούς τους αγώνες γιατί με τα χρήματα που διέθετε θα μπορούσε να ζει στην Ευρώπη σαν άρχοντας και να μην ενδιαφέρεται για τίποτα. Όμως από αγάπη προς την Ελλάδα και από μια ιδιαίτερη αρχαιολατρία που είχε, ο Βιλλεμέν ο συγγραφέας αναφέρει ότι η πραγματική πατρίδα του Καποδίστρια ήταν η Αρχαία Ελληνική λογοτεχνία.

Από αγάπη προς την Ελλάδα λοιπόν ο Καποδίστριας έδωσε όλη του τη περιουσία και τελικά την ίδια του τη ζωή. Οι μεγάλες δυνάμεις που συνωμοτούσαν είχαν για αρχηγό τον Ρουέν που ήταν αντιπρόξενος της Γαλλίας στο Ναύπλιο. Ο ίδιος ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια στις επιστολές που έγραψε και έχουν διασωθεί λέει «Ανάθεμα τους Άγγλο – Γάλλους που ήταν η αιτία και εγώ να χάσω τους δικούς μου ανθρώπους και το Έθνος να χάσει έναν κυβερνήτη που δεν θα ματαβρεί . Το αίμα του με παιδεύει έως σήμερα».

Αυτά, να μετανιώνουμε δηλαδή αφού σφαχτούμε και αφού σκοτωθούμε μεταξύ μας είναι συνηθισμένα στην Ελληνική Ιστορία. Το κακό όμως έχει ήδη γίνει. Ο Ζωγράφος, μια ξένη που αποκήρυξε την Ορθοδοξία και πήγε σε άλλη θρησκεία συγκέντρωσαν και διέθεσαν 1.000 βενετικά φλουριά και χρηματοδότησαν τη δολοφονία του Καποδίστρια.

Αυτό το μιαρό έργο ανάλαβε να το κάνει ο Κων/νος και ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης. Ο

Καποδίστριας είχε πληροφορίες αλλά δεν λάμβανε μέτρα ασφαλείας. Προσωπικός του φρουρός ήταν ένας Κρητικός που ονομαζότανε Κοκώνης και ο οποίος είχε χάσει το ένα του χέρι στον αγώνα της Επανάστασης. Ο Καποδίστριας κάθε Κυριακή πρωί πήγαινε στην εκκλησία, γιατί ο Καποδίστριας ήταν βαθύτατα Χριστιανός. Όταν επρόκειτο να αναλάβει ηγεμόνας της Ελλάδος ο Λεοπόλδος ο Καποδίστριας του έθεσε δύο όρους. Ο πρώτος ήταν να γίνει Χριστιανός Ορθόδοξος και ο δεύτερος, από το προσωπικό του ταμείο να δοθούν χρήματα στην Ελλάδα. Τελικά δεν ορκίστηκε ο Λεοπόλδος Βασιλέας της Ελλάδας, προτίμησε να πάει στο Βέλγιο που ήταν και πιο ήσυχα.  

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ

Ο Καποδίστριας πήγαινε λοιπόν κάθε Κυριακή στην εκκλησία συνοδευόμενος από το μονόχειρα φρουρό του και ένα στρατιώτη σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, κατ άλλους μόνο από το μονόχειρα φρουρό. Στο δρόμο συνάντησε τους Μαυρομιχαλαίους, τον Κων/νο και τον Γεώργιο, τους χαιρέτησε και τον χαιρέτησαν και οι δύο Μαυρομιχαλαίοι πήγαν και στάθηκαν δίπλα στη πόρτα της εκκλησίας. Ο Καποδίστριας κατάλαβε ότι κάτι κακό τον περίμενε, δεν δείλιασε όμως. Πλησίασε και πριν φτάσει να μπει στην είσοδο έβγαλε καπνό – ταμπάκο, τον φύσηξε στη μύτη του και γυρίζοντας το κεφάλι προς τα πίσω, να μην τους βλέπει προσπάθησε να μπει μέσα στην εκκλησία. Ο Καραγιάννης, ο αστυνομικός που παρακολουθούσε τους Μαυρομιχαλαίους, ενώ μετείχε στη συνομωσία πυροβολεί τον Καποδίστρια. Η σφαίρα όμως δεν τον πετυχαίνει και χτυπάει στη παραστάδα δίπλα στη πόρτα της εκκλησίας όπου ακόμα υπάρχει. Ο Κων/νος Μαυρομιχάλης τραβάει το όπλο του και πυροβολεί, σχεδόν εξ επαφής τον Καποδίστρια στο κεφάλι, ο Καποδίστριας πέφτει νεκρός, αλλά πέφτοντας του ορμάει ο Γεώργιος με ένα μαχαίρι και του δίνει μερικές μαχαιριές.

Γεώργιος Μαυρομιχάλης γιος του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, που ήταν αγωνιστής του 1821 και παράλληλα Φιλικός. Ένας από τους δολοφόνους

Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης, νεότερος αδελφός του Πετρόμπεη, αγωνιστής του 1821 και ο δεύτερος δολοφόνος του Καποδίστρια.

Επακολούθησε αναταραχή ο κόσμος που ήταν μέσα στην εκκλησία άκουσε τους πυροβολισμούς και βγήκε έξω. Βλέποντας τον αγαπημένο του κυβερνήτη νεκρό, άρχισε λυσσασμένα να κυνηγάει τους Μαυρομιχαλαίους. Αυτοί με το αγριεμένο πλήθος από πίσω άρχισαν να τρέχουν προς την πρεσβεία της Γαλλίας. Όπως όμως έτρεχαν, βγήκε ο στρατηγός Φωτομάρας στο μπαλκόνι του σπιτιού του, τους πυροβολεί και ο Κων/νος πέφτει κάτω. Το πλήθος τον έπιασε, τον διαμέλισε κυριολεκτικά και τα μέλη του τα πέταξε στη θάλασσα. Ο Γεώργιος σώθηκε και μπήκε στη πρεσβεία. Το πλήθος εξαγριωμένο περικύκλωσε τη πρεσβεία και ζητούσε τη παράδοση του Γεωργίου. Ο συνταγματάρχης Αλμέιδας, ήταν ένας συνταγματάρχης άξιος της

ιδιότητας του συνταγματάρχη, μπαίνει μέσα στη Γαλλική πρεσβεία και ζητάει από τον Ρουέν να του παραδώσει τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη. Εκείνος του απαντάει: «Όχι αυτό δεν θα το κάνω και αν τυχόν τον πάρετε να ξέρετε ότι και οι τρεις πρεσβευτές των μεγάλων δυνάμεων θα φύγουμε από τη Ελλάδα».

Ο Αρμέιδας τους, τους απάντησε: «Αντίο σας! Να σηκωθείτε να φύγετε! εμένα θα μου παραδώσετε το Γεώργιο Μαυρομιχάλη γιατί αν δεν το κάνετε θα κάψω τη πρεσβεία και θα τα κάνω όλα γυαλί».

Βγήκε έξω, μάζεψε ξύλα γύρω από τη πρεσβεία και ετοιμάστηκε να τη κάψει, οπότε οι Γάλλοι αναγκάστηκαν και τον παράδωσαν. Ο Γεώργιος φυλακίστηκε πρώτα στο Μπούρτζι, μετά στο Παλαμήδι, αργότερα δικάστηκε σε θάνατο, έκανε μια αναίρεση στο αναθεωρητικό δικαστήριο που απορρίφτηκε και εκτελέστηκε σαν κοινός εγκληματίας, αυτός που πραγματικά είχε αγωνιστεί κατά τη διάρκεια της επαναστάσεως για την Ελλάδα και είχε και διατελέσει και πρωθυπουργός.

Ο ΘΡΗΝΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΔΑΓΜΑ

Έτσι χάθηκε ο Καποδίστριας. Πήρανε το πτώμα του, το ταρίχευσαν και το βάλανε στην εκκλησία πάνω σε ένα μαρμάρινο υπόβαθρο σκεπασμένο με ένα μαύρο βελούδο με γυάλινο σκέπασμα για να το βλέπει ο κόσμος και από κάτω έβαλαν τους 15 μεγαλόσταυρους που του είχαν απονείμει τα μεγάλα Ευρωπαϊκά κράτη.  

Ζωγραφικός πίνακας που αναπαριστά την δολοφονία του Ι. Καποδίστρια .

Ένα τέτοιον έλληνα που διέθεσε όλη του την περιουσία και ο οποίος πρόσφερε τα πάντα στην Ελλάδα, εμείς τον δολοφονήσαμε. Ο λαός ερχότανε καθημερινά από όλα τα μέρη της Πελοποννήσου και της Στερεάς και τα νησιά να δει τον Καποδίστρια, με αποτέλεσμα η σωρός του να μείνει σαράντα μέρες. Έξι μήνες αργότερα μεταφέρανε τη σωρό του στη Κέρκυρα όπου και τον έθαψαν στη μονή της Πλατυτέρας με την απλή επιγραφή «Ιωάννης Καποδίστριας Κυβερνήτης της Ελλάδας».

Από τα αδέλφια του, ο Αυγουστίνος, που έκανε μια τριανδρία προσωρινής κυβέρνησης μαζί με

τον Κολοκοτρώνη και το Κωλέτη και μετά από λίγο μαζί με τον άλλο τον Βιάρο, απογοητευμένοι, απελπισμένοι έφυγαν, ο ένας στα κτήματα του και ο άλλος στη Πετρούπολη  όπου και πέθαναν. Έτσι ο Καποδίστριας που ήταν άγαμος, δεν άφησε απογόνους και το μόνο που έμεινε ήταν το όνομά του, η προσφορά του στην πατρίδα και το παράδειγμά του που έγκειται στο ότι:

1.      Δεν χρηματίστηκε. Δεν έγινε πλούσιος από την πολιτική αλλά βγήκε φτωχότερος από αυτήν. Προσέφερε στην Ελλάδα. Για να προχωρήσει η Ελλάδα έχει ανάγκη ανθρώπων που δεν θα πέσουν στο Δημόσιο Ταμείο και θα το απομυζήσουν, αλλά έχει ανάγκη ανδρών που θα προσφέρουν υπηρεσίας.

2.      Ήταν ειλικρινής. Ποτέ δεν είπε στους Έλληνες ψέματα. Πάντα έλεγε την αλήθεια. Πάντα πίστευε και διακήρυσσε αυτά που έκανε. Όχι σαν μερικούς που άλλα λένε, άλλα κάνουν και άλλα πιστεύουν. Μεταξύ λόγων και έργων του Καποδίστρια υπήρξε απόλυτη ταυτότητα. Πράγματι κατέλυσε τα Συντάγματα γιατί τα θεωρούσε άχρηστα. Όπως αναφέρει σε επιστολή που είχε στείλει στον Ντε Βενσέν στη Γαλλία «Εγώ θέλω να κάνω σχολεία κλπ και μετά βλέπουμε για Συντάγματα». Διότι «Εάν όμως εισαχθεί Σύνταγμα, πριν ταύτα εκτελεσθώσι, εις ατομικά συμφέροντα θέλει χρησιμεύσει και το κράτος του ισχυρότερου θέλει στηρίξει, εις την αμάθεια και αποκτηνώσει του πλήθους».

Όταν δεν υπάρχει η παιδεία, όταν δεν υπάρχει η έννοια του ήθους. Ας αφήσουμε τη μόρφωση. Η βελτίωση του ήθους του ανθρώπου είναι προϋπόθεση της άσκησης της πολιτικής εξουσίας. Όταν δεν έχουμε τέτοιο υψηλό επίπεδο, τότε όπως είπε ο Καποδίστριας, θα κυριαρχήσει ο ισχυρότερος και θα αποκτηνωθεί το πλήθος.

«Κατασταθέντος δε του κράτους τούτου αναγκαίως» λέει ο Καποδίστριας «έπεται (ακολουθεί) δυοίν θυάτερον (ένα από τα δύο) ή η καταστροφή αυτού εξ επαναστάσεως, ή στερέωσις τυραννίας σχετλιοτάτης, του οποίου, ούτε του ενός, ούτε του άλλου θέλω να γίνω συναίτιος».

Όταν έγινε η Συνέλευση του Άργους τον Ιούνιο του 1829, ο Κολοκοτρώνης διέταξε να ξεθαφτεί το Αρχαίο Θέατρο, να καθαριστούν τα μάρμαρα του και η Συνέλευση να γίνει εκεί. Ο Καποδίστριας εμφανίστηκε με τη μεγάλη στολή του, τα παράσημά του, ακολουθούμενος από δυο τάγματα τακτικού στρατού και μια ίλη ιππικού, εμφανίστηκε μπροστά στην εθνοσυνέλευση, μίλησε, ανάφερε τη κατάσταση στους συνέδρους και όταν έφυγε ο Κολοκοτρώνης εισηγήθηκε να δοθούν λεφτά στον Καποδίστρια γιατί η περιουσία του είχε καταστραφεί και δαπανηθεί για την Ελλάδα. Στην εισήγηση που έκανε ο Κολοκοτρώνης ομόφωνα απάντησε η Εθνοσυνέλευση και ενέκρινε να δοθεί ένα ποσό στον Καποδίστρια για τη συντήρηση του. Υπάρχει η απόφαση που λέει: «Η Εθνική Τετάρτη των Ελλήνων Συνέλευση, θεωρήσασα ότι η Αυτού Εξοχότης ο Κυβερνήτης αφιέρωσε εις τας ανάγκας της Πατρίδος τα λείψανα της ιδίας του περιουσίας και προ της ελεύσεώς του και μετά την έλευσίν του, συμποσούμενα υπέρ το μιλλιούνιον γροσίων Τουρκικών θεωρήσας ότι υπεχώρησε στην έννοιαν του έθνους και του οποίου το Πανελλήνιον προσέφερε στη εξοχότητα του δίστηλα 12.000 ως ετήσια έξοδα προμηθεύον ταύτα εξ ίδιων, διαυτό αποφασίζομεν: Δωρίζομεν εις την διάθεσην του Εξοχότατου Ιωάννη Καποδίστρια και από του Εθνικού ταμείου δια ενιαύσια έξοδα εις Εθνικόν νόμισμα εκατόν ογδόντα χιλιάδας. Ο Πρόεδρος κλπ.»

Το ψήφισμα το πήρε ο Καποδίστριας ενώ έμενε σε ένα φτωχικό δωμάτιο. Όχι στα παλάτια, όπως έλεγαν, αλλά σε ένα φτωχικό δωμάτιο αρνήθηκε να πάρει τα χρήματα και έμεινε μαζί με τον μονόχειρα φρουρό του. Σήμερα ξέρουμε όλοι τις επαύλεις, τα λεφτά, τις επιχειρήσεις και των τρόπο ζωής των Κυβερνητών. Ο Καποδίστριας εκεί υπήρξε υπόδειγμα .

Επίσης υπηρέτησε υποδειγματικά και στην εφαρμογή των νόμων. Ο ίδιος υπέβαλλε τον εαυτόν του στον νόμο και όπως καθορίστηκε από την εποχή του Σόλωνος. Ελευθερία υπάρχει σε ένα κράτος όταν όλοι υπακούουν στους νόμους. Όχι όταν οι νόμοι είναι σαν το δίχτυ της αράχνης που πιάνει τα μικρά έντομα ενώ τα μεγάλα τον διαπερνούν. Ούτε οι νόμοι μοιάζουν με την κατάσταση εκείνη που οι μεν ισχυροί τους κάμπτουν και οι πονηροί τους παρακάμπτουν.

Πίστευε στην έννοια του κράτους. Αγαπούσε τον στρατό και στη σωρό του σε όλη τη διαρκεί

των σαράντα ημερών που ήταν εκτιθέμενη η σωρός του φρουρείτο από τη Σχολή Ευελπίδων.

Ο Καποδίστριας ήταν μια μορφή για την οποίαν ο Μέτερνιχ στα απομνημονεύματά του. Ένα οχτάτομο έργο, παντού αναφέρει τον Καποδίστρια και δίνει την εντύπωση ότι ήταν ο κυριότερος εχθρός του. Μέσα στους οκτώ τόμους του Μέτερνιχ δεν υπάρχει κεφάλαιο που να μην αναφέρεται το όνομα του Καποδίστρια και το μίσος που είχε γιαυτόν ο Μέτερνιχ. Οι μεγάλοι διπλωμάτες της εποχής, ο Μέτερνιχ, ο Ταλεϋράνδος και ο Καποδίστριας συναγωνιζόντουσαν και ο Καποδίστριας ήταν ανώτερος από αυτούς. Αυτός που έφτιαξε την Ελβετία, την Πολωνία, απέφυγε να γίνει η Γαλλία κηδεμονευόμενη χώρα και να δοθούν πληθυσμοί και εδάφη στους γείτονες, αυτός συνέλαβε την ιδέα της Ελληνικής επανάστασης πολύ πριν ιδρυθεί η Φιλική Εταιρεία που βρήκε την οργάνωση που έκανε ο Καποδίστριας.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Μετά τον θάνατο του Καποδίστρια επικράτησε χάος και αναρχία μέχρι την άφιξη του Όθωνα, αλλά αυτό είναι ένα άλλο κεφάλαιο.

Ιωάννης Καποδίστριας: Ο Ιδρυτής Της Ελλάδας

 

   Ιωάννης Καποδίστριας ( 1776-1831 )  

     Η οικογένειά του είναι μια παλαιότατη Βυζαντινή οικογένεια που έφυγε κάποτε από το Βυζάντιο κι εγκαταστάθηκε στο Αρχαίο Δάλμαιο, στις Δαλματικές ακτές κι αργότερα στο Capo d' Istria, απ' όπου πήρε και το όνομά της διότι παλαιότερα λεγότανε Vittori. O πατέρας του ονομαζότανε Αντόνιο Μαρία Βιτόρι Καποδίστρια κι η μητέρα του ήταν από την Κύπρο, ονομαζότανε Διαμαντίνα (Αδαμαντία) Γονέμη. Έτσι ο Καποδίστριας ήταν μίγμα Κέρκυρας και Κύπρου κι αυτό έδωσε σφραγίδα στην εν συνεχεία συμπεριφορά του. Η οικογένεια Καποδίστρια είναι γνωστή κι από άλλους προγόνους του που αναφέρονται σε γεγονότα πριν και μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης. Ο Νικόλαος Καποδίστριας, είχε διαθέσει τεράστια ποσά στη Κωνσταντινούπολη για ν' απελευθερωθούν πολλοί Κρήτες που είχαν αιχμαλωτισθεί από τους Τούρκους μετά την επανάσταση του 1669 κι είχαν οδηγηθεί στη Βασιλεύουσα. Ο Αλεβίζος Καποδίστριας που ξεσήκωσεν επανάσταση στη Βόρειο Ήπειρο επικεφαλής των κατοίκων της Χιμάρας με τη βοήθεια Ενετών, αλλά κι άλλοι επίσης αγωνιστές που προσέφεραν μεγάλες υπηρεσίες.     Ο πατέρας του Καποδίστρια σπούδασε στην Ιταλία στο Πατάβιον (σήμερα Πάντοβα) Νομικά. Εδώ πρέπει να τονίσω πως όσα πανεπιστήμια ιδρύθηκαν στην Ρουμανία, Αυστρία κι Ιταλία την εποχή 1300-1500 κι ανέτηξαν τις επιστήμες (Πανδιδακτήρια ονομάζονταν τότε κι αργότερα Πανεπιστήμια) ιδρύθηκαν όχι από Ρουμάνους, Αυστριακούς ή Ιταλούς, αλλά από Έλληνες, ιδίως από τη Μικρά Ασία. Αφού λοιπόν σπούδασε στην Ιταλία επέστρεψε στη Κέρκυρα κι άρχισε να ασχολείται μ' επαναστατικά κινήματα. Αυτός συνέταξε το 1800, μετά την υποτυπώδη απελευθέρωση της Κέρκυρας και τη θέση της υπό την υψηλή ηγεμονία του Σουλτάνου το πρώτο Σύνταγμα. Πήγε μάλιστα στην Κωνσταντινούπολη, το υπέβαλε στο σουλτάνο κι αυτός το αποδέχτηκε.     Ο Ιωάννης γεννήθηκε στη Κέρκυρα στις 10 Φλεβάρη 1776 κι είχε τον τίτλο του Κόμη. Ήτανε δευτερότοκος γιος αλλά το 6ο παιδί των γονιών του. Υπήρχε ο μεγαλύτερος, ο Βιάρος κι ο μικρότερος, ο Αυγουστίνος. Σπούδασε τα πρώτα γράμματα στο μοναστήρι της Αγίας Ιουστίνης στο προάστειο της Γαρίτσας -σχολείο των αριστοκρατών της εποχής-, από το 1781, όπου έμαθε πολύ καλά Λατινικά, Ιταλικά και Γαλλικά. Το 1788 αναπτύσσεται πολύ έντονα το θρησκευτικό του συναίσθημα και συχνάζει στη Μονή Πλατυτέρας, όπου ο μοναχός Συμεών τονε κατηχεί με πάθος στην ορθόδοξη πίστη. Το 1792 σώζεται από θαύμα, σε ατύχημα με άλογο που το αποδίδει στη Παναγιά τη Πλατυτέρα κι η πίστη του στον Θεό δυναμώνει. 2 χρόνια μετά πηγαίνει στη Βενετία και την επόμενη χρονιά πηγαίνει στη Πάντοβα κι εγγράφεται στο εκεί πανεπιστήμιο, όπου σπούδασε Ιατρική. Αποφοιτά το 1797 στις 10 Ιουνίου κι επιστρέφει αμέσως στη Κέρκυρα όπου

εξασκούσε την ιατρική αφιλοκερδώς γιατί ήταν πολύ πλούσιος. Είχε κτήματα στη Κέρκυρα αλλά κι αλλού, τόσο μέσα, όσο και έξω από τα Βαλκάνια. Από τα τέλη του 1798 αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στη πολιτική, ειδικότερα μετα τον πόλεμο των Ρωσωτούρκων εναντίον των Γάλλων. Τότε η οικογένεια Καποδίστρια καταφεύγει στη Κερκυραϊκήν ύπαιθρο και πολεμά με το μέρος των πρώτων. Την επόμενη χρονιά η γαλλική φρουρά παραδίδει την πόλη στους Ρωσώτουρκους και για ένα διάστημα, ο ίδιος διατέλεσε αρχίατρος του τουρκικού στρατιωτικού νοσοκομείου, που ιδρύθηκε τότε στην Κέρκυρα.     Το 1797 τα Ιόνια νησιά, που ήταν έδαφος της Δημοκρατίας της Βενετίας, πέρασαν στον έλεγχο των Γάλλων του Ναπολέοντα, όταν αυτοί κατέλαβαν τη Βενετία. Το 1799, Ρωσία και Τουρκία μαζί, πήραν τα νησιά από τους Γάλλους. Υπό την προστασία της Ρωσίας το 1800, δημιουργήθηκε το πρώτο ανεξάρτητο Ελληνικό Κράτος μετά την 'Αλωση της Κωνσταντινούπολης, η Δημοκρατία της Επτανήσου Πολιτείας. Πρώτος Πρόεδρος της Γερουσίας της Δημοκρατίας, που πήρε διασχίζοντας έφιππος την Κωνσταντινούπολη το 1801 το φιρμάνι της αυτονομίας, ήταν ο Αντώνιος Καποδίστριας, πατέρας του Ιωάννη. Η Μεγάλη Ιδέα της ανασύνταξης της Μεγάλης Ελλάδας γεννήθηκε εκείνη την εποχή στα Επτάνησα.     Το Μάρτη του 1800 τα Ιόνια νησιά ανακηρύσσονται σε υποτελή πολιτεία στον Τούρκο Σουλτάνο, η οποία όφειλε να κυβερνιέται από την αριστοκρατία του τόπου. Ο Καποδίστριας καταρχάς, γίνεται Έκτακτος επίτροπος της τοπικής κυβέρνησης, αργότερα γίνεται Υπαρχηγός και τέλος Γραμματέας της Επικράτειας για τις υποθέσεις εξωτερικών, εσωτερικών κι εμπορίου. Το 1802 ιδρύει την Ιατρικήν Εταιρεία της Κέρκυρας, που τελικά υπήρξε κι ο πρώτος ελληνικός ιατρικός σύλλογος Από τότε αποκτά στενούς δεσμούς με τη Ρωσική Αυλή. Το 1803, με την ψήφιση του Δημοκρατικού Συντάγματος που συνέταξε ο Ιωάννης Καποδίστριας, Πρόεδρος της Γερουσίας εξελέγη ο κόμης Θεοτόκης και Γενικός Γραμματέας της Επικράτειας (Καγκελάριος) ανέλαβε ο Ιωάννης Καποδίστριας σε ηλικία 27 ετών. Λίγους μήνες μετά, ο Θεοτόκης πέθανε και πρακτικά, μόνος Κυβερνήτης της Ιονίου Πολιτείας ήταν ο κόμης Ιωάννης, ενώ ο πατέρας του αποσύρθηκε από την ενεργό πολιτική σκηνή.     Oι Ναπολεόντειοι πόλεμοι δεν άλλαξαν μόνο το ευρωπαϊκό πολιτικό σκηνικό, αλλά προκάλεσαν έντονες ανακατατάξεις και στα κατεχόμενα από τους Οθωμανούς Βαλκάνια. Η ρωσο-τουρκική συνεργασία στα Επτάνησα κράτησε πολύ λίγο. Ο Ναπολέων κατευθυνόμενος στην Αίγυπτο, εξασφάλισε τη φιλία της Τουρκίας, την οποία σκόπευε να χρησιμοποιήσει κι ως δύναμη αντιπερισπασμού των δυνάμεων της Ρωσίας. Η ρωσική διπλωματία απαντώντας, προκάλεσε τη Σερβική Επανάσταση του 1803, ενώ ακολουθώντας γαλλικές συμβουλές, η Τουρκία επετέθη στους πιθανούς Έλληνες επαναστάτες (επιχειρήσεις του Αλή Πασά κατά των Σουλιωτών, 1803-1804, και σφαγή των Καπεταναίων της Πελοποννήσου κατά τη διάρκεια της οποίας εξοντώθηκαν οι περισσότεροι Κολοκοτρωναίοι, ενώ ο Θεόδωρος σώθηκε στη Ζάκυνθο με τη βοήθεια των Μούρτζινων της Μάνης).     Tο 1806, άρχισε ο αναμενόμενος -μετά την ήττα των Ρώσων στο Αούστερλιτς- ρωσο-τουρκικός πόλεμος. Στα πλαίσιά του, οι Τούρκοι (ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων) με τη βοήθεια του Ναπολέοντα (διάθεση πυροβολικού) επιτέθηκαν στη Λευκάδα (Αγία Μαύρα). Όταν ο Αλή Πασάς με στρατό επιχείρησε να καταλάβει τη Λευκάδα, ο Καποδίστριας δέχτηκε να οργανώσει την άμυνα του νησιού και με τις άμεσες ενέργειές του κατάφερε να ματαιώσει τα σχέδια του Αλή Πασά. Εκεί γνωρίστηκε με τον Μητροπολίτη 'Αρτας -αργότερα Ουγγροβλαχίας- Ιγνάτιο, πνευματικό πατέρα των Σουλιωτών (ο οποίος θα παραμείνει φίλος και συνεργάτης του ως το θάνατό του) και τον Κολοκοτρώνη, στον οποίο ανέθεσε πειρατικές επιδρομές με πλοία στο Αιγαίο.     Οργάνωσε μαζί με τον Έλληνα Στρατηγό του ρωσικού στρατού Παπαδόπουλο, τον πρώτο πραγματικό ελληνικό στρατό, προσλαμβάνοντας όχι μόνο τους Σουλιώτες, αλλά και τους Πελοποννήσιους και τους Ρουμελιώτες Καπεταναίους. Στα νώτα του Αλή δημιούργησε αντιπερισπασμούς συντονίζοντας τις επιθέσεις του Κατσαντώνη, του Ίσκου κι άλλων. Για ενίσχυση της Α' Επανάστασης των Σέρβων (1803-1808), ο Νίκος Τσάρας πραγματοποίησε τη μυθική προέλασή του από τον Όλυμπο προς τη Σερβία, σε συνεννόηση με τον Ρώσο Ναύαρχο στο Αιγαίο, Σινιάβιν. O Καποδίστριας, που ασφαλώς ήταν μέτοχος της Μεγάλης Ιδέας για την αναγέννηση της Ελλάδας, στη συγκέντρωση των Καπεταναίων στην παραλία του Μαγεμένου της Λευκάδας, μετά

την απόκρουση της επίθεσης του Αλή-Πασά, τους είπε:  «Συντόμως, η Πατρίς θα σας ξανακαλέσει για σκοπό πολύ υψηλότερο».     Το «συντόμως» άργησε, γιατί ο Τσάρος, στη συμφωνία του Τιλσίτ, παρέδωσε να νησιά στο Ναπολέοντα. Tο 1807 λοιπόν, στα Νησιά ξανάρχονται οι Γάλλοι. Ο Καποδίστριας αποσύρεται. Ο Δ. Ρώμας όμως, μαζί με τον Κολοκοτρώνη, προτείνουν στο Γάλλο διοικητή των Νησιών τη συγκρότηση στρατιωτικής δύναμης, που θα εξοπλιζόταν από τους Γάλλους για την απελευθέρωση της Ελλάδας. Η Επανάσταση θα ήταν ελληνο-τουρκική. Σύμμαχος του Κολοκοτρώνη ήταν ο Λαλαίος Τούρκος Αλη-Φαρμάκης. Το σχέδιο σταματάει το 1809, όταν καταλαμβάνουν τα νησιά οι 'Αγγλοι κι ο Καποδίστριας φεύγει για τη Ρωσία. Είχεν ήδη προσκληθεί, μετά την παράδοση της Επτανήσου από τον Τσάρο στον Ναπολέοντα το 1807 με τη συνθήκη του Τελσίτ, στην Αγία Πετρούπολη από τον τότε Υπουργό Εξωτερικών του Τσάρου Ρουμιάντσεφ, με την μεσολάβηση του Ζακυνθινού κόμη Γεωργίου Μοτσενίγου, για να ενταχθεί στη ρωσική Διπλωματική Υπηρεσία. Η φλόγα της «Μεγάλης Ιδέας» αναθερμάνθηκε μετά τη νίκη της Ρωσίας κατά του Ναπολέοντα.      Έφθασε στην Αγία Πετρούπολη στις 16 Ιανουαρίου 1809. Εκεί, στην Αγία Πετρούπολη, χάρη στις ικανοτητές του, κερδίζει την εμπιστοσύνη του Τσάρου και γίνεται Υπουργός των Εξωτερικών και σύμβουλος της κυβέρνησής του. Γίνεται οπαδός της "Πεφωτισμένης Δεσποτείας" δηλαδή του εκσυγχρονισμού της κοινωνίας και των μεταρρυθμίσεων χωρίς όμως την επαναστατική παρεμβολή του λαού.     Τοποθετήθηκε ως υπεράριθμος Ακόλουθος και το 1811 για λόγους υγείας ζήτησε και διορίστηκε κανονικά στη Ρωσική Πρεσβεία στη Βιέννη, ως Ακόλουθος με αρμοδιότητα τις εμπορικές σχέσεις. Στη διάρκεια του Συνεδρίου της Βιέννης, ο Καποδίστριας συναντιέται με όλους τους επιφανείς Έλληνες που συρρέουν εκεί  (Μητροπολίτης Ιγνάτιος, 'Ανθιμος Γαζής, Γεώργιος Σταύρου, Ανδρέας Μουστοξύδης, Φίλιππος Χατζής, αδελφοί Μπαλάκη, ο στρατηγός Δούκας που υπηρετούσε στον αυστριακό στρατό, ο Ιωάννης Μαυρογένης, πρόξενος της Τουρκίας στη Βιέννη και άλλοι, μεταξύ των ο Αθ. Τσακάλωφ). 'Αλλωστε, ο Καποδίστριας φρόντισε να γνωριστεί και με όλη την ελληνική κοινότητα. Η μοίρα τα 'φερεν έτσι, ώστε στη Βιέννη, εκεί που γεννήθηκε το κίνημα του Ρήγα, να πάρει σάρκα κι οστά το όραμα της ελευθερίας των Ελλήνων.     Πρώτη κίνησή του στη Βιέννη ήταν η συγκρότηση της Φιλομούσου Εταιρείας, στην οποία πέτυχε να εντάξει ως μέλος και τον ίδιο τον Τσάρο. Δημιούργησεν έτσι, ένα φορέα νόμιμο, μέσα από τον οποίο μπορούσαν να δραστηριοποιούνται οι Έλληνες για τον Σκοπό, αλλά και να συλλέγουν χρήματα για τις τεράστιες μελλοντικές ανάγκες του αγώνα σ' ένα «νόμιμο ταμείο». Δεύτερο βήμα ήταν η δημιουργία του "παράνομου" μηχανισμού της Φιλικής Εταιρείας, που θα διοργάνωνε τον στρατό της Επανάστασης. Η αποστολή ανατέθηκε στους Τσακάλωφ και Σκουφά, που απευθύνθηκαν στις λαϊκές τάξεις. Η Φιλική Εταιρεία, όπως είπαμε, είχεν αόρατη Αρχή, αλλά όχι αρχηγό. Όλων όμως, τα βλέμματα ήταν στραμμένα στον Καποδίστρια. Αν πρέπει η Αρχή να αποκτήσει πρόσωπα, αυτά ήταν ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο Δ. Ρώμας, ο Ιγνάτιος και κάτω απ' αυτούς ο Ανδρέας Μουστοξύδης, ο Αντώνιος Κομιζόπουλος εκ Φιλιππουπόλεως, έμπορος στη Μόσχα, ο 'Ανθιμος Γαζής, ο Παναγιώτης Σέκερης, ο Νικόλαος Παξιμάδης Ιωαννίτης, μεγαλέμπορος στη Μόσχα κι ίσως κι ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος. Οι Κομιζόπουλος και Παξιμάδης ανέλαβαν το έργο της συγκρότησης του επαναστατικού μηχανισμού μακράν του Καποδίστρια κι αυτοί στρατολόγησαν τους Σκουφά και Τσακάλωφ. Ο ρόλος του Σέκερη είναι επίσης σημαντικός, αφού οι Σπηλιάδης κι Αναγνωσταράς δούλευαν στην επιχείρηση του.     Ο Γάλλος ευγενής Αύγουστος Ντε Λαγκάρντ, που μετά τη Γαλλικήν Επανάσταση, έγινε «διάσημος» κοσμικός εμιγκρέ των ευρωπαϊκών αυλών, στ' απομνημονεύματα του για το συνέδριο της Βιέννης (Παρίσι 1843), γράφει εκτενώς για τους δυο διασήμους Έλληνες του συνεδρίου, τον Καποδίστρια και τον Υψηλάντη κι αναφερόμενος στις προσπάθειες προς απελευθέρωσιν της Ελλάδος, αναφέρεται στην «Εταιρεία του Ρήγα», σε μια δεύτερη μυστική εταιρεία πού σχηματίστηκε στην Ιταλία με στόχο να αξιοποιήσει τη γαλλική επαναστατική πολιτική κι επισημαίνει:    "...Όταν ολόκληρος η Ευρώπη ησχολείτο εις την Βιέννην, με τη διαμόρφωσιν της νέας ευρωπαϊκής τάξεως, εσχηματίσθη μια Τρίτη Ελληνική Εταιρεία. Η νέα Εταιρεία ωργανώθει υπό την σημαίαν της θρησκείας κι επιζητούσε την υποστήριξιν του Τσάρου. Ωνομάσθη «Εταιρεία των Φιλομούσων». Το

έμβλημά της ήτο ένας δακτύλιος επί του οποίου είχαν χαράξει μία γλαύκα και τον Κένταυρο Χείρωνα... Η στολή των μελών ήταν ολόμαυρη και συνοδεύετο από σκούφο, επί του οποίου απεικονίζονταν μια νεκροκεφαλή κι υπ' αυτήν δύο οστά σταυροειδώς τοποθετημένα. Τα χρώματα της εταιρείας ήταν άσπρο-μαύρο-κόκκινο. Η εταιρεία αυτή έφθασε να αριθμεί 60.000 μέλη. Είχε τέσσαρας μυστικές τάξεις. Ένας πέπλος βαθύτατου μυστηρίου εκάλυπτε την φύσιν της...   ...Εις των φλογερωτέρων υποστηρικτών της ήταν ο μητροπολίτης Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιος. Ο Υψηλάντης ήταν εις εκ των πρώτων μυστών της".     Το 1812, λόγω του συνεχιζόμενου ρωσο-τουρκικού πολέμου, αποσπάστηκε στο Διπλωματικό γραφείο του Αρχιστράτηγου της Στρατιάς του Δούναβη. Εκεί, γνωρίστηκε με τον Έλληνα Στρατηγό Κομνηνό και τον Έλληνα διπλωμάτη Ροδοφοινίκη, που κατηύθυνε τη σερβική Επανάσταση. Μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Βουκουρεστίου, ο Καποδίστριας, αφού φρόντισε να χορηγηθεί άφθονη βοήθεια στους Σέρβους (που εγκαταλείφθηκαν πια μόνοι τους έναντι των Τούρκων), ακολούθησε το νέο αρχηγό του Στρατού του Δούναβη, Ναύαρχο Τσιτσαγκόφ, όταν ανέλαβε αρχιστράτηγος του ρωσικού στρατού που αντιμετώπιζε τον Ναπολέοντα. Έμεινε στο διπλωματικό Γραφείο του Αρχιστράτηγου μέχρις ότου τον κάλεσε κοντά του ο Τσάρος, ο οποίος εκτίμησε την προσφορά του στο μέτωπο (οργάνωσε το δίκτυο συλλογής κι ανταλλαγής πληροφοριών της ρωσικής στρατιάς) και μετά τη μάχη της Λειψίας (1813), του ανέθεσε την αποστολή για την απόσπαση της Ελβετίας από τη γαλλική κηδεμονία και την αποκατάσταση της Ενότητας της χώρας με τη θέσπιση νέου Συντάγματος.     Αφού συνέταξε το Σύνταγμα της Ελβετίας που προέβλεπε την ουδετερότητά της (ήταν ο δημιουργός της Ελβετίας), προσκλήθηκε στο Συνέδριο της Βιέννης ως το πιο χαμηλόβαθμο μέλος της ρωσικής αντιπροσωπείας, διότι ο Τσάρος τον θεωρούσε ικανό να αντιμετωπίσει κι εκεί, τον Μέτερνιχ, όπως τα κατάφερε στην Ελβετία. Στη διάρκεια του Συνεδρίου, ο Καποδίστριας εξελίχθη σε Α' Διπλωματικό Σύμβουλο του Τσάρου και τέλος, σε Υπουργό επί των Εξωτερικών. Οι επιτυχίες και στη νέα του θέση προκάλεσαν το ενδιαφέρον και την εύνοια του τσάρου, κι εστάλη στην επόμενη δύσκολή του αποστολή. Το 1814 στο Παρίσι, πήρε μέρος στην υπογραφή της ειρήνης με τη Γαλλία. Για τις υπηρεσίες αυτές του δόθηκε το παράσημο του Αγίου Βλαδίμηρου. Ο τυπικός διορισμός του σε υπουργό επί των εξωτερικών εκδόθηκε το 1815.     Από τον Ιούνιο του 1814 όμως, η Αγγλία είχε καταλάβει την Κέρκυρα. Από τότε δεν χάνει ευκαιρία, σε κάθε συνάντησή του με τον τσάρο, να του μιλάει για την οικτρή κατάσταση στην οποία βρισκόταν οι ορθόδοξοι της Ανατολής, για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσής τους, και για ό,τι είχε σχέση με το ελληνικό πρόβλημα. Με ενέργειές του έγινε έρανος, στον οποίο συνεισέφεραν ο ίδιος ο τσάρος κι άλλα σημαίνοντα πρόσωπα που ήταν συγκεντρωμένα στη Βιέννη. Τα χρήματα επρόκειτο να διατεθούν κατά φράση του Καποδίστρια «...υπέρ των πτωχών Ελλήνων, των διψώντων παιδείαν», με φαινομενικό σκοπό να χρησιμεύσουν για τη συλλογή και τη διατήρηση των λειψάνων των αρχαίων μνημείων. Έτσι πάντως ξεκίνησε η ονομαστή για τη δράση της «Εταιρία των Φιλομούσων».     Μετά την ήττα του Ναπολέοντα αρχίζουν οι συζητήσεις για τη συνθήκη ειρήνης. Ο Τσάρος διορίζει τον Καποδίστρια, σύμβουλο του με δικαιώματα, χωρίς ακόμα να τον κάνει υπουργό εξωτερικών και του ζητάει να διαπραγματευθεί τη συνθήκη. Ο Καποδίστριας αντιμετωπίζει προσωπικότητες όπως τον Ταλεϋράνδο, τον Μέτερνιχ κι απ' όλους τους ιστορικούς αναφέρεται πως ήτανε καλύτερος απ' όλους τους άλλους. Στη συνθήκη που έγινε δε θέλησε, να καταστραφεί τελείως η Γαλλία αν και θα μπορούσε να το είχε κάνει γιατί εκπροσωπούσε μια πολύ μεγάλη δύναμη τη Ρωσία. Ο Ναπολέων είναι εξόριστος στη νήσο Έλβα. Επιστρέφει, γίνεται η μάχη του Βατερλό και φτάνουμε στο 1815 (Από τον Σεπτέμβριο του 1814 και το 1815 για την ακρίβεια) όπου γίνονται φοβερά διπλωματικά γεγονότα. Πρίγκιπες, βασιλιάδες, αυτοκράτορες, ηγεμόνες, διπλωμάτες. Όλη η Ευρώπη αγωνίζεται ώστε να πετύχει κάθε λαός την καλύτερη συνθήκη γι' αυτόν. Εκεί στέλνεται κι ο Καποδίστριας. Τότε είχε προσπαθήσει να πείσει τον τσάρο να μην συναινέσει στη δημιουργία της Ιεράς Συμμαχίας. Το έγγραφο που ο τσάρος έθεσε υπ' όψιν του ο Καποδίστριας το απέρριψε, αλλά ο τσάρος εκείνη την εποχή βρισκότανε κάτω από την επίδραση της βαρώνης Γκρούδενερ, μιας μυστικοπαθούς γυναίκας που τότε κατά σύμπτωση πολέμησε την Ελλάδα, ενώ αργότερα την ωφέλησε. Αυτή έπεισε τον τσάρο να υπογράψει την συνθήκη των Παρισίων και να δημιουργηθεί η Ιερά Συμμαχία.

     Μέσα σε τέτοιο ανθελληνικό πνεύμα, γιατί δεν δεχόντουσαν να γίνονται επαναστάσεις κατάφερε ο Καποδίστριας να δεχτούν όλοι: Αγγλία, Γαλλία, Πρωσία, Αυστρία, την απελευθέρωση της Ιονίου πολιτείας. (Τουλάχιστον με την «υψηλή» εποπτεία της Αγγλίας). Ελευθερώθηκε η Ελλάδα σ' αυτό το νησιωτικό σύμπλεγμα. Η συνθήκη υπογράφτηκε τον Νοέμβριο του 1815 κι ήταν μια από τις μεγαλύτερες επιτυχημένες προσπάθειες του Καποδίστρια. Προσπάθησε να πείσει τον Τσάρο ν' απελευθερώσει και την υπόλοιπη Ελλάδα. Η επιθυμία του αυτή ήταν γνωστή στους Ευρωπαϊκούς κύκλους γιατί κατά τη διάρκεια γεύματος, (όπως αναφέρει κι ο Βαλαωρίτης) είχε κάνει πρόποση: «Στην απελευθέρωση όλου του γένους». Όλο το γένος δεν σήμαινε μόνο ο Ελλαδικός χώρος, αλλά η απελευθέρωση από τον Ίστρο ποταμό μέχρι τη Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία. Ο Tσάρος τον άκουσε με προσοχή. Ο Καποδίστριας του έδωσε υπομνήματα (όπως αναφέρει και στην αυτοβιογραφία του) που του περιγράφει τη δύσκολη θέση των Ελλήνων, τη δυστυχία που έχουνε περιέλθει οι ομόδοξοι και ζήτησε τη βοήθεια του Τσάρου. Ο τσάρος τον χτύπησε φιλικά στη πλάτη και του απάντησε: «Το κάθε πράγμα στον καιρό του». Έτσι, τότε, το 1815, το μόνο που πέτυχε ήταν η απελευθέρωση των Ιονίων νησιών. Την επόμενη χρονιά, στις 31 Γενάρη, προβιβάζεται σε μυστικό σύμβουλο, βαθμός που βρισκότανε στη 3η θέση στην ρωσική ιεραρχία.     Το 1817 η Φιλική Εταιρία του πρότεινε ν' αναλάβει την αρχηγία της επανάστασης στην Ελλάδα. Τον επισκέφτηκε στην Πετρούπολη εκ μέρους της Φιλικής Εταιρίας ένας ύποπτος τυχοδιώκτης, ο Ν. Γαλάτης (μακρινός ανηψιός του Καποδίστρια κι ένας από τους πρώτους που στρατολογήθηκαν από τον Σκουφά) και του ζήτησε ν' αναλάβει την αρχηγία της. Εκείνος όχι μόνον αρνήθηκε, αλλά και με αυστηρό τρόπο μίλησε στο Γαλάτη, τονίζοντάς του ότι τα σχέδιά τους μπορούν να παρασύρουν το έθνος στην καταστροφή. Αρνήθηκε, όχι γιατί ήταν φίλος της Οθωμανικής κυριαρχίας στην Ελλάδα, αλλά γιατί από τη φύση του αντιπαθούσε τις επαναστατικές μεθόδους πάλης όπως επίσης και γιατί πίστευε πως η επιλογή δεν ήταν κατάλληλη για την έκρηξη της Εθνικής Επανάστασης. Επιπλέον είχε τη γνώμη ότι μια επανάσταση που θα στηριζόταν σε νέες δυνάμεις δεν θα έφερνε κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα. Ο Γαλάτης εκτελέστηκε από τον Δημητρόπουλο, κατ' εντολή του Τσακάλωφ, κοντά στις Σπέτσες.     Το 1818 πήρε άδεια από τον τσάρο και πήγε στην Κέρκυρα για να φροντίσει για την υγεία του. Εκεί τον επισκέφτηκαν ο Θ. Κολοκοτρώνης, ο Μ. Μπότσαρης κι άλλοι καπετάνιοι, τους οποίους ενίσχυσε οικονομικά όσο μπορούσε, αλλά και τους δήλωσε πως ο τσάρος δεν έχει καμμιά διάθεση να έρθει σε ρήξη με την Τουρκία και δεν πρέπει να περιμένουν τίποτε αξιόλογο από την πλευρά της Ρωσίας.     Στο τέλος του 1819 ή τις αρχές του 1820, ο Καποδίστριας δέχθηκε στην Πετρούπολη τον Ξάνθο που του πρότεινε ν' αναλάβει την ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας, μα και πάλι αρνήθηκε (η ακριβής ημερομηνία δεν είναι απόλυτα διασταυρωμένη) και του υπέδειξε τον Αλέξανδρο Υψηλάντη ως ένα πιθανό καλό ηγέτη. Ο ίδιος ο Υψηλάντης, στην επιστολή του λίγο πριν τον θάνατό τους προς τον Τσάρο Νικόλαο Α' το 1827, γράφει ότι ο Καποδίστριας τον συμβούλευσε και τον παρακίνησε να ξεκινήσει (Δεσποτόπουλος, "Ο Κυβερνήτης Καποδίστριας & Η Απελευθέρωση Της Ελλάδας", 1996). Όπως γράφει η Ανίτα Πρασά, "Ο Καποδίστριας θέλησε να χρησιμοποιήσει τον Υψηλάντη, επειδή ήταν στρατηγός του ρωσικού στρατού και οικείος του Αυτοκράτορα και με την έναρξη των εχθροπραξιών θα επιδεινώνονταν οι σχέσεις Ρωσίας-Τουρκίας, ώστε να μπορέσει ο Καποδίστριας να παρασύρει τον Τσάρο σε πόλεμο με την Τουρκία".       Το 1820 στην Πολωνία, ο Καποδίστριας δέχτηκε τον Παναγιώτη Κρεββατά. Αυτός μετέφερε στον Υψηλάντη -που στο μεταξύ είχε αναλάβει επίτροπος της Φιλικής Εταιρείας- το μήνυμα για έναρξη της Επανάστασης από τη Μολδοβλαχία. Ο Υψηλάντης, στις αφηγήσεις του προς την κόμισσα Λούλου Τιρχάιμ και τη μεγαλύτερη αδερφή της Κωνσταντία, σύζυγο του πρεσβευτού της Ρωσίας στη Βιέννη, Αντρέι Ραζουμόφσκι, έλεγε ότι συναντήθηκε με τον Καποδίστρια πριν κηρύξει την Επανάσταση κι ότι του εξέθεσε την πρόθεσή του ν' αρχίσει την εξέγερση από τη Μολδοβλαχία (κυρίως διότι περίμενε βοήθεια από τη Ρωσία) κι ότι ο Καποδίστριας, όπως γράφει ο Υψηλάντης, «συμφώνησε μαζί του και τον ενθάρρυνε». (Στα δικά του υπομνήματα στον Τσάρο Νικόλαο και στους πρέσβεις των  Μεγάλων Δυνάμεων, ο Καποδίστριας αναφέρεται στη συνάντηση αυτή και λέει ότι τον απέτρεψε. Και τα δύο κείμενα είναι διπλωματικά κείμενα, που υπηρετούν έναν εν εξελίξει σκοπό και δεν είναι αυτοβιογραφικά -όπως ορισμένοι πιστεύουν- και γι' αυτό ο Καποδίστριας γράφει αυτό που συμφέρει κι όχι την αλήθεια).     Για τη σχέση Καποδίστρια - Υψηλάντη γράφει η Βαρώνη Λουλού Τιρχάιμ (μετάφραση από τα

γερμανικά του Καθηγητή Π. Κ. Ενεπεκίδη). Λουλού Τυρχάιμ «Η ΖΩΗ ΜΟΥ - Αναμνήσεις 1788-1819», Μόναχο 1913-1914.   "...Κάθε ημέρα -μετά τον Νοέμβριο του 1827- μας διηγόταν ο Υψηλάντης ένα μέρος της πικρής του μοίρας... Ε, λοιπόν, ο Καποδίστριας δυστυχώς δεν είναι εντελώς ανεύθυνος για την μοίρα του Υψηλάντου.   ...Κατά τα άλλα, οι συμβουλές του Καποδίστρια, στον οποίο είχε τυφλή εμπιστοσύνη ο Υψηλάντης, είχαν βέβαια, έναν σκοπό: πώς να εξυπηρετήση την πατρίδα του. Το 1821 ο Καποδίστριας θυσίασε απλούστατα έναν φίλο του...   ...Τον χειμώνα του 1819-20, όταν εμείς (σ.σ η Λουλού κι η Κατερίνα) βρισκόμαστε στη Ρωσία, ήρθε  ο Υψηλάντης στην Πετρούπολη με μόνο σκοπό να μας δει. Όταν τότε, αρρώστησε για πολλές εβδομάδες, τον επισκέφθηκαν μερικά επίσημα πρόσωπα της «Εταιρείας», ...κι αυτοί του ανέθεσαν χωρίς πολλές διατυπώσεις κι εν ονόματι των συμπατριωτών των την αρχηγία... Ο Υψηλάντης τους παρακάλεσε να του δώσουν τρεις μέρες καιρό για να σκεφθεί την υπόθεση και να μιλήσει με τον Καποδίστρια... Ο Καποδίστριας, που ήταν πληροφορημένος για όλα, επεδοκίμασε μ' ενθουσιώδη λόγια την πατριωτική επιθυμία του φίλου το και του είπε, ότι κι αν η ευρωπαϊκή πολιτική δε θα επέτρεπε στον Τσάρο να κηρυχθεί ανοικτά υπέρ της ελληνικής υποθέσεως, η καρδιά του θα είναι πέρα για πέρα με τους Έλληνες.   ...Παρ' όλες τις διαβεβαιώσεις, ο Υψηλάντης ζήτησε να μιλήσει με τον Τσάρο, αλλά ο Καποδίστριας τον εμπόδισε... τον απέτρεψε μάλιστα, από το ν' αποχωρήσει από το ρωσικό στρατό, με τη δικαιολογία ότι το διάβημα αυτό θ' αποθάρρυνε τους Έλληνες της Πελοποννήσου, που βλέπανε στο αξίωμά του, ως Ρώσου αξιωματικού, μίαν απόδειξη της προστασίας του Τσάρου...   ...Ο Υψηλάντης, αφού τελείωσε το σχέδιο των επιχειρήσεων, το 'δειξε στον Καποδίστρια, που έμεινε τόσον ικανοποιημένος, ώστε πήδηξε από τη χαρά του, τον αγκάλιασε και τον εγέμισε με εγκώμια".     Όταν ξέσπασε η επανάσταση του 1821, προσπάθησε να πείσει το Ρώσο Αλέξανδρο Α' να επέμβει στρατιωτικά εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, πράγμα που δεν κατάφερε και νικημένος αναγκάστηκε να φύγει από τη Ρωσία το καλοκαίρι του 1822. Αισθάνεται την ανάγκη να βρει τρόπο να δείξει τη συμπαράστασή του στους αγωνιζόμενους συμπατριώτες του. Έτσι έρχεται σε αντίθεση προς τον τσάρο, πράγμα που γίνεται αιτία να του δοθεί, τον Αύγουστο του 1822, απεριόριστη άδεια. Μεταβαίνει στην Ελβετία κι από εκεί, δουλεύοντας εντατικά, προσπάθησε να ξεσηκώσει τη συμπάθεια της Ευρώπης για τους αγωνιζόμενους ηρωικά Έλληνες.     Αποφασίζει λοιπόν πια οριστικά ν' αφήσει τη Ρωσία και να κατέβει για πάντα στην Ελλάδα. Πρώτη του δουλειά ήταν να πουλήσει τα έπιπλά του. Ήτανε καλοκαμωμένα κι ακριβά κι αν τα 'φερνε μαζί του στην Ελλάδα θα ήταν πρόκληση για τους φτωχούς Έλληνες. Τα πούλησεν όλα και κατάφερε να εισπράξει απ' αυτά πενήντα χιλιάδες ρούβλια. Με μια, όλα αυτά τα ρούβλια τα έστειλε σ' Έλληνες σιτέμπορους στην Οδησσό και τους παρακινούσε να προσθέσουν κι αυτοί ό,τι θέλανε. Με όλο το ποσόν θ' αγοράζανε σιτάρι και θα το στέλνανε στους Έλληνες που πεινασμένοι αγωνίζονταν για τη λευτεριά τους. Οι Έλληνες σιτέμποροι της Οδησσού σεβάστηκαν την επιθυμία του και διπλασίασαν τις πενήντα χιλιάδες ρούβλια που τους έστειλε. Φόρτωσαν πέντε καράβια σιτάρι και στείλανε από ένα στα Ψαρά, στην Ύδρα και στις Σπέτσες. Τα άλλα δυο τα στείλανε στ' Ανάπλι για να εφοδιάσουν το στρατό.     Το 1826 πήγε στο Παρίσι, φαινομενικά για λόγους υγείας, αλλά στην πραγματικότητα για να συνεννοηθεί με τους εγκατεστημένους ομογενείς κι άλλους ξένους για την ενίσχυση της ελληνικής υπόθεσης. Για τον ίδιο σκοπό επισκέφτηκε και τις Κάτω Χώρες, πριν επιστρέψει στην Ελβετία.

-  -  -  -  -  -      Πάντα προσπαθούσε να εξασφαλίσει την συμπαράσταση κυβερνήσεων και προσωπικοτήτων υπέρ του αγώνα των Ελλήνων. Πράγματι τελικά δημιουργήθηκε ένας συνασπισμός 'Αγγλων, Ρώσων και Γάλλων εναντίον του Σουλτάνου. Η επιτυχία της Μεγάλης Επανάστασης του 1821 οφείλεται στ' ότι σχεδιάστηκε με πλήρη γνώση της διεθνούς πολιτικής, με βάση τα στρατηγικά δεδομένα στην περιοχή και στηρίχθηκε αποκλειστικά σε ελληνικές δυνάμεις. Η επιτυχής Ελληνική Επανάσταση -γιατί προϋπήρξαν δεκάδες αποτυχημένες εξεγέρσεις, όπως το κίνημα των αδελφών Ορλώφ το 1769- χαρακτηριζόταν από ιδιοφυή σχεδιασμό και προσεκτική επιλογή του χρόνου

εκδήλωσής της.     Η κύρια επαναστατική προσπάθεια έγινε στην Πελοπόννησο. Πριν, εκδηλώθηκαν δυο αντιπερισπασμοί. Ο πρώτος στην Ήπειρο, με την επανάσταση του Αλή-Πασά των Ιωαννίνων, που θέλησε να γίνει ανεξάρτητος ηγεμόνας από τον Σουλτάνο κι ο δεύτερος στη Μολδοβλαχία, με το κίνημα του Αλέξανδρου Υψηλάντη το Φεβρουάριο του 1821 (Που σύμφωνα με την επίσημη ιστορία κήρυξε τότε την ελληνική επανάσταση στο Ιάσιο).       Πώς λειτούργησαν οι αντιπερισπασμοί; Για να καταβληθεί η επανάσταση του Αλή-Πασά, στάλθηκε ο στρατός της Πελοποννήσου και της Ρούμελης, ενώ οι Αλβανοί είτε πολεμούσαν με τον Αλή, είτε με τους Τούρκους. Το κίνημα του Υψηλάντη στη Μολδοβλαχία προκάλεσε φόβους στην Υψηλή Πύλη για πιθανή ρωσική στρατιωτική επίθεση, που για τον λόγο αυτό μετέφερε από τη Μακεδονία και την Θράκη στρατιωτικές δυνάμεις προς τον Δούναβη. Η κύρια επαναστατική προσπάθεια επομένως, έγινε κει που δεν υπήρχαν αξιόλογες τουρκικές δυνάμεις.       Το πόσο συνδυάζεται μ' αυτή τη στρατηγική λογική, η επίσημη εκδοχή για την οργάνωση της επανάστασης από τρεις απλούς λαϊκούς Έλληνες μετανάστες, είναι ένα αξιοπρόσεκτο ερώτημα. Ο μόνος Έλληνας που 'τανε σε θέση να σχεδιάσει αυτές τις κινήσεις, γιατί γνώριζε τα γεωπολιτικά δεδομένα, τις εξελίξεις στις ρωσο-τουρκικές σχέσεις και που μπορούσε να επηρεάσει τη διεθνή πολιτική, ήταν ο κόμης Ιωάννης Καποδίστριας, Υπουργός επί των Εξωτερικών του Τσάρου Αλεξάνδρου Α' από το 1815 ως το 1822.     Το επαναστατικό κέντρο εγκαταστάθηκε γύρω από τον Καποδίστρια στη Ρωσία, αφού αυτός ανέλαβε την υλοποίηση του οράματος. Ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε' -σύμφωνα με τον Μακρυγιάννη- απέστειλε στον Καποδίστρια τον Έλληνα αξιωματικό του ρωσικού στρατού Λεονταρίδη, κομιστή όσων μυστικών του Ρήγα διεφύλαττε το Πατριαρχείο. Ο Λεονταρίδης στη συνέχεια έγινε μοναχός και δημιούργησε μοναστήρι στη Μολδαβία που εξελίχθηκε σε κέντρο της επαναστατικής κίνησης. Στη Ρωσία, η Στοά «Οβίδιος» στο Κισινέφ ήταν το κέντρο της Ελληνικής Επανάστασης. Είναι ενδιαφέρον, πως ο Καποδίστριας μεσολάβησε να εξοριστεί ο Πούσκιν στο Κισινέφ κι όχι στον Καύκασο. Εκεί συντάχθηκε -εκ της γαλλικής- το Σύνταγμα της μελλοντικής Ελληνικής Δημοκρατίας.       Ο Καποδίστριας είχε ήδη την εμπειρία του Πρωθυπουργού της Ιονίου Πολιτείας, του Αρχιστράτηγου της Λευκάδας, του επικεφαλής της Αντικατασκοπείας της ρωσικής Στρατιάς, που αντιμετώπισε τον Ναπολέοντα, και τη μεγάλη πείρα του Υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας.       Ξέρουμε ήδη, ποιος σκέφθηκε τους δύο αντιπερισπασμούς και ποιος και γιατί επέλεξε την Πελοπόννησο ως κύρια εστία της Επανάστασης. Ξέρουμε και με ποιους μηχανισμούς (Ιγνάτιος, πνευματικός ηγέτης Σουλιωτών) πείστηκαν οι Τζαβελαίοι κι οι Μποτσαραίοι να συμπολεμήσουν με τον σφαγέα των Σουλιωτών Αλή-Πασά. Ξέρουμε ακόμα, από τα αρχεία της αυστριακής μυστικής αστυνομίας, ότι ο Γεώργιος Σταύρου, συνεργάτης του Καποδίστρια, ήταν ο μυστικός εκπρόσωπος του Αλή στη Βιέννη. Αυτό είναι ένα από τα κλειδιά για να καταλάβουμε την Επανάσταση του Αλή-Πασά. Ένα δεύτερο κλειδί είναι οι συμβουλές των Ελλήνων του περιβάλλοντός του, τους οποίους καθοδηγούσε ο Δ. Ρώμας.     Όταν το επαναστατικό κλίμα ανέβηκε πολύ στην Πελοπόννησο, άρχισαν να φθάνουν απεσταλμένοι προς τον Καποδίστρια. Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης έστειλε τον Κυριάκο Καμαρινό. Προς αυτόν ο Καποδίστριας είπε -σύμφωνα με τον Σπηλιάδη- ότι «πρέπει να εξωθηθεί σε Επανάσταση κάποιος Τούρκος κι οι Έλληνες να συμμαχήσουν μαζί του, ενώ στη Μάνη να συγκεντρώνονται δυνάμεις σε αναμονή των εξελίξεων». Ο Καμαρινός δεν κατάλαβε το μήνυμα και κατερχόμενος από την Αγία Πετρούπολη προς Οδησσό διέδιδε μόνο αυτά που του είπε ο Καποδίστριας για την αρνητική στάση του Τσάρου Αλεξάνδρου προς τις επαναστάσεις. Ο Καμαρινός εκτελέστηκε πριν πάει στην Πελοπόννησο. Η μεγάλη Ελληνική Επανάσταση συνδέεται άμεσα με το κίνημα του Ρήγα, το οποίο συνεχίστηκε από τη Φιλόγενο Στοά της Κέρκυρας.     Το σχέδιο του Καποδίστρια που έχει εκφραστεί στο υπόμνημά τους προς τις Μεγάλες Δυνάμεις ήταν η ελευθερία της Μεγάλης Ελλάδας. (Πελοπόννησος, Ήπειρος, Μακεδονία, Κρήτη, Σμύρνη). Πίστευε ότι θα μπορούσε αξιοποιώντας τη θέση του να πετύχει στα συνέδρια του Τροπάου ή αργότερα της Βερόνας να επιβληθεί η αυτονομία της Ελλάδας με τη βοήθεια του Τσάρου. Όταν κατάλαβε πως αυτό ήταν αδύνατο, πήγε στη Γενεύη (που του χρώσταγε πολλά) και διηύθυνε από

κει, σαν πραγματικά μεγάλος ηγέτης της «εξόριστης Κυβέρνησης», τον Αγώνα της Ελλάδας οργανώνοντας και τη διεθνή βοήθεια και το κίνημα του Φιλελληνισμού.     Είναι εκπληκτικό το κείμενό του προς τον Τσάρο Νικόλαο, όπου γράφει ότι πήγε στην Ελβετία «για να τον ξεχάσει ο κόσμος», αλλά «ήρχοντο προς αυτόν ζητούντες βοηθήματα οι Έλληνες, οι εκδιωχθέντες από τους τόπους τους» και μνημονεύει επί τη ευκαιρία, τις καταστροφές της Χίου, της Κύπρου, των Κυδωνιών και των Ψαρών.       Όταν η Επανάσταση πέτυχε με διπλωματικά μέσα (Πρωτόκολο του Λονδίνου της 6ης Ιουλίου του 1827, που υπέγραψαν Ρωσία, Αγγλία και Γαλλία), ο Καποδίστριας ανέλαβε Κυβερνήτης του μικρού Κράτους που δημιουργήθηκε. Σ' όλες τις επαναστάσεις του κόσμου, σ' όλη τη γραπτή ιστορία, οι ηγέτες των επαναστατικών κινημάτων, όταν επικρατούν, αναλαμβάνουν τη διοίκηση του κράτους. Μόνο στην επίσημη ελληνική ιστορία γράφεται (από τους συνεργάτες των ξένων), ότι ο κυβερνήτης δεν ήταν και ο αρχηγός της Επανάστασης.       Είναι αξιοπερίεργο, ότι ενώ στο πρωτόκολλο του Λονδίνου υπάρχουν τρεις συμβαλλόμενοι, υπέρ ενός τέταρτου μέρους (της επαναστατημένης Ελλάδας) και κατά ενός πέμπτου (της Τουρκίας), η επίσημη ιστορία δεν υπογραμμίζει τον ρόλο του Καποδίστρια σ' αυτήν τη διπλωματική συμφωνία. Πρέπει να σημειωθεί κι ο ειδικός ρόλος του Δ. Ρώμα για την αλλαγή της Αγγλικής πολιτικής. Αυτό όμως, το πέτυχε αποδεχόμενος την Αγγλική κυριαρχία επί της Ελλάδας, κάτι που ποτέ δε δέχθηκε ο Καποδίστριας.     Επίσης μνεία πρέπει να γίνει και στο ρόλο που έπαιξε κι ο μεγάλος φίλος του Καποδίστρια, ο Μητροπολίτης Ιγνάτιος. Μόλις ο Καποδίστριας πήγε στην Αγία Πετρούπολη, έφτασε δίπλα του κι αυτός. Ακολουθώντας τους συνωμοτικούς κανόνες -και κατά το πρότυπο των Ναϊτών- ίδρυσε στη Βιέννη τη Φιλόμουσο Εταιρεία, που ήταν «μετωπική οργάνωση». Στη Βιέννη φαίνεται πως ανέλαβε και τυπικά το υψηλό του καθήκον, που τον υπέβαλε στο μοναχικό σχήμα. Λίγο μετά, συναποφασίζει την ίδρυση του «στρατιωτικού βραχίονα». Της Φιλικής Εταιρείας. Το ότι περιεβλήθη το μοναχικό σχήμα φαίνεται -όχι μόνο φυσικά από τα μαύρα ρούχα που φόραγε μονίμως- αλλά από την αιφνίδια ανακοίνωσή του στη Ρωξάνη Στρούτζα, ότι δεν μπορεί να την παντρευτεί, ενώ όλη η ρωσική αυλή περίμενε αυτόν το γάμο. Όπως γράφει η καθηγήτρια Ελένη Κούκου, της είπε: «Πρέπει να προσφέρω τον εαυτό μου θυσία στους Αγώνες για την πατρίδα μας, για την Ελλάδα κι αυτόν τον δρόμο της θυσίας πρέπει να τον βαδίσω μόνος μου». -  -  -  -  -  -     Στις 14 Απρίλη του 1827 η Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας τον ονόμασε Κυβερνήτη της Ελλάδας για 7 χρόνια. Προτού έρθει στην Ελλάδα ν' αναλάβει τα νέα του καθήκοντα, έστειλε υπόμνημα στις ευρωπαϊκές δυνάμεις, με το οποίο ζητούσε οικονομική ενίσχυση για την Ελλάδα. Πέρασε μάλιστα από το Παρίσι, όπου τον δέχτηκαν με μεγάλον ενθουσιασμό και πήρε διάφορα ποσά από φιλέλληνες για τον Αγώνα. Η διακυβέρνησή του ήτανε σύντομη. Οι προσπαθειές του να εκσυγχρονίσει την Ελλάδα τον έφεραν σε σύγκρουση με τους Συντηρητικούς Προεστούς και τους Γαιοκτήμονες. Έτσι χωρίς λαϊκήν υποστήριξη έμεινε απροστάτευτος στις επιθέσεις των αντιπάλων του.     18 Γενάρη του 1828 φτάνει στην Αίγινα, γίνεται δεκτός μ' ενθουσιασμό απ' όλες τις μεριές και μετά μεταβαίνει στο Ναύπλιο όπου οι γραμματείς της επικράτειας (οι υπουργοί) τον ενημερώνουν για την αξιοθρήνητη κατάσταση και το χάος που βασίλευε. Στρατός και ναυτικό δεν υπήρχαν, η εκπαίδευση κι η δικαιοσύνη ήταν ανύπαρκτες. Κοντά στ' άλλα επικρατούσε μεγάλη αναρχία σ' όλο τον τόπο. Όλα λοιπόν έπρεπε ν' αντιμετωπιστούν από την αρχή. Επηρεασμένος ίσως από την πολύχρονη θητεία του στην απολυταρχική Ρωσία, εφάρμοσε για τη διακυβέρνηση του τόπου δικτατορικές αντιλήψεις, πιστεύοντας ότι έτσι μόνο θα μπορούσε να επιβάλει την τάξη. Η κυβέρνησή του, που αποτελούνταν από 28 μέλη, ονομάστηκε Πανελλήνιο. Δημιουργήθηκε απογοητευτική ατμόσφαιρα, όταν από τις πρώτες του ενέργειες είδαν να διορίζει σημαντικές κρατικές υπηρεσίες πρόσωπα από το συγγενικό και φιλικό του περιβάλλον.     Οπωσδήποτε όμως η οργάνωση του νέου κράτους προχωρούσε σταθερά. Καταδίωξε τους πειρατές του Αιγαίου, ενίσχυσε την εμπορική ναυτιλία, δημιούργησε τακτικό στρατό, ίδρυσε τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων για την εκπαίδευση αξιωματικών κι υπαξιωματικών, έκανε

απογραφή του πληθυσμού κι έδωσε δικαίωμα ψήφου στους άντρες πάνω από 25 χρονών. Παράλληλα εργάστηκε και για τη ρύθμιση θεμάτων της δικαιοσύνης, θεσπίζοντας νόμους, ίδρυσε ταχυδρομική υπηρεσία, ορφανοτροφείο στην Αίγινα, μουσείο και βιβλιοθήκη. Προστάτεψε με ειδικούς νόμους τη γεωργία, έφερε μάλιστα για πρώτη φορά την καλλιέργεια της πατάτας στην Ελλάδα κι ίδρυσε αγροτική σχολή στην Τίρυνθα.     Στην Αίγινα ίδρυσε ακόμα ελληνικό και γαλλικό τυπογραφείο, ναυπηγεία στο Ναύπλιο και τον Πόρο, πήρε μέτρα για τη υγεία του λαού, για το εμπόριο γενικά, έκοψε νομίσματα, φρόντισε για την κατασκευή δρόμων κι ίδρυσε Χρηματική Τράπεζα. Μπορεί να πει κανείς ότι ο Καποδίστριας άπλωσε τη δημιουργική του δραστηριότητα σ' όλους τους τομείς. Όλα αυτά όμως προσπάθησε να τα επιβάλλει στον ανήσυχο πολιτικά ελληνικό λαό, που μόλις είχε κερδίσει με πολλές θυσίες την ελευθερία του, με τρόπο αυταρχικό, γι' αυτό και γρήγορα άρχισε να εκδηλώνεται δυσαρέσκεια εναντίον του. Κυρίως εξεγέρθηκαν εναντίον του πολλοί παλιοί αγωνιστές και προύχοντες, ανάμεσα στους οποίους ο Μαυροκορδάτος, οι Μαυρομιχαλαίοι, οι Κουντουριώτες, ο ναύαρχος Μιαούλης, ο Γρίβας, ο Καρατάσος κ.ά.     Στις 23 Ιουλίου 1829 αρχίζει τις εργασίες της η Δ' Εθνοσυνέλευση κι υιοθετεί όλα τα μέτρα που 'χε λάβει ο Καποδίστριας κι αμέσως τον εξουσιοδοτεί να συνεχίσει το έργο του σύμφωνα με τα ψηφίσματα της. Από την επόμενη χρονιά όμως αρχίζουν οι έντονες αντιδράσεις της πολιτικής του κι εκείνος τις αντιμετωπίζει με απόλυτη ψυχραιμία κι ανωτερότητα. Εκείνο που πρωταρχικά τον ενδιαφέρει είναι η επιβίωση του Ελληνισμού και σ' αυτό το έργο συνεχίζει ν' αφιερώνεται ολόψυχα. Το 1831 η αντίδραση εντείνεται, η Μάνη επαναστατεί κι εκδηλώνεται ανταρσία του Μιαούλη, που φθάνει μέχρι πυρπόλησης του καλύτερου ελληνικού πολεμικού, της φρεγάτας "Ελλάς".      Στις 11 Οκτώβρη*, ο δημιουργός της σύγχρονης Ελλάδας, ο πρώτος Κυβερνήτης της, ενώ πήγαινε στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο, τη πρώτη πρωτεύουσα της Ελλάδας, δολοφονήθηκε από τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη και το γιο του Γεώργιο. Ο ένας από του δολοφόνους, ο Κωνσταντίνος, σκοτώθηκε αμέσως από τους ακόλουθους του Καποδίστρια κι ο άλλος καταδικάστηκε από δικαστήριο σε θάνατο. Το πτώμα του Καποδίστρια το θάψανε στην Κέρκυρα, όπου σώζεται ακόμα ο τάφος του. Το σχεδιό του για την "Πεφωτισμένη Δεσποτεία" στην Ελλάδα σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα, χρεωκοπούσε κι ο ίδιος έβρισκε σκληρό κι άδοξο τέλος.     Πάντως, επίσης αξιοσημείωτον είναι πως πέρασαν 176 χρόνια απ' αυτή τη πολιτική δολοφονία, που έγινε για ν' ανακοπεί η πορεία που είχε χαράξει ο Καποδίστριας για το ελληνικό Έθνος κι ο φάκελος στα Βρετανικά αρχεία που περιέχει τα σχετικά με τη δολοφονία του έγγραφα, παραμένει άκρως απόρρητος, ενώ η ελληνική επίσημη ιστορία επαναλαμβάνει άκριτα τις παραβλέψεις της «επίσημης ανάκρισης» του 1831. Υπάρχουνε βάσιμα στοιχεία που θέτουνε σ' αμφισβήτηση ότι δολοφόνοι του ήταν οι Μαυρομιχαλαίοι κι ακόμα και σήμερα παραμένει μυστήριο, η σιγή που κράτησαν οι ανήκοντες στον στενό του κύκλο.

* Όλες η ημερομηνίες του βιογραφικού είναι με το νέο ημερολόγιο. Π.Χ.-------------------------------------------------------------------------------------------

                  αποσπάσματα μερικών επιστολών του **

α) Προς Ανδρέα Μουστοξύδη

   ...Παρακαλώ να καταβάλετε όλην σας την δραστηριότητα δια να συλλέξετε εν Ενετία παν ό,τι δύνασθε πληροφόρημα περί της Ελλάδος, όχι της αρχαίας, αλλά της του μεσαίωνος και της ενετιζούσης και να μοι προμηθεύσετε:   -Όλας τας ειδήσεις τας εκ συγγραμμάτων, εντύπων ή χειρογράφων περί γεωγραφίας, ιστορίας και καταστατικής. Ερευνήσατε δε και περί αρχαίων συμβόλων των πόλεων και περί όλων των καταλοίπων της αρχαιότητος των καλών εις ανανέωσιν.   -Εκ των αρχείων της πρώην Ενετικής πολιτείας, εις την βιβλιοθήκην του Αγίου Μάρκου και εκ των βιβλιοθηκών των παλαιών πατρικίων της Ενετίας, όπου πάντως περιέχονται θησαυροί ιστορικών και

καταστατικών ειδήσεων περί τόπων κάμετε όσον ένεστι πλούσιον θερισμόν και να μου τον στείλετει όσον προχωρεί η εργασία σας.   -Να κάμετε καλήν τινα συλλογήν υποδειγμάτων δημοσίων πράξεων εκ των ευδοκιμωτέρων συγγραφέων Ιταλών και Γάλλων, περιλαμβάνουσαν ολόκληρον την ζωήν του πολίτου από της βαπτιστηρίου πράξεως μέχρι της επιθανατίου. Και μικραί δε σημειώσεις, προστιθέμεναι εις ερμηνείαν των υποδειγμάτων τούτων θέλουσιν έχει πολύ το ωφέλιμον.   -Ακόμη παρακαλώ να αθροίσετε και μου πέμψετε όλους τους εντύπους κανονισμούς περί διοικήσεως σχολείων και άλλων κοινοφελών ιδρυμάτων της Ιταλίας υπό την ενεστώσαν εξουσίαν και υπό τας προλαβούσας. Αναγκαίον να έχω και τα διατάγματα περί νομισματοποιΐας και παν ό,τι διδακτικόν περί της δυσκόλου και αξιοφροντίστου ταύτης της ύλης. Και αυτά λέγω και περί όλων των κωδίκων των περί εθνικών και εμπορικών τραπεζών.     Τούτων δε όλων αθροισθέντων, όταν έλθωμεν εις την επιτόπιον μεταχείρισίν των, θέλωμεν χρειασθή και ξένους τινάς αξίους, αλλά προ πάντων πνέοντας τον υπέρ Ελλάδος ζήλον.     Τέλος, ίδετε και περί μαστόρων αν ήθελον να έλθωσιν εις την Ελλάδα και να εισάξωσι τα εργόχειρά των, όπως ξυλουργοί, πετροκόποι, χαλκείς, κλειδοποιοί και πληροφορήσατέ με εν καιρώ και με πόσα κατασκευάζεται εν Ενετία έν μέγα ωρολόγιον πόλεως.                                                         Νοέμβριος 1827

β) Προς Μητροπολίτη Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιο

   ...Δεν φρονώ ότι η νέα ελληνική κυβέρνησις πρέπει να έλθη εις την Ελλάδα επί κεφαλής λόχων και πυροβόλων. Τούτο είναι έξω των δυνάμεών μου, αλλά και αν ηδυνάμην, δεν θα ηρχόμην τοιουτοτρόπως.                                                                    27 Νοεμβρίου 1827

γ) Προς τον Εϋνάρδο

   ...Επικαλούμαι και πάλιν την ακάματον σου σπουδήν και παρακαλώ να με προμηθεύσης λεπτομερέστατην απογραφήν όλων των εν Μονάχω και Δρέσδη και Λειψία νέων Ελλήνων κατά τον επισυναπτόμενον τύπον, διότι σκοπεύω να έμβω εις άμεσον επικοινωνίαν και μετ' αυτών ως εμβήκα και μετά των εν Αγγλία, Γαλλία, Ελβετία και Ιταλία. Να επαισθανθώσι πρέπει οι νέοι ούτοι, ότι η πατρίς αγρυπνεί επ΄αυτούς και ότι μόνον ούτω γινόμενοι άξιοι αυτής θέλουσι δυνηθή ποτέ μεγάλα να τη κηπουργήσωσι...                                                                   27 Νοεμβρίου 1827

δ) Λόγος κατά την άφιξή του στο Ναύπλιο

     Κάθε πομπή συνεπαγομένη δαπάνας είναι ασυμβίβαστος προς την δυσχερή κατάστασιν της Πατρίδος. Αν δυνάμεθα να διαθέσωμεν μερικά χρήματα, έχομεν πληγάς να επουλώσωμεν.

ε) Προς τον Ανδρέα Μουστοξύδη

   ...Νομίζω ότι οφείλω από τώρα να φροντίσω να φέρω εις χρήσιν όλων των Ελλήνων το βιβλίον των προσευχών το επιγραφόμενον "Σύνοψις", αλλά επιμελημένον κατά τρόπον ώστε έκαστος παρακαλών τον Θεόν να καταλαμβάνη και τι λέγει, συγχρόωνς δε να γυμνάζεται, να διαβάζει και να λαλή ορθώς τη γλώσσαν του...

                                                                     Δεκέμβριος 1827

στ) Προς: Σταμάτιο Βούλγαρη & Νικόλαο Μαυρομάτη

     Η πόλις του Ναυπλίου και οι προμαχώνες των φρουρίων αυτής γέμουσι πολυαρίθμων καλυβίων,

όπου ως εκ των μακρών συμφορών της πατρίδος συνεσωρεύθησαν ανέστιοι γέροντες, γυναίκες τε και παιδία, αθλίως διακείμενοι και υπό νόσον επαπειλούμενοι, εσομένων, δια την ενεστώσαν ώραν του έτους, φοβερών εις τε την πόλιν και εις πάσαν την επικράτειαν. Τούτο οφείλουσα να προλάβη το δεινόν η κυβέρνησις εκ των ενόντων πόρων, σας επιβάλλω, Κύριοι την εξής επιστασίαν:   -Να επισκεφθήτε πρώτον εντός της πόλεως και έπειτα εις τας επάλξεις των φρουρίων έν προς έν τα ρηθέντα καλύβια.   -Να καταστρώσετε κατάλογον ακριβή και ονομαστικόν των ενοικούντων ανδρών, γυναικών και παιδίων, κατά μέρος σημειούντες τα ηλικίαν έχοντα εννέα έως δώδεκα ετών.   -Θέλετε συνεκλέξη μετ' εμού έξω της πόλεως, πλησίον του χωρίου 'Αρεια, τόπον υγιεινόν και προσφυή, ίνα εκεί κατασκευασθώσιν ανυπερθέτως καλύβαι αι αναγκαίαι εις υποδοχήν των δυστυχών τούτων, αξιωτάτων της παρά της Πατρίδος επιμελείας.   -Να μοι παραστήσετε προϋπολογισμόν της εις κατασκευήν των νέων καλυβών χρειώδους δαπάνης, προσλογιζόμενοι και την ύλην των καθαιρεθησομένων σκηνώσεων.   -Αι οικογένειαι αι περιληφθησόμεναι εις την νέαν συνοικίαν θέλουσιν εργάζεσθαι υπό την διεύθυνσίν σας και δότε αυταίς ελπίδαν ότι αντί τούτου θέλουσι λαμβάνειν καθ' ημέραν μίαν μερίδαν άρτου.                                                              10 Απριλίου 1828

ζ) Προς τον Εϋνάρδο

   ...Ο κ. Φαζύς μου είχε γράψει πως επεθύμει να μου στείλη εκατόν τσαπιά, των οποίων στερούμεθα και τα οποία μας είναι απαραίτητα δια την καλλιέργειαν των γεωμήλων. Το λοιπόν ο κ. Φαζύς και όλοι όσοι μετ' αυτού φρονούσιν ότι δια των σκαπανών και όχι δια των μπαγιονετών πολιτίζονται οι λαοί, θέλουσι συμπράξει δια να μας στείλωσι το ταχύτερον και όσον το δυνατόν περισσότερα από αυτά τα πολιτιστήρια όργανα, των οποίων θα γίνη χρήσις συμφερώτατη, το εγγυώμαι.   ...Καίτοι καταπονούμενος υπό πολλών και δεινών ασχολημάτων, κατώρθωσα να φροντίσω ιδιαιτέρως και περί δενδροφυτείας, πράγματος παντάπασι λείποντος κατά τε την Πελοπόννησον και τας νήσους, διότι οι Τούρκοι κατελίμπανον τα δένδρα εις διαφθοράν και οι Έλληνες χειρότερα έπραξαν, εκριζώνοντες και τα περιλειπόμενα. Έφερα λοιπόν εκ Κρήτης εκατομμύρια καστανεών και άλλα δένδρα και μένει να ίδομεν αν η προμήθεια καλώς εγένετο προς ευόδωσιν της φυτείας, ήτος επιχειρηθήσεται το φθινόπωρον...                                                  Ναύπλιο 14 Απριλίου 1828

η) Προς τον Εϋνάρδο

   ...Βλέπεις εκ της εγκλείστου σημειώσεως ότι ο ναύλος των δύο φορτίων ανέρχεται εις 1.289 δίστηλα, ποσόν υπέρογκον δια την πενίαν μας. Κατόπιν αυτού απεφάσισα να προτιμήσω τα ελληνικά πλοία δια την μεταφοράν των τροφίμων. Ο πλοίαρχος Γιαννίτσης πρέπει τώρα να έχη παραλάβει το φορτίον που παρήγγειλα εις Αγκώνα. Και την παρούσαν επιστολήν μου λαμβάνεις δια του πλοιάρχου Μοναρχίδου, ο οποίς αποστέλλεται και αυτός εις Αγκώνα δια δεύτερον φορτίον σίτου και αραβοσίτου. Και τρίτον πλοίον θα αποστείλω προς το τέλος του μηνός. Και ο μεν Γιαννίτσης φορτώνει με ναύλον 25.000 φράγκων, τα οποία εμβάσθηκαν εις Αγκώνα προς τον κ. Μαρίνογλου παρά του ταμείου της Ελλάδος, δια το φορτίον του Μοναρχίδου, το οποίον είναι διπλάσιον του πρώτου, στέλλω συναλλαγματικάς 50.000 φράγκων, επί τους κ.κ. Βλαν, Κολέν κ.σ. και παρακαλώ τον κ. Εντς να τας πληρώση, πωλών και με χαμόν τα ολίγα κεφάλαια όσα επικατέθεσα εις χείρας του εκ των τελευταίων λειψάνων της όλης μου περιουσίας. Ταύτα δε γράφω λεπτομερώς δια να σε ικετεύσω και πάλιν να μας βοηθήσης και άλλους παροτρύνεις, πάντοτε όμως φροντίζω περί της οικονομικωτάτης διαχειρίσεως του εις ημάς δανειζομένου αργυρίου...                                                                          2 Μαΐου 1828

θ) Προς τους ομογενείς Αγκώνος, Τεργέστης, Ενετίας και Λιβόρνου

   ...'Αρτου και χρημάτων ανάγκην έχομεν. Εγώ εκ των λειψάνων της μικράς μου περιουσίας έδωκα ήδη. Κάμετε και εσείς, Κύριοι παν ό,τι δύνασθε προς βοήθειάν μας, στέλλοντες σίτον αραβόσιτον, όρυζαν και άλευρα και ό,τι εξοδεύσετε θα σας πληρωθεί εν καιρώ και παρά της Εθνικής Τραπέζης. Θαρσείτε Κύριοι ότι η Θεία Πρόνοια δεν θέλει μας εγκαταλείψει. Αλλά θυμηθείτε συγχρόνως ότι αυτή τους κόπους σας ευλογήσασα και βίους καλλίστους εξασφαλίσασα εις υμάς, σας προετοίμασε να αισθάνεσθε χαράν και ικανοποίησιν εις την εκπλήρωσιν των οφειλομένων προς την Ελλάδα.                                                                      Μάιος 1828

ι) Προς τον Δημήτριον Υψηλάντη

   ...Δεν ανήκει εις τον στρατόν να επιβάλη όρους εις την κυβέρνησιν... Πληροφορήσατε λοιπόν τους αρχηγούς και τους στρατιώτας ότι η κυβέρνησις την μεν αξίωσιν δεν απορρίπτει αλλά τότε θα μεριμνήση περί αυτής όταν μάθη ότι οι στρατιώται επέδειξαν πάσαν την οφειλομένην πειθαρχίαν...

                                                                    6 Μαΐου 1828

κ) Προς τον Ανδρέα Μουστοξύδη

   ...Οποία ζωή, αγαπητέ μου, η εμή! Και οποίαι δυσκολίαι αι πανταχόθεν περιβάλλουσαι και πιέζουσαί με! Μακράν όμως, πολύ μακράν είμαι του αθυμήσαι. Ο Θεός είναι μετά της Ελλάδος και υπέρ της Ελλάδος και αύτη σωθήσεται. Εκ ταύτης της πεποιθήσεως αντλώ πάσας μου τας δυνάμεις και πάντας τους πόρους.

                                                                    8 Μαΐου 1828

κα) Προς τον Αναγνώστη Δεληγιάννη

     Καθώς είχα την τιμήν να είπω και προς υμάς και προς όλους τους συνέδρους και συμπολίτας σας και εγώ κάμνω δοκιμήν, Κύριοι και υμείς. Και είμεθα καθ' ολοκληρίαν ελεύθεροι. Εάν με βαρεθήτε, ειπέτε το και λάβετε την θέσιν μου μετά της ευθύνης. Σας την δίδω μετά χαράς και επιθυμώ ειλικρινώς να κάμνετε καλλίτερα πράγματα από εμέ...                                                                      Μάιος 1828

κβ) Προς τον Εϋνάρδο

   ...Καίτοι η παρούσα κατάστασις μας δεν προσφέρεται δια καλλιτεχνικάς ενασχολήσεις, σε παρακαλώ να διαβιβάσης εις τον καλλιτέχνην Βορτολίνην όλην μου την ευγνωμοσύνην δια την προσφοράν εις την Ελλάδα της προτομής του λόρδου Βύρωνος.   ... Εν όσω όμως τόσον η κυβέρνησις όσον και οι κυβερνώμενοι κατοικούν σε καλύβες και ως νομάδες εις ερείπια διαμένουν, κρίνω όπως η προτομή του κ. Βορτολίνη παραμείνη προς το παρόν εις το ατελιέ του. Συ δε βεβαίωσέ τον ότι με την πρώτην ευκαιρίαν θα του την ζητήσω και πάλιν αναγράφων την της Ελλάδος ευγνωμοσύνην προς την καλοκαγαθίαν του δωρουμένου δώρον κάλλιστον και σεμνότατον...                                                                    Μάιος 1828

κγ) Προς τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη

     Αν ο καθένας από εσάς (και ομιλώ δι' εκείνους που κατέχουν τας πρώτας θέσεις εις την πολιτικήν ζωήν της χώρας) με εβοήθει ολίγον και καλοπίστως, λησμονών δια μίαν στιγμήν τα προσωπικά του συμφέροντα, το έργον μου θα εγίνετο περισσότερον εύκολον δι' εμέ και περισσότερον καρποφόρον δια την Πατρίδα...

                                                                    Μάιος 1828

κδ) Προς τον Μητροπολίτη Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιο

   ...Οι γενναίοι μας Έλληνες χαίρονται. Μόνον ολίγοι τινές απατώνται και μεγάλως νομίζοντες ότι τα χρήματα ταύτα είναι δι' αυτούς και μέλλουσι να πάθωσιν, ό,τι έπαθον και αι λίραι του δανείου. Ότι μεν κλέπτουσιν όπου υπάρχει διοίκησις, είναι αναμφίβολον. αλλά δεν υπάρχει χώρα, όπου πλησίον των κλεπτών να υπάρχουν χιλιάδες και χιλιάδες οικογενειών αστέγων και αποθνησκουσών εκ πείνης καθώς εν Ελλάδι. Στοχασθήτε δέσποτά μου, ότι αι δύστυχείς αυταί οικογένειαι πάσχουν εξ αιτίας των κλεπτών και παρακαλώ αν δύνασθε, ενθαρρύνατέ με να είμαι συγκαταβατικός προς μιαν δράκαν ανθρωπαρίων μεταλλοθέων εναντίον των οποίων δεν εκίνησα την βαρείαν χείρα της δικαιοσύνης, αρκούμενος να τους γνωρίσω καλώς και να τους παραδώσω εάν παραστεί ανάγκη εις τας αράς του λαού...

                                                               10 Ιουνίου 1828

κε) Προς τον Ανδρεά Μουστοξύδη

     Τελευταίως περιώδευσα επ' αρκετόν χρόνον εις την Δυτικήν Ελλάδα και την Πελοπόννησον και εις μέρος της Ανατολικής Ελλάδος. Θα περιοδεύσω και πάλιν διότι μόνον εφ' όσον βλέπω τα πράγματα και τους ανθρώπους με τους δικούς μου οφθαλμούς, δύναμαι να αποκτήσω εν συνειδήσει ευκρινή έννοιαν της ποιότητος των υποχρεώσεών μου και του λογικωτάτου τρόπου της εκπληρώσεώς των...   ...Ακόμα δεν τολμώ να σου προτείνω να έλθης να εγκατασταθής εδώ οικογενειακώς, επειδή οι πάντες συνοικούμεν και το παν ακόμη είναι ερημία, ερείπια και αταξία. Εάν όμως θέλης μόνος να έλθης ή μετά του ωρολογίου ή μετά των σανίδων ή άλλως, καλώς να ορίσης. Και έχω να σε κάμω να τρέξης καθώς όλους όσοι κατά κακήν αυτών τύχην μ' εγγίζουσι.                                                                1 Αυγούστου 1828

κστ) Προς τον Αδαμάντιο Κοραή

   ...Συμμερίζομαι την γνώμην σας ως προς την ανάγκην της περισυνάξεως εις την Ελλάδα των νέων οι οποίοι εκφυλίζονται μένοντες εις την Ευρώπην με την πρόφασιν ότι εκπαιδεύονται. Αλλά δια να τους περισυνάξωμεν εδώ πρέπει να έχωμεν καταστήματα όπου να τους τοποθετήσωμεν, καθώς δε σας είπα, δεν εφθάσαμεν ακόμη εις αυτήν την ευάρεστον θέσιν...                                                                  Αύγουστος 1828

κζ) Προς τον Ράικο

   ...Τα αλληλοδιδακτικά σχολεία και ολίγα στρέμματα εθνικής γης διδόμενα ως αποκλειστικήν ιδιοκτησία εις τους δήμους θα προετοιμάσουν τα στοιχεία της αληθούς κοινωνικής οργανώσεως της Ελλάδος. Έως ότου γίνει αυτό πρέπει να ευχαριστηθώμεν εμποδίζοντες την περαιτέρω ριζοβόλησιν των καταχρήσεων. Τούτο δε θα κατορθωθή ασφαλέστατα, εάν πολιτευθώμεν με την αυστηροτάτην αμεροληψίαν και προς τους φίλους της Κυβερνήσεως και προς εκείνους οι οποίοι τάσσονται εναντίον της. Δεν μου διαφεύγουν τα παιγνίδια της μιας και της άλλης μερίδος, μείνατε όμως βέβαιος ότι θα προσπαθήσω να μην εξαπατηθώ...                                                               Σεπτέμβριος 1828

κη) Προς τον Αναστάσιο Λόντο Έκτακτον Επίτροπο στις Β. Σποράδες

     Μία πρέπει να είναι η αποστολή σας: Η εξασφάλισις των δικαιωμάτων του ανθρώπου και η δια της παιδείας μόρφωσις των ηθών του, δια της οποίας θα αναδειχθή εις τον λοιπόν πεφωτισμένον κόσμον άξιος της ελευθερίας.

                                                               Σεπτέμβριος 1828

κθ) Προς τον Σταμάτιο Βούλγαρη

     Μετά την επιτυχίαν του έργου σας, της βάσει σχεδίου ανοικοδομήσεως της Τριπολιτσάς, σας παρακαλούμεν να εκδηλώσετε παρόμοιον ενδιαφέρον και δια την πόλιν των Πατρών. Οι μεν Τούρκοι και 'Αραβες την έχουν ήδη εγκαταλείψει, αφήσαντες ερείπια επί ερειπίων, οι δε πολίται αυτής, της άλλοτε ακμαζούσης και ευτυχούς πόλεως, επανερχόμενοι και αναζητούντες τας εστίας των, παρακαλούν την Κυβέρνησιν να τους στείλη μηχανικούς δια να χαράξουν τας γραμμάς βάσει των οποίων οι πολίται σήμερον μεν θα κτίσουν καλύβας, αύριον, Θεού ευδοκούντος, οικίας και πλατείας και πόλιν ολόκληρον...     Πορευόμενοι προς Πάτρας δια Ναυπλίου και Κορίνθου, θα καταστήσετε περισσότερον ωφέλιμον την πορείαν σας, εάν μελετήσετε και την κατάστασιν της οδού, όπως είχατε μελετήσει και την οδόν η οποία έφερε από τους Μύλους του Ναυπλίου εις Τριπολιτσάν.                                                               29 Οκτωβρίου 1828

κι) Προς τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη

     Ήθελα να έχω κάμποσα εκατομμύρια τάλλιρα δια να σας δώσω όσα ζητείτε, αλλά καθώς σας είπα το μεν ιδιαίτερό μου ταμείον είναι κενόν, το δε δημόσιον μόλις δύναται να επαρκέσει εις τας μάλλον κατεπειγούσας χρείας του τρέχοντος Φεβρουαρίου και το πολύ του ημίσεως Μαρτίου. Τούτο είναι γνωστότατον και δύνασθε αυτοπροσώπως να το βεβαιωθήτε, βλέποντες τα κατάστιχα της επί των οικονομικών επιτροπής... Υπομείνατε καθώς υπομένω και υπομένω ίσως επέκεινα της ανθρωπίνης δυνάμεως.                                              Αίγινα 109 Φεβρουαρίου 1829

λ) Προς τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη

   ...Περί της εσωτερικής καταστάσεως της Πελοποννήσου και της χρείας την οποίαν έχουσι διάφοροι επαρχίαι να βοηθηθώσιν, είμαι ολότελα της γνώμης σας και συνομολογώ ότι η κυβέρνησις ώφειλε να ταις δώση γέννημα και ζώα να μη μείνωσι τα χωράφια αγεώργητα. Αλλ' η προθυμία δεν αρκεί διότι είναι αδύνατον κατά το παρόν να επιβάλωμεν εις το δημόσιον ταμείον όσα έξοδα χρειάζονται εις τούτο. Από τον Σεπτέμβριον δεν λαμβάνομεν πλέον εξωτερικάς βοηθείας και ζώμεν μόνον από μικράς οικονομίας οπού εκάμαν, επειδή ηξεύρετε ότι τα δημόσια εισοδήματα μόλις αρκούσι δι΄ολίγας ημέρας.   ...Οι παραπονούμενοι πολύ σφάλλουσι ψιθυρίζοντες ή κάμνοντες μικράς συνομωσίας, διότι η κυβέρνησις είναι εις όλους ευπρόσιτος, έχει την θύραν πάντοτε ανοικτήν και πας πολίτης όστις έχει παράπονα δύναται να της τα φέρη με τέλειον θάρρος. Αυτοί όμως αγαπώσι κάλλιον να ραδιουργώσι και ραδιουργούσι δια να ερεθίζωσι τον λαόν κατά της παρούσης τάξεως των πραγμάτων. Γνωρίζω την πηγήν όλων τούτων, αλλά δεν την νομίζω επικίνδυνον, υμάς δε ευχαριστώ διότι μου εδείξατε που πρέπει να επιστήσω την προσοχήν μου...                                                                   Τέλη Φεβρουαρίου 1829

λα) Προς τον Δημήτριον Υψηλάντη

   ...Ενταύθα πρέπει να σας σημειώσω ότι πολλοί πολλαχώς σπουδάζουσι να διαφθείρωσι και εις στασιασμόν να εμβάλωσι τον στρατόν, όπερ και κατώρθωσαν εις Ναύπακτον. Και περιμένω την λεπτομερήν ιστορίαν του πράγματος ίνα αποφασίσω το δέον. Υμείς δε ελπίζω ότι μετά πάσης προσοχής και αγρυπνίας θέλετε προφυλάξει τα υφ' υμάς στρατεύματα από του μολύσματος, ερχομένου μεν έξωθεν, έχοντος δε και τινας πηγάς εκ του εσωτερικού...                                                                Ναύπλιον 17 Ιουνίου 1829

λβ) Προς τον Αλέξανδρο Στούρτζα

     Η επανάστασις εγέννησεν ένα σωρόν ανθρώπων αργών, θελόντων να ζώσιν εκ του δημοσίου, οίτινες, αν εγκαταλειφθώσι, θέλουσι πέσει εκ της απελπισίας εις ληστείαν και πειρατείαν και τότε το έθνος θέλει αναγκασθή να εξοδεύση περισσότερα. Τούτο δεν θέλει διορθωθή παρ' όταν η Ελληνική Κυβέρνησις στερεωθή εντελώς και έχουσα χρήματα και αξιοπιστίαν, δυνηθή να δώση εις τους τοιούτους ανθρώπους γαίας, ίνα κατασταθώσι πολίται καλοί και χρήσιμοι. Γένοιτο!                                                                        Αρχές Ιουλίου 1829

λγ) Προς τον Γάλλο ιστορικό και περιηγητή Μισό, όταν ερωτήθη αν η Ελλάδα έμελλε να γίνει βασίλειο ή δημοκρατία:

   ...Ένα τέτοιο πράγμα δεν θα ήτο και τόσον εύκολον! Ανηγέρθη πολλάκις ναός προς τον αληθή Θεόν εκ των στηλών του Διός και της Αθηνάς. Πώς όμως θα ιδρυθή θρόνος επί του εδάφους των αρχαίων δημοκρατιών και εκ της κόνεως αυτών;

                                                             Τέλη 1830

λδ) Προς τον Μιχαήλ Σούτσο, πρεσβευτή της Ελλάδας στο Παρίσι

   ...Σας βεβαιώ δε και πάλι και σας παραγγέλω να βεβαιώσετε όλους, ότι ουδόλως θέλω παρεκτραπή της διαγεγραμμένης πορείας μου, ουδέ θέλω προδώσει ουδέν των χρεών μου, αλλ' όλα θέλω τα εκπληρώση μέχρι της τελευταίας στιγμής. Όταν δε καταμάθω ότι δεν δύναμαι πλέον να σώσω τον δυστυχή τούτον τόπον από τα δεινά του εμφυλίου πολέμου και της αναρχίας, ή από εφεδρείαν στρατευμάτων, τότε θέλω υποβάλλει εις όψιν του Ελληνικού Έθνους και του λοιπού κόσμου την αληθή και ειλικρινήν ιστορίαν των πραγμάτων και των ανθρώπων και θέλω αποχωρήσει έχων το μέγιστον των αγαθών: συνείδησιν καθαράν και ήσυχον...                                                                                  14 Σεπτεμβρίου 1831

λε) Προς τον Εϋνάρδο

     Ας λέγωσι και ας γράφωσι ό,τι θέλουσιν. Έρχεται όμως καιρός ότε οι άνθρωποι ουχί καθ' όσα είπαν ή έγραψαν περί των πράξεων αυτών, αλλά κατ' αυτήν την μαρτυρίαν των πράξεων. Υπό του αξιώματος τούτου ενισχυόμενος, έζησα εν τω κόσμω μέχρι της αποκλίσεως της ζωής μου καταθυμίως. Αδύνατον να αλλάξω σήμερον, αλλά θέλω πράξει το δέον και ας γίνη ό,τι γίνη.                                                                                 14 Σεπτεμβρίου 1831------------------------------------------------------------------------------------

**  Επειδή ο Καποδίστριας δεν ήτο λογοτέχνης, δεν έχουμε παρακαταθήκη κείμενα ή ποιήματά του, -ή τουλάχιστον, εγώ δεν κατέχω τέτοια-, έτσι το μόνο που μπορώ να παραθέσω είναι μερικά αποσπάσματα επιστολών του που και το ποιόν του σκιαγραφούν και τις προσπάθειές του ενδεικνύουν και καλύτερα μας γνωρίζουνε θαρρώ, τούτο τον μεγάλον άνδρα του Ελληνικού Γένους. Τα παρόντα, τα έχω αντιγράψει από ένα βιβλιαράκι που κυκλοφόρησε ο Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, το 1976, με ανθολόγηση του Κώστα Δάφνη, επ' ευκαιρία της συμπλήρωσης 200 χρόνων από τη γέννησή του. Εύχομαι κι ελπίζω ν' απολαύσατε το άρθρο και να προσέξατε μερικές ...τυχαίες ομοιότητες της -τελικά πάντα επαναλαμβανόμενης- ιστορίας.                                                     Πάτροκλος Χατζηαλεξάνδρου