Περί του «Αρχανθρώπου» των Πετραλώνων και Παλαιοανθρωπολογίας*

(Από το βιβλίο του Δημήτρη Ε. Ευαγγελίδη: «"Μη-συμβατικές" θεωρίες: Οι κερδοσκόποι του "ελληνισμού" και ο φενακισμός των αφελών») Ένας άλλος Ανθρωπολόγος, τον οποίον συχνά-πυκνά επικαλούνται στα «συγγραφικά» τους πονήματα διάφοροι «μη-συμβατικοί» αρλουμπολόγοι, είναι και ο ημέτερος Άρης Πουλιανός, συγγραφέας του γνωστού έργου «Η προέλευση των Ελλήνων», που πρωτοκυκλοφόρησε στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και αποτελεί στην ουσία μια εμπλουτισμένη εκδοχή της διδακτορικής του εργασίας, την οποία έκανε στην (τότε) Σοβιετική Ένωση. Δίδαξε Ανθρωπολογία στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας και επέστρεψε στην Ελλάδα το 1965. Το 1971 ιδρύει την αμφιλεγόμενη «Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος», ένα σωματείο το οποίο κατέληξε να διαχειρίζεται το περίφημο «Σπήλαιο των Πετραλώνων» της Χαλκιδικής, ένα γεγονός που από το 1983 τον οδήγησε σε πολύχρονες δικαστικές αντιδικίες με την τοπική κοινωνία. Όπως αναφέρεται σε σχετική ιστοσελίδα (http://www.triglia.gr/) του Δήμου Τρίγλιας:

«…Μετά από μία σειρά δικαστικών αγώνων στα διοικητικά δικαστήρια και με λάθη -παραλείψεις και κακούς χειρισμούς από τον Ε.Ο.Τ. και το Υπουργείο Πολιτισμού, το σωματείο αυτό, ο κ. Πουλιανός δηλαδή, το 1997, επανεγκαταστάθηκε στο σπήλαιο, όπου μέχρι σήμερα ανεξέλεγκτα διαχειρίζεται τον μεγαλύτερο ίσως προϊστορικό αρχαιολογικό χώρο της Ευρώπης (μοναδικό φαινόμενο στον κόσμο) , καρπούται όλες τις εισπράξεις, δεν αποδίδει τα προβλεπόμενα στο Δήμο μας και δεν τηρεί κανένα όρο της σύμβασης προκαλώντας το κοινό αίσθημα της τοπικής κοινωνίας και όχι μόνο, με αποτέλεσμα η αγανάκτηση των ανθρώπων των Πετραλώνων και όλης της Χαλκιδικής να συσσωρεύεται με ανεξέλεγκτες συνέπειες...».

Στις κατηγορίες-καταγγελίες αυτές ο Πουλιανός απάντησε με την κυκλοφορία μιας μακροσκελούς «Έκκλησης» - Διαγγέλματος προς τον Έλληνικό Λαό (!) με τίτλο: "ΠΛΕΓΜΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΕΠΙΔΙΩΚΕΙ ΤΗΝ ΕΞΟΝΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΟΥ", όπου καταγγέλλει με την σειρά του το «Πανεπιστημιακό κατεστημένο», τα «αδίστακτα συμφέροντα» και κάποιους σκοτεινούς κύκλους που παρεμποδίζουν τους αγώνες του εναντίον «ανθελληνικών θεωριών» με αποτέλεσμα να βρεθεί:

«…στο στόχαστρο ανθελλήνων, γιατί με τις θεωρίες μου στάθηκα εμπόδιο στα πονηρά τους σχέδια, να παραπλανήσουν τους λαούς και να τούς πείσουν ότι δεν υπάρχει βιολογική συνέχεια του λαού της Ελλάδας, και ότι οι Κρήτες δεν είναι αυτόχθονες, προβάλλοντας ταυτόχρονα τη θεωρία ότι δήθεν κοιτίδα τού ανθρώπινου γένους υπήρξε ή Αφρική…».

Τέλος, ζητάει (ούτε λίγο ούτε πολύ), όπως το θέτει ο ίδιος:

«…Επειδή εγώ έκανα το καθήκον μου απέναντί σου, Ελληνικέ Λαέ, ζητώ τώρα από σένα να έρθεις να υπερασπιστείς και να πολεμήσεις αυτήν την ετερόκλητη ομάδα, πού σκοπό έχει τον αφανισμό μου. Είμαι σίγουρος ότι θα ξεσηκωθείς και θα τσακίσεις όλους αυτούς πού στο πρόσωπό μου μάχονται

την 'Αλήθεια, τη Δικαιοσύνη και την Επιστήμη, με μόνο σκοπό να πλήξουν εσένα, τον Ελληνικό Λαό, και τα συμφέροντά σου…».

Ξεκαθαρίζω, ότι εκτός από τα κείμενά του και την σχετική ειδησεογραφία με τις δραστηριότητές του, δεν έτυχε ποτέ να γνωρίσω προσωπικώς τον κ. Πουλιανό, αλλά όλα τα παραπάνω θεωρώ ότι απάδουν ή για να το διατυπώσω πιο απλά, δεν ταιριάζουν με την εικόνα που έχω για κάποιον επιστήμονα, τον οποίον κατά την ταπεινή μου γνώμη πρέπει να χαρακτηρίζει η σοβαρότητα, η σεμνότητα και η συστηματική αποφυγή κραυγαλέων εκδηλώσεων, τσακωμών, αντιδικιών και βαρύγδουπων βερμπαλισμών. Εξ άλλου αυτή η ιστορία με την «διαχείριση» ενός δημόσιου αρχαιολογικού χώρου από μια ιδιωτική εταιρεία με αφήνει κατάπληκτο. Αναλογίζομαι τι θα γινόταν αν μια π.χ. πολυεθνική αναλάμβανε την «διαχείριση» της Ακροπόλεως με ανέγερση «αναψυκτηρίου», «Μουσείου» - όπου οι ξεναγοί θα «εξηγούσαν» στους επισκέπτες ότι ο ελληνικός πολιτισμός δημιουργήθηκε από τους Αιγυπτίους και Φοίνικες, «πωλητηρίου αναμνηστικών» - όπου μεταξύ των άλλων θα διετίθοντο και κούκλες «Μπάρμπι» ντυμένες «θεά Αθηνά» και άλλα τέτοια ανατριχιαστικά! Πιστεύω ότι και μόνο με την διατύπωση μιας τέτοιας σκέψης θα γινόταν «Ο χαμός» (μεταξύ μας, έχουν δει τόσα τα μάτια μου, που δεν είμαι και τόσο σίγουρος). Εν πάση περιπτώσει, οι αρχικές τοποθετήσεις και απόψεις του Α. Πουλιανού, όπως τουλάχιστον παρουσιάζονταν στην 3η Έκδοση του προαναφερθέντος βιβλίου του (Αθήνα, 1968), ήσαν εντός των τρεχουσών επιστημονικών αντιλήψεων της εποχής και οι οποίες βέβαια δεν άλλαξαν τόσο δραματικά μέχρι σήμερα:

«…Έτσι και οι Έλληνες δεν ήσαν από φυλετική-ανθρωπολογική άποψη «ένας λαός». Κατά τους προϊστορικούς χρόνους ο γεωγραφικός χώρος της αρχαίας Ελλάδας, τα νησιά και η δυτική Μικρά Ασία κατοικούνταν από φυλές που δεν μιλούσαν ελληνικά. Η ελληνική γλώσσα εμφανίστηκε στην περιοχή πολύ αργότερα. Όπως είναι γνωστό, η διαμόρφωση των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών, αν και τοποθετείται πολύ πιο πριν από την αρχή της 2ης χιλιετηρίδας π.Χ. είναι πάντως φαινόμενο πολύ μεταγενέστερο, σε σχέση με την διαμόρφωση των βασικών φυλετικών τύπων των λαών που μιλούν τις γλώσσες αυτές…» (Η προέλευση των Ελλήνων - 3η Έκδοση - Αθήνα, 1968 – ΕΙΣΑΓΩΓΗ σελ. 18 – Οι επισημάνσεις δικές μου).

Άρα, στον ελλαδικό χώρο, όπως συμπεραίνουμε από τα παραπάνω, ήσαν εγκατεστημένοι κάποιοι λαοί, «που δεν μιλούσαν ελληνικά», οι «Προέλληνες» και στην συνέχεια «πολύ αργότερα» ήλθαν κάποια φύλα-φορείς της ελληνικής (σωστότερα Πρωτο-ελληνικής) γλώσσας, η οποία διαδόθηκε (και τελικώς επικράτησε) στους τότε κατοίκους, δεχόμενη ταυτόχρονα και αρκετά γλωσσικά στοιχεία από αυτούς, όπως είναι σήμερα επιστημονικά διαπιστωμένο. Συνεχίζει παρακάτω ο κ. Α. Πουλιανός με τα εξής:

«…Η Νεολιθική εποχή στην Ευρώπη είναι κυρίως εποχή της Μεσογειακής Φυλής […] Όλοι σχεδόν οι ανθρωπολόγοι παραδέχονται σήμερα ότι η Μεσογειακή Φυλή κατάγεται από τον κοινό κορμό των ευρημάτων της Γαλιλαίας…» (ό.π. σελ 271).

Πραγματικά, η κρατούσα σήμερα άποψη μεταξύ των μελών της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας είναι ότι με την έκρηξη της Νεολιθικής «επανάστασης»,

η οποία εντοπίζεται στην λεγόμενη «γόνιμη ημισέληνο» (= η περιοχή σε σχήμα μισοφέγγαρου από την Παλαιστίνη, Συρία, μέχρι τις υπώρειες της οροσειράς του Ζάγρου στο Β. Ιράκ - ΝΔ Ιράν), σημειώθηκε «πληθυσμιακή έκρηξη» και σύντομα άρχισαν μετακινήσεις λαών του λεγόμενου «Μεσογειακού» ανθρωπολογικού τύπου. Αρχαιότερο και αντιπροσωπευτικότερο δείγμα αυτού του τύπου αποτελούσαν οι λεγόμενοι «Νατούφιοι», οι Μεσολιθικοί κάτοικοι της κοιλάδας του Ιορδάνη στην Παλαιστίνη, οι ιδρυτές της «Ιεριχούς Ι», γύρω στο 9.000 π.Χ., ενός πρωτόγονου οικισμού όπου σημειώνεται για πρώτη φορά (όπως προκύπτει από τα μέχρι σήμερα αρχαιολογικά ευρήματα) η μετάβαση από το Μεσολιθικό στο Νεολιθικό στάδιο εξέλιξης [βλ. λεπτομέρειες Graham Clark-Stuart Piggot: «Προϊστορικές Κοινωνίες» ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑΣ – Αθήνα 1980, σελ. 185-189 και κυρίως το Κεφάλαιο 8ο «Οι αρχές της Γεωργίας στον Παλιό και το Νέο Κόσμο» σελ. 193-212, καθώς και το εξαιρετικό άρθρο του Ισραηλινού Καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ Ofer Bar-Yosef: «The Natufian Culture in the Levant, Threshold to the Origins of Agriculture» - (Ο Νατούφιος πολιτισμός στην Μ. Ανατολή, κατώφλι στις απαρχές της Γεωργίας) στο αμερικάνικο επιστημονικό περιοδικό «Evolutionary Anthropology» Volume 6 - Issue 5, 1998 σελ. 159-176]. Με τις μετακινήσεις τους, οι λαοί της Μεσογειακής φυλής διέδωσαν την Γεωργία και τον Νεολιθικό τρόπο ζωής αρχικά στην κεντρική Μικρά Ασία και στην συνέχεια στον ελλαδικό χώρο (Νέα Νικομήδεια στην Μακεδονία – Άργισσα στην Θεσσαλία - σπήλαιο Φράγχθι στην Αργολίδα), την αρχαιότερη περιοχή της Ευρώπης απ’ όπου ξεκίνησε και διαδόθηκε ο Νεολιθικός «πολιτισμός» στην γηραιά Ήπειρο (βλ. λεπτομέρειες Barry Cunliffe: «The Oxford Illustrated Prehistory of Europe» – Oxford University Press 1994, σελ. 137-149). Στο σημείο αυτό πρέπει να επιμείνουμε περισσότερο και να αναφερθούμε στα κατορθώματα μεγάλης μερίδας Ελλήνων αρχαιολόγων, που με τις ιδεοληψίες τους (οι οποίες καταντούν ιδεοπληξίες) και την προσκόλλησή τους σε ξεπερασμένες θεωρίες απομονωτισμού και αυτοχθονισμού, προκαλούν τον σαρκασμό και τα ειρωνικά σχόλια των ξένων συναδέλφων τους. Δυστυχώς στην κατηγορία αυτήν ανήκε και ένας από τους πλέον σημαντικούς Έλληνες αρχαιολόγους, ο αείμνηστος Δημ. Θεοχάρης (1919-1977), του οποίου το πολύτιμο και σοβαρότατο επιστημονικό έργο στην ελληνική προϊστορία αμαυρώθηκε λόγω της εμμονής του σε θεωρίες «αυτοχθονισμού», που τον οδήγησαν σε αμφιλεγόμενες ερμηνείες ανασκαφικών δεδομένων, επιστημονικά κατακριτέες. Η βασική θέση του Δ. Θεοχάρη ήταν η απόρριψη της διάδοσης του Νεολιθικού τρόπου ζωής και των τεχνολογικών νεωτερισμών (που υποχρεωτικά αυτός συνεπάγεται), από μεταναστευτικές ομάδες (= demic diffusion) προερχόμενες από τον μικρασιατικό χώρο, ισχυριζόμενος ότι όλες οι μεταβολές προέκυψαν από την αυτόχθονα εξέλιξη τοπικών Μεσολιθικών ομάδων που αξιοποίησαν την φυσική εξάπλωση ζώων και φυτών (βλ. «Νεολιθικός Πολιτισμός» - ΜΙΕΤ Αθήνα 1993 σελ. 36, αλλά στην Ι.Ε.Ε. τόμ. Α΄ σελ. 54, έχει «απαλύνει» κάπως τις απόψεις του, αφήνοντας ανοιχτό το θέμα: «…Τα λίγα στοιχεία που υπάρχουν […] ούτε τεκμηριώνουν ούτε αποκλείουν διάδοση του πολιτισμού από την Ανατολή...»). Τα νεώτερα όμως ανασκαφικά δεδομένα και η συστηματική (εξαντλητική θα έλεγα) διερεύνηση του ελλαδικού χώρου σε Μεσολιθικές θέσεις από επιστήμονες πολλών ειδικοτήτων, απέδειξαν ότι:

α. Ο ελλαδικός χώρος ήταν εξαιρετικά αραιοκατοικημένος στην Διάρκεια της Μεσολιθικής περιόδου (8700-7000 π.Χ.), λόγω δυσμενών κλιματικών συνθηκών που περιόρισαν δραματικά τις οικολογικές ζώνες, τις οποίες εκμεταλλεύονταν για την εξεύρεση τροφής οι ομάδες των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών της Παλαιολιθικής. Λόγω της μακρόχρονης διάρκειας αυτού του φαινομένου, που κράτησε από το τέλος της Ωρινάκιας (Aurignacian) πολιτιστικής φάσεως (γύρω στο 27.000 π.Χ.) μέχρι την αρχή της Νεολιθικής (7000 π.Χ.), σημειώθηκε σημαντικότατη συρρίκνωση (ορισμένοι την χαρακτηρίζουν «δημογραφική κατάρρευση») του ακμαιότατου πληθυσμού, που παρατηρείται στον ελλαδικό χώρο κατά την Μέση Παλαιολιθική. Πρέπει μάλιστα να τονίσουμε ότι αυτές οι δυσμενείς κλιματολογικές συνθήκες παρατηρήθηκαν όχι μόνον στην Ελλάδα και τις γειτονικές της περιοχές, αλλά όπως αποδείχθηκε ήταν ένα «Παν-Μεσογειακό» φαινόμενο. β. Θεωρείται εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι απίθανο, οι έστω και απλές τεχνικές γνώσεις που απαιτούνται για την άσκηση της γεωργίας και κτηνοτροφίας και η ταυτόχρονη εισαγωγή στον ελλαδικό χώρο πολυάριθμων εξημερωμένων φυτών και ζώων να πραγματοποιήθηκε χωρίς την συμμετοχή πεπειραμένων ατόμων και ομάδων, που έφεραν τις γνώσεις αυτές από αλλού. γ. Αποδείχθηκε λανθασμένη η παλαιότερη παρουσίαση και εκτίμηση δεδομένων με αποτέλεσμα σήμερα να απορρίπτεται η περίπτωση της εξημέρωσης των ζώων και φυτών της Νεολιθικής εποχής όχι μόνον στον ελλαδικό χώρο, αλλά και σε οποιοδήποτε άλλο μέρος της Ευρώπης (βλ. σχετικά την λεπτομερειακή, αλλά και «αποστομωτική» μελέτη της Αμερικανίδας Παλαιοβοτανολόγου J. Hansen: “Agriculture in the Prehistoric Aegean: Data versus speculation” «Η Γεωργία στο Προϊστορικό Αιγαίο: Δεδομένα εναντίον εικοτολογίας» AJA 92 – 1988). Όλα τα παραπάνω περιγράφονται με λεπτομέρειες και εξαιρετική επιστημονική τεκμηρίωση στο συναρπαστικό βιβλίο της Καθηγήτριας του Τμήματος Εθνολογίας στο Πανεπιστήμιο «Παρίσι Χ» Catherine Perlès: «The Early Neolithic in Greece» (Κατρίν Περλέ: «Η πρώϊμη Νεολιθική στην Ελλάδα») – Cambridge University Press, 2001, η οποία, πρέπει να αναφέρουμε, έχει πραγματοποιήσει σημαντικές αρχαιολογικές έρευνες και στο περίφημο σπήλαιο Φράγχθι στην Αργολίδα. Τo κύριο επιχείρημα του Δ. Θεοχάρη και των άλλων «αυτοχθονιστών» για την τοπική εξέλιξη και μετάβαση από την Παλαιολιθική στην Νεολιθική Οικονομία και τρόπο διαβίωσης στηριζόταν στην ύπαρξη ενός υποτιθέμενου «προκεραμικού» σταδίου, το οποίο «αποδείκνυε» την σταδιακή και βαθμιαία εξέλιξη, άρα και τον αποκλεισμό της «έξωθεν» μετάδοσης της νεολιθικής «επανάστασης». Υπενθυμίζουμε ότι σύμφωνα με τις παλαιότερες απόψεις η Νεολιθική συνδεόταν κυρίως με το «τεχνολογικό πρότυπο», δηλ. με τον «λίθινο στιλβωμένο πέλεκυ» και την «χειροποίητη κεραμική», χαρακτηριστικά που η σύγχρονη αρχαιολογική σκέψη θεωρεί δευτερεύοντα, ενώ θεωρεί αποφασιστικής σημασίας το πολιτιστικό και οικονομικό πρότυπο, που στηρίζεται στο τρίπτυχο «Γεωργία-Κτηνοτροφία-Μόνιμη εγκατάσταση».

Ο Δ. Θεοχάρης μάλιστα είχε επιτεθεί ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 (βλ. σχετική υποσημείωση 21 στο βιβλίο του «Νεολιθικός Πολιτισμός» ό.π.) σε όλους όσους αμφισβητούσαν την ύπαρξη «Προκεραμεικού σταδίου» αναφέροντας επί λέξει τα εξής:

«…Την ύπαρξη καθαρής Προκεραμεικής στη Θεσσαλία αμφισβήτησαν μερικοί, όπως ο Nandris (1970), χωρίς ουσιαστικά επιχειρήματα, ο Rodden (σε ανακοίνωσή του στην Προϊστορική Εταιρεία του Cambridge, που δεν την έχω υπόψη), ο Renfrew (1972, 64), με κάποια επιφύλαξη, καθώς και ο G. Georgiev (Acta 2nd Intrn. Colloq., Athens 1972, 115 κε.), πάλι χωρίς κανένα πειστικό επιχείρημα. Ο σκεπτικισμός αυτός έχει την εξήγησή του: εκπορεύεται από μια φανερή τάση «βαλκανοποίησης» των εξελίξεων στην Ελλάδα, που δεν έχει καμιά ελπίδα επιτυχίας! Αυτή η τάση άλλοτε (Childe) έδωσε το έκτρωμα του «Πολιτισμού του Starčevo», που κάλυπτε δήθεν και την Ελλάδα! Και τώρα εκφράζεται με τις απαράδεκτες ενοποιήσεις της Gimbutas στην φανταστική “Old Europe”, όπου όχι μόνο τα εξωτερικά, αλλά και τα εσωτερικά στοιχεία του νεολιθικού – χαλκολιθικού πολιτισμού Βαλκανικής και Ελλάδας ταυτίζονται…».

Παρ’ όλο λοιπόν που είχαν αρχίσει ήδη από το 1970 η επισήμανση της απουσίας «προκεραμικού» σταδίου στα αρχαιότερα στρώματα των σπουδαιότερων νεολιθικών θέσεων του ελλαδικού χώρου, οι Έλληνες «αυτοχθονιστές» αρχαιολόγοι επέμεναν να αναφέρονται σε «προκεραμικό» στάδιο (Κ. Περλέ, ό.π. σελ. 64). Αποφασιστικής σημασίας για την οριστική λύση του ζητήματος υπήρξαν οι ανασκαφές της Μαρίγια Γκιμπούτας στην Θεσσαλική νεολιθική θέση Αχίλλειον, όπου ο Δ. Θεοχάρης ισχυριζόταν ότι είχε εντοπίσει «προκεραμικά» στρώματα. Η διεθνούς κύρους και εμπειρότατη αρχαιολόγος μετά από δύο συστηματικές ανασκαφικές περιόδους κατέληξε στο παρακάτω συμπέρασμα, όπως η ίδια το διατύπωσε:

«…Ένας από τους πρωταρχικούς μας στόχους των ερευνών μας στο Αχίλλειον ήταν να εντοπίσουμε την ύπαρξη ακεραμικής ή «προκεραμικής» περιόδου στην Νεολιθική της ΝΑ Ευρώπης. Επιτύχαμε έστω αρνητικά: Αυτή η περίοδος δεν υπήρχε στην συγκεκριμένη αρχαιολογική θέση…» (Κ. Περλέ, ό.π. σελ. 64).

Το ίδιο συμπέρασμα προέκυψε και από έρευνες σε άλλες Νεολιθικές τοποθεσίες με αποτέλεσμα η πλειονότητα των αρχαιολόγων να μη αποδέχεται πλέον την ύπαρξη τέτοιας περιόδου. Όπως ειρωνικά σχολιάζει η Κ. Περλέ: «Ακλόνητος ο Θεοχάρης, εξακολούθησε να ανακοινώνει τα αποτελέσματα των ερευνών του από τις ανασκαφές "προκεραμικών", κατά την άποψή του, στρωμάτων στο Σέσκλο»! Προς αποφυγήν όμως παρεξηγήσεων και λανθασμένων εντυπώσεων θα πρέπει να αναφερθεί ότι η Κ. Περλέ σε κάθε ευκαιρία εκφράζει την απεριόριστη εκτίμησή της στο γενικότερο επιστημονικό έργο του μεγάλου εκείνου Έλληνα αρχαιολόγου, όπως εξ άλλου προκύπτει και από τα γραφόμενά της, όπως π.χ. στο προαναφερθέν βιβλίο της, όπου τονίζει την τεράστια προσφορά του Δ. Θεοχάρη στην έρευνα της Νεολιθικής στην Ελλάδα (Βλ. για παράδειγμα τα όσα γράφει η ίδια στην «Εισαγωγή» του βιβλίου της, ό.π. σελ. 8).

Αυτή η κατάσταση προκάλεσε ένα κλίμα σκεπτικισμού και αμφιβολίας στους διεθνείς αρχαιολογικούς κύκλους και μετά από μια συστηματική εξέταση και επανεκτίμηση της στρωματογραφίας και των σχετικών ευρημάτων των σημαντικότερων ελληνικών Νεολιθικών τοποθεσιών (Σέσκλο, Άργισσα κ.λπ.) από ειδικούς, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, προέκυψε το συμπέρασμα ότι: «Η επανεξέταση των στοιχείων απέδειξε ότι η θέση για την ύπαρξη μιας ακεραμικής πολιτιστικής φάσης στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα προβληματική (…) Όταν όλοι οι προαναφερθέντες παράγοντες συνδυασθούν, τότε η περίπτωση της ύπαρξης μιας ακεραμικής πολιτιστικής φάσης είναι πολύ αδύναμη για να υποστηριχθεί…» (Κ. Περλέ, ό.π. σελ. 65). Και πάλι όμως οι «αυτοχθονιστές» δεν το «βάζουν κάτω» με αποτέλεσμα να εκτίθενται με αυτήν την περίεργη επιμονή τους. Όπως αναφέρει η Κ. Περλέ: «Την ίδια περίοδο (που ολόκληρη η αρχαιολογική κοινότητα αμφισβητούσε σοβαρότατα πλέον την ύπαρξη ακεραμικού σταδίου-σημ.ΔΕΕ) οι Έλληνες πανεπιστημιακοί εξακολουθούσαν να υπεραμύνονται της ύπαρξης “προκεραμικής φάσης” ή στην καλύτερη περίπτωση άφηναν το θέμα ανοικτό» (ό.π.). Στην συνέχεια η Γαλλίδα Καθηγήτρια κάνει μια εξαιρετική ανάλυση αυτής της ανεξήγητης στάσης των Ελλήνων συναδέλφων της καταλήγοντας στο προφανές συμπέρασμα ότι όλα αυτά ήσαν αποτελέσματα ιδεολογικών αγκυλώσεων και το ζήτημα δεν ήταν θέμα επιστημονικής αντιπαράθεσης, αλλά «κυρίως σημασιολογικό και ιδεολογικό» («The debate was thus largely semantical and ideological»), όπως τονίζει. Η επιμονή στην ύπαρξη «προκεραμικού» σταδίου συνδέεται με άλλα λόγια με την προσπάθεια να αποδειχθεί η «αυτόχθων» μετάβαση στην Νεολιθική, λόγω ιδεολογικών προκαταλήψεων. Έχοντας λοιπόν υπ’ όψη τα όσα αναφέραμε παραπάνω, παραθέτουμε σχετικό απόσπασμα από την Ιστοσελίδα του Διαδικτυακού τόπου του Ι.Μ.Ε. (=Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού), όπου αναφέρονται τα εξής: «…Το προοίμιο της Νεολιθικής εποχής αποτελεί η Προκεραμική ή Ακεραμική Νεολιθική, που στον ελλαδικό χώρο τοποθετείται μεταξύ 6800 και 6500 π.Χ. Κατά την περίοδο αυτή ο άνθρωπος περνά από το στάδιο του κυνηγιού, της τροφοσυλλογής και της αλιείας στο στάδιο παραγωγής της τροφής του, την οποία εξασφαλίζει με την άσκηση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας. Ο όρος Ακεραμική οφείλεται στην έλλειψη ψημένων κεραμικών από τις λιγοστές στον ελλαδικό χώρο γνωστές θέσεις της περιόδου. Ο εύπλαστος πηλός απασχόλησε όμως τον άνθρωπο τουλάχιστον από την Ανώτερη Παλαιολιθική και έδωσε εξαιρετικά δείγματα ψημένων αγγείων κατά την Αρχαιότερη Νεολιθική. Έτσι δεν μπορούμε παρά να τοποθετήσουμε στα ενδιάμεσα στάδια μακρόχρονους πειραματισμούς στον τομέα της πυροτεχνολογίας, με λιγότερο ή περισσότερο πετυχημένα αποτελέσματα, και να προτιμήσουμε για την πρώτη φάση της Νεολιθικής τον όρο Προκεραμική…». Όπως φαίνεται, ο «Αυτοχθονισμός» στην ελληνική Αρχαιολογία εξακολουθεί να διατηρεί τους οπαδούς του! Για να είμαι όμως απόλυτα αντικειμενικός δεν πρέπει να παραλείψω να σημειώσω ότι, στον «μοναχικό» τους δρόμο προς τον «αυτοχθονισμό», οι Έλληνες αρχαιολόγοι και ιστορικοί (πλην λαμπρών εξαιρέσεων όπως ο Γ.Α. Παπαθανασόπουλος, επιμελητής του έξοχου συλλογικού έργου «Ο Νεολιθικός Πολιτισμός στην Ελλάδα» Ίδρυμα Ν. Π. Γουλανδρή – Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Αθήνα 1996) έχουν και κάποιους άλλους συνοδοιπόρους (κυριολεκτικά και μεταφορικά).

Πρόκειται (για ποιους άλλους;) για διάφορους μαρξίζοντες και «μετα-μοντέρνους» κυρίως Βρεταννούς και Αμερικανούς ομοϊδεάτες τους (π.χ. Alasdaire Whittle, Malcolm Lillie, J. C. Chapman, για να αναφέρουμε κάποια χαρακτηριστικά «ονόματα»), που επιχειρώντας να συσκοτίσουν την πραγματικότητα και να αναδείξουν τις αμφιλεγόμενες επιστημονικά υποθέσεις τους, υπερτονίζουν τον ρόλο των Μεσολιθικών ομάδων στην νεολιθική μεταβολή, έναν ρόλο βεβαίως που ουδείς αρνήθηκε ή απέρριψε.

Χρονολογικός πίνακας απολιθωμάτων Οικογένειας «Ανθρωπίδες» Μετά από αυτήν την μακρά, αλλά αναγκαία παρέκβαση, επανερχόμαστε στις απόψεις και τις θέσεις του κ. Άρη Πουλιανού, που αρχικά ήσαν απόλυτα συμβατές και σύμφωνες με τα επιστημονικώς παραδεκτά, όπως τουλάχιστον παρουσιάζονταν στα κείμενά του. Φαίνεται όμως – υποθέσεις κάνω – ότι αυτή η σύμπλευση με το κύριο ρεύμα της «συμβατικής» επιστημονικής σκέψης δεν επαρκούσε στον κ. Α. Πουλιανό, ο οποίος πιθανόν συνειδητοποίησε ότι σ’ αυτό το «κράτος» της «πλάκας», όπου ευημερούν μόνον οι κομματικοί εγκάθετοι ανεξαρτήτως αποχρώσεως και τα ποικίλα τρωκτικά του δημοσίου χρήματος, το μέλλον του διαγραφόταν μάλλον σκοτεινό. Έτσι, ο φιλόδοξος ανθρωπολόγος αποφάσισε – επαναλαμβάνω ότι κάνω υποθέσεις – να μεταπηδήσει στον χώρο της «μη-συμβατικής» ανθρωπολογίας και αντί να παραμείνει ένας περιθωριακός και μοναχικός ερευνητής και μια παραγνωρισμένη ιδιοφυΐα (από τις οποίες βρίθει η Ελλάδα), να αναδειχθεί σε πνευματικό ηγέτη και καθοδηγητή ενός κατά φαντασίαν «ελληνοκεντρικού» χώρου. Μέσα στα πλαίσια αυτά εντάσσονται διάφορες «ανακαλύψεις», «ευρήματα» και εξωφρενικές θεωρίες που αφήνουν κεχηνότες ακόμη και τους πιο φευγάτους «ελληνόψυχους», οι οποίοι όμως, χωρίς να πολυκαταλαβαίνουν από επιστημονική μεθοδολογία και δεοντολογία, αρπάζονται από τις σχετικές δηλώσεις του σε αντίστοιχης σοβαρότητας περιοδικά και βομβαρδίζουν στην συνέχεια όποιον βρουν μπροστά τους με «αυτοχθονισμούς»,

«την αρχαιότερη φωτιά που άναψε ανθρώπινο χέρι στην Ευρώπη», «εργαλεία ανθρωπιδών ηλικίας 12-11 εκατομ. ετών» (!!!) και άλλες ανάλογες «μη-συμβατικές» παλαβομάρες. Δυστυχώς, οι αναγνώστες αυτών των δηλώσεων δεν διαθέτουν το ανάλογο επιστημονικό υπόβαθρο και προφανώς οι γνώσεις τους για θέματα Παλαιοντολογίας, Παλαιοανθρωπολογίας και Εξελικτικής Βιολογίας είναι από ελάχιστες έως ανύπαρκτες. Έτσι είναι πολύ εύκολο να καταπιούν μαζί με το δόλωμα και το αγκίστρι! Οι επιστημονικές εξελίξεις μάλιστα στον χώρο της Παλαιοανθρωπολογίας είναι ραγδαίες την τελευταία δεκαετία με τις νέες ανακαλύψεις, ώστε είναι αδύνατον αν κάποιος δεν παρακολουθεί την σχετική βιβλιογραφία να καταλάβει τι συμβαίνει και είναι σίγουρο ότι κάπου θα σαστίσει με τα περίεργα ονόματα πλασμάτων που έζησαν πριν από εκατομμύρια χρόνια και το κυριότερο, ποια είναι η σχέση τους με τους σύγχρονους ανθρώπους που ζουν στην Γη ή η σχέση τους με τους προγόνους των Ελλήνων. Δυστυχώς όμως η επιστημονική γνώση δεν κατακτάται με διαβάσματα συνεντεύξεων σε απίθανα περιοδικά και άρθρων ημιμαθών δημοσιογράφων, η άγνοια των οποίων ανταγωνίζεται επάξια την καλπάζουσα φαντασία τους! Εν πάση περιπτώσει θα επιχειρήσω να περιγράψω όσο πιο σύντομα μπορώ την υφιστάμενη κατάσταση στον χώρο της Παλαιοανθρωπολογίας διεθνώς, που μας φέρνει και στην «πέτρα του σκανδάλου» με την οποία έχει συνδεθεί άρρηκτα το όνομα του κ. Πουλιανού, δηλ. το περίφημο τμήμα του απολιθωμένου κρανίου που ανακαλύφθηκε στο αφάνταστα ταλαιπωρημένο σπήλαιο των Πετραλώνων της Χαλκιδικής. Ξεκινώντας από τα βασικά, υπενθυμίζουμε ότι οι ζώντες οργανισμοί ταξινομούνται (με κριτήριο την γενετική τους συγγένεια) σε κάποιες μεγάλες συστηματικές ομάδες που με την σειρά τους υποδιαιρούνται σε μικρότερες, αυτές σε ακόμη μικρότερες κ.ο.κ. μέχρι που φτάνουμε στην κατώτερη βαθμίδα, την οποία αποτελούν τα διάφορα «είδη» (species) των διαφόρων οργανισμών που ζουν στον πλανήτη, ζώα, φυτά, μικρόβια κ.λπ. Κάθε είδος (η μικρότερη συστηματική μονάδα) έχει κατά κανόνα μια και μοναδική επιστημονική ονομασία, ώστε να μπορούν οι επιστήμονες να συνεννοούνται μεταξύ τους και να μη υπάρχουν παρανοήσεις από τα τοπικά ονόματα σε διάφορες γλώσσες. Οι επιστημονικές ονομασίες αποτελούνται από δύο τμήματα, στην Λατινική γλώσσα. Το πρώτο τμήμα είναι το όνομα (πάντα με κεφαλαίο αρχικό γράμμα) του «γένους», δηλ. της ευρύτερης βιολογικά συγγενικής ομάδας στην οποία ανήκει το συγκεκριμένο είδος οργανισμού, ενώ με την προσθήκη και της δεύτερης ονομασίας (πάντα με μικρό αρχικό γράμμα) αναφερόμαστε πλέον στον ίδιο τον οργανισμό, δηλ. το «είδος». Σήμερα δεχόμαστε ότι ο σύγχρονος άνθρωπος ανήκει στο είδος που επιστημονικά ονομάζεται Homo sapiens (= Άνθρωπος ο σοφός) και το οποίο, όπως υποστηρίζεται, πρωτοεμφανίσθηκε στην Αφρική πριν από 160-150.000 χρόνια περίπου, για να μεταναστεύσει αρχικά στην Μ. Ανατολή πριν από 100.000 χρόνια και στην συνέχεια σε άλλες περιοχές της Ευρασίας πριν από 50.000 χρόνια περίπου, σύμφωνα με την θεωρία της μοναδικής περιοχής καταγωγής (single origin model). Σύμφωνα όμως με την θεωρία των πολλαπλών περιοχών (multiregional model), ο σύγχρονος άνθρωπος εξελίχθηκε από ένα διαφορετικό, προγονικό είδος Homo (τον λεγόμενο Η. erectus = Άνθρωπος ο όρθιος) και έδωσε τοπικούς αρχαϊκούς πληθυσμούς που μετεξελίχθηκαν σε Homo sapiens (βλ. Wolpoff, M.H., J. Hawks, D.W. Frayer and K. Hunley, 2001-"Modern human ancestry at the peripheries: A test of the replacement theory" Science, 291:293-297) ή προέκυψε από την άμεση εξέλιξη πληθυσμών Homo

erectus ήδη εγκατεστημένων σε διάφορες περιοχές της Ευρασίας (βλ. Carleton Coon: The Origin of Races, London 1963). Στην ευρωπαϊκή Ήπειρο οι πρώτοι πληθυσμοί ανατομικά σύγχρονων ανθρώπων, οι λεγόμενοι Κρο-Μανιόν (Cro-Magnon, από την ομώνυμη τοποθεσία στην Γαλλία) εμφανίζονται πριν από 40.000 χρόνια περίπου, ενώ στην Παλαιστίνη (σπήλαια Qafzeh και Skhul) πριν από 100.000 χρόνια. Οι πρόγονοι του σημερινού ανθρώπου συγκατοίκησαν σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης και της Δυτ. Ασίας για αρκετές χιλιάδες χρόνια με ένα διαφορετικό είδος ανθρώπου, τον λεγόμενο Άνθρωπο του Νεάντερταλ (Homo neanderthalensis), το οποίο εμφανίσθηκε στην Γη πριν από 200.000 χρόνια και εξαφανίσθηκε πριν από 27.000 χρόνια περίπου (ηλικία των τελευταίων υπολειμμάτων Νεάντερταλ από την Ισπανία). Τα δύο αυτά είδη Homo (sapiens και neanderthalensis, θεωρούμενα παλαιότερα απλές ποικιλίες του ιδίου είδους) κατά την επικρατούσα άποψη προήλθαν εξελικτικά από ένα άλλο είδος Homo, τον λεγόμενο Homo heidelbergensis, ο οποίος εμφανίσθηκε στην Ευρώπη πριν από 500.000 χρόνια και εξαφανίσθηκε πριν από 220.000 χρόνια περίπου, αλλά πρόσφατα έχουν διατυπωθεί και διαφορετικές απόψεις. Ο Homo heidelbergensis, όπως και το στενά συγγενικό είδος που προαναφέραμε, ο Homo erectus (=Άνθρωπος ο όρθιος), από το οποίο πιθανότατα εξελίχθηκε, προήλθαν από ένα άλλο είδος τον Homo ergaster, ο οποίος εντοπίζεται στην Ανατολική Αφρική (πριν 1,9 εκατ. χρόνια) μαζί με άλλα δύο είδη Homo, τον H. habilis και τον H. rudolfensis, τα οποία έζησαν μεταξύ 2,4 και 1,2 εκατομμυρίων ετών. Το γένος Homo, όπως είναι παραδεκτό σήμερα, προήλθε από την εξέλιξη ενός άλλου προγονικού είδους, το οποίο ανήκε σε ένα διαφορετικό, αρχαιότερο γένος, τους Αυστραλοπιθήκους (Australopithecinae, που σημαίνει «νότιοι πίθηκοι» και όχι «πίθηκοι της Αυστραλίας»!) και ειδικότερα από ένα συγκεκριμένο είδος, το Australopithecus afarensis, το οποίο εντοπίζεται στην Ανατολική Αφρική, όπου έζησε μεταξύ 4 και 3.000.000 ετών. Τα πρώτα απολιθώματα αυτού του είδους ανακαλύφθηκαν το 1974 στην Αιθιοπία από τον νεαρό τότε (31 ετών) Αμερικανό Παλαιοανθρωπολόγο Donald Johanson και χρονολογήθηκαν γύρω στα 3,3 εκατομ. χρόνια. Το εκπληκτικό με το εύρημα αυτό ήταν ότι ανακαλύφθηκε το 40% του απολιθωμένου σκελετού του, μια σπανιότατη περίπτωση, μια και συνήθως οι ερευνητές ήσαν ικανοποιημένοι με την εύρεση κάποιου κρανίου ή μιας σιαγόνος ή ακόμη και μερικών δοντιών! Το εύρημα αυτό ήταν η περίφημη «Λούσυ», όπως έγινε γνωστή παγκοσμίως από το παρατσούκλι που δόθηκε στον απολιθωμένο σκελετό. Ο Johanson συν-έγραψε αργότερα (το 1996) το εκπληκτικό και μοναδικό σε αξία και περιεχόμενο βιβλίο-λεύκωμα με φωτογραφίες και πλήρη περιγραφή από όλα τα απολιθωμένα ευρήματα Ανθρωπιδών που είχαν ανακαλυφθεί μέχρι τότε (βλ. Εικόνα στην προηγούμενη ανάρτηση). Χρονολογικά, το αμέσως παλαιότερο εύρημα προέρχεται και αυτό από μια περιοχή της Ανατολικής Αφρικής, την βόρεια Κένυα, όπου το 1994 ανακαλύφθηκαν απολιθώματα ενός αρχαιότερου είδους ηλικίας 4.200.000 ετών περίπου, το οποίο πήρε την ονομασία Australopithecus anamensis και εικάζεται ότι ήταν ο πρόγονος των afarensis. Η μελέτη των οστών έδειξε ότι ήταν πιο εύσωμος από το προηγούμενο είδος (το βάρος του υπολογίσθηκε μεταξύ 55 και 46 κιλών) και το σπουδαιότερο, ήταν ένα δίποδο ον, τόσο ως προς την στάση του σώματος, όσο και την κίνηση. Την ίδια χρονιά (1994) σημειώθηκε και μια άλλη σπουδαία ανακάλυψη και πάλι σε μια περιοχή της Αιθιοπίας, όπου βρέθηκαν απολιθώματα

ενός ακόμα παλαιότερου είδους, ηλικίας 4.400.000 ετών, που ονομάσθηκε Ardipethicus ramidus. Η ανακάλυψη αυτού του νέου είδους γέννησε πολλά ερωτήματα σχετικά με το εάν έπρεπε να τοποθετηθεί στην κατηγορία των προγονικών μορφών στον άξονα εξέλιξης του ανθρώπου ή να θεωρηθεί πρόγονος κάποιου από τους ανθρωποειδείς πιθήκους. Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφέρουμε κάποια περισσότερα στοιχεία για την συστηματική ταξινόμηση του ανθρώπου, δηλ. την τοποθέτησή του ανάμεσα στους άλλους ζώντες οργανισμούς του πλανήτη μας. Οι δύο μεγάλες κατηγορίες οργανισμών, τα Φυτά και τα Ζώα, αποτελούνται από διάφορες Συνομοταξίες (Phyla). Το Ζωϊκό Βασίλειο έχει 11 Συνομοταξίες και μία από αυτές είναι τα Χορδωτά (Chordata), η οποία περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τις τέσσερεις μεγάλες Ομοταξίες (Classes) των τετραπόδων: Αμφίβια (Amphibia), Ερπετά (Reptilia), Πτηνά (Aves) και Θηλαστικά (Mammalia). Μεταξύ των πολυάριθμων Τάξεων των Θηλαστικών υπάρχει και η σημαντική Τάξη (Order) των Πρωτευόντων (Primates), όπου στην Υποτάξη Ανθρωποειδοειδή (Anthropoidea) περιλαμβάνονται 3 Υπεροικογένειες: α. Τα Κηβοειδή (Ceboidea) όπου κατατάσσονται οι πίθηκοι του Νέου Κόσμου, β. τα Κερκοπιθηκοειδή (Cercopithicoidea) που περιλαμβάνει τους πιθήκους του Παλαιού Κόσμου και γ. τα Ανθρωποειδή (Hominoidea), όπου υπάγονται τρεις ενδιαφέρουσες Οικογένειες (Families). Η πρώτη Οικογένεια, οι Υλοβατίδες (Hylobatidae) περιλαμβάνει τους Γίββωνες (Gibbons) και τους Σιαμάγκους (Siamang), δασόβιους φρουτοφάγους πιθήκους της ΝΑ Ασίας και Ινδονησίας, η δεύτερη τους Πογγίδες (Pongidae), που περιλαμβάνει τους λεγόμενους Ανθρωποειδείς πιθήκους (Apes)*, τον Ουρακοτάγκο (γένος Pongo), τον Γορίλλα (γένος Gorilla) και τον Χιμπαντζή (γένος Pan) και τέλος η τρίτη τους Ανθρωπίδες (Hominidae), στην οποία κατατάσσεται το μοναδικό επιζών είδος αυτής της Οικογένειας, ο Άνθρωπος ο σοφός (Homo sapiens). ___________________________ (*) Δυστυχώς δεν υπάρχει στην ελληνική γλώσσα η διάκριση μεταξύ των πιθήκων (monkeys) και ανθρωποειδών πιθήκων (apes). Θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν οι όροι μαϊμούδες ή μαϊμούνια για τους πρώτους και πίθηκοι μόνον για τους δεύτερους, αλλά σίγουρα θα υπήρχε και πάλι σύγχυση. Στην αγγλική γλώσσα monkeys αποκαλούνται μόνον οι μαϊμούδες με ουρά, δηλ. τα πλέον πρωτόγονα από εξελικτική άποψη είδη πιθήκων, ενώ apes ονομάζουν μόνον τους ανώτερους πιθήκους. ___________________________ Αναγκαστήκαμε να κάνουμε αυτήν την εξαντλητική απαρίθμηση διότι αμέσως παρακάτω θα υποχρεωθούμε να επιχειρηματολογήσουμε εναντίον κάποιων εξωφρενικών «μη-συμβατικών» ανθρωπολογικών απόψεων, που είναι αδύνατον να κατανοηθούν από οποιονδήποτε δεν γνωρίζει έστω στοιχειωδώς τα παραπάνω, καθώς και μερικά ακόμη επιστημονικά δεδομένα που σχετίζονται με την εξελικτική ιστορία του ανθρώπου. Τελειώνουμε λοιπόν αυτές τις κουραστικές αναφορές μας στην Ανθρωπολογία με κάποια στοιχεία για δύο ακόμα θέματα: Το πρώτο είναι η εντυπωσιακή πρόοδος που σημειώθηκε στην Γενετική και ειδικότερα στην τεχνική που είναι γνωστή ως «μοριακό ωρολόγι» (molecular clock) που μας δίνει την δυνατότητα να προσδιορίσουμε χρονικά πότε δύο ομάδες οργανισμών ξεχώρισαν μεταξύ τους και προέκυψαν διαφορετικά είδη, καθώς και τις εξελίξεις στις τεχνικές του μιτοχονδριακού DNA (mtDNA).

Το δεύτερο είναι τα πρόσφατα σχετικά ευρήματα που επεξέτειναν το εξελικτικό παρελθόν του ανθρώπου αρχικά κατά 1,5 εκατομμύρια χρόνια περίπου, με την ανακάλυψη (το 2000) στην Κένυα του Orrorin tugenensis ηλικίας 6.000.000 ετών και στην συνέχεια κατά 2.000.000 και πλέον χρόνια με την ανεύρεση (το 2001) του Sahelanthropus tchadensis (γνωστού με το παρατσούκλι Tumai = «ελπίδα ζωής» στην τοπική διάλεκτο) στο Τσαντ, στην κεντρική Αφρική, ηλικίας μεταξύ 7 και 6 εκατομμυρίων ετών (βλ. το εξαιρετικά κατατοπιστικό άρθρο στο επιστημονικό περιοδικό Scientific American: An ancestor to call our own - January 2003 σελ. 42-51). Πρέπει να σημειώσουμε ότι γίνονται ακόμη πολλές συζητήσεις μεταξύ των επιστημόνων για τον Sahelanthropus και την ακριβή τοποθέτησή του στον πίνακα της φυλογενετικής εξέλιξης των Ανθρωπιδών (*). ______________________________________ (*) Θα πρέπει να τονιστεί ότι για τον χαρακτηρισμό ενός απολιθώματος και την τοποθέτησή του στην εξελικτική σειρά των προγονικών μορφών του ανθρώπου τα βασικά στοιχεία που αναζητούν οι Παλαιοανθρωπολόγοι είναι η διαπίστωση εάν υπήρχε διποδισμός (bipedalism), δηλ. εάν βάδιζε στα δύο πόδια, το σχήμα της κάτω σιαγόνος και το είδος των δοντιών και το σπουδαιότερο, η χωρητικότητα της εγκεφαλικής κοιλότητος (βλ. Εικόνα παρακάτω). ______________________________________

Οι ερευνητές που ανακάλυψαν το απολίθωμα υποστηρίζουν [περιοδικό Nature 418, 145-151 (11 July 2002) - A new hominid from the Upper Miocene of Chad, Central Africa] ότι ανήκει στον αρχαιότερο ανθρώπινο πρόγονο μετά τον διαχωρισμό της (εξελικτικής μας) γραμμής από εκείνη των χιμπατζήδων («…the oldest known human ancestor after the split of our line from that of chimpanzees...»), ενώ οι διαφωνούντες υποστηρίζουν ότι ανήκει πιθανότατα σε κοινό πρόγονο χιμπατζήδων και ανθρώπων, με το επιχείρημα ότι σύμφωνα με το «μοριακό ωρολόγι» ο διαχωρισμός ανθρώπων-χιμπατζήδων έγινε πριν από 5

εκατομ. χρόνια, δηλ. 1 ή 2 εκατομ. χρόνια μετά από την εποχή που έζησε ο Sahelanthropus. Βεβαίως, η πλειονότητα των Παλαιοανθρωπολόγων δεν δέχεται την χρονολόγηση του «μοριακού ωρολογιού», υποστηρίζοντας ότι τα στοιχεία της Παλαιοανθρωπολογίας και άλλων επιστημονικών κλάδων υποδεικνύουν ότι ο διαχωρισμός της Οικογένειας Hominidae (Ανθρωπίδες) από την Οικογένεια Pongidae έγινε γύρω στα 7.000.000 χρόνια πριν από σήμερα (*) και επομένως ο Sahelanthropus μπορεί πράγματι να αποτελεί τον αρχαιότερο ανθρώπινο πρόγονό μας. ______________________________ (*) Αντίστοιχα η Οικογένεια Hylobatidae αποχωρίσθηκε από τους κοινούς προγόνους Ανθρώπων-Χιμπατζήδων κατά το Μειόκαινο, πριν από 20 εκατομ. χρόνια περίπου, ενώ ο διαχωρισμός των πιθήκων του Παλαιού Κόσμου (Υπεροικογένεια Cercopithicoidea) από τα Ανθρωποειδή (Υπεροικογένεια Hominoidea) υπολογίζεται ότι συνέβη στο πριν από 30-35 εκατομ. χρόνια, στην διάρκεια του Ολιγόκαινου. Ο διαχωρισμός των πιθήκων του Νέου Κόσμου (Ceboidea) από τις δύο παραπάνω Υπεροικογένειες υπολογίζεται ότι έγινε στην διάρκεια του Ηώκαινου, πριν από 40-45 εκατομμύρια χρόνια. ______________________________

Χάρτης με τα σπουδαιότερα ευρήματα απολιθωμάτων Νεαντερτάλειων Ερχόμαστε τώρα στην «ταμπακιέρα», που δεν είναι άλλη από τις θεωρίες του κ. Πουλιανού και τα περίεργα ευρήματά του. Αρχίζω από τις διάφορες «ανακαλύψεις» περί ανθρώπινων εργαλείων, περίεργων απολιθωμάτων, περί κλοπών ευρημάτων, για φωτιές και στάχτες που «χάθηκαν» και κάποια άλλα πράγματα, που θυμίζουν μάλλον ιστορίες «φιλμ-νουάρ», παρά επιστημονική έρευνα και σοβαρότητα. Παραθέτω αποσπάσματα από συνέντευξη που δόθηκε στις 4/1/1998 και

παρουσιάζεται στον Διαδικτυακό τόπο «Άγνωστη Ελληνική Ιστορία» (σημ. ΔΕΕ: δηλαδή; Μήπως εννοούν «μη-συμβατική»;), όπου εμφανίζονται παρόμοια παράξενα, περίεργα και αμφιλεγόμενα θέματα:

«Ερώτηση από ΑΕΙ ('Αγνωστη Ελληνική Ιστορία)»: Κύριε Πουλιανέ ποια είναι τα νεώτερα ευρήματα (εκτός του αρχανθρώπου των Πετραλώνων) που αποδεικνύουν την αυτοχθονία του ανθρώπου στην Ελληνική γη; Απάντηση Α. Πουλιανού: Το οστό από κνήμη ανθρώπου που βρέθηκε στην περιοχή της Τρίλλιας (σημ. ΔΕΕ: εννοεί την Τρίγλια) και αποτελεί ίσως την πιο σημαντική επιτυχία της σταδιοδρομίας μου, μιας και οριστικά πλέον ανατρέπεται η θεωρία της Αφρικής. Και ο αρχάνθρωπος την ανέτρεψε με το να αποδείξουμε ότι δεν είναι ο πρώτος Αφρικανός εκτός Αφρικής όπως υποστήριξαν κάποιοι επιστήμονες, αλλά και το γεγονός ότι βρέθηκαν ίχνη ανθρώπου, τμήματα σκελετών και εργαλεία, 11 (± 1) εκατομμυρίων ετών, όχι μόνο ανατρέπει την θεωρία της Αφρικής, αλλά και εντοπίζει σε πιο σημείο πρωτοεμφανίζεται επί της γης ο άνθρωπος. Ερώτηση ΑΕΙ: Ποιες είναι οι νεώτερες εξελίξεις όσον αφορά το σπήλαιο των Πετραλώνων και το εκεί μουσείο; Απάντηση: […] Άρα, να γιατί με έδιωξαν με την βία από το σπήλαιο και το μουσείο. Για να εξαφανίσουν τα ευρήματά μου. Ένα μεγάλο εύρημα που εξαφάνισαν ανάμεσα στα άλλα, είναι 4 κιλά στάχτης από την αρχαιότερη φωτιά που διαπιστώθηκε ποτέ επί της γης που είχε χρονολογηθεί πάνω από ένα εκατομμύριο χρόνια…» (Σημ. ΔΕΕ: Οι επισημάνσεις δικές μου).

Αυτή η περίφημη «κνήμη ανθρώπου», που κατά τον κ. Πουλιανό «αποτελεί ίσως την πιο σημαντική επιτυχία της σταδιοδρομίας μου, μιας και οριστικά πλέον ανατρέπεται η θεωρία της Αφρικής», πιστεύω ότι αποτελεί την άκρη του νήματος για να ξετυλίξουμε το κουβάρι της περίεργης νοοτροπίας και της άμετρης φιλοδοξίας ενός επιστήμονα με έμμονες ιδέες, που με αντιεπιστημονικές υπερβολές και ταχυδακτυλουργίες, προσπαθεί σώνει και καλά να πείσει τους πάντες ότι είναι ο κορυφαίος Παλαιοανθρωπολόγος, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στον κόσμο ολόκληρο, ιδέες και πρακτικές που εντάσσονται χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια στον χώρο του ψευδο-ελληνοκεντρισμού ή ακριβέστερα του φαντασιακού «Πανελληνισμού», όπως τον περιγράψαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο! Όπως ήδη εξηγήσαμε αναλυτικά, με κίνδυνο να γίνουμε βαρετοί, «…ο διαχωρισμός της Οικογένειας Hominidae (Ανθρωπίδες) από την Οικογένεια Pongidae έγινε γύρω στα 7.000.000 χρόνια πριν από σήμερα…», κάτι που σήμερα παραδέχονται όλοι οι Παλαιοανθρωπολόγοι, απανταχού της Γης. Επομένως ένα απολίθωμα ηλικίας 11-12 εκατομ. χρόνων δεν έχει καμιά σχέση με τον σύγχρονο άνθρωπο. Μπορεί να βρίσκεται στην γραμμή εξέλιξης που οδηγεί στον άνθρωπο (αυτό, επιστημονικώς, είναι ένα εντελώς διαφορετικό πράγμα), αλλά υπάρχουν και πάρα πολλές πιθανότητες να βρίσκεται στην γραμμή εξέλιξης του Ουρακοτάγκου, του Γορίλλα ή του Χιμπατζή, όπως επίσης να είναι ένας κλάδος που οδηγήθηκε σε

εξελικτικό αδιέξοδο και εξαφανίσθηκε, όπως μας έχουν δείξει μέχρι τώρα πολυάριθμα ευρήματα. Επομένως οι διακηρύξεις και οι ισχυρισμοί του κ. Πουλιανού ότι από ένα μικρό απολίθωμα κνήμης διέγνωσε ότι πρόκειται για άνθρωπο και ότι έτσι αποδεικνύεται το «πού πρωτοεμφανίσθηκε ο άνθρωπος στην γη» είναι, εκτός από επιπόλαιοι, και επιστημονικώς απαράδεκτοι, δεδομένου ότι για την κατάταξη ενός απολιθώματος στην εξελικτική γραμμή του ανθρώπου απαιτείται ο προσδιορισμός της οδόντωσης, της απόδειξης μεγαλύτερης εγκεφαλικής χωρητικότητας σε σχέση με το μέγεθος του σώματος και τέλος ο διποδισμός, για τον προσδιορισμό του οποίου πρέπει να υπάρχουν απολιθώματα και από άλλα βασικά οστά. Εξ άλλου, τον Σεπτέμβριο του 1989, ανακαλύφθηκαν από τον καθηγητή του ΑΠΘ Γ. Κουφό και τον Γάλλο συνάδελφό του Λ. ντε Μπονί (Louis de Bonis, Πανεπιστήμιο Πουατιέ) απολιθώματα ηλικίας 9,5 - 9 εκατομ. ετών στο Ξηροχώρι Θεσσαλονίκης (βλ. περίληψη στο Journal of Human Evolution Volume 24 - Issue 6 , June 1993, pages 469-491, καθώς και την ενδιαφέρουσα ανασκόπηση στο ίδιο Vol. 46 January 2004, pages 551-577) ενός είδους που ονομάσθηκε αρχικά Ουρανοπίθηκος (Ouranopithecus macedoniensis) και αργότερα Graecopithecus (=Ελληνοπίθηκος) freybergi. Το είδος αυτό αναφέρεται στην διεθνή βιβλιογραφία ως προγονική μορφή που οδηγεί στους Πογγίδες (Γορίλλες κλπ). Υπήρξε ένα σημαντικό εύρημα για τον ελλαδικό χώρο (και όχι μόνον), αλλά ουδείς εκ των παραπάνω επιστημόνων έσπευσε να δώσει συνεντεύξεις σε αμφιβόλου σοβαρότητας περιοδικά, ούτε βεβαίως να αναγγείλει ότι «όχι μόνο ανατρέπει την θεωρία της Αφρικής, αλλά και εντοπίζει σε πιο σημείο πρωτοεμφανίζεται επί της γης ο άνθρωπος»!!! Όσο για τα περί της «αρχαιότερης φωτιάς που διαπιστώθηκε ποτέ επί της γης» δεν γνώριζα λεπτομέρειες, αλλά έμεινα κατάπληκτος όταν διάβασα το παρακάτω κείμενο του καθηγητή ανθρωπολογίας Νίκου Ξηροτύρη στο αξιολογότατο περιοδικό Άρδην (τεύχος 52, Ιανουάριος-Μάρτιος 2005) με τίτλο «Η καταγωγή των Ελλήνων - μια περιήγηση στο φαντασιακό (σ. 52-56) και ειδικότερα το υποκεφάλαιο "Ο Πουλιανός και η εκτροπή από την επιστήμη" (σ. 53-54): «…Η εκτροπή από την επιστημονική οδό αρχίζει τα πρώτα χρόνια της δικτατορίας στην Ελλάδα, όταν εκδιώκεται το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης από το σπήλαιο των Πετραλώνων (σημ. ΔΕΕ: !!!) και αναλαμβάνει ως ανασκαφεύς ο κ. Α. Πουλιανός, διδάκτωρ της Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας (*). Αξίζει να μελετήσουμε την περίπτωση αυτή, γιατί αντικατοπτρίζει, σωστότερα εκπροσωπεί παραστατικά, τη διαπλοκή επιστήμης και πολιτικής…» (σ. 53). Ακολούθως ο καθηγητής αναφέρεται σε πρωτοφανή περιστατικά επιστημονικής αγυρτείας: «[...] Προς στιγμήν φάνηκε ότι οι χρονολογήσεις του Πουλιανού (ότι ο άνθρωπος των Πετραλώνων ήταν 800.000 ετών. Σημ. ΔΕΕ) αντανακλούσαν μια γεωφυσική πραγματικότητα. Οφείλουμε επιστημονική ευγνωμοσύνη στην ομάδα των Γερμανών ραδιοχρονολογητών του κ. Henning, η οποία αντιλήφθηκε έγκαιρα ότι παραπλανήθηκε από τον κ. Πουλιανό χρονολογώντας δείγματα από βαθύτερα στρώματα, τα οποία τους τα εμφάνιζε ως επιφανειακά. ___________________________ (*) Περιέργως, ο ίδιος ο Α. Πουλιανός αναφέρει στο βιογραφικό του ότι αυτήν την περίοδο φυλακίσθηκε από την δικτατορία! Πού βρίσκεται η αλήθεια ομολογώ ότι αγνοώ. ___________________________

Η χρονολόγηση του σταλαγμιτικού υλικού που περιβάλλει το κρανίο των Πετραλώνων από την ίδια ομάδα και η δημοσίευση των αποτελεσμάτων στο περιοδικό Nature έλυσε οριστικά το πρόβλημα των απίθανα υψηλών χρονολογήσεων. Ο κ. Πουλιανός δεν μπόρεσε να απαντήσει πειστικά. Αλλά η ομάδα του κ. Henning προχώρησε και σε άλλες αποκαλύψεις, ότι π.χ. τα λεγόμενα ίχνη φωτιάς, ηλικίας 1.000.000 χρόνων, και άρα τα αρχαιότερα της Ευρώπης, δεν είναι τίποτε άλλο από μία συσσωμάτωση αλάτων μαγγανίου (Σχόλιο ΔΕΕ: !!!). Ο δε καθηγητής M. Day, με άρθρο του στο περιοδικό Nature, χαρακτηρίζει τα περί σκελετών που "εντοπίσθηκαν" στο σπήλαιο ως "Ελληνικά Πυροτεχνήματα" και αποδεικνύει ότι πρόκειται για οστά ζώων (Σχόλιο ΔΕΕ: !!!). Ανάλογες καταστάσεις παρατηρήθηκαν και στο συνέδριο Παλαιοανθρωπολογίας στη Νίκαια, όπου παρουσιάσθηκαν και "λίθινα εργαλεία" από το σπήλαιο Πετραλώνων, τα οποία όμως είχαν ήδη δημοσιευθεί νωρίτερα ως προερχόμενα από την Εύβοια. Η μεγαλύτερη όμως "παρανόηση" αφορά τα λεγόμενα οστά του Homo erectus trigliensis, ηλικίας 11-12.000.000 χρόνων. Είναι προφανές ότι η ονομασία είναι συνειδητά λανθασμένη και παραπειστική διότι, με τα σημερινά γνωστά δεδομένα, η εμφάνιση του Homo erectus χρονολογείται περίπου στα 2.000.000 χρόνια, η δε διαφοροποίηση του αρχικού κοινού προγόνου των εξελικτικών γραμμών πιθήκων και ανθρώπου δεν υπερβαίνει τα 6.000.000. Ανάλογες επεμβάσεις στην εξελικτική ιστορία έγιναν και με τον εξωτικό Helladopithecus semierectus που, όπως αποδείχθηκε σε άρθρο μου στην εφημερίδα "Καθημερινή", αποτελούσε τερατούργημα φαντασίας, αλλά αποδείκνυε ότι ο κ. Πουλιανός αγνοούσε ή δεν κατείχε στοιχειώδεις ανατομικές γνώσεις. Η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί με τέτοιες αντιεπιστημονικές ενέργειες έχει συσκοτίσει, στο επίπεδο της δημόσιας κατανόησης της επιστήμης, τη γνωστή μέχρι σήμερα επιστημονική γνώση και έχει δημιουργήσει "θεωρίες συνωμοσίας", οι οποίες επαναλαμβάνονται σε περιοδικά ελληνολατρείας ή μεταφυσικού περιεχομένου, βήματα λόγου ακατάλληλα για την επιστημονική αλήθεια. Από την άλλη μεριά είναι πράγματι εντυπωσιακή η ελαφρότητα με την οποία οι συντάκτες χειρίζονται τέτοιου είδους θέματα, καθώς και η απλοϊκότητα των αναγνωστών, οι οποίοι με επιστολές τους κατακεραυνώνουν τις σκοτεινές δυνάμεις του πανεπιστημιακού κατεστημένου που κρύβουν την αλήθεια …» (σ. 54) – (Σημ. ΔΕΕ: οι επισημάνσεις δικές μου). Ανάλογο ήταν και το επίσης αποκαλυπτικό άρθρο του Γιώργου Καραμπελιά με τίτλο «Η περίπτωση του περιοδικού "Δαυλός" - από την "ελληνοκεντρικότητα" στον "αρχάνθρωπο"» (σ. 39-45), από το οποίο αντιγράφω ορισμένα αποσπάσματα:

«…Με αφετηρία, λοιπόν, μια επιστημονική διαμάχη γύρω από τους Ινδοευρωπαίους και την προέλευσή τους, κατασκευάζεται ένα ολόκληρο ιδεολογικό σύστημα το τελικό νόημα του οποίου συνοψίζεται στο ότι οι Έλληνες αποτελούν την αποκλειστική κοιτίδα του παγκόσμιου πολιτισμού, τον οποίον μετέδωσαν σε όλο τον κόσμο. Επομένως κατέχουν την πνευματική του κυριότητα και όλοι οι υπόλοιποι - και κατεξοχήν ο ιουδαϊκός χριστιανισμός - προσπαθούν διαρκώς να τη σφετεριστούν. Δεδομένου ότι παρόμοιος ισχυρισμός δεν στηρίζεται κυριολεκτικώς πουθενά, θα κατασκευαστεί ένα μυθοπλαστικό και αντιεπιστημονικό οικοδόμημα, που πέραν του ότι υποβαθμίζει τη σκέψη των αναγνωστών, τους παρασύρει σε

μια απόλυτα ανορθολογική και μισαλλόδοξη οπτική που προετοιμάζει για κάθε είδους πνευματική, ή και άλλη, εκτροπή…» (σ. 40). …Ο υποφαινόμενος έχει μια προσωπική εμπειρία για τον τρόπο που ο κ. Πουλιανός κατασκευάζει την ανθρωπολογική του θεωρία (!). Σε διάλεξή του στο "Πνευματικό Κέντρο" του Δήμου Αθηναίων, το 2001, ρωτήθηκε από τον συγγραφέα αυτού του κειμένου σε τι στηρίζει την άποψή του πως ο άνθρωπος εμφανίστηκε πριν 8 εκατ. χρόνια στην Ελλάδα, τη στιγμή που όλη η διεθνής βιβλιογραφία μιλούσε για 6 εκατ. το πολύ, και μάλιστα στην Αφρική και μόνο. Η απάντησή του στο ερώτημά μου ήταν απολύτως χαρακτηριστική: "Πριν από μερικές δεκάδες χρόνια, όταν είχε ανακαλυφθεί η "Λούσυ", μιλούσαν για 3,5 εκατ. χρόνια. Τώρα έφθασαν στα έξι. Άρα κάποτε θα φτάσουν και στα επτά-οκτώ που λέω εγώ". Στο μεταξύ, τα οκτώ τα έκανε έντεκα και ούτω καθεξής. Και όμως την ίδια ακριβώς στιγμή που δίνεται η συνέντευξη του Άρη Πουλιανού στον Δαυλό (τ. 230), σε άρθρο του έτερου ανθρωπολόγου, του Νίκου Πουλιανού, στην Ελληνική Αγωγή, αναφέρονται τα εξής: "Σήμερα η Μοριακή Βιολογία δίνει ηλικία διαχωρισμού του ανθρώπου από τον κλάδο των Πριμάτων* (primates) περί τα 6 εκατ. χρόνια (σημ. ΔΕΕ: αυτές οι «επεξηγήσεις» του υιού Πουλιανού αποκαλύπτουν βαθύτατη άγνοια και σύγχυση για το θέμα!). Εμείς θα επιμείνουμε στα συν/πλην 1 εκατ. χρόνια" (Ελλ. Αγωγή, τ. 48 ). Έτσι την ίδια ακριβώς στιγμή, το 2001, ο Άρης Πουλιανός υποστήριζε σε διάλεξη τη θεωρία των οκτώ εκατομμυρίων ετών, όπως ακριβώς αποκάλυπτε ο Νικόλαος Πουλιανός στην Ελληνική Αγωγή, και παράλληλα, στον Δαυλό, ο πρώτος "ανέβαινε" στα ένδεκα εκατ. χρόνια! Τι είναι όμως τρία ή τέσσερα εκατομμύρια χρόνια για τους Έλληνες "ανθρωπολόγους"; …» (σ. 43).

____________________________ (*) Είναι ιδιαίτερα λυπηρό το γεγονός ότι η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων που σπούδασαν στο εξωτερικό εμφανίζουν εξοργιστική άγνοια της ελληνικής ορολογίας της επιστήμης τους, με αποτέλεσμα τα κείμενά τους να προκαλούν τουλάχιστον ιλαρότητα. Αντί να εξελληνίζουν τους ξένους όρους, όταν δεν υπάρχουν αντίστοιχοι στην γλώσσα μας, αντίθετα τους «ελληνοποιούν» δυστυχώς «στο γόνατο» (πιθανότατα και για να «πρωτοτυπήσουν» λόγω αφελούς ξενομανίας), αντικαθιστώντας απόλυτα δόκιμους και καθιερωμένους από την πολύχρονη χρήση, ελληνικούς. Στην παραπάνω περίπτωση του εντελώς πρόχειρα «ελληνοποιημένου» και αστείου όρου «Πριμάτες», υπενθυμίζουμε ότι υπάρχει στην ελληνική επιστήμη και γλώσσα ο απόλυτα εύστοχος όρος «Πρωτεύοντα». Εξ άλλου «Πριμάτος» (από την Λατιν. λέξη primus = πρώτος) είναι τιμητικός τίτλος της Καθολικής Εκκλησίας και δεν νομίζω να έχει κάποια σχέση με την Ζωολογία ή την Ανθρωπολογία! Ανάλογα γελοίος είναι και ο όρος «Άλγη», που είδα σε πανεπιστημιακό «σύγγραμμα», από την επιπόλαιη «ελληνοποίηση» του ξένου όρου Algae της Βοτανικής, ο οποίος χρησιμοποιείται ως γενικός περιγραφικός και συστηματικός όρος των διαφόρων Συνομοταξιών Φυκών, που δεν είναι άλλα από τα πασίγνωστα σε όλους μας φύκια, χωρίς βεβαίως τις ανάλογες «μεταξωτές κορδέλλες». Το ότι υπάρχει η λέξη άλγος = πόνος (εξ ου και κεφαλαλγία = κεφαλόπονος, αναλγητικό κ.λπ.) είναι προφανώς «ψιλά γράμματα» ή άγνωστο στους πανεπιστημιακούς μας φωστήρες, οι οποίοι εξακολουθούν να αναφέρουν π.χ. το Φύλο (από άλλη, επίσης αχρείαστη, «ελληνοποίηση» του όρου Phylum - Συνομοταξία, αδιαφορώντας για την σύγχυση που δημιουργείται από την χρήση του όρου φύλο για άλλες έννοιες) Φαιοφύκη που ανήκει στα «Άλγη» δηλ. στους «Πόνους»! Κυκεώνας; Όχι, απλώς confusion. Kαι για όσους με κατηγορήσουν για «γλωσσικό εθνικισμό», απαντώ προκαταβολικά, ότι μεταξύ «γλωσσικού εθνικισμού» και γελοιότητας διαλέγω ασυζητητί τον πρώτο… ____________________________

Κλείνω το θέμα, πρώτον με την παρατήρηση προς τους διάφορους «μη - συμβατικούς» ανθρωπολογούντες οπαδούς του κάθε Πουλιανού, οι οποίοι, «βασιλικότεροι του βασιλέως», υποστηρίζουν με φανατισμό τις «τραβηγμένες από τα μαλλιά» χρονολογήσεις των 800.000 και 1.000.000 ετών χωρίς να αντιλαμβάνονται μέσα στην ημιμάθειά τους και την μικρόνοιά τους ότι: Όσο πιο παλιό είναι το κρανίο των Πετραλώνων τόσο λιγότερες πιθανότητες έχει να σχετίζεται με «Έλληνες» (αν είναι δυνατόν!) και δεύτερον με την παράθεση αποσπάσματος από το προαναφερθέν καταπληκτικό βιβλίο-λεύκωμα «Από την Λούσυ στην Γλώσσα» του Παλαιοανθρωπολόγου Donald Johanson, όπου αναφέρεται αναλυτικά στο απολιθωμένο κρανίο των Πετραλώνων και το κατατάσσει (όπως όλοι οι Παλαιοανθρωπολόγοι σήμερα) στο είδος Homo heidelbergensis, στο οποίο έχουμε ήδη αναφερθεί παραπάνω:

«…Είναι ντροπή (Σημ. ΔΕΕ: λόγω των διαφόρων ιστοριών που κυκλοφορούν ότι ο σκελετός βρέθηκε και χάθηκε) γι’ αυτό το αξιοσημείωτα καλοδιατηρημένο κρανίο, διότι αποδείχθηκε ένα από τα πλέον αινιγματικά ευρωπαϊκά απολιθώματα… …Το κρανίο των Πετραλώνων είναι εξαιρετικά μεταβατικό σε μορφή, με ορισμένα νεαντερταλοειδή χαρακτηριστικά και άλλα πολύ περισσότερο πρωτόγονα. Το κρανίο εμφανίζεται σαν να έχει «μεταμοσχευθεί» ένα πρόσωπο Νεάντερταλ στην εγκεφαλική κάψα και το οπίσθιο τμήμα ενός κρανίου από κάποιο άλλο είδος. Στην πράξη, αρχικά ταξινομήθηκε ως Νεάντερταλ, αλλά αργότερα υπήρξαν ισχυρισμοί ότι πρόκειται για Homo erectus. Εν τούτοις τα καλύτερα αντίστοιχα για την περίεργη ανατομία του κρανίου των Πετραλώνων προέρχονται από άλλα ευρωπαϊκά δείγματα Homo heidelbergensis, όπως τα απολιθώματα του Arago (Σημ. ΔΕΕ: σπήλαιο στην γαλλική πλευρά των Πυρηναίων, όπου το 1971 βρέθηκαν περίπου 60 ανθρώπινα απολιθώματα ηλικίας 400.000 ετών) και τα προσφάτως (σημ. ΔΕΕ: υπενθυμίζω ότι το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1996) ανακαλυφθέντα κρανία της Atapuerca (σημ. ΔΕΕ: σημαντικά απολιθώματα που ανακαλύφθηκαν σε σπήλαιο στην Β. Ισπανία το 1992-93, κοντά στην πόλη Μπούργκος, ηλικίας 300.000 ετών, ενώ αργότερα, το 1997, βρέθηκαν οστά 780.000 ετών, τα οποία σήμερα κατατάσσονται στο πιθανότατατα προγονικό είδος του Η. heidelbergensis, το είδος Homo antecessor)… …Η ηλικία του απολιθωμένου κρανίου των Πετραλώνων υπολογίσθηκε αρχικώς στα 70.000 χρόνια, με χαμηλή χρονολόγηση (ώστε να συμφωνεί) με τα άλλα απολιθώματα Νεάντερταλ. Μετέπειτα υπολογισμοί αύξησαν την αρχαιότητά του δέκα φορές, αλλά η πραγματική του ηλικία κατά πάσα πιθανότητα βρίσκεται στο μέσον αυτών των ακραίων τιμών. Σύγχρονες τεχνικές ανάλυσης, όπως η Αντήχηση Στροφορμής Ηλεκτρονίου (electron spin resonance) και η χρονολόγηση σειρών Ουρανίου (Uranium series dating), επιχειρήθηκαν για τον καθορισμό της ηλικίας του απολιθώματος με την χρονολόγηση του ασβεστίτη που περιβάλλει το κρανίο και από τους στρωματογραφικούς ορίζοντες του σπηλαίου. Τα αποτελέσματα έδωσαν ελάχιστη ηλικία για το κρανίο τα 200.000 χρόνια, αλλά η πρωτόγονη μορφολογία του κρανίου υποδεικνύει ότι η πραγματική του ηλικία είναι πλησιέστερα στο διπλάσιο αυτού του αριθμού»

(σημ. ΔΕΕ: οι επισημάνσεις δικές μου) - «Από την Λούσυ στην Γλώσσα» ό.π. σελ. 200.

Καμιά σχέση λοιπόν με τις 700 ή 800.000 χρόνια και πολύ περισότερο με το 1 εκατομμύριο χρόνια των οπαδών του κ. Πουλιανού πατρός. Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι το επιστημονικό αντικείμενο του συγκεκριμένου κ. Πουλιανού (η «ειδικότητά» του όπως θα λέγαμε πιο απλά), κρίνοντας από το θέμα και κυρίως από το περιεχόμενο της διδακτορικής του διατριβής «H Προέλευση των Ελλήνων», είναι η ανθρωπομετρία και η εθνογενετική. Ως Βιολόγος βέβαια οφείλει να έχει και κάποιες γενικές γνώσεις και από τους άλλους συναφείς κλάδους της Βιολογίας και της Ανθρωπολογίας, αλλά το να αυτοαναγορεύεται κάποιος με μόνο εφόδιο αυτές τις γενικές γνώσεις ως «Παλαιοανθρωπολόγος» και να εμφανίζεται ως «ειδικός» στον τομέα διατυπώνοντας βαρύγδουπες απόψεις και θεωρίες είναι κάτι που θυμίζει άλλες εποχές και άλλα καθεστώτα. Συνιστώ, με την ευκαιρία, στους αναγνώστες, που έχουν χρόνο και διάθεση, να διαβάσουν το διδακτικότατο βιβλίο του διωχθέντος από τις Σοβιετικές Αρχές Βιολόγου Ζωρές Μεντβέντεφ: «Η άνοδος και η πτώση του Λυσένκο» (Εκδόσεις «Ράππα» - Αθήνα 1971, με πρόλογο του πρόωρα χαμένου μεγάλου Γάλλου Γενετιστή Ζακ Μονό). Όπως εύστοχα και πολύ ρεαλιστικά περιέγραψε ο D. Johanson το επάγγελμα και τον ρόλο του Παλαιοανθρωπολόγου (ό.π. σελ. 31-32):

«…Η έρευνα για τα απολιθώματα Ανθρωπιδών έχει προσελκύσει πολλούς ερευνητές με ισχυρή θέληση, οι οποίοι αφιερώνουν τις ζωές τους στην ανακάλυψη και την ερμηνεία (απολιθωμάτων). Αυτό απαιτεί τρομακτική αφοσίωση (και σπατάλη ενεργητικότητας) στην εξασφάλιση Επιχορηγήσεων και Αδειών Ανασκαφής, καθώς και Εργασία Πεδίου σε απομακρυσμένες περιοχές χωρίς (τις στοιχειώδεις) ανέσεις. Ακόμα και η μακροχρόνια πείρα εξερευνήσεων δεν μπορεί να εγγυηθεί την ανακάλυψη σημαντικών απολιθωμάτων. Το τίμημα είναι υψηλό. Τα απολιθώματα Ανθρωπιδών έχουν αίγλη και φέρνουν επιστημονική αναγνώριση και δημοσιότητα σε εκείνους που τα ανακαλύπτουν, περισσότερη προφανώς από εκείνους που ανακαλύπτουν π.χ. απολιθώματα τρωκτικών. Τα ίδια τα απολιθώματα απολαμβάνουν τιμές και εποφθαλμιούνται (από άλλους, λιγότερο τυχερούς). Σε μερικές μάλιστα περιπτώσεις, δυστυχώς, η πρόσβαση σ’ αυτά παρεμποδίζεται λόγω κάποιου αισθήματος ιδιοκτησίας ή λόγω διαφορών άποψης μεταξύ των επιστημόνων. Ουδείς επιστήμων σε οποιονδήποτε τομέα μπορεί να ισχυρισθεί ότι ο ίδιος ή η ίδια είναι εντελώς ελεύθεροι και απαλλαγμένοι από συγκεκριμένες δοξασίες και προσχηματισμένες αντιλήψεις. Όλοι «κουβαλάμε» μαζί μας γνώμες και απόψεις, οι οποίες διαδραματίζουν αποφασιστικό ρόλο στο πώς διαμορφώνουμε τις ερμηνείες μας και την παρουσίαση των ενδείξεων από τα απολιθώματα. Η εμφάνιση διϊσταμένων ή ασαφών ενδείξεων διασταυρώνεται με την σθεναρή επανάληψη των αρχικών μας απόψεων. Η ανακάλυψη κάποιου νέου απολιθώματος περικλείει το ενδεχόμενο να (υποχρεωθούμε) να μεταβάλουμε την εικόνα μας για την ανθρώπινη εξέλιξη, αλλά αυτό απαιτεί χρόνο (προσαρμογής) από εμάς ώστε να εγκαταλείψουμε ευνοούμενες θεωρίες και να αφομοιώσουμε τις νέες πληροφορίες…».

Αυτή η «από πρώτο χέρι» σκιαγράφηση της σκληρής πραγματικότητας του χώρου και των παρασκηνίων της Παλαιοανθρωπολογίας είναι πολύ διδακτική και αποκαλύπτει, κατά την άποψή μου, την ψυχοσύνθεση όσων εμπλέκονται και κινούνται σ’ αυτόν τον τόσο ανταγωνιστικό, αλλά και εξ ίσου πολυδιαφημισμένο επιστημονικό κλάδο, που συχνά συγκεντρώνει τα φώτα της διεθνούς δημοσιότητας. Αυτά βέβαια ισχύουν για τις «ανεβασμένες» επιστημονικά χώρες και προφανώς όχι για τα «Μπαλκάνια», που ως γνωστόν «δεν είναι παίξε-γέλασε» κατά τον ποιητή, όπου τα κρατικοδίαιτα «Πανεπιστήμια» έχουν ευτελιστεί (με φωτεινές πάντοτε εξαιρέσεις, που δυστυχώς απλώς επιβεβαιώνουν τον γενικό κανόνα) σε χώρους δημοσιοϋπαλληλικής νωχέλειας, κομματικών «υπόγειων διαδρομών» και «ξεκοκκαλίσματος» ευρωπαϊκών επιχορηγήσεων, όπως έγραψα και παραπάνω. Μπαίνω στον πειρασμό να προσθέσω μια «πινελιά» ακόμη, αναφερόμενος στις Οβιδιακές (επιστημονικές) μεταμορφώσεις του πατρός Πουλιανού, που αίφνης εμφανίζεται και ως Γλωσσολόγος, με βαρύνουσα μάλιστα άποψη. Αντιγράφω από την Ιστοσελίδα http://www.geocities.com/vasargyr/index.html τα παρακάτω χαριτωμένα: «…Ο Πουλιανός στο περιοδικό (τεύχος Νοεμβρίου 2003, σ. 65) Τρίτο Μάτι [Σημ. ΔΕΕ: κάτι σαν το Science ή το Nature ας πούμε, αλλά στο πιο …ελαφρύ. Στην αναβροχιά, καλό και το χαλάζι] δηλώνει:

"το συμπέρασμα που αναφέρουν στα πανεπιστήμια ότι το φοινικικό αλφάβητο αρχίζει και εμφανίζεται εδώ από τον 8ο αιώνα δεν ισχύει, καθώς εμείς έχουμε στοιχεία από τη νεολιθική Θράκη και τα νεολιθικά του Δισπηλιού πως από πολύ παλαιότερα είχαμε γραφή". Μα, ουδείς γλωσσολόγος έχει δηλώσει ότι πριν από τον δανεισμό του φοινικικού αλφαβήτου δεν υπήρχαν παλαιότερα συστήματα γραφής στον ελλαδικό χώρο. Η Γραμμική Β τι ήταν; Ύστερα, ποιοι «είχαμε» γραφή από την εποχή του Δισπηλιού; Δεν υπάρχει κανένα στοιχείo που να αποδεικνύει ότι οι κάτοικοι του προϊστορικού Δισπηλιού ήσαν Έλληνες και ότι η γραφή που χρησιμοποιούσαν συνδέεται με την ελληνική γλώσσα. Μια πινακίδα με άγνωστα, προϊστορικά σύμβολα δεν αποδεικνύει τίποτα…».

Τέλος, για τους αναγνώστες που επιθυμούν να πληροφορηθούν κάποιες λεπτομέρειες για το ιστορικό της ανακάλυψης του κρανίου των Πετραλώνων τους παραπέμπω στα δύο σχετικά κείμενα που υπάρχουν στα Παραρτήματα (ιθ΄ και κ΄). Το ένα προέρχεται από το σύγγραμμα του Καθηγητή Θ. Πίτσιου «Εξελικτική Ανθρωπολογία» και το άλλο από τον υιό Πουλιανό, «Πρόεδρο της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος» (Μα ήταν δυνατόν να είναι άλλος ο Πρόεδρος; Η παροιμία «σόϊ πάει το Βασίλειο» δεν προέκυψε από το πουθενά!) και πρωτοδημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Μανδραγόρας», τ. 10-11, Ιαν. 1996. Και εις άλλα με υγείαν… ΔΕΕ *Αναδημοσίευση από το blog http://ethnologic.blogspot.com/ και κατόπιν άδειας του συγγραφέως.