ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Η Μυστική οργάνωση που ιδρύθηκε το Η Μυστική οργάνωση που ιδρύθηκε το

1814 στην Οδησσό της Ουκρανίας και είχε 1814 στην Οδησσό της Ουκρανίας και είχε ως στόχο την προετοιμασία του ως στόχο την προετοιμασία του ΕΝΟΠΛΟΥ ΑΓΩΝΑ των ελλήνων εναντίον ΕΝΟΠΛΟΥ ΑΓΩΝΑ των ελλήνων εναντίον των Τούρκων.των Τούρκων.

Νικόλαος Σκουφάς Εμμανουήλ Ξάνθος

ΟΙ ΙΔΡΥΤΕΣ

Αθανάσιος ΤσακάλωφΠαναγιώτης

Αναγνωστόπουλος

Παλιά φωτογραφία του σπιτιού που ιδρύθηκε η Φιλική εταιρεία

Το σπίτι όπου συνεδρίαζαν οι Φιλικοί στην Οδησσό είναι τώρα μουσείο

ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ:ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ:

Απαιτούνταν σπουδαία οργάνωση γιατί οι Απαιτούνταν σπουδαία οργάνωση γιατί οι Έλληνες ήταν γεωγραφικά διάσπαρτοιΈλληνες ήταν γεωγραφικά διάσπαρτοι

Οι μνήμες από προηγούμενες αποτυχημένες Οι μνήμες από προηγούμενες αποτυχημένες επαναστάσεις ήταν νωπές κι ο φόβος έντονος.επαναστάσεις ήταν νωπές κι ο φόβος έντονος.

Έπρεπε να οργανώσουν Έλληνες από Έπρεπε να οργανώσουν Έλληνες από διαφορετικά οικονομικά και κοινωνικά στρώματα διαφορετικά οικονομικά και κοινωνικά στρώματα με διαφορετικές επιδιώξεις.με διαφορετικές επιδιώξεις.

Κινούνταν σε ένα εξαιρετικά εχθρικό περιβάλλον Κινούνταν σε ένα εξαιρετικά εχθρικό περιβάλλον της ευρωπαϊκής της ευρωπαϊκής Ιεράς ΣυμμαχίαςΙεράς Συμμαχίας και της και της Οθωμανικής Διοίκησης.Οθωμανικής Διοίκησης.

Απαιτούνταν γι’ αυτό Απαιτούνταν γι’ αυτό ΑΠΟΛΥΤΗ ΜΥΣΤΙΚΟΤΗΤΑ.ΑΠΟΛΥΤΗ ΜΥΣΤΙΚΟΤΗΤΑ.

ΤΗΝ ΕΥΝΟΟΥΣΑΝ:ΤΗΝ ΕΥΝΟΟΥΣΑΝ:

Τα σοβαρά Τα σοβαρά εσωτερικά προβλήματα της εσωτερικά προβλήματα της Οθωμανικής αυτοκρατορίαςΟθωμανικής αυτοκρατορίας

Η διάδοση των ιδεών της Η διάδοση των ιδεών της Γαλλικής Γαλλικής Επανάστασης και της Αρχής των Επανάστασης και της Αρχής των ΕθνοτήτωνΕθνοτήτων ανάμεσα στους Έλληνες ανάμεσα στους Έλληνες

Είχε πια ωριμάσει Είχε πια ωριμάσει το αίτηματο αίτημα της της ελευθερίας και ελευθερίας και της κρατικής ανεξαρτησίας της κρατικής ανεξαρτησίας των Ελλήνων.των Ελλήνων.

ΤΟ ΤΥΠΙΚΟ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣΤΟ ΤΥΠΙΚΟ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

Στα πλαίσια της απόλυτης μυστικότητας Στα πλαίσια της απόλυτης μυστικότητας υιοθέτησαν το τυπικό των Καρμπονάρων υιοθέτησαν το τυπικό των Καρμπονάρων και των Ελευθεροτεκτόνων.και των Ελευθεροτεκτόνων.

Υπήρχαν: Υπήρχαν: 1.1. Βαθμοί μύησηςΒαθμοί μύησης2.2. Περίοδος δοκιμασίαςΠερίοδος δοκιμασίας3.3. ΟρκωμοσίαΟρκωμοσία4.4. ΨευδώνυμαΨευδώνυμα5.5. Κρυπτογραφικό αλφάβητο επικοινωνίαςΚρυπτογραφικό αλφάβητο επικοινωνίας6.6. Τιμωρία θανάτου για τους παραβάτες.Τιμωρία θανάτου για τους παραβάτες.

Στην αρχή οι Φιλικοί απευθύνθηκαν σε πλούσιους εμπόρους, προσβλέποντας σε οικονομική ενίσχυση. Τα αποτελέσματα δεν ήταν σπουδαία.

Μετά το 1818 στράφηκαν σε ευρύτερα στρώματα Ελλήνων.

Άνθρωποι με διαφορετική κοινωνική προέλευση και οικονομικές δυνατότητες γίνονται μέλη της. Από τους πρώτους που έγιναν Φιλικοί ήταν οι κλέφτες. Στη συνέχεια μπήκαν στην Εταιρεία έμποροι, κληρικοί και άλλοι.

Γυναίκες δε γίνονταν δεκτές –μόνο κατ’ εξαίρεση.

Οι Φιλικοί άφηναν να εννοείται ότι πίσω από την Εταιρεία είναι μια μεγάλη δύναμη, η

ΑΟΡΑΤΟΣ ΑΡΧΗ που θέλει την απελευθέρωση των Ελλήνων. Πολλοί πίστεψαν ότι πρόκειται για τη Ρωσία, που ήταν ομόδοξη.

Ο Όρκος Ο Όρκος της της

Φιλικής Φιλικής ΕταιρείαςΕταιρείας. .

Η όλη δομή ήταν πυραμιδοειδής και στην κορυφή δέσποζε η «Αόρατος Αρχή».

Κανείς δε γνώριζε ούτε είχε δικαίωμα να ρωτήσει ποιοι την αποτελούσαν. Οι εντολές της εκτελούνταν ασυζητητί, ενώ τα

μέλη δεν είχαν δικαίωμα να λαμβάνουν αποφάσεις.

Η Εταιρεία ονομάζονταν «Ναός» και είχε τέσσερις βαθμίδες μύησης:

α) οι αδελφοποιητοί ή βλάμηδες,

β) οι συστημένοι,

γ) οι ιερείς και

δ) οι ποιμένες.

Οι Ιερείς ήταν επιφορτισμένοι με το έργο της μύησης στους δύο πρώτους βαθμούς. Όταν ο Ιερέας πλησίαζε κάποιον, σιγουρευόταν για τη φιλοπατρία του και τον κατηχούσε

πλάγια στους σκοπούς της εταιρείας, οπότε το τελευταίο στάδιο ήταν να ορκιστεί.

Τότε τον πήγαινε σε κάποιον κληρικό—κάτι καθόλου εύκολο αν ο ιερέας δεν ήταν ήδη μυημένος. Πήγαινε και έβρισκε τον ιερέα και του έλεγε ότι ήθελε να ορκίσει κάποιον για προσωπική τους υπόθεση,

προκειμένου να διαπιστώσει ότι λέει την αλήθεια. Ο κληρικός φορούσε το πετραχήλι και έπαιρνε το Ευαγγέλιο, οπότε ο κατηχητής έπαιρνε παράμερα τον υποψήφιο και του υπαγόρευε ψιθυριστά τον «μικρό όρκο», τον οποίο έπρεπε να τον επαναλαμβάνει ο κατηχούμενος

χαμηλόφωνα τρεις φορές.

«Ορκίζομαι εις το όνομα της αληθείας και της δικαιοσύνης, ενώπιον του Υπερτάτου Όντος, να φυλάξω, θυσιάζων και την ιδίαν μου ζωήν,

υποφέρων και τα πλέον σκληρά βάσανα το μυστήριον, το οποίον θα μου εξηγηθεί και ότι θα αποκριθώ την αλήθειαν εις ό,τι ερωτηθώ». Όταν γινόταν αυτό, τότε ο κατηχητής πλησίαζε τον υποψήφιο στον

ιερέα και τον ρωτούσε: «Είναι αληθινά, αδελφέ, αυτά που μου επανέλαβες τρεις φορές;»

«Είναι και θα είναι αληθινά και για την ασφάλειά τους ορκίζομαι στο Ευαγγέλιο», απαντούσε ο υποψήφιος. Την ίδια περίπου ερώτηση, έκανε και ο κληρικός και αφού έπαιρνε καταφατική απάντηση, τον όρκιζε στο Ευαγγέλιο, δίχως να γνωρίζει την ουσία της υπόθεσης.

Ο υποψήφιος έφερνε ένα μικρό Ο υποψήφιος έφερνε ένα μικρό κίτρινο κερί που του είχε κίτρινο κερί που του είχε

ζητηθεί από πριν και πήγαιναν ζητηθεί από πριν και πήγαιναν σ' ένα ασφαλές σπίτι. Εκεί ο σ' ένα ασφαλές σπίτι. Εκεί ο

μυητής έπαιρνε ένα εικόνισμα μυητής έπαιρνε ένα εικόνισμα και το έστηνε στο τραπέζι. και το έστηνε στο τραπέζι.

Μπροστά από το εικόνισμα Μπροστά από το εικόνισμα άναβαν το κερί. Μέσα στην άναβαν το κερί. Μέσα στην επιβλητική ατμόσφαιρα του επιβλητική ατμόσφαιρα του μισοσκόταδου ο μυητής τον μισοσκόταδου ο μυητής τον ρωτούσε με επισημότητα για ρωτούσε με επισημότητα για

τελευταία φορά:τελευταία φορά: ««Μήπως δεν στοχάζεσαι τον Μήπως δεν στοχάζεσαι τον

εαυτόν σου εις αρκετήν εαυτόν σου εις αρκετήν δύναμην; Έχεις ακόμη καιρό να δύναμην; Έχεις ακόμη καιρό να παραιτηθείς.. Από τον δεσμόν παραιτηθείς.. Από τον δεσμόν

όπου εμβαίνεις μόνον o όπου εμβαίνεις μόνον o θάνατος θα ημπορεί να σε θάνατος θα ημπορεί να σε λυτρώσει! Σε ολίγoν κάθε λυτρώσει! Σε ολίγoν κάθε μεταμέλειά σου θα είναι μεταμέλειά σου θα είναι

ασυγχώρητος!ασυγχώρητος!»» ««Το εστοχάστηκα και στέργωΤο εστοχάστηκα και στέργω», »,

έπρεπε να είναι η απάντηση έπρεπε να είναι η απάντηση που αναμενόταν από τον που αναμενόταν από τον

υποψήφιο και εάν την έδινε, υποψήφιο και εάν την έδινε, τότε συνεχιζόταν η μυητική τότε συνεχιζόταν η μυητική

διαδικασία.διαδικασία.

Ο όρκος, ελαιογραφία του Δ. Τσόκου (1849).

Η ΜΥΗΣΗ ΣΤΟ ΒΑΘΜΟ ΤΟΥ ΙΕΡΕΑ

Το εγκόλπιο του κατηχητή

(χειρόγραφο) 

εγκόλπιο: βιβλιαράκι με καθοδηγητικό,

χρηστικό περιεχόμενο

κατηχητής: αυτός που προσπαθούσε να πείσει κι άλλους

να μυηθούν στη Φιλική Εταιρεία

"Εφοδιαστικό"μέλους της Φιλικής Εταιρείας.

Το έγγραφο αυτό βεβαίωνε ότι ο κάτοχός του ήταν μέλος της

Εταιρίας.

Παρατηρούμε τα σύμβολα και τα αρχικά "ή ελευθερία ή

θάνατος"(κρυπτογραφικό μήνυμα)

Η σφραγίδα των Φιλικών.

Στις γραμμές της συσπειρώνονται κυρίως έμποροι και μικροαστοί, αλλά και Φαναριώτες και κοτζαμπάσηδες και

κληρικοί, πρόσωπα που θα διαδραματίσουν αγωνιστικό ρόλο (θετικό ή αρνητικό) στον αγώνα για την ανεξαρτησία, όπως οι οπλαρχηγοί Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Οδυσσέας Ανδρούτσος,

Αναγνωσταράς, ο αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος (Παπαφλέσσας), οι Φαναριώτες Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και

Νέγρης, οι μεγαλοκαραβοκύρηδες Κουντουριώτηδες, οι μεγαλοκoτζαμπάσηδες Ζαΐμης, Λόντος, Νοταράς, ο

μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός κ.ά.Η όλη διάρθρωση της Φιλικής Εταιρείας στηρίχθηκε στα

οργανωτικά πρότυπα των Καρμπονάρων και των Ελευθεροτεκτόνων.

Η ηγετική της ομάδα απεκαλείτο «η Αόρατος Αρχή» και περιβλήθηκε από την πρώτη στιγμή με τέτοια μυστική αίγλη,

ώστε να πιστεύεται ότι συμμετείχαν σε αυτήν πολλές σημαντικές προσωπικότητες, όχι μόνον Έλληνες μα και ξένοι,

όπως ο τσάρος Αλέξανδρος Α΄ της Ρωσίας. Στην πραγματικότητα, τον πρώτο καιρό ήταν μόνο οι τρεις ιδρυτές

της.

To 1818 η έδρα της Φιλικής μεταφέρθηκε από την Οδησσό στην Κωνσταντινούπολη, μετά το θάνατο του Σκουφά. Με αφορμή αυτό το γεγονός και με δεδομένη τη ραγδαία εξάπλωσή της, οι υπόλοιποι από τους ιδρυτές επιχείρησαν να βρουν μια μεγάλη προσωπικότητα να αναλάβει τα ηνία, θέλοντας να της προσδώσουν μεγαλύτερο κύρος και αίγλη. Στις αρχές του 1818 έγινε μια συνάντηση με τον Ιωάννη Καποδίστρια, τον τότε Υπουργό εξωτερικών της Ρωσίας Τελικά, μετά από αρκετές επαφές, τον Απρίλιο του 1820 ανέλαβε την αρχηγία της Φιλικής Εταιρείας ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, ο οποίος ανακηρύχθηκε ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ.

Ιωάννης

Καποδίστριας. Υπουργός

Εξωτερικών της Ρωσίας και

πρώτος Κυβερνήτης στο

πρώτο ανεξάρτητο ελληνικό καράτος.

Αλέξανδρος Υψηλάντης:

Από φαναριώτικη οικογένεια, ανώτερος

αξιωματικός του ρωσικού

στρατού.

Το Φεβρουάριο του 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης από τη Ρωσία πέρασε στη Μολδαβία και έφτασε στην πρωτεύουσα της, το Ιάσιο. Η Επανάσταση άρχισε.

Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΥΨΗΛΑΝΤΗ ΣΤΙΣ ΗΓΕΜΟΝΙΕΣ

Κυκλοφόρησε προκηρύξεις, στις οποίες άφηνε να διαφανεί ότι πίσω από την εξέγερση υπήρχε η Ρωσία.

Οι πρώτες δυσκολίες του Αγώνα δεν άργησαν να φανούν. Η ξένη υποστήριξη, που υποσχόταν σε προκήρυξη του ο

Υψηλάντης, δεν ερχόταν. Οι κάτοικοι των περιοχών αυτών δεν έδειξαν ενδιαφέρον, όπως ήλπιζαν οι Φιλικοί. Τότε ο Υψηλάντης με τους 2.000 άντρες που συγκέντρωσε προχώρησε νοτιότερα. Στην πορεία προς το Βουκουρέστι συγκρότησε τον Ιερό λόχο από Έλληνες σπουδαστές ευρωπαϊκών πανεπιστημίων, που

πρόθυμα έτρεξαν να πάρουν μέρος στον αγώνα. Τέλος με αρκετή καθυστέρηση έφτασε στο Βουκουρέστι, την πρωτεύουσα

της Βλαχίας.