ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΤΜΗΜΑ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ:

ΟΤΑ & ΒΙΩΣΙΜΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ:

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΡΟΪΔΩ ΜΗΤΟΥΛΑ

ΑΘΗΝΑ 2010

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ 4 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ 6 ABSTRACT 7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 8 1.ΑΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ 11 1.1 Ορισμοί- Έννοιες 11 1.2 Κατηγορίες Αστικών Στερεών Αποβλήτων 11 1.3 Σύνθεση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων 14 1.4 Φορείς Διαχείρισης 16 1.5 Βιώσιμη Διαχείριση των Απορριμμάτων 17 2.ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 20 2.1 Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων 20 2.1.1 Προσωρινή Αποθήκευση 22 2.1.2 Συλλογή και Μεταφορά 23 2.1.3 Μεταφόρτωση 23 2.2 Μέθοδοι Επεξεργασίας των Αστικών Στερεών Αποβλήτων 24 2.2.1 Ανακύκλωση (Ανάκτηση και Επαναχρησιμοποίηση) 24 2.2.2 Βιολογική Επεξεργασία 29 2.2.3 Θερμική Επεξεργασία (Καύση/Αποτέφρωση) 31 2.2.4 Εδαφική Διάθεση (Υγειονομική Ταφή) 33 3.ΘΕΣΜΙΚΟ – ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ Ε.Ε. ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 36 3.1 Θεσμικό – Νομικό Πλαίσιο Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων στην Ε.Ε 36 3.1.1 Έκτο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον 37 3.1.2 Στρατηγική της Ε.Ε. για τη Διαχείριση των Αποβλήτων 37 3.1.3 Ευρωπαϊκή Νομοθεσία για τη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων 38 3.2 Θεσμικό – Νομικό Πλαίσιο Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων στην Ελλάδα 40 3.2.1 Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων 40 3.2.2 Ελληνική Νομοθεσία για τη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων 42 3.2.3 Συγχρηματοδοτούμενα Αναπτυξιακά Προγράμματα 44 3.2.3.1 Γ΄ ΚΠΣ (2000 – 2006) 44 3.2.3.2 Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 2007-2013 45 4.Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ47 4.1 Γεωγραφικά- Μορφολογικά Στοιχεία 47 4.1.1 Γενικά Χαρακτηριστικά του Δήμου Νέας Σμύρνης 47 4.1.2 Ιστορικά Στοιχεία 47 4.1.3 Χωροταξικά – Διοικητικά Στοιχεία 48 4.1.4 Δημογραφικά Στοιχεία 48 4.2 Υφιστάμενη Κατάσταση Διαχείρισης των Απορριμμάτων στο Δήμο Νέας Σμύρνης 49 4.2.1 Διεύθυνση Περιβάλλοντος 49 4.2.2 Σύνθεση των Αποβλήτων του Δήμου 51 4.2.3 Στάδια Διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων 52 4.2.3.1 Προσωρινή Αποθήκευση 52 4.2.3.2 Συλλογή – Μεταφορά των Απορριμμάτων 52

3

4.2.4 Μέθοδοι Διαχείρισης των Απορριμμάτων 55 4.2.4.1 Εδαφική Διάθεση 55 4.2.4.2 Ανακύκλωση 56 4.2.5 Μελλοντικές Δράσεις του Δήμου 58 5.ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ 61 5.1 Μεθοδολογία Έρευνας 61 5.2 Περιγραφική Ανάλυση των Αποτελεσμάτων 62 5.2.1 Δημογραφικά Στοιχεία των Ερωτηθέντων 62 5.2.2 Ερωτήσεις Σχετικά με τη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων 64 5.3 Έλεγχοι Υποθέσεων / Συσχετίσεων των Μεταβλητών 73 5.3.1 Θεωρητική Προσέγγιση 73 5.3.2 Συσχετίσεις Μεταβλητών 74 5.3.3 Ασυσχέτιστες Μεταβλητές 78 6.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 80 6.1 Γενικά Συμπεράσματα 80 6.2 Ειδικά Συμπεράσματα της Έρευνας 81 6.3 Προτάσεις 84 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 87 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 93 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I-ΠΙΝΑΚΕΣ 94 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II- ΕΙΚΟΝΕΣ 99 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III-ΧΑΡΤΕΣ 103 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV-ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 104 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V-ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 109 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VI-ΠΙΝΑΚΕΣ ΔΙΠΛΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ 115 ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗΣ 118

4

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΑΕ Ανώνυμη Εταιρία ΑΕΠ Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ΑΗΗΕ Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού ΑΣΑ Αστικά Στερεά Απόβλητα Α/Φ Απορριμματοφόρο ΔΕΚ Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ΔΕΥΑ Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης ΔσΠ Διαλογή στην Πηγή ΕΔΟΕ Εναλλακτική Διαχείριση Οχημάτων Ελλάδας ΕΕ Ευρωπαϊκή Ένωση ΕΕΑΑ Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης ΕΕΔΣΑ Ελληνική Εταιρεία Διαχείρισης Στερών Αποβλήτων ΕΚΑ Ευρωπαϊκός Κατάλογος Αποβλήτων ΕΠ Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΕΠΠΕΡ Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον ΕΠΠΕΡΑΑ Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη ΕΟΕΔΣΑΠ Εθνικός Οργανισμός Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων ΕΣΔΚΝΑ Ενιαίος Σύνδεσμος Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Αττικής ΕΣΔΕΑ Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων ΕΣΔΣΑ Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων ΕΣΠΑ Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς ΕΤΠΑ Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης ΚΔΑΥ Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών ΚΠΣ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης ΚΥΑ Κοινή Υπουργική Απόφαση ΜΒΕ Μηχανική Βιολογική Επεξεργασία ΟΤΑ Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης ΟΗΕ Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών ΠΕΠ Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΠΕΣΔΑ Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων ΠΔΠ Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον ΣΑ Στερεά Απόβλητα ΣΑΑ Στρατηγική για την Αειφόρο Ανάπτυξη ΣΣΕΔ Σύστημα Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης ΣΔΑΣΑ Σύστημα Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων ΣΜΑ Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων ΤΕΔΚ Τοπική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων ΥΠΕΚΑ Υπουργείο Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής ΥΠΕΧΩΔΕ Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων ΦοΔΣΑ Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων ΧΑΔΑ Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων ΧΥΤΑ Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων ΧΥΤΥ Χώρος Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων

5

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Θεωρώ υποχρέωση μου, να ευχαριστήσω όλους όσους συνέβαλλαν στην ολοκλήρωση της

παρούσας εργασίας, ιδιαίτερα την επιβλέπουσα καθηγήτριά μου κ. Ρόιδω Μητούλα, για την

πολύτιμη βοήθειά της. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κ. Πολυχρόνη Πολυχρονίδη,

καθώς και όλους τους υπαλλήλους του Δήμου Νέας Σμύρνης, για την παροχή των

απαραίτητων για την ολοκλήρωση της εργασίας, στοιχείων.

6

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων, αποτελεί ένα σύνθετο περιβαλλοντικό

πρόβλημα με κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, η επίλυση του οποίου απαιτεί

συντονισμένες προσπάθειες σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο. Τα τελευταία χρόνια, η

συνεχώς αυξανόμενη ποσότητά τους με ρυθμούς ανάλογους της οικονομικής ανάπτυξης, οι

περιβαλλοντικές επιπτώσεις της επεξεργασίας των αποβλήτων και η ανάγκη για ένα

ανθρωποκεντρικό μοντέλο ανάπτυξης, κατέστησαν επιτακτική την ανάγκη για

ολοκληρωμένη διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων στα πλαίσια της αειφόρου

ανάπτυξης. Με την παρούσα εργασία διερευνάται το θέμα της βιώσιμης διαχείρισης των

αστικών στερεών αποβλήτων, εστιάζοντας στους ΟΤΑ και ειδικότερα στο Δήμο Νέας

Σμύρνης. Πρόσθετες επιδιώξεις αποτελούν η παρουσίαση και η αξιολόγηση των μεθόδων

επεξεργασίας των στερεών αποβλήτων, της νομοθεσίας και της υφιστάμενης κατάστασης

στην Ε.Ε. και στην Ελλάδα. Η εργασία ολοκληρώνεται με τη διεξαγωγή συμπερασμάτων και

τη διατύπωση προτάσεων, η υλοποίηση των οποίων αναμένεται να συμβάλει στην επίτευξη

της βιώσιμης διαχείρισης των απορριμμάτων στο Δήμο Νέας Σμύρνης, αλλά και στο σύνολο

των ΟΤΑ, που είναι τελικά το ζητούμενο.

7

ABSTRACT

The management of municipal solid waste constitutes α complicated environmental problem

with social and economic impact which can only be resolved through concerted efforts at

national and international level. Over the last years the increasing production of municipal

solid waste at rates comparable to economic growth, the environmental impacts of waste

treatment and the need for a human centered development model, have made the need of

integrated management of municipal solid waste in the frames of sustainable development,

imperative. With the present study the sustainable management of municipal solid waste is

investigated, focusing on Local Government and specifically on the Municipality of Nea

Smirni. Additional objectives are the presentation and evaluation of the solid waste

management methods, the legislation and the current situation in the European Union and in

Greece. The study is accomplished by carrying out conclusions and formulating proposals,

whose implementation is expected to contribute to objective of sustainable waste management

in the Municipality of Nea Smirni but also in all Local Government which is ultimately what

matters.

8

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η διαχείριση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων(ΑΣΑ), αποτελεί παγκοσμίως ένα από τα πιο

σημαντικά, σύνθετα και ταυτόχρονα επίκαιρα περιβαλλοντικά προβλήματα. Τα τελευταία

χρόνια, η παραγόμενη ποσότητα των ΑΣΑ αυξάνεται με γοργούς και ανησυχητικούς

ρυθμούς, ως αποτέλεσμα συγκεκριμένων μεταβολών, οι οποίες βέβαια συντελέσθηκαν και

στην Ελλάδα.

H έντονη οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη, η αύξηση του βιοτικού επιπέδου και του

μαζικού τουρισμού, η αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων και της σύνθεσης των υλικών,

καθώς και η εντεινόμενη μαζική αστικοποίηση, υπήρξαν καθοριστικοί παράγοντες για τη

μεγέθυνση του προβλήματος.

Τα ΑΣΑ αποτελούν σημαντική απειλή της δημόσιας υγείας και βασική πηγή ρύπανσης και

υποβάθμισης του περιβάλλοντος, ενώ συχνά η παραγωγή τους οδηγεί σε υπέρμετρη σπατάλη

των πόρων. Η διαπίστωση αυτή, σε συνδυασμό με τις σύγχρονες αντιλήψεις για τη βιώσιμη

ανάπτυξη, καθιστούν αναγκαίο το σχεδιασμό και την εφαρμογή ολοκληρωμένων

συστημάτων διαχείρισης των ΑΣΑ, με πρωταρχικό στόχο τη μείωση της παραγωγής τους. Η

αναγκαιότητα αυτή αποτυπώνεται στην υφιστάμενη πολιτική και νομοθεσία, που υιοθετείται

τόσο από την Ε.Ε. όσο και από τα κράτη μέλη.

Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος σε νομοθετικό επίπεδο

σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων, η οποία όμως δεν συνοδεύτηκε και από την

ανάλογη εφαρμογή. Η ανεξέλεγκτη διάθεση των ΑΣΑ έχει μεν μειωθεί, ωστόσο η

συνεχιζόμενη λειτουργία 316 Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (Χ.Α.Δ.Α.)

αποδεικνύει πως το πρόβλημα παραμένει.

Η βιώσιμη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, καθίσταται σήμερα επιτακτική όσο ποτέ

άλλοτε και αποτελεί κυρίαρχο στόχο κάθε κοινωνίας. Η συμβολή των Ο.Τ.Α., οι οποίοι βάσει

της κείμενης νομοθεσίας αποτελούν τους αρμόδιους φορείς διαχείρισης των ΑΣΑ, κρίνεται

απαραίτητη για την ευόδωση αυτού του στόχου. Η τοπική αυτοδιοίκηση, μεταξύ άλλων

οφείλει να εφαρμόσει βιώσιμες μεθόδους διαχείρισης των απορριμμάτων και να αξιοποιήσει

το πλεονέκτημα της εγγύτητας στους πολίτες, με στόχο την περαιτέρω περιβαλλοντική

ευαισθητοποίησή τους. Διότι η βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων, δεν αποτελεί μόνο

ζήτημα της πολιτείας, αλλά πρωτίστως αποτελεί ένα ζήτημα που μας αφορά όλους. Σε κάθε

περίπτωση, η συνεργασία και η ενεργός συμμετοχή των πολιτών, αποτελούν βασικές

9

προϋποθέσεις για την επίτευξη της βιώσιμης διαχείρισης των απορριμμάτων και της

προστασίας του περιβάλλοντος εν γένει.

Σκοπός – Στόχος της εργασίας

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η όσο το δυνατόν πληρέστερη καταγραφή και ανάλυση

των συστημάτων διαχείρισης των ΑΣΑ, που εφαρμόζονται σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό, καθώς

και σε εθνικό επίπεδο, μέσω των Ο.Τ.Α. Ειδικότερα, στόχος της εργασίας, είναι η

αποτύπωση της διαχείρισης των απορριμμάτων από το δήμο Νέας Σμύρνης, ο οποίος

αποτελεί και τη μελέτη περίπτωσης της εργασίας.

Μέσα-Μεθοδολογία

Η εργασία αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος αφορά τη θεωρητική προσέγγιση του

θέματος, η συγγραφή του οποίου πραγματοποιήθηκε έπειτα από τη συλλογή πληροφοριών

και στοιχείων από σχετικά βιβλία, μελέτες, άρθρα και δικτυακούς τόπους. Επιπλέον, για τη

θεωρητική περιγραφή του δήμου, χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία τα οποία προέκυψαν έπειτα

από προσωπική συνέντευξη με τον κύριο Πολυχρονίδη Πολυχρόνη, υπάλληλο του τμήματος

καθαριότητας του δήμου. Το δεύτερο μέρος της εργασίας, περιλαμβάνει την έρευνα πεδίου

και τη στατιστική ανάλυση 150 ερωτηματολογίων που διανεμήθησαν και συμπληρώθηκαν

από κατοίκους του δήμου. Η στατιστική ανάλυση πραγματοποιήθηκε με τη χρήση του

προγράμματος SPSS. Το ερωτηματολόγιο της έρευνας, περιλαμβάνει 21 ερωτήσεις κλειστού

τύπου και αποτελείται από δύο ενότητες. Η πρώτη περιλαμβάνει δημογραφικές ερωτήσεις,

ενώ η δεύτερη περιέχει ερωτήσεις για τη διερεύνηση των γνώσεων και των απόψεων των

ερωτηθέντων σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων από το δήμο Νέας Σμύρνης.

Yποθέσεις εργασίας

Οι υποθέσεις εργασίας της έρευνας προέκυψαν τόσο από τη θεωρητική ανάλυση, όσο και από

τη βιβλιογραφική επισκόπηση, που διεξήχθη στα πλαίσια της εργασίας. Ειδικότερα, με βάση

την πρώτη υπόθεση εργασίας, το θεσμικό - νομικό πλαίσιο διαχείρισης των ΑΣΑ, είναι εν

πολλοίς επαρκές, παρέχοντας τη βάση για την εφαρμογή ολοκληρωμένων συστημάτων

διαχείρισης των ΑΣΑ. Βάσει της δεύτερης υπόθεσης εργασίας, οι ΟΤΑ αποτελούν τους

κατεξοχήν αρμόδιους φορείς διαχείρισης των ΑΣΑ, ασκώντας σε ορισμένες περιπτώσεις

πλημμελώς τις αρμοδιότητες τους. Τέλος, βάσει της τρίτης υπόθεσης εργασίας, η ενεργός

συμμετοχή των πολιτών και οι συνεργασία τους με τους Ο.Τ.Α., είναι καθοριστικός

παράγοντας για τη βιώσιμη διαχείριση των ΑΣΑ. Σύμφωνα με τις ανωτέρω υποθέσεις

10

εργασίας, οι βασικές παράμετροι που διερευνώνται στην παρούσα εργασία είναι τα

συστήματα διαχείρισης των ΑΣΑ, ο βαθμός εφαρμογής τους από τους Ο.Τ.Α. στα πλαίσια

της βιώσιμης διαχείρισης, καθώς και η ανάπτυξη δράσεων από μέρους των ΟΤΑ για την

ενεργοποίηση των πολιτών. Οι παράμετροι αυτοί, διερευνώνται μέσω συγκεκριμένης μελέτης

περίπτωσης, η οποία αφορά το δήμο Νέας Σμύρνης.

Διάρθρωση εργασίας

Η εργασία διαρθρώνεται σε έξι κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο, προσδιορίζονται ορισμένες

βασικές έννοιες. Ειδικότερα, προσδιορίζεται η έννοια των ΑΣΑ, με ταυτόχρονη αποτύπωση

των κατηγοριών, της σύνθεσής τους, καθώς και των αρμόδιων φορέων διαχείρισής τους στην

Ελλάδα, με έμφαση στους Ο.Τ.Α. Επιπλέον, προσδιορίζεται η έννοια της βιώσιμης

διαχείρισης των απορριμμάτων, αναλύοντας τους επιδιωκόμενους στόχους της καθώς και τις

αρχές από τις οποίες διέπεται. Το δεύτερο κεφάλαιο, αφορά τα συστήματα διαχείρισης των

αστικών στερεών αποβλήτων. Περιγράφονται τα βασικά στάδια κάθε ολοκληρωμένου

συστήματος διαχείρισης απορριμμάτων, καθώς και τα βασικά χαρακτηριστικά των μεθόδων

επεξεργασίας αυτών, συμπεριλαμβανομένων των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων τους.

Στο τρίτο κεφάλαιο, περιγράφεται το θεσμικό και νομικό πλαίσιο διαχείρισης των αστικών

στερεών αποβλήτων, σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Αναλύονται οι υφιστάμενες πολιτικές

διαχείρισης, τα σχετικά προγράμματα που εφαρμόζονται, καθώς και το σύνολο των βασικών

νομοθετικών κανόνων.Το τέταρτο κεφάλαιο, αφορά τη διαχείριση των απορριμμάτων στο

δήμο Νέας Σμύρνης. Αρχικά περιγράφονται τα βασικά χαρακτηριστικά που συνθέτουν τη

φυσιογνωμία του δήμου. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα στάδια διαχείρισης των

απορριμμάτων, με ιδιαίτερη αναφορά στο ΧΥΤΑ Φυλής όπου καταλήγουν τα απορρίμματα

του δήμου, καθώς και στο πρόγραμμα ανακύκλωσης που εφαρμόζεται. Τέλος,

παρουσιάζονται οι αναμενόμενες μελλοντικές δράσεις του δήμου.Στο πέμπτο κεφάλαιο,

παρουσιάζονται τα αποτελέσματα που προέκυψαν από την επεξεργασία των 150

ερωτηματολογίων που διανεμήθησαν στους κατοίκους του δήμου Νέας Σμύρνης,

προκειμένου να διερευνηθούν οι απόψεις τους σχετικά με το ζήτημα της διαχείρισης των

στερεών αποβλήτων. Τέλος, η εργασία ολοκληρώνεται με το έκτο κεφάλαιο, όπου

ανακεφαλαιώνονται τα συμπεράσματα που προέκυψαν, αφενός από τη θεωρητική

προσέγγιση του θέματος και αφετέρου από την ειδικότερη έρευνα για το δήμο Νέας Σμύρνης.

Στη συνέχεια, παρατίθενται ορισμένες προτάσεις για τη βελτίωση της διαχείρισης των

αστικών στερεών αποβλήτων, προκειμένου αυτή να καταστεί βιώσιμη που είναι και το

ζητούμενο.

11

1. ΑΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Προκειμένου να διερευνηθεί το ζήτημα της βιώσιμης διαχείρισης των Αστικών Στερεών

Αποβλήτων, κρίνεται σκόπιμος ο εννοιολογικός προσδιορισμός ορισμένων όρων.

1.1 Ορισμοί - Έννοιες

Με τον όρο Στερεά Απόβλητα (ΣΑ), προσδιορίζονται «τα στερεά ή ημιστερεά υλικά, τα

οποία κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, δεν έχουν αρκετή αξία ή χρησιμότητα για τον

κάτοχό τους ώστε αυτός να συνεχίσει να υφίσταται τη δαπάνη, τη μέριμνα ή το βάρος της

διατήρησής τους» (Παναγιωτακόπουλος, 2002 σελ. 3).

Τα απόβλητα δεν είναι δυνατό να εξαφανισθούν, ωστόσο μπορούν να μετατρέπονται μέσω

φυσικών ή τεχνικών μεθόδων, σε κάποια άλλη, στερεά, αέρια ή υγρή τελική μορφή, η οποία

θα πρέπει να είναι τέτοια, ώστε να μην προκαλείται ρύπανση στο περιβάλλον (Τερζής, 2009

σελ.16).

Μια μεγάλη κατηγορία των ΣΑ είναι τα Αστικά Στερεά Απόβλητα (ΑΣΑ), στα οποία και

επικεντρώνεται η παρούσα εργασία. Ως ΑΣΑ ορίζονται «τα στερεά απόβλητα που

παράγονται από τις δραστηριότητες των νοικοκυριών (οικιακά στερεά απόβλητα), των

εμπορικών δραστηριοτήτων (εμπορικά στερεά απόβλητα), των καθαρισμών οδών και άλλων

κοινόχρηστων χώρων, καθώς και άλλα στερεά απόβλητα (από ιδρύματα, επιχειρήσεις, κλπ)

τα οποία μπορεί από τη φύση τους ή τη σύνθεσή τους να εξομοιωθούν με τα οικιακά στερεά

απόβλητα. Τα ΑΣΑ, αναφέρονται και ως δημοτικά στερεά απόβλητα» (Παναγιωτακόπουλος,

2002 σελ.4).

1.2 Κατηγορίες Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Τα απόβλητα, μπορούν να κατηγοριοποιούνται βάσει διαφόρων κριτηρίων όπως είναι: η

προέλευσή τους, η φύση τους, η χημική τους σύνθεση, οι επικίνδυνες ιδιότητες τους ή η

προτεινόμενη μέθοδος απόρριψής τους. Σε κάθε περίπτωση, η ονοματολογία των αποβλήτων

θα πρέπει να είναι περιεκτική, εύκολη στη χρήση και συμβατή με την νομοθεσία.

(Καρβούνης, Γεωργακέλλος, 2003). Στον παρακάτω Πίνακα 1, παρουσιάζονται τα ΑΣΑ με

βάση την πηγή προέλευσης και τον τύπο τους.

12

Πίνακας 1 : Αστικά Στερεά Απόβλητα

Χαρακτηρισμός Πηγής

Αποβλήτων

Τυπικές Δραστηριότητες ή

Εγκαταστάσεις όπου

Παράγονται

Τύποι και Συστατικά

Αποβλήτων

Οικιακά Απόβλητα Κατοικίες, Πολυκατοικίες Τροφικά Υπολείμματα,

Ζυμώσιμα, Χαρτιά,

Χαρτόνια, Πλαστικά,

Υφάσματα, Δέρματα, Ξύλα,

Απόβλητα Κήπων, Γυαλιά,

Μέταλλα, Τέφρα, Ογκώδη

Αντικείμενα,

Επικίνδυνα/τοξικά οικιακά

απόβλητα, Ηλεκτρικά

είδη/συσκευές, κτλ

Εμπορικά Απόβλητα Καταστήματα, Εστιατόρια,

Γραφεία, Ξενοδοχεία,

Μικρές Βιοτεχνίες,

Τυπογραφεία, Συνεργεία,

Ελαφρά Βιομηχανία, κτλ

Χαρτιά, Χαρτόνια,

Πλαστικά, Ξύλα, Τροφικά

υπολείμματα, Γυαλιά,

Μέταλλα, Ειδικά Απόβλητα

(ηλεκτρικές συσκευές, άλλες

συσκευές, επικίνδυνα/τοξικά

απόβλητα, κτλ)

Απόβλητα Ιδρυμάτων Σχολεία, Νοσοκομεία,

Διοικητήρια,κτλ (δεν

περιλαμβάνονται τα

μολυσματικά απόβλητα)

Χαρτιά, Χαρτόνια,

Πλαστικά, Ξύλα, Τροφικά

υπολείμματα, Γυαλιά,

Μέταλλα, Ειδικά Απόβλητα

(ηλεκτρικές συσκευές, άλλες

συσκευές, επικίνδυνα/τοξικά

απόβλητα, κτλ)

Απόβλητα Κατασκευών και

Κατεδαφίσεων

Νέες κατασκευές κτιρίων,

δρόμων, κτλ. Κατεδαφίσεις

Ξύλα, Σκυρόδεμα, Τούβλα,

Καλώδια, Μέταλλα, Χώμα,

Πέτρες, κτλ

Απόβλητα Καθαρισμού Καθαρισμός Οδών, Πάρκων, Σκουπίδια, Ξύλα, Κλαδιά,κτλ

13

Κοινόχρηστων Χώρων Παραλίων,Χώρων Αναψυχής

Απόβλητα Εγκαταστάσεων

Επεξεργασίας Αποβλήτων

Καύση Αποβλήτων,

Βιολογικοί Καθαρισμοί,

Σηπτικές Δεξαμενές, κτλ

Τέφρα, Ιλύς (λυματολάσπη)

Πηγή: Παναγιωτακόπουλος, 2002 σελ.6

Για την ταξινόμηση των αποβλήτων, τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ)

καταρτίζουν εθνικούς καταλόγους σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Αποβλήτων

(ΕΚΑ), ο οποίος θεσπίστηκε με την Απόφαση 1994/3/ΕΚ. Ο ΕΚΑ είναι ένας μη εξαντλητικός

κατάλογος, ο οποίος αναθεωρείται σε τακτά χρονικά διαστήματα και παρέχει μ ία κοινή

ορολογία για όλη την ΕΕ με στόχο την αποτελεσματικότερη διαχείριση των αποβλήτων. Τα

επικίνδυνα απόβλητα σημειώνονται με αστερίσκο (Τερζής, 2009 σελ.21). Στον εν λόγω

κατάλογο τα δημοτικά απόβλητα ταξινομούνται με τον κωδικό 20 (Πίνακας 2-Παράρτημα Ι).

Σε ορισμένα ΑΣΑ περιέχονται ουσίες που τα καθιστούν επικίνδυνα και απαιτούν ιδιαίτερη

διαχείριση. Τα επικίνδυνα απόβλητα, θα πρέπει να συλλέγονται ξεχωριστά και να υπόκεινται

σε ξεχωριστή επεξεργασία. Ωστόσο αρκετά συχνά, είτε λόγω της έλλειψη περιβαλλοντικής

συνείδησης είτε λόγω της ελλιπούς ενημέρωσης των πολιτών, τα απόβλητα αυτά οδηγούνται

προς εδαφική διάθεση μαζί με το ρεύμα των αστικών αποβλήτων, δημιουργώντας σοβαρούς

κινδύνους για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον. Στον Πίνακα 3 παρουσιάζονται ορισμένες

επικίνδυνες ουσίες που συχνά περιέχονται στα ΑΣΑ και καταλήγουν στους χώρους διάθεσης

( http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=95 τελευταία επίσκεψη: 9/5/2010).

Πίνακας 3: Επικίνδυνες ουσίες που απορρίπτονται στα δημοτικά απόβλητα

ΕΙΔΟΣ ΠΡΟΙΟΝ

Υδράργυρος

Μπαταρίες, Ηλεκτρικός εξοπλισμός

Θερμόμετρα, Λαμπτήρες φθορίου,

Μόλυβδος Λαμπτήρες, Γυαλί, Χρώματα, Κράματα

Κάδμιο Επαναφορτιζόμενες μπαταρίες

Χρώμιο Δέρματα

Βρώμιο

Πυρανθεκτικά υλικά, Πλαστικά, Υφάσματα

Ηλεκτρικός εξοπλισμός

Πηγή: http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=95 τελευταία επίσκεψη: 9/5/2010

14

1.3 Σύνθεση των Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Τα ΑΣΑ παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις τόσο ως προς την ποιοτική όσο και την ποσοτική

σύνθεσή τους. Οι βασικοί παράγοντες που επιδρούν σε αυτό είναι τα γεωγραφικά και

δημογραφικά χαρακτηριστικά κάθε περιοχής, τα μακροοικονομικά στοιχεία (ΑΕΠ,

κατανάλωση κλπ), η τεχνολογία ,η εποχή, τα καταναλωτικά πρότυπα και το βιοτικό επίπεδο

(Tchobanoglous et al, 1993 και Παναγιωτακόπουλος, 2002). H μέση ποιοτική σύσταση των

αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα σύμφωνα με τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Στερεών

Αποβλήτων (ΕΣΔΣΑ) του 2003, παρουσιάζεται στο Διάγραμμα 1, ενώ η μέση σύσταση των

αστικών αποβλήτων διεθνώς, απεικονίζεται στον Πίνακα 4.

Διάγραμμα 1: Μέση ποιοτική σύνθεση των αστικών αποβλήτων

Πηγή: ΥΠΕΧΩΔΕ (http://www.minenv.gr/anakyklosi/general/general.html

τελευταία επίσκεψη: 2/5/2010)

Πίνακας 4: Μέση σύσταση των αστικών αποβλήτων στο διεθνή χώρο

Πηγή: ΕΕΔΣΑ (www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=95 τελευταία επίσκεψη: 2/5/2010)

15

Όσον αφορά την παραγωγή των ΣΑ, στην ΕΕ η ετήσια παραγωγή ανέρχεται σε 1,3 δις

τόνους, εκ των οποίων το 20% είναι οικιακά.(Μαυρόπουλος, 2008). Στην Ελλάδα, σύμφωνα

με τον ΕΣΔΣΑ του 2003, παράγονται ετησίως περίπου 4,6 εκατομμύρια τόνοι αστικών

αποβλήτων. Το 39% της ετήσιας ποσότητας, παράγεται στην περιφέρεια Αττικής, ενώ το

16% παράγεται στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Το 2001 η μέση παραγωγή ανήλθε

σε 1,14 Kg/κάτοικο/ημέρα, έναντι του 1997, η οποία ανερχόταν σε 0,97 kg/κάτοικο/ημέρα. Η

παραγωγή των αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα παρουσιάζεται στο Διάγραμμα 2. Τα

τελευταία χρόνια, η ποσότητα αυτή αυξάνεται συνεχώς και εκτιμάται ότι σήμερα, μόνο στην

Αττική η παραγόμενη ποσότητα των αστικών αποβλήτων ξεπερνά τους 6.000 τόνους/ημέρα

(http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=95 τελευταία επίσκεψη: 9/5/2010).

Διάγραμμα 2: Παραγωγή αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα

Πηγή: ΕΕΔΣΑ (http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=95 τελευταία

επίσκεψη: 9/5/2010)

Η γνώση της ποσοτικής και ποιοτικής σύνθεσης των ΑΣΑ, αποτελεί βασική προϋπόθεση για

τη βιώσιμη διαχείριση τους, γι’ αυτό και η νομοθεσία επιβάλλει την τήρηση σχετικών

αρχείων. Ωστόσο, σε αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, η τήρηση των εν

λόγω αρχείων είναι πλημμελής, με αποτέλεσμα την αδυναμία ορθολογικών σχεδιασμών

διαχείρισης των ΑΣΑ βάσει αξιόπιστων προβλέψεων ( Λάλας και συν. 2007, σελ. 178).

16

1.4 Φορείς Διαχείρισης

Στην Ελλάδα, η αρμοδιότητα χάραξης της γενικής περιβαλλοντικής πολιτικής, ανήκει στο

ΥΠΕΚΑ (πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ). Ωστόσο, ορισμένες περιβαλλοντικές αρμοδιότητες μπορεί να

μεταβιβάζονται και στις Περιφέρειες, οι οποίες με τη σειρά τους μπορούν να τις

μεταβιβάζουν στους δήμους, ενώ αντίστοιχες αρμοδιότητες μπορούν να μεταβιβάζονται με

Υ.Α. και στους Νομάρχες. Είναι έτσι εμφανής η τάση άσκησης της περιβαλλοντικής

πολιτικής σε περιφερειακό αλλά κυρίως σε τοπικό επίπεδο μέσω των ΟΤΑ ( Τερζής, 2009

σελ.29), στους οποίους και επικεντρώνεται η παρούσα εργασία.

Όσον αφορά την τοπική αυτοδιοίκηση, η ευθύνη διαχείρισης των ΣΑ ανήκει είτε στους ΟΤΑ

μεμονωμένα, είτε με τη μορφή Φορέων Διαχείρισης ΣΑ (ΦοΔΣΑ). Συγκεκριμένα, βάσει της

κείμενης νομοθεσίας οι ΟΤΑ είναι αρμόδιοι για τα εξής (Τερζής, 2009 σελ.34) :

• Εκπόνηση διαχειριστικών σχεδίων

• Υλοποίηση έργων διαχείρισης ΣΑ

• Λειτουργία εγκαταστάσεων

• Υλοποίηση έργων αποκατάστασης ΧΑΔΑ και μεταφροντίδας ΧΥΤΑ

• Διαμόρφωση- τήρηση οργανογράμματος

• Εφαρμογή τιμολογιακής πολιτικής

Οι ΦοΔΣΑ, είναι οι αρμόδιοι φορείς των ΟΤΑ α΄ βαθμού για την υλοποίηση των στόχων που

θέτουν οι Περιφερειακοί Σχεδιασμοί Διαχείρισης ΣΑ, οι οποίοι αναλύονται εκτενέστερα στο

κεφάλαιο 4. Οι ΦοΔΣΑ, δύναται να είναι Σύνδεσμοι ΟΤΑ ή Α.Ε. των ΟΤΑ και σύμφωνα με

τις διατάξεις του άρθρου 7 της ΚΥΑ 50910/2727/2003 είναι υπόχρεοι για την προσωρινή

αποθήκευση, τη μεταφόρτωση, την αξιοποίηση και τη διάθεση των ΣΑ. Επίσης, μπορούν να

μη δέχονται απόβλητα, με εξαίρεση τα αστικά, για τα οποία λόγω της σύνθεσης ή του είδους

τους δεν είναι εφικτή η διαχείρισή τους και αυτή πραγματοποιείται με δαπάνες και ευθύνη

του κυρίου, νομέα ή κατόχου του χώρου προέλευσης των αποβλήτων.

Ωστόσο οι υφιστάμενοι ΦοΔΣΑ, με μικρές εξαιρέσεις, είναι δύσκολο να ανταποκριθούν στα

νέα δεδομένα. Σήμερα, σε αρκετές περιφέρειες έχουν συσταθεί ΦοΔΣΑ είτε έπειτα από

διαβούλευση των ΟΤΑ είτε υποχρεωτικά με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας

βάσει της σχετικής νομοθεσίας (Τερζής, 2009 σελ.35). Επίσης, έχει συγκροτηθεί ένα άτυπο

δίκτυο των ΦοΔΣΑ, στο οποίο συμμετέχουν 35 φορείς, οι οποίοι αντιστοιχούν σε 472

Δήμους, Κοινότητες, Τ.Ε.Δ.Κ. και Δ.Ε.Υ.Α. Το δίκτυο εδρεύει στη Θήβα και αναμένεται η

επισημοποίηση της νομικής και διοικητικής του μορφής, σε συμμόρφωση με όσα

17

προβλέπονται στο Ν. 3688/2008 για τη δημιουργία Ένωσης των ΦοΔΣΑ

(http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=38 τελευταία επίσκεψη:9/5/2010).

Είναι επομένως εμφανής η ανάγκη συγκρότησης αξιόπιστων ΦοΔΣΑ και ταυτόχρονα ικανών

να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες.

Οι ΦοΔΣΑ και οι ΟΤΑ στο σύνολό τους, κατέχουν σημαντική θέση στο ζήτημα της

διαχείρισης των ΣΑ και απαιτείται να διασφαλίζουν την ορθή ανάπτυξη και τη βιωσιμότητά

του (http://www.ekke.gr/estia/Cooper/Pandoiko_Trix/Eis_Barelidi.htm τελευταία επίσκεψη:

9/5/2010).

1.5 Βιώσιμη Διαχείριση των Απορριμμάτων

Μέχρι τη δεκαετία του ’70,η διαχείριση των ΣΑ εξαντλούνταν στην ανεύρεση χώρων για την

ανεξέλεγκτη διάθεσή τους. Σταδιακά όμως, με την εμφάνιση μιας σειράς περιβαλλοντικών

προβλημάτων, άρχισε να εκδηλώνεται μια παγκόσμια ανησυχία γύρω από το ζήτημα της

διαχείρισης των αποβλήτων και του περιβάλλοντος εν γένει. Άρχισε να αποτελεί κοινή

πεποίθηση, πως τα ΣΑ όχι μόνο αποτελούν σημαντική πηγή ρύπανσης και υποβάθμισης του

περιβάλλοντος, αλλά ταυτόχρονα οδηγούν και σε αδικαιολόγητη σπατάλη των πόρων. Αυτή

η γενικότερη περιβαλλοντική ανησυχία, αποτυπώθηκε στο νέο μοντέλο ανάπτυξης, αυτό της

βιώσιμης ή αειφόρου ανάπτυξης.

Η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης, ορίστηκε το 1987 στα πλαίσια των εργασιών της

Παγκόσμιας Επιτροπής για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη του ΟΗΕ. Η αρχή της βιώσιμης

ανάπτυξης, αποτυπώθηκε στο κείμενο «Το κοινό μας μέλλον», γνωστό και ως Έκθεση

Brundtland, καθώς συντάχθηκε υπό την προεδρία της τότε πρωθυπουργού της Νορβηγίας κ.

Gro Harlem Brundtland. Σύμφωνα με την εν λόγω Έκθεση, βιώσιμη ανάπτυξη είναι «η

ανάπτυξη η οποία ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την

ικανότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες»(Μητούλα και

συν., 2008). Η Έκθεση Brundtland αποτελεί τον ιδεολογικό προπομπό και τη βάση για την

Agenda 21 καθώς και για την έναρξη της έμπρακτης εφαρμογής της βιώσιμης/αειφόρου

ανάπτυξης (http://www.agenda21.gr/brundt.htm τελευταία επίσκεψη:9/5/2010).

Προβάλλεται πλέον επιτακτικά η διαχείριση στα πλαίσια της βιώσιμης ανάπτυξης, με έμφαση

στην ελαχιστοποίηση της παραγωγής και στη θεώρηση των αποβλήτων ως αξιοποιήσιμου

υλικού. Η θεώρηση αυτή επιφέρει ριζικές αλλαγές στην αξιολόγηση των μεθόδων

18

διαχείρισης, με προτεραιότητα σε αυτές που συνεισφέρουν στην εξοικονόμηση των φυσικών

πόρων, ώστε να εξυπηρετείται η αρχή της αειφορίας ( Ανδρεαδά κης και συν., 2003 σελ.200).

Τίθεται επομένως ένα νέο πλαίσιο αρχών και πολιτικών που προωθούν την αειφόρο

ανάπτυξη, στο οποίο εντάσσεται και η βιώσιμη διαχείριση των ΣΑ .

Βιώσιμη διαχείριση των ΣΑ είναι ο συνδυασμός εκείνων των επεξεργασιών, που εξυπηρετεί

τους εξής στόχους (Παναγιωτακόπουλος, 2002, σελ.113):

• Μείωση των παραγόμενων ποσοτήτων ΣΑ

• Ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιπτώσεων

• Μετακίνηση της έμφασης από διαχείριση των ΣΑ σε διαχείριση των πόρων, με ταυτόχρονη

αποφυγή της μείωσης του οικολογικού κεφαλαίου

Οι επιλογές για τη διαχείριση των ΣΑ, έχουν ιεραρχηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έτσι

όπως παρουσιάζονται στην Εικόνα 1.

Εικόνα 1 : Ιεράρχηση επιλογών για τη διαχείριση των ΣΑ

Πηγή: ΕΕΔΣΑ (http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=36 τελευταία επίσκεψη:9/5/2010)

Η βιώσιμη διαχείριση των ΑΣΑ, ακολουθεί την εν λόγω ιεράρχηση, χωρίς ωστόσο να

περιορίζεται μόνο στις συγκεκριμένες λύσεις, αλλά ταυτόχρονα περιλαμβάνει και τα στάδια

κατανάλωσης και παραγωγής των προϊόντων (Τερζής, 2009 σελ.23-24).

19

Επιπλέον, η βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων, υλοποιείται μέσω συγκεκριμένων αρχών,

οι οποίες είναι οι εξής:

•Αρχή της πρόληψης ή/ και μείωσης των παραγόμενων αποβλήτων, η οποία συνίσταται στην

εκτίμηση των επιπτώσεων και των αναλύσεων, για ολόκληρο τον κύκλο ζωής των προϊόντων

και υλοποιείται μεταξύ άλλων, μέσω της θεσμοθέτησης τεχνικών προτύπων και περιορισμών,

καθώς και μέσω προγραμμάτων οικολογικών ελέγχων. Σημειώνεται ότι η μείωση της

παραγωγής των αποβλήτων, συνιστά την ιδανικότερη μέθοδο βιώσιμης διαχείρισης των ΑΣΑ.

•Αρχή της επαναχρησιμοποίησης των υλικών, που υλοποιείται μέσω της ευθύνης του

παραγωγού, βάσει της οποίας οι κατασκευαστές οφείλουν όχι μόνο για να κάνουν συνετή

χρήση των φυσικών πόρων αλλά και να εξασφαλίζουν τη δημιουργία τέτοιων προϊόντων,

ώστε να διευκολύνεται η επαναχρησιμοποίηση και ανάκτηση τους.

•Αρχή της ανακύκλωσης και αξιοποίησης των υλικών, η οποία εστιάζει στην ανάκτηση

υλικών, μέσω του διαχωρισμού στην πηγή και αποτελεί τον πυρήνα της βιώσιμης διαχείρισης

των απορριμμάτων.

•Αρχή της ανάκτησης ενέργειας, που αφορά την επεξεργασία των αποβλήτων, από τα οποία

λόγω τεχνικών περιορισμών δεν είναι δυνατή η ανάκτηση υλικών.

•Αρχή της ασφαλούς διάθεσης , βάσει της οποίας η απόρριψη των ΣΑ σε χώρους διάθεσης

επιλέγεται ως έσχατη λύση και αφορά μόνο τα μη ανακτήσιμα απόβλητα.

Τέλος, η βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων, είναι άμεσα συνδεδεμένη με την εφαρμογή

ολοκληρωμένων προγραμμάτων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών με στόχο

την ενίσχυση της περιβαλλοντικής συνείδησης (www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=36

τελευταία επίσκεψη:9/5/2010).

Τη βασική ευθύνη για τη βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων φέρει μεν το κράτος μέσω

των ΟΤΑ, ωστόσο η περιβαλλοντική συνείδηση και δράση των πολιτών, αποτελεί βασική

προϋπόθεση για τη βιώσιμη λειτουργία των συστημάτων διαχείρισης των ΑΣΑ, που είναι

τελικά το ζητούμενο.

20

2. ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ

ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

Η διαχείριση των ΑΣΑ, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα της πολιτικής

προστασίας του περιβάλλοντος που καλείται να λύσει κάθε σύγχρονη κοινωνία και για το

σκοπό αυτό, έχουν αναπτυχθεί διάφορα Συστήματα Διαχείρισης ΑΣΑ (ΣΔΑΣΑ).

2.1 Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Ένα ολοκληρωμένο ΣΔΑΣΑ, αποτελείται από τη συλλογή, μεταφορά, αξιοποίηση και

διάθεση των ΣΑ, την εποπτεία και επίβλεψη των εργασιών και των χώρων απόρριψης.

Περιλαμβάνει την εφαρμογή προγραμμάτων για τον περιορισμό της παραγωγής αποβλήτων,

τη βελτίωση του συστήματος συλλογής, τη διαλογή στην πηγή και την ανακύκλωση, τη

μεταφόρτωση, την εφαρμογή μεθόδων επεξεργασίας για την ενεργειακή αξιοποίηση ή την

επαναχρησιμοποίηση των υλικών και τη διάθεση του τελικού υπολείμματος σε σύγχρονους

χώρους υγειονομικής ταφής (Τερζής, 2009 σελ. 38).

Για τη διαχείριση των ΑΣΑ, δεν υπάρχει μόνο μία ορθή πρακτική, αλλά ένας συνδυασμός

επιλογών. Δεδομένου ότι κάθε ΣΔΑΣΑ είναι ένας συνδυασμός επεξεργασιών, κάθε

εναλλακτική επεξεργασία χαρακτηρίζεται από τη συμβολή της στην επίδοση του ΣΔΑΣΑ,

βάσει της οποίας θα επιλεγεί ή όχι να συμπεριληφθεί σε αυτό (Παναγιωτακόπουλος, 2002

σελ.45). Επιπλέον, κάθε περιοχή χαρακτηρίζεται από διαφορετικά προβλήματα και η

απόφαση για το ποιος είναι ο ιδανικός συνδυασμός των επεξεργασιών απαιτεί την εξέταση

πολλών παραγόντων, όπως την ποσότητα και τον τύπο των ΑΣΑ, τις ιδιαίτερες γεωγραφικές

και μορφολογικές συνθήκες της περιοχής κλπ.(Τερζής, 2009 σελ.18). Στο παρακάτω Σχήμα 1

παρουσιάζεται μια συνοπτική εικόνα του ΣΔΑΣΑ, αποτυπώνοντας τα βασικά του στάδια, τα

οποία αναλύονται στη συνέχεια.

21

Σχήμα 1: Συνοπτική Εικόνα του Συστήματος Διαχείρισης ΑΣΑ

Πηγή: Παναγιωτακόπουλος 2002, σελ.46

Σύστημα Παραγωγής

Σύστημα Επεξεργασίας στην Πηγή και Προσωρινής

Αποθήκευσης

Σύστημα Συλλογής και Μεταφοράς

Πηγές ΑΣΑ

Συστήματα Επεξεργασίας, Ανάκτησης και Αξιοποίησης

Υλικών/Ενέργειας

Σύστημα Τελικής

Διάθεσης

22

2.1.1 Προσωρινή Αποθήκευση

Η προσωρινή αποθήκευση των ΑΣΑ διαρκεί από τη στιγμή που οι χρήστες τα μεταφέρουν

εκτός του χώρου παραγωγής μέχρι την ώρα συλλογής τους από τα απορριμματοφόρα (Α/ Φ).

Αποτελεί βασικό στάδιο του ΣΔΑΣΑ, όπου απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή προκειμένου να

αποφεύγεται η δημιουργία προβλημάτων (δυσοσμία, προσέλκυση τρωκτικών, κλπ) και να

διευκολύνεται η συλλογή των ΑΣΑ (Ανδρεαδάκης και συν. , 2003 σελ.206).

Βασικά μέσα προσωρινής αποθήκευσης είναι οι κάδοι και οι σάκοι. Οι σάκοι παρέχουν

ευκολία χρήσης και ταχύτητα συλλογής, ωστόσο βασικό τους μειονέκτημα είναι ότι οι σάκοι

κακής ποιότητας καταστρέφονται εύκολα, δημιουργώντας εστίες μόλυνσης (Οικονόμου, 1997

σελ.162).

Οι κάδοι διακρίνονται σε συρόμενους και στάσιμους. Οι συρόμενοι, οι οποίοι δεν είναι

διαδεδομένοι στην Ελλάδα, σύρονται στο χώρο απόθεσης, εκκενώνονται και οδηγούνται στην

αρχική τους θέση και συχνά η χρήση τους συνδυάζεται με σταθερή πρέσα για τη συμπίεση

των ΣΑ. Βασικό τους πλεονέκτημα είναι ότι σχετίζονται με τη μείωση του χρόνου

διαχείρισης και του προσωπικού, ενώ μειονεκτήματα αποτελούν ο μικρός βαθμός πλήρωσής

τους και το χειρονακτικό τους γέμισμα. Οι στάσιμοι, παραμένουν στη θέση τους εκτός από τη

μετακίνηση μέχρι το Α/Φ και διακρίνονται σε κυλιόμενους (Εικόνα 2-Παράρτημα ΙΙ), οι

οποίοι είναι συνηθέστεροι και σε σταθερούς. Οι κυλιόμενοι, χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό

με μηχανική συλλογή, τοποθετούνται σε επιλεγμένες θέσεις και αδειάζονται με ειδικό

μηχανισμό. Εξασφαλίζουν καλές συνθήκες υγιεινής και απαιτούν μικρό χρόνο συλλογής,

ωστόσο έχουν υψηλό κόστος και απαιτείται πρόσθετος εξοπλισμός. Οι σταθεροί, μπορούν να

χρησιμοποιηθούν σε περιοχές όπου δεν είναι εύκολη η πρόσβαση Α/Φ, ωστόσο βασικά τους

μειονεκτήματα αποτελούν η αδυναμία μηχανικής πλύσης και το χειρονακτικό άδειασμα.

Πέρα όμως από τους παραπάνω κάδους, υπάρχουν και πιο σύνθετες κατασκευές που

ταυτόχρονα επεξεργάζονται και αποθηκεύουν τα απόβλητα και χρησιμοποιούνται συνήθως

σε νοσοκομεία και ξενοδοχεία.(Ανδρεαδάκης και συν., 2003 σελ.206-207). Τέλος, για την

προσωρινή αποθήκευση των ογκωδών ΣΑ (έπιπλα, ηλεκτρικές συσκευές κλπ),

χρησιμοποιούνται μεγάλοι υποδοχείς, οι οποίοι τοποθετούνται σε συγκεκριμένες θέσεις και

όταν πληρωθούν, μεταφέρονται με ειδικά οχήματα στους χώρους διάθεσης (Οικονόμου,

1997σελ.165).

23

2.1.2 Συλλογή και Μεταφορά

Μετά την προσωρινή αποθήκευση, ακολουθεί το στάδιο της συλλογής και μεταφοράς των

απορριμμάτων. Αποτελεί σημαντικότατο στάδιο, διότι αφενός επηρεάζει την ποιότητα των

παρεχόμενων υπηρεσιών στους πολίτες και αφετέρου αντιστοιχεί στο μεγαλύτερο ποσοστό

του συνολικού κόστους διαχείρισης, αγγίζοντας το 85% (Ανδρεαδάκης και συν., 2003 σελ.

207).

Σε αυτό το στάδιο, πρέπει να εξετάζονται οι εναλλακτικές επιλογές του φορέα διαχείρισης,

ώστε να διεξάγεται με τον πλέον βέλτιστο τρόπο. Οι επιλογές αυτές αφορούν: τη συχνότητα

και τα σημεία συλλογής, το απαιτούμενο προσωπικό και μηχανολογικό εξοπλισμό, το

χρονοπρογραμματισμό των δρομολογίων και την προσαρμογή του εξοπλισμού στη

υφιστάμενη τεχνολογία. (Ανδρεαδάκης και συν, 2003 και Παναγιωτακόπουλος, 2002).

Για τη συλλογή των ΑΣΑ, υπάρχουν διάφοροι τύποι Α/Φ (Εικόνες 3 και 4 -Παράρτημα ΙΙ).

Τα σύγχρονα Α/Φ, είναι κλειστού τύπου και διαθέτουν συστήματα συμπίεσης των ΣΑ και

ανύψωσης των κάδων. Τα ανοικτού τύπου, χρησιμοποιούνται πλέον μόνο για τη συλλογή

ογκωδών απορριμμάτων. Τα κλειστού τύπου, με βάση το σύστημα εισαγωγής και συμπίεσης

των ΣΑ μπορεί να είναι: α) τύπου μύλου, με τα οποία επιτυγχάνεται σημαντική

ομογενοποίηση των απορριμμάτων, ενδείκνυται για τη συμπίεση απορριμμάτων με υψηλή

υγρασία και έχουν χαμηλό κόστος αγοράς και συντήρησης και β) τύπου πρέσα τα οποία είναι

ενδεδειγμένα για αντικείμενα μεγάλου όγκου και για τη συλλογή απορριμμάτων τις

νυχτερινές ώρες, καθώς είναι λιγότερο θορυβώδη (Οικονόμου, 1997 σελ.171-172). Η

αποτελεσματικότητα του εν λόγω σταδίου, πέρα από συγκεκριμένους παράγοντες

(διαδρομές, ώρες συλλογής, αριθμός κάδων κτλ) οι οποίοι επηρεάζουν την οικονομική

επίδοσή του, εξαρτάται σημαντικά και από την συνεργασία των κατοίκων, καθώς μέσω

συγκεκριμένων ενεργειών όπως για παράδειγμα τη σωστή τοποθέτηση των ΣΑ για συλλογή,

συντελούν στην αποδοτική ή όχι εφαρμογή του συστήματος (Καρβούνης και Γεωργακέλλος,

2003).

2.1.3 Μεταφόρτωση

Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία της συλλογής, τα απορρίμματα είτε μεταφέρονται απευθείας

στους χώρους επεξεργασίας, είτε στους λεγόμενους Σταθμούς Μεταφόρτωσης

Απορριμμάτων (ΣΜΑ).

Πρόκειται για χώρους όπου το φορτίο των Α/Φ μεταφορτώνεται σε ειδικούς υποδοχείς/

οχήματα, οι οποίοι στη συνέχεια μεταφέρονται στους χώρους τελικής διάθεσης.

24

(Οικονόμου,1997 σελ. 176). Ο ΣΜΑ, μπορεί να είναι είτε σταθερός (Εικόνα 5-Παράρτημα

ΙΙ), όπου όλες οι διαδικασίες εκτελούνται σε συγκεκριμένο χώρο με την κατάλληλη πάγια

εγκατάσταση και τεχνική υποδομή, είτε κινητός (Εικόνα 6-Παράρτημα ΙΙ), δηλ.

οποιοσδήποτε τύπος οχήματος ή συνδυασμός οχημάτων, που διαθέτει τον κατάλληλο

εξοπλισμό για την υποδοχή ΣΑ χωρίς τη μεσολάβηση πάγιων εγκαταστάσεων. Κατά τη

διαδικασία αυτή, τα απορρίμματα συνήθως υφίστανται συμπίεση, με στόχο την επίτευξη του

μέγιστου επιτρεπόμενου ωφέλιμου φορτίου για την περαιτέρω μεταφορά τους. Η συμπίεση

συνήθως γίνεται στα ειδικά οχήματα ή εναλλακτικά, μπορεί και να πραγματοποιείται

δεματοποίηση των απορριμμάτων, με χρήση εγκαταστάσεων υψηλού βαθμού συμπίεσης

(Τερζής, 2009 σελ.39).Οι ΣΜΑ απαιτείται να χωροθετούνται σε κεντροβαρικά σημεία ως

προς τις πηγές δημιουργίας των ΣΑ, ώστε τα Α/Φ να διανύουν την ελάχιστη δυνατή

απόσταση μέχρι τον ΣΜΑ, επιτυγχάνοντας τη μέγιστη δυνατή οικονομική αποδοτικότητα.

Αποδοτική θεωρείται η εγκατάσταση του ΣΜΑ, όταν η απόσταση του χώρου διάθεσης είναι

μεγαλύτερη των 30km και η ημερήσια ποσότητα των ΣΑ ξεπερνά τους 20 τόνους

(http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=96 τελευταία επίσκεψη:9/5/2010). Στον Πίνακα 5

-Παράρτημα Ι παρουσιάζεται ένα παράδειγμα υπολογισμού χρήσης ή μη ΣΜΑ.

2.2 Μέθοδοι Επεξεργασίας των Αστικών Στερεών Αποβλήτων

Για την επεξεργασία των ΑΣΑ εφαρμόζονται διάφορες μέθοδοι, χωρίς ωστόσο να υπάρχει

βέλτιστη μέθοδος για το σύνολο των ΑΣΑ. Κάθε μέθοδος, παρουσιάζει πλεονεκτήματα και

μειονεκτήματα, τα οποία απαιτείται να λαμβάνονται υπόψη από τους φορείς διαχείρισης.

Επίσης, η επιλογή των μεθόδων απαιτείται να τεκμηριώνεται μέσω της εκπόνησης ειδικών

μελετών.

2.2.1 Ανακύκλωση (Ανάκτηση και Επαναχρησιμοποίηση)

Τα τελευταία χρόνια, η ανακύκλωση κατέχει εξέχουσα θέση στα ΣΔΑΣΑ και πρωτοστατεί

στην υφιστάμενη ευρωπαϊκή και εθνική πολιτική.

Η ανακύκλωση συνεπάγεται διαχωρισμό των ΑΣΑ σε ομοιογενείς κατηγορίες των

συστατικών τους, ανάκτηση των υλικών και επαναχρησιμοποίησή τους (ενδεχομένως μετά

από επεξεργασία). Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί, πως δεν υπάρχει σαφής νομικός ορισμός του

25

όρου και επίσης δεν είναι το ίδιο εύκολο να διαχωριστούν όλα τα υλικά των ΑΣΑ, ούτε και η

αξιοποίηση τους είναι εξίσου αποτελεσματική ( Παναγιωτακόπουλος, 2002 σελ. 53 ).

Για ένα σύστημα ανακύκλωσης, καθοριστικοί παράγοντες είναι το σύστημα διαλογής των

ΑΣΑ, η ποιότητα των ανακτώμενων υλικών, η διάθεση στην αγορά ανακυκλούμενων

προϊόντων και η οργανωτική, οικονομική και θεσμική στήριξη(Ανδρεαδάκης και συν., 2003

σελ.211 και Τερζής, 2009 σελ.40).

Η εξέλιξη του ποσοστού ανακύκλωσης των οικιακών απορριμμάτων, στην Ελλάδα, σύμφωνα

με στοιχεία του ΥΠΕΚΑ (πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ), παρουσιάζει σημαντική αύξηση μεταξύ των

ετών 2004-2008, καθώς το 2008 ήταν 25%, έναντι 6% που ήταν το 2004 ( Διάγραμμα 3).

Διάγραμμα 3: Διαχρονική εξέλιξη του ποσοστού ανακύκλωσης

Πηγή: ΥΠΕΧΩΔΕ, http://www.minenv.gr/anakyklosi/general/general.html

τελευταία επίσκεψη: 10/5/2010

Επιπλέον, από την ανακύκλωση των οικιακών καθώς και άλλων ρευμάτων (λάστιχα,

λιπαντικά έλαια, συσσωρευτές) έχει σημειωθεί μείωση του όγκου των αποβλήτων που

καταλήγουν στους χώρους ταφής, η οποία εκτιμάται σε 5,2 εκατομμύρια κυβικά μέτρα

ετησίως (Διάγραμμα 4). Η ανακύκλωση, έχει επίσης συμβάλλει στην εξοικονόμηση ενέργειας

η οποία εκτιμάται σε 2.600.000 GJ (Διάγραμμα 5), καθώς και στη μείωση των εκπομπών

(ιδιαίτερα του διοξειδίου του άνθρακα), η οποία ανέρχεται σε 360.000 τόνων ανά έτος

(Διάγραμμα 6).

26

Διάγραμμα 4: Μείωση όγκου απορριμμάτων στους χώρους ταφής

Πηγή: ΥΠΕΧΩΔΕ (http://www.minenv.gr/anakyklosi/general/general.html

τελευταία επίσκεψη: 10/5/2010)

Διάγραμμα 5: Εξοικονόμηση ενέργειας από την ανακύκλωση

Πηγή: ΥΠΕΧΩΔΕ (http://www.minenv.gr/anakyklosi/general/general.html

τελευταία επίσκεψη: 10/5/2010)

27

Διάγραμμα 6: Μείωση τουCO2 από την ανακύκλωση απορριμμάτων

Πηγή: ΥΠΕΧΩΔΕ (http://www.minenv.gr/anakyklosi/general/general.html

τελευταία επίσκεψη: 10/5/2010)

Για το διαχωρισμό των ΑΣΑ, υπάρχουν οι εξής μέθοδοι διαλογής:

Διαλογή στην πηγή (ΔσΠ)

Η ΔσΠ αφορά το διαχωρισμό των ανακυκλούμενων υλικών στην πηγή παραγωγής των ΣΑ.

Mέσω αυτής επιτυγχάνεται μείωση της ποσότητας που οδηγείται προς επεξεργασία/τελική

διάθεση και oργανώνεται είτε σε μόνιμα, είτε σε εθελοντικά σχήματα. Η μέθοδος αυτή,

προϋποθέτει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών, δεδομένου ότι η διαλογή γίνεται από τον

παραγωγό των αποβλήτων, τους πολίτες ή τις επιχειρήσεις. (Παναγιωτακόπουλος, 2002)

και αποτελεί εναλλακτικό και συμπληρωματικό στάδιο του ΣΔΑΣΑ. Στη συνέχεια, η

μεταφορά των διαχωρισμένων αποβλήτων, πραγματοποιείται εναλλακτικά: α) με ευθύνη των

πολιτών σε κέντρα συλλογής ή σε ειδικούς κάδους (Εικόνες 7-8-9 - Παράρτημα ΙΙ) και β) με

ευθύνη των φορέων διαχείρισης, έπειτα από συνεννόηση με τους πολίτες ή εφαρμόζοντας το

σύστημα τακτικής περιοδικής συλλογής «από πόρτα σε πόρτα» (Παναγιωτακόπουλος, 2002

σελ.50).

28

Μηχανική Διαλογή

Πραγματοποιείται στις εγκαταστάσεις μηχανικής ανακύκλωσης, όπου γίνεται διαχείριση των

μικτών ΑΣΑ και επιτυγχάνεται μηχανικός διαχωρισμός, ανάκτηση και περαιτέρω

επεξεργασία των υλικών που περιέχονται σε αυτά. Τα συνήθη ανακτώμενα υλικά είναι:

βιοαποδομήσιμα οργανικά, χαρτί, πλαστικό, μίγμα χαρτιού και πλαστικού, σιδηρούχα

μέταλλα, αλουμίνιο. Με εξαίρεση το μίγμα χαρτιού και πλαστικού που χρησιμοποιείται ως

καύσιμο υλικό, τα υπόλοιπα υλικά, εφόσον υποστούν περαιτέρω επεξεργασία

ανακυκλώνονται(Τερζής, 2009 σελ.42). Η μηχανική διαλογή περιλαμβάνει δύο βασικές

κατηγορίες μηχανικής επεξεργασίας: α) την προετοιμασία των απορριμμάτων για τη διάνοιξη

των σάκων, την ελάττωση του μεγέθους και την αποκατάσταση της ομοιομορφίας των

απορριμμάτων και β) το διαχωρισμό των απορριμμάτων, με τον οποίο επιτυγχάνεται

διαχωρισμός της εισερχόμενης μάζας των απορριμμάτων σε δύο ρεύματα, εκ των οποίων στο

ένα περιέχεται το προς ανάκτηση υλικό σε υψηλή συγκέντρωση ενώ το άλλο είναι σε μεγάλο

βαθμό απαλλαγμένο από την παρουσία του (ΕΕΔΣΑ,

http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=96 τελευταία επίσκεψη:9/5/2010).

Αξίζει να σημειωθεί, ότι ιδιαίτερη συμβολή στην ανακύκλωση, έχουν τα Κέντρα Διαλογής

Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ). Η ροή των διαδικασιών στα πλαίσια λειτουργίας ενός

ΚΔΑΥ, παρουσιάζεται στην Εικόνα 10. Πρόκειται για εγκαταστάσεις στις οποίες με

συνδυασμό μεθόδων μηχανικής και χειρωνακτικής διαλογής, διαχωρίζονται ομάδες

ανακυκλώσιμων υλικών, υλικών δηλαδή που προέρχονται μόνο από ΔσΠ. Έπειτα, τα υλικά

χωρίζονται σε επιμέρους ποιότητες, ώστε στη συνέχεια να δεματοποιηθούν και να οδηγηθούν

στις αντίστοιχες βιομηχανίες για ανακύκλωση. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να επιτευχθεί η

απαιτούμενη ποιότητα για την απορρόφησή τους από την αγορά και εξασφαλίζονται

υψηλότερες τιμές πώλησης. Τόσο ο σχεδιασμός ενός ΚΔΑΥ, όσο και η επιλογή του

απαιτούμενου εξοπλισμού εξαρτώνται από τις ποσότητες και το είδος των εισερχόμενων

υλικών καθώς και από τις απαιτήσεις της αγοράς ως προς τα ανακτώμενα προϊόντα. Το

ποσοστό των μη ανακυκλώσιμων υλικών που λόγω της ποιότητάς τους ή του μικρού

μεγέθους τους δεν μπορούν να δεματοποιηθούν και να οδηγηθούν προς ανακύκλωση,

ανέρχεται στο 30% της συνολικής ποσότητας των υλικών που οδηγούνται στο ΚΔΑΥ

(Τερζής, 2009 σελ.40-41).

29

Εικόνα 10: ΚΔΑΥ

Πηγή: Τερζής, 2009 σελ.42

Στην Ελλάδα, από ορισμένους ΦοΔΣΑ όπως ο Ενιαίος Σύνδεσμος Δήμων και Κοινοτήτων

Νομού Αττικής (ΕΣΔΚΝΑ), εφαρμόζονται προγράμματα για την ξεχωριστή συλλογή του

έντυπου χαρτιού, ενώ από κάποιους ΟΤΑ προωθούνται πρωτοβουλίες για την εφαρμογή της

διαλογής του οργανικού κλάσματος, μέσω της χρήσης οικιακών κάδων κομποστοποίησης.

Ωστόσο, αν και η διαλογή στη πηγή του οργανικού κλάσματος προβλέπεται από τους

περιφερειακούς σχεδιασμούς, μέχρι στιγμής δεν έχει εφαρμοστεί σε κάποια διαχειριστική

ενότητα. Σε κάθε περίπτωση, η διαλογή στην πηγή χρειάζεται να επεκταθεί, όχι μόνο διότι

συμβάλει στην αύξηση του βαθμού ανακύκλωσης των υλικών, αλλά επιπλέον συνάδει με τις

κατευθύνσεις της Ε.Ε. για τη διαχείριση των απορριμμάτων. Σύμφωνα μάλιστα και με τη νέα

Οδηγία-πλαίσιο 2008/98/ΕΚ, προβλέπεται η χωριστή συλλογή τουλάχιστον 4 ρευμάτων

υλικών (χαρτί, πλαστικό, γυαλί, μέταλλο), μέχρι το 2015

(http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=96 τελευταία επίσκεψη:10/5/2010)

2.2.2 Βιολογική Επεξεργασία

Η βιολογική επεξεργασία, εφαρμόζεται μόνο σε ΣΑ που την επιδέχονται, δηλαδή σε

βιοαποδομήσιμα ή οργανικά απόβλητα. Στις μεθόδους βιολογικής επεξεργασίας

περιλαμβάνεται η αερόβια ( κομποστοποίηση ή λιπασματοποίηση) και η αναερόβια (χώνευση

ή ζύμωση).

30

• Κομποστοποίηση / Λιπασματοποίηση

Κομποστοποίηση ή λιπασματοποίηση είναι «η ελεγχόμενη βιολογική οξείδωση ετερογενών

οργανικών υλικών με τη βοήθεια ετερότροφων μικροοργανισμών (βακτήρια, μύκητες), οι

οποίοι αποδομούν τα οργανικά συστατικά παρουσία οξυγόνου» ( Τερζής, 2009 σελ.51 ).

Τελικό προϊόν είναι το κομπόστ, ενώ παράλληλα παράγεται νερό και διοξείδιο του άνθρακα.

Το κομπόστ, είναι ένα πλούσιο σε οργανική ουσία υλικό, με υψηλό χουμικό περιεχόμενο, το

οποίο χρησιμοποιείται κυρίως ως εδαφοβελτιωτικό ή ως υπόστρωμα για την καλλιέργεια

φυτών (Παναγιωτακόπουλος, 2002). Η διαδικασία της κομποστοποίησης περιλαμβάνει τα

εξής στάδια:

Bιοσταθεροποίηση ή βιοαποδόμηση, το οποίο ανάλογα με τα χρησιμοποιούμενα τεχνικά μέσα

διαρκεί 2-8 εβδομάδες και περιλαμβάνει όλες τις μικροβιολογικές δραστηριότητες για την

αποδόμηση και σταθεροποίηση των οργανικών ουσιών.

Ωρίμανση, όπου το παραγόμενο υλικό του προηγούμενου σταδίου αφήνεται να ωριμάσει για

4-12 εβδομάδες.

Εξευγενισμός, όπου το προϊόν καθαρίζεται με μηχανικούς διαχωριστές από ξένες προσμίξεις

και μη αποδομημένα οργανικά. και προκύπτει το τελικό προϊόν.

(Παναγιωτακόπουλος, 2002 και ΕΕΔΣΑ, http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=96#%

εύρεση στις 4/5/2010 )

• Αναερόβια ζύμωση

Αναερόβια ζύμωση είναι η διεργασία μέσω της οποίας πραγματοποιείται αποδόμηση των

οργανικών ουσιών με τη βοήθεια μικροοργανισμών απουσία οξυγόνου με αποτέλεσμα την

παραγωγή σταθεροποιημένου οργανικού υλικού και αερίου υψηλής περιεκτικότητας σε

μεθάνιο, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παραγωγή ενέργειας π.χ. σε συστήματα

θερμικής επεξεργασίας ΣΑ. Η επεξεργασία αυτή, πραγματοποιείται σε κλειστούς

αντιδραστήρες σε ελεγχόμενες συνθήκες, με στόχο την ανάκτηση ενέργειας, τη μείωση του

όγκου των ΑΣΑ και τη βιολογική σταθεροποίησή τους (Παναγιωτακόπουλος, 2002 και

Τερζής, 2009).Η επεξεργασία σε μονάδες αναερόβιας ζύμωσης περιλαμβάνει τέσσερα κύρια

στάδια, τα οποία είναι :

- η προεπεξεργασία του ρεύματος των αποβλήτων

- η αναερόβια χώνευση στον αντιδραστήρα

- η ανάκτηση του βιοαερίου

31

- η επεξεργασία των υπολειμμάτων της ζύμωσης

Η κομποστοποίηση είναι η πλέον εφαρμοζόμενη μέθοδος, ωστόσο τελευταία αναπτύσσεται

ραγδαία και η εφαρμογή της αναερόβιας επεξεργασίας. Στην Ευρώπη, λειτουργούν 26

μονάδες αναερόβιας χώνευσης. (http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=96 τελευταία

επίσκεψη: 9/5/2010). Ωστόσο, από την εφαρμογή και των δύο μεθόδων, προκύπτουν

ορισμένα περιβαλλοντικά θέματα, όπως οι αέριες εκπομπές, ο θόρυβος και η διάδοση

παθογόνων οργανισμών (Mc Dougall et al, 2001). Αξίζει επίσης να σημειωθεί, πως οι

μονάδες μηχανικής ανακύκλωσης και οι μονάδες βιολογικής επεξεργασίας, μπορούν να

λειτουργούν σε συνδυασμό, αποτελώντας τις μονάδες Μηχανικής και Βιολογικής

Επεξεργασίας (ΜΒΕ). Οι ΜΒΕ, έχουν τη δυνατότητα επεξεργασίας και σύμμεικτων ΑΣΑ,

αλλά και επιλεγμένων για παραγωγή ανακυκλώσιμων υλικών. Τελικά προϊόντα των ΜΒΕ

είναι το RDF, το SRF και το κομπόστ ( Τερζής, 2009 σελ. 53).

Τα τελευταία χρόνια, οι εγκαταστάσεις ΜΒΕ αυξάνονται με γοργούς ρυθμούς, ενώ σήμερα

λειτουργούν διεθνώς 80 μονάδες ΜΒΕ συνολικής δυναμικότητας 8.500.000 τόνων ετησίως

(http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=96 τελευταία επίσκεψη: 9/5/2010).

2.2.3 Θερμική Επεξεργασία (Καύση/Αποτέφρωση)

Η θερμική επεξεργασία των ΑΣΑ «περιλαμβάνει όλες τις διαδικασίες μετατροπής του

περιεχομένου τους σε αέρια, υγρά και στερεά προϊόντα, με ταυτόχρονη ή συνεπακόλουθη

αποδέσμευση θερμικής ενέργειας». Η καύση ή αποτέφρωση των ΣΑ, η οποία αποτελεί μια

αρκετά παλιά διεργασία, είναι η οξείδωση, δηλ. η ένωση των χημικών στοιχείων των ΣΑ με

οξυγόνο (Τερζής, 2009 σελ.44). Αυτό πραγματοποιείται είτε με τη χρήση συγκεκριμένης

ποσότητας οξυγόνου που απαιτείται για την πλήρη καύση (στοιχειομετρική καύση), είτε με

περισσότερο από το αναγκαίο για τη στοιχειομετρική καύση οξυγόνο (περίσσεια καύση)

(Ανδρεαδάκης και συν, 2003). Οι μονάδες αποτέφρωσης, ως καύσιμη ύλη χρησιμοποιούν α)

σύμμεικτα ΑΣΑ ή β) εναλλακτικά καύσιμα που προκύπτουν από το διαχωρισμό των ΑΣΑ,

όπως το RDF, τα συστατικά του οποίου ελέγχονται, καθιστώντας έτσι τις μονάδες της

δεύτερης κατηγορίας αποτελεσματικότερες στη λειτουργία και τον έλεγχο των εκπομπών

(Παναγιωτακόπουλος, 2002 σελ. 219).

32

Εκτός από την αποτέφρωση η οποία είναι η πιο συνηθισμένη, μεθόδους θερμικής

επεξεργασίας αποτελούν επίσης: η πυρόληση, η οποία γίνεται απουσία οξυγόνου και η

αεροποίηση, η οποία αποτελεί μια ενδιάμεση κατάσταση.

Τα προϊόντα της καύσης είναι: α) αέριες εκπομπές, που περιέχουν μονοξείδιο του άνθρακα,

ατμούς, διοξείδιο του άνθρακα, οξείδια του αζώτου κλπ. και υφίστανται επεξεργασία ώστε να

ικανοποιούν τα ανώτατα όρια εκπομπών και β)στερεά υπολείμματα, όπως τέφρα από τους

λέβητες, σκόνη των καπναερίων και υπολείμματα καθαρισμού των αερίων,

που αντιστοιχούν στο 20-40% του αρχικού βάρους των ΑΣΑ (Παναγιωτακόπουλος, 2002).

Σημαντικό επίσης προϊόν της καύσης, αποτελεί η θερμότητα. Για την αξιοποίηση της

παραγόμενης θερμότητας και την ανάκτηση ενέργειας στους σύγχρονους αποτεφρωτές,

υπάρχουν ειδικοί λέβητες, όπου η παραγόμενη θερμότητα χρησιμοποιείται για την παραγωγή

ατμού και στη συνέχεια για παραγωγή θερμικής ή ηλεκτρικής ενέργειας (Λάλας και συν.,

2005 σελ.119). Στην Εικόνα 11, αποτυπώνεται μια τυπική μονάδα αποτέφρωσης ΑΣΑ με

ταυτόχρονη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας:

Εικόνα 10: Τυπική μονάδα αποτέφρωσης ΑΣΑ με ταυτόχρονη παραγωγή ηλεκτρικής

ενέργειας αποβλήτων

Πηγή: Λάλας και συν., 2005 σελ.120

33

Οι θερμικές μέθοδοι επεξεργασίας, χαρακτηρίζονται από συγκεκριμένα πλεονεκτήματα και

μειονεκτήματα, τα οποία παρουσιάζονται στον Πίνακα 6.

Πίνακας 6 : Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της θερμικής επεξεργασίας

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Αποδεδειγμένη εφαρμογή, πολυάριθμες

μονάδες σε όλη την Ευρώπη

Περιορισμένη κοινωνική αποδοχή

Δυνατότητα επεξεργασίας μεγάλου εύρους

υλικών

Εξάρτηση από τη σύνθεση / χαρακτηριστικά

των ΑΣΑ

Οι τεχνολογικές εξελίξεις επέτρεψαν την

εγκατάσταση μονάδων καύσης σε μικρότερη

κλίμακα

Αυξημένη οπτική όχληση

Χωροθέτηση μικρότερης έκτασης συγκριτικά

με ΧΥΤΑ για τη λειτουργία της μονάδας

Μέρος της τέφρας είναι επικίνδυνο και

απαιτεί ξεχωριστή επεξεργασία και χώρο

διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων

Ανάκτηση ενέργειας Υψηλό κόστος επένδυσης και λειτουργίας

Πηγή : Τερζής, 2009 σελ.45 και Παναγιωτακόπουλος, 2002 σελ. 80

Στην Ε.Ε. η θερμική επεξεργασία, προωθείται μέσω της νομοθεσίας ως αποτελεσματικός

τρόπος για τη μείωση της ποσότητας των ΑΣΑ που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής

ταφής και τον περιορισμό του ενεργειακού προβλήματος, μέσω της ανάκτησης ενέργειας

(Λάλας και συν, 2005). Παγκοσμίως λειτουργούν περίπου 600 μονάδες αποτέφρωσης

αποβλήτων, από τις οποίες περισσότερες από 400 βρίσκονται στην Ε.Ε. Ωστόσο, λόγω των

παραγόμενων αέριων εκπομπών η λειτουργία τους διέπεται από αυστηρό πλαίσιο ελέγχου, με

στόχο την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.

(http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=96 τελευταία επίσκεψη: 5/5/2010)

2.2.4. Εδαφική Διάθεση (Υγειονομική Ταφή)

Η εδαφική διάθεση ή υγειονομική ταφή, αποτελεί αναπόφευκτο τμήμα κάθε συστήματος

διαχείρισης των ΑΣΑ, καθώς από όλες τις μεθόδους επεξεργασίας παράγονται υπολείμματα

34

που καταλήγουν σε Χώρους Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων (ΧΥΤΑ)

(Παναγιωτακόπουλος, 2002 σελ.80).

Ο ΧΥΤΑ, είναι ένας υπεδάφιος ή υπερδάφιος κατάλληλα διαμορφωμένος χώρος, ώστε να

αποτίθενται σε αυτόν ΣΑ και να ελέγχονται τα προϊόντα της αποσύνθεσής τους έως ότου

καταστούν μη επικίνδυνα για το περιβάλλον και την υγεία. (Παναγιωτακόπουλος, 2002

σελ.81). Όσον αφορά τη λειτουργία του ΧΥΤΑ, ο πυθμένας και οι πλευρές της υπεδάφιας

διαμόρφωσης στεγανοποιούνται με αργιλικές ή συνθετικές μεμβράνες. Στη συνέχεια, τα

απορρίμματα εναποτίθενται είτε κατ’ επέκταση, είτε σε κυψέλες ή κύτταρα και στο τέλος

κάθε ημέρας εργασίας η επιφάνεια των απορριμμάτων καλύπτεται με εδαφικό ή άλλο υλικό,

για την απομόνωση των απορριμμάτων από το περιβάλλον. Μετά την κάλυψη του διαθέσιμου

χώρου, ο χώρος καλύπτεται με στεγανό κάλυμμα, πάνω στο οποίο μπορεί να αναπτυχθεί

βλάστηση και απαιτείται μέριμνα ώστε μελλοντικά στο χώρο να αναπτυχθούν χρήσεις, οι

οποίες θα είναι συμβατές με τις χρήσεις γης της ευρύτερης περιοχής (Παναγιωτακόπουλος,

2002 και Ανδρεαδάκης και συν., 2003). Στο εσωτερικό του ΧΥΤΑ, τα απορρίμματα

αποσυντίθενται, αρχικά υπό αερόβιες και στη συνέχεια υπό αναερόβιες συνθήκες, με

αποτέλεσμα την παραγωγή βιοαερίου και στραγγισμάτων αντίστοιχα, τα οποία θα πρέπει να

απομακρύνονται με ελεγχόμενο τρόπο (Ανδρεαδάκης και συν., 2003). Η λειτουργία των

ΧΥΤΑ, χαρακτηρίζεται από ορισμένα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, τα σημαντικότερα

εκ των οποίων παρουσιάζονται στον Πίνακα 7.

Πίνακας 7: Πλεονεκτήματα/Μειονεκτήματα των ΧΥΤΑ

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Μικρό κόστος λειτουργίας Μεγάλη απαιτούμενη έκταση

Σχετικά εύκολη τεχνολογία Παραγωγή μεθανίου (εφόσον δεν καίγεται το

βιοαέριο)

Επαναχρησιμοποίηση χώρου μετά την

πλήρωση

Παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα (εφόσον

καίγεται το βιοαέριο)

Παραγωγή βιοαερίου και πιθανή αξιοποίησή

του

Κοινωνική αντίδραση για τη χωροθέτηση

Μεγάλη περίοδος μεταφροντίδας

Πηγή: Τερζής, 2009 σελ.60 και Παναγιωτακόπουλος, 2002 σελ. 82 -83

35

Κάθε σύγχρονος χώρος διάθεσης απαιτείται να σχεδιάζεται με βάση τη διασφάλιση

συνθηκών ευστάθειας, να διαθέτει δίκτυο απορροής όμβριων υδάτων, συστήματα

αντιπυρικής προστασίας, διαχείρισης των στραγγισμάτων, μόνωσης/στεγανοποίησης,

αξιοποίησης του παραγόμενου βιοαερίου καθώς και σύστημα παρακολούθησης (Τερζής,

2009 σελ. 56-57). Σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΕΚΑ (πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ), σήμερα

λειτουργούν 63 ΧΥΤΑ σε όλη την Ελλάδα (Πίνακας 8-Παράρτημα Ι). Ωστόσο, η πλειοψηφία

των εν λόγω ΧΥΤΑ, θα είναι παράνομοι από το 2012 και έπειτα, διότι δεν μπορούν να

μετατραπούν σε Xώρους Yγειονομικής Tαφής Yπολειμμάτων (XYTY), σύμφωνα με την

υφιστάμενη νομοθεσία της ΕΕ (www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=97 τελευταία επίσκεψη:

10/5/2010).

Αξιοσημείωτο είναι ότι παραδοσιακά, σε παγκόσμιο επίπεδο η εδαφική διάθεση των

απορριμμάτων γινόταν στους Χώρους Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ), τις

γνωστές χωματερές. Σταδιακά όμως, η ανάγκη προστασίας της δημόσιας υγείας και του

περιβάλλοντος συνέβαλε στη μετάβαση από τους ΧΑΔΑ στους ΧΥΤΑ, χωρίς ωστόσο οι

πρώτοι να πάψουν να υφίστανται. Η ανεξέλεγκτη απόθεση των απορριμμάτων στις

χωματερές, εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον, οι οποίοι

επιδεινώνονται από την έλλειψη ορθολογικών σχεδιασμών ( Καρακασίδης, 1999). Οι ΧΑΔΑ,

υπάρχουν κυρίως σε επαρχιακές – αγροτικές περιοχές, όπου τα ΣΑ, διατίθενται παράνομα,

χωρίς καμία επεξεργασία, σε φυσικές εδαφικές κοιλότητες, παλαιά λατομεία, ρεματιές κλπ

και μολονότι η μέθοδος αυτή δεν είναι αποδεκτή, εξακολουθεί να εφαρμόζεται στην Ελλάδα.

(Τερζής, 2009 σελ.70)

Ήδη από το 2005, η Ελλάδα καταδικάστηκε στο ΔΕΚ για τη λειτουργία των τότε 1.125

ΧΑΔΑ (Απόφαση ΔΕΚ της 6/10/2008).Στόχος του Εθνικού Σχεδιασμού ήταν το κλείσιμο

όλων των παράνομων χώρων διάθεσης και η κάλυψη του συνόλου του πληθυσμού με

σύγχρονους ΧΥΤΑ μέχρι τις 21/12/2008 (καταληκτική προθεσμία της καταδικαστικής

απόφασης του ΔΕΚ), ο οποίος όμως δεν επιτεύχθηκε. Αν εντός των επόμενων μηνών

υπάρξει εκ νέου καταδίκη, θα επιβληθεί υψηλότατο ημερήσιο πρόστιμο ύψους 34.000€ για

κάθε ΧΑΔΑ που συνεχίζει να λειτουργεί. Αν και το ζήτημα του κλεισίματος των ΧΑΔΑ

αποτελεί αρμοδιότητα των ΟΤΑ, σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση του Υπουργείου

Εσωτερικών Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης στόχος είναι εντός δύο μηνών

να βρεθούν προσωρινές αποδεκτές λύσεις για τους περισσότερους ΧΑΔΑ και να

προχωρήσουν όλα τα έργα, ώστε εντός δύο ετών να έχουν ολοκληρωθεί οι Περιφερειακοί

Σχεδιασμοί Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων. Σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΕΣ από τους 316

ΧΑΔΑ της χώρας, οι περισσότεροι (79) λειτουργούν στην Πελοπόννησο και ακολουθούν οι

36

λοιπές περιφέρειες, με εξαίρεση τη Δυτική Μακεδονία και τη Θεσσαλία, όπου δεν

καταγράφονται ενεργοί ΧΑΔΑ (Χάρτης 1-Παράρτημα V). Επίσης, 429 ΧΑΔΑ βρίσκονται

σε διαδικασία αποκατάστασης, εκ των οποίων οι 371 έχουν σχετική άδεια. Από αυτούς οι 206

έχουν ενταχθεί σε χρηματοδοτικά προγράμματα, 16 υλοποιούνται με ίδιους πόρους, 3

περιλαμβάνονται χρηματοδοτικές προτάσεις και για τους υπολοίπους 146 αναζητούνται

πόροι. (http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=12333&subid=2&pubid= 29049192

τελευταία επίσκεψη 15/5/2010).

Το ζήτημα της αποκατάστασης των ΧΑΔΑ στην Ελλάδα, έχει καθυστερήσει σημαντικά και

προβλήματα όπως οι αντιδράσεις των κατοίκων, η ελλιπής χρηματοδότηση, οι

αδικαιολόγητες καθυστερήσεις για την έκδοση των σχετικών αδειών και η απροθυμία

τοπικών παραγόντων να δυσαρεστήσουν τους ψηφοφόρους τους, απαιτείται να

αντιμετωπισθούν το συντομότερο δυνατό, ώστε να μην βρεθεί η χώρα αντιμέτωπη με τα

υπέρογκα πρόστιμα, αλλά κυρίως, διότι το περιβάλλον αποτελεί αναφαίρετο ατομικό και

συλλογικό δικαίωμα των πολιτών.

3. ΘΕΣΜΙΚΟ – ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΗΝ Ε.Ε.

ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

3.1. Θεσμικό – Νομικό Πλαίσιο Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων στην Ε.Ε.

Η αφετηρία της περιβαλλοντικής πολιτικής της Ε.Ε., είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη θέσπιση

της πολιτικής για τα απόβλητα. Ήδη από τη δεκαετία του ’70, η εμφάνιση προβλημάτων

σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων, στάθηκε η αφορμή για την ευαισθητοποίηση των

υπευθύνων. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, καταρτίστηκαν τα πρώτα ευρωπαϊκά περιβαλλοντικά

προγράμματα και θεσπίστηκαν οι πρώτες οδηγίες της ΕΕ. Ωστόσο, με τις αρχικές οδηγίες,

δεν επιτεύχθηκαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα, κυρίως διότι δεν εξειδίκευαν τις

παραμέτρους περιβαλλοντικών εκπομπών για τους διάφορους τρόπους διαχείρισης των

αποβλήτων, με αποτέλεσμα την εμφάνιση σημαντικών προβλημάτων ρύπανσης ιδίως από

αποτεφρωτές ή από ΧΥΤΑ. Έκτοτε, η Ε.Ε. επιχείρησε να καλύψει τα κενά αυτά, με την

37

κατάρτιση προγραμμάτων και τη θέσπιση νομοθετικών πράξεων και πολιτικών σχετικά με τη

διαχείριση των αποβλήτων, καθορίζοντας πλέον τις γενικές αρχές και τις αναγκαίες

διαδικασίες ελέγχου που εξασφαλίζουν υψηλά επίπεδα προστασίας της υγείας του ανθρώπου

και του περιβάλλοντος (http://ec.europa.eu/environment/waste/strategy.htm τελευταία

επίσκεψη: 1/5/2010).

3.1.1 Έκτο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον (6ο ΠΔΠ)

Η συμβολή των ευρωπαϊκών προγραμμάτων δράσης στην ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής

διάστασης σε όλους τους τομείς των ευρωπαϊκών πολιτικών, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική.

Το πλέον πρόσφατο πρόγραμμα δράσης είναι το 6ο ΠΔΠ «Περιβάλλον 2010: Το μέλλον μας

η επιλογή μας»,το οποίο θεσπίστηκε με την Απόφαση 1600/2002/ΕΚ και διαδέχθηκε το

προγενέστερο 5ο ΠΔΠ «Προς μια αειφόρο ανάπτυξη» για την περίοδο 1992-2000.

Το 6ο ΠΔΠ διαρκεί για την περίοδο 2002-2012 και αποτελεί, αφενός το πλαίσιο της

περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ κατά τη διάρκειά του, και αφετέρου μια βάση για την

περιβαλλοντική διάσταση στην ευρωπαϊκή στρατηγική αειφόρου ανάπτυξης. Θέτει τέσσερις

άξονες προτεραιότητας, μεταξύ των οποίων και οι φυσικοί πόροι και τα απόβλητα και

ενθαρρύνει την ανάπτυξη επτά θεματικών στρατηγικών, συμπεριλαμβανομένων δύο

πολιτικών για την πρόληψη - ανακύκλωση των αποβλήτων και την βιώσιμη χρήση των

φυσικών πόρων, αντίστοιχα.(Απόφαση 1600/2002/ΕΚ)

3.1.2 Στρατηγική της Ε.Ε. για τη Διαχείριση των Αποβλήτων

Η στρατηγική της Ε.Ε. για τη διαχείριση των αποβλήτων, εντάσσεται στη γενικότερη

αναθεωρημένη Στρατηγική της για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ΣΑΑ) και αποτελεί βασικό

εργαλείο της. Η βελτίωση της διαχείρισης και η αποφυγή της υπερεκμετάλλευσης των

φυσικών πόρων, αποτελεί έναν από τους γενικούς στόχους της ΣΑΑ της ΕΕ, ο οποίος

εξειδικεύεται σε επιχειρησιακούς στόχους, μεταξύ των οποίων η αποφυγή παραγωγής

αποβλήτων και η ενίσχυση της αποτελεσματικής χρήσης των φυσικών πόρων. Στο πλαίσιο

αυτό, προωθούνται οι έννοιες της συνεκτίμησης του κύκλου ζωής, της επαναχρησιμοποίησης

και της ανακύκλωσης.

38

Όπως προαναφέρθηκε, το 6ο ΠΔΠ έθεσε τις βάσεις για την θέσπιση νέων πολιτικών για τους

φυσικούς πόρους και τα απόβλητα. Στο πλαίσιο αυτό, τον Δεκέμβριο του 2005,

ανακοινώθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή δύο θεματικές στρατηγικές: Η θεματική

στρατηγική για την πρόληψη της παραγωγής των αποβλήτων και την ανακύκλωση και η

θεματική στρατηγική για την αειφόρο χρήση των πόρων. Σύμφωνα με τη σχετική

ανακοίνωση της Επιτροπής, η στρατηγική για τα απόβλητα, έχει ως στόχο τη μετατροπή της

ΕΕ σε μια κοινωνία ανακύκλωσης, που θα επιδιώκει να αποφεύγει την δημιουργία

αποβλήτων και θα χρησιμοποιεί τα απόβλητα ως πόρο. Για την επίτευξη του παραπάνω

στόχου, η στρατηγική θέτει κατευθύνσεις και περιλαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα, που μεταξύ

άλλων αποβλέπουν στα παρακάτω:

- Μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των αποβλήτων, η οποία θα πρέπει να αφορά

όλα τα στάδια του κύκλου ζωής των πόρων

- Προώθηση της πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων, επιβάλλοντας στα κράτη – μέλη την

εκπόνηση σχετικών εθνικών προγραμμάτων

- Ενίσχυση της ανακύκλωσης των αποβλήτων, προτρέποντας τα κράτη - μέλη να βελτιώσουν

τις συνθήκες της αγοράς για τις δραστηριότητες ανακύκλωσης

(Ένα βήμα μπροστά για την αειφόρο χρήση των πόρων - θεματική στρατηγική για την

πρόληψη της δημιουργίας και την ανακύκλωση των αποβλήτων, COM(2005)666).

Η εν λόγω στρατηγική, συνδέεται άμεσα και λειτουργεί συμπληρωματικά με την θεματική

στρατηγική για την αειφόρο χρήση των φυσικών πόρων. Στόχοι της τελευταίας είναι:

- ο περιορισμός των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που προκύπτουν από την εξάντληση των

φυσικών πόρων και τη ρύπανση

- η υποκατάσταση των εξαιρετικά ρυπογόνων πόρων με εναλλακτικές λύσεις και

- η αποδοτικότερη και αειφόρος χρήση των φυσικών πόρων καθ' όλη τη διάρκεια του κύκλου

ζωής τους.

Για την επίτευξη των στόχων αυτών, η στρατηγική καθορίζει τις κατευθύνσεις της δράσης

της ΕΕ για την επόμενη 25ετία και εστιάζει μεταξύ άλλων, στη βελτίωση των γνώσεων και

στην ανάπτυξη εργαλείων παρακολούθησης (Θεματική στρατηγική για την αειφόρο χρήση

των φυσικών πόρων, COM(2005)670).

3.1.3 Ευρωπαϊκή Νομοθεσία για τη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων

Όπως προαναφέρθηκε, η νομοθετική παραγωγή της ΕΕ για τη διαχείριση των αποβλήτων

ξεκίνησε τη δεκαετία του ’70. Η Ε.Ε. μέσα από ένα σύνολο νομοθετημάτων (Οδηγίες,

39

Κανονισμοί και Αποφάσεις), θέτει συγκεκριμένους όρους σχετικά με τη διαχείριση των

στερεών αποβλήτων, καθώς και ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους, τους οποίους τα κράτη

μέλη μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, καλούνται να επιτύχουν εντός συγκεκριμένων

χρονικών ορίων. Η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών νομοθετικών κειμένων για τη διαχείριση

των στερεών αποβλήτων παρουσιάζεται στον Πίνακα 9 - Παράρτημα Ι, τα σημαντικότερα εκ

των οποίων είναι:

- Η Οδηγία 75/442/ΕΟΚ «περί των στερεών αποβλήτων», η οποία αποτέλεσε και την πρώτη

Οδηγία – Πλαίσιο για τα στερεά απόβλητα. Βάσει της Οδηγίας, τα κράτη - μέλη της Ε.Ε.

είναι υποχρεωμένα να λαμβάνουν συγκεκριμένα μέτρα σχετικά με: τον περιορισμό, την

ανακύκλωση και την επεξεργασία των στερεών αποβλήτων (Άρθρο 3), την ασφαλή διάθεση

αυτών χωρίς να δημιουργούν κίνδυνο για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία, (Άρθρο 4),

τη σύσταση αρμόδιων αρχών για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων (Άρθρο 5) οι οποίες

υποχρεούνται να συντάσσουν τα αντίστοιχα σχέδια διαχείρισης (Άρθρο 6) και την εφαρμογή

της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει»(Άρθρο 11). Η Οδηγία, έχει επανειλημμένα τροποποιηθεί,

ωστόσο αδιαμφισβήτητα έχει αποτελέσει τη βάση για τη χάραξη της γενικότερης ευρωπαϊκής

πολιτικής για τα στερεά απόβλητα.

- Η Οδηγία 2006/12/ΕΚ «περί των στερεών αποβλήτων», η οποία είχε ως βασικό στόχο την

κωδικοποίηση της προαναφερθείσας Οδηγίας - Πλαίσιο και των διαδοχικών τροποποιήσεών

της. Η εν λόγω Οδηγία, μεταξύ άλλων επιβάλλει την προστασία της υγείας και του

περιβάλλοντος κατά τη διάθεση των αποβλήτων, την υποχρέωση ανάπτυξης εθνικού

σχεδιασμού διάθεσης αποβλήτων και καθορίζει τη διαδικασία αδειοδότησης για τη διάθεση

και ανάκτηση των αποβλήτων.

- Η νέα Οδηγία - Πλαίσιο 2008/98/EK «για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων

οδηγιών», η οποία αντικαθιστά την Οδηγία 2006/12/ΕΚ και καταργεί τις Οδηγίες

75/439/ΕΟΚ για τα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια και 91/689/ΕΟΚ για τη διαχείριση των

επικίνδυνων αποβλήτων. Σκοπός της νέας Οδηγίας είναι να επικαιροποιήσει τον τρόπο με τον

οποίο τα κράτη-μέλη αντιμετωπίζουν τα απόβλητά τους και να ωθήσει τις χώρες να

ανακυκλώνουν πολύ περισσότερο απ’ ότι σήμερα. Περιλαμβάνει ενισχυμένες διατάξεις για

την πρόληψη την οποία και υποδεικνύει ως την καλύτερη λύση, στα πλαίσια μιας

προσπάθειας αποσύνδεσης της οικονομικής ανάπτυξης και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων

της δημιουργίας αποβλήτων. Οι βάσεις της νέας Οδηγίας είναι οι αρχές που υιοθετήθηκαν

στις θεματικές ευρωπαϊκές στρατηγικές για τη βιώσιμη χρήση των πόρων και τα απόβλητα

τις οποίες και ενσωματώνει.

(http://ec.europa.eu/environment/news/efe/sust_dev/090108_waste el.htm , τελευταία

40

επίσκεψη: 1/5/2010).Ειδικότερα, η Οδηγία αποσαφηνίζει διάφορες έννοιες όπως απόβλητο,

διάθεση, αξιοποίηση (άρθρο 3), θεσπίζει την ιεράρχηση για την πολιτική διαχείρισης των

απορριμμάτων η οποία είναι: α) πρόληψη β) προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση γ)

ανακύκλωση δ) άλλου είδους ανάκτηση και ε)διάθεση (άρθρο 4) και θέτει για τα κράτη –

μέλη συγκεκριμένους ελάχιστους ποσοτικούς στόχους οι οποίοι είναι: η αύξηση της

ανακύκλωσης των οικιακών αποβλήτων κατά 50% ως το 2020 και της αξιοποίησης των

αποβλήτων από κατασκευές και κατεδαφίσεις κατά 70% ως το 2020 (άρθρο 11).Η νέα

Οδηγία πρέπει να ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο των κρατών -μελών έως το Δεκέμβριο του

2010 (άρθρο 40) ( Οδηγία 2008/98/ΕΚ).

3.2 Θεσμικό – Νομικό Πλαίσιο Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων στην Ελλάδα

Η Ελλάδα, ως κράτος - μέλος της ΕΕ έχει αναλάβει συγκεκριμένες δεσμεύσεις σχετικά με τη

διαχείριση των ΣΑ και ως εκ τούτου, το υφιστάμενο θεσμικό και νομικό πλαίσιο για το

ζήτημα αυτό, στην πλειοψηφία του αποτελεί εφαρμογή των κατευθύνσεων και των

περιορισμών που τίθενται από την ΕΕ.

3.2.1 Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων ( ΕΣΔΣΑ )

Οι στρατηγικές επιλογές της Ελλάδας για την ορθολογική διαχείριση των αποβλήτων,

αποτυπώνονται σε δύο Εθνικούς Σχεδιασμούς: τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης (Μη

Επικίνδυνων) Στερεών Αποβλήτων ( ΕΣΔΣΑ), ο οποίος και αναλύεται παρακάτω και τον

Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΕΣΔΕΑ), ο οποίος

θεσμοθετήθηκε με την ΚΥΑ 8668/2007 (ΦΕΚ 187/Β/2.2.2007) και υλοποιείται μέσω των

παραγωγών και κατόχων επικίνδυνων αποβλήτων.

Ο ΕΣΔΣΑ θεσπίστηκε με την ΚΥΑ 50910/2727/2003(ΦΕΚ Β 1909/22.12.2003) «Μέτρα και

Όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός

Διαχείρισης», με την οποία πραγματοποιείται η πλήρης συμμόρφωση με την Οδηγία

91/156/ΕOΚ. Ο ΕΣΔΣΑ θέτει τις γενικές κατευθύνσεις για τη διαχείριση των ΣΑ

ενσωματώνοντας τους στόχους και τις αρχές της αντίστοιχης στρατηγικής της ΕΕ,

υποδεικνύει τα κατάλληλα μέτρα για την εφαρμογή αυτών και προσδιορίζει τις βασικές

41

προτεραιότητες που απορρέουν από την κοινοτική νομοθεσία. Οι προτεραιότητες αυτές,

σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο Παράρτημα ΙΙ της εν λόγω ΚΥΑ είναι:

● Η χάραξη ολοκληρωμένης πολιτικής διαχείρισης των αποβλήτων η οποία θέτει ως στόχους:

- την πρόληψη ή μείωση της παραγωγής αποβλήτων (ποσοτική μείωση) καθώς και τη μείωση

της περιεκτικότητας αυτών σε επικίνδυνες ουσίες (ποιοτική βελτίωση)

- την αξιοποίηση των υλικών που προέρχονται από τα απόβλητα με τη μεγιστοποίηση της

ανακύκλωσης και την ανάκτηση προϊόντων και ενέργειας

- τη μείωση του βιοαποδομήσιμου κλάσματος των αστικών αποβλήτων που οδηγούνται σε

υγειονομική ταφή

- την τελική διάθεση των αποβλήτων που δεν υπόκεινται σε διεργασίες αξιοποίησης και των

υπολειμμάτων της επεξεργασίας των αποβλήτων κατά τρόπο περιβαλλοντικά αποδεκτό,

στοχεύοντας στην βιώσιμη ανάπτυξη.

● Η επαναχρησιμοποίηση/ανακύκλωση των στερεών αποβλήτων, εφαρμόζοντας την αρχή «ο

ρυπαίνων πληρώνει» με την θέσπιση κινήτρων και αντικινήτρων με στόχο την πρόληψη της

παραγωγής ΣΑ και την παραγωγή κατάλληλων προϊόντων για επαναχρησιμοποίηση και

αξιοποίηση.

● Η εξάλειψη των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης ΣΑ, μέσω παρεμβάσεων που έχουν ως

αποτέλεσμα :

- τη δραστική μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την ανεξέλεγκτη διάθεση μέσω

της παύσης λειτουργίας τους και της περιβαλλοντικής αποκατάστασης τους και

- τη δημιουργία προϋποθέσεων για τη φυσική επανένταξη των χώρων στο γειτονικό τους

περιβάλλον.( ΚΥΑ 50910/2727/2003, Παράρτημα ΙΙ ).

Οι γενικές κατευθύνσεις και στόχοι του ΕΣΔΣΑ, εξειδικεύονται μέσω των Περιφερειακών

Σχεδίων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ), οι οποίοι καταρτίζονται με βάση τις

ιδιαίτερες συνθήκες κάθε Περιφέρειας και εγκρίνονται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα

Περιφέρειας. Στο πλαίσιο αυτό, οι ΠΕΣΔΑ καθορίζουν τις περιοχές που συγκροτούν τις

ενότητες διαχείρισης στερεών αποβλήτων (διαχειριστικές ενότητες) και τις μεθόδους

διαχείρισης που πρέπει να εφαρμόζονται σε αυτές. Επίσης, καθορίζονται οι υπόχρεοι Φορείς

για τη Διαχείριση των ΣΑ (ΦοΔΣΑ) και τα αναγκαία μέτρα για την αποκατάσταση και

αξιοποίηση των χώρων διάθεσης. Οι προβλεπόμενες διαχειριστικές ενότητες για όλη τη χώρα

ανέρχονται σε 81. Από το 2005 κάποιοι ΠΕΣΔΑ αναθεωρήθηκαν, ωστόσο η εφαρμογή τους

αντιμετωπίζει αρκετά προβλήματα χρηματοδότησης και κοινωνικών

αντιδράσεων. (http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=8 τελευταία επίσκεψη: 23/4/2010)

42

3.2.2 Ελληνική Νομοθεσία για τη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων

Το νομοθετικό πλαίσιο διαχείρισης των απορριμμάτων στην Ελλάδα, εγκαινιάστηκε με την

Υγειονομική Διάταξη Ε1β/301/10-2-64(ΦΕΚ 63/16-2-64/τ.Β) «περί συλλογής, αποκομιδής

και διάθεσης απορριμμάτων», η οποία μεταξύ άλλων, καθόριζε τις τεχνικές προδιαγραφές

για τη διαχείριση των απορριμμάτων και ειδικότερα για τη συλλογή και τη διάθεση αυτών.

Με τη διάταξη αυτή, πραγματοποιήθηκε μεν ένα θετικό βήμα για την επίλυση του

προβλήματος της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων, χωρίς ωστόσο τελικά να δοθεί η

απαιτούμενη λύση(Οικονόμου, 1997). Έκτοτε, έχει ψηφισθεί πλήθος νομοθετημάτων

σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων, η πλειοψηφία των οποίων, ενσωματώνει την

κοινοτική νομοθεσία στην εθνική έννομη τάξη. Η σχετική νομοθεσία παρουσιάζεται στον

Πίνακα 10-Παράρτημα Ι. Ακολουθεί μια συνοπτική αναφορά σε ορισμένες βασικές διατάξεις

για τη διαχείριση των ΣΑ, οι οποίες είναι:

- Η ΚΥΑ 49541/1424/86 (ΦΕΚ444/Β) «Στερεά απόβλητα σε συμμόρφωση με την Οδηγία

75/442/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 15ης Ιουλίου 1975», η οποία αποτελεί την πρώτη

προσπάθεια προσαρμογής της ελληνικής νομοθεσίας με την κοινοτική, για τη διαχείριση των

απορριμμάτων. Στην εν λόγω ΚΥΑ μεταξύ άλλων, διατυπώνονται οι βασικές αρχές που

πρέπει να διέπουν τη διαχείριση των απορριμμάτων, δίνεται ο ορισμός των βασικών εννοιών,

ορίζονται οι φορείς διαχείρισης των απορριμμάτων και περιγράφεται για πρώτη φορά η

αναγκαιότητα σύνταξης Σχεδίων Διαχείρισης.

- Οι νομοθετικές ρυθμίσεις Ν.Δ. 703/1970, Ν. 25/1975, Ν. 429/1976, Ν. 1080/1980 με τις

οποίες καθορίστηκε ο υπολογισμός των δημοτικών τελών καθαριότητας (αποκομιδή

απορριμμάτων) με βάση τα τ.μ. του νοικοκυριού. Όμως η σύνδεση των τελών διαχείρισης

απορριμμάτων με το μέγεθος του οικοπέδου και όχι με την παραγωγή αυτών, δεν παρέχει

κάποιο κίνητρο στους πολίτες/επιχειρήσεις για μείωση των παραγόμενων απορριμμάτων. Γι

΄αυτό και κρίνεται σκόπιμη η εφαρμογή ενός συστήματος κοστολόγησης σύμφωνα με τη

συμπεριφορά των πολιτών/ επιχειρήσεων και όχι την αντικειμενική αξία του ακινήτου και το

συνολικό εμβαδόν του. (http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=60, τελευταία

επίσκεψη:23/4/2010)

- Η ΚΥΑ 114218/97 (ΦΕΚ 1016/Β/97) « Κατάρτιση πλαισίου προδιαγραφών και γενικών

προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων», στην οποία περιλαμβάνονται θέματα που

αφορούν ορισμένα γενικά προγράμματα και το πλαίσιο τεχνικών προδιαγραφών διαχείρισης

των ΣΑ.

43

- Ο Ν. 2939/2001 « Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων

προϊόντων – Ίδρυση Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και

Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε.Δ.Σ.Α.Π.) και άλλες διατάξεις», με τον οποίο ενσωματώθηκε στο

εθνικό δίκαιο η Οδηγία 94/62/ΕΟΚ. Ο νόμος καθορίζει το πλαίσιο για την υλοποίηση

προγραμμάτων ανακύκλωσης-επαναχρησιμοποίησης-αξιοποίησης συσκευασιών και άλλων

προϊόντων, θεσπίζοντας συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους και χρονικά όρια για την

προσέγγιση αυτών. Ο Ε.Ο.Ε.Δ.Σ.Α.Π., τυπικά συστάθηκε με το Π.Δ.99/2008, χωρίς ωστόσο

να έχει αρχίσει η λειτουργία του. Μέχρι στιγμής, οι αρμοδιότητές του ασκούνται από

Γραφείο Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών/ Άλλων Προϊόντων, που υπάγεται στη

Διεύθυνση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού του Υ.ΠΕ.Κ.Α και στο οποίο έχει ανατεθεί η

εποπτεία και ο έλεγχος εφαρμογής του Νόμου (Τερζής, 2009). Βάσει του Νόμου, έχουν

εκδοθεί Προεδρικά Διατάγματα σχετικά με τους όρους και τις προϋποθέσεις της

εναλλακτικής διαχείρισης για τα παρακάτω υλικά:

Π.Δ. 109 (ΦΕΚ 75Α/5.3.04) για τα χρησιμοποιημένα ελαστικά οχημάτων

Π.Δ. 116 (ΦΕΚ 64Α/2.3.04) για τα απόβλητα λιπαντικών ελαίων

Π.Δ. 116 (ΦΕΚ 81Α/5.3.04) για τα οχήματα στο τέλος κύκλου ζωής

Π.Δ. 115 (ΦΕΚ 80Α/5.3.04) για τις ηλεκτρικές συσκευές και τους συσσωρευτές

Π.Δ. 117(ΦΕΚ 82Α/5.3.04) για τα απόβλητα ηλεκτρονικού και ηλεκτρολογικού

εξοπλισμού

- Ο Ν. 3536/2007 «Ειδικές ρυθμίσεις θεμάτων μεταναστευτικής πολιτικής και λοιπών

ζητημάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών», όπου στο άρθρο 30 καθορίζεται η

νομική μορφή των ΦοΔΣΑ και προβλέπεται η δημοσίευση ΚΥΑ με την οποία θα

εξειδικευθούν τα ζητήματα σχετικά με την οργάνωση και την τιμολογιακή πολιτική τους.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι σύμφωνα με το Υ.ΠΕ.Κ.Α., δεν υπάρχουν εκκρεμότητες εισαγωγής

κοινοτικών Οδηγιών στο εθνικό δίκαιο σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων

(http://www.ypeka.gr/ypeka/Default.aspx?tabid=238, τελευταία επίσκεψη:30/4/2010).

Ωστόσο, υπάρχει σημαντικό έλλειμμα σε επίπεδο πολιτικής και απουσιάζει μια συνεπής

στρατηγική προώθησης στόχων για τη μείωση του όγκου των απορριμμάτων, μέσω

υποδομών και πρωτοβουλιών σε επίπεδο δήμων ( Tερζής, 2009 σελ. 27-28).

44

3.2.3 Συγχρηματοδοτούμενα Αναπτυξιακά Προγράμματα

Τα τελευταία χρόνια, βασικό στοιχείο της εθνικής περιβαλλοντικής πολιτικής εκτός από την

ενσωμάτωση της κοινοτικής νομοθεσίας, αποτελεί και η εφαρμογή περιβαλλοντικών

προγραμμάτων. Τα προγράμματα αυτά, χρηματοδοτούνται από εθνικούς πόρους, αλλά

κυρίως από κοινοτικούς, μέσω των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης (ΚΠΣ) και έχουν

διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο σε όλους τους υποτομείς του περιβάλλοντος, μεταξύ των

οποίων και στη διαχείριση των αποβλήτων.

3.2.3.1 Γ΄ ΚΠΣ (2000 – 2006)

Το Γ΄ ΚΠΣ (2000 – 2006), αποτελεί αναπτυξιακό πρόγραμμα με το οποίο η Ελλάδα

ενισχύθηκε με κοινοτικούς πόρους ώστε στα πλαίσια της Περιφερειακής Πολιτικής της ΕΕ να

επιτευχθεί η πραγματική σύγκλιση μεταξύ των κρατών-μελών. Η συμβολή του προγράμματος

είναι καθοριστική, προκειμένου να παγιωθούν στην Ελλάδα τα μέσα της αειφόρου

ανάπτυξης. Οι συνολικοί πόροι του Γ΄ ΚΠΣ και του Ταμείου Συνοχής ανέρχονται σε 48,30

δις €. Η συνολική δημόσια δαπάνη ανέρχεται σε 37,67 δις ευρώ και η εκτιμώμενη ιδιωτική

συμμετοχή ανέρχεται σε 10,63 δις ευρώ ( http://www.3kps.gr/2000-2006.htm τελευταία

επίσκεψη: 1/5/2010). Για την επίτευξη των στόχων του Γ΄ ΚΠΣ έχουν καταρτισθεί :

- 11 Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΕΠ) για τις εθνικές τομεακές πολιτικές, μεταξύ

των οποίων και το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον (ΕΠΠΕΡ)

- 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ) για τις περιφέρειες της χώρας

- 1 ΕΠ Τεχνική Βοήθεια, για τη βελτίωση και στήριξη του συστήματος παρακολούθησης του

ΚΠΣ και των ΕΠ.

Στόχος του ΕΠΠΕΡ είναι η περιβαλλοντική αναβάθμιση της χώρας και η δημιουργία των

απαραίτητων προϋποθέσεων για την εφαρμογή των αρχών της αειφόρου και βιώσιμης

ανάπτυξης. Περιλαμβάνει 11 άξονες προτεραιότητας, μεταξύ των οποίων και έναν άξονα για

τα στερεά απόβλητα, ο οποίος εξειδικεύεται σε συγκεκριμένα μέτρα (Πίνακας 11). Το σύνολο

των ενταγμένων έργων στον Άξονα 2, παρουσιάζεται στον Πίνακα 12 – Παράρτημα Ι.

45

Πίνακας 11: Άξονας 2: Στερεά Απόβλητα

ΑΞΟΝΑΣ 2: ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ

Μέτρο 2.1: Διαχείριση μη επικίνδυνων στερεών αποβλήτων Δράσεις Προϋπολογισμός

•Αποκατάσταση των ΧΑΔΑ •Αγορά εξοπλισμού •Κατασκευή έργων υποδομής •Κατασκευή ΧΥΤΑ μικρής κλίμακας •Προμήθεια εξοπλισμού διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων •Ολοκλήρωση προγραμμάτων καθαρισμού ακτών

10,6 εκατ. €.

Μέτρο 2.2: Διαχείριση επικίνδυνων στερεών αποβλήτων Δράσεις Προϋπολογισμός

•Αποκατάσταση ρυπασμένων χώρων •Ευαισθητοποίηση της Τοπικής •Αυτοδιοίκησης, των επιχειρήσεων και των πολιτών για θέματα διαχείρισης •επικίνδυνων στερεών αποβλήτων

16,9 εκατ. €.

Πηγή: http://3kps.epper.gr/ep.htm( τελευταία επίσκεψη: 1/5/2010)

3.2.3.2 Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 2007-2013 Το ΕΣΠΑ, εκπονήθηκε στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής προσέγγισης για την Πολιτική

Συνοχής της Ε.Ε., και αποτελεί έγγραφο αναφοράς για τον προγραμματισμό των Ταμείων της

Ε.Ε. σε εθνικό επίπεδο για την περίοδο 2007-2013, όπου αποτυπώνεται ο στρατηγικός

σχεδιασμός της χώρας για τη συγκεκριμένη περίοδο

( www.espa.gr/el/Pages/staticWhatIsESPA.aspx τελευταία επίσκεψη: 1/5/2010).

Για την επίτευξη του σχεδιασμού αυτού, το ΕΣΠΑ διαρθ ρώνεται σε :

- 8 Τομεακά ΕΠ, μεταξύ των οποίων και το ΕΠ «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη»

(ΕΠΠΕΡΑΑ) που αφορά και τις 13 Περιφέρειες της χώρας.

- 5 ΠΕΠ και

- 12 Προγράμματα Εδαφικής Συνεργασίας.

Στόχος του ΕΠΠΕΡΑΑ είναι η προστασία και η αειφορική διαχείριση του περιβάλλοντος,

ώστε να συμβάλει στην προστασία της δημόσιας υγείας, την βελτίωση της ποιότητας ζωής

και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας.

(http://www.espa.gr/el/Pages/staticOPEnvironment.aspx τελευταία επίσκεψη: 1/5/2010).

46

Για την ευόδωση του παραπάνω στόχου, περιλαμβάνει 11 Άξονες Προτεραιότητας. Η

διαχείριση των στερεών αποβλήτων εντάσσεται στον Άξονα 4 «Προστασία Εδαφικών

Συστημάτων & Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων», ο οποίος εξειδικεύεται σε ειδικότερες

δράσεις (Πίνακας 13). Ο συνολικός προϋπολογισμός του άξονα ανέρχεται στο ποσό των

288.995.000 € και ο γενικό στόχος του είναι η διασφάλιση της προστασίας της δημόσιας

υγείας και της ποιότητας των εδαφικών πόρων και των υπόγειων υδροφορέων από τη

ρύπανση που προκαλείται από την ανεξέλεγκτη διάθεση στερεών αποβλήτων. ( ΕΠ

Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη, 2007 σελ.137).

Πίνακας 13: Ενδεικτικές κατηγορίες δράσεων του Άξονα 4 του ΕΠΠΕΡΑΑ

ΑΞΟΝΑΣ 4: ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

Ενδεικτικές κατηγορίες δράσεων • Κατασκευή και αναβάθμιση εγκαταστάσεων διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων σύμφωνα με τους εγκεκριμένους Περιφερειακούς Σχεδιασμούς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (Σταθμοί Μεταφόρτωσης, ΧΥΤΑ /ΧΥΤΥ , Ολοκληρωμένες Εγκαταστάσεις Διαχείρισης Αποβλήτων, Μονάδες Μηχανικής Ανακύκλωσης & Κομποστοποίησης) • Έργα αποκατάστασης ΧΑΔΑ • Έργα διαχείρισης αποβλήτων και αποκατάστασης εδάφους σε χώρους αρμοδιότητας του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας καθώς και σε χώρους ρυπασμένους από παρελθούσα βιομηχανική ή συναφή δραστηριότητα για τους οποίους δεν υπάρχει υπόχρεος ιδιοκτήτης. • Έργα και δράσεις διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων • Έργα διαχείρισης και ασφαλούς διάθεσης ιλύων • Δράσεις αντιμετώπισης του φαινομένου της ερημοποίησης

Πηγή: ΕΠ Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη, 2007 σελ.137-138

Μέχρι στιγμής, στον Άξονα έχει ενταχθεί μόνο ένα έργο, που αφορά στην ολοκλήρωση του

έργου αποκατάστασης απόθεσης μεταλλείων αμιάντου Βορείου Ελλάδος, με δικαιούχο τη

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης και προϋπολογισμό 14.150.000 εκατ. €

(http://www.epper.gr/Files.aspx?LeftMenu=177&id=37 τελευταία επίσκεψη: 1/5/2010).

Από την περιγραφή του θεσμικού και νομοθετικού πλαισίου, είναι εμφανές ότι

χαρακτηρίζεται από αλλεπάλληλες τροποποιήσεις, τόσο σε εθνικό όσο και ευρωπαϊκό

επίπεδο. Οι συχνές αυτές αλλαγές, αποτυπώνουν αφενός την διαρκώς αυξανόμενη ανησυχία

σχετικά με το ζήτημα της διαχείρισης των ΣΑ και αφετέρου την σταδιακή επαγρύπνηση της

περιβαλλοντικής συνείδησης.

47

4. Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

4.1 Γενικά Χαρακτηριστικά του Δήμου Νέας Σμύρνης

4.1.1 Γεωγραφικά- Μορφολογικά Στοιχεία

Ο δήμος Νέας Σμύρνης αποτελεί ένα από τα νότια προάστια της Αθήνας, με έκταση 3.500

στρέμματα. Συνορεύει με το δήμο Αθηναίων στα βόρεια, το δήμο Δάφνης στα Β.Α., το δήμο

Αγίου Δημητρίου στα ανατολικά, το δήμο Καλλιθέας στα δυτικά και το δήμο Παλαιού

Φαλήρου στα νότια. (http://el.wikipedia.org/wiki/Νέα_Σμύρνη, τελευταία επίσκεψη:

10/5/2010). Βρίσκεται πολύ κοντά στο κέντρο της Αθήνας, απέχοντας μόλις 5χλμ από το

Σύνταγμα, γεγονός που αφενός οδήγησε στη μεγάλη ώθηση των κατοικιών και την ανάπτυξη

μεγάλης αγοράς παροχής υπηρεσιών και αφετέρου απέτρεψε την εγκατάσταση οχλουσών

δραστηριοτήτων, όπως εργοστάσια, υπερτοπικό εμπόριο,κλπ. Η τοπική αγορά, είναι

ανεπτυγμένη κυρίως στο κέντρο της πόλης και χαρακτηρίζεται από δραστηριότητες παροχής

υπηρεσιών. Η μορφολογία του εδάφους της περιοχής, χαρακτηρίζεται από σημαντικές

ανωφέρειες από τα Δυτικά προς τα Ανατολικά και το κλίμα είναι εύκρατο μεσογειακό

(Τοπικό Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον δήμου Νέας Σμύρνης).

4.1.2 Ιστορικά Στοιχεία H ιστορία του δήμου Νέας Σμύρνης είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη Μικρασιατική

καταστροφή, κάτι που άλλωστε είναι εμφανές και από την ονομασία του δήμου. Η Νέα

Σμύρνη, πριν την εγκατάσταση των προσφύγων ήταν μια πετρώδης και άγονη περιοχή, με το

δυτικό της τμήμα να ανήκει σε Πλακιώτες και το Β.Α. σε Μπραχαμιώτες κτηματίες

(Χατζατουριάν, 1999 σελ.21). Λίγους μήνες μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, η περιοχή

επιλέχθηκε για τη στέγαση των προσφύγων και το 1926, άρχισε η οικοδόμησή της καθώς και

η δεντροφύτευση του άλσους, που αποτελεί χαρακτηριστικό στοιχείο του δήμου μέχρι και

σήμερα. Μεταξύ των ετών 1933-1940, ο οικισμός μεταβλήθηκε ουσιαστικά σε πόλη, ενώ

κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Νέα Σμύρνη υπήρξε σημαντική εστία της

εθνικής αντίστασης (Πανταζής, 1993 σελ.115). To 1944, η Νέα Σμύρνη γίνεται δήμος με

πρώτο διορισμένο δήμαρχο τον Ι. Μαγκριώτη (Ανανιάδης, 1990 σελ.116). Τη μεταπολεμική

περίοδο, η περιοχή σταδιακά ενσωματώθηκε στην Αθήνα και επεκτάθηκε κυρίως προς τα

48

ανατολικά και νότια, καταλαμβάνοντας μέχρι το 1960 σχεδόν όλη της την έκταση. Την

περίοδο αυτή, ολοκληρώθηκαν οι τεχνικές και κοινωνικές υποδομές και η περιοχή

χαρακτηρίζεται από ραγδαία πληθυσμιακή αύξηση, η οποία συνεχίζεται μέχρι και σήμερα με

αποτέλεσμα την αδυναμία οποιασδήποτε επέκτασης του δήμου (Χατζατουριάν, 1999).

4.1.3 Χωροταξικά – Διοικητικά Στοιχεία

Ο δήμος χωροταξικά υπάγεται στο λεκανοπέδιο Αττικής, ενώ διοικητικά ανήκει στη

Νομαρχία Αθηνών. Αποτελείται από ένα δημοτικό διαμέρισμα και χωρίζεται σε 8

πολεοδομικές ενότητες (Χάρτης 2) οι οποίες είναι σχεδόν ομογενοποιημένες και εντός

σχεδίου πόλεως. Τα τελευταία χρόνια όπως προαναφέρθηκε, η πόλη αναπτύσσεται

αποκλειστικά κατά ύψος, καθώς δεν υπάρχει δυνατότητα περαιτέρω επέκτασης.

Χάρτης 2 : Πολεοδομικές ενότητες της Νέας Σμύρνης

Πηγή: Τοπικό Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον 2011-2015 Δήμου Νέας Σμύρνης,

σελ.5

4.1.4 Δημογραφικά Στοιχεία

Η δημογραφική εξέλιξη του δήμου, παρουσιάζεται στον παρακάτω Πίνακα 14. Ο πληθυσμός

του δήμου είναι καθαρά αστικός και με βάση την τελευταία απογραφή της ΕΣΥΕ (2001)

49

ανέρχεται σε 73.986 κατοίκους. Ωστόσο, σύμφωνα με εκτιμήσεις του δήμου ο σημερινός

πληθυσμός είναι περίπου128.000 κάτοικοι.

Πίνακας 14: Δημογραφική εξέλιξη του δήμου

ΕΤΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ

1928 210

1933 6500

1940 15000

1951 22074

1961 32865

1971 42512

1981 67408

1991 69749

Πηγή : ΕΣΥΕ

4.2 Υφιστάμενη Κατάσταση Διαχείρισης των Απορριμμάτων στο Δήμο Νέας Σμύρνης

4.2.1 Διεύθυνση Περιβάλλοντος

Η διαχείριση των ΑΣΑ, αποτελεί αρμοδιότητα του Τμήματος Περιβάλλοντος, το οποίο

υπάγεται στη Διεύθυνση Περιβάλλοντος του δήμου και διεξάγεται βάσει της κείμενης

νομοθεσίας και του Κανονισμού Καθαριότητας του δήμου (Απόφαση Δ.Σ. 269/4-9-1996). Η

οργάνωση του τμήματος παρουσιάζεται στο Σχήμα 2. Για τη διαχείριση των ΑΣΑ,

απασχολούνται 186 εργαζόμενοι (Πίνακας 15).

50

Σχήμα 2: Οργανόγραμμα του τμήματος καθαριότητας

Πηγή: www.neasmyrni.gr τελευταία επίσκεψη 10/5/2010

Πίνακας 15: Προσωπικό που απασχολείται στη διαχείριση περιβάλλοντος

ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΑΡΙΘΜΟΣ

Οδηγοί 42

Χειριστές μηχανημάτων 4

Εργάτες αποκομιδής 60

Οδοκαθαριστές 65

Τεχνίτες

(μηχανικοί – ηλεκτρολόγοι αυτοκινήτων)

8

Επόπτες 5

Προϊστάμενος Τμήματος Καθαριότητας 1

Αναπληρωτής Προϊστάμενος Τμήματος Καθαριότητας

1

Πηγή: Δήμος Νέας Σμύρνης

ΤΜΗΜΑ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ

Γραφείο αποκομιδής απορριμμάτων και οδοκαθαρισμού

Γραφείο κίνησης και εποπτείας καθαριότητας

Γραφείο συντήρησης επισκευής οχημάτων,μηχανημάτων και κάδων απορριμμάτων

Γραφείο διαχείρισης υλικών και ανταλλακτικών

Γραφείο ανακύκλωσης

51

4.2.2 Σύνθεση των Αποβλήτων του Δήμου

Όσον αφορά την ποσοτική σύνθεση, η συνολική ετήσια ποσότητα οικιακών αποβλήτων

εκτιμάται σε 35.800 τόνους, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται τα ογκώδη υλικά, ενώ η ποσότητα

των ανακυκλώσιμων υλικών το 2009 ανήλθε σε 3704,6 τόνους. Σημειώνεται ότι η ποσότητα

των ανακυκλώσιμων υλικών έχει προκύψει από υφιστάμενα ζυγολόγια της εταιρίας

ανακύκλωσης, ενώ των σύμμεικτων από εκτιμήσεις. Όσον αφορά την ποιοτική σύνθεση των

ΑΣΑ, έχουν πραγματοποιηθεί μετρήσεις μόνο σε σχέση με τα ανακυκλώσιμα, βάσει των

οποίων ποσοστό των ανακυκλώσιμων υλικών ανέρχεται στο 9% και αφορά κυρίως χαρτί και

πλαστικό (Διάγραμμα 7).

ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΔΗΜΟΥ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

91%

9%ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΩΝ

ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΩΝ

Διάγραμμα 7: Αναλογία απορριμμάτων Δήμου Νέας Σμύρνης

Πηγή: Δήμος Νέας Σμύρνης

Η συνολική παραγόμενη ποσότητα των ΑΣΑ χαρακτηρίζεται από εποχική διακύμανση και

συγκεκριμένα, παρατηρείται μείωση κατά τους θερινούς μήνες και αύξηση στο τέλος του

έτους, κατά την εορταστική περίοδο. Το ίδιο ισχύει και για τα ανακυκλώσιμα υλικά, η

ποσότητα των οποίων αυξάνεται ιδιαίτερα κατά τους μήνες Οκτώβριο και Δεκέμβριο

(Διάγραμμα 8).

0

100

200

300

400

500

ΤΟΝΝΟΙ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

ΜΗΝΕΣ

ΜΗΝΙΑΙΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ

Σειρά1

Διάγραμμα 8: Μηνιαία κατανομή ανακυκλώσιμων υλικών Πηγή: Δήμος Νέας Σμύρνης

52

4.2.3 Στάδια Διαχείρισης των ΑΣΑ

Η διαχείριση των ΑΣΑ από το δήμο (αποκομιδή, μεταφόρτωση και διακομιδή τους στο

εργοστάσιο ανακύκλωσης) γίνεται με αυτεπιστασία και περιλαμβάνει τα στάδια που

αναλύονται στη συνέχεια.

4.2.3.1 Προσωρινή Αποθήκευση

Η προσωρινή αποθήκευση του συνόλου των ΑΣΑ γίνεται σε πλαστικούς ή μεταλλικούς

κυλιόμενους κάδους. Στον παρακάτω Πίνακα 16, παρουσιάζονται τα στοιχεία σχετικά με

τους διαθέσιμους κάδους του δήμου.

Πίνακας 16: Διαθέσιμοι κάδοι του Δήμου Νέας Σμύρνης Τύπος Χωρητ/τα Υλικό Ποσότητα Χρήση Αξία

αγοράς Έτος αγοράς

Κυλιόμενοι 1100 Μεταλλικοί 850 Σύμμεικτα - 1999-2003

Κυλιόμενοι 660 Μεταλλικοί 500 Σύμμεικτα - 1999-2003

Κυλιόμενοι 1100 Πλαστικοί 650 Ανακυκλώσιμα Δωρεά (ΕΕΑΑ)

2005-2007

Πηγή: Δήμος Ν. Σμύρνης

Οι κάδοι είναι τοποθετημένοι σε επιλεγμένα σημεία σε όλη την πόλη, ανάλογα με την

πυκνότητα των κατοίκων και γίνεται προσπάθεια να μην τοποθετούνται κοντά σε

κοινόχρηστους χώρους όπως σχολεία, πάρκα κλπ. Ωστόσο, η χωροθέτηση των κάδων δεν

γίνεται βάσει σχεδιασμού και αρκετοί έχουν τοποθετηθεί λανθασμένα, κυρίως στις γωνίες

των οδών, δημιουργώντας προβλήματα στη διέλευση των πεζών και των οχημάτων. Η

καθαριότητα των κάδων γίνεται περίπου μία φορά το μήνα, σε αντίθεση με τον καθαρισμό

των οδών, ο οποίος γίνεται καθημερινά στους κεντρικούς δρόμους και περίπου μία με δυο

φορές την εβδομάδα στους υπόλοιπους δρόμους του δήμου.

4.2.3.2 Συλλογή – Μεταφορά των Απορριμμάτων

Η συλλογή των ΣΑ είναι μαζική και δεν πραγματοποιείται διαλογή, με εξαίρεση τα υλικά

ανακύκλωσης. Για τη συλλογή των ΣΑ από τους κάδους χρησιμοποιούνται συνολικά 14 Α/Φ

53

(μηχανική αποκομιδή), τα σχετικά στοιχεία των οποίων παρουσιάζονται στον Πίνακα 17. Η

συλλογή των ΣΑ πραγματοποιείται σε καθημερινή βάση, τόσο κατά τη χειμερινή, όσο και

κατά τη θερινή περίοδο και συγκεκριμένα κατά τις πρώτες πρωινές ώρες (3:00 το πρωί). Ο

μέσος όρος των εβδομαδιαίων δρομολογίων ανέρχεται σε 13, ενώ η μέση χιλιομετρική

απόσταση των δρομολογίων ανέρχεται περίπου σε 20 χλμ, η οποία όμως φθάνει τα 80 χλμ

στην περίπτωση που τα Α/Φ μετακινούνται στο ΧΥΤΑ. Εκτός όμως από Α/Φ, ο δήμος

διαθέτει και άλλα οχήματα σχετικά με την αποκομιδή των απορριμμάτων και την

καθαριότητα, τα οποία παρουσιάζονται στον Πίνακα 18.

Σχετικά με το ετήσιο κόστος καυσίμων των Α/Φ συλλογής σύμμεικτων απορριμμάτων και

των λοιπών οχημάτων καθαριότητας, δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, καθώς εμπεριέχεται

στο σύνολο των καταναλισκόμενων καυσίμων κατ’ έτος (περίπου 190.000 € ),

συμπεριλαμβανομένων και άλλων οχημάτων του δήμου, όπως οχήματα δημοτικής

συγκοινωνίας κλπ. Το ίδιο ισχύει και για το κόστος συντήρησής τους. Στοιχεία υπάρχουν

μόνο για τα οχήματα ανακύκλωσης, τα οποία είναι δύο Α/Φ και ένα όχημα μεταφόρτωσης

(Πίνακες 19 και 20). Έλλειψη στοιχείων, υπάρχει και για το συνολικό κόστος της αποκομιδής

των απορριμμάτων. Υπολογισμός έχει γίνει κατά προσέγγιση μόνο για το κόστος του

προγράμματος ανακύκλωσης το οποίο ανέρχεται στα 49,17 €/τόνο και παρουσιάζεται

αναλυτικότερα παρακάτω.

Πίνακας 17: Διαθέσιμα Α/Φ του Δήμου Νέας Σμύρνης

Τύπος Αριθμός Κόστος αγοράς Έτος αγοράς Μύλος 16Μ3 4 - 2000-2003 Πρέσα 16Μ3 1 45000 € 2007 Πρέσα 11Μ3 1 170000 € 2007 Πρέσα 15Μ3 1 Δωρεά (ΕΕΑΑ) 2006 Πρέσα 16Μ3 1 Δωρεά (ΕΕΑΑ) 2008 Πρέσα 14Μ3 2 Παραχώρηση

(ΥΠ.ΕΣ.) 2008

Πρέσα 16Μ3 1 - 1990 Πρέσα 16Μ3 1 Δωρεά (Αθήνα 2004) 2004 Πρέσα 5Μ3 1 - 2000 Πρέσα 6Μ3 1 150000 € 2010

Πηγή: Δήμος Ν. Σμύρνης

54

Πίνακα 18: Λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός του Δήμου Νέας Σμύρνης

Τύπος Αριθμός Κόστος αγοράς Έτος αγοράς

Ρυμουλκά * 3 - 2000-2003 Μηχ. σάρωθρο 1 - 1996 Μηχ. σάρωθρο 1 - 2004 Πλυστικό μηχ. 1 30000 € 2005 Μηχ. Σάρωθρο 1 45000 € 2006 Μηχ. Σάρωθρο 1 100000 € 2009

Φορτηγό** 1 - 1978 Φορτηγό** 1 - 1985 Φορτηγό** 1 - 1997 Φορτηγό** 1 - 2003 Φορτηγό** 1 - 2004

Υδροφόρα*** 1 - 1990 *Μεταφόρτωση απορριμμάτων, ** Αποκομιδή ογκωδών ,*** Πλύση οδών Πηγή: Δήμος Νέας Σμύρνης

Πίνακας 19: Κόστος καυσίμων οχημάτων ανακύκλωσης (1/1/2009-31/1/2009)

Τύπος

οχήματος

Αριθμός κυκλοφορίας

Είδος Καυσίμου

Ποσότητα σε λίτρα

Κόστος

σε €

Πρέσα 15Μ3 ΚΗΥ 5598 πετρέλαιο 10168 9243,49 Πρέσα 16Μ3 ΚΗΗ 1820 πετρέλαιο 11107 10097,11 Όχημα μεταφόρτωσης

ΚΗΥ 5800 πετρέλαιο 12800 11636,18

Πηγή: Δήμος Νέας Σμύρνης

Πίνακας 20: Κόστος συντήρησης οχημάτων ανακύκλωσης (1/1/2009-31/1/2009)

Τύπος οχήματος

Επισκευές Ανταλλ/κα Λιπαντικά Ελαστικά Τέλη Κυκλοφορίας

Ασφάλεια

Πρέσα 15Μ3 7613,44€ 492,66€ 755,65€ 1047,20€ 3€ 1146,71€ Πρέσα 16Μ3 659,26€ 1242,36€ 755,65€ 1047,20€ 3€ 1399,58€

Όχημα μεταφόρτωσης

0,00 0,00 0,00 0,00 774€ 1400€

Πηγή: Δήμος Νέας Σμύρνης

Σημειώνεται ότι το όχημα μεταφόρτωσης εκτελεί και δρομολόγια με σύμμεικτα

απορρίμματα, ως εκ τούτου δε μπορεί να υπολογισθεί το κόστος των επισκευών,

ανταλλακτικών, λιπαντικών και ελαστικών, που βαρύνει το εν λόγω όχημα σε σχέση με την

55

ανακύκλωση υλικών. Βάσει πρόχειρης εκτίμησης του δήμου, υπολογίζεται ότι ανέρχεται

περίπου σε 5000-8000€ ετησίως. ‘Οσον αφορά τη συλλογή των ογκωδών απορριμμάτων,

καθημερινά κινούνται 3 οχήματα σε δύο βάρδιες για την αποκομιδή τους και ένα ακόμα

ειδικό όχημα –αρπάγη (Εικόνα 12-Παράρτημα ΙΙ) για τη συλλογή των κλαδεμάτων.

‘Οσον αφορά την περισυλλογή των εγκαταλελειμμένων οχημάτων, ο δήμος προβαίνει στην

απομάκρυνση όσων βρίσκονται εντός των διοικητικών του ορίων και στη συνέχεια τα

προωθεί σε συνεργαζόμενη εταιρεία, την Αρχιμήδης Νεονάκης ΑΕ, η οποία είναι

πιστοποιημένη από την εταιρεία Εναλλακτική Διαχείριση Οχημάτων Ελλάδας (ΕΔΟΕ). Το

πρώτο τρίμηνο του 2010, ο δήμος προέβη σε απομάκρυνση περίπου 45 εγκαταλελειμμένων

οχημάτων.

Επίσης, ο δήμος διαθέτει δικό του σταθμό μεταφόρτωσης, ο οποίος χρησιμοποιείται περίπου

για το 75% - 80% των παραγόμενων απορριμμάτων. Μετά την ολοκλήρωση της συλλογής

των απορριμμάτων αυτά μεταφέρονται στο ΣΜΑ, όπου μεταφορτώνονται σε ανοιχτούς

κάδους και μεταφέρονται στο ΧΥΤΑ ή στις εγκαταστάσεις της εταιρείας ανακύκλωσης. Για

τη μεταφορά των ΣΑ από τον ΣΜΑ χρησιμοποιούνται 3 ρυμουλκά οχήματα, τα οποία

αγοράσθηκαν από το δήμο κατά τα έτη 2000-2003. Ο ΣΜΑ απέχει περίπου 30 χλμ. από το

χώρο διάθεσης των απορριμμάτων.

4.2.4 Μέθοδοι Διαχείρισης των Απορριμμάτων

4.2.4.1. Εδαφική Διάθεση

Τα απορρίμματα του δήμου, διατίθενται με τη μέθοδο της υγειονομικής ταφής. Δεδομένου

ότι ο δήμος δε διαθέτει δικό του ΧΥΤΑ, τα ΑΣΑ καταλήγουν στο ΧΥΤΑ Δυτικής Αττικής

στο δήμο Φυλής, από την πρώτη στιγμή λειτουργίας του. Πριν τη λειτουργία του ΧΥΤΑ

Φυλής, τα ΑΣΑ κατέληγαν στο ΧΥΤΑ Άνω Λιοσίων και ακόμη παλαιότερα στη χωματερή

Σχιστού. Ο ΧΥΤΑ Φυλής ανήκει στον Ενιαίο Σύνδεσμο Δήμων και Κοινοτήτων Νομού

Αττικής (ΕΣΔΚΝΑ) και η κατασκευή του προέκυψε έπειτα από απαίτηση της ΕΕ.

Ειδικότερα, η Επιτροπή Παρακολούθησης της υλοποίησης του έργου δημιουργήθηκε το

2004 και ένα χρόνο αργότερα το έργο δημοπρατήθηκε. Στη συνέχεια κατασκευάστηκε ένα

ενδιάμεσο κύτταρο, το οποίο ουσιαστικά κάλυπτε τις ανάγκες απόθεσης των αποβλήτων

ολόκληρης της Αττικής μέχρι και το 2008. Τον Ιούλιο του 2008, έπειτα από ένα μακρύ δρόμο

προσφυγών στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της χωροθέτησης του έργου και κατά των

διαδικασιών του διαγωνισμού, τέθηκε σε λειτουργία το πρώτο κύτταρο. Το εν λόγω κύτταρο,

κατασκευάστηκε με πόρους του Ταμείου Συνοχής, περιλαμβάνει λεκάνη απόθεσης των

56

αποβλήτων με έκταση 350 στρέμματα, βιολογικό καθαρισμό επεξεργασίας των

στραγγισμάτων, σύστημα διαχείρισης βιοαερίου και δέχεται ημερησίως περισσότερους από

5.000 τόνους απορριμμάτων.

(http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathbreak_1_04/07/2008 _239664 τελευταία

επίσκεψη:18/5/2010). Ωστόσο, σύμφωνα με επίσημο Δελτίο Τύπου του ΕΣΔΚΝΑ

(9/11/2009), ο υφιστάμενος διαθέσιμος χώρος του ΧΥΤΑ επαρκεί για χρονική περίοδο μέχρι

δύο χρόνια, ενώ ταυτόχρονα δεν υπάρχει κάποιος άλλος να τον αντικαταστήσε ι.

4.2.4.2. Ανακύκλωση

Ο δήμος εφαρμόζει πρόγραμμα ανακύκλωσης συσκευασιών, στο οποίο εντάχθηκε το 2006

καθώς και ηλεκτρικών συσκευών. Η ποσότητα των συσκευασιών ανακύκλωσης που

συλλέγονται ετησίως, ανέρχεται περίπου σε 3700 τόνους και το κόστος του προγράμματος

σύμφωνα με εκτιμήσεις ανέρχεται στα 49,17 €/τόνο (Πίνακας 21, Διάγραμμα 9).

Πίνακας 21: Κόστος του προγράμματος ανακύκλωσης

Έξοδα Μισθοδοσίας 132336,86 €

Καύσιμα 30976,79 €

Συντήρηση 13613,42 €

Πάγια Έξοδα (ασφάλεια κλπ) 5207,79 €

Σύνολο 182134,85 €

Κόστος / τόνο 49,17247666 €

Πηγή: Δήμος Νέας Σμύρνης

Διάγραμμα 9: Κόστος του προγράμματος ανακύκλωσης

73%

17%

7% 3%

ΕΞΟΔΑ ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑΣ

ΚΑΥΣΙΜΑ

ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ

ΠΑΓΙΑ ΕΞΟΔΑ (ΤΕΛΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ,ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΛΠ.)

Πηγή: Δήμος Νέας Σμύρνης

57

Η ανακύκλωση συσκευασιών γίνεται μέσω του συστήματος των μπλε κάδων για τα εξής

υλικά: γυαλί, χαρτί, μέταλλο και πλαστικό και διεξάγεται σε συνεργασία με την Ελληνική

Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ)ΑΕ. Η συνεργασία μεταξύ της ΕΕΑΑ και των

Ο.Τ.Α. προβλέπεται από το Ν. 2939/2001 και πραγματοποιείται με την κατάρτιση εξαετών

συμβάσεων, μέσω των οποίων χρηματοδοτείται το επιπλέον κόστος που προκύπτει από την

αξιοποίηση των αποβλήτων συσκευασίας στη διαχείριση των απορριμμάτων. Η ΕΕΑΑ

ιδρύθηκε το 2001 από βιομηχανικές και εμπορικές επιχειρήσεις και οργανώνει το Σύστημα

Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης για τα απόβλητα συσκευασίας (ΣΣΕΔ-

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ), εφαρμόζοντας το συγκεκριμένο οργανωτικό σχήμα του Ν. 2939/2001

(Εικόνα 13 - Παράρτημα ΙΙ) (www.herrco.gr/default.asp?siteid=1&pageid=67&langid=1

τελευταία επίσκεψη:10/5/2010).

Τα υλικά συσκευασιών του δήμου, μέχρι πρόσφατα κατέληγαν στο ΚΔΑΥ Ασπροπύργου

καθώς ο δήμος υπαγόταν στο έργο μπλε κάδων Αττική ΙΙ, το οποίο και εξυπηρετείται από το

συγκεκριμένο ΚΔΑΥ. Ωστόσο, τους τελευταίους 4 μήνες τα ανακυκλώσιμα υλικά του

δήμου, καταλήγουν στις εγκαταστάσεις της ΕΠ.ΑΝ.Α Α.Ε. στο ΚΔΑΥ Φυλής, το οποίο

βρίσκεται στην περιοχή του ΧΥΤΑ Φυλής. Τα αποτελέσματα για το σύνολο των δήμων που

εξυπηρετούνται από τα ΚΔΑΥ Ασπροπύργου και Φυλής παρουσιάζονται στον Πίνακα 22. Το

ΚΔΑΥ Φυλής ξεκίνησε τη λειτουργία του δοκιμαστικά στο τέλος του 2008 και τέθηκε σε

πλήρη λειτουργία το Μάιο του 2009 (Εικόνα 14- Παράρτημα ΙΙ).

Πρόκειται για ιδιόκτητη μονάδα της εταιρείας ΕΠ.ΑΝ.Α. Α.Ε , στην οποία γίνεται

επεξεργασία των δημοτικών αποβλήτων συσκευασίας που απορρίπτονται στους μπλε κάδους

της ΕΕΑΑ, καθώς και εμπορικών και βιομηχανικών αποβλήτων. Η μονάδα καταλαμβάνει

έκταση 28.300 τ.μ. και έχει δυναμικότητα επεξεργασίας μεγαλύτερη από 100.000 τόνους

ετησίως. Ο εξοπλισμός που χρησιμοποιείται για την ανάκτηση των ανακυκλώσιμων υλικών

περιλαμβάνει σύγχρονους οπτικούς και μαγνητικούς διαχωριστές. Τα ανακυκλώσιμα υλικά

που ανακτώνται περιλαμβάνουν απόβλητα συσκευασίας (από χαρτί, πλαστικό, μέταλλο,

αλουμίνιο, γυαλί) τα οποία στη συνέχεια οδηγούνται προς δεματοποίηση και αποθηκεύονται

προσωρινά, έως ότου προωθηθούν προς ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση. Επιπλέον, η

μονάδα μπορεί να παράγει δευτερογενές στερεό καύσιμο, που χρησιμοποιείται στη

βιομηχανία.

(www.helector.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=34%3Aepana&catid=2

%3Anews&Itemid=9&lang=el τελευταία επίσκεψη:15/5/2010)

58

Πίνακας 22: ΚΔΑΥ Ασπροπύργου και Φυλής ( Στοιχεία 2009)

ΚΔΑΥ Ασπροπύργου Φυλής

Πληθυσμός (31/12/09) 1.895.980 1.115.071 Αριθμός Κάδων 22.405 13.113

Αριθμός Οχημάτων 79 53 Ανάκτηση Αποβλήτων

Συσκευασίας & χαρτιού εντύπων - σύνολο έτους

(τόνοι)

96.498 21.890

Πηγή: ΕΕΑΑ (www.herrco.gr, τελευταία επίσκεψη:17/5/2010)

Η ανακύκλωση ηλεκτρικών συσκευών, πραγματοποιείται σε συνεργασία με την

«Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ», η οποία αποτελεί εγκεκριμένο από το ΥΠΕΚΑ φορέα για την

οργάνωση και λειτουργία του Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης των

Αποβλήτων Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (Α.Η.Η.Ε.). Για την ανακύκλωση

ηλεκτρικών συσκευών, έχει τοποθετηθεί σε φυλασσόμενο σημείο (έξω από το Τμήμα

Καθαριότητας του δήμου) ένα container προσωρινής αποθήκευσης όλων των ηλεκτρικών

συσκευών (Εικόνα 15 - Παράρτημα ΙΙ) στο οποίο οι δημότες τοποθετούν τις ηλεκτρικές

συσκευές, έπειτα από συνεννόηση με τους υπαλλήλους του δήμου. Επιπλέον, έχουν

τοποθετηθεί 30 κάδοι μικρών ηλεκτρικών συσκευών (Εικόνα 16- Παράρτημα ΙΙ) σε

επιλεγμένα σημεία του δήμου, όπως σχολεία, δημοτικά γυμναστήρια, στο δημαρχείο, κλπ. Το

πρόγραμμα ανακύκλωσης συσκευασιών εξυπηρετεί το σύνολο των κατοίκων του δήμου, ενώ

το πρόγραμμα ηλεκτρικών συσκευών, εξυπηρετεί και κατοίκους άλλων δήμων.

Τέλος, ο δήμος ανακυκλώνει και ορισμένα απόβλητα που παράγει ο ίδιος. Ειδικότερα,

ανακυκλώνει λιπαντικά, σε συνεργασία με την ΕΛ.ΤΕ.ΠΕ. ΑΕ, τα οποία οδηγούνται στο

κέντρο συλλογής Αττικής, που βρίσκεται στον Ασπρόπυργο καθώς και μπαταρίες σε

συνεργασία με την ΑΦΗΣ ΑΕ.

4.2.5 Μελλοντικές Δράσεις του Δήμου

Πρόσφατα, ανακοινώθηκε από το δήμο το Τοπικό Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον

2011 – 2015. Το πρόγραμμα αποτελεί έναν ολοκληρωμένο περιβαλλοντικό σχεδιασμό (με

στόχους, παρεμβάσεις, χρονοδιάγραμμα, προβλέψεις χρηματοδότησης, ενέργειες

παρακολούθησης) και αφορά το σύνολο των περιβαλλοντικών ζητημάτων που διαχειρίζεται ο

δήμος. Στόχος του προγράμματος είναι η εκπλήρωση του οράματος του δήμου για μια

59

βιώσιμη πόλη. Ταυτόχρονα, συμπυκνώνει τις κατευθυντήριες αρχές της στρατηγικής του

δήμου για το περιβάλλον, οι οποίες είναι:

- H βιώσιμη αστική ανάπτυξη

- Η συνετή διαχείριση και προστασία του περιβάλλοντος

- Η βελτίωση της ποιότητας ζωής και η φιλική πόλη προς τους πολίτες

Το πρόγραμμα διαμορφώθηκε με βάση τους στόχους/μέτρα της θεματικής για το περιβάλλον

του Επιχειρησιακού Προγράμματος του δήμου για την περίοδο 2007-2013 και θα

ενσωματωθεί στο αντίστοιχο της προσεχής περιόδου. Για την επίτευξη των στόχων του,

διαρθρώνεται στους εξής άξονες παρέμβασης:

Α: Δομημένο περιβάλλον- χωροταξικά -χρήσεις γης

Β: Πράσινο- χώροι αναψυχής

Γ: Κυκλοφοριακά - συγκοινωνιακά

Δ: Ενέργεια - κλιματική μεταβολή -αέριες εκπομπές

Ε: Διαχείριση νερού

ΣΤ: Διαχείριση απορριμμάτων

Κάθε άξονας εξειδικεύεται σε ενότητες και αναλύεται σε δράσεις. Η εξε ιδίκευση του άξονα

σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων, παρουσιάζεται στον Πίνακα 23.

Πίνακας 23: Άξονας ΣΤ: Διαχείριση Απορριμμάτων ΑΞΟΝΑΣ ΣΤ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ

Δράσεις

Φορέας Υλοποίησης

Προϋπ/μός κόστους (χιλ €)

Πηγή χρηματοδότησης

Ενότητα 1: Αξιοποίηση χώρων/υποδομές περιβάλλοντος Διερεύνηση χώρων δημιουργίας ειδικών σημείων υποδοχής, διαφορετικών ρευμάτων απορριμμάτων και με το σκεπτικό της ανταποδοτικής ανακύκλωσης

Δήμος Νέας Σμύρνης

-

Εξέταση εφαρμογής νέου συστήματος συλλογής απορριμμάτων που αντικαθιστά μέρος των σημερινών κάδων

Δήμος Νέας

Σμύρνης

2000

Ίδιοι πόροι,

ΕΣΠΑ

Θρυμματισμός πράσινων απορριμμάτων μέσω κατάλληλου εξοπλισμού μικρής κλίμακας, με στόχο την αξιοποίηση ως λίπασμα

Δήμος Νέας

Σμύρνης

16

Ίδιοι πόροι,

ΕΣΠΑ

Αναβάθμιση λειτουργίας Σταθμού Αυτοκινήτων Καθαριότητας

Δήμος Νέας Σμύρνης

1000

Ίδιοι πόροι, ΕΣΠΑ

Ενότητα 2: Εναλλακτική διαχείριση/ Διαλογή στην πηγή

60

Συνεργασία του Δήμου με όλα τα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης για όλες τις κατηγορίες αποβλήτων

Δήμος Νέας

Σμύρνης

-

Εφαρμογή πιλοτικών προγραμμάτων προώθησης της διαλογής στην πηγή και κομποστοποίησης στο σπίτι.

Δήμος Νέας Σμύρνης,

Νοικοκυριά

30

Ίδιοι πόροι

Ανάπτυξη συνεργασιών με εταιρίες, προώθηση συστήματος διαφορετικών κάδων συλλογής. Προώθηση προγ/τος διαλογής στην πηγή σε καταστήματα, για τη συλλογή γυάλινων / χάρτινων συσκευασιών μπουκαλιών

Δήμος Νέας Σμύρνης

12,6

Ίδιοι πόροι

Ενότητα 3 Οργάνωση και βελτίωση υπηρεσιών Εφαρμογή συστημάτων για τη βελτιστοποίηση του συστήματος συλλογής-μεταφοράς

Δήμος Νέας Σμύρνης

80

Ίδιοι πόροι, ΕΣΠΑ

Δημιουργία ειδικού Γραφείου για το σχεδιασμό, παρακολούθηση και βελτίωση των προγραμμάτων και εφαρμοζόμενων μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος

Δήμος Νέας Σμύρνης

5

Ίδιοι πόροι

Ανάπτυξη συστήματος ηλεκτρονικής πληροφόρησης των πολιτών μέσω ιστοσελίδας για το περιβάλλον

Δήμος Νέας

Σμύρνης

3

Ίδιοι πόροι

Ανανέωση του κανονισμού καθαριότητας και προσαρμογή του στις εξελίξεις του τομέα των στερεών απορριμμάτων

Δήμος Νέας

Σμύρνης

10

Ίδιοι πόροι

Πηγή: Τοπικό Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον Δήμου Νέας Σμύρνης 2011 – 2015, σελ.222-224

Οι παραπάνω δράσεις, αναμένεται να συμβάλλουν στη βιώσιμη διαχείριση των ΣΑ και

γενικότερα στην αναβάθμιση του περιβάλλοντος. Σε κάθε περίπτωση, για την εφαρμογή του

προγράμματος ο ρόλος των δημοτών κρίνεται σημαντικός, είτε μέσω της αποδοχής των

παρεμβάσεων, είτε μέσω της ενεργούς συμμετοχής. Γι’αυτό το λόγο, αν κατά τη διάρκεια

υλοποίησης του προγράμματος κριθεί απαραίτητο οι δράσεις του δύναται να αναθεωρούνται

έπειτα από δημόσια διαβούλευση με τους δημότες και τους ενδιαφερόμενους φορείς (Τοπικό

Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον Δήμου Νέας Σμύρνης 2011 – 2015).

61

5. ΕΡΕΥΝΑ ΠΕΔΙΟΥ 5.1. Μεθοδολογία Έρευνας Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά το χρονικό διάστημα από 7/5/2010 έως 14/5/2010 και για

τη συλλογή των στοιχείων ακολουθήθηκε η μέθοδος της πρωτογενούς δειγματοληπτικής

έρευνας με τη χρήση ερωτηματολογίων. Τα ερωτηματολόγια συμπληρώθηκαν από 150

κατοίκους του Δήμου Νέας Σμύρνης, οι οποίοι αποτελούν τον πληθυσμό της έρευνας. Η

επιλογή του δείγματος πληθυσμού, πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο της τυχαίας

δειγματοληψίας. Το ερωτηματολόγιο συντάχθηκε με βάση τους σκοπούς της έρευνας και

παρουσιάζεται στο Παράρτημα IV. Αποτελείται από δύο ενότητες, εκ των οποίων η πρώτη

περιλαμβάνει δημογραφικές ερωτήσεις σχετικά με το φύλο, την ηλικία, το μορφωτικό

επίπεδο και το ετήσιο εισόδημα των ερωτηθέντων, ενώ η δεύτερη περιλαμβάνει ερωτήσεις

σχετικά με τις γνώσεις, την ενημέρωση και την άποψη των κατοίκων για το θέμα της

διαχείρισης των στερεών αποβλήτων από το Δήμο Νέας Σμύρνης. Σημειώνεται ότι η

συμπλήρωση του ερωτηματολογίου δεν απαιτούσε καταχώρηση των προσωπικών στοιχείων

των ερωτηθέντων, προκειμένου να διασφαλισθεί η ανωνυμία τους. Το ερωτηματολόγιο

αποτελείται από 21, σαφώς διατυπωμένες ερωτήσεις κλειστού τύπου, με προκαθορισμένες

απαντήσεις στις οποίες οι ερωτώμενοι είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν μία ή περισσότερες,

ανάλογα με το είδος της ερώτησης.

Μετά τη συλλογή των ερωτηματολογίων ακολούθησε η επεξεργασία των δεδομένων, αφού

προηγουμένως κωδικοποιήθηκε το σύνολο των ερωτήσεων με αριθμούς. Τα ερωτηματολόγια

κωδικοποιήθηκαν από το 1 έως το 150. Οι ερωτήσεις με δύο επιλογές, έλαβαν τιμές 1 και 2

για την ερώτηση σχετικά με το φύλο, όπου 1=Άνδρας και 2=Γυναίκα, ενώ για όλες τις

υπόλοιπες ερωτήσεις δύο επιλογών χρησιμοποιήθηκαν οι τιμές 1 και 0, όπου 1=Ναι και

0=Όχι. Για τις ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών, χρησιμοποιήθηκαν τιμές 1,2,3, κτλ. για κάθε

επιλογή. Η στατιστική επεξεργασία των δεδομένων πραγματοποιήθηκε μέσω ηλεκτρονικού

υπολογιστή με τη χρήση του προγράμματος Statistical Product and Service Solutions (SPSS),

ενώ η διαγραμματική απεικόνιση των αποτελεσμάτων έγινε με τη χρήση του προγράμματος

Microsoft Excel.Στο παρόν κεφάλαιο, παρουσιάζεται η περιγραφική ανάλυση των

δεδομένων, καθώς και η διαγραμματική τους απεικόνιση με ραβδογράμματα και πίτες των

συχνοτήτων, που προέκυψαν από τις απαντήσεις των συμμετεχόντων στην έρευνα. Στη

συνέχεια, παρατίθενται οι πληροφορίες που προέκυψαν από τον έλεγχο συσχετίσεων των

μεταβλητών.

62

5.2. Περιγραφική Ανάλυση των Αποτελεσμάτων

5.2.1. Δημογραφικά Στοιχεία των Ερωτηθέντων

1η Ερώτηση : Φύλο των ερωτηθέντων

Στη διεξαγωγή της έρευνας πεδίου το 60% του δείγματος (90 άτομα) ήταν γυναίκες και το

40% (60 άτομα) άνδρες, όπως παρουσιάζεται και στο Σχήμα 3. Η άνιση κατανομή μεταξύ

των δύο φύλων είναι τυχαία και από την αναλογία του ποσοστού μεταξύ των δύο φύλων

επιβεβαιώνεται η τυχαιότητα του δείγματος.

Σχήμα 3: Φύλο των ερωτηθέντων

2η Ερώτηση : Ηλικία των ερωτηθέντων

Όσον αφορά την ηλικία του δείγματος, διαπιστώνεται ότι στην έρευνα συμμετείχαν διάφορες

ηλικιακές ομάδες, με μικρότερη την ηλικία των 18 ετών και μεγαλύτερη την ηλικία των 61

και άνω. Όπως προκύπτει και από το Σχήμα 4, η πλειοψηφία του δείγματος ανήκει στην

ηλικιακή ομάδα μεταξύ 41 – 60 ετών, καλύπτοντας το 42% του συνολικού δείγματος (63

άτομα). Ακολουθεί η ηλικιακή ομάδα των 26 – 40 ετών με ποσοστό 33,3% (50 άτομα) και

στη συνέχεια η ηλικιακή ομάδα των 18 – 25 ετών, με ποσοστό 12,7% (19 άτομα). Το

μικρότερο δείγμα, αφορά άτομα ηλικίας 61 ετών και άνω (18 άτομα).

63

Σχήμα 4: Ηλικία των ερωτηθέντων

3η Ερώτηση : Μορφωτικό Επίπεδο των ερωτηθέντων

Στην τρίτη ερώτηση, οι συμμετέχοντες στην έρευνα κλίθηκαν να απαντήσουν σχετικά με το

επίπεδο εκπαίδευσης τους και σύμφωνα με τα όσα παρουσιάζονται στο Σχήμα 5, προέκυψαν

τα εξής: Η πλειοψηφία του δείγματος με ποσοστό 56,7% (85 άτομα), είναι απόφοιτοι

ΑΕΙ/ΤΕΙ. Ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό του δείγματος είναι απόφοιτοι Γυμνασίου/Λυκείου,

αποτελώντας το 39,3% του δείγματος (59 άτομα), ενώ μόλις το 0,7% του δείγματος (1

άτομο), δεν έχει φοιτήσει σε καμία βαθμίδα εκπαίδευσης.

Σχήμα 5: Μορφωτικό Επίπεδο των ερωτηθέντων

4η Ερώτηση : Ετήσιο συνολικό εισόδημα

Στην ερώτηση σχετικά με το ετήσιο εισόδημα, όπως φαίνεται και από το Σχήμα 6, η

πλειοψηφία του δείγματος με ποσοστό 53% (80 άτομα) διαθέτει χαμηλό συνολικό ετήσιο

εισόδημα. Επίσης, αρκετά σημαντικό είναι το ποσοστό του δείγματος που διαθέτει μέτριο

συνολικό ετήσιο εισόδημα, φθάνοντας το 39% (58 άτομα), ενώ το 8% του δείγματος (12

άτομα) διαθέτει υψηλό συνολικό ετήσιο εισόδημα.

64

Σχήμα 6: Ετήσιο συνολικό εισόδημα

5.2.2 Ερωτήσεις Σχετικά με τη Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων

5η Ερώτηση : Επίπεδο ενημέρωσης σχετικά με τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων .

Στην ερώτηση σχετικά με την ενημέρωση σε θέματα διαχείρισης των ΣΑ, σύμφωνα με όσα

παρουσιάζονται στο Σχήμα 7 το 65,3% (98 άτομα) απάντησε ότι διαθέτει μέτρια ενημέρωση,

ενώ ακολουθούν με 22% (33 άτομα) αυτοί που η ενημέρωση τους είναι λίγο ικανοποιητική.

Το 10% (15 άτομα), δήλωσε πως διαθέτει πολύ ικανοποιητικό επίπεδο ενημέρωσης, ενώ

μόλις το 2,7% του δείγματος (4 άτομα), διαθέτει πάρα πολύ ικανοποιητική ενημέρωση.

Σχήμα 7: Επίπεδο ενημέρωσης σχετικά με τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων

6η Ερώτηση : Μέθοδοι επεξεργασίας των αποβλήτων

Όπως προκύπτει από το Σχήμα 8, η πιο γνωστή μέθοδος διαχείρισης των ΣΑ, είναι η

χωματερή, με ποσοστό 94% (141 άτομα), ενώ ακολουθεί με πολύ μικρή διαφορά η

ανακύκλωση με ποσοστό 90,7% (136 άτομα). Ακολουθούν με μικρή διαφορά μεταξύ τους, η

υγειονομική ταφή και η καύση, με ποσοστά 59,3% (89 άτομα) και 58,3% (88 άτομα),

65

αντίστοιχα. Επίσης, το 37,3% (56 άτομα) θεωρεί τη λιπασματοποίηση ως την πιο γνωστή

μέθοδο, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως δεν υπάρχει κανείς που να μη γνωρίζει έστω και μία

μέθοδο επεξεργασίας.

Σχήμα 8: Μέθοδοι επεξεργασίας των αποβλήτων.

7η Ερώτηση : Κατάληξη των στερεών αποβλήτων του δήμου

Στην ερώτηση αυτή, όπως παρουσιάζεται και στο Σχήμα 9, εντύπωση προκαλεί το ότι η

συντριπτική πλειοψηφία με ποσοστό 68% (102 άτομα) δεν γνωρίζει που καταλήγουν τα

απόβλητα του δήμου, ενώ μόλις το 4,7% (7 άτομα) γνωρίζει ότι τα απόβλητα καταλήγουν

στο ΧΥΤΑ Φυλής. Επίσης, ένα ποσοστό της τάξεως του 26% (39 άτομα) θεωρεί λανθασμένα

ότι τα απόβλητα καταλήγουν στο ΧΥΤΑ Άνω Λιοσίων . Η απάντηση αυτή ως έναν βαθμό

εξηγείται από το γεγονός ότι τα στερεά απόβλητα του δήμου πράγματι κατέληγαν στο ΧΥΤΑ

Άνω Λιοσίων μέχρι το 2005. Τέλος, υπάρχει και ένα πολύ μικρό ποσοστό του δείγματος που

θεωρεί ότι για τα απόβλητα του δήμου χρησιμοποιείται η μέθοδος της καύσης, το οποίο

αναλογεί στο 1,3% ( 2 άτομα).

Σχήμα 9 : Κατάληξη των στερεών αποβλήτων του δήμου

66

8η Ερώτηση: Ικανοποίηση από τον αριθμό των κάδων

Σύμφωνα με το Σχήμα 10, δεν υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση όσον αφορά την

ικανοποίηση των ερωτηθέντων από τον αριθμό των κάδων απορριμμάτων που διαθέτει ο

δήμος, καθώς το 59% (89 άτομα) δήλωσε ότι είναι ικανοποιημένο και το 41% (61 άτομα)

δήλωσε πως δεν είναι ικανοποιημένο.

Σχήμα 10: Ικανοποίηση από τον αριθμό των κάδων

9η Ερώτηση: Ποσότητα απορριμμάτων που αποβάλλεται καθημερινά.

Οι απαντήσεις που δόθηκαν στην ερώτηση σχετικά με την ποσότητα των ΣΑ που καταλήγει

καθημερινά στους κάδους απορριμμάτων, παρουσιάζονται στο Σχήμα 10. Για την εκτίμηση

της ποσότητας των παραγόμενων ΣΑ από κάθε νοικοκυριό, ήταν απαραίτητο να

χρησιμοποιηθεί κάποιο μέτρο σύγκρισης και γι’αυτό το λόγο, χρησιμοποιήθηκε ως ποιοτική

μεταβλητή η μαύρη σακούλα των απορριμμάτων. Η πλειοψηφία του δείγματος με ποσοστό

62% (91 άτομα) πετάει ημερησίως στον κάδο απορριμμάτων λιγότερο από μία σακούλα.

Ακολουθεί το 32% του δείγματος(47 άτομα), που πετάει μία σακούλα, ενώ ένα μικρό

ποσοστό της τάξεως του 6% (8 άτομα), πετάει 2 μαύρες σακούλες.

Σχήμα 10: Ποσότητα απορριμμάτων που αποβάλλεται καθημερινά

67

10η Ερώτηση: Ικανοποίηση από τη διαχείριση των ΣΑ

Ο βαθμός ικανοποίησης των ερωτηθέντων από τον τρόπο με τον οποίο ο δήμος διαχειρίζεται

τα ΣΑ, αποτυπώνεται στο Σχήμα 11. Η πλειοψηφία του δείγματος με ποσοστό 64,7% (97

άτομα) δήλωσε μέτρια ικανοποίηση και ακολουθεί με σημαντική διαφορά το 19,3% (29

άτομα), που δηλώνει ότι είναι πολύ ικανοποιημένο από τη διαχείριση των ΣΑ. Το 8,7% (13

άτομα) είναι λίγο ικανοποιημένο, το 5,3% (8 άτομα) δεν είναι καθόλου ικανοποιημένο, ενώ

μόλις το 2% του δείγματος (3 άτομα) δηλώνει πάρα πολύ ικανοποιημένο.

Σχήμα 11: Ικανοποίηση από τη διαχείριση των ΣΑ

11η Ερώτηση: Είδη ΣΑ που απορρίπτονται στους κάδους κατά τη διάρκεια μιας ημέρας.

Στην ερώτηση αυτή οι ερωτηθέντες κλίθηκαν να επιλέξουν τα τρία σημαντικότερα είδη ΣΑ

που πετάνε στον κάδο απορριμμάτων καθημερινά. Σύμφωνα με το Σχήμα 12, τα τρία αυτά

είδη είναι τα τροφικά υπολείμματα με ποσοστό 96%, το χαρτί πάσης φύσεως με ποσοστό

81,3% και το πλαστικό με ποσοστό 72%. Ακολουθούν το γυαλί / μέταλλο με ποσοστό 20,7%,

ενώ το τα απορρίμματα κήπου συγκεντρώνουν το μικρότερο ποσοστό της τάξεως του 8,7%,

το οποίο θεωρείται λογικό, καθώς ο πληθυσμός του δήμου είναι αστικός, η πλειοψηφία του

οποίου διαμένει σε πολυκατοικίες που δεν επιτρέπουν την εκτεταμένη καλλιέργεια φυτών.

Σχήμα 12: Είδη ΣΑ που απορρίπτονται στους κάδους κατά τη διάρκεια μιας ημέρας.

68

12η Ερώτηση: Γνώση για τη συχνότητα διέλευσης των απορριμματοφόρων

Βάσει των αποτελεσμάτων που παρουσιάζονται στο Σχήμα13, το 53,3% (80 άτομα) σωστά

γνωρίζει ότι πράγματι τα Α/Φ του δήμου συλλέγουν τα ΣΑ μία φορά την ημέρα σε

καθημερινή βάση. Το 18,7% (28 άτομα) δήλωσε άγνοια επί του θέματος, ενώ λανθασμένα το

12,7% (19 άτομα), το 8% (12 άτομα) και το 7,3% (11 άτομα), θεωρούν ότι η συλλογή

πραγματοποιείται κάθε δύο μέρες, δύο φορές την εβδομάδα και μία φορά την εβδομάδα εκτός

του Σαββατοκύριακου, αντίστοιχα.

Σχήμα 13: Γνώση για τη συχνότητα διέλευσης των απορριμματοφόρων

13η Ερώτηση: Ικανοποίηση από τη συχνότητα διέλευσης των απορριμματοφόρων

Τα αποτελέσματα σχετικά με το βαθμό ικανοποίησης από τη συχνότητα διέλευσης των Α/Φ,

παρουσιάζονται στο Σχήμα 14 και βάσει αυτών, το 43% ( 65 άτομα) δηλώνει λίγο

ικανοποιημένο. Το 29% (43 άτομα) δηλώνει ότι είναι πολύ ι κανοποιημένο, ενώ αξιοσημείωτο

είναι πως με μόλις μία ποσοστιαία μονάδα διαφορά, το 28% (42 άτομα) δηλώνει ότι δεν είναι

καθόλου ικανοποιημένο.

Σχήμα 14: Ικανοποίηση από τη συχνότητα διέλευσης των απορριμματοφόρων

69

14η Ερώτηση: Γνώση για την ύπαρξη κάδων ανακύκλωσης

Στην ερώτηση για το αν γνωρίζουν την ύπαρξη κάδων ανακύκλωσης στο δήμο, σύμφωνα με

το Σχήμα 15, η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων με ποσοστό 87%(131 άτομα)

απάντησε θετικά, ενώ μόλις το 13% (19 άτομα) αγνοεί την ύπαρξη τους, κάτι που ωστόσο

προκαλεί εντύπωση, δεδομένου ότι ο δήμος εφαρμόζει πρόγραμμα ανακύκλωσης και διαθέτει

σχετικούς κάδους από το 2006.

Σχήμα 15: Γνώση για την ύπαρξη κάδων ανακύκλωσης

15η Ερώτηση: Συμμετοχή σε πρόγραμμα ανακύκλωσης

Οι απαντήσεις στην ερώτηση για το αν οι ερωτηθέντες συμμετέχουν σε κάποιο πρόγραμμα

ανακύκλωσης, παρουσιάζουν σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ τους. Σύμφωνα με το Σχήμα

16, το 35% (52 άτομα) δεν συμμετέχει σε πρόγραμμα ανακύκλωσης, ενώ σχεδόν το διπλάσιο

ποσοστό, φθάνοντας το 65% του δείγματος (98 άτομα) συμμετέχει. Το ποσοστό αυτό είναι

μεν υψηλό, ωστόσο αναμενόταν ακόμη υψηλότερο, δεδομένου ότι ο δήμος, όπως

προαναφέρθηκε συμμετέχει σε πρόγραμμα ανακύκλωσης εδώ και αρκετά χρόνια.

Ενδεχομένως αυτό να οφείλεται στο ότι δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση για τις δράσεις του

δήμου ή εναλλακτικά στην αδιαφορία των ερωτηθέντων για το σχετικό πρόγραμμα.

Σχήμα 16: Συμμετοχή σε πρόγραμμα ανακύκλωσης

70

16η Ερώτηση: Λόγοι για τους οποίους δεν υπάρχει συμμετοχή σε πρόγραμμα ανακύκλωσης

Η ερώτηση απευθύνθηκε στον πληθυσμό που απάντησε αρνητικά στην προηγούμενη

ερώτηση (σε 52 άτομα), ώστε να διερευνηθούν οι λόγοι μη συμμετοχής τους σε πρόγραμμα

ανακύκλωσης. Βάσει του Σχήματος 17, το 52% (27 άτομα) δεν συμμετέχει σε πρόγραμμα

ανακύκλωσης λόγω ανεπαρκούς ενημέρωσης, το 44% (23 άτομα) λόγω έλλειψης χρόνου,

ενώ με σημαντική διαφορά ακολουθεί το 4% (2 άτομα), το οποίο δεν συμμετέχει σε

πρόγραμμα ανακύκλωσης διότι αγνοεί τα οφέλη της ανακύκλωσης.

Σχήμα 17: Λόγοι για τους οποίους δεν υπάρχει συμμετοχή σε πρόγραμμα ανακύκλωσης

17η Ερώτηση: Υλικά που ανακυκλώνονται στο δήμο

Στην ερώτηση αυτή οι ερωτηθέντες συμπλήρωσαν τα υλικά για τα οποία γνωρίζουν ότι

πραγματοποιείται ανακύκλωση στο δήμο. Σύμφωνα με το Σχήμα 18, η πλειοψηφία με

ποσοστό 88,7% (133 άτομα), γνωρίζει ότι πραγματοποιείται ανακύκλωση χαρτιού.

Σημαντικά ποσοστά του δείγματος γνωρίζουν για την ανακύκλωση γυαλιού και αλουμινίου

με ποσοστά 73,3% (110 άτομα) και 62,7% (94 άτομα), αντίστοιχα. Ένα μικρό ποσοστό της

τάξεως του 9,3% (14άτομα) δήλωσε ότι ανακυκλώνονται και άλλα υλικά, ενώ ένα ποσοστό

της τάξεως του 12,7% (19 άτομα), δεν γνωρίζει ποια υλικά ανακυκλώνονται.

Σχήμα 18: Υλικά που ανακυκλώνονται στο δήμο

71

18η Ερώτηση: Εμπλοκή κοινωνικών φορέων στη διαχείριση των ΣΑ

Στην ερώτηση για το αν χρειάζεται η εμπλοκή και άλλων κοινωνικών φορέων για την

καλύτερη διαχείριση των ΣΑ, βάσει του Σχήματος 19 η πλειοψηφία με ποσοστό 60% (90

άτομα) απάντησε θετικά, ενώ το 40% ( 60 άτομα) έδωσε αρνητ ική απάντηση.

Σχήμα 19: Εμπλοκή κοινωνικών φορέων στη διαχείριση των ΣΑ

19η Ερώτηση: Είδος κοινωνικών φορέων για την εμπλοκή στη διαχείριση των ΣΑ

Η ερώτηση αυτή απευθύνθηκε στο ποσοστό των ερωτηθέντων που απάντησαν θετικά στην

προηγούμενη ερώτηση (90 άτομα), ώστε να διευκρινισθεί το είδος των κοινωνικών φορέων

που προτιμούν να εμπλακούν στη διαχείριση των ΣΑ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του

Σχήματος 20, το 55% επιθυμεί την εμπλοκή οικολογικών οργανισμών και ακολουθούν το

24% που επιθυμεί την εμπλοκή εθελοντικών οργανισμών και το 21% που προτιμά την

εμπλοκή Μη Κυβερνητικών Οργανισμών (ΜΚΟ). Το σημαντικά μικρότερο ποσοστό για την

εμπλοκή εθελοντικών οργανισμών πιθανόν να οφείλεται στο ότι η έννοια του εθελοντισμού

δεν είναι αρκετά διαδεδομένη στην Ελλάδα.

Σχήμα 20: Είδος κοινωνικών φορέων για την εμπλοκή στη διαχείριση των ΣΑ

72

20η Ερώτηση: Ιδανικός τρόπος ενημέρωσης για τη διαχείριση των ΣΑ

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του Σχήματος 21, το 54,7% (82 άτομα) θεωρεί ιδανικότερη

την ενημέρωση μέσω φυλλαδίων και με μικρή διαφορά ακολουθεί η ενημέρωση από το

σχολείο, η οποία επιλέχθηκε από το 54% του δείγματος (82 άτομα). Το 24% (36 άτομα)

προτιμά την ενημέρωση μέσω της ιστοσελίδας του δήμου, ενώ το 20,7% (31 άτομα) μέσω

ομιλιών. Τα μικρότερα ποσοστά που συγκεντρώνουν οι δύο αυτές απαντήσεις, πιθανότατα

οφείλονται στην ανεπαρκή εξοικείωση με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών, όσον αφορά

το πρώτο και στην έλλειψη χρόνου ο οποίος απαιτείται για τη συμμετοχή σε ομιλίες, όσον

αφορά το δεύτερο. Ένα μικρό ποσοστό της τάξεως του 4% (6 άτομα) επιθυμεί κάποιον άλλο

τρόπο ενημέρωσης. Τα αποτελέσματα της ερώτησης αυτής είναι εξαιρετικά χρήσιμα,

δεδομένου ότι η ενημέρωση του κοινού σχετικά με τη διαχείριση των ΣΑ αποτελεί βασική

προϋπόθεση για την επιτυχία κάθε συστήματος διαχείρισης και κρίνεται σκόπιμο, η

ενημέρωση να πραγματοποιείται με τους πιο προσφιλείς προς τους πολίτες τρόπους.

Σχήμα 21: Ιδανικός τρόπος ενημέρωσης για τη διαχείριση των ΣΑ

21η Ερώτηση: Χρέωση των δημοτικών τελών καθαριότητας βάσει της ποσότητας των

παραγόμενων ΣΑ

Στην ερώτηση αυτή, το δείγμα κλίθηκε να αποτυπώσει την προτίμησή του ή όχι, σχετικά με

την χρέωση των δημοτικών τελών καθαριότητας βάσει της ποσότητας των παραγόμενων ΣΑ

από κάθε νοικοκυριού. Για την εγκυρότητα των απαντήσεων, κρίθηκε σκόπιμο να

γνωστοποιηθεί στους ερωτηθέντες η υφιστάμενη πολιτική χρέωσης , βάσει της οποίας τα

δημοτικά τέλη καθαριότητας καταβάλλονται σύμφωνα με τα τετραγωνικά μέτρα κάθε

νοικοκυριού. Οι απαντήσεις, όπως προκύπτει και από το Σχήμα 22 δεν παρουσιάζουν πολύ

μεγάλη διαφοροποίηση, όπως αναμενόταν. Το 55% (82 άτομα) προτιμά την χρέωση βάσει

της ποσότητας των παραγόμενων ΣΑ, ενώ το 45% (68 άτομα) προτιμά την υφιστάμενη

πολιτική χρέωσης. Ωστόσο το ποσοστό της αρνητικής απάντησης αναμενόταν να είναι

73

μικρότερο, καθώς η αλλαγή στον τρόπο χρέωσης προτείνεται από τις νέες πολιτικές

διαχείρισης των ΣΑ, διότι θεωρείται ότι θα αποτελέσει σημαντικό κίνητρο μείωσης της

παραγόμενης ποσότητας των ΣΑ.

Σχήμα 22: Χρέωση των δημοτικών τελών καθαριότητας βάσει της ποσότητας των

παραγόμενων ΣΑ

5.3. Έλεγχοι Υποθέσεων / Συσχετίσεων των Μεταβλητών

5.3.1. Θεωρητική Προσέγγιση

Οι έλεγχοι υποθέσεων πραγματοποιούνται στις στατιστικές μελέτες, προκειμένου να

διαπιστωθεί αν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ δύο μεταβλητών ή όχι και να ελεγχθεί στατιστικά

αν η υπόθεση που πραγματοποιήθηκε, ευσταθεί ή όχι. Για να εξακριβωθεί ο βαθμός

εξάρτησης μεταξύ δύο μεταβλητών Χ και Ψ, χρησιμοποιείται ο συντελεστής συσχέτισης χ2

(Chi – Square). Κάθε έλεγχος υποθέσεων περιλαμβάνει δύο υποθέσεις: τη μηδενική υπόθεση

(Ηο) και την εναλλακτική (Η1), η οποία γίνεται αποδεκτή όταν απορρίπτεται η Ηο. Η μορφή

που έχει η διατύπωση του ελέγχου είναι η εξής :

● Ηο → Οι μεταβλητές Χ και Ψ του δείγματος κατανέμονται ανεξάρτητα στον πληθυσμό

(ανεξάρτητες μεταβλητές).

● Η1 → Οι μεταβλητές Χ και Ψ του δείγματος δεν κατανέμονται ανεξάρτητα στον πληθυσμό

(εξαρτημένες μεταβλητές).

Η τιμή του συντελεστή συσχέτισης χ2, συγκρίνεται με την πιθανότητα παρατήρησης αυτής

της τιμής, δηλαδή το P-Value. Από τη σύγκριση μπορούν να προκύψουν τα εξής

συμπεράσματα:

74

● Αν P-Value > 0,10 → Γίνεται αποδεκτή η Ηο, δηλαδή οι μεταβλητές είναι ανεξάρτητες.

● Αν P-Value < 0,10 → Γίνεται αποδεκτή η Η1, δηλαδή οι μεταβλητές είναι εξαρτημένες.

Η συχνότητα εμφάνισης των μεταβλητών αποτυπώνεται σε έναν πίνακα διπλής εισόδου, ενώ

για τις ποσοτικές μεταβλητές πραγματοποιείται και διάγραμμα διασποράς με το οποίο

διαπιστώνεται αν υπάρχει γραμμική συσχέτιση μεταξύ των μεταβλητών Χ και Ψ. Στη

συνέχεια παρουσιάζονται οι έλεγχοι υποθέσεων που πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια της

παρούσας στατιστικής μελέτης.

5.3.2 Συσχετίσεις Μεταβλητών

Οι συσχετίσεις των μεταβλητών που προέκυψαν έπειτα από τους ελέγχους ανεξαρτησίας,

είναι οι παρακάτω:

● Έλεγχος ανεξαρτησίας χ2 του φύλου των ερωτηθέντων σε σχέση με το αν θεωρούν ότι υπάρχουν αρκετοί κάδοι απορριμμάτων στο δήμο.

Διάγραμμα 10: Φύλο – Κάδοι Πίνακας 24: Πίνακας διπλής εισόδου φύλο - κάδοι Άντρας (Ν=40) Γυναίκα (Ν=90) Σύνολο (Ν=150)

Δεν υπάρχουν αρκετοί κάδοι στην περιοχή

7,3% (11) 52,0 %(78) 59,3% (89)

Υπάρχουν αρκετοί κάδοι στην περιοχή

32,7% ( 49) 8,0% (12) 40,7 %(61)

(Pearson Chi-Square = 69,66, p=0,001<0,10) Με τον συγκεκριμένο έλεγχο υποθέσεων εξετάζεται το ενδεχόμενο το φύλο των ερωτηθέντων

να επηρεάζει την άποψή τους για το αν υπάρχουν αρκετοί κάδοι απορριμμάτων στο δήμο. Η

75

τιμή χ2 (Chi-Square) βρέθηκε 69,66 και η πιθανότητα να παρατηρηθεί η τιμή αυτή, δηλαδή

το P-value ισούται με 0,001<0,10. Συνεπώς οι δύο μεταβλητές είναι εξαρτημένες σε επίπεδο

στατιστικής σημαντικότητας μικρότερο του 10%. Από το Διάγραμμα 10 και τον Πίνακα 24

προκύπτει ότι υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ των απόψεων των γυναικών και των

αντρών σχετικά με την ύπαρξη αρκετών κάδων απορριμμάτων. Συγκεκριμένα από τον πίνακα

φαίνεται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών (52%) πιστεύει ότι δεν υπάρχουν αρκετοί

κάδοι στην περιοχή, ενώ αντίθετα το μεγαλύτερο ποσοστό των αντρών (32,7 %) έχει την

άποψη ότι οι κάδοι της περιοχής είναι αρκετοί.

● Έλεγχος ανεξαρτησίας χ2 του φύλου των ερωτηθέντων σε σχέση με το αν θεωρούν ότι για την καλύτερη διαχείριση των απορριμμάτων χρειάζεται να εμπλακούν και άλλοι κοινωνικοί φορείς.

Διάγραμμα 11: Φύλο – Κοινωνικοί Φορείς Πίνακας 25: Πίνακας διπλής εισόδου Φύλο - Κοινωνικοί Φορείς Άντρας (Ν=40) Γυναίκα (Ν=90) Σύνολο (Ν=150)

Δεν θεωρώ ότι για την καλύτερη διαχείριση των αποβλήτων χρειάζεται να εμπλακούν και άλλοι κοινωνικοί φορείς

31,3% (47)

8,4 % (13)

40% (60)

Θεωρώ ότι για την καλύτερη διαχείριση των αποβλήτων χρειάζεται να εμπλακούν και άλλοι κοινωνικοί φορείς

8,7% (13)

51,3% (77)

60% (90)

(Pearson Chi-Square = 61,23, p=0,001 < 0,10%)

76

Στην συγκεκριμένη περίπτωση, ο έλεγχος υποθέσεων εξετάζει το ενδεχόμενο, το φύλο των

ερωτηθέντων να επηρεάζει την άποψή τους σχετικά με το αν για την καλύτερη διαχείριση

των απορριμμάτων χρειάζεται να εμπλακούν και άλλοι κοινωνικοί φορείς. Η τιμή χ2=61,23

και το P-value=0,001<0,10. Συνεπώς οι δύο μεταβλητές είναι εξαρτημένες σε επίπεδο

στατιστικής σημαντικότητας μικρότερο του 10%. Από το Διάγραμμα 11 και τον Πίνακα 25

προκύπτει και ότι υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ των απόψεων των γυναικών και των

αντρών σχετικά με την εμπλοκή των κοινωνικών φορέων. Το μεγαλύτερο ποσοστό των

αντρών (31,3%) θεωρεί ότι για την καλύτερη διαχείριση των ΣΑ δεν απαιτείται η εμπλοκή

άλλων κοινωνικών φορέων, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών (51,3%) έχει

αντίθετη άποψη.

● Έλεγχος ανεξαρτησίας χ2 της ηλικίας των ερωτηθέντων σε σχέση με το αν είναι ευχαριστημένοι από τη συχνότητα διέλευσης των Α/Φ για τη συλλογή των απορριμμάτων.

Διάγραμμα 12: Ηλικία – Διέλευση Α/Φ Πίνακας 26: Πίνακας διπλής εισόδου Ηλικία – Διέλευση Α/Φ 18 – 25

χρονών (Ν=19)

26 – 40 χρονών (Ν=50)

41 – 60 χρονών (Ν=63)

61 και άνω χρονών (Ν=18)

Σύνολο (Ν=150)

Είμαι πολύ ικανοποιημένοςαπό τη συχνότητα διέλευσης των Α/Φ

0,0%(0)

1,3%(2)

24,7%(37)

2,7%(4)

28,7%(43)

Είμαι λίγο ικανοποιημένοςαπό τη συχνότητα διέλευσης των Α/Φ

6,0%(9)

12,7%(19)

15,3%(23)

9,3%(14)

43,3%(65)

Δεν είμαι καθόλου ικανοποιημένοςαπό τη συχνότητα διέλευσης των Α/Φ

6,7%(10)

19,3%(29)

2,0%(3)

0,0%(0)

28%(42)

(Pearson Chi-Square = 79, 56, p=0,001 < 0, 10)

77

Ο συγκεκριμένος έλεγχος υποθέσεων εξετάζει το ενδεχόμενο, η ηλικία των ερωτηθέντων να

επηρεάζει το βαθμό ικανοποίησής τους από τη συχνότητα διέλευσης των Α/Φ. Η τιμή

χ2=79,56 και το P-value=0,001<0,10, επομένως γίνεται δεκτό ότι υπάρχει συσχέτιση των

δύο μεταβλητών με επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας μικρότερο του 10%. Από το

Διάγραμμα 12 και τον Πίνακα 26 προκύπτει ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ των απόψεων των

διαφόρων ηλικιακών ομάδων σχετικά με το βαθμό ικανοποίησής τους από τη συχνότητα

διέλευσης των Α/Φ για τη συλλογή των ΣΑ. Πιο συγκεκριμένα, οι ηλικιακές ομάδες των18-

40 ετών (18-25 και 26-40 ετών), θεωρούν ότι τα Α/Φ πρέπει να περνάνε πιο συχνά, καθώς τα

μεγαλύτερα ποσοστά και στις δύο ομάδες δηλώνουν ότι δεν είναι καθόλου ικανοποιημένοι

(ποσοστό 6,7% και 19,3% αντίστοιχα), ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό των ατόμων στις

μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες θεωρεί τη συχνότητα διέλευσης των Α/Φ ικανοποιητική. Η

διαφορά αυτή, ενδεχομένως να οφείλεται στο υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο των νέων και

συνακόλουθα στην καλύτερη ενημέρωσή τους για περιβαλλοντικά θέματα, έχοντας έτσι

υψηλότερες απαιτήσεις από τις παρεχόμενες υπηρεσίες.

● Έλεγχος ανεξαρτησίας χ2 του μορφωτικού επιπέδου των ερωτηθέντων σε σχέση με αν συμμετέχουν σε πρόγραμμα ανακύκλωσης.

Διάγραμμα 13: Μορφωτικό επίπεδο - Ανακύκλωση Πίνακας 27: Πίνακας διπλής εισόδου Μορφωτικό επίπεδο - Ανακύκλωση

Κανένα (Ν=1)

Απόφοιτος Δημοτικού (Ν=5)

Απόφοιτος Γυμνασίου/Λυκείου (Ν=59)

Απόφοιτος ΑΕΙ/ΤΕΙ (Ν=85)

Σύνολο (Ν= 150)

Δεν συμμετέχω σε πρόγραμμα ανακύκλωσης

0,7%(1)

3,3% (5)

16,0% (24)

14,7%(22)

34,7%(52)

78

Συμμετέχω σε πρόγραμμα ανακύκλωσης

0,0%(0)

0,0% (0)

23,3% (35)

42%(63)

65,3%(98)

(Pearson Chi-Square = 15, 15, p=0,002< 0, 10) Με τον συγκεκριμένο έλεγχο υποθέσεων, εξετάζεται το ενδεχόμενο, το μορφωτικό επίπεδο

των ερωτηθέντων να επηρεάζει τη συμμετοχή τους σε προγράμματα ανακύκλωσης. Η τιμή

χ2=15,15 και το P-value=0,002<0,10, επομένως γίνεται δεκτό ότι υπάρχει συσχέτιση των

δύο μεταβλητών με επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας μικρότερο του 10%. Από το

Διάγραμμα 13 και τον Πίνακα 27 προκύπτει ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ των ατόμων

διαφορετικών μορφωτικών επιπέδων σχετικά με την συμμετοχή τους σε προγράμματα

ανακύκλωσης. Το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων που είναι απόφοιτοι

Γυμνασίου/Λυκείου (23,3%) και ΑΕΙ/ΤΕΙ (42%) συμμετέχει σε προγράμματα ανακύκλωσης,

ενώ τα άτομα που είναι απόφοιτοι Δημοτικού ή δεν έχουν λάβει καμία εκπαίδευση έχουν

μεγαλύτερες πιθανότητες να μην συμμετάσχουν σε προγράμματα ανακύκλωσης. Είναι

εμφανές ότι η ενεργός περιβαλλοντική δράση των πολιτών και στη συγκεκριμένη περίπτωση

μέσω της συμμετοχής σε προγράμματα ανακύκλωσης, συναρτάται άμεσα με τη βελτίωση

του μορφωτικού επιπέδου.

5.3.3 Ασυσχέτιστες Μεταβλητές

Από τους ελέγχους υποθέσεων που πραγματοποιήθηκαν, εκτός από τις συσχετίσεις που

προαναφέρθηκαν, προέκυψαν και ασυσχέτιστες μεταβλητές, για ορισμένες εκ των οποίων

μάλιστα αναμενόταν να υπάρχει συσχέτιση. Στη συνέχεια, αναφέρονται ενδεικτικά δύο

τέτοιες περιπτώσεις.

● Έλεγχος ανεξαρτησίας χ2 της ηλικίας των ερωτηθέντων σε σχέση με το ποιος θεωρείται ο ιδανικότερος τρόπος ενημέρωσης σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων. Από τον έλεγχο που πραγματοποιήθηκε, προέκυψε ότι οι δύο αυτές μεταβλητές είναι

ανεξάρτητες, γεγονός που προκαλεί εντύπωση, καθώς αναμενόταν να υπάρχει συσχέτιση

μεταξύ τους. Συγκεκριμένα, θα ήταν λογικό τα άτομα που ανήκουν στις μικρότερες ηλικιακές

ομάδες, δηλαδή τα άτομα μεταξύ 18 -25 και 26-40 ετών, να προτιμούν την ενημέρωση μέσω

79

της ιστοσελίδας του δήμου, λόγω της μεγαλύτερης εξοικείωσης τους με τη χρήση

ηλεκτρονικού υπολογιστή σε σχέση με άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ενώ τα άτομα που

ανήκουν στις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες, να προτιμούν την ενημέρωση μέσω σχετικών

ομιλιών ή φυλλαδίων.

Σχήμα 23 : Ηλικία -Ενημέρωση

● Έλεγχος ανεξαρτησίας χ2 του επιπέδου ενημέρωση για τη διαχείριση των απορριμμάτων

σε σχέση με το αν συμμετέχουν σε πρόγραμμα ανακύκλωσης.

Και σε αυτήν την περίπτωση, από τον έλεγχο δεν προέκυψε εξάρτηση μεταξύ των δύο

μεταβλητών, όπως αναμενόταν. Ειδικότερα, θα περίμενε κανείς τα άτομα που είναι επαρκώς

ενημερωμένα να συμμετέχουν σε κάποιο πρόγραμμα ανακύκλωσης, γνωρίζοντας τα οφέλη

που συνεπάγεται. Από την άλλη θα ήταν λογικό, τα άτομα που δεν είναι επαρκώς

ενημερωμένα, να μη συμμετέχουν σε πρόγραμμα ανακύκλωσης, ακριβώς επειδή αγνοούν τα

οφέλη. Ενδεχομένως αυτό να οφείλεται στο ότι όσοι είναι επαρκώς ενημερωμένοι, ίσως δεν

είναι περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένοι ή ίσως δεν ενδιαφέρονται για την ανακύκλωση.

Σχήμα 24 : Ενημέρωση - Ανακύκλωση

80

6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 6.1. Γενικά Συμπεράσματα Από την θεωρητική ανάλυση του θέματος σχετικά με τη διαχείριση των ΑΣΑ, προέκυψαν τα

εξής συμπεράσματα:

► Τα απόβλητα δεν είναι δυνατό να εξαφανισθούν, αλλά μπορούν να μετατρέπονται μέσω

φυσικών ή τεχνικών μεθόδων, σε κάποια άλλη στερεά, αέρια ή υγρή τελική μορφή, η οποία

θα πρέπει να είναι τέτοια, ώστε να μην προκαλείται ρύπανση και υποβάθμιση του

περιβάλλοντος.

► Για τη διαχείριση των ΑΣΑ, δεν υπάρχει μόνο μία ορθή πρακτική αλλά ένας συνδυασμός

επιλογών, ο οποίος διαφέρει για κάθε περιοχή και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες,

ορισμένοι εκ των οποίων είναι η ποσότητα και ο τύπος των απορριμμάτων, καθώς και οι

ιδιαίτερες γεωγραφικές και μορφολογικές συνθήκες της περιοχής.

► Η μείωση της παραγωγής των αποβλήτων, υποδεικνύεται ως η ιδανικότερη λύση και

αποτελεί τον πρωταρχικό στόχο της βιώσιμης διαχείρισης των ΑΣΑ, στα πλαίσια της

προσπάθειας αποσύνδεσης της οικονομικής ανάπτυξης και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων

της δημιουργίας αποβλήτων.

► Δεν υπάρχει βέλτιστη μέθοδος επεξεργασίας για το σύνολο των ΑΣΑ. Κάθε μέθοδος,

παρουσιάζει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, τα οποία απαιτείται όχι μόνο να

λαμβάνονται υπόψη από τους φορείς διαχείρισης, αλλά επιπλέον η κάθε επιλογή να

τεκμηριώνεται μέσω ειδικών μελετών.

► Στην Ελλάδα, έχει μεν σημειωθεί σημαντική πρόοδος όσον αφορά το θεσμικό και νομικό

πλαίσιο διαχείρισης των ΑΣΑ, το οποίο στην πλειοψηφία του αποτελεί εφαρμογή του

κοινοτικού κεκτημένου, ωστόσο υπάρχουν σημαντικές αδυναμίες στην εφαρμογή του.

► Υπάρχουν σημαντικές ελλείψεις ως προς την εφαρμογή στρατηγικής για την προώθηση

της μείωσης της παραγωγής και του όγκου των ΑΣΑ, μέσω υλικοτεχνικών υποδομών και

πρωτοβουλιών από τους Ο.Τ.Α.

► Ο ρόλος των Ο.Τ.Α. είναι καθοριστικής σημασίας για την επίτευξη της βιώσιμης

διαχείρισης των ΑΣΑ, αφενός διότι βάσει της νομοθεσίας αποτελούν τους αρμόδιους

φορείς διαχείρισης και αφετέρου διότι αποτελούν βασικούς δικαιούχους του ΕΣΠΑ, το οποίο

παρέχει χρηματοδότηση για την υλοποίηση επενδύσεων στον τομέα της διαχείρισης των

ΑΣΑ.

81

► Η αποκατάσταση των ΧΑΔΑ στην Ελλάδα έχει καθυστερήσει σημαντικά, καθώς έχουν

καταγραφεί 316 ενεργοί ΧΑΔΑ σε όλη τη χώρα, η πλειοψηφία των οποίων λειτουργεί στην

Πελοπόννησο.

► Τα σημαντικότερα αίτια των καθυστερήσεων είναι οι αντιδράσεις των κατοίκων, οι

γραφειοκρατικές αγκυλώσεις που εμποδίζουν την έκδοση των απαιτούμενων αδειών, η

ελλιπής χρηματοδότηση και η απροθυμία ορισμένων τοπικών παραγόντων να

δυσαρεστήσουν τους ψηφοφόρους τους.

► Τα τελευταία χρόνια, γίνονται προσπάθειες για την κατάρτιση αρχείων σχετικά με τα

στοιχεία που αφορούν τη διαχείριση των ΑΣΑ, η γνώση των οποίων είναι απαραίτητη για το

σχεδιασμό και την υλοποίηση ολοκληρωμένων συστημάτων διαχείρισης. Ωστόσο συχνά η

τήρηση των εν λόγω αρχείων τόσο σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης, όσο και σε επίπεδο ΟΤΑ,

είναι πλημμελής και η αξιοποίηση των διαθέσιμων στοιχείων δεν είναι εφικτή.

► Ο υπολογισμός των δημοτικών τελών καθαριότητας πραγματοποιείται με βάση τα τ.μ. των

οικοπέδων, ωστόσο η σύνδεση των τελών διαχείρισης απορριμμάτων με το μέγεθος του

νοικοκυριού και όχι με την παραγωγή αυτών, δεν παρέχει κάποιο κίνητρο στους

πολίτες/επιχειρήσεις για μείωση των παραγόμενων απορριμμάτων.

► Η πλειοψηφία των ΠΕΣΔΑ έχει αναθεωρηθεί από το 2005 και έπειτα, ωστόσο σημαντικά

προβλήματα χρηματοδότησης και κοινωνικών αντιδράσεων εμποδίζουν την πλήρη εφαρμογή

τους.

6.2 Ειδικά Συμπεράσματα της Έρευνας

Τα ειδικότερα συμπεράσματα, προέκυψαν από την έρευνα που διεξήχθη μέσω των

συνεντεύξεων και των ερωτηματολογίων σχετικά με τη διαχείριση των ΣΑ από το δήμο Νέας

Σμύρνης. Επίσης, ορισμένα συμπεράσματα προέκυψαν και από τους ελέγχους υποθέσεων, οι

οποίοι πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια της προσπάθειας για την όσο το δυνατό πληρέστερη

διερεύνηση του θέματος.

● Από την επεξεργασία των ερωτηματολογίων εξάγονται τα εξής συμπεράσματα:

► Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων έχει μέτρια ενημέρωση για το θέμα της διαχείρισης των

ΣΑ, ενώ μόνο ένα ελάχιστο ποσοστό έχει πάρα πολύ ικανοποιητική ενημέρωση.

82

► Η χωματερή αποτελεί την πιο γνωστή μέθοδο διαχείρισης των ΣΑ και ακολουθεί με

ελάχιστη διαφορά η ανακύκλωση.

► Η πλειοψηφία του δείγματος δεν γνωρίζει που καταλήγουν τα απόβλητα του δήμου, ενώ

μόνο ένα ελάχιστο ποσοστό γνωρίζει ότι καταλήγουν στο ΧΥΤΑ Φυλής. Επίσης, σημαντικό

ποσοστό θεωρεί λανθασμένα ότι απόβλητα καταλήγουν στο ΧΥΤΑ Άνω Λιοσίων, γεγονός

που εξηγείται από το ότι πράγματι τα απόβλητα του δήμου κατέληγαν εκεί παλαιότερα.

► Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων θεωρεί ότι υπάρχουν αρκετοί κάδοι απορριμμάτων,

ωστόσο το ποσοστό αυτό δεν παρουσιάζει σημαντική διαφοροποίηση από το αντίστοιχο

ποσοστό του δείγματος που θεωρεί ότι ο αριθμός των κάδων δεν είναι ικανοποιητικός.

► Οι περισσότεροι αποβάλλουν καθημερινά λιγότερο από μία μαύρη σακούλα

απορριμμάτων , ενώ ένα πολύ μικρό ποσοστό αποβάλλει 2 σακούλες απορριμμάτων.

► Η πλειοψηφία του δείγματος δήλωσε ότι η διαχείριση των ΣΑ από τον δήμο είναι μέτρια

ικανοποιητική, ενώ μόνο από ένα μικρό ποσοστό θεωρείται πάρα πολύ ικανοποιητική.

► Τα τρία σημαντικότερα είδη ΣΑ που αποβάλλονται κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι τα

τροφικά υπολείμματα, το χαρτί πάσης φύσεως και το πλαστικό. Το γυαλί και το μέταλλο

συγκεντρώνουν μικρότερα ποσοστά, ενώ το μικρότερο ποσοστό αφορά τα απορρίμματα

κήπου, γεγονός που θεωρείται λογικό δεδομένου ότι ο πληθυσμός του δήμου είναι αστικός.

► Οι περισσότεροι γνωρίζουν ότι η συλλογή των ΣΑ πραγματοποιείται μία φορά την ημέρα

σε καθημερινή βάση, σε αντίθεση με έναν μικρό αριθμό ερωτηθέντων που το αγνοεί, ωστόσο

η πλειοψηφία του δείγματος δεν είναι ικανοποιημένη από τη συχνότητα διέλευσης των Α/Φ.

► Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων γνωρίζει την ύπαρξη κάδων ανακύκλωσης στο δήμο,

ωστόσο υπάρχει και ένα μικρό ποσοστό που αγνοεί την ύπαρξή τους.

► Η πλειονότητα των ερωτηθέντων με ποσοστό 65%, συμμετέχει σε πρόγραμμα

ανακύκλωσης, ωστόσο απαιτείται η αύξηση του ποσοστού αυτού, δεδομένου ότι ο δήμος

συμμετέχει σε πρόγραμμα ανακύκλωσης εδώ και αρκετά χρόνια.

► Ο σημαντικότερος λόγος της μη συμμετοχής σε πρόγραμμα ανακύκλωσης είναι η

ανεπαρκής ενημέρωση.

► Το χαρτί αποτελεί το πιο διαδεδομένο υλικό το οποίο ο πληθυσμός του δείγματος γνωρίζει

ότι ανακυκλώνεται. Ακολουθούν με μικρή διαφορά το γυαλί και το αλουμίνιο, ενώ υπάρχει

και ένα μικρό τμήμα του πληθυσμού που δεν γνωρίζει ποια υλικά ανακυκλώνονται στο δήμο.

► Οι περισσότεροι θεωρούν ότι η εμπλοκή διάφορων κοινωνικών φορέων και ιδιαίτερα

οικολογικών οργανισμών, συντελεί στην καλύτερη διαχείριση των ΣΑ. Από αρκετούς

θεωρείται απαραίτητη και η εμπλοκή εθελοντικών οργανισμών, ωστόσο το ποσοστό αυτό

83

είναι πολύ μικρότερο, γεγονός που οφείλεται στο ότι η έννοια του εθελοντισμού δεν είναι

αρκετά διαδεδομένη στην Ελλάδα.

► Η πλειοψηφία του δείγματος προτιμά την ενημέρωση για τη διαχείριση των ΣΑ μέσω

σχετικών φυλλαδίων και μέσω του σχολείου, ενώ υπάρχει και ένα μικρό ποσοστό που

προτιμά την ενημέρωση μέσω της ιστοσελίδας του δήμου.

► Οι περισσότεροι συμφωνούν με την εφαρμογή πολιτικής χρέωσης των δημοτικών τελών

καθαριότητας βάσει της ποσότητας των παραγόμενων ΣΑ, ωστόσο υπάρχει και ένα

σημαντικό ποσοστό που προτιμά την υφιστάμενη πολιτική χρέωσης βάσει των τ.μ των

νοικοκυριών.

● Από τους ελέγχους υποθέσεων προέκυψαν τα εξής συμπεράσματα:

► Το μεγαλύτερο ποσοστό του δείγματος που θεωρεί ότι δεν υπάρχουν αρκετοί κάδοι

απορριμμάτων είναι γυναίκες σε αντίθεση με τους άντρες, η πλειοψηφία των οποίων θεωρεί

ότι ο αριθμός των κάδων στην περιοχή είναι ικανοποιητικός.

► Οι περισσότερες γυναίκες θεωρούν ότι για την καλύτερη διαχείριση των ΣΑ απαιτείται η

εμπλοκή άλλων κοινωνικών φορέων, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό των αντρών έχει αντίθετη

άποψη.

► Τα νεότερα άτομα ηλικίας έως 40 ετών, δεν είναι ικανοποιημένα από τη συχνότητα

συλλογής των απορριμμάτων, ενώ τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας θεωρούν τη συχνότητα

διέλευσης των Α/Φ ικανοποιητική. Ενδεχομένως αυτό να οφείλεται στο υψηλότερο

μορφωτικό επίπεδο των νέων και συνακόλουθα στην καλύτερη ενημέρωσή τους για

περιβαλλοντικά θέματα, έχοντας έτσι υψηλότερες απαιτήσεις από τις παρεχόμενες υπηρεσίες.

► Τα άτομα που συμμετέχουν περισσότερο σε προγράμματα ανακύκλωσης είναι απόφοιτοι

ΑΕΙ/ΤΕΙ, σε αντίθεση με τα άτομα που είναι απόφοιτοι δημοτικού ή δεν έχουν λάβει καμία

εκπαίδευση. Είναι εμφανές ότι η ενεργός περιβαλλοντική δράση των πολιτών και στη

συγκεκριμένη περίπτωση μέσω της συμμετοχής σε προγράμματα ανακύκλωσης, συναρτάται

άμεσα με τη βελτίωση του μορφωτικού επιπέδου.

● Από την έρευνα μέσω των συνεντεύξεων και της μελέτης των δράσεων του δήμου Νέας

Σμύρνης συμπεραίνονται εξής:

► Ο δήμος είναι εμφανώς προσανατολισμένος προς τις νέες πρακτικές που συμβάλλουν στη

βιώσιμη διαχείριση των ΑΣΑ, γεγονός που αποδεικνύεται τόσο από το πρόγραμμα

84

ανακύκλωσης που εφαρμόζει, όσο και από το σχεδιασμό μελλοντικών δράσεων μέσω του

Τοπικού Προγράμματος Δράσης για το Περιβάλλον.

► Αναμφισβήτητα, από το δήμο καταβάλλεται σημαντική προσπάθεια σχετικά με την

επίτευξη εφαρμογής ενός ορθολογικού ΣΔΑΣΑ, ωστόσο υπάρχουν ελλείψεις και

απαιτούνται βελτιώσεις στον τρόπο διαχείρισης των ΑΣΑ, προκειμένου το ΣΔΑΣΑ να

καταστεί βιώσιμο.

► Το Τοπικό Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον του δήμου, αναμένεται να επιφέρει

θετικά αποτελέσματα, κυρίως διότι θα πραγματοποιηθεί με τη συναίνεση των δημοτών,

δεδομένου ότι έχει τεθεί προς δημόσια διαβούλευση μέσω της ιστοσελίδας του δήμου.

► Η χωροθέτηση των κάδων απορριμμάτων δεν πραγματοποιείται βάσει σχεδιασμού και

αρκετοί έχουν τοποθετηθεί λανθασμένα, δημιουργώντας προβλήματα στη διέλευση πεζών

και οχημάτων.

► Βασική έλλειψη του ΣΔΑΣΑ, αποτελεί η ανεπάρκεια αξιόπιστων οικονομικών και

ποσοτικών στοιχείων σχετικά με τα ΑΣΑ.

6.3 Προτάσεις Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω γενικά και ειδικά συμπεράσματα, κρίνεται σκόπιμη η

διατύπωση ορισμένων προτάσεων για τη βελτίωση της διαχείρισης των απορριμμάτων, τόσο

στην Ελλάδα, όσο και ειδικότερα στο δήμο Νέας Σμύρνης.

● Όσον αφορά τη διαχείριση των απορριμμάτων στην Ελλάδα, προτείνεται: ► Η εκπόνηση αξιόπιστων οικονομοτεχνικών και περιβαλλοντικών μελετών από τους

Ο.Τ.Α., προκειμένου να αξιοποιηθεί με τον πλέον ορθολογικό τρόπο η δυνατότητα που

παρέχεται μέσω του ΕΣΠΑ για τη διενέργεια επενδύσεων στον τομέα της διαχείρισης των

ΑΣΑ.

► Η άμεση παύση της λειτουργίας των ΧΑΔΑ, προκειμένου η χώρα να υλοποιήσει τις

δεσμεύσεις της έναντι της Ε.Ε. και να αποφύγει μία ακόμη καταδικαστική απόφαση του

ΔΕΚ, επιβαρύνοντας τον κρατικό προϋπολογισμό με υπέρογκα πρόστιμα. Σε κάθε

περίπτωση, οι ενέργειες αυτές θα πρέπει να γίνουν με βάση τις σύγχρονες, ορθολογικές

πρακτικές και να μην εφαρμοσθούν πρόσκαιρες και επιπόλαιες λύσεις, που ενδεχομένως θα

οδηγήσουν στην επανεμφάνιση των ΧΑΔΑ.

► Η εφαρμογή συστήματος κοστολόγησης των δημοτικών τελών με βάση τη συμπεριφορά

των πολιτών/επιχειρήσεων και όχι σύμφωνα με την αντικειμενική αξία και το συνολικό

85

εμβαδόν των ακινήτων όπως ισχύει σήμερα, ώστε η σύνδεση των τελών διαχείρισης

απορριμμάτων με την παραγωγή αυτών, να αποτελέσει κίνητρο για μείωση των παραγόμενων

απορριμμάτων.

► Η επικαιροποίηση όλων των ΠΕΣΔΑ προς την κατεύθυνση της μείωσης του όγκου των

ΣΑ καθώς και της αύξησης της δυναμικότητας των κέντρων διάθεσης και επεξεργασίας των

αποβλήτων.

► Η αύξηση του βαθμού ανακύκλωσης των υλικών, μέσω της επέκτασης της διαλογής στην

πηγή, με στόχο τη μετάβαση σε μια κοινωνία ανακύκλωσης.

● Όσον αφορά τη διαχείριση των απορριμμάτων στo Δήμο Νέας Σμύρνης, προτείνεται: ► Η αξιοποίηση του σύγχρονου γεωγραφικού πληροφοριακού συστήματος (G.I.S) που ήδη

διαθέτει ο δήμος, στην οργάνωση και παρακολούθηση της διαχείρισης των απορριμμάτων. Η

εφαρμογή του συστήματος, επιτρέπει τη δημιουργία βάσεων δεδομένων με όλα τα στοιχεία

σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων (θέση και πλήρωση των κάδων, αριθμό

δρομολογίων των Α/Φ κλπ), καθώς και την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων, που οδηγούν

στη βελτίωση του συστήματος συλλογής και μεταφοράς των απορριμμάτων.

► Η ενημέρωση των δημοτών σχετικά με το Τοπικό Πρόγραμμα Δράσης και τη διαδικασία

διαβούλευσης στην οποία οι ίδιοι μπορούν να συμμετάσχουν, με τη χρήση και άλλων μέσων

εκτός της ιστοσελίδας του δήμου στην οποία ήδη έχει αναρτηθεί, διασφαλίζοντας ότι θα

ενημερωθεί το σύνολο των δημοτών και όχι μόνο όσοι είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση

ηλεκτρονικού υπολογιστή.

► Βελτίωση της οργάνωσης και λειτουργίας του ΣΔΑΣΑ, μέσω της δημιουργίας ειδικού

γραφείου που θα είναι υπεύθυνο για την τήρηση και παρακολούθηση όλων των σχετικών

στοιχείων, τη σύνταξη απολογιστικών εκθέσεων και την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά

με την πορεία των προγραμμάτων ανακύκλωσης, ώστε να επιτυγχάνεται η ορθολογική

διαχείριση των ΣΑ.

► Αύξηση της συχνότητας συλλογής των ΣΑ σε δύο φορές την ημέρα, ιδίως κατά τους μήνες

Οκτώβριο – Δεκέμβριο που παρατηρείται αύξηση της ποσότητας των αποβλήτων, καθώς η

πλειοψηφία του πληθυσμού δεν είναι ικανοποιημένη από την υφιστάμενη συχνότητα.

► Επικαιροποίηση και προσαρμογή του απαρχαιωμένου Κανονισμού Καθαριότητας του

δήμου στις νέες νομοθετικές διατάξεις και πρακτικές διαχείρισης ΣΑ, με στόχο τη βελτίωση

της οργάνωσης των υπηρεσιών καθαριότητας.

86

► Η τοποθέτηση των κάδων απορριμμάτων σε εσοχές των πεζοδρομίων βάσει ορθολογικού

σχεδιασμού, ώστε να μην δημιουργούνται προβλήματα στη μετακίνηση των πολιτών και να

αποφεύγεται η μετακίνηση τους για την εξεύρεση θέσεων στάθμευσης.

► Η εφαρμογή πολιτικών ενημέρωσης και περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, ώστε να

αυξηθεί το ποσοστό ανακύκλωσης. Προτείνεται η ενημέρωση τόσο των πολιτών, κυρίως

μέσω ενημερωτικών φυλλαδίων μιας και αυτόν τον τρόπο ενημέρωσης έδειξαν να

προτιμούν, όσο και των επιχειρήσεων, μέσω της διανομής οδηγών καλών πρακτικών σχετικά

με τη διαχείριση των ΣΑ, ανά κατηγορία επαγγελματικών κλάδων.

► Η εφαρμογή προγραμμάτων προώθησης της διαλογής στην πηγή και της οικιακής

κομποστοποίησης, δεδομένου ότι η τελευταία δεν είναι γνωστή σε υψηλό ποσοστό του

πληθυσμού. Προς αυτήν την κατεύθυνση προτείνονται εκστρατείες ενημέρωσης ειδικά για

την κομποστοποίηση, καθώς και η παροχή κινήτρων στους πολίτες, όπως η επιδότηση κάδων

οικιακής κομποστοποίησης.

► Η ανάπτυξη συνεργασίας με άλλους κοινωνικούς φορείς κυρίως με οικολογικές

οργανώσεις, οι οποίες συγκέντρωσαν τη μεγαλύτερη προτίμηση των ερωτηθέντων, καθώς η

μεταφορά καλών πρακτικών και η ανταλλαγή εμπειριών που θα προκύψει από τη

συνεργασία, θα συμβάλλει σημαντικά στην βελτίωση του ΣΔΑΣΑ.

Ανακεφαλαιώνοντας, το γενικότερο συμπέρασμα της παρούσας έρευνας είναι ότι ο Δήμος

Νέας Σμύρνης, βρίσκεται προς τη σωστή κατεύθυνση διαχείρισης των απορριμμάτων.

Ωστόσο η ύπαρξη ορισμένων ελλείψεων και αδυναμιών καθιστούν αναγκαία την εφαρμογή

ολοκληρωμένων και συντονισμένων δράσεων για τη βελτίωση της υφιστάμενης κατάστασης

και την επίτευξη του στόχου της βιώσιμης διαχείρισης των απορριμμάτων. Η εφαρμογή

πολιτικών με στόχο την οικολογικά καλύτερη και ολοκληρωμένη διαχείριση των

απορριμμάτων καθίσταται επιτακτική για το σύνολο των ΟΤΑ της χώρας, αξιοποιώντας τις

αυξημένες αρμοδιότητές τους σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων. Σε κάθε

περίπτωση όμως, βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα των πολιτικών αυτών,

αποτελεί η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Η ενεργός συμμετοχή των πολιτών, αποτελεί

την αφετηρία και το επιστέγασμα κάθε προσπάθειας για την επίτευξη της βιώσιμης

διαχείρισης των απορριμμάτων και της προστασίας του περιβάλλοντος εν γένει. Διότι η

βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων, δεν αποτελεί μόνο ζήτημα της πολιτείας, αλλά

πρωτίστως αποτελεί ένα ζήτημα που μας αφορά όλους. Σε κάθε περίπτωση, η συνεργασία και

η ενεργός συμμετοχή των πολιτών, αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την επίτευξη της

βιώσιμης διαχείρισης των απορριμμάτων και της προστασίας του περιβάλλοντος εν γένει.

87

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Πρωτογενείς Πηγές

• Ανακοίνωση COM (2005)666 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 21.12.2005 «Ένα βήμα

μπροστά για την αειφόρο χρήση των πόρων: θεματική στρατηγική για την πρόληψη της

δημιουργίας και την ανακύκλωση των αποβλήτων»

• Ανακοίνωση COM(2005)670 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 21.12.2005 «Θεματική

στρατηγική για την αειφόρο χρήση των φυσικών πόρων»

• Απόφαση 1600/2002/ΕΚ ( ΕΕ L 242 της 10.9.2002) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και

του Συμβουλίου της 22.7.2002, για τη θέσπιση του έκτου κοινοτικού προγράμματος δράσης

για το περιβάλλον

• Απόφαση Δ.Σ. 269/4-9-1996, Κανονισμός Καθαριότητας Δήμου Νέας Σμύρνης

• ΚΥΑ 49541/1424/86 (ΦΕΚ 444/Β) «Περί στερεών αποβλήτων, σε συμμόρφωση προς την

Οδηγία 75/442/ΕΚ του Συμβουλίου της 15 ης Ιουλίου 1975».

• ΚΥΑ 114218/97 (ΦΕΚ 1016/Β/97) «Κατάρτιση πλαισίου προδιαγραφών και γενικών

προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων»

• ΚΥΑ 50910/2727/2003 (ΦΕΚ Β 1909/22.12.2003) «Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση

Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης»

• KYA 8668/2007 (ΦΕΚ Β 287/02.03.2007) «Έγκριση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης

Επικίνδυνων Αποβλήτων»

• Νόμος 2939/2001 (ΦΕΚ179Α/2001) «Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των

συσκευασιών και άλλων προϊόντων – Ίδρυση Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής

Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ) και άλλες διατάξεις»

• Nόμος 3536/2007 (ΦΕΚ A 42/23.02.2007) «Ειδικές ρυθμίσεις θεμάτων μεταναστευτικής

πολιτικής και λοιπών ζητημάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας

Διοίκησης και Αποκέντρωσης»

• Οδηγία 75/442/ΕΟΚ (ΕΕ L 194 της 25.7.1975) του Συμβουλίου της 15.7.1975 περί των

στερεών αποβλήτων

• Οδηγία 2008/98/ΕΚ (ΕΕ L 312 της 22.11.2008) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του

Συμβουλίου της 19.11.2008, για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων οδηγιών

• Οδηγία 2006/12/ΕΚ (ΕΕ L 114 της 27.4.2006) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του

Συμβουλίου της 5.4.2006, περί των στερεών αποβλήτων

88

Βιβλία

•Ανανιάδης, Β. (1990), 60χρονα Νέας Σμύρνης, 1929 – 1989, Αθήνα: Εκδόσεις Έλλη Ζάννου

•Ανδρεαδάκης, Α., Παντατζίδου, Μ., Σταθόπουλος, Α., Χατζημπίρος, Κ. (2003),

Περιβαλλοντική Τεχνολογία, Αθήνα: Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο

•Ακρίβος, Χ., Ρουμπάνης, Η., Ψαρόπουλος, Χ., (2009), Ερευνητική Μεθοδολογία,

Περιγραφική Στατιστική και Λήψη Αποφάσεων, Αθήνα:Σημειώσεις ΕΣΤΑ Γ΄ Εκπ. Σειρά

•Γεωργόπουλος, Α. (2001), Γη, Ένας Μικρός και Εύθραυστος Πλανήτης, Αθήνα: Εκδόσεις

Gutenberg

•Καρακασίδης, Ν.Γ. (1999), Συσκευασία και περιβάλλον: β΄ έκδοση, Αθήνα: Εκδόσεις Ίων

•Καρβούνης, Σ. & Γεωργακέλλος, Δ. (2003). Διαχείριση του Περιβάλλοντος, Επιχειρήσεις &

Βιώσιμη Ανάπτυξη, Αθήνα: Εκδόσεις Σταμούλης

•Κουιμτζής, Θ. & Σαμαρά – Κωνσταντίνου, Κ. (1994), Έλεγχος ρύπανσης περιβάλλοντος,

Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις ΖΗΤΗ

•Μητούλα, Ρ., Μανούρης, Γ., Επισκόπου, Γ. (2009), Χωρικός και περιβαλλοντικός

σχεδιασμός – Μελέτες προστασίας περιβάλλοντος, Αθήνα: Σημειώσεις ΕΣΤΑ Γ΄ Εκπ. Σειρά

•Μητούλα, Ρ. (2010), Ο ρόλος των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη διαχείριση του

περιβάλλοντος, Αθήνα: Σημειώσεις ΕΣΤΑ Γ΄ Εκπ. Σειρά

• Μήτουλα, Ρ., Αστάρα, Ό.Ε, Καλδής, Π, (2008), Βιώσιμη Ανάπτυξη-Έννοιες-Διεθνείς &

Ευρωπαϊκές Διαστάσεις, Αθήνα : Εκδόσεις Rosili

•ΟΟΟΟΟΟΟΟπΟΟΟΟΟ, Ο.Ο. (2007), ΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔ OΔΔΔΔΔΔΔ TΔπΔΔ AπΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔ/ΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔ

ΕΔΔΔΔΔΔ ΣΔΔΔΔΔΔΔΔΔ ΔΔΔ ΟΔΔΔΔΔΔΔΔΔΔ ΛΔΔΔΔΔ, Χανιά: Πολυτεχνείο Κρήτης

•Οικονόμου, Θ. (1997), Δυναμικά Συστήματα Διοίκησης - Διαχείριση στερεών αποβλήτων -

Μια πειραματική προσέγγιση της διαχείρισης στερεών αποβλήτων στην Ελλάδα, Αθήνα -

Κομοτηνή: Αντ.Ν.Σάκκουλα

•Παναγιωτακόπουλος, Δ.Χ. (2002), Βιώσιμη Διαχείριση Αστικών Στερεών Αποβλήτων,

Θεσσαλονίκη: Ζυγός

•Πανταζής, Α. (1993), Νέα Σμύρνη, Το Χρονικό μιας Πόλης 1940-1942, Αθήνα: Εκδόσεις Α.

Αντ. Πανταζή

•Σκορδίλης, Α.Δ., Μπούσιου, Ε. (2002), Εναλλακτική διαχείριση συσκευασιών, Αθήνα:

Εκδόσεις Ίων

•Στάμου, Α. (1995), Βιολογικός Καθαρισμός Αστικών Αποβλήτων, Αθήνα: Εκδόσεις

Παπασωτηρίου

89

•Τερζής, Ε. (2009), Οδηγός για το περιβάλλον-Διαχείριση Απορριμμάτων, Αθήνα: WWF

Ελλάς

•Τσάλτας, Γ., Γρηγορίου, Π. (1994), Κοινοτικές Στρατηγικές Για το Περιβάλλον, Θεμελιώδη

κοινοτικά κείμενα για την προστασία και ορθή διαχείριση του περιβάλλοντος, Αθήνα: Εκδόσεις

Παπαζήση

•Χατζατουριάν, Β. (1999), Νέα Σμύρνη, Διαδρομές του Φακού στην Αρχιτεκτονική της

Εξέλιξη, Αθήνα: Εκδόσεις Έλλη Ζάννου

•Botkin, D.B, Keller E.A. (2003), Environmental Science Earth a living planet, USA: John

Wiley and Sons

•European Environment Agency, (2007), Europe’s environment The fourth assessment,

Copenhagen: EEA

• Gerstenfeld, M. (1999), Περιβάλλον και σύγχυση. Εισαγωγή σ' ένα ακανθώδες θέμα , Αθήνα:

Εκδόσεις Νέα Σύνορα-Λιβάνη

• Howitt, D., Cramer, D. (2007), Στατιστική με το SPSS 13, Με εφαρμογές στην ψυχολογία

και τις κοινωνικές επιστήμες, 3η αγγλική έκδοση , Μετάφραση: Μικέδης Μ., Αθήνα: Εκδόσεις

Κλειδάριθμος

•McDougall, F.R., White, P.R., Franke, M., Hindle, P. (2001) , Integrated Solid Waste

Management: A Life Cycle Inventory: 2nd edition, U.K. - Oxford: Blackwell Science

•Tchobanoglous, G., Theisen, H., Vigilo, S. (1993), Integrated solid waste management:

engineering principles and management issues, Singapore: Mc Grew-Hill

• Williams, P.T., (1998), Waste treatment and disposal, Chichester, UK:John Wiley and Sons

Μελέτες

• Μαυρόπουλος Α. (2008), Τεχνολογίες Επεξεργασίας Απορριμμάτων, ΕΣΔΑΚ

• Λάλας, Δ., Γεωργοπούλου Ε., Γιδαράκος, Ε., Γκέκας, Ρ., Λαζαρίδη, Α., Μαυρόπουλος,

Α., Μοιρασγεντής, Σ., Σελλάς, Ν. (2007), Εκτίμηση των Γενικευμένων Επιπτώσεων και

Κόστους Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων, Σχέδιο τελικής Έκθεσης προς το Ινστιτούτο

Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Αθήνα: ITA

90

Άρθρα

•Γκέκας, Ρ., Μήτσου, Κ. (2009), “Διαχείριση στερεών αποβλήτων και οικονομική κρίση”,

Επιθεώρηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τ.125, σελ.46-47

•Μπενέκος, Η.(2010) “Αγώνας Δρόμου για να κλείσουν 316 χωματερές” Ημερησία, (5/2010)

(στο: http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=12333&subid=2&pubid= 29049192 τελευταία

επίσκεψη 15/5/2010)

•Τράτσα, Μ. (2010)“Οικονομική πληγή οι παράνομες χωματερές” Το ΒΗΜΑ, (5/2010), (στο:

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artId=331545&dt= 14/05/2010 τελευταία

επίσκεψη: 15/5/2010)

•Chang, N.B., Schuler, R.E., Shoemaker, C.A. (1993), “Environmental and Economic

Optimization of an Integrated Solid Waste Management System” Journal of Resource

Management and Technology, Vol. 21, No. 2, 87-100

•Komilis, D., Haritopoulou, T., Togia, A. (2007), “Municipal solid waste unit production

rates and estimation of the required number of waste storage containers in the municipality of

Athens” Global Nest the International Journal, Vol. 9, No. 1, 1-5.

Δικτυακές πηγές – τόποι

• « Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον – Αειφόρος Ανάπτυξη περιόδου 2007-

2013»http://www.espa.gr/el/Pages/staticOPEnvironment.aspx (Τελευταία επίσκεψη:

1/5/2010)

• «Τοπικό Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον Δήμου Νέας Σμύρνης 2011–

2015»http://www.neasmyrni.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=1170&lan

g=el (Τελευταία επίσκεψη: 18/5/2010)

• « Επίσημη Ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος»

http://www.eea.europa.eu/el/themes/waste (Τελευταία επίσκεψη: 23/5/2010)

http://www.eea.europa.eu/el/themes/waste/about-waste-and-material-resources (Τελευταία

επίσκεψη:23/5/2010)

91

http://www.eea.europa.eu/el/themes/waste/policy-context (Τελευταία επίσκεψη: 23/5/2010)

• « Επίσημη Ιστοσελίδα της Ελληνικής Εταιρείας Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων»

http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=60 (Τελευταία επίσκεψη:23/4/2010)

http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=8 (Τελευταία επίσκεψη: 23/4/2010)

http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=36 (Τελευταία επίσκεψη: 9/5/2010)

http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=96, τελευταία επίσκεψη:9/5/2010)

• «Επίσημη ιστοσελίδα Agenda 21»http://www.agenda21.gr/brundt.htm(Τελευταία

επίσκεψη: 9/5/2010).

• «Επίσημη ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης» www.ita.org.gr

(Τελευταία επίσκεψη 13/5/2010)

• «Επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής»

http://www.ypeka.gr/ypeka/Default.aspx?tabid=238 (Τελευταία επίσκεψη:30/4/2010)

• «Επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων

Έργων»

http://www.minenv.gr/anakyklosi/general/general.html (Τελευταία επίσκεψη: 10/5/2010)

http://www.minenv.gr/anakyklosi/v.menu/siskeuasies/siskeuasies.html (Τελευταία επίσκεψη:

12/5/2010)

• «Επίσημη ιστοσελίδα του δήμου Νέας Σμύρνης» www.neasmyrni.gr (Τελευταία επίσκεψη:

1/5/2010)

• « Επίσημη ιστοσελίδα της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης»

www.herrco.gr/default.asp?siteid=1&pageid=67&langid=1 (Τελευταία επίσκεψη : 10/5/2010)

www.herrco.gr/default.asp?siteID=1&pageID=3&langID=1 (Τελευταία επίσκεψη :

10/5/2010)

www.herrco.gr/default.asp?entryID=2&siteID=1&pageID=27&tablePageID=5&langID=1&p

ageNo= (Τελευταία επίσκεψη:17/5/2010)

• «Ιστοσελίδα της εταιρείας ΗΛΕΚΤΩΡ»

www.helector.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=34%3Aepana&catid=2%

3Anews&Itemid=9&lang=el (Τελευταία επίσκεψη:15/5/2010)

• «Ιστοσελίδα της εταιρείας Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ» www.electrocycle.gr

(Τελευταία επίσκεψη 20/5/2010 )

• «Γ΄ ΚΠΣ – Τέταρτη Αναθεώρηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιβάλλον

2000-2006» http://3kps.epper.gr/ep.htm (Τελευταία επίσκεψη: 1/5/2010)

• «Συγχρηματοδοτούμενα Αναπτυξιακά Προγράμματα – Προγράμματα 2000-2006»

http://www.3kps.gr/2000-2006.htm (Τελευταία επίσκεψη: 1/5/2010).

92

• «Ενταγμένες πράξεις στο ΕΠΠΕΡΑ»

http://www.epper.gr/Files.aspx?LeftMenu=177&id=37&AspxAutoDetectCookieSupport=1

(Τελευταία επίσκεψη: 1/5/2010)

• « Επίσημη ιστοσελίδα περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ, EU Waste Policy – The

story behind the Strategy » http://ec.europa.eu/environment/waste/strategy.htm (Τελευταία

επίσκεψη: 1/5/2010)

• «Επίσημη ιστοσελίδα της ΕΕ: To περιβάλλον για τους Ευρωπαίους, Εκθέσεις:

Επεξεργασία Αποβλήτων»

http://ec.europa.eu/environment/news/efe/sust_dev/090108_waste_el.htm,

(Τελευταία επίσκεψη: 1/5/2010)

• «Επίσημη ιστοσελίδα της ΕΕ»

http://europa.eu/legislation_summaries/environment/waste_management/index_el.htm

(Τελευταία επίσκεψη: 7/5/2010)

http://europa.eu/legislation_summaries/environment/waste_management/l21208_el.htm

(Τελευταία επίσκεψη: 7/5/2010)

http://europa.eu/legislation_summaries/environment/waste_management/l28168_el.htm

(Τελευταία επίσκεψη: 12/5/2010)

• «Επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Οικονομίας Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας

– ΕΣΠΑ 2007-2013» www.espa.gr/el/Pages/staticWhatIsESPA.aspx (Τελευταία επίσκεψη:

1/5/2010)

•«Επίσημη ιστοσελίδα της Wikipedia» http://el.wikipedia.org/wiki/Νέα_Σμύρνη

(Τελευταία επίσκεψη: 10/5/2010).

• «Επίσημη ιστοσελίδα της ΕΣΥΕ» http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE

(Τελευταία επίσκεψη: 10/5/2010)

• «Επίσημη ιστοσελίδα του Νόμος και Φύση»

http://www.nomosphysis.org.gr/articles.php?artid=4053&lang=1&catpid=1

(Τελευταία επίσκεψη: 18/5/2010)

93

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

94

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I - ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 2: Κατηγορίες των δημοτικών αποβλήτων βάσει του ΕΚΑ 20 01 χωριστά συλλεγέντα μέρη (εκτός απο το σημείο 15 01) 20 01 01 χαρτιά και χαρτόνια 20 01 02 γυαλιά 20 01 08 βιοαποικοδομήσιμα απόβλητα κουζίνας και χωρών διαίτησης 20 01 10 ρούχα 20 01 11 υφάσματα 20 01 17* φωτογραφικά χημικά 20 01 19* ζιζανιοκτόνα 20 01 21 σωλήνες φθορισμού και άλλα απόβλητα περιέχοντα υδράργυρο 20 01 22 αεροζόλ 20 01 23 απορριπτόμενος εξοπλισμός που περιέχει χλωροφθοράνθρακες 20 01 31* κυτταροτοξικές και κυτταροστατικές φαρμακευτικές ουσίες 20 01 32 φάρμακα άλλα απο τα αναφερόμενα στο σημείο 20 01 31 20 01 33* μπαταρίες και συσσωρευτές που περιλαμβάνονται στα σημεία 16 06 01, 16 06 02 ή 16 06 03 και μεικτές μπαταρίες και συσσωρευτές που περιέχουν τις εν λόγω μπαταρίες 20 01 34 μπαταρίες και συσσωρευτές άλλα απο τα αναφερόμενα στο σημείο 20 01 33 20 01 35* απορριπτόμενος ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός άλλος απο τον αναφερόμενο στα σημεία 20 01 21 και 20 01 23 που περιέχει επικίνδυνα συστατικά στοιχεία 20 01 36 απορριπτόμενος ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός άλλος απο τον αναφερόμενο στα σημεία 20 01 21, 20 01 23 και 20 01 35 20 01 37* ξύλο που περιέχει επικίνδυνες ουσίες 20 01 38 ξύλο εκτός εκείνων που περιλαμβάνονται στο σημείο 20 01 37 20 01 39 πλαστικά 20 01 40 μέταλλα 20 01 41 απόβλητα απο τον καθαρισμό καμινάδων 20 01 99 άλλα μέρη μη προδιαγραφόμενα άλλως 20 02 απόβλητα κήπων και πάρκων (περιλαμβάνονται απόβλητα νεκροταφείων) 20 02 01 βιοαποικοδομήσιμα απόβλητα 20 02 02 χώματα και πέτρες 20 02 03 άλλα μη βιοαποικοδομήσιμα απόβλητα 20 03 άλλα δημοτικά απόβλητα 20 03 01 ανάμεικτα δημοτικά απόβλητα 20 03 02 απόβλητα απο αγορές 20 03 03 υπολείμματα απο τον καθαρισμό δρόμων 20 03 04 λάσπη σηπτικής δεξαμενής 20 03 06 απόβλητα απο τον καθαρισμό λυμάτων 20 03 07 ογκώδη απόβλητα 20 03 99 δημοτικά απόβλητα μη προδιαγραφόμενα άλλως Πηγή: ΥΠΕΧΩΔΕ (www.minenv.gr/4/41/41200/g41201.html , τελευταία επίσκεψη: 2/5/2010)

95

Πίνακας 5: Παράδειγμα υπολογισμού χρήσης ή μη ΣΜΑ

Κόστος κατασκευής και λειτουργίας ΣΜΑ 10 €/τόνο

Κόστος μεταφοράς Α/Φ ή ΣΜΑ 3 €/Km

Δυναμικότητα απορριμματοφόρου 6,5 τόνοι

Δυναμικότητα Container ΣΜΑ 20 τόνοι

Πηγή: ΕΕΔΣΑ(http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=96 τελ.επίσκεψη:9/5/2010)

Πίνακας 8: ΧΥΤΑ σε λειτουργία (5/6/2009)

Περιφέρεια Αν. Μακ. & Θράκης Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου 1.Ξάνθης 2.Καβάλας 3.Κομοτηνής

38.Δυτικής Σάμου 39.Λήμνου 40.Ανατολικής Σάμου

Περιφέρεια Κεντρ. Μακεδονίας Περιφέρεια Δυτ. Ελλάδας 4.Κιλκίς 5.Μαυροράχης 6.Αλμωπίας 7.Σερρών

8.Κατερίνης 9.Λιτοχώρου 10.Κασσάνδρας 11.Έδεσσας

41.Μεσολογγίου 42.Ναυπάκτου 43.Πάτρας

44.Αιγείρας 45.Δυτ.Αχαίας

Περιφέρεια Δυτ. Μακεδονίας Περιφέρεια Δυτ. Αττικής 12.Κοζάνης 46.Δυτ. Αττικής Περιφέρεια Ηπείρου Περιφέρεια Πελοποννήσου 13.Άρτας 14. Παραμυθιάς

47.Κιάτου

Περιφέρεια Θεσσαλίας Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας 15.Λάρισας 16.Βόλου 17.Τρικάλων

18.Σκιάθου 19.Σκοπέλου 20.Αλοννήσου

48.Θήβας 49.Ιστιαίας 50.Δομοκού

51.Χαλκίδας 52.Λιβαδειάς

Περιφέρεια Κρήτης Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου 21.Αρμένων 22.Σφακίων 23.Πελεκάνου 24.Αγ. Νικολάου 25.Σητείας 26.Ακρωτηρίου

27.Χερσονήσου 28.Βιάννου 29.Δήμου Ν. 30.Καζαντζάκη 31.Αμαρίου 32.Πέρα 33Γαληνών

53.Μεγίστης 54.Τήλου 55.Αγαθονησίου 56.Ανάφης 57.Φολεγάνδρου 58.Πάρου

59.Μυκόνου 60.Αμοργού 61.Κιμώλου 62.Αστυπάλαιας 63.Βόρειας Ρόδου 64.Κώ

Περιφέρεια Ιονίων Νήσων 34.Ζακύνθου 35.Μεγανησίου

36.Κέρκυρας 37.Κεφαλλονιάς

Πηγή: ΥΠΕΧΩΔΕ (www.minenv.gr/4/41/g4100.html τελ. επίσκεψη11/5/2010)

96

Πίνακας 9: Ευρωπαϊκή Νομοθεσία για τα στερεά απόβλητα

ΘΕΜΑ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Στερεά απόβλητα Οδηγία 75/442/EΟK Στερεά απόβλητα Οδηγία 91/156/EΟK

Θέσπιση ευρωπαϊκού καταλόγου αποβλήτων Απόφαση 94/3/ΕΚ Στερεά απόβλητα Απόφαση 96/350/ΕΚ

Καύση αστικών απορριμμάτων Οδηγία 89/369/ΕΟΚ Καύση αποβλήτων Οδηγία 2000/76/ΕΚ

Υγειονομική ταφή αποβλήτων Οδηγία 1999/31/ΕΚ Συσκευασίες και απορρίμματα συσκευασιών Οδηγία 94/62/ΕΚ

Κατάρτιση καταλόγου επικινδύνων αποβλήτων Απόφαση 94/904/ΕΚ Ταξινόμηση, συσκευασία και επισήμανση

επικινδύνων ουσιών Οδηγία 67/548/ΕΟΚ

Ολοκληρωμένος έλεγχος και πρόληψη της ρύπανσης

Οδηγία 96/61/ΕΚ

Κίνδυνοι από ατυχήματα σχετιζόμενα με επικίνδυνες ουσίες

Οδηγία 96/82/ΕΚ

Διασυνοριακή Μεταφορά Επικίνδυνων Αποβλήτων

Οδηγία 84/631/ΕΟΚ

Οδικές μεταφορές επικινδύνων αποβλήτων Οδηγία 94/55/ΕΚ Απορριπτόμενες ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές

συσκευές Προτάσεις για Κοινοτικές Οδηγίες 500PC0347(01) & 500PC0347(02)

Ηλεκτρικές στήλες και συσσωρευτές Οδηγία 98/101/ΕΚ Χρησιμοποιημένα Ορυκτέλαια Οδηγία 75/439/ΕΟΚ

Ερωτηματολόγια Απόφαση 94/741/ΕΚ

Πηγή: ΕΕΔΣΑ (www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=37 τελ. επίσκεψη: 20/5/2010)

97

Πίνακας 10: Ελληνική Νομοθεσία για τη διαχείριση αποβλήτων

ΓΕΝΙΚΑ

Ν. 1650/1986 (ΦΕΚ Α 160/16.10.86) «Για την προστασία του περιβάλλοντος»

ΚΥΑ 29407/3508/2002 (ΦΕΚ B 1572/16.12.02) «Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων»

ΣΤΕΡΕΑ (ΜΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ) ΑΠΟΒΛΗΤΑ

ΚΥΑ 114218/1997 (ΦΕΚ B 1016/17.11.97) «Κατάρτιση πλαισίου Προδιαγραφών και γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων»

ΚΥΑ 50910/2727/2003 (ΦΕΚ B 1909/22.12.2003) «Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης»

N. 3536/2007 (ΦΕΚ A 42/23.02.2007) «Ειδικές ρυθμίσεις θεμάτων μεταναστευτικής πολιτικής και λοιπών ζητημάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης»

ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ

ΚΥΑ 13588/725/2006 (ΦΕΚ B 383/28.3.06) «Μέτρα όροι και περιορισμοί για την διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 91/689/ΕΟΚ»(Β’ 604)

KYA 8668/2007 (ΦΕΚ Β 287/02.03.2007) “Έγκριση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων»

ΕΙΔΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

Ν. 2939/2001 (ΦΕΚ A 179/6.8.01) «Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων – Ίδρυση Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ) και άλλες διατάξεις»

ΠΔ 116/2004 (ΦΕΚ Α 81/5.3.04) «Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των οχημάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους, των χρησιμοποιημένων ανταλλακτικών τους και των απενεργοποιημένων καταλυτικών μετατροπέων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 2000/53/ΕΚ»

ΠΔ 117/2004 (ΦΕΚ Α 82/5.3.04) «Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις των Οδηγιών 2002/95»

ΠΔ 15/2006 (ΦΕΚ Α 12/ 3.2.06) «Τροποποίηση του Π.Δ. 117/2004 (Α΄ 82), σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2003/108»

Πηγή: ΥΠΕΚΑ (www.ypeka.gr/ypeka/Default.aspx?tabid=437&language=el-GR

τελ. επίσκεψη: 20/5/2010)

98

Πίνακας 12: Ενταγμένα Έργα στον Άξονα 2 του ΕΠΠΕΡ

Αρ Τίτλος Έργου Προυπ/μος Δικαιούχος ΧΥΤΑ Τήλου 892.386,27 Δήμος Τήλου Κατασκευή έργων υποδομής ΧΥΤΑ Δήμου

Λειψών 481.541,42 Δήμος Λειψών

Προμήθεια μηχ/των καθ/μού ακτών ΝΑ Αχαίας

572.425,53 ΝΑ Αχαίας

Αποκατ/ση ΧΑΔΑ Σκιάθου 687.247,51 Δήμος Σκιάθου Αποκατ/ση ΧΑΔΑ Κιλκίς 424.075,48 Δήμος Κιλκίς Αποκατ/ση ΧΑΔΑ Δήμου Ροδίων 1.257.494,67 Δήμος Ροδίων Αποκατ/ση ΧΑΔΑ Δήμου Τυμπακίου 154.853,96 Δήμος

Τυμπακίου Αποκατ/ση ανενεργούς χωματερής δημοτ.

διαμ/τος Πλατέος 98.026,31 Δήμος Πλατέος

Αποκατ/ση χώρου απόθεσης απορ/των Νέων Ροδίων

120.645,20 Δήμος Σταγίρων -Ακάνθου

Αποκατ/ση χωματερής Δήμου Λάρισας 950.000,00 Δήμος Λάρισας Αποκατ/ση ανενεργών χωματερών δημοτ.

διαμ/των Λιανοβεργίου και Κλειδιού 201.000,00 Δήμος Πλατέος

Κατασκευή ΧΥΤΑ Σκύρου 1.680.000,00 Δήμος Σκύρου Προμήθεια 13 οχημάτων συλλογής ΣΑ

Δήμου Αθηναίων 1.965.000 Δήμος

Αθηναίων Προμήθεια 8 οχημάτων διαχ/σης ΣΑ Δ.

Θεσ/νικης 1.100.00 Δήμος

Θεσ/νικης Προμήθεια μηχ/των καθ/μού ακτών ΝΑ

Χανίων 1.965.000 Ν.Α. Χανίων

19 Μέτρο 2.1. Διαχ/ση Μη Επικίνδυνων ΣΑ 15.787.932,16 Περιβ/κη αποκ/ση παραλίας Θορικού 2.544.280,76 Περιφ. Αττικής Αποκ/ση περιοχής ρυπασμένης Β.Ελλάδος 6.472.288,14 ΝΑ Κοζάνης Ενημέρωση ΟΤΑ, κοινού για επικίνδυνα ΣΑ 79.607,00 ΥΠΕΧΩΔΕ Έργα αποκ/σης Ζώνης Α1 πάρκου Σχινιά 1.214.220,87 ΥΠΕΧΩΔΕ 4 Μέτρο 2.2. Διαχ/ση Επικίνδυνων ΣΑ 10.310.396,77 23 ΑΞΟΝΑΣ 2 26.098.328,93 Πηγή: http://3kps.epper.gr/PorYlop_Erga.htm τελ. επίσκεψη: 15/5/2010

99

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II - ΕΙΚΟΝΕΣ

Εικόνα 2: Κυλιόμενοι Μεταλλικοί Kάδοι Πηγή: www.kadmetal.gr, τελευταία επίσκεψη:10/5/2010

Εικόνα 3 : Απορριμματοφόρο τύπου «πρέσα» Πηγή: www.alphagreen.gr, τελευταία επίσκεψη:10/5/2010

Εικόνα 4: Απορριμματοφόρα Πηγή: ΕΕΔΣΑ (http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?lang=gr&CatId=447&View=13, τελευταια επίσκεψη: 12/5/2010)

100

Εικόνα 5: Σταθερός ΣΜΑ Πηγή: www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=96, τελευταία επίσκεψη: 10/5/2010

Εικόνα 6: Κινητός ΣΜΑ Πηγή: www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=96, τελευταία επίσκεψη: 10/5/2010

Εικόνα 7: Μπλέ κάδος ανακύκλωσης συσκευασιών Πηγή: ΥΠΕΧΩΔΕ (www.minenv.gr/anakyklosi/v.menu/siskeuasies/siskeuasies.html, τελευταία επίσκεψη:10/5/2010)

101

Εικόνα 8: Κάδος ανακύκλωσης τριών ρευμάτων Πηγή: ΕΕΔΣΑ (www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=96, τελευταία επίσκεψη: 10/5/2010)

Εικόνα 9: Ανταποδοτική ανακύκλωση Πηγή: ΥΠΕΧΩΔΕ (www.minenv.gr/anakyklosi/v.menu/siskeuasies/siskeuasies.html, τελευταία επίσκεψη:10/5/2010)

Εικόνα 12: Όχημα μεταφοράς για ογκώδη απορρίμματα και κλαδιά (αρπάγη) Πηγή: http://www.alphagreen.gr/exoplismos.htm, τελευταία επίσκεψη: 15/5/2010

102

Εικόνα 13: Οργανωτικό Σχήμα Εφαρμογής του Ν. 2939/01 Πηγή: ΕΕΑΑ , http://www.herrco.gr/default.asp?siteID=1&pageID=3&langID=1, τελευταία επίσκεψη: 10/5/2010

Εικόνα 14: ΚΔΑΥ της ΕΠΑΝΑ ΑΕ στο Δήμο Φυλής Πηγή:www.helector.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=34%3Aepana&catid=2%3Anews&Itemid=9&lang=el, τελευταία επίσκεψη: 15/5/2010

Εικόνα 15: Container προσωρινής αποθήκευσης συσκευών σε χώρους δήμων Πηγή: www.electrocycle.gr, τελευταία επίσκεψη :17/5/2010

Εικόνα 16: Κάδος ηλεκτρικών συσκευών σε δημοτικά σημεία και σχολεία Πηγή: www.electrocycle.gr, τελευταία επίσκεψη :17/5/2010

103

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III – ΧΑΡΤΕΣ

Χάρτης 1: Παράνομες χωματερές στην Ελλάδα Πηγή:BHMA(www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artId=331545&dt=14/05/2010, τελευταία επίσκεψη: 15/5/2010)

104

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV– ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Καταγραφή των απόψεων του Δήμου Νέας Σμύρνης για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων

Το παρόν ερωτηματολόγιο είναι ανώνυμο. Τα στοιχεία που θα προκύψουν, είναι

αυστηρά εμπιστευτικά και θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για τους σκοπούς της

έρευνας.

Παρακαλείσθε να συμπληρώσετε το ερωτηματολόγιο πλήρως.

Η συνεργασία σας είναι απαραίτητη για την ολοκλήρωση της έρευνας.

Σας ευχαριστώ πολύ εκ των προτέρων

Περιοχή διεξαγωγής έρευνας: Νέα Σμύρνη

Ημερομηνία:………………………………

Νο Ερωτηματολογίου…………………….

105

Α. ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ

1. Φύλο: Άντρας □ Γυναίκα □ 2. Ηλικία : 18-25 □ 26 -40 □ 41-60 □ 61 και άνω □

3. Επίπεδο Εκπαίδευσης : α) Κανένα β) Απόφοιτος/η Δημοτικού γ) Απόφοιτος/η Γυμνασίου/Λυκείου δ) Απόφοιτος/η ΑΕΙ/ΤΕΙ 4. Ετήσιο συνολικό εισόδημα : α) Χαμηλό ( < 15000) β) Μέτριο (15000 – 30000) γ) Υψηλό (>30000)

Β. ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 5. Πώς κρίνετε την ενημέρωσή σας σε θέματα σχετικά με τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων; α) Πάρα πολύ ικανοποιητική β) Πολύ ικανοποιητική γ) Μέτρια δ) Λίγο ικανοποιητική 6. Σημειώστε ποιες από τις παρακάτω μεθόδους διαχείρισης στερεών αποβλήτων γνωρίζετε. α) Χωματερή β) Υγειονομική ταφή γ) Καύση δ) Ανακύκλωση ε) Λιπασματοποίηση στ) ) Καμία από τις παραπάνω ζ) Όλες τις παραπάνω

106

7. Πού καταλήγουν τα στερεά απόβλητα του δήμου Ν.Σμύρνης; α) Στο Χ.Υ.Τ.Α. (Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων) που υπάρχει στη Φυλή

β) Στο Χ.Υ.Τ.Α. που υπάρχει στα Άνω Λιόσια

γ) Τα καίνε δ) Άλλο (Αναφέρετε που) ε) Δε γνωρίζω 8. Κατά τη γνώμη σας υπάρχουν αρκετοί κάδοι απορριμμάτων στη γειτονιά σας ; α) Ναι □ β) Όχι □ 9. Πόση ποσότητα απορριμμάτων αποβάλλετε καθημερινά από το σπίτι σας; α) Λιγότερο από 1 μαύρη σακούλα απορριμμάτων

β) 1 μαύρη σακούλα απορριμμάτων γ) 2 μαύρες σακούλες απορριμμάτων δ) 3 μαύρες σακούλες απορριμμάτων ή περισσότερες

10. Θεωρείτε ικανοποιητική τη διαχείριση στερεών αποβλήτων στο δήμο Ν. Σμύρνης; α) Πάρα πολύ β) Πολύ γ) Μέτρια δ) Λίγο ε) Καθόλου 11. Σημειώστε τα τρία (3) σημαντικότερα είδη στερεών απορριμμάτων που πετάτε στον κάδο απορριμμάτων κατά τη διάρκεια μιας ημέρας. α) Τροφικά υπολείμματα (αποφάγια) β) Χαρτί πάσης φύσεως γ) Πλαστικό δ) Γυαλί, Μέταλλο ε) Απορρίμματα κήπου (π.χ. κλαδιά) 12. Πόσο συχνά περνάνε τα απορριμματοφόρα στο δήμο σας; α) Μία φορά την ημέρα, κάθε μέρα

107

β) Μία φορά την ημέρα, εκτός Σαββατοκύριακου

γ) Δύο φορές την ημέρα δ) Κάθε δυο ημέρες ε) Άλλο (Αναφέρετε πότε)…………… στ)Δε γνωρίζω 13. Είσαστε ευχαριστημένοι από το πόσο συχνά περνάνε τα απορριμματοφόρα στο δήμο σας; α) Πολύ β) Λίγο γ) Καθόλου 14. Γνωρίζετε για την ύπαρξη κάδων ανακύκλωσης στο δήμο Ν. Σμύρνης; α) Ναι □ β) Όχι □ 15.Συμμετέχετε σε πρόγραμμα ανακύκλωσης (χρήση ειδικών κάδων ανακύκλωσης). α) Ναι □ β) Όχι □ 16. Αν όχι, για ποιο λόγο; α) Έλλειψη χρόνου β) Ανεπαρκής ενημέρωση γ) Άγνοια για τα οφέλη της ανακύκλωσης

17.Γνωρίζετε ποια υλικά μπορούμε να ανακυκλώσουμε στους κάδους του δήμου Ν. Σμύρνης; α) Χαρτί β) Γυαλί γ) Αλουμίνιο δ) Άλλο (αναφέρετε ποιο)…………………..

ε) Δε γνωρίζω 18. Θεωρείτε ότι για την καλύτερη διαχείριση των στερεών αποβλήτων χρειάζεται να εμπλακούν και άλλοι κοινωνικοί φορείς ;

108

α) Ναι □ β) Όχι □ 19. Αν ναι, ποιος/ποιοι πιστεύετε; α) Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις β) Εθελοντικοί Οργανισμοί γ) Οικολογικοί Οργανισμοί 20. Ποιον θεωρείτε τον ποιο ιδανικό τρόπο ενημέρωσης για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων; α) Μέσω ενημερωτικών φυλλαδίων β) Μέσω ενημερωτικών ομιλιών γ) Μέσω ενημέρωσης από το σχολείο δ) Μέσω της ιστοσελίδας του δήμου ε) Άλλο (αναφέρετε)……………… 21. Τα δημοτικά τέλη καθαριότητας καταβάλλονται βάσει των τετραγωνικών μέτρων του σπιτιού σας. Θα προτιμούσατε τη χρέωση με βάση την ποσότητα των απορριμμάτων που παράγετε; α) Ναι □ β) Όχι □

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΣΑΣ

109

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V– ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Επωνυμία του φορέα: Δήμος Νέας Σμύρνης Ημερομηνία: 3 / 5 / 2010 Ονοματεπώνυμο Υπευθύνου: Πολυχρονίδης Πολυχρόνης Θέση στο φορέα: Υπάλληλος Καθαριότητας

1. Ποιος είναι αρμόδιος στο δήμο για τη διαχείριση των ΣΑ;

Αρμόδια Υπηρεσία είναι το Τμήμα Καθαριότητας Δ/σης Περιβάλλοντος

2. Η διαχείριση των ΑΣΑ γίνεται με αυτεπιστασία ή με εργολαβία και για ποια στάδια;

Με αυτεπιστασία (η αποκομιδή, μεταφόρτωση και διακομιδή τους στο εργοστάσιο

ανακύκλωσης).

3. Πόσοι εργαζόμενοι απασχολούνται σε εργασίες που αφορούν τη διαχείριση των ΣΑ;

Οδηγοί: 42 Χειριστές μηχανημάτων: 4 Εργάτες αποκομιδής: 60 Οδοκαθαριστές: 65 Τεχνίτες (μηχανικοί αυτ/των, ηλ/γοι αυτ/των, ηλεκτρ/τές): 8 Επόπτες: 5 Προϊστάμενος Τμήματος Καθαριότητας: 1 Αναπληρωτής Προϊστάμενος Τμήματος Καθαριότητας: 1

4. Ποια είναι η συνολική ετήσια παραγωγή ΑΣΑ στο δήμο, από υφιστάμενα ζυγολόγια ή εκτιμήσεις; H συνολική ποσότητα οικιακών αποβλήτων ετησίως είναι σύμφωνα με εκτιμήσεις, 35.800

τόνοι, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται τα ογκώδη υλικά. Η ποσότητα ανακυκλώσιμων υλικών

για το 2009 ανήλθε σε 3704,6 τόνους, σύμφωνα με υφιστάμενα ζυγολόγια της εταιρίας

ανακύκλωσης.

5. Παρατηρείται εποχική διακύμανση στις ποσότητες των ΑΣΑ και αν ναι, ποια η παραγόμενη ποσότητα ΑΣΑ για κάθε περίοδο; Παρατηρείται μείωση της συνολικής παραγόμενης ποσότητας, τόσο των σύμμεικτων, όσο και

των ανακυκλώσιμων, κατά τους θερινούς μήνες και αύξηση στο τέλος του χρόνου κατά την

εορταστική περίοδο.

6. Έχουν γίνει μετρήσεις της ποιοτικής σύστασης των ΑΣΑ στο δήμο;

110

Έχουν πραγματοποιηθεί μετρήσεις μόνο σε σχέση με τα ανακυκλώσιμα, βάσει των οποίων το

9% αφορά ανακυκλώσιμα, κυρίως χαρτί και πλαστικό.

7. Πώς γίνεται η συλλογή και η μεταφορά των απορριμμάτων;

Η συλλογή των ΣΑ είναι μαζική και δεν πραγματοποιείται διαλογή, με εξαίρεση τα υλικά

ανακύκλωσης. Η αποκομιδή γίνεται με απορριμματοφόρα (μηχανική αποκομιδή) από κάδους

όπου συλλέγονται τα απορρίμματα. Στη συνέχεια μεταφορτώνονται σε ανοιχτούς κάδους και

μεταφέρονται με ρυμουλκά στο ΧΥΤΑ ή στις εγκαταστάσεις της εταιρείας ανακύκλωσης.

8. Ποιος είναι ο αριθμός και το είδος των κάδων που διαθέτει ο δήμος; Τύπος Χωρητ/τα Υλικό Ποσότητα Χρήση Αξία

αγοράς Έτος αγοράς

Κυλιόμενοι 1100 Μεταλλικοί 850 Σύμμεικτα - 1999-2003 Κυλιόμενοι 660 Μεταλλικοί 500 Σύμμεικτα - 1999-2003 Κυλιόμενοι 1100 Πλαστικοί 650 Σύμμεικτα Δωρεά

(ΕΕΑΑ) 2005-2007

9. Σε ποια σημεία είναι τοποθετημένοι οι κάδοι; Υπάρχει κάποιος σχεδιασμός για την τοποθέτηση των κάδων; Οι κάδοι είναι ανεπτυγμένοι σε όλη την πόλη, ανάλογα με την πυκνότητα των κατοίκων.

Γίνεται προσπάθεια να μην τοποθετούνται κοντά σε κοινόχρηστους χώρους όπως σχολεία,

πάρκα κλπ., αλλά δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος σχεδιασμός.

10. Για την προσωρινή αποθήκευση των ΑΣΑ χρησιμοποιούνται κάδοι ή πλαστικές σακούλες και για τι ποσοστό των παραγόμενων ΣΑ; Χρησιμοποιούνται κάδοι για το σύνολο των ΣΑ.

11.Γίνεται καθαρισμός των κάδων και αν ναι, κάθε πότε;

Καθαρισμός γίνεται περίπου σε μηνιαία βάση.

12. Κάθε πότε γίνεται καθαρισμός των οδών;

Περίπου μία με δυο φορές την εβδομάδα, ενώ στους κεντρικούς δρόμους καθημερινά.

13. Πόσα Α/Φ διαθέτει ο δήμος, ποιος ο τύπος τους, το κόστος και το έτος αγοράς αυτών; Τύπος Αριθμός Κόστος αγοράς Έτος αγοράς Μύλος 16Μ3 4 - 2000-2003 Πρέσα 16Μ3 1 45000 € 2007 Πρέσα 11Μ3 1 170000 € 2007 Πρέσα 15Μ3 1 Δωρεά (ΕΕΑΑ) 2006 Πρέσα 15Μ3 1 Δωρεά (ΕΕΑΑ) 2008

111

Πρέσα 14Μ3 2 Παραχώρηση (ΥΠ.ΕΣ.)

2008

Πρέσα 16Μ3 1 - 1990 Πρέσα 16Μ3 1 Δωρεά (Αθήνα 2004) 2004 Πρέσα 5Μ3 1 - 2000 Πρέσα 6Μ3 1 150000 € 2010 14. Πόσες διαδρομές εκτελεί κάθε Α/Φ την εβδομάδα και ποια είναι η μέση χιλιομετρική απόσταση των δρομολογίων; Ο μέσος όρος των εβδομαδιαίων δρομολογίων ανέρχεται σε 13, ενώ η μέση χιλιομετρική

απόσταση των δρομολογίων ανέρχεται περίπου σε 20 χλμ, η οποία όμως φθάνει τα 80 χλμ

στην περίπτωση που τα Α/Φ μετακινούνται στο ΧΥΤΑ.

15. Ποια η συχνότητα συλλογής των ΑΣΑ κατά τη χειμερινή και τη θερινή περίοδο και ποιες ώρες της ημέρας; Η συλλογή των ΣΑ πραγματοποιείται σε καθημερινή βάση ,τόσο κατά τη χειμερινή, όσο και

κατά τη θερινή περίοδο, τις πρώτες πρωινές ώρες (3:00 το πρωί).

16. Χρησιμοποιείται από το δήμο ΣΜΑ; Αν ναι, ποιος είναι, για τι ποσοστό των απορριμμάτων χρησιμοποιείται και ποια η χιλιομετρική του απόσταση από το χώρο διάθεσης των απορριμμάτων; Ο Δήμος χρησιμοποιεί δικό του σταθμό μεταφόρτωσης για το 75 - 80% περίπου των

παραγόμενων απορριμμάτων. Ο ΣΜΑ του Δήμου απέχει περίπου 30 χλμ. από το χώρο

διάθεσης των απορριμμάτων.

17. Ποιο το κόστος συλλογής – μεταφοράς των ΣΑ για το δήμο;

Δεν υπάρχουν στοιχεία για το κόστος συνολικά της αποκομιδής των απορριμμάτων.

Υπολογισμός έχει γίνει κατά προσέγγιση μόνο για το κόστος του προγράμματος

ανακύκλωσης το οποίο ανέρχεται στα 49,17 €/τόνο.

18. Διαθέτει ο δήμος άλλα οχήματα σχετικά με την αποκομιδή των απορ/των και την καθαριότητα; Αν ναι, ποιος ο αριθμός, ο τύπος, το κόστος και το έτος αγοράς τους ; Τύπος Αριθμός Κόστος αγοράς Έτος αγοράς

Ρυμουλκά * 3 - 2000-2003 Μηχ. σάρωθρο 1 - 1996 Μηχ. σάρωθρο 1 - 2004 Πλυστικό μηχ. 1 30000 € 2005 Μηχ. Σάρωθρο 1 45000 € 2006 Μηχ. Σάρωθρο 1 100000 € 2009 Φορτηγό** 1 - 1978

112

Φορτηγό** 1 - 1985 Φορτηγό** 1 - 1997 Φορτηγό** 1 - 2003 Φορτηγό** 1 - 2004 Υδροφόρα*** 1 - 1990 *Μεταφόρτωση απορριμμάτων, ** Αποκομιδή ογκωδών, *** Πλύση οδών 19. Ποιο είναι το ετήσιο κόστος καυσίμων για τα Α/Φ και τα λοιπά οχήματα καθαριότητας και ποιο το ετήσιο κόστος συντήρησής τους; Το ετήσιο κόστος καυσίμων των Α/Φ συλλογής σύμμεικτων απορριμμάτων δεν μπορεί να

υπολογιστεί άμεσα καθώς στο σύνολο των καταναλισκόμενων καυσίμων κατ’ έτος (περίπου

190.000 €) περιλαμβάνονται και οχήματα Δημοτικής. Συγκοινωνίας κ.α. Το ίδιο ισχύει και

για τη συντήρηση τους. Στοιχεία υπάρχουν μόνο για τα οχήματα ανακύκλωσης, εκτός από το

όχημα μεταφόρτωσης το οποίο εκτελεί και δρομολόγια με σύμμεικτα απορρίμματα. Ως εκ

τούτου δε μπορεί να υπολογισθεί το κόστος των επισκευών, ανταλλακτικών, λιπαντικών και

ελαστικών, που βαρύνει το εν λόγω όχημα σε σχέση με την ανακύκλωση υλικών. Βάσει

πρόχειρης εκτίμησης, υπολογίζεται ότι ανέρχεται περίπου σε 5000-8000€ ετησίως.

Κόστος καυσίμων οχημάτων ανακύκλωσης (1/1/2009-31/1/2009) Τύπος

οχήματος

Αριθμός κυκλοφορίας

Είδος Καυσίμου

Ποσότητα σε λίτρα

Κόστος

σε €

Πρέσα 15Μ3 ΚΗΥ 5598 πετρέλαιο 10168 9243,49 Πρέσα 16Μ3 ΚΗΗ 1820 πετρέλαιο 11107 10097,11 Όχημα μεταφόρτωσης

ΚΗΥ 5800 πετρέλαιο 12800 11636,18

Κόστος συντήρησης οχημάτων ανακύκλωσης (1/1/2009-31/1/2009) Τύπος οχήματος

Επισκευές Ανταλλ/κα Λιπαντικά Ελαστικά Τέλη Κυκλοφορίας

Ασφάλεια

Πρέσα 15Μ3 7613,44€ 492,66€ 755,65€ 1047,20€ 3€ 1146,71€ Πρέσα 16Μ3 659,26€ 1242,36€ 755,65€ 1047,20€ 3€ 1399,58€ Όχημα μεταφόρτωσης

0,00 0,00 0,00 0,00 774€ 1400€

20. Κάθε πότε και πώς γίνεται η συλλογή των ογκωδών αντικειμένων;

113

Δεν υπάρχει συγκεκριμένο πρόγραμμα αποκομιδής των ογκωδών. Καθημερινά κινούνται 3

οχήματα σε δύο βάρδιες για την αποκομιδή των ογκωδών και ένα ακόμα ειδικό όχημα

(αρπάγη) για κλαδιά.

21. Ποιες ενέργειες γίνονται από το δήμο σχετικά με τα εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα;

Ο Δήμος προβαίνει σε απομάκρυνση των εγκαταλελειμμένων οχημάτων εντός των

διοικητικών του ορίων, τα οποία προωθεί σε συνεργαζόμενη εταιρεία πιστοποιημένη από την

ΕΔΟΕ, την Αρχιμήδης Νεονάκης Α.Ε. Το πρώτο τρίμηνο του 2010 ο Δήμος προέβη σε

απομάκρυνση περίπου 45 Ε.Ι.Χ.

22. Που καταλήγουν τα ΣΑ του δήμου;

Τα απορρίμματα καταλήγουν στο Χ.Υ.Τ.Α. Φυλής.

23. Ο χώρος διάθεσης ανήκει σε κάποιον άλλον φορέα;

Ο ΧΥΤΑ Φυλής ανήκει στον ΕΣΔΚΝΑ.

24. Υπήρχαν παλαιότερα ΧΑΔΑ στο δήμο ή σε άλλο δήμο, όπου κατέληγαν τα ΣΑ και

που τώρα σταμάτησαν να λειτουργούν;

Πριν τη λειτουργία του ΧΥΤΑ Φυλής, τα ΣΑ κατέληγαν στο ΧΥΤΑ Α.Λιοσίων και ακόμη

παλαιότερα στη χωματερή Σχιστού..

25. Υπάρχουν κάποια σχέδια για μελλοντικές δράσεις που να αφορούν τη διαχείριση των ΣΑ; Άγνωστο 26. Εφαρμόζει ο δήμος κάποιο πρόγραμμα ανακύκλωσης; Αν ναι, για ποια υλικά και από πότε; Ο δήμος εφαρμόζει πρόγραμμα ανακύκλωσης συσκευασιών από το 2006, (μπλε κάδοι –

γυαλί, χαρτί, μέταλλο, πλαστικό) σε συνεργασία με την Ε.Ε.Α.Α. Α.Ε. καθώς και ηλεκτρικών

συσκευών σε συνεργασία με την «Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε.». Επίσης ανακυκλώνει δικά

του παραγόμενα απόβλητα (λιπαντικά, σε συνεργασία με την ΕΛ.ΤΕ.ΠΕ. ΑΕ, τα οποία

οδηγούνται στο κέντρο συλλογής Αττικής, που βρίσκεται στον Ασπρόπυργο καθώς και

μπαταρίες σε συνεργασία με την ΑΦΗΣ ΑΕ.).

27. Πόσους κατοίκους εξυπηρετεί το πρόγραμμα ανακύκλωσης;

Το σύνολο των κατοίκων του Δήμου (στα ηλεκτρικά και κατοίκους γειτονικών Δήμων).

114

28. Ποια είναι η ποσότητα των υλικών ανακύκλωσης που συλλέγονται ετησίως;

Η ποσότητα των συσκευασιών ανακύκλωσης που συλλέγονται ετησίως, ανέρχεται περίπου σε

3700 τόνους.

29. Ποιο υπολογίζετε πως είναι το ποσοστό συμμετοχής των κατοίκων στο πρόγραμμα ανακύκλωσης; Άγνωστο 30. Ποια τα έσοδα και ποιο το κόστος του προγράμματος ανακύκλωσης;

Το κόστος του προγράμματος σύμφωνα με εκτιμήσεις ανέρχεται στα 49,17 €/τόνο,

περιλαμβάνοντας τα παρακάτω έξοδα. Για τα έσοδα του προγράμματος δεν υπάρχουν

διαθέσιμα στοιχεία.

Έξοδα μισθοδοσίας 132336,86 €

Καύσιμα 30976,79 €

Συντήρηση 13613,42 €

Πάγια Έξοδα (ασφάλεια κλπ) 5207,79 €

Σύνολο 182134,85 €

Κόστος / τόνο 49,17247666 €

31. Πόσοι κάδοι ανακύκλωσης υπάρχουν; Τύπος Χωρ/τα Υλικό Ποσότητα Χρήση Αξία

αγοράς Έτος αγοράς

Κυλιόμενοι 1100 Πλαστικοί 650 Ανακυκλώσιμα Δωρεά (ΕΕΑΑ)

2005-2007

32. Πού καταλήγουν τα υλικά αυτά;

Μέχρι πρόσφατα κατέληγαν στο ΚΔΑΥ Ασπροπύργου, ωστόσο τους τελευταίους 4 μήνες,

καταλήγουν στις εγκαταστάσεις της ΕΠ.ΑΝ.Α Α.Ε. στο ΚΔΑΥ Φυλής, το οποίο βρίσκεται

στην περιοχή του ΧΥΤΑ Φυλής.

33. Υπάρχουν κάποια σχέδια για μελλοντικές δράσεις που να αφορούν την ανακύκλωση και άλλων υλικών; Άγνωστο.

115

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VI– ΠΙΝΑΚΕΣ ΔΙΠΛΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ

Συσχέτηση 1 Φύλο * Υπάρχουν αρκετοί κάδοι απορριμμάτων στη γειτονιά σας

Crosstabulation Υπάρχουν αρκετοί κάδοι απορριμμάτων

στη γειτονιά σας Οχι Ναι Total

Φύλο Άντρας Count 11 49 60

% of Total 7,3% 32,7% 40,0%

Γυναίκα Count 78 12 90

% of Total 52,0% 8,0% 60,0%

Total Count 89 61 150

% of Total 59,3% 40,7% 100,0%

Chi-Square Tests

Value df Asymp. Sig.

(2-sided) Exact Sig. (2-

sided) Exact Sig. (1-

sided)

Pearson Chi-Square 69,668a 1 ,000

Continuity Correctionb 66,864 1 ,000

Likelihood Ratio 74,836 1 ,000

Fisher's Exact Test ,000 ,000 Linear-by-Linear Association

69,203 1 ,000

N of Valid Cases 150

a. 0 cells (,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 24,40. b. Computed only for a 2x2 table

Συσχέτιση 2

Φύλο * Υπάρχουν αρκετοί κάδοι απορριμμάτων στη γειτονιά σας Crosstabulation

Υπάρχουν αρκετοί κάδοι απορριμμάτων στη γειτονιά σας

Οχι Ναι Total

Φύλο Άντρας Count 11 49 60

% of Total 7,3% 32,7% 40,0%

Γυναίκα Count 78 12 90

116

% of Total 52,0% 8,0% 60,0%

Total Count 89 61 150

% of Total 59,3% 40,7% 100,0%

Chi-Square Tests

Value df Asymp. Sig.

(2-sided) Exact Sig. (2-

sided) Exact Sig. (1-

sided)

Pearson Chi-Square 69,668a 1 ,000

Continuity Correctionb 66,864 1 ,000

Likelihood Ratio 74,836 1 ,000

Fisher's Exact Test ,000 ,000 Linear-by-Linear Association

69,203 1 ,000

N of Valid Cases 150

a. 0 cells (,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 24,40. b. Computed only for a 2x2 table

Συσχέτιση 3

Ηλικία * Είστε ευχαριστημένοι απο τη συχνότητα διέλευσης των Α/Φ Crosstabulation

Είστε ευχαριστημένοι απο τη συχνότητα διέλευσης των Α/Φ

Πολύ Λίγο Καθόλου Total

Ηλικία 18-25 Count 0 9 10 19

% of Total ,0% 6,0% 6,7% 12,7%

26-40 Count 2 19 29 50

% of Total 1,3% 12,7% 19,3% 33,3%

41-60 Count 37 23 3 63

% of Total 24,7% 15,3% 2,0% 42,0%

61 και άνω Count 4 14 0 18

% of Total 2,7% 9,3% ,0% 12,0%

Total Count 43 65 42 150

% of Total 28,7% 43,3% 28,0% 100,0%

Chi-Square Tests

117

Value df

Asymp. Sig. (2-sided)

Pearson Chi-Square 79,566a 6 ,000 Likelihood Ratio 92,496 6 ,000 Linear-by-Linear Association

41,709 1 ,000

N of Valid Cases 150

a. 0 cells (,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 5,04.

Συσχέτιση 4

Μορφωτικό επίπεδο * Συμμετοχή σε προγράμματα ανακύκλωσης Crosstabulation Συμμετοχή σε προγράμματα

ανακύκλωσης Οχι Ναι Total

Μορφωτικό επίπεδο

Κανένα Count 1 0 1

% of Total ,7% ,0% ,7%

Απόφοιτος Δημοτικού Count 5 0 5

% of Total 3,3% ,0% 3,3%

Απόφοιτος Γυμνασίου/Λυκείου

Count 24 35 59

% of Total 16,0% 23,3% 39,3%

Απόφοιτος ΑΕΙ/ΤΕΙ Count 22 63 85

% of Total 14,7% 42,0% 56,7%

Total Count 52 98 150

% of Total 34,7% 65,3% 100,0%

Chi-Square Tests

Value df Asymp. Sig.

(2-sided)

Pearson Chi-Square 15,145a 3 ,002 Likelihood Ratio 16,669 3 ,001 Linear-by-Linear Association

11,897 1 ,001

N of Valid Cases 150

a. 4 cells (50,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is ,35.

118

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 1: Αστικά Στερεά Απόβλητα 2 Πίνακας 2: Κατηγορίες των δημοτικών αποβλήτων βάσει του ΕΚΑ 94 Πίνακας 3: Επικίνδυνες ουσίες που απορρίπτονται στα δημοτικά απόβλητα 13 Πίνακας 4: Μέση σύσταση των αστικών αποβλήτων στο διεθνή χώρο 14 Πίνακας 5: Παράδειγμα υπολογισμού χρήσης ή μη ΣΜΑ 95 Πίνακας 6: Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της θερμικής επεξεργασίας 33 Πίνακας 7: Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα των ΧΥΤΑ 34 Πίνακας 8: ΧΥΤΑ σε λειτουργία (5/6/2009) 95 Πίνακας 9: Ευρωπαϊκή Νομοθεσία για τα στερεά απόβλητα 96 Πίνακας 10: Ελληνική Νομοθεσία για τη διαχείριση αποβλήτων 97 Πίνακας 11: Άξονας 2: Στερεά Απόβλητα 45 Πίνακας 12: Ενταγμένα Έργα στον Άξονα 2 του ΕΠΠΕΡ 98 Πίνακας 13: Ενδεικτικές κατηγορίες δράσεων του Άξονα 4 του ΕΠΠΕΡΑΑ 46 Πίνακας 14: Δημογραφική εξέλιξη του δήμου 49 Πίνακας 15: Προσωπικό που απασχολείται στη διαχείριση περιβάλλοντος 50 Πίνακας 16: Διαθέσιμοι κάδοι του δήμου Νέας Σμύρνης 52 Πίνακας 17: Διαθέσιμα Α/Φ του δήμου Νέας Σμύρνης 53 Πίνακας 18: Λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός του δήμου Νέας Σμύρνης 54 Πίνακας 19: Κόστος καυσίμων οχημάτων ανακύκλωσης (1/1/2009-31/1/2009) 54 Πίνακας 20: Κόστος συντήρησης οχημάτων ανακύκλωσης (1/1/2009-31/1/2009) 54 Πίνακας 21: Κόστος του προγράμματος ανακύκλωσης 56 Πίνακας 22: ΚΔΑΥ Ασπροπύργου και Φυλής (Στοιχεία 2009) 58 Πίνακας 23: Άξονας ΣΤ: Διαχείριση Απορριμμάτων 59 Πίνακας 24: Πίνακας διπλής εισόδου φύλο – κάδοι 74 Πίνακας 25: Πίνακας διπλής εισόδου Φύλο - Κοινωνικοί Φορείς 75 Πίνακας 26: Πίνακας διπλής εισόδου Ηλικία – Διέλευση Α/Φ 76 Πίνακας 27: Πίνακας διπλής εισόδου Μορφωτικό επίπεδο – Ανακύκλωση 77 ΕΙΚΟΝΕΣ Εικόνα 1: Ιεράρχηση επιλογών για τη διαχείριση των ΣΑ 18 Εικόνα 2: Κυλιόμενοι μεταλλικοί κάδοι 99 Εικόνα 3: Απορριμματοφόρο τύπου «πρέσα» 99 Εικόνα 4: Απορριμματοφόρα 99 Εικόνα 5: Σταθερός ΣΜΑ 100 Εικόνα 6: Κινητός ΣΜΑ 100 Εικόνα 7: Μπλέ κάδος ανακύκλωσης συσκευασιών 100 Εικόνα 8: Κάδος ανακύκλωσης τριών ρευμάτων 101 Εικόνα 9: Ανταποδοτική ανακύκλωση 101 Εικόνα 10: ΚΔΑΥ 29 Εικόνα 11: Τυπική μονάδα αποτέφρωσης ΑΣΑ με ταυτόχρονη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αποβλήτων 32 Εικόνα 12: Όχημα μεταφοράς για ογκώδη απορρίμματα και κλαδιά (αρπάγη) 101 Εικόνα 13: Οργανωτικό Σχήμα Εφαρμογής του Ν. 2939/01 102 Εικόνα 14: ΚΔΑΥ της ΕΠΑΝΑ ΑΕ στο Δήμο Φυλής 102 Εικόνα 15: Container προσωρινής αποθήκευσης συσκευών σε χώρους δήμων 102

119

Εικόνα 16: Κάδος ηλεκτρικών συσκευών σε δημοτικά σημεία και σχολεία 102 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ Διάγραμμα 1: Μέση ποιοτική σύνθεση των αστικών αποβλήτων 14 Διάγραμμα 2: Παραγωγή αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα 15 Διάγραμμα 3: Διαχρονική εξέλιξη του ποσοστού ανακύκλωσης 25 Διάγραμμα 4: Μείωση όγκου απορριμμάτων στους χώρους ταφής 26 Διάγραμμα 5: Εξοικονόμηση ενέργειας από την ανακύκλωση 26 Διάγραμμα 6: Μείωση τουCO2 από την ανακύκλωση απορριμμάτων 27 Διάγραμμα 7: Αναλογία απορριμμάτων Δήμου Νέας Σμύρνης 51 Διάγραμμα 8: Μηνιαία κατανομή ανακυκλώσιμων υλικών 51 Διάγραμμα 9: Κόστος του προγράμματος ανακύκλωσης 56 Διάγραμμα 10: Φύλο – Κάδοι 74 Διάγραμμα 11: Φύλο – Κοινωνικοί Φορείς 75 Διάγραμμα 12: Ηλικία – Διέλευση Α/Φ 76 Διάγραμμα 13: Μορφωτικό επίπεδο – Ανακύκλωση 77 ΣΧΗΜΑΤΑ Σχήμα 1: Συνοπτική Εικόνα του Συστήματος Διαχείρισης ΑΣΑ 21 Σχήμα 2: Οργανόγραμμα του τμήματος καθαριότητας 50 Σχήμα 3: Φύλο των ερωτηθέντων 62 Σχήμα 4: Ηλικία των ερωτηθέντων 63 Σχήμα 5: Μορφωτικό Επίπεδο των ερωτηθέντων 63 Σχήμα 6: Ετήσιο συνολικό εισόδημα 64 Σχήμα 7: Επίπεδο ενημέρωσης σχετικά με τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων 64 Σχήμα 8: Μέθοδοι επεξεργασίας των αποβλήτων 65 Σχήμα 9: Κατάληξη των στερεών αποβλήτων του δήμου 65 Σχήμα 10: Ικανοποίηση από τον αριθμό των κάδων 66 Σχήμα 11: Ικανοποίηση από τη διαχείριση των ΣΑ 67 Σχήμα 12: Είδη ΣΑ που απορρίπτονται στους κάδους καθημερινά 67 Σχήμα 13: Γνώση για τη συχνότητα διέλευσης των απορριμματοφόρων 68 Σχήμα 14: Ικανοποίηση από τη συχνότητα διέλευσης των απορριμματοφόρων 68 Σχήμα 15: Γνώση για την ύπαρξη κάδων ανακύκλωσης 69 Σχήμα 16: Συμμετοχή σε πρόγραμμα ανακύκλωσης 69 Σχήμα 17: Λόγοι μη συμμετοχής σε πρόγραμμα ανακύκλωσης 70 Σχήμα 18: Υλικά που ανακυκλώνονται στο δήμο 70 Σχήμα 19: Εμπλοκή κοινωνικών φορέων στη διαχείριση των ΣΑ 71 Σχήμα 20: Είδος κοινωνικών φορέων για την εμπλοκή στη διαχείριση των ΣΑ 71 Σχήμα 21: Ιδανικός τρόπος ενημέρωσης για τη διαχείριση των ΣΑ 72 Σχήμα 22: Χρέωση των δημοτικών τελών καθαριότητας βάσει της ποσότητας των παραγόμενων ΣΑ 73 Σχήμα 23: Ηλικία –Ενημέρωση 79 Σχήμα 24: Ενημέρωση – Ανακύκλωση 79 ΧΑΡΤΕΣ Χάρτης 1: Παράνομες χωματερές στην Ελλάδα 103 Χάρτης 2: Πολεοδομικές ενότητες της Νέας Σμύρνης 48

120