ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ

κα ΠΓΙΑΝΑΡΟΥ

΄

ΟΜΑΔΑ 1

ΑλοΪζου Δήμητρα

Ανδριόπουλος Παύλος

Αρχοντή Μάρση

Δήμα Ειρένια

Ευγενικού Δήμητρα

Πελέκης Αλέξανδρος

Ξάνθη Ηπειρομακεδονικής τεχνοτροπίας-

Χαρακτηριστικά

1) τα σαχνισιά-δοκάρια που στηρίζουν τον όροφο

2) αραβοπερσικές επιρροές στη διακόσμηση

Τύπος σπιτιού - ο τσατμά ndash Χαρακτηριστικά

1) είχε πέτρινο ισόγειο

2) υλικά ποταμίσια πέτρα από τον Κόσυνθο ξύλο από παραποτάμια δέντρα

Αυτές ήταν οι κυρίαρχες τεχνοτροπίες στη κατασκευή των σπιτιών μέχρι το 1829

΄

ΟΜΑΔΑ 1

ΑλοΪζου Δήμητρα

Ανδριόπουλος Παύλος

Αρχοντή Μάρση

Δήμα Ειρένια

Ευγενικού Δήμητρα

Πελέκης Αλέξανδρος

Ξάνθη Ηπειρομακεδονικής τεχνοτροπίας-

Χαρακτηριστικά

1) τα σαχνισιά-δοκάρια που στηρίζουν τον όροφο

2) αραβοπερσικές επιρροές στη διακόσμηση

Τύπος σπιτιού - ο τσατμά ndash Χαρακτηριστικά

1) είχε πέτρινο ισόγειο

2) υλικά ποταμίσια πέτρα από τον Κόσυνθο ξύλο από παραποτάμια δέντρα

Αυτές ήταν οι κυρίαρχες τεχνοτροπίες στη κατασκευή των σπιτιών μέχρι το 1829

Ξάνθη Ηπειρομακεδονικής τεχνοτροπίας-

Χαρακτηριστικά

1) τα σαχνισιά-δοκάρια που στηρίζουν τον όροφο

2) αραβοπερσικές επιρροές στη διακόσμηση

Τύπος σπιτιού - ο τσατμά ndash Χαρακτηριστικά

1) είχε πέτρινο ισόγειο

2) υλικά ποταμίσια πέτρα από τον Κόσυνθο ξύλο από παραποτάμια δέντρα

Αυτές ήταν οι κυρίαρχες τεχνοτροπίες στη κατασκευή των σπιτιών μέχρι το 1829

Περίοδος από το 1860 Τα πρώτα αρχοντικά

1) οικείες επιβλητικές που ανήκαν στους Ξανθιώτες

2) συγκεντρώνονται όλα στη βόρεια πλευρά της Ξάνθης στους

πρόποδες του βουνού

3) πέτρινα σπίτια

4) διακοσμούνται με τοιχογραφίες πίνακες χαλιά και έπιπλα

5) πόρτα της εισόδου -παράθυρα από ψαμμίτη πέτρα που

ευδοκιμούσε στη Μάνδρα

6) Τα σπίτια τους διέθεταν κοινό ισόγειο για όλους τους ενοίκους και

ξεχωριστά διαμερίσματα με υπνοδωμάτια γραφεία και μικρές

τραπεζαρίες στον όροφο

7) Στο υπόγειο υπήρχαν κελάρια και μικρά δωμάτια

8) Στην πίσω αυλή ήταν χτισμένα δύο χαμάμ ένα μεγάλο για τους

άνδρες και ένα μικρό για τις γυναίκες

9) Παράλληλα εμφανίζονται και οι πρώτες τουαλέτες

Σιάτιστα Η κτίση της Σιάτιστας έγινε πιθανόν το 15ο

αιώνα πιθανότατα μετά την τουρκική

κατάκτηση

Παράγοντες που επηρέασαν την αρχιτεκτονικη

Το κλίμα είναι μεσογειακό

Το έδαφός της είναι αργιλοασβεστώδες και

αργιλοαμμώδες που ευνοεί την ανάπτυξη

των αμπελιών

Σιάτιστα Η κτίση της Σιάτιστας έγινε πιθανόν το 15ο

αιώνα πιθανότατα μετά την τουρκική

κατάκτηση

Παράγοντες που επηρέασαν την αρχιτεκτονικη

Το κλίμα είναι μεσογειακό

Το έδαφός της είναι αργιλοασβεστώδες και

αργιλοαμμώδες που ευνοεί την ανάπτυξη

των αμπελιών

Αρχιτεκτονική-

Μνημεία

Σέρρες

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Ψευδοκίονες και κιονόκρανα επιστύλια και αετώματα περιφραγμένοι φροντισμένοι κήποι με σιδερένιες εξώπορτες μαρμάρινες σκάλες ευρύχωρες βεράντες βαριές ξύλινες πόρτες και κουφώματα βιεννέζικα έπιπλα στο εσωτερικό τους γύψινες κορνίζες και διακοσμήσεις που αντανακλούσαν τον πλούτο και την ευαισθησία των Σερραίων

Ένα από τα σημαντικότερα σωζόμενα αρχιτεκτονήματα του ύστερου 19ου αιώνα είναι και το οικοδόμημα που βρίσκεται στην οδό Μαρούλη

Το κτίριο αναπτύσσεται σε πτέρυγες με τοξωτά υπέρθυρα στη μεσαία πτέρυγα Αρχικά ισόγειο δέχτηκε προσθήκες από τον Κωνσταντινοπολίτη αρχιτέκτονα Περικλή Φωτιάδη ενώ οι νέες πτέρυγες θεμελιώθηκαν από τον Ελ Βενιζέλο το 1930 Από το 1932 έως και το 1981 λειτουργούσε ως ορφανοτροφείο αρρένων

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Ιδρύθηκε το 316 πΧ και ήταν η

σημαντικότερη πόλη της Οθωμανικής

Αυτοκρατορίας

Η αρχιτεκτονική της δέχτηκε επιρροές

από τους Νορμανδούς τους Φράγκους

αλλά κυρίως από τους Οθωμανούς

λόγω της γεωγραφικής της θέσης

Οθωμανικά μνημεία

Ο λευκός πύργος χτίστηκε μετά την άλωση το 1430 και αποτελούσε μέρος οχύρωσης αλλά και φυλακής για τους γενίτσαρους

Το Μπέη Χαμάμ πρώτο

λουτρό που χτίστηκε το

1444

Βίλα Αλλατίνη τριώροφο κτίσμα του 19ου

αιώνα που άνηκε σε Εβραίους

βιομήχανους

Απελευθέρωση και ανάκαμψη

Η καταστροφική φωτιά του 1917 έκαψε ολοσχερώς κτίρια σπάνιας αρχιτεκτονικής

Η Θεσσαλονίκη που σχεδιάστηκε στη συνέχεια αποτέλεσε μια μοντέρνα πόλη

Στα πλαίσια του ανασχεδιασμού δημιουργήθηκε το πανεπιστήμιο της πόλης και διατηρήθηκαν τα μνημεία της Άνω πόλης

Άνω πόλη

περιλαμβάνονται σημαντικά μνημεία της Θεσσαλονίκης όπως τα Τείχη με την Ακρόπολη και το Επταπύργιο

κυριαρχεί ο παραδοσιακός πολεοδομικός ιστός της πόλης με τους στενούς λιθόστρωτους δρόμους τα αδιέξοδα τα μικρά ξέφωτα και τις πλατείες με τα μοναδικά σε λιτότητα λειτουργικότητα και κομψότητα κτίσματα της Λαϊκής Μακεδονίτικης Αρχιτεκτονικής αλλά και σπίτια Τουρκικών αρχιτεκτονικών επιρροών

Λαδάδικα

αποτελούνται από κτήρια και δρόμους που διαφέρουν ως προς τα μεγέθη τα ύψη και τους προσανατολισμούς τους από τον περίγυρό τους

η μορφολογία τους είναι λιτή και η χρήση του βιομηχανικού τούβλου στα περιγράμματα των ανοιγμάτων και στο διαχωρισμό των ορόφων είναι εμφανής

η εικόνα που παρουσιάζουν είναι μάλλον παράδοξη καθώς προτεινόμενη χρωματολογία παρουσιάζει ιδιαίτερη προτίμηση στους τόνους το σιέλ βεραμάν ροζ μοβ και σομον

Σήμερα

Το κέντρο της πόλης μοιάζει πολιορκημένο από νέα άχρωμα οικοδομικά τετράγωνα ο ελεύθερος χώρος πλέον απουσιάζει

Είναι γεγονός πως η εξωτερική όψη της πόλης σε ένα μεγάλο βαθμό έχει αντικαταστήσει την

παράδοση της

ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ

Χίος Παράγοντες η επιβίωση ακέραιων μεσαιωνικών οχυρωμένων

οικισμών

το πλήθος των ισχυρών δυτικών και ανατολικών επιδράσεων που παρατηρούνται εκεί

Η πολύχρονη βενετσιάνικη και γενοβέζικη κυρίως κατοχή από τη μια μεριά και της τουρκικής από την άλλη ενώ παράλληλα εύκολα διακρίνει κανείς ζωντανή τη βυζαντινή αρχιτεκτονική παράδοση και πολλές από τις γνώριμες μορφές της νεότερης ελληνικής λαϊκής τέχνης

Τα μεσαιωνικά χωριά της Xίου

Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα

1) τα Μεστά

2) το Πυργί

3) οι Ολύμποι

4) η Καλαμωτή

Χαρακτηριστικά 1) Κλειστή και συμπαγή μορφή

2) Οι κατοικίες είναι κολλημένες η μια δίπλα στην άλλη

3) οι ελεύθεροι χώροι μέσα στον οικισμό είναι ανύπαρκτοι

4) το οδικό δίκτυο αποτελείται στενούς δρόμους με αδιέξοδα

5) Οι εξωτερικοί τοίχοι των κατοικιών της περιμέτρου αποτελούν και το τείχος του οικισμού

6) Οι οροφές των σπιτιών επικοινωνούν μεταξύ τους

7) Στο κέντρο του οικισμού αφήνεται ένας χώρος στον οποίο χτίζεται ο κεντρικός πύργος

Κατοικίες

Οι κατοικίες είναι

1) γενικά διώροφες

2) Η όλη γενικά κατασκευή της κατοικίας καθώς

και τα εξωτερικά μορφολογικά της στοιχεία

μαρτυρούν σαφή βυζαντινή προέλευση

Πυργί Αρχιτεκτονική μέθοδος

1) είναι γνωστή εκεί ως ξυστό - ιταλικό sgraffito

2) H πρόσοψη ασβεστοκονίαμα με μαύρη άμμο ασβεστώνεται χαράζουν οριζόντιες ταινίες με γεωμετρικά διακοσμητικά θέματα έτσι γίνονται μαύρα ενώ τα υπόλοιπα μένουν λευκά δημιουργώντας σύνολα διακοσμητικά

3) Η καταγωγή του τρόπου είναι ιταλική ενώ είναι γνωστό πως και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν σε ορισμένες περιπτώσεις έγχρωμες γραμμικές διακοσμήσεις

Αρχοντικά του Κάμπου κατοικίες των μεγάλων παλαιών αρχοντικών

οικογενειών του νησιού

Στα αρχοντικά του Κάμπου διασώζονται μορφές της αρχιτεκτονικής με δυτικές επιδράσεις

υπάρχουν γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη μνημειώδεις κλίμακες και γενικά όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής

Παρατηρούνται στοιχεία μπαρόκ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Σέρρες

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

Ψευδοκίονες και κιονόκρανα επιστύλια και αετώματα περιφραγμένοι φροντισμένοι κήποι με σιδερένιες εξώπορτες μαρμάρινες σκάλες ευρύχωρες βεράντες βαριές ξύλινες πόρτες και κουφώματα βιεννέζικα έπιπλα στο εσωτερικό τους γύψινες κορνίζες και διακοσμήσεις που αντανακλούσαν τον πλούτο και την ευαισθησία των Σερραίων

Ένα από τα σημαντικότερα σωζόμενα αρχιτεκτονήματα του ύστερου 19ου αιώνα είναι και το οικοδόμημα που βρίσκεται στην οδό Μαρούλη

Το κτίριο αναπτύσσεται σε πτέρυγες με τοξωτά υπέρθυρα στη μεσαία πτέρυγα Αρχικά ισόγειο δέχτηκε προσθήκες από τον Κωνσταντινοπολίτη αρχιτέκτονα Περικλή Φωτιάδη ενώ οι νέες πτέρυγες θεμελιώθηκαν από τον Ελ Βενιζέλο το 1930 Από το 1932 έως και το 1981 λειτουργούσε ως ορφανοτροφείο αρρένων

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Ιδρύθηκε το 316 πΧ και ήταν η

σημαντικότερη πόλη της Οθωμανικής

Αυτοκρατορίας

Η αρχιτεκτονική της δέχτηκε επιρροές

από τους Νορμανδούς τους Φράγκους

αλλά κυρίως από τους Οθωμανούς

λόγω της γεωγραφικής της θέσης

Οθωμανικά μνημεία

Ο λευκός πύργος χτίστηκε μετά την άλωση το 1430 και αποτελούσε μέρος οχύρωσης αλλά και φυλακής για τους γενίτσαρους

Το Μπέη Χαμάμ πρώτο

λουτρό που χτίστηκε το

1444

Βίλα Αλλατίνη τριώροφο κτίσμα του 19ου

αιώνα που άνηκε σε Εβραίους

βιομήχανους

Απελευθέρωση και ανάκαμψη

Η καταστροφική φωτιά του 1917 έκαψε ολοσχερώς κτίρια σπάνιας αρχιτεκτονικής

Η Θεσσαλονίκη που σχεδιάστηκε στη συνέχεια αποτέλεσε μια μοντέρνα πόλη

Στα πλαίσια του ανασχεδιασμού δημιουργήθηκε το πανεπιστήμιο της πόλης και διατηρήθηκαν τα μνημεία της Άνω πόλης

Άνω πόλη

περιλαμβάνονται σημαντικά μνημεία της Θεσσαλονίκης όπως τα Τείχη με την Ακρόπολη και το Επταπύργιο

κυριαρχεί ο παραδοσιακός πολεοδομικός ιστός της πόλης με τους στενούς λιθόστρωτους δρόμους τα αδιέξοδα τα μικρά ξέφωτα και τις πλατείες με τα μοναδικά σε λιτότητα λειτουργικότητα και κομψότητα κτίσματα της Λαϊκής Μακεδονίτικης Αρχιτεκτονικής αλλά και σπίτια Τουρκικών αρχιτεκτονικών επιρροών

Λαδάδικα

αποτελούνται από κτήρια και δρόμους που διαφέρουν ως προς τα μεγέθη τα ύψη και τους προσανατολισμούς τους από τον περίγυρό τους

η μορφολογία τους είναι λιτή και η χρήση του βιομηχανικού τούβλου στα περιγράμματα των ανοιγμάτων και στο διαχωρισμό των ορόφων είναι εμφανής

η εικόνα που παρουσιάζουν είναι μάλλον παράδοξη καθώς προτεινόμενη χρωματολογία παρουσιάζει ιδιαίτερη προτίμηση στους τόνους το σιέλ βεραμάν ροζ μοβ και σομον

Σήμερα

Το κέντρο της πόλης μοιάζει πολιορκημένο από νέα άχρωμα οικοδομικά τετράγωνα ο ελεύθερος χώρος πλέον απουσιάζει

Είναι γεγονός πως η εξωτερική όψη της πόλης σε ένα μεγάλο βαθμό έχει αντικαταστήσει την

παράδοση της

ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ

Χίος Παράγοντες η επιβίωση ακέραιων μεσαιωνικών οχυρωμένων

οικισμών

το πλήθος των ισχυρών δυτικών και ανατολικών επιδράσεων που παρατηρούνται εκεί

Η πολύχρονη βενετσιάνικη και γενοβέζικη κυρίως κατοχή από τη μια μεριά και της τουρκικής από την άλλη ενώ παράλληλα εύκολα διακρίνει κανείς ζωντανή τη βυζαντινή αρχιτεκτονική παράδοση και πολλές από τις γνώριμες μορφές της νεότερης ελληνικής λαϊκής τέχνης

Τα μεσαιωνικά χωριά της Xίου

Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα

1) τα Μεστά

2) το Πυργί

3) οι Ολύμποι

4) η Καλαμωτή

Χαρακτηριστικά 1) Κλειστή και συμπαγή μορφή

2) Οι κατοικίες είναι κολλημένες η μια δίπλα στην άλλη

3) οι ελεύθεροι χώροι μέσα στον οικισμό είναι ανύπαρκτοι

4) το οδικό δίκτυο αποτελείται στενούς δρόμους με αδιέξοδα

5) Οι εξωτερικοί τοίχοι των κατοικιών της περιμέτρου αποτελούν και το τείχος του οικισμού

6) Οι οροφές των σπιτιών επικοινωνούν μεταξύ τους

7) Στο κέντρο του οικισμού αφήνεται ένας χώρος στον οποίο χτίζεται ο κεντρικός πύργος

Κατοικίες

Οι κατοικίες είναι

1) γενικά διώροφες

2) Η όλη γενικά κατασκευή της κατοικίας καθώς

και τα εξωτερικά μορφολογικά της στοιχεία

μαρτυρούν σαφή βυζαντινή προέλευση

Πυργί Αρχιτεκτονική μέθοδος

1) είναι γνωστή εκεί ως ξυστό - ιταλικό sgraffito

2) H πρόσοψη ασβεστοκονίαμα με μαύρη άμμο ασβεστώνεται χαράζουν οριζόντιες ταινίες με γεωμετρικά διακοσμητικά θέματα έτσι γίνονται μαύρα ενώ τα υπόλοιπα μένουν λευκά δημιουργώντας σύνολα διακοσμητικά

3) Η καταγωγή του τρόπου είναι ιταλική ενώ είναι γνωστό πως και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν σε ορισμένες περιπτώσεις έγχρωμες γραμμικές διακοσμήσεις

Αρχοντικά του Κάμπου κατοικίες των μεγάλων παλαιών αρχοντικών

οικογενειών του νησιού

Στα αρχοντικά του Κάμπου διασώζονται μορφές της αρχιτεκτονικής με δυτικές επιδράσεις

υπάρχουν γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη μνημειώδεις κλίμακες και γενικά όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής

Παρατηρούνται στοιχεία μπαρόκ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Ένα από τα σημαντικότερα σωζόμενα αρχιτεκτονήματα του ύστερου 19ου αιώνα είναι και το οικοδόμημα που βρίσκεται στην οδό Μαρούλη

Το κτίριο αναπτύσσεται σε πτέρυγες με τοξωτά υπέρθυρα στη μεσαία πτέρυγα Αρχικά ισόγειο δέχτηκε προσθήκες από τον Κωνσταντινοπολίτη αρχιτέκτονα Περικλή Φωτιάδη ενώ οι νέες πτέρυγες θεμελιώθηκαν από τον Ελ Βενιζέλο το 1930 Από το 1932 έως και το 1981 λειτουργούσε ως ορφανοτροφείο αρρένων

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Ιδρύθηκε το 316 πΧ και ήταν η

σημαντικότερη πόλη της Οθωμανικής

Αυτοκρατορίας

Η αρχιτεκτονική της δέχτηκε επιρροές

από τους Νορμανδούς τους Φράγκους

αλλά κυρίως από τους Οθωμανούς

λόγω της γεωγραφικής της θέσης

Οθωμανικά μνημεία

Ο λευκός πύργος χτίστηκε μετά την άλωση το 1430 και αποτελούσε μέρος οχύρωσης αλλά και φυλακής για τους γενίτσαρους

Το Μπέη Χαμάμ πρώτο

λουτρό που χτίστηκε το

1444

Βίλα Αλλατίνη τριώροφο κτίσμα του 19ου

αιώνα που άνηκε σε Εβραίους

βιομήχανους

Απελευθέρωση και ανάκαμψη

Η καταστροφική φωτιά του 1917 έκαψε ολοσχερώς κτίρια σπάνιας αρχιτεκτονικής

Η Θεσσαλονίκη που σχεδιάστηκε στη συνέχεια αποτέλεσε μια μοντέρνα πόλη

Στα πλαίσια του ανασχεδιασμού δημιουργήθηκε το πανεπιστήμιο της πόλης και διατηρήθηκαν τα μνημεία της Άνω πόλης

Άνω πόλη

περιλαμβάνονται σημαντικά μνημεία της Θεσσαλονίκης όπως τα Τείχη με την Ακρόπολη και το Επταπύργιο

κυριαρχεί ο παραδοσιακός πολεοδομικός ιστός της πόλης με τους στενούς λιθόστρωτους δρόμους τα αδιέξοδα τα μικρά ξέφωτα και τις πλατείες με τα μοναδικά σε λιτότητα λειτουργικότητα και κομψότητα κτίσματα της Λαϊκής Μακεδονίτικης Αρχιτεκτονικής αλλά και σπίτια Τουρκικών αρχιτεκτονικών επιρροών

Λαδάδικα

αποτελούνται από κτήρια και δρόμους που διαφέρουν ως προς τα μεγέθη τα ύψη και τους προσανατολισμούς τους από τον περίγυρό τους

η μορφολογία τους είναι λιτή και η χρήση του βιομηχανικού τούβλου στα περιγράμματα των ανοιγμάτων και στο διαχωρισμό των ορόφων είναι εμφανής

η εικόνα που παρουσιάζουν είναι μάλλον παράδοξη καθώς προτεινόμενη χρωματολογία παρουσιάζει ιδιαίτερη προτίμηση στους τόνους το σιέλ βεραμάν ροζ μοβ και σομον

Σήμερα

Το κέντρο της πόλης μοιάζει πολιορκημένο από νέα άχρωμα οικοδομικά τετράγωνα ο ελεύθερος χώρος πλέον απουσιάζει

Είναι γεγονός πως η εξωτερική όψη της πόλης σε ένα μεγάλο βαθμό έχει αντικαταστήσει την

παράδοση της

ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ

Χίος Παράγοντες η επιβίωση ακέραιων μεσαιωνικών οχυρωμένων

οικισμών

το πλήθος των ισχυρών δυτικών και ανατολικών επιδράσεων που παρατηρούνται εκεί

Η πολύχρονη βενετσιάνικη και γενοβέζικη κυρίως κατοχή από τη μια μεριά και της τουρκικής από την άλλη ενώ παράλληλα εύκολα διακρίνει κανείς ζωντανή τη βυζαντινή αρχιτεκτονική παράδοση και πολλές από τις γνώριμες μορφές της νεότερης ελληνικής λαϊκής τέχνης

Τα μεσαιωνικά χωριά της Xίου

Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα

1) τα Μεστά

2) το Πυργί

3) οι Ολύμποι

4) η Καλαμωτή

Χαρακτηριστικά 1) Κλειστή και συμπαγή μορφή

2) Οι κατοικίες είναι κολλημένες η μια δίπλα στην άλλη

3) οι ελεύθεροι χώροι μέσα στον οικισμό είναι ανύπαρκτοι

4) το οδικό δίκτυο αποτελείται στενούς δρόμους με αδιέξοδα

5) Οι εξωτερικοί τοίχοι των κατοικιών της περιμέτρου αποτελούν και το τείχος του οικισμού

6) Οι οροφές των σπιτιών επικοινωνούν μεταξύ τους

7) Στο κέντρο του οικισμού αφήνεται ένας χώρος στον οποίο χτίζεται ο κεντρικός πύργος

Κατοικίες

Οι κατοικίες είναι

1) γενικά διώροφες

2) Η όλη γενικά κατασκευή της κατοικίας καθώς

και τα εξωτερικά μορφολογικά της στοιχεία

μαρτυρούν σαφή βυζαντινή προέλευση

Πυργί Αρχιτεκτονική μέθοδος

1) είναι γνωστή εκεί ως ξυστό - ιταλικό sgraffito

2) H πρόσοψη ασβεστοκονίαμα με μαύρη άμμο ασβεστώνεται χαράζουν οριζόντιες ταινίες με γεωμετρικά διακοσμητικά θέματα έτσι γίνονται μαύρα ενώ τα υπόλοιπα μένουν λευκά δημιουργώντας σύνολα διακοσμητικά

3) Η καταγωγή του τρόπου είναι ιταλική ενώ είναι γνωστό πως και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν σε ορισμένες περιπτώσεις έγχρωμες γραμμικές διακοσμήσεις

Αρχοντικά του Κάμπου κατοικίες των μεγάλων παλαιών αρχοντικών

οικογενειών του νησιού

Στα αρχοντικά του Κάμπου διασώζονται μορφές της αρχιτεκτονικής με δυτικές επιδράσεις

υπάρχουν γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη μνημειώδεις κλίμακες και γενικά όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής

Παρατηρούνται στοιχεία μπαρόκ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Ιδρύθηκε το 316 πΧ και ήταν η

σημαντικότερη πόλη της Οθωμανικής

Αυτοκρατορίας

Η αρχιτεκτονική της δέχτηκε επιρροές

από τους Νορμανδούς τους Φράγκους

αλλά κυρίως από τους Οθωμανούς

λόγω της γεωγραφικής της θέσης

Οθωμανικά μνημεία

Ο λευκός πύργος χτίστηκε μετά την άλωση το 1430 και αποτελούσε μέρος οχύρωσης αλλά και φυλακής για τους γενίτσαρους

Το Μπέη Χαμάμ πρώτο

λουτρό που χτίστηκε το

1444

Βίλα Αλλατίνη τριώροφο κτίσμα του 19ου

αιώνα που άνηκε σε Εβραίους

βιομήχανους

Απελευθέρωση και ανάκαμψη

Η καταστροφική φωτιά του 1917 έκαψε ολοσχερώς κτίρια σπάνιας αρχιτεκτονικής

Η Θεσσαλονίκη που σχεδιάστηκε στη συνέχεια αποτέλεσε μια μοντέρνα πόλη

Στα πλαίσια του ανασχεδιασμού δημιουργήθηκε το πανεπιστήμιο της πόλης και διατηρήθηκαν τα μνημεία της Άνω πόλης

Άνω πόλη

περιλαμβάνονται σημαντικά μνημεία της Θεσσαλονίκης όπως τα Τείχη με την Ακρόπολη και το Επταπύργιο

κυριαρχεί ο παραδοσιακός πολεοδομικός ιστός της πόλης με τους στενούς λιθόστρωτους δρόμους τα αδιέξοδα τα μικρά ξέφωτα και τις πλατείες με τα μοναδικά σε λιτότητα λειτουργικότητα και κομψότητα κτίσματα της Λαϊκής Μακεδονίτικης Αρχιτεκτονικής αλλά και σπίτια Τουρκικών αρχιτεκτονικών επιρροών

Λαδάδικα

αποτελούνται από κτήρια και δρόμους που διαφέρουν ως προς τα μεγέθη τα ύψη και τους προσανατολισμούς τους από τον περίγυρό τους

η μορφολογία τους είναι λιτή και η χρήση του βιομηχανικού τούβλου στα περιγράμματα των ανοιγμάτων και στο διαχωρισμό των ορόφων είναι εμφανής

η εικόνα που παρουσιάζουν είναι μάλλον παράδοξη καθώς προτεινόμενη χρωματολογία παρουσιάζει ιδιαίτερη προτίμηση στους τόνους το σιέλ βεραμάν ροζ μοβ και σομον

Σήμερα

Το κέντρο της πόλης μοιάζει πολιορκημένο από νέα άχρωμα οικοδομικά τετράγωνα ο ελεύθερος χώρος πλέον απουσιάζει

Είναι γεγονός πως η εξωτερική όψη της πόλης σε ένα μεγάλο βαθμό έχει αντικαταστήσει την

παράδοση της

ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ

Χίος Παράγοντες η επιβίωση ακέραιων μεσαιωνικών οχυρωμένων

οικισμών

το πλήθος των ισχυρών δυτικών και ανατολικών επιδράσεων που παρατηρούνται εκεί

Η πολύχρονη βενετσιάνικη και γενοβέζικη κυρίως κατοχή από τη μια μεριά και της τουρκικής από την άλλη ενώ παράλληλα εύκολα διακρίνει κανείς ζωντανή τη βυζαντινή αρχιτεκτονική παράδοση και πολλές από τις γνώριμες μορφές της νεότερης ελληνικής λαϊκής τέχνης

Τα μεσαιωνικά χωριά της Xίου

Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα

1) τα Μεστά

2) το Πυργί

3) οι Ολύμποι

4) η Καλαμωτή

Χαρακτηριστικά 1) Κλειστή και συμπαγή μορφή

2) Οι κατοικίες είναι κολλημένες η μια δίπλα στην άλλη

3) οι ελεύθεροι χώροι μέσα στον οικισμό είναι ανύπαρκτοι

4) το οδικό δίκτυο αποτελείται στενούς δρόμους με αδιέξοδα

5) Οι εξωτερικοί τοίχοι των κατοικιών της περιμέτρου αποτελούν και το τείχος του οικισμού

6) Οι οροφές των σπιτιών επικοινωνούν μεταξύ τους

7) Στο κέντρο του οικισμού αφήνεται ένας χώρος στον οποίο χτίζεται ο κεντρικός πύργος

Κατοικίες

Οι κατοικίες είναι

1) γενικά διώροφες

2) Η όλη γενικά κατασκευή της κατοικίας καθώς

και τα εξωτερικά μορφολογικά της στοιχεία

μαρτυρούν σαφή βυζαντινή προέλευση

Πυργί Αρχιτεκτονική μέθοδος

1) είναι γνωστή εκεί ως ξυστό - ιταλικό sgraffito

2) H πρόσοψη ασβεστοκονίαμα με μαύρη άμμο ασβεστώνεται χαράζουν οριζόντιες ταινίες με γεωμετρικά διακοσμητικά θέματα έτσι γίνονται μαύρα ενώ τα υπόλοιπα μένουν λευκά δημιουργώντας σύνολα διακοσμητικά

3) Η καταγωγή του τρόπου είναι ιταλική ενώ είναι γνωστό πως και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν σε ορισμένες περιπτώσεις έγχρωμες γραμμικές διακοσμήσεις

Αρχοντικά του Κάμπου κατοικίες των μεγάλων παλαιών αρχοντικών

οικογενειών του νησιού

Στα αρχοντικά του Κάμπου διασώζονται μορφές της αρχιτεκτονικής με δυτικές επιδράσεις

υπάρχουν γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη μνημειώδεις κλίμακες και γενικά όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής

Παρατηρούνται στοιχεία μπαρόκ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Οθωμανικά μνημεία

Ο λευκός πύργος χτίστηκε μετά την άλωση το 1430 και αποτελούσε μέρος οχύρωσης αλλά και φυλακής για τους γενίτσαρους

Το Μπέη Χαμάμ πρώτο

λουτρό που χτίστηκε το

1444

Βίλα Αλλατίνη τριώροφο κτίσμα του 19ου

αιώνα που άνηκε σε Εβραίους

βιομήχανους

Απελευθέρωση και ανάκαμψη

Η καταστροφική φωτιά του 1917 έκαψε ολοσχερώς κτίρια σπάνιας αρχιτεκτονικής

Η Θεσσαλονίκη που σχεδιάστηκε στη συνέχεια αποτέλεσε μια μοντέρνα πόλη

Στα πλαίσια του ανασχεδιασμού δημιουργήθηκε το πανεπιστήμιο της πόλης και διατηρήθηκαν τα μνημεία της Άνω πόλης

Άνω πόλη

περιλαμβάνονται σημαντικά μνημεία της Θεσσαλονίκης όπως τα Τείχη με την Ακρόπολη και το Επταπύργιο

κυριαρχεί ο παραδοσιακός πολεοδομικός ιστός της πόλης με τους στενούς λιθόστρωτους δρόμους τα αδιέξοδα τα μικρά ξέφωτα και τις πλατείες με τα μοναδικά σε λιτότητα λειτουργικότητα και κομψότητα κτίσματα της Λαϊκής Μακεδονίτικης Αρχιτεκτονικής αλλά και σπίτια Τουρκικών αρχιτεκτονικών επιρροών

Λαδάδικα

αποτελούνται από κτήρια και δρόμους που διαφέρουν ως προς τα μεγέθη τα ύψη και τους προσανατολισμούς τους από τον περίγυρό τους

η μορφολογία τους είναι λιτή και η χρήση του βιομηχανικού τούβλου στα περιγράμματα των ανοιγμάτων και στο διαχωρισμό των ορόφων είναι εμφανής

η εικόνα που παρουσιάζουν είναι μάλλον παράδοξη καθώς προτεινόμενη χρωματολογία παρουσιάζει ιδιαίτερη προτίμηση στους τόνους το σιέλ βεραμάν ροζ μοβ και σομον

Σήμερα

Το κέντρο της πόλης μοιάζει πολιορκημένο από νέα άχρωμα οικοδομικά τετράγωνα ο ελεύθερος χώρος πλέον απουσιάζει

Είναι γεγονός πως η εξωτερική όψη της πόλης σε ένα μεγάλο βαθμό έχει αντικαταστήσει την

παράδοση της

ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ

Χίος Παράγοντες η επιβίωση ακέραιων μεσαιωνικών οχυρωμένων

οικισμών

το πλήθος των ισχυρών δυτικών και ανατολικών επιδράσεων που παρατηρούνται εκεί

Η πολύχρονη βενετσιάνικη και γενοβέζικη κυρίως κατοχή από τη μια μεριά και της τουρκικής από την άλλη ενώ παράλληλα εύκολα διακρίνει κανείς ζωντανή τη βυζαντινή αρχιτεκτονική παράδοση και πολλές από τις γνώριμες μορφές της νεότερης ελληνικής λαϊκής τέχνης

Τα μεσαιωνικά χωριά της Xίου

Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα

1) τα Μεστά

2) το Πυργί

3) οι Ολύμποι

4) η Καλαμωτή

Χαρακτηριστικά 1) Κλειστή και συμπαγή μορφή

2) Οι κατοικίες είναι κολλημένες η μια δίπλα στην άλλη

3) οι ελεύθεροι χώροι μέσα στον οικισμό είναι ανύπαρκτοι

4) το οδικό δίκτυο αποτελείται στενούς δρόμους με αδιέξοδα

5) Οι εξωτερικοί τοίχοι των κατοικιών της περιμέτρου αποτελούν και το τείχος του οικισμού

6) Οι οροφές των σπιτιών επικοινωνούν μεταξύ τους

7) Στο κέντρο του οικισμού αφήνεται ένας χώρος στον οποίο χτίζεται ο κεντρικός πύργος

Κατοικίες

Οι κατοικίες είναι

1) γενικά διώροφες

2) Η όλη γενικά κατασκευή της κατοικίας καθώς

και τα εξωτερικά μορφολογικά της στοιχεία

μαρτυρούν σαφή βυζαντινή προέλευση

Πυργί Αρχιτεκτονική μέθοδος

1) είναι γνωστή εκεί ως ξυστό - ιταλικό sgraffito

2) H πρόσοψη ασβεστοκονίαμα με μαύρη άμμο ασβεστώνεται χαράζουν οριζόντιες ταινίες με γεωμετρικά διακοσμητικά θέματα έτσι γίνονται μαύρα ενώ τα υπόλοιπα μένουν λευκά δημιουργώντας σύνολα διακοσμητικά

3) Η καταγωγή του τρόπου είναι ιταλική ενώ είναι γνωστό πως και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν σε ορισμένες περιπτώσεις έγχρωμες γραμμικές διακοσμήσεις

Αρχοντικά του Κάμπου κατοικίες των μεγάλων παλαιών αρχοντικών

οικογενειών του νησιού

Στα αρχοντικά του Κάμπου διασώζονται μορφές της αρχιτεκτονικής με δυτικές επιδράσεις

υπάρχουν γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη μνημειώδεις κλίμακες και γενικά όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής

Παρατηρούνται στοιχεία μπαρόκ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Βίλα Αλλατίνη τριώροφο κτίσμα του 19ου

αιώνα που άνηκε σε Εβραίους

βιομήχανους

Απελευθέρωση και ανάκαμψη

Η καταστροφική φωτιά του 1917 έκαψε ολοσχερώς κτίρια σπάνιας αρχιτεκτονικής

Η Θεσσαλονίκη που σχεδιάστηκε στη συνέχεια αποτέλεσε μια μοντέρνα πόλη

Στα πλαίσια του ανασχεδιασμού δημιουργήθηκε το πανεπιστήμιο της πόλης και διατηρήθηκαν τα μνημεία της Άνω πόλης

Άνω πόλη

περιλαμβάνονται σημαντικά μνημεία της Θεσσαλονίκης όπως τα Τείχη με την Ακρόπολη και το Επταπύργιο

κυριαρχεί ο παραδοσιακός πολεοδομικός ιστός της πόλης με τους στενούς λιθόστρωτους δρόμους τα αδιέξοδα τα μικρά ξέφωτα και τις πλατείες με τα μοναδικά σε λιτότητα λειτουργικότητα και κομψότητα κτίσματα της Λαϊκής Μακεδονίτικης Αρχιτεκτονικής αλλά και σπίτια Τουρκικών αρχιτεκτονικών επιρροών

Λαδάδικα

αποτελούνται από κτήρια και δρόμους που διαφέρουν ως προς τα μεγέθη τα ύψη και τους προσανατολισμούς τους από τον περίγυρό τους

η μορφολογία τους είναι λιτή και η χρήση του βιομηχανικού τούβλου στα περιγράμματα των ανοιγμάτων και στο διαχωρισμό των ορόφων είναι εμφανής

η εικόνα που παρουσιάζουν είναι μάλλον παράδοξη καθώς προτεινόμενη χρωματολογία παρουσιάζει ιδιαίτερη προτίμηση στους τόνους το σιέλ βεραμάν ροζ μοβ και σομον

Σήμερα

Το κέντρο της πόλης μοιάζει πολιορκημένο από νέα άχρωμα οικοδομικά τετράγωνα ο ελεύθερος χώρος πλέον απουσιάζει

Είναι γεγονός πως η εξωτερική όψη της πόλης σε ένα μεγάλο βαθμό έχει αντικαταστήσει την

παράδοση της

ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ

Χίος Παράγοντες η επιβίωση ακέραιων μεσαιωνικών οχυρωμένων

οικισμών

το πλήθος των ισχυρών δυτικών και ανατολικών επιδράσεων που παρατηρούνται εκεί

Η πολύχρονη βενετσιάνικη και γενοβέζικη κυρίως κατοχή από τη μια μεριά και της τουρκικής από την άλλη ενώ παράλληλα εύκολα διακρίνει κανείς ζωντανή τη βυζαντινή αρχιτεκτονική παράδοση και πολλές από τις γνώριμες μορφές της νεότερης ελληνικής λαϊκής τέχνης

Τα μεσαιωνικά χωριά της Xίου

Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα

1) τα Μεστά

2) το Πυργί

3) οι Ολύμποι

4) η Καλαμωτή

Χαρακτηριστικά 1) Κλειστή και συμπαγή μορφή

2) Οι κατοικίες είναι κολλημένες η μια δίπλα στην άλλη

3) οι ελεύθεροι χώροι μέσα στον οικισμό είναι ανύπαρκτοι

4) το οδικό δίκτυο αποτελείται στενούς δρόμους με αδιέξοδα

5) Οι εξωτερικοί τοίχοι των κατοικιών της περιμέτρου αποτελούν και το τείχος του οικισμού

6) Οι οροφές των σπιτιών επικοινωνούν μεταξύ τους

7) Στο κέντρο του οικισμού αφήνεται ένας χώρος στον οποίο χτίζεται ο κεντρικός πύργος

Κατοικίες

Οι κατοικίες είναι

1) γενικά διώροφες

2) Η όλη γενικά κατασκευή της κατοικίας καθώς

και τα εξωτερικά μορφολογικά της στοιχεία

μαρτυρούν σαφή βυζαντινή προέλευση

Πυργί Αρχιτεκτονική μέθοδος

1) είναι γνωστή εκεί ως ξυστό - ιταλικό sgraffito

2) H πρόσοψη ασβεστοκονίαμα με μαύρη άμμο ασβεστώνεται χαράζουν οριζόντιες ταινίες με γεωμετρικά διακοσμητικά θέματα έτσι γίνονται μαύρα ενώ τα υπόλοιπα μένουν λευκά δημιουργώντας σύνολα διακοσμητικά

3) Η καταγωγή του τρόπου είναι ιταλική ενώ είναι γνωστό πως και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν σε ορισμένες περιπτώσεις έγχρωμες γραμμικές διακοσμήσεις

Αρχοντικά του Κάμπου κατοικίες των μεγάλων παλαιών αρχοντικών

οικογενειών του νησιού

Στα αρχοντικά του Κάμπου διασώζονται μορφές της αρχιτεκτονικής με δυτικές επιδράσεις

υπάρχουν γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη μνημειώδεις κλίμακες και γενικά όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής

Παρατηρούνται στοιχεία μπαρόκ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Απελευθέρωση και ανάκαμψη

Η καταστροφική φωτιά του 1917 έκαψε ολοσχερώς κτίρια σπάνιας αρχιτεκτονικής

Η Θεσσαλονίκη που σχεδιάστηκε στη συνέχεια αποτέλεσε μια μοντέρνα πόλη

Στα πλαίσια του ανασχεδιασμού δημιουργήθηκε το πανεπιστήμιο της πόλης και διατηρήθηκαν τα μνημεία της Άνω πόλης

Άνω πόλη

περιλαμβάνονται σημαντικά μνημεία της Θεσσαλονίκης όπως τα Τείχη με την Ακρόπολη και το Επταπύργιο

κυριαρχεί ο παραδοσιακός πολεοδομικός ιστός της πόλης με τους στενούς λιθόστρωτους δρόμους τα αδιέξοδα τα μικρά ξέφωτα και τις πλατείες με τα μοναδικά σε λιτότητα λειτουργικότητα και κομψότητα κτίσματα της Λαϊκής Μακεδονίτικης Αρχιτεκτονικής αλλά και σπίτια Τουρκικών αρχιτεκτονικών επιρροών

Λαδάδικα

αποτελούνται από κτήρια και δρόμους που διαφέρουν ως προς τα μεγέθη τα ύψη και τους προσανατολισμούς τους από τον περίγυρό τους

η μορφολογία τους είναι λιτή και η χρήση του βιομηχανικού τούβλου στα περιγράμματα των ανοιγμάτων και στο διαχωρισμό των ορόφων είναι εμφανής

η εικόνα που παρουσιάζουν είναι μάλλον παράδοξη καθώς προτεινόμενη χρωματολογία παρουσιάζει ιδιαίτερη προτίμηση στους τόνους το σιέλ βεραμάν ροζ μοβ και σομον

Σήμερα

Το κέντρο της πόλης μοιάζει πολιορκημένο από νέα άχρωμα οικοδομικά τετράγωνα ο ελεύθερος χώρος πλέον απουσιάζει

Είναι γεγονός πως η εξωτερική όψη της πόλης σε ένα μεγάλο βαθμό έχει αντικαταστήσει την

παράδοση της

ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ

Χίος Παράγοντες η επιβίωση ακέραιων μεσαιωνικών οχυρωμένων

οικισμών

το πλήθος των ισχυρών δυτικών και ανατολικών επιδράσεων που παρατηρούνται εκεί

Η πολύχρονη βενετσιάνικη και γενοβέζικη κυρίως κατοχή από τη μια μεριά και της τουρκικής από την άλλη ενώ παράλληλα εύκολα διακρίνει κανείς ζωντανή τη βυζαντινή αρχιτεκτονική παράδοση και πολλές από τις γνώριμες μορφές της νεότερης ελληνικής λαϊκής τέχνης

Τα μεσαιωνικά χωριά της Xίου

Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα

1) τα Μεστά

2) το Πυργί

3) οι Ολύμποι

4) η Καλαμωτή

Χαρακτηριστικά 1) Κλειστή και συμπαγή μορφή

2) Οι κατοικίες είναι κολλημένες η μια δίπλα στην άλλη

3) οι ελεύθεροι χώροι μέσα στον οικισμό είναι ανύπαρκτοι

4) το οδικό δίκτυο αποτελείται στενούς δρόμους με αδιέξοδα

5) Οι εξωτερικοί τοίχοι των κατοικιών της περιμέτρου αποτελούν και το τείχος του οικισμού

6) Οι οροφές των σπιτιών επικοινωνούν μεταξύ τους

7) Στο κέντρο του οικισμού αφήνεται ένας χώρος στον οποίο χτίζεται ο κεντρικός πύργος

Κατοικίες

Οι κατοικίες είναι

1) γενικά διώροφες

2) Η όλη γενικά κατασκευή της κατοικίας καθώς

και τα εξωτερικά μορφολογικά της στοιχεία

μαρτυρούν σαφή βυζαντινή προέλευση

Πυργί Αρχιτεκτονική μέθοδος

1) είναι γνωστή εκεί ως ξυστό - ιταλικό sgraffito

2) H πρόσοψη ασβεστοκονίαμα με μαύρη άμμο ασβεστώνεται χαράζουν οριζόντιες ταινίες με γεωμετρικά διακοσμητικά θέματα έτσι γίνονται μαύρα ενώ τα υπόλοιπα μένουν λευκά δημιουργώντας σύνολα διακοσμητικά

3) Η καταγωγή του τρόπου είναι ιταλική ενώ είναι γνωστό πως και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν σε ορισμένες περιπτώσεις έγχρωμες γραμμικές διακοσμήσεις

Αρχοντικά του Κάμπου κατοικίες των μεγάλων παλαιών αρχοντικών

οικογενειών του νησιού

Στα αρχοντικά του Κάμπου διασώζονται μορφές της αρχιτεκτονικής με δυτικές επιδράσεις

υπάρχουν γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη μνημειώδεις κλίμακες και γενικά όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής

Παρατηρούνται στοιχεία μπαρόκ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Άνω πόλη

περιλαμβάνονται σημαντικά μνημεία της Θεσσαλονίκης όπως τα Τείχη με την Ακρόπολη και το Επταπύργιο

κυριαρχεί ο παραδοσιακός πολεοδομικός ιστός της πόλης με τους στενούς λιθόστρωτους δρόμους τα αδιέξοδα τα μικρά ξέφωτα και τις πλατείες με τα μοναδικά σε λιτότητα λειτουργικότητα και κομψότητα κτίσματα της Λαϊκής Μακεδονίτικης Αρχιτεκτονικής αλλά και σπίτια Τουρκικών αρχιτεκτονικών επιρροών

Λαδάδικα

αποτελούνται από κτήρια και δρόμους που διαφέρουν ως προς τα μεγέθη τα ύψη και τους προσανατολισμούς τους από τον περίγυρό τους

η μορφολογία τους είναι λιτή και η χρήση του βιομηχανικού τούβλου στα περιγράμματα των ανοιγμάτων και στο διαχωρισμό των ορόφων είναι εμφανής

η εικόνα που παρουσιάζουν είναι μάλλον παράδοξη καθώς προτεινόμενη χρωματολογία παρουσιάζει ιδιαίτερη προτίμηση στους τόνους το σιέλ βεραμάν ροζ μοβ και σομον

Σήμερα

Το κέντρο της πόλης μοιάζει πολιορκημένο από νέα άχρωμα οικοδομικά τετράγωνα ο ελεύθερος χώρος πλέον απουσιάζει

Είναι γεγονός πως η εξωτερική όψη της πόλης σε ένα μεγάλο βαθμό έχει αντικαταστήσει την

παράδοση της

ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ

Χίος Παράγοντες η επιβίωση ακέραιων μεσαιωνικών οχυρωμένων

οικισμών

το πλήθος των ισχυρών δυτικών και ανατολικών επιδράσεων που παρατηρούνται εκεί

Η πολύχρονη βενετσιάνικη και γενοβέζικη κυρίως κατοχή από τη μια μεριά και της τουρκικής από την άλλη ενώ παράλληλα εύκολα διακρίνει κανείς ζωντανή τη βυζαντινή αρχιτεκτονική παράδοση και πολλές από τις γνώριμες μορφές της νεότερης ελληνικής λαϊκής τέχνης

Τα μεσαιωνικά χωριά της Xίου

Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα

1) τα Μεστά

2) το Πυργί

3) οι Ολύμποι

4) η Καλαμωτή

Χαρακτηριστικά 1) Κλειστή και συμπαγή μορφή

2) Οι κατοικίες είναι κολλημένες η μια δίπλα στην άλλη

3) οι ελεύθεροι χώροι μέσα στον οικισμό είναι ανύπαρκτοι

4) το οδικό δίκτυο αποτελείται στενούς δρόμους με αδιέξοδα

5) Οι εξωτερικοί τοίχοι των κατοικιών της περιμέτρου αποτελούν και το τείχος του οικισμού

6) Οι οροφές των σπιτιών επικοινωνούν μεταξύ τους

7) Στο κέντρο του οικισμού αφήνεται ένας χώρος στον οποίο χτίζεται ο κεντρικός πύργος

Κατοικίες

Οι κατοικίες είναι

1) γενικά διώροφες

2) Η όλη γενικά κατασκευή της κατοικίας καθώς

και τα εξωτερικά μορφολογικά της στοιχεία

μαρτυρούν σαφή βυζαντινή προέλευση

Πυργί Αρχιτεκτονική μέθοδος

1) είναι γνωστή εκεί ως ξυστό - ιταλικό sgraffito

2) H πρόσοψη ασβεστοκονίαμα με μαύρη άμμο ασβεστώνεται χαράζουν οριζόντιες ταινίες με γεωμετρικά διακοσμητικά θέματα έτσι γίνονται μαύρα ενώ τα υπόλοιπα μένουν λευκά δημιουργώντας σύνολα διακοσμητικά

3) Η καταγωγή του τρόπου είναι ιταλική ενώ είναι γνωστό πως και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν σε ορισμένες περιπτώσεις έγχρωμες γραμμικές διακοσμήσεις

Αρχοντικά του Κάμπου κατοικίες των μεγάλων παλαιών αρχοντικών

οικογενειών του νησιού

Στα αρχοντικά του Κάμπου διασώζονται μορφές της αρχιτεκτονικής με δυτικές επιδράσεις

υπάρχουν γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη μνημειώδεις κλίμακες και γενικά όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής

Παρατηρούνται στοιχεία μπαρόκ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Λαδάδικα

αποτελούνται από κτήρια και δρόμους που διαφέρουν ως προς τα μεγέθη τα ύψη και τους προσανατολισμούς τους από τον περίγυρό τους

η μορφολογία τους είναι λιτή και η χρήση του βιομηχανικού τούβλου στα περιγράμματα των ανοιγμάτων και στο διαχωρισμό των ορόφων είναι εμφανής

η εικόνα που παρουσιάζουν είναι μάλλον παράδοξη καθώς προτεινόμενη χρωματολογία παρουσιάζει ιδιαίτερη προτίμηση στους τόνους το σιέλ βεραμάν ροζ μοβ και σομον

Σήμερα

Το κέντρο της πόλης μοιάζει πολιορκημένο από νέα άχρωμα οικοδομικά τετράγωνα ο ελεύθερος χώρος πλέον απουσιάζει

Είναι γεγονός πως η εξωτερική όψη της πόλης σε ένα μεγάλο βαθμό έχει αντικαταστήσει την

παράδοση της

ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ

Χίος Παράγοντες η επιβίωση ακέραιων μεσαιωνικών οχυρωμένων

οικισμών

το πλήθος των ισχυρών δυτικών και ανατολικών επιδράσεων που παρατηρούνται εκεί

Η πολύχρονη βενετσιάνικη και γενοβέζικη κυρίως κατοχή από τη μια μεριά και της τουρκικής από την άλλη ενώ παράλληλα εύκολα διακρίνει κανείς ζωντανή τη βυζαντινή αρχιτεκτονική παράδοση και πολλές από τις γνώριμες μορφές της νεότερης ελληνικής λαϊκής τέχνης

Τα μεσαιωνικά χωριά της Xίου

Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα

1) τα Μεστά

2) το Πυργί

3) οι Ολύμποι

4) η Καλαμωτή

Χαρακτηριστικά 1) Κλειστή και συμπαγή μορφή

2) Οι κατοικίες είναι κολλημένες η μια δίπλα στην άλλη

3) οι ελεύθεροι χώροι μέσα στον οικισμό είναι ανύπαρκτοι

4) το οδικό δίκτυο αποτελείται στενούς δρόμους με αδιέξοδα

5) Οι εξωτερικοί τοίχοι των κατοικιών της περιμέτρου αποτελούν και το τείχος του οικισμού

6) Οι οροφές των σπιτιών επικοινωνούν μεταξύ τους

7) Στο κέντρο του οικισμού αφήνεται ένας χώρος στον οποίο χτίζεται ο κεντρικός πύργος

Κατοικίες

Οι κατοικίες είναι

1) γενικά διώροφες

2) Η όλη γενικά κατασκευή της κατοικίας καθώς

και τα εξωτερικά μορφολογικά της στοιχεία

μαρτυρούν σαφή βυζαντινή προέλευση

Πυργί Αρχιτεκτονική μέθοδος

1) είναι γνωστή εκεί ως ξυστό - ιταλικό sgraffito

2) H πρόσοψη ασβεστοκονίαμα με μαύρη άμμο ασβεστώνεται χαράζουν οριζόντιες ταινίες με γεωμετρικά διακοσμητικά θέματα έτσι γίνονται μαύρα ενώ τα υπόλοιπα μένουν λευκά δημιουργώντας σύνολα διακοσμητικά

3) Η καταγωγή του τρόπου είναι ιταλική ενώ είναι γνωστό πως και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν σε ορισμένες περιπτώσεις έγχρωμες γραμμικές διακοσμήσεις

Αρχοντικά του Κάμπου κατοικίες των μεγάλων παλαιών αρχοντικών

οικογενειών του νησιού

Στα αρχοντικά του Κάμπου διασώζονται μορφές της αρχιτεκτονικής με δυτικές επιδράσεις

υπάρχουν γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη μνημειώδεις κλίμακες και γενικά όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής

Παρατηρούνται στοιχεία μπαρόκ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Σήμερα

Το κέντρο της πόλης μοιάζει πολιορκημένο από νέα άχρωμα οικοδομικά τετράγωνα ο ελεύθερος χώρος πλέον απουσιάζει

Είναι γεγονός πως η εξωτερική όψη της πόλης σε ένα μεγάλο βαθμό έχει αντικαταστήσει την

παράδοση της

ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ

Χίος Παράγοντες η επιβίωση ακέραιων μεσαιωνικών οχυρωμένων

οικισμών

το πλήθος των ισχυρών δυτικών και ανατολικών επιδράσεων που παρατηρούνται εκεί

Η πολύχρονη βενετσιάνικη και γενοβέζικη κυρίως κατοχή από τη μια μεριά και της τουρκικής από την άλλη ενώ παράλληλα εύκολα διακρίνει κανείς ζωντανή τη βυζαντινή αρχιτεκτονική παράδοση και πολλές από τις γνώριμες μορφές της νεότερης ελληνικής λαϊκής τέχνης

Τα μεσαιωνικά χωριά της Xίου

Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα

1) τα Μεστά

2) το Πυργί

3) οι Ολύμποι

4) η Καλαμωτή

Χαρακτηριστικά 1) Κλειστή και συμπαγή μορφή

2) Οι κατοικίες είναι κολλημένες η μια δίπλα στην άλλη

3) οι ελεύθεροι χώροι μέσα στον οικισμό είναι ανύπαρκτοι

4) το οδικό δίκτυο αποτελείται στενούς δρόμους με αδιέξοδα

5) Οι εξωτερικοί τοίχοι των κατοικιών της περιμέτρου αποτελούν και το τείχος του οικισμού

6) Οι οροφές των σπιτιών επικοινωνούν μεταξύ τους

7) Στο κέντρο του οικισμού αφήνεται ένας χώρος στον οποίο χτίζεται ο κεντρικός πύργος

Κατοικίες

Οι κατοικίες είναι

1) γενικά διώροφες

2) Η όλη γενικά κατασκευή της κατοικίας καθώς

και τα εξωτερικά μορφολογικά της στοιχεία

μαρτυρούν σαφή βυζαντινή προέλευση

Πυργί Αρχιτεκτονική μέθοδος

1) είναι γνωστή εκεί ως ξυστό - ιταλικό sgraffito

2) H πρόσοψη ασβεστοκονίαμα με μαύρη άμμο ασβεστώνεται χαράζουν οριζόντιες ταινίες με γεωμετρικά διακοσμητικά θέματα έτσι γίνονται μαύρα ενώ τα υπόλοιπα μένουν λευκά δημιουργώντας σύνολα διακοσμητικά

3) Η καταγωγή του τρόπου είναι ιταλική ενώ είναι γνωστό πως και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν σε ορισμένες περιπτώσεις έγχρωμες γραμμικές διακοσμήσεις

Αρχοντικά του Κάμπου κατοικίες των μεγάλων παλαιών αρχοντικών

οικογενειών του νησιού

Στα αρχοντικά του Κάμπου διασώζονται μορφές της αρχιτεκτονικής με δυτικές επιδράσεις

υπάρχουν γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη μνημειώδεις κλίμακες και γενικά όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής

Παρατηρούνται στοιχεία μπαρόκ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ

Χίος Παράγοντες η επιβίωση ακέραιων μεσαιωνικών οχυρωμένων

οικισμών

το πλήθος των ισχυρών δυτικών και ανατολικών επιδράσεων που παρατηρούνται εκεί

Η πολύχρονη βενετσιάνικη και γενοβέζικη κυρίως κατοχή από τη μια μεριά και της τουρκικής από την άλλη ενώ παράλληλα εύκολα διακρίνει κανείς ζωντανή τη βυζαντινή αρχιτεκτονική παράδοση και πολλές από τις γνώριμες μορφές της νεότερης ελληνικής λαϊκής τέχνης

Τα μεσαιωνικά χωριά της Xίου

Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα

1) τα Μεστά

2) το Πυργί

3) οι Ολύμποι

4) η Καλαμωτή

Χαρακτηριστικά 1) Κλειστή και συμπαγή μορφή

2) Οι κατοικίες είναι κολλημένες η μια δίπλα στην άλλη

3) οι ελεύθεροι χώροι μέσα στον οικισμό είναι ανύπαρκτοι

4) το οδικό δίκτυο αποτελείται στενούς δρόμους με αδιέξοδα

5) Οι εξωτερικοί τοίχοι των κατοικιών της περιμέτρου αποτελούν και το τείχος του οικισμού

6) Οι οροφές των σπιτιών επικοινωνούν μεταξύ τους

7) Στο κέντρο του οικισμού αφήνεται ένας χώρος στον οποίο χτίζεται ο κεντρικός πύργος

Κατοικίες

Οι κατοικίες είναι

1) γενικά διώροφες

2) Η όλη γενικά κατασκευή της κατοικίας καθώς

και τα εξωτερικά μορφολογικά της στοιχεία

μαρτυρούν σαφή βυζαντινή προέλευση

Πυργί Αρχιτεκτονική μέθοδος

1) είναι γνωστή εκεί ως ξυστό - ιταλικό sgraffito

2) H πρόσοψη ασβεστοκονίαμα με μαύρη άμμο ασβεστώνεται χαράζουν οριζόντιες ταινίες με γεωμετρικά διακοσμητικά θέματα έτσι γίνονται μαύρα ενώ τα υπόλοιπα μένουν λευκά δημιουργώντας σύνολα διακοσμητικά

3) Η καταγωγή του τρόπου είναι ιταλική ενώ είναι γνωστό πως και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν σε ορισμένες περιπτώσεις έγχρωμες γραμμικές διακοσμήσεις

Αρχοντικά του Κάμπου κατοικίες των μεγάλων παλαιών αρχοντικών

οικογενειών του νησιού

Στα αρχοντικά του Κάμπου διασώζονται μορφές της αρχιτεκτονικής με δυτικές επιδράσεις

υπάρχουν γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη μνημειώδεις κλίμακες και γενικά όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής

Παρατηρούνται στοιχεία μπαρόκ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Χίος Παράγοντες η επιβίωση ακέραιων μεσαιωνικών οχυρωμένων

οικισμών

το πλήθος των ισχυρών δυτικών και ανατολικών επιδράσεων που παρατηρούνται εκεί

Η πολύχρονη βενετσιάνικη και γενοβέζικη κυρίως κατοχή από τη μια μεριά και της τουρκικής από την άλλη ενώ παράλληλα εύκολα διακρίνει κανείς ζωντανή τη βυζαντινή αρχιτεκτονική παράδοση και πολλές από τις γνώριμες μορφές της νεότερης ελληνικής λαϊκής τέχνης

Τα μεσαιωνικά χωριά της Xίου

Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα

1) τα Μεστά

2) το Πυργί

3) οι Ολύμποι

4) η Καλαμωτή

Χαρακτηριστικά 1) Κλειστή και συμπαγή μορφή

2) Οι κατοικίες είναι κολλημένες η μια δίπλα στην άλλη

3) οι ελεύθεροι χώροι μέσα στον οικισμό είναι ανύπαρκτοι

4) το οδικό δίκτυο αποτελείται στενούς δρόμους με αδιέξοδα

5) Οι εξωτερικοί τοίχοι των κατοικιών της περιμέτρου αποτελούν και το τείχος του οικισμού

6) Οι οροφές των σπιτιών επικοινωνούν μεταξύ τους

7) Στο κέντρο του οικισμού αφήνεται ένας χώρος στον οποίο χτίζεται ο κεντρικός πύργος

Κατοικίες

Οι κατοικίες είναι

1) γενικά διώροφες

2) Η όλη γενικά κατασκευή της κατοικίας καθώς

και τα εξωτερικά μορφολογικά της στοιχεία

μαρτυρούν σαφή βυζαντινή προέλευση

Πυργί Αρχιτεκτονική μέθοδος

1) είναι γνωστή εκεί ως ξυστό - ιταλικό sgraffito

2) H πρόσοψη ασβεστοκονίαμα με μαύρη άμμο ασβεστώνεται χαράζουν οριζόντιες ταινίες με γεωμετρικά διακοσμητικά θέματα έτσι γίνονται μαύρα ενώ τα υπόλοιπα μένουν λευκά δημιουργώντας σύνολα διακοσμητικά

3) Η καταγωγή του τρόπου είναι ιταλική ενώ είναι γνωστό πως και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν σε ορισμένες περιπτώσεις έγχρωμες γραμμικές διακοσμήσεις

Αρχοντικά του Κάμπου κατοικίες των μεγάλων παλαιών αρχοντικών

οικογενειών του νησιού

Στα αρχοντικά του Κάμπου διασώζονται μορφές της αρχιτεκτονικής με δυτικές επιδράσεις

υπάρχουν γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη μνημειώδεις κλίμακες και γενικά όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής

Παρατηρούνται στοιχεία μπαρόκ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Τα μεσαιωνικά χωριά της Xίου

Χαρακτηριστικότερα παραδείγματα

1) τα Μεστά

2) το Πυργί

3) οι Ολύμποι

4) η Καλαμωτή

Χαρακτηριστικά 1) Κλειστή και συμπαγή μορφή

2) Οι κατοικίες είναι κολλημένες η μια δίπλα στην άλλη

3) οι ελεύθεροι χώροι μέσα στον οικισμό είναι ανύπαρκτοι

4) το οδικό δίκτυο αποτελείται στενούς δρόμους με αδιέξοδα

5) Οι εξωτερικοί τοίχοι των κατοικιών της περιμέτρου αποτελούν και το τείχος του οικισμού

6) Οι οροφές των σπιτιών επικοινωνούν μεταξύ τους

7) Στο κέντρο του οικισμού αφήνεται ένας χώρος στον οποίο χτίζεται ο κεντρικός πύργος

Κατοικίες

Οι κατοικίες είναι

1) γενικά διώροφες

2) Η όλη γενικά κατασκευή της κατοικίας καθώς

και τα εξωτερικά μορφολογικά της στοιχεία

μαρτυρούν σαφή βυζαντινή προέλευση

Πυργί Αρχιτεκτονική μέθοδος

1) είναι γνωστή εκεί ως ξυστό - ιταλικό sgraffito

2) H πρόσοψη ασβεστοκονίαμα με μαύρη άμμο ασβεστώνεται χαράζουν οριζόντιες ταινίες με γεωμετρικά διακοσμητικά θέματα έτσι γίνονται μαύρα ενώ τα υπόλοιπα μένουν λευκά δημιουργώντας σύνολα διακοσμητικά

3) Η καταγωγή του τρόπου είναι ιταλική ενώ είναι γνωστό πως και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν σε ορισμένες περιπτώσεις έγχρωμες γραμμικές διακοσμήσεις

Αρχοντικά του Κάμπου κατοικίες των μεγάλων παλαιών αρχοντικών

οικογενειών του νησιού

Στα αρχοντικά του Κάμπου διασώζονται μορφές της αρχιτεκτονικής με δυτικές επιδράσεις

υπάρχουν γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη μνημειώδεις κλίμακες και γενικά όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής

Παρατηρούνται στοιχεία μπαρόκ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Χαρακτηριστικά 1) Κλειστή και συμπαγή μορφή

2) Οι κατοικίες είναι κολλημένες η μια δίπλα στην άλλη

3) οι ελεύθεροι χώροι μέσα στον οικισμό είναι ανύπαρκτοι

4) το οδικό δίκτυο αποτελείται στενούς δρόμους με αδιέξοδα

5) Οι εξωτερικοί τοίχοι των κατοικιών της περιμέτρου αποτελούν και το τείχος του οικισμού

6) Οι οροφές των σπιτιών επικοινωνούν μεταξύ τους

7) Στο κέντρο του οικισμού αφήνεται ένας χώρος στον οποίο χτίζεται ο κεντρικός πύργος

Κατοικίες

Οι κατοικίες είναι

1) γενικά διώροφες

2) Η όλη γενικά κατασκευή της κατοικίας καθώς

και τα εξωτερικά μορφολογικά της στοιχεία

μαρτυρούν σαφή βυζαντινή προέλευση

Πυργί Αρχιτεκτονική μέθοδος

1) είναι γνωστή εκεί ως ξυστό - ιταλικό sgraffito

2) H πρόσοψη ασβεστοκονίαμα με μαύρη άμμο ασβεστώνεται χαράζουν οριζόντιες ταινίες με γεωμετρικά διακοσμητικά θέματα έτσι γίνονται μαύρα ενώ τα υπόλοιπα μένουν λευκά δημιουργώντας σύνολα διακοσμητικά

3) Η καταγωγή του τρόπου είναι ιταλική ενώ είναι γνωστό πως και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν σε ορισμένες περιπτώσεις έγχρωμες γραμμικές διακοσμήσεις

Αρχοντικά του Κάμπου κατοικίες των μεγάλων παλαιών αρχοντικών

οικογενειών του νησιού

Στα αρχοντικά του Κάμπου διασώζονται μορφές της αρχιτεκτονικής με δυτικές επιδράσεις

υπάρχουν γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη μνημειώδεις κλίμακες και γενικά όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής

Παρατηρούνται στοιχεία μπαρόκ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Κατοικίες

Οι κατοικίες είναι

1) γενικά διώροφες

2) Η όλη γενικά κατασκευή της κατοικίας καθώς

και τα εξωτερικά μορφολογικά της στοιχεία

μαρτυρούν σαφή βυζαντινή προέλευση

Πυργί Αρχιτεκτονική μέθοδος

1) είναι γνωστή εκεί ως ξυστό - ιταλικό sgraffito

2) H πρόσοψη ασβεστοκονίαμα με μαύρη άμμο ασβεστώνεται χαράζουν οριζόντιες ταινίες με γεωμετρικά διακοσμητικά θέματα έτσι γίνονται μαύρα ενώ τα υπόλοιπα μένουν λευκά δημιουργώντας σύνολα διακοσμητικά

3) Η καταγωγή του τρόπου είναι ιταλική ενώ είναι γνωστό πως και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν σε ορισμένες περιπτώσεις έγχρωμες γραμμικές διακοσμήσεις

Αρχοντικά του Κάμπου κατοικίες των μεγάλων παλαιών αρχοντικών

οικογενειών του νησιού

Στα αρχοντικά του Κάμπου διασώζονται μορφές της αρχιτεκτονικής με δυτικές επιδράσεις

υπάρχουν γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη μνημειώδεις κλίμακες και γενικά όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής

Παρατηρούνται στοιχεία μπαρόκ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Πυργί Αρχιτεκτονική μέθοδος

1) είναι γνωστή εκεί ως ξυστό - ιταλικό sgraffito

2) H πρόσοψη ασβεστοκονίαμα με μαύρη άμμο ασβεστώνεται χαράζουν οριζόντιες ταινίες με γεωμετρικά διακοσμητικά θέματα έτσι γίνονται μαύρα ενώ τα υπόλοιπα μένουν λευκά δημιουργώντας σύνολα διακοσμητικά

3) Η καταγωγή του τρόπου είναι ιταλική ενώ είναι γνωστό πως και οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν σε ορισμένες περιπτώσεις έγχρωμες γραμμικές διακοσμήσεις

Αρχοντικά του Κάμπου κατοικίες των μεγάλων παλαιών αρχοντικών

οικογενειών του νησιού

Στα αρχοντικά του Κάμπου διασώζονται μορφές της αρχιτεκτονικής με δυτικές επιδράσεις

υπάρχουν γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη μνημειώδεις κλίμακες και γενικά όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής

Παρατηρούνται στοιχεία μπαρόκ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Αρχοντικά του Κάμπου κατοικίες των μεγάλων παλαιών αρχοντικών

οικογενειών του νησιού

Στα αρχοντικά του Κάμπου διασώζονται μορφές της αρχιτεκτονικής με δυτικές επιδράσεις

υπάρχουν γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη μνημειώδεις κλίμακες και γενικά όλα τα χαρακτηριστικά μιας μεγαλοαστικής αρχιτεκτονικής

Παρατηρούνται στοιχεία μπαρόκ

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΑ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ ΤΗΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

1)ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1309 ιππότες του Αγίου

Ιωάννη πολύ

ισχυρές επιρροές στην

αρχιτεκτονική ιδιαίτερα

στη Ρόδο

1522 Τούρκοι

καταπιεστική αλλά όχι

παρατεταμένη

τουρκοκρατία

ελάχιστη επιρροή στην

αρχιτεκτονική

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ

1912 Ιταλοί

κατοχυρωμένα

προνόμια και ψηλή

δημογραφική στάθμη

σχετική ευημερία σε

κάποιες περιπτώσεις

(πχ Πάτμος Λέρος)

Τα Δωδεκάνησα

ενσωματώθηκαν

στην Ελλάδα στις 7

Μαρτίου το 1948

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

2) ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ Η πειρατεία υποχρέωνε τους κατοίκους σε συνεχή άμυνα

3) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

4) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ

5) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

6) ΕΜΠΟΡΙΟ

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

7) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ

Η γεωγραφική θέση καθορίζει σε ένα

βαθμό τις επιρροές που δέχεται κάθε

περιοχή Έτσι οι ομοιότητες με τις

Κυκλάδες είναι πολύ εμφανείς ιδιαίτερα

στην Αστυπάλαια και την Πάτμο

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΔΩΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Ο παλαιότερος τύπος κατοικίας που

συναντάται σε όλα τα Δωδεκάνησα είναι το

μονόχωρο μονώροφο δωματοσκέπαστο

κτήριο Πιο συγκεκριμένα η βασική μονάδα

αποτελείται από μία ορθογώνια κάμαρη 5-7

μέτρα μήκος και 3-350 μέτρα πλάτος

Στο μπροστινό μέρος του δωματίου

βρίσκονται το μαγειρείο και ο χώρος του

ύπνου

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Ένα ξύλινο υπερυψωμένο κατά 15-2 μέτρα

πατάρι χρησιμοποιείται για τον ύπνο όλης της

οικογένειας Ονομάζεται

Κρέβατος σοφάς και πάταρος

στην Κάλυμνο στην Κάρπαθο στην Ρόδο

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Πιο σπάνια υπάρχει και δεύτερο πατάρι που ονομάζεται laquoτάβλαροςraquo ή laquoπανωσούφιraquo Κάτω από το κρεβάτι υπάρχει αποθηκευτικός χώρος ο laquoαποκρέβατοςraquo

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

Μια παραλλαγή του βασικού τύπου είναι η προσθήκη σε σχήμα Γ ενός βοηθητικού χώρου που στην Κάρπαθο και την Κάσο χρησιμοποιείται ως μαγειρείο και ονομάζεται laquoκέλλοςraquo

Το τετράγωνο σχήμα ολοκληρώνεται με μία αυλή κλειστή με μάντρα

Στις περιοχές με κλίση ο βασικός ισόγειος τύπος γίνεται μερικώς διώροφος το λεγόμενο laquoανωγοκάτωγοraquo

Μια παραλλαγή των ανωγοκάτωγων αποτελούν τα καθαρά διώροφα ή όπως λέγονται τα laquoδιπλάraquo σπίτια στα οποία το ισόγειο αξιοποιείται για διημέρευση ενώ ο πάνω όροφος για σάλα

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΑΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΚΑΛΥΜΝΟΣ

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΚΩΣ

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΡΟΔΟΣ

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΛΕΡΟΣ

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΣΥΜΗ

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΝΙΣΥΡΟΣ

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΠΑΤΜΟΣ

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΚΑΡΠΑΘΟΣ

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΟΜΑΔΑ 2

Αποστολόπουλος Δημήτρης

Βλάχος Βασίλης

Εμμανουηλίδης Κώστας

Πετρόπουλος Βασίλης

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

EΠΤΑΝΗΣΑ lsquoΗ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Αποκαλούνται Επτάνησα γιατί επτά είναι τα μεγαλύτερα από

αυτά Κέρκυρα Κεφαλονιά Ιθάκη Λευκάδα Ζάκυνθος Παξοί και Κύθηρα αλλά υπάρχουν και πολλά μικρότερα όπως τα νησιά Καλαμος ΟθωνοιΑντιπαξος κα

Τα νησιά αποικήθηκαν από την αρχαιότητα ενώ στη συνέχεια αποτέλεσαν τμήμα τις Ρωμαϊκής και Βυζαντινής αυτοκρατορίας Το 1386 καταλείφθηκαν από τους Ενετούς που τα κράτησαν κάτω από την κυριαρχία τους μέχρι το 1797τοτε που καταλύθηκε η ενετική δημοκρατιαΤην ίδια χρονιά το πήραν οι Γάλλοι το 1799 οι Ρώσοι που το κήρυξαν ανεξάρτητη πολιτεία(επτανησος πολιτεία) η οποία καταλύθηκε το 1807 με την κατάληψη τους από τους ΓαλλουςΤελικα τα νησιά πέρασαν στην κυριαρχία των Άγγλων ύστερα από το συνέδριο της Βιέννης 1815 Τέλος το 1864 με την ευκαιρία της ανόδου στο θρόνο της Ελλάδας του Γεωργίου Α η Αγγλία παραχώρησε επίσης τα Επτάνησα στην Ελλάδα

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ ΤΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Η πόλη ειδικότερα στο παλιό τμήμα της αποτελεί έναν από τους θησαυρούς της Ελλάδας ένα παράδειγμα της αρχαίας βυζαντινής και βενετσιάνικης τέχνης Η παλιά πόλη οριοθετείται από τα δύο αρχαία φρούρια που με τα ιστορικά τους τείχη την περιβάλλουν Η παλιά πόλη της Κέρκυρας δημιουργήθηκε σε μια περιορισμένη περιοχή ανάμεσα στα δύο φρούρια και καθώς στο παρελθόν αυξήθηκε ο πληθυσμός αύξησε στην πορεία της ιστορίας την κατασκευή σπιτιών με περισσότερους ορόφους Τα κτίρια το ένα δίπλα στο άλλο δημιουργήθηκαν από πέτρα χωρίς να χρησιμοποιηθεί μπετόν με ξύλινες σοφίτες και κεραμίδια φτιαγμένα στο χέρι Ευτυχώς τα κτίρια που είχαν υποστεί ζημιές κατά την διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου είναι ελάχιστα

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Το νησί της Κέρκυρας εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης στη Μεσόγειο τράβηξε στο πέρασμα των αιώνων το ενδιαφέρον πολλών κατακτητών που άφησαν τα αποτυπώματα τους στην αρχιτεκτονική της πόλης Η πιο παλιά συνοικία της παλιάς πόλης είναι το Καμπιέλλο όπου συναντά κανείς στενά καντούνια με ψηλά κτίρια σκαλιστά πηγάδια γραφικές πλατείες περίτεχνα μπαλκόνια Ανάμεσα στο Καμπιέλλο στα βόρεια του ιστορικού κέντρου και τη συνοικία Σπηλιά πιο νότια υπάρχει η οδός φιλελλήνων όπου στο νούμερο 18 στεγάζεται το παλαιότερο κτίριο (1497)

Η Σπιανάδα είναι μια μεγάλη περιοχή από πράσινο που χωρίζει την πόλη από το παλιό φρούριοΤο όνομα προέρχεται από την απόλυτη απουσία κτιρίων Δημιουργήθηκε κατά την διάρκεια της Ενετοκρατίας όταν κατεδαφίστηκαν τα κτίρια για να αποκτηθεί μια μεγάλη περιοχή για τα κανόνια του Παλιού φρουρίου επιτρέποντας έτσι μια καλύτερη άμυνα της πόλης

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Κυρηγμένοι Παραδοσιακοί

Οικισμοί

Τα Κύθηρα (Χώρα) τα Αρωνιάδικα τα Καστρισιάνικα η

Κάτω Χώρα και ο Μυλοπόταμος έχουν κηρυχτεί

παραδοσιακοί οικισμοί Η Διατήρηση και ανάδειξη της

αρχιτεκτονικής της λειτουργικότητας και της αισθητικής των

οικισμών αυτών προωθείται σήμερα από τους τοπικούς

φορείς

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Η Αρχιτεκτονική των

Κυθήρων

Στα Κύθηρα σήμερα υπάρχουν 62 οικισμοί Το μεγάλο πλήθος των

οικισμών οφείλεται κυρίως στο φεουδαρχικό σύστημα που

εφαρμόστηκε επί Ενετοκρατίας Πρόκειται για μικρούς αρχικά

οικιστικούς πυρήνες που γύρω τους κτίζονται στη συνέχεια

περισσότερα οικήματα και άλλες εγκαταστάσεις

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Οι οικίες είναι χτισμένες συνήθως με προσανατολισμό νότιο-

δυτικό Επικρατεί να χτίζονται σε σχέδιο κάτοψης laquoγάμαraquo Η

αρχιτεκτονική των κτιρίων είναι λιτή χωρίς ιδιαίτερους διακόσμους

και σχέδια Υπάρχουν αιγαιοπελαγίτικες και βενετικές επιρροές

στην αρχιτεκτονική καθώς και η χαρακτηριστική τεχνοτροπία της

Μάνης Τα περισσότερα οικήματα είναι μονώροφα Υπάρχουν

επίσης διώροφες κατασκευές που κατοικούνται συνήθως στον

επάνω όροφο Οι σκεπές κατασκευάζονται είτε με θόλους είτε με

επίπεδη οροφή που στηρίζεται σε ξύλινες δοκούς και καλαμωτές

Οι σκεπές είναι είτε επικλινείς κατασκευασμένες με κεραμίδι είτε

επίπεδες laquoυδροδεξαμενέςraquo που μπορούν να συλλέγουν το νερό

και να το αποθηκεύουν σε στέρνες Καμινάδες θυρεοί ndash οικόσημα

θυρίδες αψίδες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά στοιχεία

διακόσμου της κυθηραϊκής αρχιτεκτονικής Άξια αναφοράς επίσης

είναι τα ψηλά καμπαναριά στις εκκλησιές

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΜΑΝΗ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ

Η Δημητσάνα δείγμα Αρκαδικής αρχιτεκτονικής με ζωντανά τα σημάδια μιας δυναμικής ιστορικής και οικονομικής πορείας Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός σήμερα γοητεύει με τα πανύψηλα παλιά πετρόχτιστα σπίτια τις εκκλησίες της τα λιθόστρωτα δρομάκια και την αμφιθεατρική της δόμηση

Ειδική μνεία πρέπει να δοθεί στην παραγωγή μπαρουτιού με την οποία ασχολούντο κατά παράδοση πολλοί κάτοικοι Ειδικότερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 21

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Άλλα αξιοθέατα είναι οι έξι μπαρουτόμυλοι τα σπίτια του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε και του Παλαιών Πατρών Γερμανού και η βρύση του Μουσταφά το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας

Η Δημητσάνα είναι διάσπαρτη από βυζαντινές εκκλησίες Οι πιο αξιόλογες είναι οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής μητροπολιτικός ναός της πόλης - του Αγίου Ευθυμίου του Αγίου Γεωργίου του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Ταξιαρχών

Στα δυτικά του φαραγγιού βρίσκεται η βυζαντινή Μονή Φιλοσόφου και η μονή της Παναγίας των Αιμυαλών Στην απέναντι πλευρά είναι η Μονή του Τιμίου Προδρόμου

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Η παραδοσιακή μορφή των

σπιτιών της Δημητσάνας Η Δημητσάνα είναι μια

παλαιά και ιστορική

κωμόπολη της Αρκαδίας

που διατηρεί σε μεγάλο

βαθμό τον παραδοσιακό

χαρακτήρα των σπιτιών

της

Παρόμοια αρχιτεκτονική

έχουν τα σπίτια της

Στεμνίτσας της Ζάτουνας

κλπ

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Τα σπίτια της Δημητσάνας έχουν κτισθεί σε πολύ επικλινές έδαφος γιrsquo

αυτό πολλά έχουν μικρό ύψος στη μια πλευρά και μεγάλο στην άλλη

Σπίτια με 2-3 ή και περισσότερους ορόφους Οι όροφοι επικοινωνούν

μεταξύ τους με εσωτερική σκάλα Τα περισσότερα σπίτια έχουν

ισόγειο ή υπόγειο και έναν όροφο Αρκετά έχουν μικρή αυλή και κήπο

Τα δημητσανίτικα σπίτια έχουν κτισθεί με πέτρα Έχουν σχήμα

τετράπλευρο και παχείς τοίχους Οι τοίχοι έχουν πολλά ανοίγματα

καθώς και αρκετά παράθυρα για να φωτίζονται τα δωμάτια Επίσης

έχουν και εξώστες Στο κενό που δημιουργείται και μοιάζει με μικρή

καμάρα υπάρχει συχνά ένας φεγγίτης Τα πατώματα των σπιτιών

είναι ξύλινα όπως και τα ταβάνια Ή στέγη είναι επικλινής δίρριχτη ή

τρίρριχτη Η εσωτερική διαρρύθμιση των σπιτιών είναι συνήθως

ομοιόμορφη Η δομή του ορόφου έχει συνήθως το εξής σχέδιο Ένας

διάδρομος οριζόντιος ή παράλληλος με τον εξωτερικό τοίχο που

αρχίζει από την πόρτα του σπιτιού οδηγεί στα διάφορα δωμάτια

Συχνά μπροστά υπάρχει στεγασμένο δωμάτιο Επίσης υπήρχε η

σάλα που ήταν συνήθως σε προσήλιο μέρος φωτεινή με πόρτα

προς το μπαλκόνι και 2 παράθυρα Έξω από αυτή είναι το μπαλκόνι

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Ίσως ένα από τα ωραιότερα χωριά της ΑρκαδίαςΠρόκειται για

παραδοσιακό οικισμό με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια πέτρινα σοκάκια

και θαυμαστές εκκλησίες Εκεί υπάρχει το τριώροφο εντυπωσιακό και

διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής Στο χωριό

μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα ερείπια

τούρκικου χαμάμ και πέτρινες κρήνες Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη

με νερόμυλους και γεφύρια Αυτό όμως που δεσπόζει στο χωριό είναι το

Κάστρο στην κορυφή του λόφου Στην ανατολική πλευρά του κάστρου

βρίσκεται ο Πύργος της Λεβένταινας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΣΤΕΜΝΙΤΣΑ

Η Στεμνίτσα είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της

Αρκαδίας Στην επανάσταση του 21 έπαιξε πρωταγωνιστικό

ρόλο Επίσης ήταν η έδρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη

που την αποκαλούσε χωριατοπούλα του Μοριά

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Πρόσωπα

Από την Στεμνίτσα κατάγονται ο Ρήγας Παλαμήδηςbull ο

Γεώργιος Ροϊλός ο καθηγητής θεολογίας του Πανεπιστημίου

Αθηνών Παναγιώτης Τρεμπέλαςbull ο πρωθυπουργός Αντώνης

Σαμαράς

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΣΚΥΡΟΣ

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΣΚΟΠΕΛΟΣ

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΟΜΑΔΑ 3

Αστρίδης Γεώργιος

Μπάκα Αμάντα

Μπίνιου Κέλυ

Παπαντωνάτου Ιφιγένεια

Παπαντώνη Δανάη

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΝΗΣΙΑ ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΥ

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΥΔΡΑ

Η τοπική αρχιτεκτονική συνδυάζει νησιώτικα και στεριανά αρχιτεκτονικά στοιχεία Σπίτια απλά ή αρχοντόσπιτα διακρίνονται από μία ιδιότυπη αλλά και ταυτόχρονα εντυπωσιακή αρχιτεκτονική Τα Υδραίικα αρχοντικά σπίτια αποδεικνύουν περίτρανα την οικονομική άνθιση και την ακμή που γνώρισε το νησί στα τέλη του 18ου αιώνα

Τα αρχοντικά της Ύδρας λόγω του όγκου τους θυμίζουν φρούρια στην εξωτερική τους όψη Τα σπίτια είναι ορθογώνια με κεραμοσκεπέςΣτο εσωτερικό των σπιτιών εντυπωσιάζουν τα ιδιαίτερα ψηλά ταβάνια με τις καμάρες η ανάγλυφη εσωτερική διακόσμηση και τα ζωγραφιστά ξύλινα ταβάνια Τα περισσότερα σπίτια στην Ύδρα περιβάλλονται από αυλή ενώ το μοναδικό διακοσμητικό στοιχείο είναι το λευκό περίγραμμα των παραθύρων που γίνεται με ασβέστη για να σπάει τη μονοτονία της γκρίζας πέτρας H γκρίζα πέτρα που αφθονεί στην Ύδρα και το ξύλο είναι τα κύρια οικοδομικά υλικά των σπιτιών

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Τα αρχοντικά της Ύδρας είναι πέτρινα και συνήθως λόγω του εδάφους τριώροφα ή

τετραώροφα Τα περισσότερα διαθέτουν εξωτερική σκάλα που καταλήγει σε

ταράτσα Τα δωμάτιά τους είναι μεγάλα ψηλοτάβανα με τοιχογραφίες γιρλάντες και

γεωμετρικές συνθέσεις στα μαρμάρινα δάπεδα Παλαιότερα υπήρχαν χωριστά

δωμάτια για τους άνδρες και τις γυναίκες μία μεγάλη σάλα ένα μικρό δωμάτιο όπου

βρισκόταν το εικονοστάσι και ειδικός χώρος για το κάπνισμα του ναργιλέ

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΣΠΕΤΣΕΣ

Τα σπίτια ήταν διαφορετικά ανάλογα με την

κοινωνική τάξη όπως συμβαίνει παντού

Τα αρχοντικά ξεχώριζαν από τον όγκο

τους ενώ σήμερα είναι μικρότερα από μια

μέση βίλλα Δεν υπάρχουν αρχιτεκτονικές

διαφορές ανάμεσα στα μικρά αρχοντικά

και τα σπίτια των απλώς ευπόρων που

είναι κι αυτά διώροφα με κήπο και στέρνα

Σrsquoεκείνα που βρίσκονται πάνω στη

θάλασσα αποθηκεύαν στο ισόγειο τα

κατάρτια και τα πανιά

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Τις στέρνες γεμίζει το βρόχινο νερό που μαζεύουν οι στέγες και οι

μεγάλες στεγανές επιφάνειες που χρησιμεύουν ως

βροχοσυλλέκτες Η κουζίνα στα αρχοντικά είναι στο ισόγειο και έχει

στόμιο πηγαδιού που συγκοινωνεί με τη στέρνα Πολύ

περισσότερα ήταν τα φτωχά διώροφα σπίτια Εκεί η κουζίνα και η

κρεβατοκάμαρα είναι στο κατώι που μπορεί να είναι ημιυπόγειο ή

ισόγειο Κάποιες φορές το κατώι γινόταν εργαστήρι ή μαγαζί

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΑΘΗΝΑ

H Αθήνα το κέντρο της σύγχρονης πόλης είναι η Πλατεία Συντάγματος όπου είναι εγκατεστημένα τα παλαιά βασιλικά ανάκτορα τα οποία σήμερα στεγάζουν το Κοινοβούλιο καθώς και άλλα δημόσια κτίρια του 19ου αιώνα Το παλαιό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στη Λεωφόρο Πανεπιστημίου είναι ένα από τα πιο καλαίσθητα κτίρια των Αθηνών μαζί με το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης και την Ακαδημία Αθηνών Τα τρία αυτά κτίρια τα λεγόμενα ως laquoΤριλογία των Αθηνώνraquo κατασκευάστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΠΛΑΚΑ

Η Πλάκα είναι μια συνοικία στο κέντρο

της Αθήνας κάτω από την Ακρόπολη

Μεταπολεμικά τα κτίσματα της Πλάκας

κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους με

αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη

μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε

τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την

πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια Στο

τμήμα της Πλάκας προς την Ακρόπολη

υπάρχουν τα Αναφιώτικα Πρόκειται για

μια συνοικία σε κυκλαδίτικο ρυθμό που

κατασκευάστηκε

από Αναφιώτες οικοδόμους οι οποίοι

στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

αναζητούσαν μια συνοικία να κτίσουν τα

σπίτια τους αφού στην υπόλοιπη Αθήνα

το κόστος ενοικίασης ή αγοράς γης ήταν

ακριβό γι αυτούς

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Η λαϊκή κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από την αυστηρή γεωμετρικότητα των κτισμάτων της ndashγνώρισμα που ισχύει επίσης για τις αντίστοιχες μορφές των Δωδεκανήσωνndash και τη λειτουργικότητά τους

Οι γενικές συνθήκες ndashκλίμα τοπίο δομικά υλικάndash που επικρατούν στις Κυκλάδες προσδίδουν ενιαίο ύφος στην αρχιτεκτονική ωστόσο οι τοπικές διαφορές δημιουργούν ποικιλία παραλλαγών των βασικών λύσεων που έχουν επινοηθεί και αυξάνουν το ενδιαφέρον Οι ουσιαστικότερες διαφορές όπως στη Σαντορίνη (υπόσκαφα) προκύπτουν από τη χρήση νέων αμιγώς τοπικών λύσεων σχετικά με την κατασκευή και την αρχιτεκτονική

Τέλος πέρα από τις διαφορές του τοπίου ή των επιτόπου προσφερόμενων υλικών οι διαφορές στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην ιστορία του κάθε νησιού παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της λαϊκής αρχιτεκτονικής Στη Νάξο για παράδειγμα συναντά κανείς τους λεγόμενους πύργους αρχοντικά με εμφανείς δυτικές επιρροές φαινόμενο σχεδόν μοναδικό στην αρχιτεκτονική των Κυκλάδων

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΚΥΚΛΑΔΕΣ

Τα σπίτια των Κυκλάδων εμφανίζουν και

διακοσμητικά στοιχεία παρά τη γεωμετρικότητα

των μορφών τη σαφήνεια και τη λιτότητα που

υπαγορεύουν οι κατασκευαστικές και λειτουργικές

λύσεις

Συχνά παρατηρούνται λαξευτές παραστάδες και

υπέρθυρα ωραίοι διάτρητοι ανάγλυφοι φεγγίτες

που τοποθετούνται πάνω από τα παράθυρα

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η παρουσία

ορισμένων δυτικών στοιχείων που εξηγούνται

από τη μακρόχρονη κατοχή των νησιών από τους

Φράγκους και τους Ενετούς

Εξίσου αξιόλογες και ιδιότυπες κατασκευές

αποτελούν οι περιστεριώνες με τις διάτρητες

προσόψεις χαρακτηριστικό παράδειγμα

συνδυασμού λειτουργικότητας και πρωτοτυπίας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΟΜΑΔΑ 4 Κουκοβίνη Κατερίνα

Κωστάκη Πηνελόπη

Κωτσάκη Φαίη

Παπαδοπούλου Αλεξάνδρα

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΚΡΗΤΗ

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Γενικά στοιχεία για το νησί

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο ελληνικό νησί και

5ο στη Μεσόγειο

Τοποθεσία

Βρίσκεται στο κέντρο της Ανατολικής

Μεσογείου

Είναι σημείο που συναντιούνται 3

πολιτισμοί (Ευρώπη Ασία Αφρική)

Ελέγχει τους εμπορικούς δρόμους μεταξύ

Ανατολής και Δύσης

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

1 Αρχαιότητα έως Βυζάντιο

2 Βενετοκρατία (1204-1669)

3 Τουρκοκρατία (1669-1898)

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

1 ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Η οικιστική ιστορία της Κρήτης αρχίζει από τη

νεολιθική εποχή (6000-2800 πΧ)

Από τότε μέχρι σήμερα διατηρείται ένας

χαρακτηριστικός τύπος σπιτιού με ορθογώνια

κάτοψη πέτρινα πεζούλια και τοίχοι με

επιχρίσματα

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Ο Μινωικός πολιτισμός (2800-1000 πΧ) αρχίζει από την εποχή του Χαλκού και τελειώνει μετά τον Τρωικό πόλεμο

bullΤα σπίτια είναι ορθογώνια με βάση πέτρινη και τοίχους από ηλιοψημένες πλίθρες

bullΣτη μεσομινωική εποχή χτίζονται τα τέσσερα μεγάλα ανάκτορα στις ευφορότερες περιοχές η Κνωσός η Φαιστός η Ζάκρος και τα Μάλια Κύριο χαρακτηριστικό μεγάλη ορθογώνια αυλή

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

bullΑρχές 13ου αιώνα η Κρήτη έρχεται αντιμέτωπη με τις Σταυροφορίες

bullΤο 1206 οι Γενοβέζοι καταλαμβάνουν το νησί χτίζοντας 14 μικρά φρούρια

bullΕξαιτίας της θέσης της οι Βενετοί κατόρθωσαν να το κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά το 1210

bullΤο νησί χωρίστηκε σε 4 τμήματα και 20 επαρχίες

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

3Τουρκοκρατία

Το 1645 οι Τούρκοι κάνουν κατάληψη στα Χανιά

Καταστρέφοντας τα πάντα οι Τούρκοι εξαπλώνονται στην πόλη του Ρεθύμνου ( 1645 ) και στην πόλη του Ηρακλείου ( 1648 )

Όταν οι Τούρκοι μπαίνουν στο Ηράκλειο η πόλη είναι έρημη

Λίγο πιο μετά το 1715 παραχωρούνται τα φρούρια της Σούδας Σπιναλόγκας και Γραμβούσας

Οι κρητικοί κυνηγημένοι

καταφεύγουν στα

Επτάνησα

Μεγάλος αριθμός

Τούρκων υπηκόων

κατέφθασε στο νησί

Μόνο τα Σφακιά

κατάφεραν να μείνουν

ανέπαφα από τους

τούρκους μέχρι το 1771

πληρώνοντας όμως

φόρους στη Βαλιδέ

Σουλτάνα

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Η αρχιτεκτονική της Κρήτης διατήρησε

μέσα στους αιώνες τα μορφολογικά και

τυπολογικά χαρακτηριστικά της

Η τεχνοτροπία της έχει δεχθεί

επιδράσεις από τη Β΄ Βυζαντινή

Περίοδο (961-1204)

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Στην ύπαιθρο συνεχίζει η παραδοσιακή αρχιτεκτονική του λαϊκού κρητικού σπιτιού μέχρι τον 19ο αι

Το κρητικό σπίτι α) είναι εσωστρεφές β) επιχρι-σμένο γ) ασβεστωμένο και δ)ως επί το πλείστον πέτρινο

Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα με χαμηλό ύψος μερικώς διώροφα με μικρά τοξωτά ή επίπεδα ανοίγματα

Οι πόρτες και τα

παράθυρα είναι μικρού

μεγέθους ξύλινα και λιτά

Τα δάπεδα είναι ξύλινα

Οι σιδεριές και τα

μπαλκόνια έχουν μοτίβα

και περίτεχνα σχέδια

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΑΝΟΙΓΟΜΕΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ

1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ

bull Συνήθως δίφυλλες

bull Το μέγεθος και το σχήμα εξαρτάται από της τάσεις της εποχής

bull Μεγάλο τμήμα του άνω μέρους της πόρτας είναι ανοιγόμενο

bull Εξυπηρετεί το φωτισμό και τον αερισμό του ισόγειου χώρου λόγω έλλειψης άλλων ανοιγμάτων σrsquo αυτόν

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΠΟΡΤΕΣ bull Δίφυλλες και πιο σπάνια μονόφυλλες

3 ΠΑΡΑΘΥΡΑ A Παράθυρα ισογείου

B Παράθυρα ορόφου

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Αναπτύσσονται βιοτεχνικά και εμπορικά κέντρα στις περιοχές του Τυρνάβου της Τσαριτσάνης της Ραμάνης και των Αμπελακίων

Ο εμπορικός στόλος της Ζαγοράς και οι κάτοικοι της διακρίθηκαν στην εμπορική δραστηριότητα

Οι Θεσσαλοί διακρίνονται στα γράμματα και στον ξεσηκωμό του γένους

7 Απριλίου1881 η Θεσσαλία προσαρτάται στο Ελληνικό κράτος(εκτός από την περιοχή της Ελασσόνας)

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΝΕΩΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Το 1906 υπάρχει ομαδική εγκατάσταση προσφύγων από την Ανατολική Ρωμυλία στη Θεσσαλία οι οποίοι βοήθησαν στην οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της

Το 1907 ιδρύεται το Θεσσαλικό Γεωργικό Ταμείο (δικαίωση γηγενών γεωργών)

Το 1910 ξεσπά εξέγερση των αγροτών(πολλοί νεκροί και τραυματίες)με αίτημα την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1912 αποφασίζεται η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών

Το 1922 εγκαθίσταται 2ο κύμα προσφύγων από τον Πόντο την Καππαδοκία και την Ιωνία

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΜΕΤΕΩΡΑ Είναι ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία στον κόσμο και το πιο σημαντικό μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα μετά το Άγιο Όρος Είναι μια ομάδα επιβλητικών βράχων απότομων και ψηλών

Τον 11ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί και τον 14ο χτίστηκαν πολλά μοναστήρια Από τα 24 όμως σήμερα σώζονται τα 6

Του Μεγάλου Μετεώρου(εκεί σώζονται αξιόλογα δείγματα τοιχογραφιών)

Του Βαρλαάμ

Του Ρουσανού

Της Αγ Τριάδας

Του Αγ Νικολάου Αναπαυσά

Του Αγ Στέφανου

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Τα χωρία του Πηλίου

Αργαλαστή

Κισσός

Μακρινίτσα

Πορταριά

Τσαγκαράδα

Ζαγορά

Χάνια

Μηλιές

Βυζίτσα

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Η αρχιτεκτονική του Πηλίου

Η κλασική κατασκευή του πηλιορείτικου σπιτιού ήταν διώροφη και τριώροφη

Το κάτω τμήμα ήταν πέτρινο με μικρά παράθυρα και ανοίγματα ενώ οι πάνω όροφοι κατασκευάζονταν από ελαφρύ σκελετό του laquoτσατμάraquo

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό των σπιτιών ήταν οι πολύχρωμοι φεγγίτες πάνω από τα παράθυρα του τελευταίου ορόφου

Τα νεοκλασικά σπίτια που είναι επηρεασμένα από την αιγυπτιακή αρχιτεκτονική είναι συνήθως διώροφα με συμμετρικές όψεις και αρμονικές γραμμές

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Τα ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ

Από το 18ο αι διακρίθηκαν για το εμπόριο βαμμένου βαμβακερού νήματος (τουρκικό ερυθρό) Εκεί ιδρύθηκε ο πρώτος συνεταιρισμός

Λιθόστρωτοι δρόμοι πλαισιώνουν τα βυζαντινής αρχιτεκτονικής σπίτια και αρχοντικά

Μια κεντροευρωπαϊκή διακοσμητική επιρροή συναντάμε στις χαρακτηριστικές ξυλόγλυπτες κατασκευές τους ημικυκλικούς φεγγίτες (τεχνική του βιτρώ) και τις όμορφες τοιχογραφίες

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

ο τύπος πλατυμέτωπου σπιτιού δηλαδή έχουν μια πλατιά είσοδο στη μέση με δύο χώρους διαμονής υπόγειο ή αυλή (ανάλογα με την κλίση του εδάφους)

οι ιδιαίτερες ψηλές καμινάδες

τα διώροφα αρχοντικά

τα σενάζ διαζώματα που φαίνεται να χωρίζουν εξωτερικά τους ορόφους των σπιτιών

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Ιστορικά υπήρξε από τα σημαντικότερα

οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του

βορειοανατολικού χώρου

Αρχιτεκτονικά τα περισσότερα σπίτια

είναι διώροφα έχουν μεγάλο κήπο με

ψηλές μάντρες Αμετάβλητο

μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης των

σπιτιών αποτελεί η σκάλα στο κέντρο

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΜΕΤΣΟΒΟ

Βρίσκεται σε μια από τις ψηλότερες κορυφές της Πίνδου στα 1156 μέτρα Λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτέλεσε εθνικό προπύγιο ενάντια στις επιδρομές που έκαναν βάρβαροι και πολιτισμένοι λαοί

Σήμερα θεωρείται από τους πιο αξιόλογους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας λόγω της αρχιτεκτονικής έκφρασης

Στο κέντρο του ήταν η αγορά το δημαρχείο και η εκκλησία ενώ γύρω από αυτό απλώνονταν τα αρχοντικά και τα υπόλοιπα σπίτια

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΖΑΓΟΡΟΧΩΡΙΑ

Βρίσκονται στο κέντρο της Πίνδου βορειοδυτικά των Ιωαννίνων

Στα Ζαγοροχώρια για 2500 χρόνια ανέβαιναν οι Σαρακατσαναίοι ενώ στην τουρκοκρατία έζησαν αυτόνομα χωρίς να πατήσει εκεί πόδι τούρκου

Αρχιτεκτονική έκφραση

Στα Ζαγοροχώρια ο ένας οικισμός βλέπει τον άλλον γεγονός που εξασφαλίζει επικοινωνία Τα κτίσματα ακολουθούν τον τύπο του πλατυμέτωπου σπιτιού και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι οι καμινάδες

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Εκτός από τους παραδοσιακούς οικισμούς αξιόλογο δείγμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου αποτελούν τα πέτρινα γεφύρια Τα πιο παλιά και τα πιο ενδιαφέροντα βρίσκονται στην περιοχή του Ζαγορίου Όλα τα γεφύρια στην Ήπειρο χτίστηκαν στην εποχή της Τουρκοκρατίας ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑΤΙ bull Όλη η περιοχή της Ηπείρου διατρέχεται από ποτάμια τα οποία το χειμώνα γίνονται πολύ άγρια και ορμητικά bullΟι κάτοικοι των ορεινών περιοχών ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία και το εμπόριο και έπρεπε συνεχώς να μετακινούνται

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Κιοπρουλήδες

Το κτίσιμο του γεφυριού ήταν μία πρόκληση για τον κτίστη διότι η ίδια η κατασκευή είχε πολλά προβλήματα και δυσκολίες (Επιλογή εποχής κατασκευής Θεμελίωση κατασκευή τόξου)

Οι Κιοπρουλήδες ήταν συντεχνίες Ηπειρωτών μαστόρων που

κατόρθωσαν σιγά σιγά να εκπαιδευτούν και να εξειδικευτούν στο κτίσιμο γεφυριών

Οι Κιοπρουλήδες αντί να αγνοήσουν τη φύση προτίμησαν να συνεργαστούν μαζί της και αυτό είχε ως συνέπεια όχι μόνο να λύσουν τα προβλήματα της κατασκευής αλλά να ομορφύνουν και το χώρο μετατρέποντας τα γεφύρια σε έργα λαϊκής τέχνης

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΕΦΥΡΙΩΝ

Ταξινομούνται σε μονότοξα και πολύτοξα

Στα ορεινά εδάφη με μεγάλη κλίση τα ποτάμια έχουν μικρό πλάτος και έτσι είναι πιο ορμητικά

Στα πεδινά εδάφη με ελάχιστη κλίση τα ποτάμια φτάνουν στο μέγιστο πλάτος τους και χάνουν την ορμητικότητα τους

Συμπέρασμα τα μονότοξα γεφύρια βρίσκονται στα βουνά και τα πολύτοξα στις πεδιάδες

Επειδή η Ελλάδα είναι κατεξοχήν ορεινή χώρα τα περισσότερα γεφύρια της είναι μονότοξα

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Κυρίως σχιστόλιθος πέτρωμα που αφθονεί στην περιοχή Συνδετική ύλη κουρασάνι Αποτελείται από σβησμένο ασβέστη νερό χώμα και κεραμίδι Συχνά προστίθεται ελαφρόπετρα ξερά χόρτα ασπράδια αυγών και τρίχες ζώων (λειτουργούν ως ενισχυτικές ίνες) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το χτίσιμο ξεκινά ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές της βάσης του γεφυριού και προχωρά σταδιακά προς την κορυφή διαμορφώνοντας το τόξο Στην κορυφή του τόξου τοποθετούσαν την τελευταία πέτρα τον θολίτη ή laquoκλειδίraquo Για την προστασία των διαβατών υπήρχαν στα πλάγια του γεφυριού πεζούλια από στενόμακρες πέτρες οι αρκάδες Ένα κουδουνάκι όταν φυσούσε δυνατά προειδοποιούσε τους διαβάτες για την επικινδυνότητα της διέλευσης

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ

Τα πέτρινα γεφύρια είχαν πολύ υψηλό κόστος κατασκευής και γι αυτό τη χρηματοδότηση του έργου την αναλάμβανε είτε ένα είτε περισσότερα γειτονικά χωριά ή κάποιοι μεμονωμένοι χορηγοί-χρηματοδότες

Πιθανές περιπτώσεις ονοματοδοσίας

Από το χορηγό (συνήθως άντρες και σπανιότατα γυναίκες)

Από το φυσικό περιβάλλον (το ίδιο το ποτάμι το βουνό ή την τοποθεσία)

Από το ανθρωπογενές περιβάλλον (χωριό μοναστήρι ή εκκλησία σπίτι ή κάποιο τυχαίο συμβάν πχ έναν πνιγμό μια συμπλοκή κα)

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας

Πέτρινα γεφύρια της

Ηπείρου

το γεφύρι του Βοϊδομάτη ή της Κλειδωνιάς

γεφύρι του Πλακίδα ή

Καλογερικό γεφύρι του Κοκκόρου

ο γεφύρι του Μίσιου

Το γεφύρι του Aγά Το γεφύρι της

Κόνιτσας Το γεφύρι της Άρτας Το γεφύρι της Πλάκας