ΕρευνητικήΕ ρ ε υ ν η τ ι κ ή Εργασία Β’ ΤετραμήνουΕ ρ γ α σ ί α Β ’ Τ ε τ ρ α μ ή ν ο υ

ΘΕΜΑ: «Εφηβεία Θ Ε Μ Α : « Ε φ η β ε ί α –– Φιλία Φ ι λ ί α ––

Σχέσεις»Σ χ έ σ ε ι ς »

1ο Λύκειο Λάρισας1 ο Λ ύ κ ε ι ο Λ ά ρ ι σ α ς

ΣχολικόΣ χ ο λ ι κ ό Έτος:Έ τ ο ς : 20112011--20122012

ΥπεύθυνηΥ π ε ύ θ υ ν η καθηγήτρια: Μαρία Χατζηπιέρακ α θ η γ ή τ ρ ι α : Μ α ρ ί α Χ α τ ζ η π ι έ ρ α

2

ΟΜΑΔΕΣ

1η ομάδα 2η ομάδα

Αναστασίου Συραγώ Βασιλάκου Μαρία

Αντωνίου Ευδοκία Γεννητσεφτσή Νικολέτα

Γκασιαβέλη Ντέπη Γκατζούνης Κώστας

Καζακλάρη Γεωργία Γριζανίτη Ειρήνη

Μίγγος Γιάννης Κουμπόλι Κλέα

Νούλας Χρήστος Λέτσιου Χριστίνα

Παπαγεωργίου Βασίλης Παλούκας Θάνος

Σταματόπουλος Παναγιώτης Πατσιώλης Κώστας

Τζαλαβάρας Δημήτρης Πλιάτσικα Ειρήνη

Περιεχόμενα

Πλαίσιο-Στόχοι Εισαγωγή

Σύνδεση με το αναλυτικό πρόγραμμα

Δομή και αξιολόγηση Υποθέματα

Μέθοδος εργασίας Πρόλογος Δραστηριότητες

Σύγκρουση με τους γονείς Πόσο καλοί είμαστε στο να κάνουμε φίλους Η σχέση μας με τους γονείς μας και τους «μεγάλους»

ΥΠΟΘΕΜΑ 1ο: Τι είναι εφηβεία; Κορίτσια & εφηβεία. Αγόρια & εφηβεία. Τι είναι εφηβεία;

Ποιοι φόβοι διακατέχουν τους γονείς των εφήβων σήμερα; Από ποιους ενημερώνονται οι σημερινοί έφηβοι για το σεξ,

τις ασθένειες που το συνοδεύουν, τους τρόπους

αντισύλληψης; Ποιοι κίνδυνοι απειλούν τους σημερινούς εφήβους;

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των εφήβων; Ποια είναι τα ενδιαφέροντα τους; Πώς διασκεδάζουν; Πώς επικοινωνούν;

Ποια είναι τα πρότυπα των εφήβων; Πώς και πόσο τους

επηρεάζουν; Τι είπαν για τη φιλία έλληνες και ξένοι. Μαντινάδες για τη φιλία.

Τραγούδια για τη φιλία. ΥΠΟΘΕΜΑ 2ο: Πόσο σημαντική είναι η φιλία στην εφηβεία;

Με ποια κριτήρια επιλέγουμε τους φίλους μας; Γιατί οι γονείς αντιμετωπίζουν με δυσκολία την

προσκόλληση των παιδιών τους στους φίλους τους; Επεξεργασία και καταγραφή των αποτελεσμάτων του

ερωτηματολογίου για τη φιλία.

3

ΥΠΟΘΕΜΑ 3ο: Σχέσεις με τους συνομήλικους και το άλλο φύλο. Πόσο σημαντικό είναι για τον έφηβο να είναι «αποδεκτός» ; Πόσο

σημαντικό είναι για κάποιους εφήβους να είναι «οι δημοφιλείς» του σχολείου;

Η επιρροή των συνομηλίκων και η σημασία της. Τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα και οι ερωτικές απογοητεύσεις.

ΥΠΟΘΕΜΑ 4ο: Σχέσεις με τους γονείς και άλλους ενήλικους. Οι γονείς ως «τα τέλεια πρότυπα». Τι γίνεται όταν καταρρεύσει ο

μύθος του «τέλειου γονιού»;

Γιατί οι έφηβοι αμφισβητούν τις απόψεις των «μεγάλων»; Επεξεργασία ερωτηματολογίου για τη σχέση εφήβων με γονείς και

γενικά με τους «μεγάλους»

Πώς μπορούν οι δάσκαλοι να πλησιάσουν τα παιδιά στην εφηβική ηλικία; Τι ζητούν οι έφηβοι από τους μεγάλους;

Πώς βλέπουν τους γονείς τους οι έφηβοι; Επίλογος Ευχαριστίες

Βιβλιογραφία Παραρτήματα

Πλαίσιο-Στόχοι

Με την εργασία αυτή επιδιώκουμε να αναφερθούμε στην περίοδο της εφηβείας με όλες τις αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα και στην ψυχή μας καθώς επίσης και στη φιλία και τη σημασία που έχει σε αυτή τη

φάση της ζωής μας. Επιπρόσθετα θα ασχοληθούμε και με τις σχέσεις μας με το άλλο φύλο καθώς και με τις συγκρούσεις με τους «μεγάλους»,

είτε αυτοί είναι οι γονείς μας, άλλοι ενήλικοι ή ακόμα οι δάσκαλοι μας.

Εισαγωγή Σύνδεση με το αναλυτικό πρόγραμμα Η εργασία μας συνδέεται με τα μαθήματα Έκφραση-Έκθεση και

Βιολογία της Α’ Λυκείου.

Δομή και αξιολόγηση Το θέμα προσεγγίζεται σε όλες του τις διαστάσεις από τις δύο ομάδες και τα υποθέματα καταμερίζονται σε όλα τα μέλη.

Υποθέματα

Τι είναι εφηβεία; Κορίτσια & εφηβεία. Αγόρια & εφηβεία. Πόσο σημαντική είναι η φιλία στην εφηβεία; Σχέσεις με τους συνομήλικους και το άλλο φύλο.

Σχέσεις με τους γονείς και άλλους ενήλικους. Μέθοδος εργασίας

Για την εργασία αυτή εργαστήκαμε ως εξής: Στην ολομέλεια πραγματοποιήσαμε διάφορες βιωματικές δραστηριότητες

και επεξεργαστήκαμε τα αποτελέσματα. Ετοιμάσαμε ερωτηματολόγια

4

που μοιράστηκαν σε συμμαθητές μας και καταγράψαμε τα συμπεράσματά μας. Αναζητήσαμε υλικό σχετικό με το θέμα μας στο

Διαδίκτυο και σε διάφορα έντυπα αλλά και με ερωτήσεις (μικρές συνεντεύξεις) που απευθύναμε σε άτομα που θα μπορούσαν να

βοηθήσουν στη όσο γίνεται πληρέστερη συλλογή του υλικού αυτού.

Πρόλογος «Η εφηβεία είναι η περίοδος της μετάβασης από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή. Θα μπορούσε να περιγραφεί ως μια δεύτερη γέννηση που

γίνεται προοδευτικά με όλες τις οδύνες, αλλά και την προοπτική μιας νέας ζωής».(από το βιβλίο «Συζητήσεις Εφήβων»)

Η φιλία κατέχει ξεχωριστή θέση στη ζωή του εφήβου. Κατά την περίοδο της εφηβείας, οι σχέσεις του εφήβου με τους συνομηλίκους είναι πολύ σημαντικές και επηρεάζουν την κοινωνική και συναισθηματική του

ανάπτυξη. Όπως είναι φυσικό, ο τρόπος επικοινωνίας μεταξύ των εφήβων και των γονιών τους αλλάζει ριζικά και όχι πάντα με τον καλύτερο τρόπο.

Μπορεί, παρ’ όλα αυτά, να διατηρηθεί η επικοινωνία; Μπορούν γονείς και έφηβοι να συνεχίσουν, κάτω από τις καινούργιες συνθήκες, να επικοινωνούν μεταξύ τους; Ο Λέο Μπουσκάλια στο βιβλίο του «Να ζεις, ν’

αγαπάς και να μαθαίνεις» γράφει πολύ χαρακτηριστικά: «Νομίζουμε ότι ενήλικος σημαίνει να είσαι ανεξάρτητος και να μη χρειάζεσαι κανένα και γι’ αυτό πεθαίνουμε όλοι από μοναξιά. Τι καταπληκτικό πράγμα να σε

χρειάζεται κάποιος! Και τι σπουδαίο πράγμα να χρειάζεσαι τους άλλους και να λες σε κάποιον, «σε χρειάζομαι» !»

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Δραστηριότητα 1η:Επί μία εβδομάδα καταγράψαμε τους λόγους που προκάλεσαν ένταση στο σπίτι με τους γονείς μας και τη συχνότητα αυτών

των εντάσεων. Διαπιστώσαμε ότι οι λόγοι είναι συνήθως ασήμαντοι και ότι αφορούσαν μικρές διαφωνίες, που λύνονταν άμεσα και δεν κρατούσαν

πολύ. Η συχνότητα σχεδόν καθημερινή.

Δραστηριότητα 2η:Κληθήκαμε να απαντήσουμε σε ερωτήσεις για το πόσο καλοί είμαστε στο να κάνουμε φίλους.

Δραστηριότητα 3η:Απαντήσαμε σε ερωτηματολόγιο σχετικό με τις σχέσεις μας με τους γονείς μας.

5

Συγκρούσεις με τους γονείς (Δραστηριότητα 1η) Οι νέοι έχουν πολλές διαφορές με τους γονείς τους,

πράγμα το οποίο προκαλεί συγκρούσεις σε μεγάλη συχνότητα και πολλές φορές σε καθημερινή βάση. Αν

και οι συγκρούσεις αυτές συνήθως γίνονται για ασήμαντους λόγους αλλά και από μια απλή παρεξήγηση, οι συνέπειες μπορεί ναι είναι σοβαρές και

οι σχέσεις ανάμεσα σε γονείς και παιδιά να φθαρούν καθώς οι έφηβοι νιώθουν πιεσμένοι και πως τους

στερούν την προσωπική τους ελευθερία αλλά και τα δικαιώματα τους.

Λόγοι για τους οποίους πραγματοποιούνται οι συγκρούσεις αυτές είναι

συνήθως η ακαταστασία των νέων αφού δεν συγυρίζουν το δωμάτιο και τα ρούχα τους, η συνήθεια τους να ασχολούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα με τον υπολογιστή, πράγμα το οποίο επιφέρει κακές συνέπειες

ως προς την υγεία τους αλλά και ως προς τις επιδόσεις τους στο σχολείο. Άλλος λόγος συχνής σύγκρουσης είναι η αργοπορία τους στο να

γυρίσουν σπίτι χωρίς να ειδοποιήσουν, πράγμα το οποίο κάνει τους γονείς να ανησυχούν. Επίσης οι συγκρούσεις των αδερφών μεταξύ τους ανεβάζουν τους τόνους στο σπίτι με αποτέλεσμα να εμπλακούν και οι

γονείς στον καυγά και να χειροτερέψει η κατάσταση. Ένας λόγος που αφορά σε μεγαλύτερο βαθμό τα αγόρια είναι η άρνηση των γονιών τους να τους αγοράσουν μηχανάκι, αφού το θεωρούν

επικίνδυνο αλλά δεν έχουν και την οικονομική δυνατότητα για τα έξοδα αυτά. Επιπλέον απαιτούν (οι νέοι) να αυξηθεί το χαρτζιλίκι τους χωρίς να

διανοούνται την οικονομική κατάσταση που επικρατεί στην οικογένεια. Ωστόσο, οι γονείς παρέχουν στα παιδιά τους όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα μπορούν.

Ο πιο συνηθισμένος όμως λόγος σύγκρουσης είναι το φαινόμενο της εφηβείας, κάτι που είναι

πρωτόγνωρο για τα παιδιά και τα κάνει να ξεσπούν τον θυμό και τα νεύρα τους με έντονο τρόπο, γεγονός που τα κάνει παρορμητικά,

αντιδραστικά και ανυπάκουα. Ο λιγότερο συνηθισμένος λόγος σύγκρουσης

είναι οι ζημιές που γίνονται στο σπίτι, αλλά αυτό εξαρτάται και από το

6

κόστος της ζημιάς. Οι ιδιοτροπίες που παρουσιάζουν οι νέοι σχετικά με οτιδήποτε, αποτελούν επίσης ένα συχνό φαινόμενο σύγκρουσης, οι

χαμηλοί βαθμοί σε διαγωνίσματα, tests και τετράμηνα, ναι μεν είναι λόγος σύγκρουσης, αλλά είναι προσωρινός και σε μικρή συχνότητα. Το

piercing, οι προτιμήσεις ως προς το φαγητό, οι έξοδοι, η αφηρημάδα να πάρουν κλειδιά, κινητό, μπουφάν κλπ είναι καθημερινά φαινόμενα μα δεν προκαλούν ιδιαίτερη σύγκρουση μεταξύ παιδιών και γονιών καθώς

κάνουν υποχωρήσεις και τα πράγματα εξομαλύνονται. Προκειμένου λοιπόν να αποφευχθούν όλες οι αυτές οι συγκρούσεις, θα πρέπει να έχουμε υποχωρήσεις και συμβιβασμούς και από τις δυο

πλευρές. Θα πρέπει ο καθένας να αναγνωρίζει τα λάθη και τις συνέπειες των πράξεων του και να προσπαθεί να βελτιωθεί όσο το δυνατόν

περισσότερο γίνεται αφού ζητήσει συγγνώμη αν έχει άδικο και πρώτα απ’ όλα να μην ξεσπάσει στην οικογένεια εφόσον είναι επηρεασμένος από εξωτερικούς παράγοντες, να ελέγχει τον εαυτό του και να κατανοήσει

πως έχει ορισμένες υποχρεώσεις στις οποίες θα πρέπει να φερθεί με υπευθυνότητα. Αν λοιπόν γίνουν όλα τα παραπάνω, οι καταστάσεις θα

εξομαλυνθούν και οι σχέσεις ανάμεσα σε γονείς και παιδιά θα καλυτερέψουν, αφού όμως πρώτα τηρήσουν κάποιους κανόνες ώστε να μην ξεφεύγει κανείς, όσο αυτό μπορεί να είναι εφικτό.

(Χριστίνα Λέτσιου)

«Η εφηβεία είναι συγκρουσιακή και αυτό είναι κάτι το υγιές», αφού, όπως

υποστηρίζει ο Θάνος Ασκητής, «έφηβος που δεν συγκρούεται έχει

πρόβλημα». Όπως εξήγησε ο ψυχίατρος, οι έφηβοι πρέπει να συγκρούονται,

να διαφωνούν και να έχουν την ικανότητα να προβάλλουν τα αιτήματά τους.

Το γνωρίζουμε άλλωστε και από τη δική μας εφηβεία ότι με αυτό τον τρόπο

διαμορφώνεται και ο χαρακτήρας μας. Το θέμα όμως είναι η στάση των

γονιών μας.

7

Πόσο καλοί είμαστε στο να κάνουμε φίλους;(Δραστηριότητα 2η) Στην 1η ερώτηση πόσο καλοί είστε στο να κάνετε φίλους, δεν απάντησε

κανένας καθόλου, 1 κορίτσι απάντησε λίγο, μέτρια απάντησαν 2 αγόρια και 5 κορίτσια, πολύ απάντησαν 6 παιδιά 3 αγόρια και 3 κορίτσια και

πάρα πολύ 3 παιδιά όλα αγόρια. Στην 2η ερώτηση πόσο καλοί είστε στο να κάνετε τους άλλους να γελάνε,

1 κορίτσι απάντησε λίγο, 7 παιδιά απάντησαν μέτρια 2 αγόρια και 5 κορίτσια, πολύ απάντησαν 6 παιδιά από τα οποία τα 3 είναι αγόρια και τα άλλα 3 κορίτσια και πάρα πολύ απάντησαν 3 αγόρια. Στην 3η ερώτηση πόσο καλοί είστε στο να ακούτε τους άλλους όταν σας

λένε τα προβλήματά τους, κανένα παιδί δεν απάντησε καθόλου και

λίγο,4 παιδιά απάντησαν μέτρια από τα οποία τα 3 είναι αγόρια και 1 κορίτσι. Πολύ απάντησαν 5 παιδιά 2 αγόρια και 3 κορίτσια. Και πάρα πολύ απάντησαν 8 παιδιά 3 αγόρια και 5 κορίτσια. Στην 4η ερώτηση πόσο καλοί είστε στο να συμβουλεύετε σωστά τους

άλλους, 1 αγόρι απάντησε λίγο, μέτρια απάντησαν 5 παιδιά 2 αγόρια και 3 κορίτσια. Πάρα πολύ απάντησε ένα παιδί το οποίο είναι κορίτσι. Στην 5η ερώτηση πόσο καλοί είστε στο να βοηθάτε τους άλλους στις

δύσκολες στιγμές, 1 παιδί απάντησε λίγο το οποίο είναι αγόρι 3 παιδιά

απάντησαν μέτρια 2 αγόρια και 1 κορίτσι, πολύ απάντησαν 4 παιδιά 1 αγόρι και 3 κορίτσια και πάρα πολύ απάντησαν 9 παιδιά από τα οποία τα 4 είναι αγόρια και τα 5 κορίτσια. Στην 6η ερώτηση πόσο καλοί είστε στο να μοιράζεστε τα πράγματά σας

με τους άλλους, 1 παιδί απάντησε καθόλου το οποίο είναι αγόρι, λίγο

απάντησαν 4 παιδιά 2 αγόρια και 2 κορίτσια, μέτρια απάντησαν 3 παιδιά 2 αγόρια και 1 κορίτσι, πολύ απάντησαν 6 παιδιά 4 αγόρια και 2 κορίτσια και πάρα πολύ απάντησαν 4 παιδιά 1 αγόρι και 3 κορίτσια.

8

Στην 7η ερώτηση πόσο καλοί είστε στο να δέχεστε στην παρέα σας

παιδιά του αντίθετου φύλου, 2 παιδιά απάντησαν λίγο από τα οποία

είναι 1 αγόρι και 1 κορίτσι, μέτρια απάντησαν 2 παιδιά 1 αγόρι 1 κορίτσι, πολύ απάντησαν 6 παιδιά 3 αγόρια και 3 κορίτσια και πάρα

πολύ απάντησαν 7 παιδιά 3 αγόρια και 4 κορίτσια. Στην 8η ερώτηση πόσο καλοί είστε στο να δέχεστε στην παρέα σας

παιδιά από άλλες χώρες, απάντησαν 2 παιδιά λίγο δηλαδή 1 αγόρι και

ένα κορίτσι, 8 παιδιά απάντησαν μέτρια από τα οποία τα 3 είναι αγόρια και τα 5 κορίτσια, πολύ απάντησαν 3 παιδιά όλα αγόρια και πάρα πολύ απάντησαν 4 παιδιά 1 αγόρι και 3 κορίτσια. Στην 9η ερώτηση πόσο καλοί είστε στο να κρατάτε τα μυστικά των φίλων

σας, απάντησαν 2 παιδιά μέτρια τα οποία είναι αγόρια, πολύ απάντησαν

2 κορίτσια και 13 παιδιά απάντησαν πάρα πολύ όπου τα 6 είναι αγόρια και τα 7 κορίτσια. Στην 10η ερώτηση πόσο καλοί είστε στο να θυμάστε πληροφορίες που

αφορούν τους φίλους σας, 2 παιδιά απάντησαν καθόλου τα οποία είναι αγόρια, λίγο απάντησαν 4 παιδιά όπου το 1 είναι αγόρι και τα 3

κορίτσια, μέτρια απάντησαν 5 παιδιά όπου τα 3 είναι αγόρια και τα 2 κορίτσια, πολύ απάντησαν 3 παιδιά όπου το 1 είναι αγόρι και τα 2 κορίτσια και πάρα πολύ απάντησαν 4 παιδιά όπου τα 2 είναι αγόρια και

τα άλλα 2 κορίτσια. Στην 11η ερώτηση πόσο καλοί είστε στο να συγχωράτε τα λάθη των

φίλων σας, 1 αγόρι απάντησε λίγο, 8 παιδιά απάντησαν μέτρια τα 2 είναι

αγόρια και τα κορίτσια 6, πολύ απάντησαν 4 παιδιά από τα οποία τα 3 είναι αγόρια και το 1 κορίτσι και πάρα πολύ απάντησαν 4 παιδιά από τα

οποία τα 2 είναι αγόρια και τα άλλα 2 κορίτσια. (Ειρήνη Πλιάτσικα)

Η σχέση μας με τους γονείς μας και τους «μεγάλους» (Δραστηριότητα 3η) Στην 1η ερώτηση η οποία είναι ΄΄ τι συναισθήματα εκφράζετε όταν είστε

θυμωμένος για κάτι άσχημο που συνέβη στη σχέση σας με τους γονείς σας ΄΄ απάντησαν: απογοήτευση 3 αγόρια και 6 κορίτσια, φόβο δεν

απάντησε κανένα παιδί όπως και απόρριψη, ανασφάλεια απάντησαν 2 αγόρια, λύπη 4 αγόρια και 6 κορίτσια, απελπισία 2 αγόρια, παραμέληση

1 κορίτσι και ντροπή /ενοχές απάντησαν 2 αγόρια και 4 κορίτσια. Στην 2η ερώτηση η οποία είναι ΄΄ τι περιμένετε από τους γονείς σας ΄΄

απάντησαν: κατανόηση 6 αγόρια και 7 κορίτσια, συμπαράσταση

/υποστήριξη 4 αγόρια και 7 κορίτσια, σεβασμό 5 αγόρια και 3 κορίτσια, φιλική διάθεση 2 κορίτσια, προθυμία για συζήτηση 4 κορίτσια, καλές

συμβουλές 2 αγόρια και 6 κορίτσια, περισσότερη ελευθερία 4 αγόρια και 2 κορίτσια. Στην 3η ερώτηση η οποία είναι ΄΄ πόσο συχνά τσακώνεστε με τους

γονείς σας ΄΄ απάντησαν: ποτέ κανένα παιδί, σπάνια 1 αγόρι και 4 κορίτσια, συχνά 4 αγόρια και 5 κορίτσια, πολύ συχνά/ καθημερινά 2 αγόρια και 1 κορίτσι. Στην 4η ερώτηση η οποία είναι ΄΄ νιώθετε ότι οι γονείς σας, σας αδικούν

΄΄ απάντησαν: ποτέ 1 αγόρι και 2 κορίτσια, σπάνια 2 αγόρια και 5

9

κορίτσια, συχνά 3 αγόρια και 2 κορίτσια, πολύ συχνά /καθημερινά 2 αγόρια και 1 κορίτσι. Στην 5η ερώτηση η οποία είναι ΄΄ πως εκδηλώνεται ο θυμός σας όταν

συγκρούεστε με τους γονείς σας ΄΄ απάντησαν: με έντονες συμπεριφορές

7 αγόρια και 5 κορίτσια, με ελλιπή διατροφή 1 κορίτσι, με μελαγχολία 1 αγόρι και 6 κορίτσια, με κακή σχολική απόδοση 1 αγόρι, με μείωση ενδιαφέροντος εξωσχολικών δραστηριοτήτων 1 αγόρι και 1 κορίτσι και με

μειωμένες ώρες ύπνου /διαταραχές ύπνου 2 αγόρια και 1 κορίτσι. Στην 6η ερώτηση η οποία είναι ΄΄ νιώθετε ότι έχετε αυτονομία από τους

γονείς σας ΄΄ απάντησαν: καθόλου κανένα παιδί, λίγο 2 αγόρια και 2

κορίτσια, αρκετά 3 αγόρια και 4 κορίτσια, πολύ 3 αγόρια και 4 κορίτσια, πάρα πολύ 6 κορίτσια. Στην 7η ερώτηση η οποία είναι ΄΄ πως αντιδράτε σε μια τιμωρία που σας

επέβαλλαν οι γονείς σας ΄΄ απάντησαν: χωρίς αντιδράσεις 2 κορίτσια, θυμώνετε μαζί τους 5 αγόρια και 6 κορίτσια, κλείνεστε στον εαυτό σας 2

αγόρια και 4 κορίτσια, με ακραίες συμπεριφορές 1 κορίτσι. Στην 8η ερώτηση η οποία είναι ΄΄ κατά τη γνώμη σας μια υγιής σχέση

με τους γονείς οδηγεί σε….΄΄ απάντησαν: υψηλή αυτοεκτίμηση 2 αγόρια και 5 κορίτσια, μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή 2 αγόρια και 3 κορίτσια, καλύτερη απόδοση στο σχολείο 1 αγόρι και 1 κορίτσι,

μεγαλύτερη ψυχική αντοχή στις δυσκολίες 4 αγόρια και 9 κορίτσια, καλύτερη αντιμετώπιση προκλήσεων 3 αγόρια και 4 κορίτσια, μεγαλύτερη αίσθηση ασφάλειας 6 αγόρια και 6 κορίτσια. Στην 9η ερώτηση η οποία είναι ΄΄ πιστεύετε ότι οι γονείς σας στηρίζουν

τις επιλογές σας ΄΄ απάντησαν: καθόλου 1 αγόρι, λίγο 2 αγόρια, αρκετά

1 αγόρι και 5 κορίτσια, πολύ 4 αγόρια και 2 κορίτσια, πάρα πολύ 3 κορίτσια. Στην 10η ερώτηση η οποία είναι ΄΄ γιατί συγκρούεστε συνήθως με τους

γονείς σας ΄΄ απάντησαν: για τους βαθμούς 4 αγόρια και 3 κορίτσια, για τους φίλους 1 αγόρι, για έλλειψη συνέπειας 7 αγόρια και 7 κορίτσια, για τα χρήματα 1 αγόρι και 1 κορίτσι. Στην 11η ερώτηση η οποία ζητούσε να γράψει ο καθένας από μια

πρόταση που θα περιέγραφε τη σχέση του /της με τους γονείς η

πλειοψηφία απάντησε ότι η σχέση με τους γονείς τους είναι καλή, ήπιων τόνων με αλληλοκατανόηση και από τις δυο πλευρές, ενώ μερικοί απάντησαν πως θα ήθελαν να είχαν περισσότερη αυτονομία και

ελευθερία. (Κώστας Γκατζούνης)

10

ΥΠΟΘΕΜΑ 1ο

Τι είναι εφηβεία; Κορίτσια & εφηβεία. Αγόρια & εφηβεία.

Εφηβεία είναι η ηλικία που τα παιδιά σταματούν να

κάνουν ερωτήσεις επειδή ξέρουν όλες τις

απαντήσεις.(Ανώνυμος)

Η εφηβεία μοιάζει σαν ένα τούνελ, όπου μπαίνει ο

έφηβος και ποτέ δεν ξέρεις τι θα βγει από την άλλη

πλευρά. (Martin Herbert)

“He didn’t play by the codes of boys. He wasn’t a big athlete. He wasn’t

tough. He was sensitive. And difference is not always respected-

particularly when you’re a teenager. Adolescence is about fitting in, not

standing out.” Από το βιβλίο “Nineteen Minutes” της Jodi Picoult.

«Μακάρι να κοιμούνταν και να ξυπνούσαν όταν θα είχαν πια ενηλικιωθεί»,

γράφει ο Σαίξπηρ, αναφερόμενος στους εφήβους.

Τι είναι εφηβεία; Η εφηβεία στα κορίτσια ,η εφηβεία στα αγόρια. Αλλαγές στο σώμα στη ψυχή στο συναισθηματικό κόσμο του παιδιού αυτής της ηλικίας. Φόβοι , επιθυμίες, διαταραχές.

Η εφηβεία είναι η περίοδος μετάβασης από την παιδική στην ώριμη ηλικία μέσα από έντονες σωματικές, γνωστικές ,συναισθηματικές και κοινωνικές αλλαγές. Αρχίζει από το 11ο έτος της ηλικίας του νέου και

φθάνει μέχρι το 18ο έτος. Υπάρχουν όμως ατομικές διαφορές στα όρια αυτά που εξαρτώνται από περιβαλλοντικούς συναισθηματικούς και κληρονομικούς παράγοντες. Είναι αναμφισβήτητο το γεγονός πως

πρόκειται γενικά για μια δύσκολη περίοδο καθώς ο έφηβος προσπαθεί να απαγκιστρωθεί από την οικογένεια να ανεξαρτητοποιηθεί και να βρει

τη θέση του μέσα στον κόσμο. Ο έφηβος αγωνίζεται να διαμορφώσει την προσωπικότητά του και να επεκτείνει την κοινωνικότητα του έξω από την οικογένεια. Η εφηβεία θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί σαν μια δεύτερη

<<γέννηση>>καθώς συντελούνται σημαντικές αλλαγές στη ζωή του νέου ο οποίος πρέπει να αποχωριστεί τη παιδική ηλικία και να εισέλθει στον

κόσμο των μεγάλων .Οι αλλαγές αυτές είναι τόσο ραγδαίες ώστε η φάση αυτή πέρα από τη γοητεία που μπορεί να έχει είναι ιδιαίτερα επώδυνη για το νέο καθώς του φαίνονται όλα απροσδιόριστα και ρευστά .Ωστόσο

κατά την εφηβεία πρέπει να εκπληρωθούν σημαντικοί στόχοι όπως:

11

να αναπτυχθεί σταδιακά το άτομο ώστε να γίνει ανεξάρτητο και αυτόνομο

να διαμορφώσει μια ρεαλιστική εικόνα για τον εαυτό του να επεκτείνει την κοινωνικότητα του έξω από την οικογένεια

να αποδεχθεί ένα σύστημα κοινωνικών και ηθικών αξιών να αποκτήσει μια υγιή σχέση με το σώμα και τη σεξουαλικότητα

του.

Η εφηβεία θέτει κάποιες προκλήσεις οι οποίες είναι βιολογικές, γνωστικές, συναισθηματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές. Εάν το νεαρό άτομο δεν καταφέρει να ανταποκριθεί σε αυτές τις προκλήσεις τότε μπορεί να υπάρξουν ψυχολογικές,

συναισθηματικές και συμπεριφορικές επιπτώσεις.

Ειδικότερα, οι αλλαγές αυτές είναι:

Βιολογικές:Η ήβη είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό της εφηβείας. Η ήβη είναι το σύνολο των βιολογικών αλλαγών που οδηγούν στη σεξουαλική ωρίμανση, συνοδεύεται από την έκρηξη

της ανάπτυξης, στη διάρκεια της οποίας, τα αγόρια και τα κορίτσια φτάνουν περίπου στο 98% του ενήλικου μεγέθους τους. Τόσο

γενετικοί όσο και περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν την έναρξη της ήβης. Η ηλικία στην οποία παρατηρείται η βιολογική ωρίμανση επηρεάζει την κοινωνική θέση του παιδιού απέναντι

στους συνομηλίκους και στους ενήλικες. Παρατηρούνται αλλαγές στο σώμα και την εμφάνιση του εφήβου αύξηση της σεξουαλικής επιθυμίας και της σεξουαλικής διέγερσης ,αλλαγή στα

αναπαραγωγικά όργανα και τέλος ορμονικές αλλαγές.

Ειδικότερα:

Στο αγόρι:

Το πρώτο σημείο έναρξης της ήβης είναι η αύξηση του μεγέθους των όρχεων και συμβαίνει συνήθως στα 10-14 έτη. Ο όρχις αυξάνει

προοδευτικά και από μέγεθος <2,5cm φτάνει σε μέγεθος 5cm στον

ενήλικα, διαδικασία που απαιτεί 2-5 έτη. Μαζί με την διόγκωση του όρχι εμφανίζεται η τρίχωση του εφηβαίου.

Ένα χρόνο μετά την διόγκωση των όρχεων και υπό την επίδραση των

ορχικών κυρίως ανδρογόνων, αρχίζει η αύξηση του μεγέθους του πέους που από 6cm προεφηβικά, φτάνει κατά μέσον όρο τα 13,5cm τα επόμενα 2-5 έτη.

Περίπου στην ηλικία των 14 ετών εμφανίζεται η τρίχωση στο

12

πρόσωπο, αρχικά στο άνω χείλος μετά στα μάγουλα και στο σαγόνι καθώς και στη μασχάλη ενώ η φωνή αποκτά την χαρακτηριστικά

βαθιά χροιά.

Στο κορίτσι:

Το πρώτο σημείο έναρξης της ήβης είναι συνήθως η διόγκωση του στήθους που συμβαίνει μεταξύ 8-13 ετών. Η πλήρης ανάπτυξη του μαστού απαιτεί 4 έτη. 6-12 μήνες μετά την διόγκωση του μαστού αρχίζει η ανάπτυξη της τρίχωσης του εφηβαίου που

ολοκληρώνεται σε 3 έτη. Σε ηλικία 12,5 ετών κατά μέσον όρο εμφανίζεται η τρίχωση μασχάλης που ολοκληρώνεται σε 1,5

περίπου έτος ενώ στην ηλικία 10 -13 ετών εμφανίζεται η πρώτη έμμηνος ρύση (εμμηναρχή). Παράγοντες γενετικοί (μητέρα και κόρη έχουν παρόμοια ηλικία εμμηναρχής) και

περιβαλλοντολογικοί (βάρος σώματος, άσκηση, κοινωνικο-οικονομικοί) συμβάλλουν στην εμφάνιση της εμμηναρχής. Οι ωοθήκες, μετά την ηλικία των 8 ετών και πριν την εμφάνιση

οιουδήποτε σημείου ήβης, εμφανίζουν κυστικά ωοθυλάκια. Η μήτρα αρχίζει να αυξάνει σε μέγεθος από τα 9 έτη ενώ ο κόλπος

αρχίζει την ενήλικη διαμόρφωσή του πριν την διόγκωση του μαστού και την ολοκληρώνει με την έναρξη της έμμηνου ροής

Συναισθηματικές αλλαγές: αποδίδονται τόσο στις ορμονικές αλλαγές που βιώνει ο /η έφηβος αλλά και σε άλλες σημαντικές

αλλαγές που συμβαίνουν και αφορούν τις κοινωνικές του σχέσεις, τις στάσεις του και τις απόψεις του και την αντίληψη του εαυτού

του. Γνωστικές αλλαγές: Ανάπτυξη της ικανότητας της αφηρημένης

σκέψης: ο έφηβος μπορεί να κατανοήσει και να επεξεργαστεί

αφηρημένες έννοιες, θεωρίες και ιδέες. Σκέψεις ότι είναι μοναδικοί, άτρωτοι, παντοδύναμοι, και ότι δεν μπορούν να πάθουν τίποτα και να πληγωθούν. Νέοι και πιο σύνθετοι τρόποι

επεξεργασίας πληροφοριών. Τυπική νόηση: Το άτομο αποκτά την ικανότητα να σκέφτεται συστηματικά όλες τις λογικές λύσεις ενός

13

προβλήματος. Ικανότητα κριτικής σκέψης. Αύξηση δημιουργικής σκέψης

Ψυχολογικές αλλαγές : οι έφηβοι παρουσιάζουν έντονη ψυχοσωματική ανάπτυξη και χαρακτηρίζονται από έντονο

συναισθηματισμό και ψυχικές διακυμάνσεις καθώς δεν μπορούν να κατανοήσουν τις αλλαγές στο σώμα τους ενώ συχνά αισθάνονται άβολα με αυτό. Είναι ασταθείς στη συμπεριφορά και τις επιλογές

τους και αισθάνονται ανασφάλεια και έλλειψη αυτοπεποίθησης την οποία προσπαθούν να ξεπεράσουν καταφεύγοντας σε παράτολμες ενέργειες και ακραίες αντιδράσεις. Επιδιώκουν την

ελευθερία τους αλλά ταυτόχρονα επιζητούν τον έλεγχο των γονέων, ενώ η επιθυμία τους να ωριμάσουν προσκρούει στο φόβο τους να

μοιάσουν στους γονείς τους, να ακολουθήσουν τον δρόμο τους και να συμβιβαστούν.

Κοινωνικές αλλαγές: αφορούν τη διαδικασία της κοινωνικοποίησης

η οποία συνδέεται με την ένταξη του εφήβου στο κοινωνικό σύνολο. Στην πραγματικότητα η διαδικασία της διαμόρφωσης της

προσωπικής ταυτότητας και η διαδικασία της κοινωνικοποίησης είναι άμεσα συνδεδεμένες και αλληλοεξαρτώμενες. Η κοινωνία, οι γονείς, η οικογένεια και οι συνομήλικοι έχουν προσδοκίες από τον

έφηβο. Αυτές οι προσδοκίες βασίζονται στην υπόθεση ότι ο έφηβος γίνεται τώρα ένα άτομο ικανό να αλλάξει τη συμπεριφορά του σε συνδυασμό με τις ψυχολογικές και τις γνωστικές αλλαγές που

βιώνει. Ο έφηβος προσπαθεί να ανεξαρτητοποιηθεί και να κοινωνικοποιηθεί δημιουργώντας παρέες με συνομήλικους και με

αυτόν τον τρόπο προσπαθεί να απογονεοποιηθεί. Οι έφηβοι περνούν περισσότερο χρόνο με συνομηλίκους και αυτό πολλές φορές οδηγεί σε συγκρούσεις με τους γονείς οι οποίοι δεν

κατανοούν τη σπουδαιότητα της παρέας των συνομηλίκων στη ζωή του εφήβου. Παράλληλα για τους εφήβους η συμμετοχή σε κοινωνικές ομάδες αποκτά μεγάλη σπουδαιότητα.

Τέλος, η εφηβεία είναι μια μία κρίσιμη περίοδος κατά την οποία οι σχέσεις γονέων και εφήβων κλονίζονται και χαρακτηρίζονται από έντονες συγκρούσεις και αντιπαλότητες που οφείλονται στη

στάση τόσο των γονέων όσο και των νέων. Οι έφηβοι νοιώθουν ότι δεν είναι παιδιά και απαιτούν να αντιμετωπίζονται ανάλογα ενώ οι γονείς αρνούνται να δεχθούν ότι τα παιδιά τους ωριμάζουν και

γίνονται ανεξάρτητες προσωπικότητες. Πολλοί γονείς καταπιέζουν τα παιδιά τους και επιθυμούν αυτά να πραγματοποιήσουν τα δικά

τους ανεκπλήρωτα όνειρα, επιβάλλουν το δικό τους τρόπο σκέψης και τις δικές τους επιθυμίες προκαλώντας έτσι την αντίδραση των εφήβων που τους κατηγορούν ότι είναι συντηρητικοί, αυταρχικοί

και καταπιεστικοί ,ορισμένοι φθάνουν σε ακραίες καταστάσεις διακόπτοντας σχέση με τους γονείς τους.

Η αρνητική στάση των γονέων απέναντι στα προβλήματα των εφήβων οδηγεί σε περαιτέρω συγκρούσεις, βίαιη και προκλητική συμπεριφορά και των δύο πλευρών. Ωστόσο για την εξομάλυνση

14

των σχέσεων γονέων και εφήβων απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αγάπη, ο αλληλοσεβασμός, η κατανόηση και οι αμοιβαίες

υποχωρήσεις. Συνοψίζοντας, αξίζει να αναφέρουμε μια φράση της Φρανσουάζ Ντολτό (γνωστής ψυχαναλύτριας παιδιών) σχετικά με

την εφηβεία: «Η εφηβεία είναι πάντα δύσκολη αλλά εάν γονείς και παιδιά εμπιστεύονται τη ζωή, τότε όλα στο τέλος κανονίζονται!»

(Μαρία Βασιλάκου)

Ποιοι φόβοι διακατέχουν τους γονείς των εφήβων σήμερα; Ο ρόλος του γονιού μοιάζει να κουβαλάει ένα φορτίο που αποτελείται σε μεγάλο μέρος από φόβους, διαφόρων εντάσεων και ποιοτήτων. Φόβους

συγκεκριμένους και φόβους αόριστους φόβους για το παρόν και για το μέλλον, φόβους παράλογους και φόβους δικαιολογημένους. Φόβο μην πέσουν και χτυπήσουν, μην αρρωστήσουν, μήπως δεν τα πάνε καλά στο

σχολείο, μην τα κοροϊδέψουν, μην τους κάνει κακό κανείς, μη στεναχωρηθούν, μήπως δεν πετύχουν στη ζωή τους. Πολύ συνηθισμένοι

φόβοι γονιών που όμως αν πάρουν το πάνω χέρι στην ανατροφή των παιδιών τους, μπορεί να τα κάνουν να υποφέρουν. Όταν ένα παιδί έρχεται στον κόσμο, ένα από τα πρώτα συναισθήματα

που αναφέρουν οι γονείς του μαζί με τη χαρά, την συγκίνηση και την τρυφερότητα γι’ αυτό το καινούργιο πλάσμα τους, είναι η τεράστια αίσθηση ευθύνης που νιώθουν απέναντι σ’ αυτό που μοιάζει τόσο μικρό,

ευαίσθητο και αβοήθητο. Τα συναισθήματα αυτά είναι αναμενόμενα, φυσιολογικά και απαραίτητα. Οι γονείς πρέπει να νιώσουν έτσι για να

καταφέρουν παρά τις αντίξοες συνθήκες, τη σωματική κόπωση, την τεράστια αλλαγή στη ζωή τους, να αντεπεξέλθουν σ’ αυτό τον απαιτητικό ρόλο και να δώσουν στο παιδί όση φροντίδα χρειάζεται.

Πολλοί γονείς αντιμετωπίζουν τα παιδιά τους με ένα ιδιαίτερο και αντιφατικό τρόπο, επειδή βλέπουν πόσο παρορμητικά και ευάλωτα πλάσματα είναι, χωρίς την αίσθηση του φόβου, είτε στην παιδική τους

ηλικία, ούτε κατά την διάρκεια της εφηβείας τους. Τα παιδιά φοβούνται, αλλά ταυτόχρονα έχουν το κίνητρο να γνωρίσουν τον εαυτό τους και τον

κόσμο γύρω τους. Το κίνητρο αυτό είναι τόσο δυνατό, που τα ωθεί και τα γοητεύει να κάνουν και πράγματα που φοβούνται ή που δεν θα τολμούσαν ποτέ να φανταστούν ότι θα έπρατταν. Οι φόβοι των γονιών

όμως δεν είναι δικοί τους. Παρ’ όλα αυτά, αρκετές φορές οι γονείς έχουν την δυνατότητα και την ικανότητα να μπορούν να μεταδώσουν αυτούς

τους φόβους στα παιδιά τους, και να αυτοματοποιηθούν τόσο ώστε να αναστείλουν το κίνητρο της ανεξαρτησίας τους. Επιπλέον όταν τους γονείς τους διακατέχει ο φόβος για την ζωή των παιδιών τους, εκτός από

το να παίζουν τον ρόλο του προστάτη συνάμα τα εμποδίζουν όχι μόνο να μάθουν να προστατεύουν τον εαυτό τους, αλλά και να αποκτήσουν την αίσθηση αυτοπεποίθησης και ανεξαρτησίας.

Το κυριότερο απ’ όλα είναι ότι οι φόβοι και οι ανησυχίες των γονιών μπλέκονται γιατί πράγματι, νιώθουμε τον κόσμο μας επικίνδυνο, οι

πόλεις είναι αχανείς, το περιβάλλον εχθρικό και οι άνθρωποι άγνωστοι. Τα παιδιά είναι πιο πολύτιμα από ποτέ γιατί κάθε οικογένεια έχε ένα, με το ζόρι δύο παιδιά και γύρω απ’ αυτά περιστρέφονται όλοι οι φόβοι αλλά

15

και όλες οι προσδοκίες των οικογενειών. Παράλληλα οι γονείς βρίσκονται πολύ περισσότερο χρόνο μακριά απ’ τα παιδιά τους, ενώ ταυτόχρονα

έχουν γίνει πολύ πιο απαραίτητοι. Κι αυτό γιατί κανείς εκτός απ’ αυτούς δεν αισθάνεται υπεύθυνος για το παιδί του.

Αβίαστα συμπεραίνουμε απ’ όσα έχουν αναφερθεί ότι κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι όλα αυτά τα φοβούνται γιατί αγαπούν τα παιδιά τους και τα νοιάζονται. Μόνο κάποιος που αδιαφορεί για το παιδί του δεν

καρδιοχτυπάει όταν βλέπει το παιδί να πρωτοανεβαίνει στο ποδήλατο, να «τρώει τούμπες» ή να κάνει τις πρώτες του βόλτες και αργεί να γυρίσει. (Νικολέτα Γεννητσεφστή)

Άρθρο της εφημερίδας «ΤΟ ΒΗΜΑ» ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 18/03/2012

«Ρώσικη ρουλέτα» το εφηβικό σεξ. Πολύ νωρίς και χωρίς προφυλάξεις

αρχίζει η σεξουαλική ζωή των νέων μας

16

Σεξ από μικροί χωρίς προφύλαξη Οι έφηβοι στη χώρα μας ακολουθούν συχνά επιπόλαιες σεξουαλικές πρακτικές βάζοντας υποθήκη το μέλλον της υγείας τους. Τα στοιχεία

που συνελέγησαν και αναλύθηκαν από ειδικούς της ΜΕΥ

αφορούσαν αντιπροσωπευτικό δείγμα εφήβων της Αττικής

(1.072 έφηβοι, 568 κορίτσια και 504 αγόρια από 20 σχολεία

του Λεκανοπεδίου) για το έτος 2010 - τα δεδομένα

συγκρίθηκαν με αντίστοιχα που είχε συλλέξει η ΜΕΥ το

2007. Όπως προέκυψε, το 22% των εφήβων ηλικίας 15-16 ετών είχαν

ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή (το αντίστοιχο ποσοστό το 2007 ήταν 16%).

Η μέση ηλικία έναρξης των σεξουαλικών επαφών ήταν τα 14,5 έτη. Είναι

αξιοσημείωτο ότι ένα επιπλέον ποσοστό της τάξεως του 51,4% δήλωσαν ότι

είχε σεξουαλική εμπειρία εκτός από τη διεισδυτική επαφή (το αντίστοιχο

ποσοστό του 2007 ήταν μόλις 19,5%!). Από τους σεξουαλικά δραστήριους

εφήβους μόνο το 57,6% ανέφεραν ότι χρησιμοποίησαν προφυλακτικό κατά

την πρώτη επαφή ενώ παρουσιάστηκε σημαντική μείωση της χρήσης

προφυλακτικού μεταξύ της πρώτης και της τελευταίας σεξουαλικής επαφής -

είναι χαρακτηριστικό ότι στην πρώτη σεξουαλική επαφή το 6% των εφήβων

δεν χρησιμοποίησαν καμία απολύτως προφύλαξη έναντι 59,6% την πιο

πρόσφατη. Την απόσυρση, που θεωρείται αναξιόπιστη μέθοδος προφύλαξης,

χρησιμοποίησαν την πρώτη φορά το 7,4% των εφήβων έναντι 84% την πιο

πρόσφατη φορά που είχαν σεξουαλική επαφή. Τα ευρήματα τονίζουν «την αναγκαιότητα της σεξουαλικής αγωγής που ακόμη θεωρείται θέμα-ταμπού στη χώρα μας και την ανάγκη υπεύθυνης εφαρμογής σχετικών προγραμμάτων» αναφέρει στο «Βήμα» η επιστημονικώς υπεύθυνη της ΜΕΥ,

λέκτορας Εφηβικής Ιατρικής κυρία Αρτεμις Τσίτσικα.

Από ποιους ενημερώνονται οι σημερινοί έφηβοι για το σεξ, τις ασθένειες που το συνοδεύουν, τους τρόπους αντισύλληψης;

Είναι ευρέως διαδεδομένο πως στη μέση εφηβεία, ο έφηβος πειραματίζεται έντονα και αρχίζει τις σεξουαλικές του σχέσεις. Αυτό γίνεται συνήθως με τους συνομήλικούς

του. Αν και η εφηβεία είναι μια από τις ομορφότερες περιόδους της ζωής, είναι πολύ δύσκολη καθώς ούτε οι γονείς, αλλά ούτε και οι έφηβοι είναι πραγματικά έτοιμοι.

Το σεξ αρχίζει να διαφαίνεται έντονα και να παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή των εφήβων.

Η σεξουαλική αγωγή θα πρέπει να ξεκινάει στην αρχή της εφηβείας, όταν ο έφηβος δεν έχει ακόμη ολοκληρώσει τις σεξουαλικές του

17

δραστηριότητες. Αυτό συμβαίνει για τη σωστή ενημέρωση των παιδιών γύρω από θέματα του σεξ, τους αντίστοιχους τρόπους αντισύλληψης,

ακόμα και τις διάφορες ασθένειες που το συνοδεύουν. Είναι σημαντικό οι γονείς να ξέρουν πως το σεξ δεν θα πρέπει να

παρουσιάζεται ως ταμπού, ανήθικο ή «βρώμικο» .Είναι μια φυσιολογική δραστηριότητα που είτε αργά είτε γρήγορα θα τη ζήσουν και καλό είναι να γνωρίζουν ορισμένα πράγματα γύρω από αυτό. Γι' αυτό οι ίδιοι οι

γονείς θα πρέπει να ξεπεράσουν τους φόβους, τα άγχη αλλά και τις συστολές τους όσον αφορά τη συζήτηση που θα κάνουν με τα παιδιά τους σε αυτή τη φάση της ζωής τους, έτσι ώστε να τα βοηθήσουν

προκειμένου να αναπτύξουν μια οικειότητα με το θέμα αυτό, αλλά και να βοηθηθούν προκειμένου να έχουν μια υγιή σεξουαλική σχέση.

Μιλώντας στο παιδί για τις μεθόδους αντισύλληψης ή τις διάφορες σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες, αποφεύγονται ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες αλλά και πολλά άλλα δυσάρεστα γεγονότα, καθώς οι

έφηβοι σκέφτονται μόνο το παρόν, χωρίς τις συνέπειες που αυτό θα επιφέρει.

Είναι αποτελεσματικότερο οι έφηβοι να ενημερώνονται από τους γονείς τους έτσι ώστε να δώσουν βάση σε αυτά που θα ακούσουν, αλλά και να ενισχύσουν τις σχέσεις μεταξύ τους καθώς μια τέτοιου είδους συζήτηση

θα τους φέρει πιο κοντά. Σύμφωνα με το γνωστό περιοδικό vita οι κύριες πηγές ενημέρωσης των εφήβων είναι οι γονείς (22%), και οι φίλοι (21%). Σε μικρότερο βαθμό

ενημερώνονται από το σχολείο (22%), το Διαδίκτυο (18,2%), τα αδέλφια (16%), την τηλεόραση (13,3%), τα περιοδικά (13,2%) και τα βιβλία

(13,9%) (Κλέα Κουμπόλλι)

18

Ποιοι κίνδυνοι απειλούν τους σημερινούς εφήβους; Οι έφηβοι στο πέρασμα των χρόνων απειλούνται από

αρκετούς κινδύνους. Ωστόσο, οι περισσότεροι κίνδυνοι απειλούν τους σημερινούς εφήβους.

Αρχικά, ένας σημαντικός κίνδυνος που απειλεί τους σημερινούς εφήβους είναι η υπερβολική χρήση της τεχνολογίας. Οι έφηβοι χρησιμοποιούν σε μεγάλο

ποσοστό αλλά και για μεγάλη διάρκεια τα κινητά τηλέφωνα, παρακολουθούν για πολλές ώρες τηλεόραση

αλλά και χρησιμοποιούν σε καθημερινή βάση τον ηλεκτρονικό

υπολογιστή. Η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή αποτελεί κύριο παράγοντα που

οδηγεί σε έναν μεγάλο κίνδυνο των σημερινών εφήβων που είναι το Διαδίκτυο. Η καθημερινή χρήση του Διαδικτύου δημιουργεί στους εφήβους τον εθισμό αλλά και η χρήση των Μέσων κοινωνικής δικτύωσης

απειλεί τους σημερινούς εφήβους με τις κακές και επικίνδυνες γνωριμίες σε αυτά.

Ένας άλλος κίνδυνος που απειλεί τους σημερινούς έφηβους είναι οι κακές παρέες και συναναστροφές, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν τον έφηβο σε επιπλέον

κινδύνους όπως η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ,το κάπνισμα ακόμα και η χρήση ναρκωτικών ουσιών. Επιπλέον, οι σημερινοί έφηβοι και ιδιαίτερα του

γυναικείου φύλου κινδυνεύουν να φθάσουν σε ακρότητες σχετικά με την διατροφή τους γιατί θέλουν να αδυνατίσουν και συνήθως ,επειδή δεν

καταφέρνουν να αδυνατίσουν, τους δημιουργούνται ψυχολογικά προβλήματα.

Επίσης, οι σημερινοί έφηβοι κινδυνεύουν και από

την απομόνωση και συχνά διαμορφώνονται και τάσεις αυτοκτονίας. Οι κίνδυνοι των σημερινών εφήβων είναι

περισσότεροι αλλά και διαφορετικοί σε σχέση με τις παλαιότερες εποχές γιατί στις

παλαιότερες εποχές υπήρχαν ελάχιστοι αλλά και καθόλου κίνδυνοι για τους εφήβους μερικές φορές. Μετά από έρευνα που έκανα , ρωτώντας τους γονείς

μου και άλλους συγγενείς μεγαλύτερης ηλικίας , διαπίστωσα ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ενηλίκων

πιστεύουν ότι οι σημερινοί έφηβοι απειλούνται κυρίως από τον κίνδυνο της απομόνωσης και από ψυχολογικά προβλήματα ενώ πιστεύουν ,σε μικρό ποσοστό, πως

κινδυνεύουν από τους κινδύνους που προανέφερα. Επιπρόσθετα, η έρευνα μου φανέρωσε πως οι μόνοι κίνδυνοι που απειλούσαν τους εφήβους τις παλαιότερες εποχές ήταν κυρίως κάποιες κακές συνήθειες

όπως η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα. Επιπλέον, σύμφωνα με την έρευνα σε όλες τις εποχές οι γονείς συμβούλευαν τους

εφήβους να προσέχουν τους εαυτούς τους ,τους φίλους τους και τις συναναστροφές τους.

19

Σημείωση: Θα ήθελα να ευχαριστήσω τους γονείς μου και τους συγγενείς μου που μου πρόσφεραν την βοήθεια τους με την συμμετοχή τους στην

έρευνα μου. (Γιάννης Μίγγος)

Teenagers are naturally bustling with energy; hence show an interest in

myriad fields. A hobby during teen years may turn into a full-fledged

career for some in their later lives. Given below are some interesting

hobbies for teenagers.

Music (singing, composing).

Poetry.

Dancing.

Indoor as well as outdoor sports.

Adventure or extreme sports.

Fitness or working out in a gym.

Car or bike racing.

Computer games or programming.

Social Networking.

Watching movies.

20

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των εφήβων; Ποια είναι τα ενδιαφέροντα τους; Πώς διασκεδάζουν; Πώς επικοινωνούν; Οι έφηβοι είναι μικρομέγαλοι. Περνάνε μια μεταβατική φάση ανάμεσα στην παιδική ηλικία και την ενηλικίωση. Κατά την διάρκεια αυτής της

φάσης σημειώνονται ραγδαίες μεταβολές στο σώμα, στο νοητικό, στο συναισθηματικό και τον κοινωνικό τομέα της ζωής τους. Ταυτόχρονα για πρώτη φορά διαμορφώνουν μια προσωπική ταυτότητα.

Συχνά στους εφήβους υπάρχουν τρομερές συναισθηματικές μεταπτώσεις. Δεν μπορούν να διακρίνουν ανάμεσα στην παροδική και

την μόνιμη σκέψη καθώς και ανάμεσα στο αντικείμενο και υποκείμενο και το ατομικό από το γενικό. Ακόμη δεν επιθυμούν να τους μεταχειρίζονται ως παιδιά. Θέλουν να

έχουν κάποια ανεξαρτησία και να αποφασίζουν μόνοι τους. Νιώθουν συχνά την επιθυμία να μείνουν μόνοι τους. Ακόμη νιώθουν αποστροφή

προς την εργασία και όταν την κάνουν νιώθουν πλήξη. Μπορεί ακόμη να αισθάνονται ανησυχία, να έχουν νευρικότητα και να συγκινούνται εύκολα. Επίσης οι έφηβοι εναντιώνονται προς κάθε μορφή

εξουσίας. Μπορεί να γίνουν αντιδραστικοί ή εχθρικοί προς το άλλο φύλο. Πολλές φορές ντρέπονται πάρα πολύ κυρίως για το σώμα τους και έχουν

έλλειψη αυτοπεποίθησης. Τους αρέσει ακόμα να ονειροπολούν. Οι έφηβοι, όταν δεν μπορούν να επικοινωνήσουν με τους άλλους πρόσωπο με πρόσωπο,

χρησιμοποιούν κυρίως το τηλέφωνο. Ακόμη χρησιμοποιούν και τα μηνύματα (SMS) καθώς και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook, twitter).

Όσο αναφορά την διασκέδαση τους, οι έφηβοι

21

προτιμούν τις καφετέριες, το σινεμά, τα εστιατόρια και κυρίως τα αγόρια τα internet café. Αυτό γίνεται δυο με τρεις φορές την εβδομάδα.

(Βασίλης Παπαγεωργίου)

22

Κύρια Ευρήματα

Στενοί φίλοι

• Η πλειονότητα των εφήβων έχουν τουλάχιστον 3 στενούς φίλους και

συζητούν μαζί τους θέματα που τους απασχολούν.

• Με την ηλικία, οι έφηβοι αναπτύσσουν συχνότερα στενές φιλίες με

άτομα του άλλου φύλου και συζητούν μαζί τους σημαντικά,

προσωπικά θέματα.

Επικοινωνία μέσω τηλεφώνου ή υπηρεσιών του ίντερνετ

• Σχεδόν επτά στα δέκα 15χρονα κορίτσια επικοινωνούν κάθε μέρα με

φίλες ή φίλους μέσω τηλεφώνου ή υπηρεσιών του ίντερνετ, ενώ

αντίστοιχα μόλις 2 στα 5 αγόρια.

• Από το 2002 έως το 2010 έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των

εφήβων που χρησιμοποιούν κάθε μέρα το τηλέφωνο ή το ίντερνετ

για να επικοινωνούν με τους φίλους τους.

Συχνότητα συναναστροφής αμέσως μετά το σχολείο και βραδινές

έξοδοι

• Ένα στα τρία 15χρονα αγόρια και 1 στα 5 κορίτσια ίδιας ηλικίας

συναντούν την παρέα τους κάθε μέρα μετά το σχολείο.

• Ένα στα 5 αγόρια βγαίνει με την παρέα του τουλάχιστον 4 βράδια

την εβδομάδα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα κορίτσια είναι

σημαντικά χαμηλότερο.

Δραστηριότητες με φίλους

• Στις συναντήσεις με τους φίλους τους, οι 15χρονοι έφηβοι κυρίως

συζητούν, βγαίνουν έξω για διασκέδαση, ακούν μουσική ή

χορεύουν (κυρίως τα κορίτσια), ή αθλούνται (κυρίως τα αγόρια).

Φίλοι, ψυχοκοινωνική υγεία και χρήση ουσιών

• Περισσότεροι έφηβοι που έχουν τουλάχιστον 3 στενούς φίλους δεν

εμφανίζουν συμπτώματα διαταραχής συναισθήματος ή διαταραχής

στις σχέσεις με τους συνομηλίκους τους, συγκριτικά με εκείνους

που έχουν λιγότερους στενούς φίλους.

• Οι 15χρονοι έφηβοι με φίλους που καπνίζουν, πίνουν

οινοπνευματώδη ποτά, μεθούν συχνά ή κάνουν χρήση κάνναβης,

αναφέρουν σε υψηλότερα ποσοστά ότι συμπεριφέρονται παρόμοια

και οι ίδιοι αναφορικά με τη χρήση αυτών των ουσιών συγκριτικά

με όσους έχουν ελάχιστους φίλους (ή ακόμα και κανένα) που να

κάνουν χρήση αυτών των ουσιών.

23

Γνώση γονιών για τις συναντήσεις με φίλους

• Στην πλειονότητά τους οι γονείς γνωρίζουν για τις συναντήσεις των

εφήβων με την παρέα τους, αλλά με την αύξηση της συχνότητας

των συναντήσεων μειώνεται σημαντικά το ποσοστό των γονιών που

γνωρίζουν.

• Οι έφηβοι που βγαίνουν τουλάχιστον 2 βράδια εβδομαδιαίως χωρίς

να γνωρίζουν οι γονείς τους πού πηγαίνουν, αναφέρουν σε

υψηλότερο ποσοστό ότι καπνίζουν καθημερινά, ότι ήπιαν κάποιο

οινοπνευματώδες ποτό τουλάχιστον 6 φορές τον τελευταίο μήνα,

ότι έχουν μεθύσει τουλάχιστον 2 φορές, ή (μόνο οι 15χρονοι) ότι

έχουν κάνει χρήση κάνναβης τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους

συγκριτικά με τους εφήβους των οποίων οι γονείς γνωρίζουν πού

πηγαίνουν στις νυχτερινές τους εξόδους.

Το προφίλ του έλληνα 15χρονου

Τι δείχνουν τα αποτελέσματα έρευνας για το

πώς διασκεδάζουν, ποιους κάνουν παρέα, τι

φορούν, τι τρώνε, τι πίνουν και τι καπνίζουν οι

μαθητές του λυκείου

Είναι ηλικίας 15 χρόνων. Φοιτά στο λύκειο,

όπου σε γενικές γραμμές περνά καλά - οι

σχέσεις με τους συμμαθητές του συντείνουν

πολύ σε αυτό -, αν και μερικές φορές ομολογεί ότι βρίσκει το σχολείο βαρετό.

Με τους καθηγητές του πάλι δεν διατηρεί και τις καλύτερες σχέσεις - θεωρεί

ότι εξ ορισμού βρίσκονται σε απόσταση. Οι φίλοι του είναι το παν γι' αυτόν.

Μαζί τους θα μοιραστεί τις ανησυχίες του και τα προβλήματά του αλλά και τις

εξόδους του. Γιατί βγαίνει τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα, η μία εκ των

οποίων είναι «για ποτό». Η μπίρα, το ουίσκι, το κρασί αποτελούν τις βασικές

προτιμήσεις του. Με ανάλογη συχνότητα (περίπου μία φορά την εβδομάδα)

επιδίδεται και στο κάπνισμα. Τα δίκυκλα αποτελούν το αγαπημένο του

μεταφορικό μέσο - μπορεί να μη διαθέτει αλλά με την πρώτη ευκαιρία θα

ανεβεί στο μηχανάκι του φίλου για μια βόλτα, και μάλιστα χωρίς να φορέσει

κράνος. Άλλες αγαπημένες του ασχολίες είναι τα παιχνίδια στον ηλεκτρονικό

υπολογιστή, η αποστολή μηνυμάτων μέσω κινητού και η άθληση. Η τελευταία

ωστόσο δραστηριότητα δεν τον εμποδίζει να επισκέπτεται συχνά και τα φαστ-

φουντ ή να καταναλώνει - ακόμη και κάθε μέρα - κάποια από τις λεγόμενες

junk τροφές, όπως αναψυκτικά, τσιπς, χοτ-ντογκ, σοκολάτες. Αυτό είναι το

προφίλ του σημερινού έλληνα εφήβου όπως σκιαγραφείται από πρόσφατη

μελέτη του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής με

θέμα «Έλληνες μαθητές: Υγεία, Σχολείο, Οικογένεια».

24

ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ

Η ενασχόληση με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή αποτελεί μία από τις

αγαπημένες δραστηριότητες των εφήβων, και δη των αγοριών. Σύμφωνα με

τα ευρήματα της έρευνας, ένας στους τέσσερις εφήβους παίζει περίπου πέντε

ώρες την εβδομάδα παιχνίδια στον υπολογιστή. Οι ερευνητές παρατηρούν

ωστόσο ότι οι υπολογιστές δεν χρησιμοποιούνται μόνο ως αντικείμενα

ψυχαγωγίας από τους εφήβους αλλά και ως εκπαιδευτικά εργαλεία. Η αγορά

ηλεκτρονικού υπολογιστή συγκαταλέγεται από ολοένα περισσότερους γονείς

στα αναγκαία σχολικά έξοδα, ενώ πολλοί είναι οι έφηβοι που διεκδικούν και

σύνδεση με το Internet - άλλως καταφεύγουν στα Internet καφέ. «Οι

έφηβοι χρήστες ηλεκτρονικού υπολογιστή έχουν αυξηθεί ραγδαία τα

τελευταία δυο-τρία χρόνια. Τα προγράμματα του υπουργείου Παιδείας

συνέβαλαν σημαντικά σε αυτό. Οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί υποδεικνύουν στα

παιδιά να χρησιμοποιούν την τεχνολογία ως εργαλείο για γνώση και μάθηση»

παρατηρεί ο κ. Δ. Βυθούλκας, υπεύθυνος κεντρικού καταστήματος με είδη για

εξοπλισμό γραφείου. Έτσι ολοένα περισσότεροι έφηβοι, ηλικίας 14-15 ετών,

προσέρχονται πλήρως ενημερωμένοι στα σχετικά καταστήματα προκειμένου

να αγοράσουν ηλεκτρονικό υπολογιστή. «Οι γνώσεις τους ως προς την

ψηφιακή επικοινωνία είναι εντυπωσιακές. Ακόμη και τιμές έχουν συγκρίνει

προτού καταλήξουν στο τελικό μοντέλο» λέει χαρακτηριστικά υπάλληλος

επιχείρησης που δραστηριοποιείται στον χώρο της τεχνολογίας.

ΚΙΝΗΤΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ

Το απαραίτητο πλέον αξεσουάρ για κάθε έφηβο είναι το κινητό τηλέφωνο. Τα

τελευταία τρία χρόνια η διείσδυση των συσκευών κινητής τηλεφωνίας στη

συγκεκριμένη ηλικιακή κατηγορία ήταν μεγάλη. Παρ' όλο που δεν υπάρχουν

συγκεκριμένα στοιχεία για την κατοχή κινητών τηλεφώνων από εφήβους, οι

ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι στη συντριπτική τους πλειονότητα - αν

όχι στο σύνολο - οι έφηβοι διαθέτουν το δικό τους κινητό τηλέφωνο -

συνήθως έχουν καρτοκινητό, διότι με αυτόν τον τρόπο ελέγχουν πόσο

ξοδεύουν στα τηλεφωνήματά τους. Οι ειδικοί από το χώρο των

τηλεπικοινωνιών το αποδίδουν αφενός στις ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης

ηλικίας, αφετέρου στις δελεαστικές «προτάσεις» των εταιρειών της κινητής

τηλεφωνίας προς τους νεότερους πελάτες τους. «Οι νέοι διακρίνονται για τη

δεκτικότητά τους στις νέες τεχνολογίες. Είναι αναμενόμενο λοιπόν να

σπεύδουν να "εκμεταλλευθούν" ό,τι προσφέρει αυτός ο χώρος» λέει η κυρία

Εριφύλη Γαλλή, υπεύθυνη επικοινωνίας της εταιρείας Cosmote. Από την

πλευρά τους, οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας ουσιαστικά υποβάλλουν σε

έναν καταιγισμό προσφορών και ελκυστικών πακέτων τους νέους, τα οποία

συνδυάζουν φθηνότερες τιμές, μεγάλο αριθμό δωρεάν μηνυμάτων, μοντέρνες

και εύχρηστες συσκευές.

25

ΕΝΔΥΣΗ

Οι έφηβοι έχουν σαφείς ενδυματολογικές προτιμήσεις - ως επί το πλείστον

«επώνυμες» και ακριβές. Το καθημερινό ντύσιμο ενός εφήβου σε γενικές

γραμμές αποτιμάται περίπου στα 500 ευρώ. Τα είδη υπόδησης ξεκινούν από

100 ευρώ και φθάνουν ως τα 230 - τόσο κοστίζουν τα πιο «τρέντι» αθλητικά

παπούτσια της αγοράς αυτή τη στιγμή. Οι μεγάλες φίρμες αθλητικών ειδών

διεκδικούν το μερίδιο του λέοντος στις προτιμήσεις τους και για το ντύσιμο

(φούτερ, μπουφάν, παντελόνια, σακίδια). Ενδεικτικά, οι τιμές ξεκινούν από 40

ευρώ για μπλούζα, 100 για τζιν παντελόνι, 125 για πουλόβερ, 35 ευρώ για

σακίδιο. «Οι προσταγές της μόδας ενδέχεται να επηρεάσουν έναν έφηβο πολύ

ευκολότερα από κάποιον άλλης ηλικίας. Το ίδιο και ο περίγυρος των

συμμαθητών ή των φίλων» παρατηρεί η κυρία Αλτα Πανέρα, ψυχολόγος.

«Εξίσου καθοριστικός όμως μπορεί να γίνει ο ρόλος της οικογένειας, καθώς

τα παιδιά αντανακλούν τις αξίες και τα πρότυπα που τους δίνουν οι γονείς.

Στα υλικά αγαθά επικεντρώνεται όποιος δεν έχει ουσία και ποιότητα στη ζωή

του, είτε είναι μικρός είτε μεγάλος».

ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Για την κακή διατροφή των εφήβων έχουν ενοχοποιηθεί επανειλημμένως το

«γρήγορο» φαγητό, διότι θεωρείται αμφίβολης ποιότητας, καθώς και τα

διάφορα σνακ (αναψυκτικά, σοκολάτες, κέικ, τσιπς) που είναι τροφές

πλούσιες σε λιπαρά και ζάχαρη. Αυτό όμως διόλου δεν αποτρέπει τους νέους

να επισκέπτονται τα φαστ-φουντ αλλά και να επιδίδονται στο «μασούλημα»

διαφόρων σνακ βλέποντας τηλεόραση. Σύμφωνα με τα στοιχεία έρευνας που

διεξήχθη από το Εργαστήριο Διατροφής και Κλινικής Διαιτολογίας του

Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, ένας στους δύο μαθητές της Α' Λυκείου

καταναλώνει καθημερινά κάποιο γλύκισμα (καραμέλες, κέικ, σοκολάτες,

πάστες) και αναψυκτικά. Μεγάλη προτίμηση δείχνουν επίσης οι έφηβοι στις

τηγανητές πατάτες (ποσοστό 31% τρώει σχεδόν κάθε ημέρα τη συγκεκριμένη

τροφή) αλλά και στα χάμπουργκερ, χοτ-ντογκ και λουκάνικα (που αποτελούν

το σύνηθες φαγητό για ποσοστό 15% των ερωτηθέντων μαθητών). Μέσα από

τις απαντήσεις των μαθητών για τη συχνότητα με την οποία καταναλώνουν

τις διάφορες τροφές, συνάγεται έμμεσα το συμπέρασμα για το πόσο συχνά

επισκέπτονται τα φαστ-φουντ και τα σχολικά κυλικεία, τους κατ' εξοχήν

χώρους που παρέχουν τροφές ανθυγιεινές και επιβαρυντικές για τον

οργανισμό.

ΚΑΠΝΙΣΜΑ

Οι έφηβοι μεγαλώνουν ακούγοντας ότι το κάπνισμα αποτελεί μια ιδιαίτερα

βλαβερή συνήθεια, αλλά την ίδια στιγμή βλέπουν τους γονείς τους να την

υιοθετούν με μεγάλη ευκολία. Ανάλογα αντιφατικά μηνύματα λαμβάνουν

διαρκώς για το κάπνισμα - από τη μία πλευρά είναι αποδέκτες της

αντικαπνιστικής εκστρατείας, από την άλλη της διαφημιστικής καμπάνιας για

26

τα προϊόντα καπνού. Το αποτέλεσμα τελικά, όπως αυτό αποτυπώνεται μέσα

από τα ευρήματα της μελέτης, δεν πρέπει να ξενίζει κανέναν: στην ηλικία των

15 ετών οι μισοί σχεδόν μαθητές (ποσοστό 48%) έχουν δοκιμάσει τσιγάρο.

Από αυτούς ωστόσο λίγοι συνεχίζουν αρειμανίως το κάπνισμα - περισσότερα

από έξι τσιγάρα την ημέρα καπνίζει μόνο το 3% των εφήβων -, ενώ μία φορά

την εβδομάδα δηλώνει ότι καπνίζει ποσοστό 18% των μαθητών. «Η παρέα

λειτουργεί καταλυτικά στην έναρξη και στη συνέχιση του καπνίσματος» λέει η

κυρία Κατερίνα Σώκου, κοινωνιολόγος Υγείας και Ιατρικής, διευθύντρια του

Ινστιτούτου Υγείας Παιδιού, και εξηγεί: «Ένα από τα χαρακτηριστικά αυτής

της ηλικίας είναι ότι η αυτοεικόνα του εφήβου εξαρτάται κυρίως από την

αναγνώριση ή μη που θα "εισπράξει" από τους φίλους του για τις επιλογές και

τις αποφάσεις του. Αν, π.χ., αρνηθεί να καπνίσει, θεωρεί ότι θα γίνει στόχος

της παρέας, έτσι προτιμά να μη διαφοροποιηθεί από τους άλλους. Από αυτή

την παγίδα μπορεί να ξεφύγει μόνο αν πιστέψει στον εαυτό του και στην

αυτονομία του, και αυτό θα γίνει με τη βοήθεια των γονιών και των δασκάλων

του».

ΑΛΚΟΟΛ

Απόλυτα συνυφασμένο με τον τρόπο ζωής των Ελλήνων, καθώς συνοδεύει

κάθε στιγμή ψυχαγωγίας, από τη βραδινή έξοδο για ένα «κρασάκι» και την

απογευματινή χαλάρωση με ένα «ουζάκι» ως την παρακολούθηση ενός

ποδοσφαιρικού αγώνα που θα γίνει συνήθως με συνοδεία μπίρας, το αλκοόλ

διεκδικεί όπως είναι επόμενο... επαξίως μια θέση και στη ζωή των εφήβων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας για την υγεία στον μαθητικό πληθυσμό

του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής, η

συντριπτική πλειονότητα των εφήβων (εννέα στα δέκα αγόρια και οκτώ στα

δέκα κορίτσια) έχουν δοκιμάσει κάποιο οινοπνευματώδες ποτό, ενώ

δηλώνουν ότι πίνουν τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα το 53% των

αγοριών και το 31% των κοριτσιών. Όπως παρατηρεί η κυρία Μανίνα

Τερζίδου, ψυχολόγος που συμμετείχε στην έρευνα, «τα στοιχεία

αποδεικνύουν την "ανοχή" της ελληνικής οικογένειας ως προς το ποτό, ακόμη

και όταν αφορά τα παιδιά. Δείχνει ότι οι γονείς υποτιμούν τις συνέπειες της

κατανάλωσης του αλκοόλ· δεν το αντιμετωπίζουν ως ουσία ούτε ως

παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη των παιδιών».

Εφημερίδα το «Βήμα»

ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΚΑΡΛΑΤΗΡΑ

27

Ποια είναι τα πρότυπα των εφήβων; Πώς και πόσο τους επηρεάζουν; Τα πρότυπα είναι κίνητρα δράσης και προόδου, που παρέχουν την δυνατότητα

στα άτομα να τα μιμούνται και να τα ακολουθούν, κάνοντας κάτι αξιόλογο στη ζωή

τους. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν κάποιο πρότυπο, σύμφωνα με το οποίο

ρυθμίζουν τις ενέργειές τους και τη συμπεριφορά τους. Με τον τρόπο αυτό τα

πρότυπα γίνονται οδηγοί της κοινωνίας. Ιδιαίτερα στους εφήβους είναι πιο έντονα και

πιο συχνό το φαινόμενο, λόγω του ιδιαίτερου ενθουσιασμού και του πάθους που

δείχνουν σ’ αυτά.

Υπάρχουν διάφορα είδη προτύπων που έχουν οι νέοι. Αρχικά, υπάρχουν τα

οικογενειακά πρότυπα όπως είναι οι γονείς και οι συγγενείς που λόγω της

σημαντικής συμβολής τους στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των νέων

συνηθέστατα αποτελούν πρότυπα για εκείνους. Ο πατέρας και η μητέρα είναι οι δύο

βασικότερες πηγές προτύπων που αντλούν οι έφηβοι μέσα από την οικογένεια αφού

με αυτούς συναναστρέφονται περισσότερο κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Η δουλειά

και οι προτιμήσεις των γονέων αλλά και των συγγενών παίζουν καθοριστικό ρόλο στις

μελλοντικές επιλογές των εφήβων. Γι' αυτό, τα οικογενειακά πρότυπα αναζωογονούν

και στηρίζουν ψυχικά στις δύσκολες στιγμές, ενώ παράλληλα οδηγούν στην

αυτογνωσία και διαμορφώνουν τον χαρακτήρα των νέων.

Επιπλέον, υπάρχουν τα σχολικά πρότυπα

όπως είναι οι δάσκαλοι και οι καθηγητές οι οποίοι

σε αρκετές περιπτώσεις χάρη στην προσωπικότητά

τους ασκούν μεγάλη επιρροή αλλά και γοητεία

στους μαθητές. Τα πρότυπα αυτά δραστηριοποιούν

πνευματικά, καλλιεργούν τον κριτικό τρόπο

σκέψης και κινητοποιούν τη δημιουργική

φαντασία των νέων. Ακόμη, καλλιεργούν την

εργατικότητα, τη συνεργασία και την

πρωτοβουλιακή παρέμβασή τους σε ορισμένα

θέματα.

Ένα άλλο είδος προτύπων των εφήβων είναι τα

καλλιτεχνικά πρότυπα. Τα καλλιτεχνικά πρότυπα που

ακολουθούν οι περισσότεροι έφηβοι είναι άτομα στο χώρο

της τέχνης, του θεάτρου, της μουσικής, του

κινηματογράφου, του χορού που ασκούν τεράστια

επίδραση στους νέους είτε θετική είτε αρνητική τις

περισσότερες φορές. Οι έφηβοι έχοντας ένα καλλιτεχνικό

28

πρότυπο για παράδειγμα έναν τραγουδιστή είναι κάτι σπουδαίο για εκείνους και

μερικές φορές καταφέρνουν να γίνουν αυτό που θαυμάζουν με μεγάλη επιτυχία.

Όμως, κάποιες φορές τα πρότυπα αυτά προωθούν το πνεύμα του υλικού

ευδαιμονισμού στους νέους και επιβραβεύουν την υποκρισία, το ψεύδος εφόσον

αυτά βοηθούν στην προβολή.

Ακόμη, υπάρχουν τα αθλητικά πρότυπα

δηλαδή αθλητές με υψηλές επιδόσεις εκφράζουν

τα όνειρα των νέων για κοινωνική ανάδειξη, τον

εύκολο πλουτισμό και την επιτυχία. Τα πρότυπα

αυτά προβάλλουν έντονα το υλικό στοιχείο και

ορισμένες φορές ενισχύουν τον φανατισμό στους

εφήβους. Εκτρέφουν φαινόμενα βίας και

καλλιεργούν σε μεγάλο βαθμό τον μιμητισμό και

την ολοκληρωτική εξάρτηση των νέων σ' αυτά.

Τέλος, σε ορισμένες περιπτώσεις οι έφηβοι

έχουν ως πρότυπα, πολιτικούς ηγέτες που τους συγκινούν με την ευγλωττία και την

πειθώ τους, τους συναρπάζουν, συχνά τους φανατίζουν και τους περιχαρακώνουν σε

κομματικές παρατάξεις. Μ' αυτόν τον τρόπο στερούν την ελευθερία και την

αυτενέργεια από τους νέους ανθρώπους.

Συνεπώς, τα πρότυπα των εφήβων μπορεί να προέρχονται από διάφορους τομείς

όπως είναι η οικογένεια, το σχολείο, η πολιτική και η επίδραση που μπορεί να έχουν

στη ζωή τους ή στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους είναι άλλοτε θετική και

άλλοτε αρνητική, μεγάλη ή μικρή, ανάλογα με την προέλευση του προτύπου (θετική

ή αρνητική).

(Ειρήνη Γριζανίτη)

ΥΠΟΘΕΜΑ 2ο

Πόσο σημαντική είναι η φιλία στην εφηβική ηλικία;

Τι είπαν για τη φιλία Έλληνες και ξένοι.

Όσοι στη ζωή τους έχουν πολλούς εχθρούς , όταν βρεθούν σε δύσκολη θέση

, δε θα βρουν κανένα φίλο. Ο διπρόσωπος άνθρωπος (υποκριτής) δεν μπορεί

να γίνει φίλος. Οι καυγάδες των φίλων είναι η χαρά των εχθρών . (Αίσωπος)

Από όλα όσα πετυχαίνεις , το σπουδαιότερο είναι ο ειλικρινής και ενάρετος

φίλος. (Σωκράτης)

Να διαλέγεις τους φίλους αργά , να τους αλλάζεις πιο αργά . (Αγγλική

παροιμία)

29

Εκείνος που έχει φίλους, δεν έχει φίλο. Φίλος είναι μια ψυχή που κατοικεί σε

δύο σώματα . Στους φίλους κάνουμε καλό όταν κάνουμε αυτό που θα θέλαμε

να μας κάνουν . Τέλεια είναι η φιλία των καλών και εκείνων που είναι όμοιοι

σχετικά με την αρετή. Ο αληθινός φίλος νοιώθει χαρά κυρίως όταν

προσφέρει , όχι όταν παίρνει. (Αριστοτέλης)

Οι φίλοι δε ζουν απλώς σε αρμονία, όπως λένε μερικοί, αλλά σε μελωδία . (Χ.

Θόροου)

Φίλος: εκείνος που συμμερίζεται τα λάθη, τους φόβους και τις προκαταλήψεις

σας. (Χ. Μένκεν)

Από όλα αυτά , με τα οποία η σοφία συντελεί στην ευτυχία όλης της ζωής

πολύ πιο σημαντικό είναι η απόκτηση της φιλίας. Κάθε φιλία επιλέγεται γι΄

αυτό που είναι , έχει δε λάβει την αρχή της από την (ψυχική) ωφέλεια. Δεν

είναι τόσο η βοήθεια των φίλων που μας βοηθά , όσο η εμπιστοσύνη που

έχουμε στη βοήθεια τους. Συμπάσχομε με τους φίλους όχι θρηνώντας αλλά

φροντίζοντάς τους. Ούτε αυτός που ζητά συνέχεια βοήθεια είναι φίλος , ούτε

εκείνος που σχετίζει τη βοήθεια με τη φιλία. Από όλα τα δώρα που η θεία

πρόνοια μας χαρίζει για να κάνει τη ζωή μας πλήρη και χαρούμενη, η Αγάπη /

φιλία είναι το ομορφότερο. (Επίκουρος)

Τους φίλους να μην τους κάνετε εχθρούς και τους εχθρούς να καταφέρνετε

να τους κάνετε φίλους. Αν δεν μπορείς να έχεις έναν πιστό φίλο, να είσαι ο

ίδιος φίλος του εαυτού σου. Οι φίλοι τα έχουν όλα κοινά και η φιλία είναι

ισότητα. Η φιλία είναι εναρμονισμένη ισότητα . (Πυθαγόρας)

Η ομοιότητα (συμφωνία) των ιδεών δημιουργεί φιλία. Πολλοί αποφεύγουν

τους φίλους τους όταν οι τελευταίοι πέσουν από τα πλούτη στη φτώχεια . Οι

αληθινοί φίλοι κάνουν τις ευχάριστες στιγμές ευτυχέστερες και τις

δυσάρεστες ελαφρότερες , με το να χαίρονται με τις πρώτες και να

συμμερίζονται με τις δεύτερες.(Δημόκριτος)

Δεν είναι δυνατόν δύο κακοί να γίνουν ποτέ φίλοι, ούτε ένας καλός να μην

έχει φίλο καλό. (Πλάτωνας)

Η συμπεριφορά σου προς τους φίλους να είναι ίδια και όταν ευτυχούν και

όταν δυστυχούν. (Περίανδρος)

Μεταξύ φίλων τα πάντα είναι κοινά. (Διογένης )

Κοινά είναι όλα τα αγαθά των φίλων. (Πλάτωνας)

30

"Books and friends should be few but good."

"A friend in need is a friend indeed."- Latin Proverb

"A good friend is my nearest relation."

"God defend me from my friends; from my enemies I can defend myself."

"Love is blind; friendship closes its eyes."

"Love is blind. Friendship tries not to notice."

"To have a friend, be a friend."

"The best mirror is an old friend."

"May there always be work for your

hands to do, may your purse always

hold a coin or two. May the sun always

shine on your windowpane, may a

rainbow be certain to follow each rain.

May the hand of a friend always be

near you, may God fill your heart with

gladness to cheer you." Irish Blessing

"A cheerful friend is like a sunny day spreading brightness all around."- John Lubbock (English Astronomer)

"THERE ARE MANY TYPES OF SHIPS. THERE ARE WOODEN SHIPS,

PLASTIC SHIPS, AND METAL SHIPS. BUT THE BEST AND MOST

IMPORTANT TYPES OF SHIPS ARE FRIENDSHIPS."- OLD IRISH QUOTE

“The only unsinkable ship is friendship.”

“ A friend is one to whom one may pour out all the contents of one's

heart, chaff and grain together, knowing that the gentlest of hands will

take and sift it, keep what is worth keeping and with a breath of kindness

blow the rest away.”- Arabian Proverb

31

"It is better to be in chains with friends, than to be in a garden with

strangers." -Persian Proverb

Everyone hears what you say. Friends listen to what you say. Best friends

listen to what you don’t say.

Μαντινάδες για τη φιλία.

Ποτέ σου να μην το χαλάς του φίλου το χατίρι

οι φίλοι, η καλή καρδιά πραγματικό στολίδι.

Φιλία λέξη ιερή, φιλία λέξη αγία

που βρίσκεται στο λεύκωμα και όχι στα βιβλία.

Φίλους σε εισαγωγικά γνωρίζω κάθε μέρα

όμως καλούς και μπιστικούς μετρώ στη μια μου χέρα.

Φιλία όπου γίνεται αγάπη με τα χρόνια

δεν θα την φθείρουν οι βροχές, οι μπόρες και τα χιόνια.

Φίλος θα πει να μην ζητά μα όταν του δίνεις ένα

αυτός να λέει ευχαριστώ με μάτια δακρυσμένα.

(Ειρήνη Πλιάτσικα)

Τραγούδια για τη φιλία.

Count On Me Lyrics Bruno Mars

If you ever find yourself stuck in the middle of the sea,

I'll sail the world to find you

If you ever find yourself lost in the dark and you can't see,

I'll be the light to guide you

Find out what we're made of

When we are called to help our friends in need

You can count on me like 1 2 3

I'll be there

And I know when I need it I can count on you like 4 3 2

And you'll be there

Cause that's what friends are supposed to do, oh yeah

If you toss and you turn and you just can't fall asleep

I'll sing a song beside you

And if you ever forget how much you really mean to me

32

Everyday I will remind you

You'll always have my shoulder when you cry

I'll never let go

Never say goodbye

Music by Elton John .Lyrics by Bernie Taupin

From the soundtrack Friends

I hope the day will be a lighter highway

For friends are found on every road

Can you ever think of any better way

For the lost and weary travellers to go

Making friends for the world to see

Let the people know you got what you need

With a friend at hand you will see the light

If your friends are there then everything's all right

It seems to me a crime that we should age

These fragile times should never slip us by

A time you never can or shall erase

As friends together watch their childhood fly

Εγώ κι εσύ μαζί

Στίχοι: Τζίμης Πανούσης

Μουσική: Randy Newman

Πρώτη εκτέλεση: Αλκίνοος Ιωαννίδης & Τζίμης Πανούσης ( Ντουέτο )

Εγώ κι εσύ μαζί.

Όταν η τύχη σου θα 'ναι φευγάτη,

και συ μακριά απ' το ζεστό σου κρεβάτι,

Τότε θυμήσου τη χρυσή συμβουλή.

Εγώ κι εσύ μαζί,

Εγώ κι εσύ μαζί.

Εγώ κι εσύ μαζί.

Εγώ κι εσύ μαζί.

Τα βάσανά σου είναι και δικά μου,

και για τους δυο μας χτυπάει η καρδιά μου,

Δυο φιλαράκια με μια ψυχή,

Εγώ κι εσύ μαζί,

Εγώ κι εσύ μαζί.

Μπορείς αν θες

να βρεις πιο έξυπνους φίλους,

Να 'ναι μεγάλοι και πιο δυνατοί.

33

Μπορείς!!!

Αλλά να ξέρεις τη δικιά μου αγάπη,

δεν θα στη δώσει φιλαράκο κανείς...

Κι όσο περνάνε και φεύγουν τα χρόνια,

και η φιλία μας θα μένει αιώνια,

Είναι γραπτό μας μοίρα κοινή...

Εγώ κι εσύ μαζί!

Εγώ κι εσύ μαζί!

Εγώ κι εσύ μαζί...!

Με ποια κριτήρια επιλέγουμε τους φίλους μας; «Οι φίλοι αποτελούν θα λέγαμε τον πλούτο

της εφηβείας, τον καθρέφτη μέσα από τον οποίο ο έφηβος παρατηρεί και αντιλαμβάνεται τον εαυτό αλλά και τα

συναισθήματά του. Ο ρόλος της φιλίας κρίνεται πιο σημαντικός από ποτέ, καθώς

συμβάλει στη διαμόρφωση της ταυτότητας του νεαρού ατόμου, στην κοινωνικοποίησή του, την ανάπτυξη του αισθήματος της

συντροφικότητας, στην σταθεροποίηση της προσωπικότητάς του και κατ’ επέκταση στην ομαλή προσαρμογή του στην ενήλικη ζωή.» γράφει σε

άρθρο της η Ελπίδα Μ. Παναγιωτουνάκου Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια. Πώς όμως επιλέγουν οι έφηβοι τους φίλους τους; Τι προσδοκίες έχουν

από τις φιλικές τους σχέσεις; Τι γίνεται αν οι προσδοκίες τους αυτές δεν εκπληρωθούν; Σύμφωνα με μια μικρή έρευνα που έκανα, ρωτώντας τους φίλους μου, το

συμπέρασμα που βγήκε είναι το εξής: Οι έφηβοι θέλουν φίλους που να τους καταλαβαίνουν και να μπορούν να τους εμπιστεύονται, να έχουν

κοινά ενδιαφέροντα, να είναι πιστοί και να έχουν την αίσθηση του χιούμορ. Επίσης κάτι άλλο που πρέπει να σημειώσουμε είναι ότι οι έφηβοι επιλέγουν τους φίλους τους με βάση την ομοιότητα που υπάρχει

ανάμεσα τους .Συγκεκριμένα επιθυμούν να μοιάζουν ,να έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα και τα ίδια γούστα με τα πρόσωπα που θα επιλέξουν για

φίλους τους. Σύμφωνα με ένα άρθρο που έγραψε η ψυχολόγος Ελπίδα Μ. Παναγιωτουνάκου, τις περισσότερες φορές ο έφηβος θα επιλέξει την

παρέα ενός συνομήλικου που:

Τον καταλαβαίνει και συμπάσχει μαζί του.

Μπορεί να αντλήσει δύναμη από αυτόν , να διασκεδάσει να κοινωνικοποιηθεί ,να μοιραστεί τις ανησυχίες μαζί του.

Είναι δημοφιλής, ευγενικός, καλός μαθητής, αρχηγός κάποιας ομάδας, εμφανίσιμος και με χιούμορ.

Μπορεί να εμφανίζει κάποια ελλείμματα καθώς δίπλα του ο έφηβος θα φαίνεται πιο «δυνατός», ενισχύοντας έτσι την αυτοπεποίθηση του.

34

Από την καθημερινότητα μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι η φιλία είναι από τα πιο όμορφα πράγματα στον κόσμο. Η παρουσία των φίλων μας

δίνει ασφάλεια, μας γεμίζει όμορφα συναισθήματα και αποκτά νόημα η ζωή μας. Στην αληθινή φιλία βρίσκομαι με τον άλλο άνθρωπο για να

μοιραστούμε τις χαρές αλλά και τις λύπες της ζωής. Σε μια αληθινή φιλία υπάρχει ο αμοιβαίος σεβασμός. Ο καλύτερος φίλος είναι αυτός που δεν φοβάται να μας πει την αλήθεια αν πιστεύει ότι σε

κάτι έχουμε παρεκτραπεί, παράλληλα όμως είναι έτοιμος να σεβαστεί τις επιλογές μας ακόμα και αν διαφωνεί χωρίς να φύγει από το πλευρό μας. Όλοι έχουμε προσδοκίες από τους φίλους μας, αυτό όμως δεν είναι

πάντα καλό, επιζητούμε ειδυλλιακές στιγμές μαζί τους και από την μια θέλουμε να μας αγαπάνε, από την άλλη όμως απαιτούμε να μας

σέβονται και να μας προσφέρουν χρόνο, να είναι υπομονετικοί μαζί μας, να ελέγχουν την ζήλια τους καθώς επίσης να μας κατανοούν και να μας εμπιστεύονται.

Στην πραγματικότητα όμως αυτές οι προσδοκίες δεν εκπληρώνονται με αποτέλεσμα πολλοί άνθρωποι να απογοητεύονται και μερικοί να

καταρρέουν ψυχολογικά . Είναι δύσκολο να καταλάβουμε και να αποδεχθούμε ότι η φιλία μας έληξε. Ψάχνουμε να βρούμε τις αιτίες που οδήγησαν στη διάλυση μίας φιλίας και στο διάστημα αυτό τα

συναισθήματα είναι ποικίλα. Ανάμεσα σε αυτά είναι η θλίψη, η μοναξιά, ο θυμός. Συνήθως μετά από κάποια τέτοια εμπειρία δημιουργούμε φιλίες σε πιο σταθερές βάσεις αργότερα στη ζωή μας

Σύμφωνα με τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι κατά κάποιο τρόπο οι προσδοκίες από τις φιλικές μας σχέσεις σχετίζονται με τα κριτήρια που

επιλέγουμε τους φίλους μας. (Συραγώ Αναστασίου)

Γιατί οι γονείς αντιμετωπίζουν με δυσκολία την προσκόλληση των παιδιών τους στους φίλους τους; Η περίοδος της εφηβείας αποτελεί τη βάση

για την κατοπινή ολοκλήρωση του ατόμου στην ενήλικη ζωή του. Οι νέοι για πρώτη φορά αντιμετωπίζουν τη

ζωή από την ρεαλιστική της άποψη και συνήθως αυτό τους αγχώνει και τους

ανησυχεί ιδιαίτερα. Βιώνουν πρωτόγνωρες ψυχικές, βιολογικές και συναισθηματικές αλλαγές και επιθυμούν να μοιραστούν τους

φόβους και τους προβληματισμούς τους με τους συνομηλίκους φίλους που έχουν. Μαζί

τους μοιράζονται την αγωνία, τα όνειρα και τα σχέδια που κάνουν για

τη μελλοντική τους πορεία. Οι γονείς αντιμετωπίζουν ανήσυχα αυτήν την τάση των παιδιών για

προσκόλληση με φιλικά τους πρόσωπα γιατί πολλές φορές αμφισβητούν την συγκεκριμένη τους παρέα. Είναι φορές που σαν μεγαλύτεροι που είναι διακρίνουν στοιχεία που τους βάζουν σε σκέψη για την αληθινή και

35

την αμοιβαία φιλία που μπορεί να υπάρχει ανάμεσα στα παιδιά τους και τους υπόλοιπους νέους της παρέας τους. Με την πείρα που διαθέτουν

διακρίνουν καλούς και ηθικούς χαρακτήρες αλλά και ψεύτικους και επικίνδυνους. Ο ρόλος τους είναι να προστατέψουν όσο μπορούν

περισσότερο τα παιδιά τους από λανθασμένες και ανώφελες φιλίες. Συνήθως ο χρόνος που αφιερώνουν τα παιδιά στους φίλους τους είναι υπέρμετρος και μειώνει υπερβολικά τον χρόνο τον οποίο διαθέτουν τα

παιδιά για τους γονείς τους. Έτσι αισθάνονται οι γονείς παραγκωνισμένοι και χάνουν την άμεση επαφή που μέχρι τότε διέθεταν, ανησυχώντας τους για τις επιλογές των παιδιών, για τις σκέψεις τους αλλά το σημαντικότερο

μην γνωρίζοντας που διαθέτουν τον ελεύθερο χρόνο τους! Μία από τις συνηθισμένες περιπτώσεις είναι όταν οι γονείς δεν εγκρίνουν

την παρέα με την οποία το παιδί τους συναναστρέφεται. Εκεί πρόκειται να δοθεί μια μάχη ανάμεσά τους. Τα παιδιά αισθάνονται ότι ελέγχονται και ασφυκτιούν μόλις νιώσουν αυτήν την πίεση και την άμεση

χειραγώγηση. Επιδιώκουν να νιώθουν ανεξάρτητα και να κινούνται αβίαστα. Οι γονείς από την άλλη προσπαθούν να τα συμβουλέψουν και

να τα εξηγήσουν τους λόγους που αντιδρούν έτσι. Οι νέοι όμως κρίνουν ότι επεμβαίνουν στον ιδιωτικό τους χώρο και έτσι δημιουργείται εκνευρισμός. Οι έφηβοι, που χαρακτηριστικό τους στοιχείο είναι η

αντίδραση, ενεργούν κατά τον αντίθετο τρόπο από αυτόν που ορίζει η γονεϊκή νουθεσία. Το μοναδικό όπλο με το οποίο θα αμυνθούν οι γονείς απέναντι στο

πείσμα των παιδιών τους είναι η σιωπηλή διακριτικότητα με την οποία

θα αντιμετωπίσουν τις επιλογές των παιδιών τους και η εμπιστοσύνη που

θα επιδείξουν στην ορθή κρίση τους, αφού όμως πρωτύτερα έχουν

φροντίσει να καλλιεργήσουν σε αυτά ηθικές αξίες και αρετές που θα τους

εφοδιάσουν για μια επιτυχημένη ζωή μακριά από κινδύνους!

Για αυτό η σωστή ανατροφή παιδιών αποτελεί τη βάση για την σταθερή

και ισορροπημένη πορεία της ζωής τους!!!!

Ντέπη Γκασιαβέλη

36

Επεξεργασία και καταγραφή των αποτελεσμάτων του ερωτηματολογίου για τη φιλία.

Συμμετείχαν 24 αγόρια και 26 κορίτσια και απάντησαν σε 15 ερωτήσεις Ερωτήσεις αγόρι κορίτσι

Δημιουργείς εύκολα φιλίες ; Ναι 21 19

Όχι 3 7

Προτιμάς οι στενοί σου να είναι ίδιου φύλου με σένα ; Ναι 11 13

Όχι 10 13

Πόσους στενούς φίλους έχεις; Ένα 2 6

Δύο 8 7

Τρεις και περισσότερους 14 13

Είναι του ίδιου φύλου με σένα; Ναι 20 18

Όχι 4 8

Με ποιους τρόπους επικοινωνείς με τους φίλους σου; Μέσω τηλ/νου 20 20

Μέσω SMS 12 14

Μέσω κοινωνικής δικτύωσης 12 14

Πόσο συχνά επικοινωνείς με τους φίλους σου ; Κάθε μέρα 20 24

Όποτε θέλω να τους πω κάτι 4 2

Πιστεύεις ότι οι φίλοι σου

σε καταλαβαίνουν περισσότερο από τους γονείς σου; Ναι 20 17

Όχι 4 9

Εκμυστηρεύεσαι τα πάντα

στους φίλους σου ; Ναι 19 13

Όχι 5 13

Πόσο σημαντικοί είναι οι φίλοι για σένα ; Πάρα πολύ 10 18

Αρκετά 7 4

Όσο η οικογένεια 7 4

Έχεις προδοθεί από φίλο σου; Ναι 12 17

Όχι 12 7

37

Πόσο μετράει η γνώμη του φίλου σου; Πάρα πολύ 7 3

Πολύ 8 8

Αρκετά 8 14

Καθόλου 1 1

Έχεις κάνει ποτέ κάτι που ξέρεις ότι είναι κακό μόνο

επειδή το ζήτησε ή το έκανε κάποιος φίλος σου; Ναι 6 3

Μία –δύο φορές 9 3

Όχι 9 20

Πόσο σε επηρεάζει η γνώμη ενός φίλου σου; Πάρα πολύ 5 2

Πολύ 2 4

Αρκετά 12 15

Καθόλου 5 5

Πόσο σημαντικό είναι για σένα να είσαι αποδεκτός στο σχολείο; Δεν με απασχολεί 7 5

Πολύ σημαντικό 6 6

Αρκετά σημαντικό 3 6

Καθόλου σημαντικό 2 1

Δεν το έχω σκεφτεί 6 8

Επιδιώκεις να δημιουργείς φιλίες

Με τους ΄΄δημοφιλείς΄΄ του σχολείου Ναι 7 5

Όχι 17 21

(Θάνος Παλούκας)

38

ΥΠΟΘΕΜΑ 3ο Σχέσεις με τους συνομήλικους και το άλλο φύλο.

Buhrmester (1996) qualified this timeline by stating that needs emerge

as children become occupied with new developmental issues and concerns.

He suggests that these concerns dictate what children seek in

relationships and why mutual and exclusive relationships develop.

Friendship provides a context for tackling issues with which children are

preoccupied. He suggests that an absence of friendships may have

deleterious effects on social adjustment and the learning of life’s lessons.

Indeed, researchers have found that children who do not develop

friendships due to peer relationship difficulties are at risk for social

maladjustment in later life (see Dishion, Andrews, & Crosby, 1995; Parker

& Asher, 1987).

Asher, Parker, and Walker (1996) differentiated between the concepts

of peer acceptance and friendship. Peer acceptance refers to the extent

to which children are liked and accepted by members of their peer group.

In contrast, friendship is a dyadic construct that must include mutual

liking between two individuals. Furman and Robbins (1985) suggested that

some skills (e.g., intimacy) are better served in the context of friendship,

whereas other skills (e.g., leadership) are likely to be acquired in peer

group interactions. Therefore, the goals of social skills training programs

should be to enhance peer interactions in general as well as to promote

friendships.

Πόσο σημαντικό είναι για τον έφηβο να είναι «αποδεκτός» ; Πόσο

σημαντικό είναι για κάποιους εφήβους να είναι «οι δημοφιλείς» του σχολείου;

Πόσο σημαντικό είναι για τον έφηβο να είναι «αποδεκτός» στο σχολείο και τους συνομηλίκους του;

Πόσο σημαντικό είναι για κάποιους εφήβους να είναι δημοφιλείς του σχολείου;

Γιατί κάποια παιδιά επιδιώκουν τη φιλία με τους δημοφιλείς του σχολείου;

Η εφηβεία είναι μια μακρά χρονική, μεταβατική περίοδος στη ζωή του ανθρώπου. Αρχίζει με το τέλος της παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην

ενηλικίωση. Κατά τη διάρκεια της εξελικτικής περιόδου αυτής συντελούνται βιολογικές, σωματικές και ψυχολογικές μεταβολές που επηρεάζουν τον έφηβο και διαμορφώνουν ως ένα βαθμό την

προσωπικότητα και τη στάση του απέναντι στους άλλους. Ο έφηβος κατά την περίοδο αυτή, επηρεασμένος επίσης και από εξωτερικούς παράγοντες όπως π.χ. το σχολικό, το οικογενειακό

39

περιβάλλον αρχίζει να ανεξαρτητοποιείται και να διαμορφώνει τις δικές του ιδέες και αντιλήψεις ενώ παράλληλα αρχίζει να απορρίπτει τις ιδέες

των γονιών του που μέχρι στιγμής ακολουθούσε. Έτσι ο έφηβος πασχίζει να είναι αρεστός στους γύρω του και γενικότερα κοινωνικά αποδεκτός.

Υιοθετεί νέες ιδέες, προσπαθεί να αλλάξει την εξωτερική του εμφάνιση και το χαρακτήρα του. Αυτό όμως δεν οδηγεί πάντοτε σε θετικά αποτελέσματα. Είναι ευρέως γνωστό, ότι ο ρόλος των συνομηλίκων, εκτός

του ότι μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά, πολλές φορές είναι ικανός να αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του εφήβου. Αυτό γίνεται φανερό από την προσπάθεια

πολλών εφήβων να επιδεικνύουν τον εαυτό τους με ακραίες συμπεριφορές όπως για παράδειγμα με ένα εκκεντρικό ντύσιμο, με

έντονο μακιγιάζ των κοριτσιών κ.λ.π. Αντίθετα, η αποδοχή από τους συνομηλίκους σε φυσιολογικά πλαίσια καθορίζει την εφηβική αλλά και την μετέπειτα ενήλικη ζωή των εφήβων.

Οι έφηβοι έχοντας την ικανότητα να διατηρούν ή να ξεκινούν ικανοποιητικές σχέσεις με τους συνομηλίκους, προβάλλουν τις

δεξιότητες τους στο να ερμηνεύουν σωστά τη γλώσσα του σώματος, παραμερίζουν το ‘εγώ’ τους και προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους ώστε να εξυπηρετούν και τους άλλους. Έπειτα, οι υγιείς σχέσεις μεταξύ των

συνομηλίκων προσδίδουν στο παιδί χιούμορ, αυτοπεποίθηση, φιλοδοξίες, στόχους, ανεκτικότητα. Παράλληλα χαρακτηρίζονται από συμπόνια, ευελιξία σκέψης ενώ αποκτούν και μια νέα αισιόδοξη άποψη

για τη ζωή. Σε αντίθεση οι απομονωμένοι έφηβοι που απορρίπτονται από τους συνομηλίκους και δοκιμάζουν το ‘σχολικό περιθώριο’ παρουσιάζουν

επιθετική, αντικοινωνική, αποσυρμένη και καταθλιπτική συμπεριφορά. Έτσι μειώνεται η αυτοπεποίθησή τους, η αυτοεκτίμησή τους ενώ συχνά επιδιώκουν να είναι δημοφιλείς φτάνοντας στο άλλο άκρο.

Στην προσπάθειά τους αυτή οι έφηβοι ψάχνουν πληροφορίες, συμβουλές για το πώς να μπορέσουν να γίνουν δημοφιλείς. Ερευνώντας, λοιπόν, σε ένα site δόθηκαν οι εξής ενδεικτικές απαντήσεις σε έφηβο

που αναζητούσε συμβουλές για το πώς θα γίνει δημοφιλής:

o Κάνε όποια βλακεία σου κατέβει o Πες πολλά κομπλιμέντα σε κορίτσια, φλέρταρέ τα και καλόπιανε

τους δημοφιλείς του σχολείου

o Γνώρισε νέα άτομα και κάνε παρέα με όσο πιο πολλούς μπορείς o Άρχισε να κάνεις παρέα με τα πιο δημοφιλή άτομα του σχολείου

Με βάση λοιπόν την τελευταία συμβουλή διαπιστώνουμε πως οι έφηβοι, προσπαθώντας να γίνουν δημοφιλείς και να τραβήξουν την

προσοχή πάνω τους, αρχίζουν να λειτουργούν διαφορετικά και να βεβιάζουν καταστάσεις. Αποκτώντας εμμονή και έντονη επιθυμία να γίνουν γνωστοί καταφεύγουν σε λανθασμένες και απερίσκεπτες ενέργειες.

Κλείνοντας, παρουσιάζεται ένα απόσπασμα από το βιβλίο “Nineteen Minutes” της Jodi Picoult, για τις σκέψεις των εφήβων και την αποδοχή

τους από τους συνομηλίκους που θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε την ψυχολογία των εφήβων:

40

« Ρώτα μια οποιαδήποτε κοπέλα αν θέλει να είναι δημοφιλής θα σου πει ‘όχι’. Η αλήθεια όμως, είναι πως αν βρισκόταν σε μία έρημο και πέθαινε

από τη δίψα και είχε να διαλέξει ανάμεσα σε ένα ποτήρι νερό και στο να γίνει απευθείας δημοφιλής, πιθανότατα θα διάλεγε το δεύτερο. Βλέπεις

δεν είναι δυνατό να παραδεχτείς πως θέλεις να είσαι δημοφιλής, διότι έτσι θα φανείς λιγότερο cool. Για να είσαι στα αλήθεια δημοφιλής πρέπει να συμπεριφέρεσαι τελείως φυσικά, ανεξάρτητα από το αν στην

πραγματικότητα αγωνίζεσαι με όλες σου τις δυνάμεις για να γίνεις. Αναρωτιέμαι αν υπάρχει κάποιος που να παλεύει τόσο σκληρά για να πετύχει κάτι, όσο τα παιδιά που επιδιώκουν να είναι δημοφιλή. Ακόμη

και οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας ή ο πρόεδρος των ΗΠΑ κάνουν τις διακοπές τους. Οι μαθητές όμως των λυκείων δε σταματούν ούτε στιγμή

την προσπάθεια, καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, ολόκληρης της σχολικής χρονιάς. Πώς μπορεί λοιπόν κανείς να γίνει δεκτός σε αυτή την κλειστή κοινωνία; Εδώ είναι το πρόβλημα. Αυτό δεν εξαρτάται από εσένα.

Το σημαντικότερο είναι τι πιστεύουν οι άλλοι για σένα· για τα ρούχα που φοράς, το φαγητό που τρως, τις εκπομπές που παρακολουθείς, τη

μουσική που ακούς. Εγώ πάντως, ανέκαθεν αναρωτιόμουν αν αυτό που μετράει στα αλήθεια είναι η γνώμη των άλλων, άραγε εσύ έχεις την παραμικρή άποψη για τα πράγματα;;;»

(Γεωργία Καζακλάρη)

41

Why Do People Give in to Peer Pressure?

Some kids give in to peer pressure because they want to be liked, to fit

in, or because they worry that other kids might make fun of them if they

don't go along with the group. Others go along because they are curious

to try something new that others are doing. The idea that "everyone's

doing it" can influence some kids to leave their better judgment, or their

common sense, behind.

Η επιρροή των συνομηλίκων και η σημασία της.

Επιρροή συνομηλίκων ονομάζουμε την πίεση που ασκείται από άτομα της ίδιας ηλικίας σε άλλα στο να κάνουν πράγματα, ή

στο να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους, τις απόψεις τους , τις αξίες τους με σκοπό να

ενταχθούν στην ομάδα. Η επιρροή αυτή τις περισσότερες φορές είναι αρνητική αλλά

υπάρχουν και περιπτώσεις θετικής επιρροής.

Οι συνομήλικοι μπορούν να ασκήσουν επιρροή στους εφήβους και πολλές φορές πιέζονται να κάνουν πράγματα που δεν θεωρούν σωστά επειδή «τα κάνουν όλοι». Τέτοια πράγματα μπορεί να είναι από τα πιο

απλά όπως μία κοπάνα από το μάθημα, μέχρι πιο επικίνδυνα όπως το κάπνισμα, η χρήση ουσιών, η πρόωρη έναρξη σεξουαλικών σχέσεων, να

λένε ψέματα στους γονείς τους καθώς επίσης και παραβάσεις με πολύ σοβαρές επιπτώσεις. Υπάρχουν παιδιά που παρασύρονται και υποκύπτουν στη πίεση αυτή

και άλλα που δεν ακολουθούν επειδή έχουν πιο δυνατό χαρακτήρα ή αδιαφορούν για το τι θα πουν οι άλλοι. Τα παιδιά που συνήθως

υποκύπτουν στις πιέσεις των συνομηλίκων τους είναι παιδιά που θέλουν να γίνουν «αρεστά», αποζητούν την ένταξη στην ομάδα για να μην απομονωθούν ή απλά θέλουν να δοκιμάσουν πράγματα που κάνουν οι

άλλοι. Ακόμα είναι παιδιά που δεν έχουν την ωριμότητα να χειριστούν την πίεση των «φίλων».Η άποψη ότι «όλοι το κάνουν» μπορεί να επηρεάσει τους εφήβους πάρα πολύ και να τους κάνει να δρουν

παρορμητικά αφήνοντας στην άκρη την κοινή λογική και την κρίση τους. Άλλωστε είναι χαρακτηριστικό των εφήβων να συμπεριφέρονται αρνητικά

σε όποιους δεν «ανήκουν» στην ομάδα τους. Σύμφωνα με μια έρευνα που έκανα σε μαθητές του σχολείου σχετικά με την

πίεση που ασκούν άλλοι συνομήλικοι μαθητές σε αυτούς, καθώς και γενικά

την επιρροή που ασκείται πάνω τους από άλλους συνομήλικους κατέληξα στο συμπέρασμα ότι στην πλειοψηφία τους

οι ερωτηθέντες δεν δέχτηκαν πίεση ή γενικά δεν επηρεάστηκαν από τους συνομήλικους τους. Μόλις το 10% των

συμμετεχόντων στην έρευνα δήλωσε ότι έχει δεχθεί πίεση από

42

συνομηλίκους για να κάνει πράγματα τα οποία δεν θεωρούσε σωστά και γενικά δεν ήθελε να κάνει. Ακόμη και αυτοί όμως, δεν αναγκάστηκαν να

κάνουν πράγματα τα οποία ήταν πολύ άσχημα ή που θα προκαλούσαν προβλήματα υγείας ψυχικής ή σωματικής φύσης. Επίσης από το

ποσοστό των ερωτηθέντων το οποίο απάντησε καταφατικά τα περισσότερα ήταν αγόρια. Δήλωσαν ότι τους ασκήθηκε πίεση για να κάνουν κάτι που δεν θέλουν από άλλα αγόρια είτε για να είναι αρεστά στον ευρύτερο

κοινωνικό κύκλο είτε για να ενταχθούν σε κάποια συγκεκριμένη ομάδα ατόμων. Βέβαια, υπάρχει και η θετική πλευρά του θέματος που δεν πρέπει να

ξεχνάμε. Αν οι έφηβοι συναναστρέφονται τα σωστά άτομα τότε η επίδραση είναι θετική. Οι συνομήλικοι με τη συμπεριφορά τους μπορεί

να επηρεάσουν τους εφήβους και θετικά. Αν οι συνομήλικοι σε ενθαρρύνουν να μελετάς, να τα πηγαίνεις καλά στο σχολείο, να αθλείσαι, να τρως υγιεινά ή να συμπεριφέρεσαι καλά στους άλλους, και αυτό είναι

επιρροή συνομηλίκων μόνο που είναι θετική. Κάποιος συνομήλικος που είναι καλός αθλητής και παράλληλα καλός μαθητής και τον θαυμάζουν

όλοι μπορεί να γίνει παράδειγμα προς μίμηση. Επίσης αν κάποιος έχει στην παρέα του φιλόδοξα παιδιά που θέλουν να πετύχουν στη ζωή τους ίσως θελήσει να ακολουθήσει την ίδια τακτική για να μη αισθάνεται

ξένος. Επομένως, ο στόχος δεν είναι να αποφεύγεις την πίεση των συνομηλίκων αλλά να περιβάλλεσαι από θετική επιρροή που είναι και παραγωγική. Αν

οι παρέες σου είναι άτομα που σε πιέζουν να πηγαίνεις κόντρα στα πιστεύω σου, τότε ίσως πρέπει να σκεφτείς με ποιους θέλεις να κάνεις

παρέα. Από την άλλη μεριά, αν οι φίλοι σου σε ωθούν σε θετικές κατευθύνσεις, τότε μπορούν να γίνουν κίνητρο για σένα. Το βασικό βέβαια είναι ότι η απόφαση είναι δική σου.

(Χρήστος Νούλας)

Adolescents acquire a desire for interpersonal intimacy. The major theme

of this stage of development is self-exploration and self-definition

(Gottman & Mettetal, 1986). Relationships at this stage begin to be

characterized by self-disclosure, trust, commitment, respect, and similar

value systems (Furman, 1982). Through discussions with friends,

adolescents explore their identities, beliefs, and aspirations. Hence,

talking is a primary problem-solving strategy. When coupled with a high

level of emotional involvement, these interactions pave the way for

romantic relationships, a special kind of friendship.

43

Τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα και οι ερωτικές απογοητεύσεις.

Στην εφηβεία γίνονται πολλές αλλαγές στην ζωή ενός παιδιού και συνήθως αυτή την χρονική στιγμή

έρχεται και ο πρώτος έρωτας. Στις ηλικίες 14-18 ετών συμβαίνουν τα πρώτα ερωτικά σκιρτήματα των εφήβων. Τα κορίτσια

παρουσιάζουν μια ωριμότητα σε σχέση με τα αγόρια τα οποία ακόμα στο πάνω μέρος του μυαλού τους

έχουν το ποδόσφαιρο και τα παιχνίδια γενικά. Ακόμα σε αυτές τις

ηλικίες παρουσιάζονται μεγαλύτερες μεταβολές στα σώματα των δύο φύλων με αποτέλεσμα να υπάρχει περιέργεια για να ανακαλύψουν

μερικά πράγματα. Επιπλέον οι έφηβοι κάνουν σχέδια για το μέλλον, απογοητεύονται και ενθουσιάζονται με τον έρωτα και εξακολουθούν να ονειρεύονται αυτόν ή αυτήν που θα τους φτάσει στα ύψη.

Παράλληλα όμως μεγάλο ρόλο παίζει και η στάση των γονιών οι οποίοι το

καλύτερο που μπορούν να κάνουν είναι να παραμείνουν διακριτικοί και να προσπαθήσουν να βάλουν όρια στο

παιδί τους. Από την άλλη πλευρά οι έφηβοι των 15 ετών και πάνω που πλησιάζουν σιγά-σιγά στην

ενηλικίωση διακατέχονται από ανάμεικτα και ασταθή συναισθήματα. Σε αυτή την χρονική περίοδο όμως

μπαίνει στο παιχνίδι και η σεξουαλικότητα. Αρχικά από την πλευρά των κοριτσιών υπάρχει μια επιθυμία να δοκιμάσουν κάποια πρώτα χάδια, φοβούνται όμως για το μεγάλο βήμα του έρωτα ενώ συνεχίζουν να

δοκιμάζουν την ικανότητά τους να γοητεύουν τα αγόρια. Τα αγόρια από την πλευρά τους προτιμούν να το παίζουν κάπως αδιάφορα για τέτοια θέματα από μέσα τους όμως είναι τόσο ρομαντικά και συναισθηματικά

όσο είναι τα κορίτσια. Αυτό που έχουν να κάνουν οι γονείς στην προκειμένη περίπτωση είναι να αφήσουν τα παιδιά τους να ερωτευτούν

αλλά να φροντίσουν να τους μιλήσουν για θέματα αντισύλληψης ή για τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες νόσους (AIDS). Ακόμα να αναφερθούν στην ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη σε αυτήν την ηλικία που θα έχει ως

αποτέλεσμα την απομάκρυνση από το σχολείο και τα μαθήματα αλλά και το νόημα της ζωής.

Σύμφωνα με μια έρευνα που έκανα σε εφήβους ηλικίας 15-16 ετών είχα τα εξής αποτελέσματα: ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών ερωτεύτηκε στις αρχές της

εφηβικής ηλικίας με το κύριο συναίσθημα να είναι η απογοήτευση το οποίο σε κάποιους είχε αρνητικές συνέπειες, ενώ ένα άλλο ποσοστό παιδιών ερωτεύτηκε

στα μετέπειτα χρόνια της εφηβικής ηλικίας και τις περισσότερες φορές με θετικά αποτελέσματα.

Έτσι το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουμε από αυτήν την έρευνα είναι ότι οι καλύτερες ηλικίες της εφηβικής περιόδου για να ερωτευτεί κανείς

44

είναι από τα 14-18 ετών έτσι ώστε να μην υπάρξει απογοήτευση τουλάχιστον στην αρχή.

(Παναγιώτης Σταματόπουλος)

Love ... What is love? Love is to love someone for who they are, who they

were, and who they will be.

~ Chris Moore ~

Love starts with a smile, grows with a kiss and ends with a tear.

~ Unknown ~

I'll always remember... I'll never forget,

how you took my breath away, the first time we met.

No matter what happens... no matter what we do,

I'll always remember the first time I saw you.

'Zenki'

There are 3 great things in this world.

The first thing is for you to love someone.

The second thing is for someone to love you back,

and the third greatest thing is

for the first and second thing

to happen at the same time...

45

ΥΠΟΘΕΜΑ 4ο

Σχέσεις με τους γονείς και άλλους ενήλικους.

«Πολλοί ζητάμε οι γονείς μας να είναι τέλειοι. Τα παιδιά πάντα απαιτούν την

τελειότητα από τους γονείς τους καθώς μεγαλώνουν κι όταν διαπιστώσουν

ότι τα ταλαίπωρα αυτά ανθρωπάκια δεν είναι τέλεια, απογοητεύονται και

στεναχωριούνται και θυμώνουν. Ίσως αυτό να σημαίνει η ενηλικίωση, να

κοιτάζεις απέναντί σου αυτούς τους δύο ανθρώπους, αυτό τον άνδρα κι αυτή

τη γυναίκα και να τους βλέπεις σαν συνηθισμένους ανθρώπους, σαν εσένα, με

τα προβλήματα και τις προκαταλήψεις τους, με τρυφερότητα, με χαρά, με

λύπη και με δάκρυα, καταλαβαίνοντας πως είναι απλώς άνθρωποι».

(Από το βιβλίο «Να ζεις, ν’ αγαπάς και να μαθαίνεις» σελ.21 του Λέο

Μπουσκάλια)

Οι γονείς ως «τα τέλεια πρότυπα». Τι γίνεται όταν καταρρεύσει ο μύθος του «τέλειου γονιού»;

Συχνά ακούμε πως η εφηβεία είναι η πιο δύσκολη περίοδος που περνά ο άνθρωπος. Ο συγκεκριμένος ισχυρισμός επαληθεύεται από

ψυχολογικές έρευνες που ενεργούνται στον τομέα αυτό. Καθώς το άτομο βαδίζει προς την

ενηλικίωση, ο παιδικός κόσμος θα πρέπει σταδιακά να εγκαταλειφθεί. Μέσω αυτής της αλλαγής ο έφηβος χάνει την παντοδύναμη

γονεϊκή εικόνα, αφού έχει ήδη καταλάβει πως ο γονιός του είναι ένας απλός άνθρωπος. «Η προσπάθεια του εφήβου για αυτονομία

και ανεξαρτητοποίηση διαταράσσει την ηρεμία και τη σταθερότητα που υπήρχε στις οικογενειακές σχέσεις και τη λανθάνουσα περίοδο της

εξέλιξης του παιδιού. Οι γονείς δεν είναι πλέον σε θέση να κάνουν σχέδια για το παιδί τους και να ασκούν την ίδια επιρροή επάνω του. Αισθάνονται ότι 'χάνουν' το παιδί τους καθώς αυτό αποκηρύσσει την

κυριαρχία τους και αναζητά καταφύγιο στις παρέες των συνομηλίκων, χωρίς να τους επιτρέπει πλέον να παρεμβαίνουν στην προσωπική του

ζωή.» Γράφει ο Τάκης Χ. Νικόλαος ,Κλινικός Ψυχολόγος. Λαμβάνοντας υπόψη την παραπάνω άποψη γίνεται κατανοητό ότι η σύγκρουση ανάμεσα στους νέους και τους μεγαλύτερους είναι

αναπόφευκτη. Άλλωστε η ίδια η φύση των εφήβων οδηγεί σε αυτήν την κατάσταση. Αυθόρμητοι, ιδεαλιστές και αμφισβητίες υπερασπίζονται με θέρμη και πάθος τις ιδέες τους και πολλές φορές η αντιπαράθεση τους

αυτή στρέφεται εναντίον καθιερωμένων αντιλήψεων και συμπεριφορών, ασκώντας σκληρή και αυστηρή κριτική. (Κώστας Πατσιώλης)

46

Γιατί οι έφηβοι αμφισβητούν τις απόψεις των «μεγάλων»; Είναι αλήθεια ότι η σύγκρουση των δύο γενεών οφείλεται σε

πολλαπλούς παράγοντες. Ο νέος δεν λαμβάνει την απαιτούμενη, συναισθηματική κυρίως, στήριξη από την οικογένεια καθώς οι

υποχρεώσεις των σύγχρονων γονέων προκαλούν την μοναξιά και την έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ τους. Συχνές είναι οι διαμάχες λόγω της αδιαφορίας των μεγαλύτερων για οτιδήποτε βρίσκεται πέρα από το

προσωπικό τους συμφέρον. Επιπλέον η υιοθέτηση διαφόρων συμπεριφορών όπως η εξωτερική εμφάνιση, η επιθετικότητα και η έλλειψη σεβασμού από τους εφήβους

προκαλεί την έντονη κριτική των ενηλίκων με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται οι ίδιοι ως αυθεντίες ή παντογνώστες, επικαλούμενοι

αξίες τις οποίες οι ίδιοι δεν εφαρμόζουν. Είναι λογικό, λοιπόν, να δημιουργούνται εντάσεις. Επίσης ο τρόπος ψυχαγωγίας και οι συναναστροφές των παιδιών γίνονται συχνά αντικείμενο αντιπαράθεσης

μεταξύ των δύο πλευρών δημιουργώντας συχνά μες στο σπίτι μια «εμπόλεμη κατάσταση»

Οι νέοι ζουν σε μια κοινωνία φιλελεύθερη δημοκρατική και αποτελούν μια ομάδα με κοινά, σε γενικές γραμμές, χαρακτηριστικά, όμως παρουσιάζουν διαφορές στις αντιδράσεις τους. Έτσι, άλλοι δεν αντιδρούν

καθόλου, υπομένουν, υπακούουν και συμβιβάζονται, ενώ άλλοι αντιδρούν. Άλλωστε, η αμφισβήτηση και η αντίδραση είναι χαρακτηριστικά γνωρίσματα της νεαρής ηλικίας.

(Κώστας Πατσιώλης)

Children know their parents love them by their

presence……..not their presents.

Επεξεργασία ερωτηματολογίου για τη σχέση εφήβων με γονείς και γενικά με τους «μεγάλους» Στην 1η ερώτηση " Έχεις καλή σχέση με τους γονείς σου ; " απάντησαν

"ναι" 43 παιδιά, 16 αγόρια και 27 κορίτσια και "όχι" 1 κορίτσι.

Στη 2η ερώτηση "Πόσο συχνά έρχεσαι σε σύγκρουση με τους γονείς

σου; "απάντησαν "σπάνια" 20 παιδιά, 13 κορίτσια και 7 αγόρια, "συχνά"

17 παιδιά, 11 κορίτσια και 6 αγόρια και "καθημερινά" 7 παιδιά, 4

κορίτσια και 3 αγόρια.

Στην 3η ερώτηση " Για ποιους λόγους συγκρούεσαι με τους γονείς

σου ; " απάντησαν "αργώ να γυρίσω σπίτι" 14 παιδιά, 12 κορίτσια και

2 αγόρια, "παραμελώ τα μαθήματά μου" 20 παιδιά, 10 κορίτσια και

47

10 αγόρια, "δεν τακτοποιώ το δωμάτιό μου" 21 παιδιά, 12 κορίτσια

και 9 αγόρια και "για τους βαθμούς στο σχολείο" 9 παιδιά, 4 κορίτσια

και 5 αγόρια.

Στην 4η ερώτηση "Τι αισθάνεσαι μετά από μια σύγκρουση με τους

γονείς σου ; " απάντησαν "απογοήτευση" 8 παιδιά, 6 κορίτσια και 2

αγόρια, "θυμό" 30 παιδιά, 18 κορίτσια και 11 αγόρια και "λύπη" 8

παιδιά, 4 κορίτσια και 4 αγόρια.

Στην 5η ερώτηση "Συζητάς τα προβλήματά και τις αγωνίες σου με

τους γονείς σου ; " απάντησαν "ναι" 30 παιδιά, 18 κορίτσια και 11

αγόρια και "όχι" 15 παιδιά, 10 κορίτσια και 5 αγόρια.

Στην 6η ερώτηση "Πιστεύεις ότι οι γονείς σου στηρίζουν τις επιλογές

σου ; " απάντησαν "ναι" 39 παιδιά, 26 κορίτσια και 13 αγόρια και

"όχι" 5 παιδιά, 2 κορίτσια και 3 αγόρια.

Στην 7η ερώτηση "Αντιδράς επιπόλαια στις δικές τους επιλογές ; "

απάντησαν "ναι" 28 παιδιά, 26 κορίτσια και 2 αγόρια, "όχι" 5 παιδιά,

2 κορίτσια και 3 αγόρια και "μερικές φορές" 33 παιδιά, 22 κορίτσια

και 11 αγόρια.

Στην 8η ερώτηση "Αισθάνεσαι ότι οι γονείς σου σε φροντίζουν ; "

απάντησαν "ναι" 43 παιδιά, 27 κορίτσια και 16 αγόρια και "όχι"

1 κορίτσι.

Στην 9η ερώτηση " Πώς θα περιέγραφες τη σχέση σου με τους γονείς

σου ; " απάντησαν "πολύ καλή" 27 παιδιά, 19 κορίτσια και 8 αγόρια,

"δύσκολη" 3 παιδιά, 2 κορίτσια και 1 αγόρι, "ειλικρινής" 10 παιδιά,

6 κορίτσια και 4 αγόρια και "τυπική" 6 παιδιά, 3 κορίτσια και 3

αγόρια.

Στην 10η ερώτηση " Υπάρχει φιλική διάθεση γενικά ανάμεσα σε γονείς

και παιδιά ; " απάντησαν ¨ναι" 35 παιδιά, 24 κορίτσια και 11 αγόρια και

"όχι" 6 παιδιά, 4 κορίτσια και 2 αγόρια.

Στην 11η ερώτηση " Έρχεσαι σε σύγκρουση με τους καθηγητές σου ; "

απάντησαν "καθημερινά" 2 παιδιά, 1 κορίτσι και 1 αγόρι, "κάποιες

φορές" 15 παιδιά, 7 κορίτσια και 8 αγόρια, "συχνά" 6 παιδιά, 5 κορίτσια

και 1 αγόρι, "σπάνια" 10 παιδιά, 7 κορίτσια και 3 αγόρια και "ποτέ"

9 παιδιά, 8 κορίτσια και 1 αγόρι

Στη 12η ερώτηση " Πιστεύεις ότι οι καθηγητές πρέπει να δείχνουν

περισσότερο σεβασμό προς τους συμμαθητές σου και σένα ; " απάντησαν

"ναι" 35 παιδιά, 22 κορίτσια και 13 αγόρια, "όχι" κανένας

και "ήδη δείχνουν" 9 παιδιά, 6 κορίτσια και 3 αγόρια.

48

Στη 13η ερώτηση " Πώς νιώθεις όταν βρίσκεσαι σε μια παρέα ενηλίκων ;

" απάντησαν "άνετα" 29 παιδιά, 19 κορίτσια και 10 αγόρια,

"άβολα" 10 παιδιά, 6 κορίτσια και 4 αγόρια, "ανασφάλεια" 1 κορίτσι,

"άγχος" 2 κορίτσια και 2 αγόρια νιώθουν κάτι άλλο.

Στη 14η ερώτηση " Τι νιώθεις για τους ενήλικες που σε περιβάλλουν ; "

(συγγενείς, φίλοι γονιών, γείτονες κλπ.) απάντησαν "σεβασμό" 26

παιδιά, 15 κορίτσια και 11 αγόρια, "αδιαφορία" 6 παιδιά, 3 κορίτσια

και 3 αγόρια, "εμπιστοσύνη" 3 παιδιά, 1 κορίτσι και 2 αγόρια, "αγάπη"

6 παιδιά, 4 κορίτσια και 2 αγόρια και άλλα πέντε κορίτσια νιώθουν κάτι

άλλο.

(Ειρήνη Γριζανίτη)

Πώς μπορούν οι δάσκαλοι να πλησιάσουν τα παιδιά στην εφηβική ηλικία; Τι ζητούν οι έφηβοι από τους μεγάλους; Η εφηβεία είναι ίσως η πιο δύσκολη και επώδυνη εποχή στη ζωή ενός ατόμου. Ξαφνικά, το άτομο

υφίσταται αλλαγές –πολλές φορές τόσο γρήγορα που δεν το αντιλαμβάνεται- αποκτά ανεξαρτησία, διαμορφώνει το χαρακτήρα του και αρχίζει

σταδιακά τη διαδικασία ωρίμανσης και οργάνωσης της ζωής του.

Στην προσπάθειά του αυτή, ο έφηβος έχει

στο έχει στο πλευρό του, τους γονείς του, τους φίλους του, αλλά και κάποια πρόσωπα των

οποίων η στήριξη ίσως να μην είναι τόσο εμφανής, αλλά παρ’ όλα αυτά συνεισφέρουν με τον τρόπο τους.

Τέτοια πρόσωπα είναι οι καθηγητές –

του σχολείου ή του φροντιστηρίου- οι οποίοι έχουν άμεση σχέση με τους εφήβους και

συναναστρέφονται μαζί τους σχεδόν σε καθημερινή βάση. Ωστόσο, προκειμένου οι έφηβοι να « ανοιχτούν » προς τους καθηγητές

και να τους αποκαλύψουν την πραγματική τους προσωπικότητα, οι καθηγητές θα πρέπει να φροντίσουν να δημιουργήσουν μια γνήσια

σχέση μαζί τους. Η ικανότητα των καθηγητών να

επικοινωνούν –σωστά- είναι πολύ σημαντική για την επιτυχία τους, αλλά και την ικανοποίησή τους. Η έλλειψη επικοινωνίας

μπορεί να δημιουργήσει χάσμα στις διαπροσωπικές σχέσεις, με αποτέλεσμα να

δημιουργείται δυσαρέσκεια της τάξης απέναντι στον καθηγητή. Η

49

επικοινωνία πρέπει να αντιμετωπίζεται ως τάση ζωής και όχι ως τεχνική ή τρόπος συμπεριφοράς , προκειμένου να επιτευχθεί μια αποτελεσματική

σχέση με τον έφηβο. Από την άλλη, οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να διατηρούν την

ισορροπία μεταξύ αγάπης και πειθαρχίας, προκειμένου να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των μαθητών. Πρέπει να ασκούν έλεγχο, αλλά ταυτόχρονα να μην καταπιέζουν τους εφήβους. Η πειθαρχία δε θα

πρέπει να ταυτίζεται με την τιμωρία ή την αυστηρότητα. Αντιθέτως, οι καθηγητές θα πρέπει να δίνουν στους εφήβους την αίσθηση ότι τους εμπιστεύονται, να μην τους στερούν την ελευθερία τους και να τους

παρακινούν να συζητούν τα προβλήματά τους με τους ενηλίκους όταν το θεωρούν απαραίτητο. Οι έφηβοι, έχουν ανάγκη την αγάπη του

εκπαιδευτικού, που κάποιες φορές θα εκδηλώνεται με έπαινο και κάποιες άλλες με υποδείξεις. Από την άλλη, η χαλαρότητα και η μη συχνή επικοινωνία μαζί τους, μπορούν να οδηγήσουν σε αίσθημα

αδιαφορίας. Τέλος, οι έφηβοι χρειάζονται ενήλικους με τους οποίους θα

μπορούν να κάνουν διάλογο και με τους οποίους ξέρουν ότι θα είναι κοντά τους τη στιγμή που θα τους χρειαστούν. (Ευδοκία Αντωνίου)

Πώς βλέπουν τους γονείς τους οι έφηβοι;

Πώς βλέπουν τους «μεγάλους» οι έφηβοι; Ποια στάση κρατούν απέναντι

στους γονείς τους; Σήμερα τα παιδιά και ειδικότερα οι έφηβοι κρατάνε αρνητική στάση

απέναντι στους γονείς τους και γενικά σε όσους βρίσκονται σε μεγαλύτερη ηλικία από αυτούς. Τα πρώτα χρόνια

της ζωής τους, δηλαδή κατά την παιδική ηλικία, τα παιδιά βλέπουν τους

γονείς τους ως πρότυπα προς μίμηση. Τους έχουν απόλυτη εμπιστοσύνη,

πιστεύουν ό,τι τους λένε και τους θαυμάζουν καθώς περνούν μαζί τους

τον περισσότερο χρόνο τους. Επειδή ακριβώς τα παιδιά δέχονται ως αληθινό οποιοδήποτε σχόλιο κάνουν οι γονείς τους προς αυτούς,

θεωρείται αυτονόητο πως πρέπει να προσέχουν πάρα πολύ οι γονείς για το τι λένε στα παιδιά τους σε αυτή την ηλικία γιατί αργότερα θα είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουν κάτι από τα λεγόμενα τους.

Έτσι όταν πλέον τα παιδιά περνούν στην εφηβική ηλικία αποκτούν τελείως διαφορετική γνώμη για τους γονείς τους και η στάση απέναντί τους αλλάζει. Τους θεωρούν αρκετά μεγάλους και ότι απέχουν πολύ από

την δική τους ηλικία. Πιστεύουν πως είναι αυταρχικοί και συντηρητικοί και κατακρίνουν κάθε ενέργειά τους. Επίσης θεωρούν πως οι γονείς τους

δεν τους δείχνουν αρκετή εμπιστοσύνη, δεν κατανοούν τα προβλήματά τους και κυρίως τους θεωρούν ανεύθυνους. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει σε άρθρο της η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια Ελένη

50

Θεοδωρίδου, «…η απάντηση στην ερώτηση «πώς μας βλέπουν τα παιδιά» παραμένει απλή: Όπως τους παρουσιαζόμαστε...Η αυτοπαρατήρηση με

ειλικρίνεια και ευθύτητα είναι αυτή που θα απαντήσει στην ερώτηση «πώς με βλέπει το παιδί μου». Αν είμαι αυστηρός και πιεστικός για να

«προκόψει», για να γίνει «καλός» μαθητής και να έχει υψηλή βαθμολογία, θα με βλέπει ως τέτοιον. Μπορεί να με δικαιολογήσει πως το κάνω για το καλό του, μα η γεύση που θα του μείνει στο στόμα, θα

είναι πως είμαι αυστηρός και καταπιεστικός. Ο απώτερος σκοπός μου δεν το πολυνοιάζει, η πίεση και η υποτίμηση όμως την ώρα που κρίνω το διάβασμά του και τις επιδόσεις του, ναι, αυτά το αγγίζουν. Τα παιδιά μας

βλέπουν σαν κριτές εάν τα κρίνουμε στυγνά αντί απλά να τα συμβουλεύουμε (και να αντέχουμε να μην ακολουθούν τις συμβουλές

μας...), σαν υποστηρικτές εάν τα συμβουλεύουμε, σαν προστάτες εάν τα αγκαλιάζουμε. Ακούνε πως για το «καλό» τους κάνουμε πολλά και πως για την ευτυχία τους άλλα τόσα, μα τα ίδια αισθάνονται εάν τα λόγια

μας έχουν αντίκρισμα ή όχι.» Η στάση αυτή των εφήβων απέναντι στους γονείς τους οφείλεται κυρίως

στις έντονες βιολογικές αλλαγές τους οι οποίες επηρεάζουν την ψυχολογία τους και εκδηλώνονται συνήθως με τάσεις απομονωτισμού, κυκλοθυμικής συμπεριφοράς καθώς και με έντονες αντιδράσεις και

συγκρούσεις με το στενό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. (Δημήτρης Τζαλαβάρας)

51

Επίλογος Χωρίς αμφιβολία η εφηβεία είναι μία δύσκολη περίοδος στην ζωή του

καθένα. Χαρακτηρίζεται από επανάσταση, αμφισβήτηση, έντονες αλλαγές στο σώμα, στην ψυχή και στα συναισθήματα. Είναι το στάδιο

πριν την ενηλικίωση και την τελική διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου. Οι αντιδράσεις των εφήβων είναι μερικές φορές ανεξέλεγκτες και οι

σχέσεις με τους γονείς τους έντονες με συγκρούσεις σε καθημερινή σχεδόν βάση για τα πάντα, από τα πιο απλά μέχρι τα πιο σοβαρά. Ο ρόλος του γονιού σε αυτή τη φάση της ζωής του παιδιού του είναι πολύ

δύσκολος και κρίσιμος. Χρειάζεται ψυχραιμία και υπομονή χωρίς να ξεχνά και κάποια όρια που πρέπει να τεθούν. Άλλωστε και ο γονιός

πέρασε από το στάδιο αυτό και, παρόλο που η δική του εποχή ίσως να είχε άλλου είδους προβλήματα, οι αντιδράσεις του εφήβου κάθε εποχής είναι ίδιες.

Οι φίλοι έχουν τον πρώτο ρόλο στη ζωή του εφήβου

τώρα. Σε αυτούς θα εκμυστηρευθεί τις αγωνίες του και μέσα από αυτή τη

σχέση θα αναπτύξει την κοινωνικότητα του. Η ανάγκη του να «ανήκει»

κάπου είναι τεράστια και η αποδοχή από τους

συνομήλικους εξίσου σημαντική, όπως και το

ενδιαφέρον για το άλλο φύλο. Τα πρώτα καρδιοχτύπια σε αυτή την

ηλικία έρχονται μαζί με τις απογοητεύσεις που τα συνοδεύουν. Όλα μαζί στοιχεία απαραίτητα για να ωριμάσει και από παιδί να γίνει ένα άτομο με προσωπικότητα και άποψη.

52

Ευχαριστίες Ευχαριστούμε τον κύριο Απόστολο Παπανικολάου, φιλόλογο του

σχολείου μας για την πολύτιμη βοήθειά του στην αναζήτηση πληροφοριών σχετικών με την εργασία μας.

Ευχαριστούμε τους συμμαθητές και φίλους μας που απάντησαν στα ερωτηματολόγιά μας.

Βιβλία για την εφηβεία

53

Βιβλιογραφία Βιβλίο «Συζητήσεις Εφήβων» , Υ.Π.Ε.Π.Θ.

http://www.metron-ariston.gr/pareon.html Βιβλίο «Να ζεις, ν’ αγαπάς και να μαθαίνεις» Λέο Μπουσκάλια

http://www.brookespublishing.com http://kidshealth.org/kid/feeling/friend/peer_pressure.html#

Έκφραση – Έκθεση(Α Λυκείου) Βοήθημα για την Έκφραση – Έκθεση Ά Λυκείου(εκδόσεις

Σαββάλας) Wikipedia www.noikokyra. www.mandorla.gr

www.kathigitis.org/ google/ Από το ίντερνετ (7ο Γυμνάσιο Κατερίνης). Βιβλίο έκθεσης που αναφέρεται στα πρότυπα.

Υλικό για τα πρότυπα των εφήβων από το ίντερνετ (Εκπαιδευτήρια Δούκα).

http://orfeasskeptesthai.blogspot.com/2011_12_01_archive.html inspirational-quotes-short-funny-stuff.com a.k.a. Quotescoop.com

Εγκυκλοπαίδεια Δομή(εκδόσεις δομή)

Βιολογία Ά Λυκείου sigma live. http://www.sigmalive.com/simerini/news/social/459590 Voices.yahooo.com/nineteen-minutes

www.facebook.com/note.php?note-id=260569370647957 www.paidorama.com/Εφηβεία/Γενικές-πληροφορίες/Συνομήλικοι-

στην-εφηβεία www.erigoutsou.com http://agioritikovima.gr/2011-07-14-22-28-56/2863

w.w.w.my –family gr. (οικογένεια /η –φιλία στους εφήβους) Ελπίδα. Μ. Παναγιωτουνάκου (Ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια).

w.w.w ypostirixi-net/ep/papers/web. www.nefeli.lib.teicr http://kidshealth.org/kid/feeling/friend/peer_pressure.html#

http://en.wikipedia.org/wiki/Peer_pressure http://www.theemotionmachine.com/positive-peer-pressure ete.gr

Βιβλίο “Nineteen Minutes” Jodi Picoult http://www.epipsi.gr/pdf/2011/07_HBSC_2010_EPIPSI_2011.pdf

http://www.buzzle.com/articles/list-of-hobbies-interests.html www.vita.gr

www.ssneond.sch.gr

http://www.tovima.gr/science/article/?aid=448883

54

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1ο (Ερωτηματολόγια)

Ερωτηματολόγιο για τη 2η δραστηριότητα (Η δραστηριότητα πραγματοποιήθηκε στην τάξη στην ολομέλεια)

Πόσο καλοί είστε στο να :

1. Κάνετε φίλους

2. Κάνετε τους άλλους να γελάνε 3. Ακούτε τους άλλους όταν σας λένε τα προβλήματά τους

4. Συμβουλεύετε σωστά τους άλλους 5. Βοηθάτε τους άλλους στις δύσκολες στιγμές 6. Μοιράζεστε τα πράγματά σας με τους άλλους

7. Δέχεστε στην παρέα σας παιδιά του αντίθετου φύλου 8. Δέχεστε στην παρέα σας παιδιά από άλλες χώρες

9. Κρατάτε τα μυστικά των φίλων σας 10. Θυμάστε πληροφορίες που αφορούν τους φίλους σας; (π.χ. γενέθλια, γιορτή, αγαπημένο φαγητό / χρώμα / τραγούδι)

11. Συγχωράτε τα λάθη των φίλων σας

Ερωτηματολόγιο για την 3η δραστηριότητα

(Η δραστηριότητα πραγματοποιήθηκε στην τάξη στην ολομέλεια)

«Η σχέση των εφήβων με τους γονείς τους»

1.Κυκλώστε όποιο-α από τα παρακάτω συναισθήματα σας εκφράζει, όταν είσαστε θυμωμένος για κάτι άσχημο που συνέβη στη σχέση σας με

τους γονείς σας: απογοήτευση φόβος ανασφάλεια απόρριψη λύπη

απελπισία παραμέληση ντροπή /ενοχές 2. Τι περιμένετε από τους γονείς σας;

κατανόηση συμπαράσταση /υποστήριξη σεβασμό φιλική διάθεση προθυμία για συζήτηση καλές συμβουλές περισσότερη ελευθερία

άλλο (προσδιόρισε)……………………… 3. Πόσο συχνά τσακώνεστε με τους γονείς σας;

4. Νοιώθετε ότι οι γονείς σας, σας αδικούν;

55

5. Πως εκδηλώνεται ο θυμός σας, όταν συγκρούεστε με τους γονείς σας;

βίαιες κινήσεις)

Ελλιπής διατροφή και ανορεξία

……………………………………………………………………………………….. 6. Νιώθετε ότι έχετε αυτονομία από τους γονείς σας;

7. Πως αντιδράτε σε μια τιμωρία που σας επέβαλαν οι γονείς σας;

συμπεριφορές (π.χ. φεύγετε για λίγο από το σπίτι, σπάτε

πράγματα)

8. Κατά τη γνώμη σας μια υγιής σχέση με τους γονείς οδηγεί σε:

χή στις δυσκολίες

9. Πιστεύετε ότι οι γονείς σας στηρίζουν τις επιλογές σας;

10. Γιατί συγκρούεστε συνήθως με τους γονείς σας;

11. Γράψτε μία πρόταση που θα περιέγραφε τη σχέση σας με τους γονείς σας. ............................................................................................................

(Το ερωτηματολόγιο το βρήκαμε στο Internet σε Ε.Ε. του 1ου Γ.Ε.Λ. Παπάγου)

56

Ερωτηματολόγιο για τις σχέσεις μας με τους γονείς και άλλους μεγάλους

(Μοιράστηκε σε διάφορα παιδιά τα οποία απάντησαν ανώνυμα) Φύλο: Αγόρι Κορίτσι

1. Έχεις καλή σχέση με τους γονείς σου; ναι όχι

2. Πόσο συχνά έρχεσαι σε σύγκρουση μαζί τους; σπάνια συχνά καθημερινά

3. Για ποιους λόγους συγκρούεσαι με τους γονείς σου;

(Μπορείς να επιλέξεις περισσότερες από μία απάντηση από τις παρακάτω)

αργώ να γυρίσω σπίτι

παραμελώ τα μαθήματά μου

δεν τακτοποιώ το δωμάτιό μου

για τους βαθμούς στο σχολείο

4. Τι αισθάνεσαι μετά από μια σύγκρουση με τους γονείς σου; απογοήτευση θυμό λύπη

5. Συζητάς τα προβλήματά και τις αγωνίες σου με τους γονείς σου; ναι όχι

6. Πιστεύεις ότι οι γονείς σου στηρίζουν τις επιλογές σου; ναι όχι 7. Αντιδράς επιπόλαια στις δικές τους επιλογές;

ναι όχι μερικές φορές 8. Αισθάνεσαι ότι οι γονείς σου σε φροντίζουν;

ναι όχι 9. Πώς θα περιέγραφες τη σχέση σου με τους γονείς σου; πολύ καλή δύσκολη ειλικρινής τυπική

10. Υπάρχει φιλική διάθεση γενικά ανάμεσα σε γονείς και παιδιά; ναι όχι

11.Έρχεσαι σε σύγκρουση με τους καθηγητές σου;

καθημερινά κάποιες φορές συχνά σπάνια ποτέ

12. Πιστεύεις ότι οι καθηγητές πρέπει να δείχνουν περισσότερο σεβασμό προς τους συμμαθητές σου και σένα;

ναι όχι ήδη δείχνουν

13. Πώς νιώθεις όταν βρίσκεσαι σε μια παρέα ενηλίκων; άνετα άβολα ανασφάλεια άγχος

άλλο (διευκρίνισε):………….. 14. Τι νιώθεις για τους ενήλικες που σε περιβάλλουν; (συγγενείς, φίλοι γονιών, γείτονες κλπ)

σεβασμό αδιαφορία εμπιστοσύνη αγάπη άλλο (διευκρίνισε):……………….

(Οι ερωτήσεις επιλέχθηκαν από την 2η ομάδα)

57

Ερωτηματολόγιο για τη φιλία.

ΦΥΛΟ: αγόρι κορίτσι ΗΛΙΚΙΑ:……… Κυκλώστε την απάντησή σας

1. Δημιουργείς εύκολα φιλίες;

ΝΑΙ ΟΧΙ

2. Προτιμάς οι στενοί σου φίλοι να είναι του ίδιου φύλου με σένα;

ΝΑΙ ΟΧΙ

3. Πόσους στενούς φίλους έχεις;

ένα δύο

τρεις και περισσότερους

4. Είναι του ίδιου φύλου με σένα;

ΝΑΙ ΟΧΙ

5. Με ποιους τρόπους επικοινωνείς με τους φίλους σου;

μέσω τηλεφώνου μέσω SMS

μέσα κοινωνικής δικτύωσης (facebook, twitter, κ.λ.π.)

6. Πόσο συχνά επικοινωνείς με τους φίλους σου;

κάθε μέρα όποτε θέλω να τους πω κάτι και τους χρειάζομαι

7. Πιστεύεις ότι οι φίλοι σου σε καταλαβαίνουν περισσότερο από τους γονείς σου;

ΝΑΙ ΟΧΙ

8. Εκμυστηρεύεσαι τα πάντα στους φίλους σου;

ΝΑΙ ΟΧΙ

9. Πόσο σημαντικοί είναι οι φίλοι για σένα; πάρα πολύ αρκετά

όσο και η οικογένεια

10.Έχεις «προδοθεί» ποτέ από φίλο σου;

ΝΑΙ ΟΧΙ

11.Πόσο μετρά η άποψη του φίλου σου; πάρα πολύ πολύ

58

αρκετά καθόλου

12.Έχεις ποτέ κάνει κάτι που ξέρεις ότι είναι κακό μόνο επειδή σου

το ζήτησε ή το έκανε κάποιος φίλος σου; ναι

μία-δύο φορές

όχι

13.Πόσο πολύ σε επηρεάζει η γνώμη κάποιου φίλου σου;

πάρα πολύ πολύ

αρκετά καθόλου

14.Πόσο σημαντικό είναι για σένα να είσαι αποδεκτός στο σχολείο; δεν με απασχολεί

πολύ σημαντικό αρκετά σημαντικό καθόλου σημαντικό

δεν το έχω σκεφτεί

15.Επιδιώκεις να δημιουργείς φιλίες με τους λεγόμενους

«δημοφιλείς» μαθητές του σχολείου; ΝΑΙ ΟΧΙ

(Οι ερωτήσεις επιλέχθηκαν από την 1η ομάδα) Το ερωτηματολόγιο έγραψε ο Δημήτρης Τζαλαβάρας

59

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2ο (Πίνακες)

Πίνακας απαντήσεων στη 2η δραστηριότητα

Ερωτήσεις Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα

πολύ

Σ Α Κ Σ Α Κ Σ Α Κ Σ Α Κ Σ Α Κ

1 - - - 1 - 1 7 2 5 6 3 3 3 3 -

2 - - - 1 - 1 5 5 - 6 1 5 5 2 3

3 - - - - - - 4 3 1 5 2 3 8 3 5

4 - - - 1 1 - 5 2 3 6 2 4 1 - 1

5 - - - 1 1 - 3 2 1 4 1 3 9 4 5

6 1 1 - 4 2 2 3 2 1 6 4 2 4 1 3

7 - - - 2 1 1 2 1 1 6 3 3 7 3 4

8 - - - 2 1 1 8 3 5 3 3 - 4 1 3

9 - - - - - - 2 2 - 2 - 2 13 6 7

10 2 2 - 4 1 3 5 3 2 3 1 2 3 1 2

11 - - - 1 1 - 8 2 6 4 3 1 4 2 2

Σ = Σύνολο

Α = Αγόρια

Κ = Κορίτσια

60

Πίνακας απαντήσεων 3ης δραστηριότητας

Δραστηριότητα 3η

Ερωτήσεις Αγόρι Κορίτσι

1 απογοήτευση 3 6

φόβος 1 -

ανασφάλεια 2 -

απόρριψη 2 -

λύπη 4 6

απελπισία 2 2

παραμέληση 1 1

ντροπή /ενοχές 2 4

2 κατανόηση 6 7

συμπαράσταση /υποστήριξη 4 7

σεβασμό 5 3

φιλική διάθεση 1 2

προθυμία για συζήτηση 1 4

καλές συμβουλές 2 6

περισσότερη ελευθερία 4 2

άλλο - -

3 ποτέ - -

σπάνια 1 4

συχνά 4 5

πολύ συχνά /καθημερινά 2 1

4 ποτέ 1 2

σπάνια 2 5

συχνά 3 2

πολύ συχνά /καθημερινά 2 1

5

έντονες συμπεριφορές

/αντιδράσεις 7 5

ελλιπής διατροφή /ανορεξία - 1

μελαγχολία 1 6

κακή σχολ. απόδοση 1 0

μείωση ενδιαφέροντος

εξωσχ.δραστ. 1 1

μειωμένες ώρες ύπνου /διαταραχές ύπνου 2 1

άλλο - 1

6 καθόλου - -

λίγο 2 2

αρκετά 3 4

61

πολύ 3 4

πάρα πολύ - 6

7 χωρίς αντιδράσεις - 2

θυμώνετε μαζί τους 5 6

κλείνεστε στον εαυτό σας 2 4

ακραίες συμπεριφορές - 1

8 υψηλή αυτοεκτίμηση 2 5

μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή 2 3

καλύτερη απόδοση στο σχολείο 1 1

μεγαλύτερη ψυχική αντοχή στις δυσκολίες 4 9

καλύτερη αντιμετώπιση

προκλήσεων 3 4

μεγαλύτερη αίσθηση ασφάλειας 6 6

9 καθόλου 1 -

λίγο 2 -

αρκετά 1 5

πολύ 4 2

πάρα πολύ - 3

10 για τους βαθμούς 4 3

για τους φίλους 1 -

για έλλειψη συνέπειας 7 7

για τα χρήματα 1 2

11

62

Πίνακας απαντήσεων ερωτηματολογίου για τις σχέσεις με

γονείς και μεγάλους

Ερώτηση αγόρι κορίτσι

1 ναι 16 27

όχι 0 1

2 σπάνια 7 13

συχνά 6 11

καθημερινά 3 4

3 αργώ να γυρίσω σπίτι 2 12

παραμελώ τα μαθήματα μου 10 10

δεν τακτοποιώ το δωμάτιο

μου 9 12

για τους βαθμούς μου 5 4

4 απογοήτευση 2 6

θυμό 11 18

λύπη 4 4

5 ναι 11 18

όχι 5 10

6 ναι 13 26

όχι 3 2

7 ναι 2 26

όχι 3 2

μερικές φορές 11 22

8 ναι 16 27

όχι 0 1

9 πολύ καλή 8 19

δύσκολη 1 2

ειλικρινής 4 6

τυπική 3 3

10 ναι 14 24

όχι 2 4

11 καθημερινά 1 1

κάποιες φορές 8 7

συχνά 1 5

σπάνια 3 7

ποτέ 1 8

12 ναι 13 22

όχι 0 0

ήδη δείχνουν 3 6

13 άνετα 10 19

άβολα 4 6

ανασφάλεια 0 1

άγχος 0 2

63

άλλο (διευκρίνισε) βαρετά:2

δεν έχω τι να πω

μαζί τους

14 σεβασμό 11 15

αδιαφορία 3 3

εμπιστοσύνη 2 1

αγάπη 2 4

άλλο (διευκρίνισε)

ανάλογα με τη σχέση

που έχω με τον καθένα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΦΙΛΙΑ

Ερωτήσεις Αγόρι Κορίτσι

Δημιουργείς εύκολα φιλίες; Ναι 21 19

Όχι 3 7

Προτιμάς οι στενοί σου φίλοι να είναι του ίδιου φύλου με σένα; Ναι 11 13

Όχι 10 13

Πόσους στενούς φίλους έχεις; Ένα 2 6

Δύο 8 7

Τρεις και περισσότερους 14 13

Είναι του ίδιου φύλου με σένα; Ναι 20 18

Όχι 4 8

Με ποιους τρόπους επικοινωνείς με τους φίλους σου; Μέσω τηλεφώνου 20 20

64

Μέσω SMS 12 14

Μέσα κοινωνικής δικτύωσης 12 14

Πόσο συχνά επικοινωνείς με τους φίλους σου; Κάθε μέρα 20 24

Όποτε θέλω να τους πω κάτι και τους χρειάζομαι 4 2

Πιστεύεις ότι οι φίλοι σου σε καταλαβαίνουν περισσότερο από τους γονείς σου; Ναι 20 17

Όχι 4 9

Εκμυστηρεύεσαι τα πάντα στους φίλους σου; Ναι 19 13

Όχι 5 13

Πόσο σημαντικοί είναι οι φίλοι για σένα; Πάρα πολύ 10 18

Αρκετά 7 4

Όσο και η οικογένεια 7 4

Έχεις "προδοθεί" από φίλο σου; Ναι 12 17

Όχι 12 7

Πόσο μετράει η άποψη του φίλου σου; Πάρα πολύ 7 3

Πολύ 8 8

Αρκετά 8 14

Καθόλου 1 1

Έχεις ποτέ κάνει κάτι που ξέρεις ότι είναι κακό μόνο επειδή σου το ζήτησε ή το έκανε κάποιος φίλος σου; Ναι 6 3

Μία-δύο φορές 9 3

Όχι 9 20

Πόσο σε επηρεάζει η γνώμη κάποιου φίλου σου; Πάρα πολύ 5 2

Πολύ 2 4

Αρκετά 12 15

Καθόλου 5 5

65

Πόσο σημαντικό είναι για σένα να είσαι αποδεκτός στο σχολείο; Δεν με απασχολεί 7 5

Πολύ σημαντικό 6 6

Αρκετά σημαντικό 3 6

Καθόλου σημαντικό 2 1

Δεν το έχω σκεφτεί 6 8

Επιδιώκεις να δημιουργείς φιλίες με τους "δημοφιλείς" του σχολείου; Ναι 7 5

Όχι 17 21