ΠΟΛΥΔΕΚΤΙΚΉ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣΤΉ ΓΓΣ

Π Ο Λ Υ Δ Ε Κ Τ Ι Κ Ή

Γενική ΓραμματείαΣυμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ε Π Ι Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Α

Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου, 2018© Ευρωπαϊκή Ένωση, 2018

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή μόνον εφόσον μνημονεύεται η πηγή.

© Petr Vaclavek - Fotolia.com, © olly - Fotolia.com, © Down Syndrome Foundation of Madrid© franzidraws - Fotolia.com, © cartoonresource - Fotolia.com, © Ευρωπαϊκή Ένωση

Για τη χρήση ή αναπαραγωγή φωτογραφιών ή άλλου υλικού που δεν εμπίπτει στη νομοθεσία της ΕΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, πρέπει να ζητείται άδεια απευθείας από τον κάτοχο δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

Ιανουάριος 2018 | EL | ΠΟΛΥΔΕΚΤΙΚΉ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΉ ΓΓΣ 3

Έχουμε την τύχη να εργαζόμαστε σε ένα πολυπολιτισμικό και πολύγλωσσο περιβάλλον, όπου μπορούμε όλοι να

προάγουμε ποικιλοτρόπως την ισότητα και τον σεβασμό της διαφορετικότητας.

Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να ευδοκιμεί μόνο μέσα σε ένα πολυδεκτικό περιβάλλον, όπου η διαφορετικότητα

χαίρει αποδοχής, σεβασμού και εκτίμησης. Το υγιές, πολυδεκτικό εργασιακό περιβάλλον αρχίζει με τη χρήση

πολυδεκτικής γλώσσας και εικόνων που αναγνωρίζουν και αντικατοπτρίζουν την διαφορετικότητα και αποφεύγουν τις

ασυνείδητες προκαταλήψεις.

Μέσω της γλώσσας και των εικόνων που παράγουμε, μπορούμε να βοηθήσουμε ώστε να διασφαλιστεί ότι

καμμία ομάδα ανθρώπων δεν αισθάνεται αποκλεισμένη, ανεπιθύμητη ή θύμα διακρίσεων.

Το σχέδιο δράσης για μια πιο δυναμική, ευέλικτη και συνεργατική ΓΓΣ αποσκοπεί στην προώθηση

ενός περιβάλλοντος μέσα οτο οποίο κάθε μέλος του προσωπικού έχει τη δυνατότητα γνώμης-συμμετοχής, τα

κίνητρα και τα μέσα για να ευδοκιμήσει ατομικά, αλλά και για να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της ΓΓΣ. Σε

τελική ανάλυση εσείς, το προσωπικό, κάνετε τη ΓΓΣ.

William Shapcott Γενικός Διευθυντής Διοίκησης

4 ΠΟΛΥΔΕΚΤΙΚΉ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΉ ΓΓΣ | EL | Ιανουάριος 2018

Πρέπει να ανανεώσουμε την προσήλωσή μας στις αξίες που κατοχυρώνονται στο άρθρο 2 της Συνθήκης για την

Ευρωπαϊκή Ένωση: «Η Ένωση βασίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας,

της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου, καθώς και του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων,

συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες.»

Πρόεδρος κ. Donald Tusk, Οκτώβριος 2017

Ιανουάριος 2018 | EL | ΠΟΛΥΔΕΚΤΙΚΉ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΉ ΓΓΣ 5

ΕΙΣΑΓΩΓΉ

Ή επικοινωνία είναι ένα ισχυρό εργαλείο. Πρόκειται για φορέα διαμόρφωσης της στάσης ζωής μας, των αντιλήψεων και των συμπεριφορών μας και αντικατοπτρίζει τον κόσμο στον οποίο επιθυμούμε να ζούμε και να εργαζόμαστε.

Τα λόγια και οι εικόνες έχουν, λοιπόν, σημασία επειδή η επικοινωνία μπορεί να εισαγάγει διακρίσεις εάν δεν έχουμε στο νου μας τις παραδοχές που επηρεάζουν τη γλώσσα και τα οπτικά μέσα που χρησιμοποιούμε.

Ή γλώσσα διαρκώς αλλάζει: οι λέξεις εξελίσσονται και μαζί τους θα πρέπει να εξελίσσεται και ο τρόπος που τις χρησιμοποιούμε. Ή χρήση ουδέτερης από άποψη φύλου και απροκατάληπτης γλώσσας είναι ένας τρόπος για την απομάκρυνση από παρωχημένες αντιλήψεις σχετικά με τους άνδρες, τις γυναίκες, τους ανθρώπους με αναπηρίες και άλλες πληθυσμιακές ομάδες της κοινωνίας.

Σκοπός του παρόντος εγγράφου είναι να παράσχει ένα βαθμό καθοδήγησης σχετικά με τη χρήση της γλώσσας και των οπτικών μηνυμάτων και να παραθέσει παραδείγματα, με βάση τη χρήση της ελληνικής, χρήσιμα για το εργασιακό περιβάλλον της ΓΓΣ.

Το έγγραφο έχει ως στόχο να βοηθήσει τους ομιλητές και τις ομιλήτριες της ελληνικής, ιδίως όσους δεν την έχουν ως μητρική γλώσσα, να αποφεύγουν την ακούσια χρήση γλώσσας με διακριτικά στερεότυπα. Λαμβάνει υπόψη τον πολιτικό χαρακτήρα του θεσμικού οργάνου μας και το πολύγλωσσο περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιούμαστε, επιδιώκει δε να μας βοηθήσει να διαμορφώσουμε μια συνεκτική πολυδεκτική πολιτική επικοινωνίας για όλες τις υπηρεσίες κατά την κατάρτιση και την προετοιμασία εγγράφων και οπτικοακουστικού υλικού προς εσωτερική και εξωτερική χρήση. Περιέχει επίσης μια μικρή ενότητα σχετικά με την καθομιλουμένη γλώσσα στον χώρο εργασίας.

Οι οδηγίες, οι οποίες καταρτίσθηκαν υπό την αιγίδα του Γραφείου Ίσων Ευκαιριών, καλύπτουν:

• τα εσωτερικά σημειώματα, μεταξύ των οποίων και τις ανακοινώσεις προς το προσωπικό και τις προσαρτημένες αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα

• τις προκηρύξεις κενών θέσεων

• τις δημοσιεύσεις της ΓΓΣ

• τα άρθρα και τις εικόνες στο Domus

• την καθημερινή γλώσσα

• τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τους δικτυακούς τόπους του Συμβουλίου

• το υλικό που χρησιμοποιείται σε εκπαιδευτικά σεμινάρια και παρουσιάσεις

• τις αφίσες που αναρτώνται στη ΓΓΣ.

Δεν καλύπτουν τη νομοθεσία της ΕΕ.

Οι οδηγίες βασίζονται στις τρέχουσες πρακτικές της ΓΓΣ, στα διοργανικά πρότυπα όπως το διοργανικό εγχειρίδιο σύνταξης κειμένων της αγγλικής γλώσσας και στις κατευθυντήριες γραμμές που έχουν καταρτίσει τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ και διεθνείς οργανισμοί, καθώς και στην παραδεδομένη γλωσσική πρακτική στον ελληνόφωνο χώρο.

Το παρόν φυλλάδιο δημοσιεύεται σε όλες τις επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το περιεχόμενο είναι ειδικό για κάθε γλώσσα, δεδομένου ότι κάθε μία έχει δική της γραμματική, δικό της συντακτικό και ύφος. Το γενικό μήνυμα, εντούτοις, είναι το ίδιο: προαγωγή της πολυδεκτικότητας και της διαφορετικότητας μέσω της γλώσσας και των εικόνων που χρησιμοποιούμε.

Ιανουάριος 2018 | EL | ΠΟΛΥΔΕΚΤΙΚΉ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΉ ΓΓΣ 7

ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΉ ΔΙΟΙΚΉΤΙΚΉ ΓΛΩΣΣΑ

Ή απροκατάληπτη και πολυδεκτική γλώσσα αποφεύγει τα στερεότυπα και τις αναφορές σε άσχετες με το αντικείμενο λεπτομέρειες. Αναγνωρίζει τις θετικές ιδιότητες των ανθρώπων ανεξαρτήτως φύλου και γενετήσιου προσανατολισμού, αναπηρίας, ηλικίας, καταβολών και θρησκευτικών ή φιλοσοφικών πεποιθήσεων.

Ακολουθούν κατευθυντήριες γραμμές για το πώς μπορείτε να αναφέρεστε σε διάφορες ομάδες χωρίς διακρίσεις.

ΟΥΔΕΤΕΡΉ ΑΠΟ ΑΠΟΨΉ ΦΥΛΟΥ ΓΛΩΣΣΑ

Ή ουδέτερη από άποψη φύλου γλώσσα αντιμετωπίζει ισότιμα τις γυναίκες και τους άνδρες και δεν διαιωνίζει τις στερεοτυπικές αντιλήψεις του ρόλου των φύλων.

Σε κάθε περίπτωση, όταν αναζητάτε εναλλακτικές, ουδέτερες ως προς το φύλο διατυπώσεις, θα πρέπει πάντα να προσέχετε ώστε αυτές να μην επιφέρουν ασάφειες ή εννοιολογικές μεταβολές και να κάνετε τις ορθότερες κάθε φορά επιλογές.

H ελληνική γλώσσα έχει τρία γραμματικά γένη (θηλυκό, αρσενικό, ουδέτερο) τα οποία εκφράζονται με πλήθος καταλήξεων σε όλα τα κλινόμενα μέρη του λόγου, γεγονός που καθιστά πολύ δύσκολη την προσπάθεια να μην εκφράζεται ποτέ κάποιο από τα γένη κατά την εκφορά του λόγου και, κατά συνέπεια, την παντελώς ουδέτερη από άποψη φύλου γλώσσα.

Ή πιο πρακτική προσέγγιση, στο παρόν εξελικτικό στάδιο της ελληνικής γλώσσας, φρονούμε πως είναι η γλωσσική αντίληψη ότι τα γένη που εκφράζονται στη διατύπωση έχουν γραμματική λειτουργία και δεν αναφέρονται αναγκαστικά στο πραγματικό γένος των φύλων. Πρότασή μας είναι να χρησιμοποιείται το παραδοσιακά αναφερόμενο ως γραμματικό «αρσενικό» γένος για να εκφράζει όλα τα φύλα, αλλά να αποφεύγεται όταν υπάρχει ειδικότερη περίπτωση. Υπάρχουν, άλλωστε, περιπτώσεις όπου η κατάληξη του ουσιαστικού δεν παραπέμπει σε συγκεκριμένο φύλο (π.χ. στα δευτερόκλιτα αεροσυνοδός, πρόεδρος, δικηγόρος και, νεότερα, στα πρωτόκλιτα δικαστής, βουλευτής) αν δεν προστεθεί το άρθρο (π.χ. ο αεροσυνοδός, η πρόεδρος, της προέδρου, η δικαστής, της δικαστού).

Ειδικοί θηλυκοί τύποι απαντώνται σε επαγγέλματα που ασκούσαν από παλαιότερα γυναίκες (μαία, μαγείρισσα, νοσοκόμα) ή έχουν ευχερέστερο σχηματισμό (τηλεφωνήτρια, εισηγήτρια, προϊσταμένη), ενώ άλλοι τύποι χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο στην ανεπίσημη, προφορική ομιλία (π.χ. αστυνομικίνα, γραμματέα, δικαστίνα), καθώς όλο και περισσότερο η γυναίκα εδραιώνει τη θέση της στον δημόσιο και τον εργασιακό χώρο. Άλλοι τύποι αποτελούν αρχαιότερους τύπους (δικάστρια) ή λόγιες προτάσεις (γραμμάτισσα) με μεγαλύτερη ή μικρότερη επιτυχία στην αποδοχή τους από τις ομιλήτριες και τους ομιλητές της ελληνικής. Ή χρήση των τύπων αυτών επαφίεται στο γλωσσικό αισθητήριο και την προτίμησή μας (π.χ. είναι ευκολότερα αποδεκτή η προπονήτρια, αλλά δυσκολότερα η διαιτήτρια).

8 ΠΟΛΥΔΕΚΤΙΚΉ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΉ ΓΓΣ | EL | Ιανουάριος 2018

Πρακτικά παραδείγματα:

Τρόποι για να εκφράζεται κατά το δυνατόν η πολυδεκτικότητα όσον αφορά τα φύλα είναι, μεταξύ άλλων, οι κατωτέρω:

Όταν το άρθρο ή οι κτητικές αντωνυμίες δεν είναι απολύτως απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν (π.χ. σε απαριθμήσεις, προκηρύξεις κ.ά.) μπορούν να αποφεύγονται.

Κάθε υπάλληλος… (αντί: Ο υπάλληλος…)

Αυτό είναι δυνατόν και με τη χρήση της παθητικής φωνής του ρήματος.

Η αίτηση υποβάλλεται… (αντί: ο αιτών υποβάλλει την αίτηση…)

Στις περιπτώσεις τις οποίες πρέπει οπωσδήποτε να αναφερθούν και τα δύο γένη τότε προτείνονται οι λύσεις που ακολουθούν:

Χρήση της καθέτου (/):

• στο άρθρο: ο/η πρόεδρος, η/ο υπουργός, ο/η βουλευτής, του/της πολιτικού, της/του ιατρού

• σε ουσιαστικά όταν υπάρχει διτυπία: μεταφραστής/μεταφράστρια

• επίθετα, μετοχές κτλ. ο αιτών/η αιτούσα

• στον πληθυντικό: φοιτητές/φοιτήτριες.

Σκόπιμο είναι να αποφεύγεται η «πρακτική της παύλας»:

ο/η καθηγητής/-ήτρια συναντήθηκε με τις/τους φοιτήτριες/-ητές

γιατί καθιστά πολύ «βαρύ» και δυσανάγνωστο το κείμενο.

Όταν, ωστόσο, γίνεται γενική αναφορά σε πλήθος ανθρώπων, είναι σκόπιμο να χρησιμοποιείται το παραδοσιακά αναφερόμενο ως γραμματικό «αρσενικό» γένος (οι μαθητές, οι ενδιαφερόμενοι κλπ.) με την αντίληψη ότι εκφράζει όλα τα φύλα. Εάν πρέπει να αναφερθεί συγκεκριμένα το φύλο του πλήθους, μπορούμε να γράψουμε:

οι φοιτήτριες (εάν μόνο στις γυναίκες αναφέρεται το κείμενο) ή (π.χ.) οι άρρενες φοιτητές (εάν μόνο στους άνδρες αναφέρεται το κείμενο).

Ο πληθυντικός ενός κοινού όρου μπορεί να συνοδεύεται κατά την πρώτη του αναφορά με τη διευκρίνιση ότι αφορά αμφότερα τα φύλα:

οι αγρότες, γυναίκες και άνδρες...

Εύχρηστο είναι επίσης να αναζητούνται όροι στους οποίους δεν εκφράζεται φύλο:

αναγνωστικό κοινό, νοσηλευτικό προσωπικό, ελληνικός λαός.

Μπορείτε να χρησιμοποιείτε την προστακτική ή το δεύτερο πρόσωπο στις άλλες εγκλίσεις εφόσον αρμόζει στην περίπτωση:

Συμπληρώστε το έντυπο έως την Παρασκευή.Πρέπει να συμπληρώσετε το έντυπο έως την Παρασκευή.(αντί: οι ενδιαφερόμενοι να συμπληρώσουν…).

Ιανουάριος 2018 | EL | ΠΟΛΥΔΕΚΤΙΚΉ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΉ ΓΓΣ 9

Όταν αποδέκτης είναι το αναγνωστικό κοινό των άρθρων του Domus, είναι επίσης σκόπιμο να χρησιμοποιείτε το δεύτερο πρόσωπο:

Θέλετε να συμμετάσχετε;(αντί: όσοι θέλουν να συμμετάσχουν …)Εάν ενδιαφέρεστε, επικοινωνήστε με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο…(αντί: οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνήσουν…).

Καλό είναι να μην προϋποθέτετε αυτομάτως από το γενικό γραμματικό γένος ότι κάθε «διευθυντής» είναι άνδρας και κάθε «γραμματέας» γυναίκα.

Όπως προαναφέρθηκε, οι ονομασίες των επαγγελμάτων στα ελληνικά εκφράζονται κατά κανόνα με το γενικό γραμματικό γένος. Δεδομένου ότι εν γένει δεν υπάρχει λόγος να προσδιορίζεται το φύλο του κατόχου της θέσης, μπορείτε να αποφεύγετε να ενισχύετε τα στερεότυπα σχετικά με τους παραδοσιακούς ρόλους γυναικών και ανδρών.

Ή πολυδεκτική προκήρυξη κενής θέσης περιλαμβάνει όλα τα φύλα. Για να προσελκύσετε εκπροσώπους όλων των φύλων, προσέξτε να παρουσιάζετε τις θέσεις εργασίας χρησιμοποιώντας όσο το δυνατόν ουδέτερη ως προς το φύλο ορολογία:

Το πρόσωπο αυτό θα ευθύνεται για τη διαχείριση των διαδικασιών των δημοσίων συμβάσεων…

Θα ευθύνονται για τη διαχείριση των διαδικασιών των δημοσίων συμβάσεων...

Ή πολυδεκτική γλώσσα ενθαρρύνει την διαφορετικότητα στις υποψηφιότητες, η οποία δυνητικά αυξάνει το σύνολο των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού.

Στη ΓΓΣ οι λέξεις «κυρία» και «κύριος» (συντετμ.: κα/κος ή κ.) χρησιμοποιούνται με την έννοια της αυτεξουσιότητας· δεν χρησιμοποιείται ο όρος «δεσποινίς» που αναφέρεται σε οικογενειακή κατάσταση.

Προτείνεται να αποφεύγονται οι όροι που παραπέμπουν μόνο στον «άνδρα»:

επάνδρωση στελέχωση

ανδρική δουλειά απαιτητική, βαρειά δουλειά

10 ΠΟΛΥΔΕΚΤΙΚΉ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΉ ΓΓΣ | EL | Ιανουάριος 2018

ΓΛΩΣΣΑ ΠΟΥ ΧΡΉΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΜΕ ΑΝΑΠΉΡΙΕΣ

Οι λέξεις αντικατοπτρίζουν τις στάσεις ζωής και τις πεποιθήσεις μας και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έχει σημασία η χρήση των σωστών λέξεων. Κανείς δεν θέλει να ταυτοποιείται μέσω της αναπηρίας του. Ή Σύμβαση των Ήνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες ζητεί να ληφθούν μέτρα για την καταπολέμηση των στερεοτύπων που συνδέονται με την αναπηρία1; καλό είναι λοιπόν να μπορούμε να διακρίνουμε τις επιπτώσεις των αρνητικών στερεοτύπων και των διατυπώσεων που στιγματίζουν, και να τα αποφεύγουμε.

Ακολουθούν ορισμένες απλές υποδείξεις για τις περιπτώσεις που γράφετε ή μιλάτε για ανθρώπους με αναπηρίες:

• Αποφεύγετε την ταύτιση ανθρώπου και αναπηρίας: χρησιμοποιείτε λ.χ. την περίφραση «άνθρωπος με αναπηρίες».

• Τονίζετε την ιδιαιτερότητα και τις δυνατότητες κάθε ανθρώπου και μην τους προσδιορίζετε με μία κατάσταση.

• Αποφεύγετε φράσεις όπως «πάσχει από/υποφέρει από/είναι θύμα».

• Αποφεύγετε όρους που εμφανίζουν την αναπηρία ως περιορισμό.

• Μη χρησιμοποιείτε αδιακρίτως ομαδικούς όρους όπως «οι τυφλοί» εν γένει, δεδομένου ότι οι ομάδες αυτές δεν είναι ομοιογενείς.

• Πρέπει επίσης να θυμάστε ότι το 80% των αναπηριών δεν είναι ορατό.

1 Ή Σύμβαση των Ήνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες (CRPD) εφαρμόζεται στα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Άρθρο 8 παράγραφος 1 στοιχείο β): Τα συμβαλλόμενα κράτη δεσμεύονται να λάβουν άμεσα, αποτελεσματικά και κατάλληλα μέτρα

(...) για να καταπολεμήσουν, σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής, τα στερεότυπα, τις προκαταλήψεις και τις επικίνδυνες συμπεριφορές σε βάρος ατόμων με αναπηρία, συμπεριλαμβανομένων αυτών που βασίζονται στο φύλο και την ηλικία.

Το οπτικό υλικό για τους ανθρώπους με αναπηρίες πρέπει να χρησιμοποιείται με ευαισθησία, ούτως ώστε να μην ενισχύονται τα αρνητικά στερεότυπα

ανάπηροι άνθρωποι με αναπηρίες

τυφλοί άνθρωποι που είναι τυφλοί

πάσχουν, πάσχοντες, θύμα έχει· π.χ. πρόσωπο/άνθρωπος που έχει επιληψία

αυτιστικός πρόσωπο/άνθρωπος με αυτισμό

πρόσωπο/άνθρωπος που πάσχει από ψυχική διαταραχή πρόσωπο/άνθρωπος με θέματα ψυχικής υγείας

καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι χρήστης αναπηρικού αμαξιδίου

Ιανουάριος 2018 | EL | ΠΟΛΥΔΕΚΤΙΚΉ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΉ ΓΓΣ 11

ΑΛΛΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΓΛΩΣΣΑ ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΚΑΤΑΛΉΨΕΙΣ

Σε περίπτωση που — έστω και χωρίς πρόθεση — χρησιμοποιείτε απρεπείς εκφράσεις ή διατυπώσεις που εκφράζουν προκαταλήψεις, τότε αποκλείετε κάποιους ανθρώπους και δημιουργείτε εμπόδια στην επικοινωνία. Για να εξαλείψετε τις προκαταλήψεις από τη γλώσσα σας, να αποφεύγετε εκφράσεις που υποβιβάζουν ή αποκλείουν ανθρώπους λόγω ηλικίας, φύλου2, γενετήσιου προσανατολισμού, φυλής, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, εθνικότητας, κοινωνικής τάξης ή σωματικών ή ψυχικών χαρακτηριστικών.

Προσπαθείτε να συμπεριλαμβάνετε το σύνολο του αναγνωστικού κοινού σας σε ό,τι γράφετε. Είναι χρήσιμο να θυμάστε ότι οι αναγνώστες σας ενδέχεται να έχουν διαφορετικές ευαισθησίες. Ενημερώνεστε διαρκώς σχετικά με την αποδεκτή πρακτική και, εάν έχετε αμφιβολίες για το αν κάποια έκφραση είναι η πρέπουσα, ζητήστε συμβουλή.

Μερικά παραδείγματα• Όταν αναφέρεστε σε σχέσεις, ο όρος «σύζυγος» ή, καλύτερα, «σύντροφος» είναι πιο περιεκτικός και

αντικατοπτρίζει την ποικιλία των σχέσεων που υπάρχουν στην κοινωνία (π.χ. ζευγάρια εκτός γάμου ή ομόφυλα, καταχωρημένες σχέσεις συμβίωσης).

• Αποφεύγετε την παρωχημένη ορολογία, π.χ. χρησιμοποιείτε τους όρους «Ρομά»3 και «ομοφυλόφιλοι» αντί άλλων. Ο συλλογικός όρος «Λεσβίες, ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι, διεμφυλικοί και μεσοφυλικοί» αναφέρεται συχνά και με τα αρχικά «ΛΟΑΔΜ». Χρησιμοποιείτε τους όρους διεμφυλικοί και μεσοφυλικοί αντί άλλων4.

• Αποφεύγετε τις γενικές παραδοχές έναντι διαφορετικών εθνικοτήτων και πολιτισμών, καθώς δίνουν υπεραπλουστευμένη εικόνα ενός ανθρώπου ή μιας ομάδας (π.χ. «οι ρομαντικοί Γάλλοι», «οι οργανωμένοι Γερμανοί»). Εάν πρέπει οπωσδήποτε να αναφέρετε την εθνοτική καταγωγή ή την εθνικότητα, να είστε όσο πιο συγκεκριμένοι γίνεται. Για παράδειγμα, αντί ενός γενικού όρου, όπως «κινέζος» για ευρύ φάσμα ανθρώπων, χρησιμοποιείτε πιο συγκεκριμένους όρους όπως «Ταϊλανδός», «Βιετναμέζος» ή «Ιάπωνας», κλπ., ει δυνατόν.

• Μην προκαταλαμβάνετε τις θρησκευτικές ή άλλες πεποιθήσεις . Χρησιμοποιείτε διατυπώσεις που εκφράζουν σεβασμό για τις θρησκευτικές ή άλλες πεποιθήσεις5 των συνομιλητών σας. Επίσης, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι ο όρος «άραβας/αραβίδα» παραπέμπει σε μέλος αραβόφωνου λαού και δεν είναι συνώνυμος του όρου «μουσουλμάνος/μουσουλμάνα», που ορίζει οπαδό της μουσουλμανικής πίστης.

• Προσέξτε να μη διαιωνίζετε ηλικιακά στερεότυπα στην επικοινωνία σας. Εκφράστε σεβασμό με την χρήση εκφράσεων όπως «μεγαλύτεροι συνάδελφοι» ή «μεγαλύτεροι σε ηλικία», και αποφεύγετε διατυπώσεις που υποδηλώνουν ότι η προχωρημένη ηλικία είναι ανεπιθύμητη κατάσταση.

2 Βλ. π.χ. Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την ισότητα των φύλων (2016).3 Βλ. π.χ. Σχέδιο συμπερασμάτων του Συμβουλίου με θέμα «Επιταχύνοντας τη διαδικασία ένταξης των Ρομά» (2016).4 Βλ. π.χ. Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την ισότητα των ΛΟΑΔΜ (2016)· Προαγωγή όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

των διεμφυλικών (2010).5 Κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για την προαγωγή και την προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας και της ελευθερίας των

πεποιθήσεων (2013).

12 ΠΟΛΥΔΕΚΤΙΚΉ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΉ ΓΓΣ | EL | Ιανουάριος 2018

ΚΑΘΉΜΕΡΙΝΉ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΉΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Ή ουδέτερη ως προς το φύλο και η απροκατάληπτη γλώσσα είναι σκόπιμο να υπερισχύει και στην προφορική ή την ανεπίσημη επικοινωνία. Όλοι έχουμε μερίδιο ευθύνης για τη δημιουργία ενός πολυδεκτικού εργασιακού περιβάλλοντος, συνεπώς είναι λογικό να σκεφτόμαστε διπλά προτού κοινοποιήσουμε τις ιδέες, τις πεποιθήσεις και τις απόψεις μας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο μπορούμε να αποφύγουμε την ακούσια αναπαραγωγή στερεοτύπων, τη συγκαταβατική συμπεριφορά, την υποτίμηση ή την ταπείνωση άλλων.

Ορίστε μερικές φράσεις προς αποφυγήν:

o Τι άνδρας είσαι εσύ;

o Η ηλικία, βλέπεις!..

o Μην κάνεις σαν γυναίκα!

o Θα σας απαντήσει στο τηλέφωνο μία από τις κυρίες μας (=γραμματείς).

Ή συμπεριφορά ή η χρήση γλώσσας που θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι επιφέρει διακρίσεις (π.χ. σεξιστικά ή ρατσιστικά αστεία) δεν είναι αποδεκτές.

Ομοίως, προκειμένου να μη θίγονται άνθρωποι λόγω του φύλου, της ηλικίας, της αναπηρίας, της εθνοτικής προέλευσης, των θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, της ταυτότητας φύλου ή του γενετήσιου προσανατολισμού τους, είναι σκόπιμο να αποφεύγονται οι προσβλητικές εκφράσεις και διατυπώσεις.

Εάν φοβάστε ότι ενδέχεται να κάνετε κάποιο λάθος όταν πρόκειται να αναφερθείτε ή να μιλήσετε σε κάποιο πρόσωπο, λόγου χάριν με διαφορετικό εθνοτικό υπόβαθρο, ρωτήστε πώς επιθυμούν τα ίδια να αναφέρονται στον εαυτό τους.

Το χιούμορ με το οποίο ευτελίζονται τα θέματα των φύλων συχνά ενισχύει τα στερεότυπα και μπορεί να είναι σεξιστικό: Ή ξανθιά γυρίζει στο σπίτι και ρωτάει: - «Πού είναι τα παιδιά;» «Στα αγγλικά», της απαντούν. «Γουέαρ αρ δε τσίλντρεν;»

Ορισμένες «φιλοφρονήσεις» κινδυνεύουν να ληφθούν ως μειωτικές.

o Σαν άνδρας σκέφτεσαι.

o Είσαι πολύ θηλυκιά για γυναίκα καριέρας.

o Για την ηλικία της, έκανε πολύ καλή δουλειά.

o Παρά τα χρόνια του, παρακολουθεί μια χαρά τις τεχνολογικές εξελίξεις.

Μη λησμονείτε ότι η γλώσσα εξελίσσεται διαρκώς: το νόημα των λέξεων μπορεί να μεταβληθεί συν τω χρόνω και ό,τι είναι αποδεκτό σήμερα μπορεί να καταστεί απαράδεκτο ή λιγότερο πρέπον αύριο. Για να αποφεύγετε δυνητικά προσβλητικούς όρους, βεβαιωθείτε ότι χρησιμοποιείτε την ευρέως αποδεκτή ορολογία.

Ή υπηρεσία σύνταξης της αγγλικής γλώσσας και το Γραφείο Ίσων Ευκαιριών είναι πρόθυμα να σας βοηθήσουν για οποιεσδήποτε αμφιβολίες σας.

Αν χρειαστείτε κάτι, πείτε το στην κοπέλα (=τη βοηθό μου)!

Ιανουάριος 2018 | EL | ΠΟΛΥΔΕΚΤΙΚΉ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΉ ΓΓΣ 13

ΟΠΤΙΚΉ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Ή πολυδεκτική γλώσσα πρέπει να ενισχυθεί με πολυδεκτικό οπτικό υλικό, δεδομένου ότι συχνά το οπτικό μήνυμα είναι αυτό που έχει αντίκτυπο στο κοινό. Παρουσιάζοντας τις διάφορες πτυχές της διαφορετικότητας (φύλο, ηλικία, εθνοτική καταγωγή, αναπηρία, θρησκευτικές ή άλλες πεποιθήσεις, γενετήσιο προσανατολισμό, ιθαγένεια) εξασφαλίζουμε ότι όλοι αισθάνονται ότι συμμετέχουν.

Όταν επικοινωνείτε, να σκέφτεστε τη διαφορετικότητα και την πολυδεκτικότητα:

• Τι αισθήματα σας δημιουργεί αυτή η εικόνα; Ποιες είναι οι αρχικές σας εντυπώσεις;

• Σας αρέσει; Γιατί; Γιατί όχι;

• Τι βλέπετε στην εικόνα; Μπορείτε να ταυτιστείτε με ανθρώπους που παρουσιάζει;

• Καταδεικνύεται η διαφορετικότητα; Υπάρχει πολυδεκτικότητα;

• Ποιο είναι το μήνυμα; Αντιστοιχεί στο μήνυμα που θέλετε να περάσετε;

Οι ακόλουθες συστάσεις, οι οποίες ισχύουν για αφίσες, φυλλάδια, εικόνες στο Domus και κάθε οπτικοακουστικό υλικό που χρησιμοποιείται σε ενημερωτικά ή εκπαιδευτικά σεμινάρια, αναμένεται να συμβάλουν ώστε να γίνει πιο αποτελεσματική η επικοινωνία καθώς και να επιτρέψουν στο στοχευόμενο κοινό τους να ταυτισθεί με το οπτικό μήνυμα.

1. Επιλέξτε μια εικόνα που καταδεικνύει τη διαφορετικότητα στο εργασιακό μας περιβάλλον στη ΓΓΣ

Για την προαγωγή της διαφορετικότητας σε δημοσιεύματα όπως τα ενημερωτικά φυλλάδια, χρησιμοποιήστε φωτογραφίες και εικόνες που αντανακλούν όλες τις πτυχές του εργασιακού μας περιβάλλοντος: έχετε κατά νου την ισορροπία γυναικών και ανδρών, δείχνετε ανθρώπους με αναπηρίες σε καθημερινές καταστάσεις, συμπεριλάβετε ανθρώπους διαφόρων ηλικιών και από διαφορετικές φυλετικές και εθνοτικές ομάδες, ανάλογα με την περίπτωση.

Το οπτικό και το γραπτό περιεχόμενο πρέπει να παρουσιάζουν αντιστοιχία. Επίσης βεβαιωθείτε ότι η οπτική παράσταση που επιλέγετε αντιστοιχεί στο μήνυμα που προσπαθείτε να στείλετε, π.χ. η απεικόνιση μόνο ανδρών δεν θα είναι αποτελεσματική ως συνοδευτική ενός άρθρου στο οποίο συμμετείχαν τόσο άνδρες όσο και γυναίκες.

Βεβαιωθείτε ότι δείχνετε ότι το εργασιακό περιβάλλον της ΓΓΣ δέχεται και φιλοξενεί το σύνολο των ανθρώπινων τύπων.

Αυτή η φωτογραφία απεικονίζει την διαφορετικότητα που υπάρχει στους υπαλλήλους μας, και, επομένως, χρησιμεύει ως καλό παράδειγμα πολυδεκτικής επικοινωνίας

Μην επιλέξετε εικόνα που δείχνει μόνο ένα φύλο, εάν η ομάδα ανθρώπων στην οποία αναφέρεται είναι μεικτή. Πρόσωπα που δίνουν συνέντευξη ή εμφανίζονται σε ταινίες ή μαγνητοσκοπήσεις πρέπει επίσης να είναι αντιπροσωπευτικά του προσωπικού της ΓΓΣ σε όλη του την ποικιλομορφία.

14 ΠΟΛΥΔΕΚΤΙΚΉ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΉ ΓΓΣ | EL | Ιανουάριος 2018

2. Ει δυνατόν, επιλέξτε εικόνα που αντικατοπτρίζει τη διαφορετικότητα μεταξύ των ευρωπαϊκών πληθυσμών

Συνιστάται να λαμβάνεται συστηματικά υπόψιν η διαφορετικότητα αυτή, όποτε είναι δυνατόν.

3. Δείξτε ανθρώπους διαφορετικών φύλων σε ρόλους και καθήκοντα ίσης αξίας

Θετικό παράδειγμα εικόνας η οποία αντικατοπτρίζει την εθνοτική διαφορετικότητα.

Θετικό παράδειγμα φωτογραφίας που αποτυπώνει γυναίκες πολιτικούς οι οποίες είναι δραστήριες και ακούγεται ο λόγος τους, αντί να είναι παθητικές και με ρόλο αντικειμένου

FOR OUR COMMON SECURITYALWAYS WEAR YOUR BADGE VISIBLY

NOT ALL VISITORS ARE WELCOME !

Ποια είναι η αρχική σας αντίδραση βλέποντας αυτήν την αφίσα;

4. Επιλέξτε εικόνα που δείχνει ότι το θεσμικό μας όργανο είναι ανοικτό και ελεύθερο από προκαταλήψεις

Μην επιλέξετε εικόνα ή σύνθημα που δίνει την εντύπωση ότι έχουμε ηλικιακές, εθνοτικές, αισθητικές ή οποιεσδήποτε άλλες προκαταλήψεις.

Ιανουάριος 2018 | EL | ΠΟΛΥΔΕΚΤΙΚΉ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΉ ΓΓΣ 15

Για περισσότερες πληροφορίεςΓραφείο Ίσων Ευκαιριών

Ήλεκτρονικό ταχυδρομείο: egalite-des-chances@consilium.europa.eu

Μονάδα Ελληνικής γλώσσας / UNITE EL Quality

Ήλεκτρονικό ταχυδρομείο: unite.el-quality@consilium.europa.eu

Rue de la Loi/Wetstraat 1751048 Bruxelles/BrusselBELGIQUE/BELGIËTel. +32 22816111www.consilium.europa.eu

RS-1

16-2

017