«ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ» Διαπολιτισμική...

_________________________________________________________________________________

1 Ευγενία Αρβανίτη – Πρεβεζάνου

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

«ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ»

Διαπολιτισμική Επάρκεια και ανάπτυξη των δεξιοτήτων

της Ενσυναίσθησης, Σωματικής Επικοινωνίας και Υπομονής

στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

ΕΥΓΕΝΙΑ ΑΡΒΑΝΙΤΗ-ΠΡΕΒΕΖΑΝΟΥ

Επικοινωνιολόγος

Τηλέφωνο επικοινωνίας : 6942660888

Ε-mail [email protected]

ΑΘΗΝΑ

Ιανουάριος 2017

ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ

ΓΡΙΒΑΙΩΝ 6, 10680, Αθήνα

ΤΗΛ: 210-3635701,

www.eef.gr

Email: [email protected]

ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ, ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ

& ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 70, 17671 ΑΘΗΝΑ

Ανάπτυξη διαπολιτισμικών δεξιοτήτων: ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ και ΓΛΩΣΣΑ του ΣΩΜΑΤΟΣ

___________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________

2 Ευγενία Αρβανίτη - Πρεβεζάνου

ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ και ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΑΡΚΕΙΑ

__________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

Ευγενία Αρβανίτη - Πρεβεζάνου

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

Σε πολύγλωσσες και πολυπολιτισμικές κοινωνίες ένα άτομο αντιμετωπίζει

προβλήματα αρμονικής συμβίωσης και πρωτόγνωρες επικοινωνιακές

περιστάσεις.

Στοχεύοντας σε μια δημιουργική και διαπολιτισμική κοινωνία, η ειρηνική

συνύπαρξη σε περιόδους σοβαρών κρίσεων επιλύονται μονάχα εφόσον

βασίζεται την αμοιβαία αναγνώριση, αποδοχή, ανεκτικότητα και σεβασμό

της διαφορετικότητας πολιτιστικών αξιών και πολιτισμικών εμπειριών.

Στην Διαπολιτισμική εκπαίδευση, εμπλέκονται πλέον διδάσκαλοι -

εκπαιδευτές και μαθητές-εκπαιδευόμενοι που προέρχονται από οικογένειες

προσφύγων, παλιννοστούντων και οικονομικών μεταναστών. Σε αυτές τις

νέες κοινωνικές συνθήκες, η δημιουργία ενός νέου σχολικού και

μαθησιακού περιβάλλοντος, μετασχηματίζει τις διδακτικές μεθοδολογίες

τόσο σε επίπεδο γλώσσας (μητρικής ή ξένης) όσο και σε ζητήματα

πολιτισμού και κουλτούρας

Η Διαπολιτισμική Επικοινωνία προάγει ένα νέο επικοινωνιακό ήθος, το

οποίο σέβεται το άτομο, στηρίζεται στην ενσυναίσθηση, τον ανθρωπισμό

και την ανθρωπιά, ενώ καθιστά εμφανή την αλληλοσυσχέτιση της γλώσσας

με τον πολιτισμό μέσα από συνθήκες Συνεχιζόμενης, Αυτόνομης,

Συνεργατικής και Διαπολιτισμικής Δια Βίου Μάθησης.


Λέξεις-Κλειδιά: Διαπολιτισμική Κοινωνία, Διαπολιτισμική Δεξιότητα- Επάρκεια,

,Διαπολιτισμική Ευαισθησία, Ενσυναίσθηση ,Διαπολιτισμική

Ενσυναίσθηση, Εθνοκεντρισμός, Εθνοσχετικότητα,Ζωτικός, Μη

Λεκτική Επικοινωνία, Πολιτισμός-Κουλτούρα, Πολυπολιτισμική

Κοινωνία, Προκαταλήψεις,. Στερεότυπα


___________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________


Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Ε Ι Σ Η Γ Η Σ Η Σ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ……………………………………………………...……….……… 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ………………………..……………….…...… 3

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ………………………………………………………………… 4

ΛΕΚΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ και ΓΛΩΣΣΑ………………………….……… 4

Η σωστή χρήση τη σιωπής, είναι μια από τις μεγαλύτερες τέχνες

της συνομιλίας

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ……………………………………………… 5

Το πιο σημαντικό στην επικοινωνία είναι να ακούμε αυτά που δεν λέγονται

ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ…………………………..……… …… 6

Καθρέφτης σου είμαι κοινωνία και σου μοιάζω

ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ……………………………………… 7

Υπομονή και ανεκτικότητα σημαίνει υγιής αντίδραση

ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ……………………………………………..………………… 7

Η αναδυόμενη μορφή παγκόσμιας επικοινωνίας

ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ…………… 9

Empathize with me, teacher- Έλα στη θέση μου, Δάσκαλε

ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΠΑΡΚΕΙΑ …………………………………………… 11

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ……………………………………………………………. 11

Πως θα επικοινωνούν οι άνθρωποι το 2100;

ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ ……………………………………………………..……… 12

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ……………………………………….. 14


__________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________


ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Επικοινωνία, θεωρείται η ικανότητα για επαφή ανάμεσα στους ανθρώπους. Προέρχεται

από την ανάγκη τους να συνδεθούν και να αλληλεπιδράσουν μεταξύ τους. Η επικοινωνία

μεταξύ δύο ατόμων (πομπού-δέκτη) είναι μια αμφίδρομη διεργασία, η οποία είναι

συνεχώς ανανεούμενη και ανακυκλούμενη, συμβαίνει παντού και πάντοτε.

Ο Γερμανός φιλόσοφος και κοινωνιολόγος Jürgen Habermas, διαπίστωσε ότι τα δομικά

στοιχεία της επικοινωνιακής διαδικασίας, είναι τρία: ο Πολιτισμός, η Κοινωνία και η

Προσωπικότητα.

Για να υπάρξει ικανοποιητική επικοινωνία ανάμεσα στα επικοινωνούντα άτομα,

προϋπόθεση είναι να έχουν ανεπτυγμένες ικανότητες σε Κοινωνιογλωσσολογικό,

Επικοινωνιακό, Συνομιλιακό και Στρατηγικό πεδίο. Παράλληλα, η επιτυχία ενός

διαλόγου, στηρίζεται μονάχα εφόσον υπάρχει κοινό υπόβαθρο των συνομιλητών οι

οποίοι μοιράζονται έναν κοινό ορίζοντα και διαθέτουν κοινό γλωσσικό κώδικα,

παρόμοιων γνώσεων κοινωνικό κεφάλαιο, συγκεκριμένες αντιλήψεις, αξίες, στάσεις

αλλά και εμπειρίες.

ΛΕΚΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ και ΓΛΩΣΣΑ

«Η σωστή χρήση τη σιωπής, είναι μια από τις μεγαλύτερες τέχνες της συνομιλίας!»

Marcus Tullius Cicero

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 28 κρατών-μελών, υπάρχουν 24 επίσημες γλώσσες.

Υπολογίζεται δε, ότι αυτή τη στιγμή, πάνω από 50 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ευρώπη,

όπως και στην Αθήνα, ομιλούνται περίπου 150 περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες.

Κάθε μία γλώσσα, αποτελείται από πολλά επίπεδα, όπως το φωνητικό, φωνολογικό,

μορφολογικό, συντακτικό, σημασιολογικό, πραγματολογικό πεδίο, οι άνθρωποι δεν

μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους εύκολα. η κατανόηση των ανθρώπων μεταξύ

τους. Ο John H. Mcwhorter, γλωσσολόγος και καθηγητής στο πανεπιστήμιο Columbia,

της Νέας Υόρκης, θεωρεί ότι οι γλώσσες επικοινωνίας, τις οποίες θα μιλούν οι άνθρωποι

στο μέλλον, θα έχουν απλούστερη μορφή, και θα σχετίζονται άμεσα με δύο βασικούς

παράγοντες:

i. τον αριθμό των παιδιών που θα μαθαίνουν μια συγκεκριμένη γλώσσα και

ii. την επιρροή τους από τις μαζικές μετακινήσεις και μεταναστεύσεις πληθυσμών.

Στα πλαίσια όμως, μιας διαπολιτισμικής επικοινωνίας και αλληλοεπίδρασης ατόμων που

έχουν διαφορετικές πολιτισμικές ταυτότητες, οι πιθανότητες να δημιουργηθεί πρόβλημα,

είναι άμεσες. Η δυσκολία της λεκτικής επικοινωνίας κάνει τις περισσότερες φορές

σημαντικότερη την µη λεκτική επικοινωνία.


___________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________


ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

«Το πιο σημαντικό στην επικοινωνία είναι να ακούμε αυτά που δεν λέγονται»

Σύμφωνα με εργαστηριακά πειράματα το 93% της επικοινωνίας, έγκειται στη μη λεκτική

επικοινωνία. Η επικοινωνία χωρίς λόγο (Nonverbal Communication), ονομάζεται και

Σωματική Επικοινωνία (Unspoken Communication). Εκφράζει την μη λεκτική

συμπεριφορά ενός ατόμου και αποκωδικοποιεί την γλώσσα του σώματος του. Στη

σωματική επικοινωνία εμπλέκονται οι επιστήμες της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας,

της ανθρωπολογίας, της γλωσσολογίας καθώς και οι τομείς της κινησιολογίας και της

παραγλωσσολογίας. Εξαρτάται δε, από σημαντικούς παράγοντες που άπτονται της

δεδομένης στιγμής, του περιβάλλοντος της καταγωγής, της κουλτούρας, της κοινωνικής

θέσης, της ψυχικής κατάστασης και του φύλου.

Η ορθή χρήση του Λόγου, του σώματος αλλά και της Σιωπής γίνονται κυρίαρχα

λειτουργικά εργαλεία στην επικοινωνία, καθώς τα τέσσερα (4) πρώτα λεπτά

σχηματίζουμε το 90% της άποψης μας για τον άνθρωπο με τον οποίο γνωριζόμαστε,

άποψη την οποία διατηρούμε για πάντα. Τα ποσοστά 55–38–07, αντιστοιχούν στην

επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα σε μία πρόσωπο με πρόσωπο συνάντηση.

55% προέρχεται από τις εκφράσεις του προσώπου (Eye Contact - Face Contact -

Head Contact) και κινήσεις του Σώματος-Χειρονομίες

38% τις μη λεκτικές πλευρές της ομιλίας (ένταση-τόνος-χροιά-ποιότητα).

7% από την ομιλία καθαυτή.

Οι χειρονομίες οι στάσεις και οι κινήσεις ενός ατόμου, λένε μία ιστορία την ώρα που η

φωνή μπορεί να λέει μία άλλη. Η γλώσσα του σώματος αλλάζει πιο δύσκολα και

ελέγχεται ακόμη πιο δύσκολα για το λόγο αυτό είναι ένας δείκτης πιο αξιόπιστος για τις

διαθέσεις ή τις προθέσεις του ατόμου που έχουμε απέναντι μας.

Στην παγκοσμιοποιημένη εποχή μας, με την έντονη μετακίνηση μεταναστευτικών ροών,

αναπτύσσονται πολύγλωσσες και πολυπολιτισμικές κοινωνίες. Η επικοινωνία μεταξύ

των ανθρώπων, γίνεται δυσκολότερη καθώς δημιουργείται ένας σύγχρονος Πύργος της

Βαβέλ, με αποτέλεσμα να διέρχονται κρίση ταυτότητας όχι μόνο τα άτομα αλλά και οι

κοινωνίες ολόκληρες. Απαραίτητη θεωρείται είναι και η επέκταση των επικοινωνιακών

ικανοτήτων ενός ατόμου, από την νέα, εμπλουτισμένη και μετασχηματισμένη μορφή της,

την Διαπολιτισμική Επικοινωνία.


__________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________


ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

«Καθρέφτης σου είμαι κοινωνία και σου μοιάζω!:»

Διαπολιτισμική Επικοινωνία, είναι η σύνθετη διαδικασία επικοινωνίας-συνομιλίας με

αλλόγλωσσα άτομα η οποία διενεργείται ανάμεσα σε άτομα ή ομάδες με διαφορετικό

πολιτιστικό υπόβαθρο. Χαρακτηρίζεται από την ικανότητα των ατόμων που

επικοινωνούν μεταξύ τους με ευελιξία καθώς μπορούν να διαχειριστούν συνήθειες,

πράξεις, και προσδοκίες ατόμων με διαφορετικό πολιτισμό και «διέπεται από στάσεις

συμπεριφορές και δεξιότητες βασισμένες σε κώδικες που θέτει η διαφορετικότητα σε κάθε

πολυπολιτισμικό περιβάλλουν.» (Ε. Καγκά,2002).

Ο πολιτισμός είναι μια εξελικτική διαδικασία διαρκούς διαπραγμάτευσης ανάμεσα σε

άτομα και κοινωνίες. καθώς μύθος και πραγματικότητα βρίσκονται σε μόνιμη

αντιπαράθεση και συνεχή ανατροφοδότηση. Η γνωριμία με διαφορετικούς πολιτισμούς

δεν οδηγεί αυτομάτως στην αμοιβαία αποδοχή, το σεβασμό, την παροχή ίσων ευκαιριών,

την καταπολέμηση διακρίσεων και ισότιμη ανταλλαγή με τα μέλη των εθνοπολιτισμικών

μειονοτήτων. Ο εθνοκεντρισμός και το πολιτιστικό σοκ (cultural shock) είναι αποτέλεσμα

της έλλειψης ανοχής και κατανόησης.

Ο Milton J. Bennett (1993) αναφέρθηκε ότι για την ανάπτυξη της Διαπολιτισμικής

επικοινωνίας, απαραίτητη αρχή είναι η Πολιτισμική Αυτεπίγνωση1(cultural self-

awareness) η οποία επιτρέπει στους ομιλητές να κατανοούν και να αποδέχονται

διαφορετικά πολιτισμικά συστήματα διατηρώντας ταυτόχρονα τη δική τους πολιτισμική

ταυτότητα. να ξεπεραστεί ο Εθνοκεντρισμός (Ethno-centrism) που αναπτύσσεται στις

ενθοτικές κοινωνίες και να αναδειχθεί στάση Εθνοσχετικότητας (Ethno-relativity). τότε

μόνο, το άτομο κοινωνικοποιείται, διαθέτοντας Διαπολιτισμική Ευαισθησία

(intercultural sensitivity) όπου α) συνολική κατανόηση και ολιστική οπτική του

κόσμου, β) αυτογνωσία γ) επίγνωση του προσωπικού πολιτισμικού υπόβαθρου δ)

εξοικείωση και αποδοχή των διαφορετικών κουλτούρων και ε) θετική στάση και

παραδοχή προς τη διαφορετικότητα του ενός, εμπλουτίζει και διευρύνει πολιτισμική

ταυτότητα του άλλου.

Οι εξελίξεις του σύγχρονου κόσμου καθιστούν αναγκαία την πλήρη και σε βάθος γνώση

του πολιτισμού των «άλλων», γιατί έτσι μπορεί κανείς να κατανοήσει καλύτερα τον

εαυτό του. Θεμελιώδη χαρακτηριστικά για την ανάπτυξη του πολιτισμού μας έχουν

αποδειχτεί. Δείχνω ανοχή σημαίνει μπορώ να ακούσω τις απόψεις των άλλων με

1 bennett,m. towards ethnorelativism: a developmental model of intercultural sensitivity in paige,m. (1993)

education for the intercultural experience, yarmouth: intercultural press


___________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________


σεβασμό, ακόμη κι αν έρχονται σε σύγκρουση με τις δικές μου. Οι ισορροπημένοι

άνθρωποι συνήθως είναι ανεκτικοί. Είναι ανοιχτοί σε καινούριες ιδέες και δεν

προσπαθούν να επιβάλουν τι απόψεις τους. Περιορίζονται στη διαφωνία, όποτε το

κρίνουν απαραίτητο. Στα πλαίσια μιας διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, η σταδιακή

αναγνώριση του πλούτου της ανομοιογένειας και ο σεβασμός της ετερότητας. αποτελούν

διδακτική προσέγγιση και εκπαιδευτική δράση που μπορεί να αξιοποιηθεί με

ικανοποιητικά αποτελέσματα.

ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Υπομονή και ανεκτικότητα σημαίνει υγιής αντίδραση

Οι μαθητές και η σχολική κοινότητα είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας. Η

διαπολιτισμική επικοινωνία είναι το εργαλείο το οποίο αλλάζει τα μέχρι σήμερα γνωστά

δεδομένα στις διαδικασίες εκπαίδευσης και τη σχολική πραγματικότητα. Ένα

διαπολιτισμικό μοντέλο παιδαγωγικής//αγωγήq/εκπαίδευσης (Helmut Essigner), πρέπει

να διέπεται από τέσσερις βασικές αρχές:

1. Την Αλληλεγγύη, σε μια ανθρώπινη κοινωνία, η οποία ξεπερνά τα όρια των

ομάδων, των κρατών και των φυλών παραμερίζει την κοινωνική ανισότητα και

αδικία

2. Τον διαπολιτισμικό Σεβασμό στην πολιτισμική ετερότητα που πραγματοποιείται

με το άνοιγμα μας στους άλλους πολιτισμούς και τη συμμετοχή αυτών στο δικό

μας πολιτισμό.

3. Την εξάλειψη του εθνικιστικού τρόπου σκέψης και την απαλλαγή από εθνικά

στερεότυπα και προκαταλήψεις, ώστε οι διαφορετικοί λαοί να μπορέσουν να

επικοινωνήσουν μεταξύ τους και

4. Την Ενσυναίσθηση, δηλαδή η συναισθηματική ταύτιση και κατανόηση των

προβλημάτων του άλλου και ταυτόχρονη συναίσθηση της διαφορετικότητάς.

ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ

Η αναδυόμενη μορφή παγκόσμιας επικοινωνίας

Ενσυναίσθηση είναι η αναγνώριση και η κατανόηση της θέσης, του συναισθήματος, των

σκέψεων της κατάστασης ή της θέσης κάποιου άλλου, να βλέπουμε τα προβλήματά τους

μέσα από τα δικά τους τα μάτια και να καλλιεργούμε τη συμπάθειά μας γι` αυτούς χωρίς

να χάσουμε την ακεραιότητα της δικής μας ύπαρξης.


__________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________


Οι νευροεπιστήμονες και οι εξελικτικοί ψυχολόγοι υιοθέτησαν ως εργαλείο της

Ψυχοθεραπείας, την έννοια ”empathy” (ελληνικά ”ενσυναίσθηση”) αναγνωρίζοντας ότι

έχει τεράστια επίδραση στις διαπροσωπικές επαφές των ανθρώπων,. Μόνο όταν κάποιος

κατανοεί πώς σκέφτεται και συμπεριφέρεται ο συνομιλητής του, δηλαδή μετατοπίζεται

από το δικό του πολιτισμικό πλαίσιο αναφοράς χωρίς όμως να εγκαταλείπει τη δική του

οπτική γωνία, μπορεί πραγματικά να επικοινωνήσει με τον άλλον.

Η δεξιά κροταφική διασταύρωση2 (rTPJ), είναι η περιοχή όπου από καιρό έχει συνδεθεί

με την Ενσυναίσθηση, τον Αυτοέλεγχο αλλά και την Ανιδιοτέλεια. Σύμφωνα με έρευνα

του Ινστιτούτου Νευροψυχιατρικής του UCLA (ΗΠΑ) έδειξε ότι μπορούμε να

αντιληφθούμε όχι μόνο τις πράξεις άλλων ανθρώπων αλλά και τα κίνητρα που κρύβονται

πίσω από αυτές Δεν είναι λίγες οι φορές που μπορούμε να μαντέψουμε με επιτυχία τις

προθέσεις των άλλων, αλλά και να αντιληφθούμε αυτό που σκέφτονται.

Η Ενσυναίσθηση είναι ίσως η σημαντικότερη αρετή επικοινωνίας που μπορεί να διαθέτει

ένα άτομο και απαραίτητη σε μια διαπολιτισμική κοινωνία .

Ένα από τα χαρακτηριστικά όπου οφείλει ένα άτομο να κάνει είναι μα διερεύνηση των

πρακτικών της καθημερινότητας μέσα από την αλλαγή των αυτοματοποιημένων

συμπεριφορών (Παπαδοπούλου κ.ά. 2006) και να ανάπτυξη και καλλιέργεια της

ικανότητας για ενσυναίσθηση και αλλαγή προοπτικής Η Ενσυναίσθηση γίνεται μια

εξαιρετικά ισχυρή δεξιότητα και εργαλείο επικοινωνίας καθώς παρέχει τις ικανές και

αναγκαίες συνθήκες για την:

1. Δημιουργία εμπιστοσύνης και σεβασμού

2. Έκφραση συναισθημάτων

3. Μείωση της έντασης

4. Εμφάνιση πληροφοριών

5. Δημιουργία ασφαλούς περιβάλλοντος, που ευνοεί την επίλυση προβλημάτων

6. Ανάπτυξη της ανεκτικότητας στο διαφορετικό, στις απόψεις των άλλων, έστω κι αν

δεν συμπίπτουν με τις δικές μας

Η ενσυναίσθηση είναι πολύ πιο αποτελεσματική όταν προσφέρεται χωρίς να ζητηθεί. Η

ενσυναίσθηση δεν είναι έκφραση καλοσύνης και η εφαρμογή της στην καθημερινότητά

έχει τεράστια επίδραση κυρίως στις διαπροσωπικές επαφές.

Ο Barack Obama ζητά περισσότερη ενσυναίσθηση στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ..

Μπορεί κάποιος να δείχνει γενικά καλοσύνη προς τους άλλους, χωρίς όμως να κάνει την

2 Τοποθετείστε το δεξί δείκτη του χεριού σας στην κορυφή του δεξιού σας αυτιού, εκεί που συναντά το

κεφάλι σας. Ανεβάστε το μια ίντσα (2,54 εκατοστά) και πίσω μια ίντσα και θα βρείτε την δεξιά κροταφική

διασταύρωση (rTPJ)..


___________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________


προσπάθεια να καταλάβει τα συναισθήματά τους. Η ενσυναίσθηση μπορεί να μας

βοηθήσει να αιτιολογήσουμε όχι όμως και να δικαιολογήσουμε τις πράξεις των άλλων.

Προσπαθώντας να βιώσουμε τα συναισθήματα του άλλου μπορούμε να καταλάβουμε

πώς οδηγήθηκε σε συγκεκριμένες πράξεις. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι πρέπει να

συμφωνήσουμε με αυτές τις πράξεις.

ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

«Empathize with me, teacher- Έλα στη θέση μου, Δάσκαλε»

Η ενσυναίσθηση στη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση ορίζεται ως «η ικανότητα γνωστικής

και συναισθηματικής τοποθέτησης του εγώ στη θέση του άλλου, με τη σημασία της

αποδοχής και ένταξης των προσδοκιών του στη συμπεριφορά του απέναντι σε αυτόν».

Η ιδιαίτερη σημασία της ενσυναίσθησης στη Διαπολιτισμική εκπαίδευση απορρέει

κυρίως από την ανάγκη αποδόμησης των κοινωνικών αναπαραστάσεων που συμβάλλουν

στην κατασκευή και προβολή των αλλοδαπών ως «ξένων» και παρεμποδίζουν την

ανάπτυξη συμμετρικών διαπολιτισμικών σχέσεων (Γκόβαρης.Χ)

Διαπιστώνουμε ότι οι ανθρώπινες σχέσεις που επηρεάζουν την συμπεριφορά ενός άτομου

απέναντι σε ένα άλλο και συνδέονται άρρηκτα με αμφίδρομες συνθήκες που άπτονται

στην την υπομονή, αυθεντικότητα και κυρίως την Διαπολιτισμική Ενσυναίσθηση

(intercultural empathy - Zhu 2011).

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος μαθαίνει μια κίνηση παρατηρώντας την και μπορεί να την

αναπαραγάγει νοερά, χωρίς απαραίτητα να την εκτελέσει και με το σώμα του. Οι

γλωσσικές δεξιότητες τις διαδικασίες μάθησης και οι κοινωνικές δεξιότητες

(ενσυναίσθηση, συναισθηματική επιδεκτικότητα, λεκτική συμπεριφορά κ.λ.π.),

στηρίζονται στους μηχανισμούς προσομοίωσης3.

H ενσυναίσθηση δεν είναι έκφραση καλοσύνης , ούτε μια τεχνική αλλά μια αρετή.

Όταν ο εκπαιδευτικός να ξεκλέβει λίγο χρόνο (5΄λεπτά είναι αρκετά) από το μάθημά του,

καθημερινά ή πολύ συχνά και να κουβεντιάζει με τους μαθητές του για διάφορα

κοινωνικά θέματα. Τα αποτελέσματα είναι θεαματικά και πασιφανή, καθώς σύντομα θα

3 Οι περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την συμπεριφορά της μίμησης δηλ, η περιοχή 44/45 του

Brodmann-περιοχή Broca στον κινητικό φλοιό στις κροταφοβρεγματικές περιοχές- έχει ονομασθεί από

τους νευροεπιστήμονες Καθρεπτικό-κατοπτρικό Νευρικό σύστημα. Είναι το σύστημα στον εγκέφαλο, τόσο

του ανθρώπου όσο και των ανώτερων θηλαστικών, που μας βοηθά να κάνουμε προσομοίωση των στάσεων,

κινήσεων, προθέσεων, συναισθημάτων κ.λ.π των άλλων και έτσι να καταλαβαίνουμε με ένα κοινό τρόπο

τους άλλους, άρα να καταλαβαίνουμε τον κόσμο τριγύρω μας.


__________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________


δει τους μαθητές πιο διαλλακτικούς, πιο ήρεμους στις σχέσεις τους, πιο χαρούμενους και

ικανοποιημένους, πιο πρόθυμους για μάθημα.

Ένας εκπαιδευτικός με ενσυναίσθηση κάνει λιγότερα επικοινωνιακά λάθη, έχει λιγότερες

πιθανότητες επαγγελματικής εξουθένωσης, εντοπίζει πιο αξιόπιστα τις περιπτώσεις

ψυχοσωματικών συμπτωμάτων, ενώ οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν ευκολότερα Σε μια εξ

ολοκλήρου βιωματική εκπαίδευση, οι εκπαιδευόμενοι πρέπει να μάθουν αρχικά να

σχετίζονται μεταξύ τους, χωρίς κριτική, χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς όρους.

Στην εκπαίδευση βελτιώνει τη σχέση δασκάλου – μαθητή, με αποτέλεσμα καλύτερες

συνθήκες μάθησης. Καταλαβαίνοντας τα συναισθήματα του μαθητή του, ο δάσκαλος

μπορεί να τον πλησιάσει καλύτερα, μεταδίδοντάς του γνώση και πετυχαίνοντας

μεγαλύτερη συνεργασία μαζί του.

Oι εκπαιδευτικοί πρέπει ν εκπαιδεύονται στο ν' ακούν και να διευκολύνουν ουσιαστικά

τον εκπαιδευόμενο, δίχως να απαξιώνουν αυτό που λέει ή αυτό που αισθάνεται. Η

επικοινωνία με έναν εκπαιδευόμενο, δίχως να απαξιώσω αυτό που μου λέει ή αυτό που

αισθάνεται, είναι επίσης ένα μεγάλο μέρος μις εκπαίδευσης. Η βιωματική εκπαίδευση

τύπου «Empathize with me, Teacher-Coach-Trainer-Friend-Doctor4» πρέπει να σκοπεύει

στην βελτίωση όχι μονό των επικοινωνιακών δεξιοτήτων των μαθητών, αλλά κυρίως του

τρόπου με τον οποίο αυτοί σχετίζονται με τους διδασκάλους τους.

Tις τελευταίες δεκαετίες συνέβησαν αλλαγές στην πληθυσμιακή σύνθεση της ελληνικής

κοινωνίας οι οποίες αποτέλεσαν το κίνητρο για την εισαγωγή και της διαπολιτισμικής

διάστασης στην ελληνική εκπαίδευση. Μέσα από διαπολιτισμικές δράσεις που στοχεύουν

στην αλληλογνωριμία και ανταλλαγή με την εθνοπολιτισμική ετερότητα. Γνωστή δράση,

είναι και η προσέγγιση των 4F «Food, Fashion, Festivals, Folklore» (Fox and Diaz-

Greenberg, 2006) όπου μέσα από την αλληλεπίδραση συντελείται μια ουσιαστική

γνωριμία και επικοινωνία

Η αναγνώριση των πολιτισμικών διαφορών δεν αρκεί. Σημαντική προϋπόθεση είναι η

ανοιχτότητα ως στάση απέναντι στο διαφορετικό και στο ανοίκειο. Καθώς και η

ανάπτυξη Διαπολιτισμικών Δεξιοτήτων γίνονται τα απαραίτητα προσόντα για την

ανάπτυξη της Διαπολιτισμικής Επικοινωνίας έτσι και στην Εκπαίδευση, είναι αναγκαία

η πιστοποίηση «Διαπολιτισμικής επάρκειας» στους εκπαιδευτικού,

4 "Empathize with me, Doctor- Στην Ελλάδα ο ψυχολόγος Δρ. Βασίλης Κιοσσές σχεδίασε μια βιωματική

εκπαίδευση που σκοπεύει στην βελτίωση όχι μόνο των επικοινωνιακών δεξιοτήτων των φοιτητών ιατρικής,

αλλά κυρίως του τρόπου με τον οποίο αυτοί σχετίζονται με τους ασθενείς τους. To πρόγραμμα "Empathize

with me, Doctor- Έλα στη θέση μου, Γιατρέ" αξιολογήθηκε θετικά από την ακαδημαϊκή κοινότητα της

Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και εντάχθηκε στο πρόγραμμα σπουδών της σχολής ως

μάθημα επιλογής.


___________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________


ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΠΑΡΚΕΙΑ

Διαπολιτισμική Επάρκεια (Intercultural Competence-I.C) είναι η δεξιότητα του ατόμου

να επιδεικνύει κατάλληλη συμπεριφορά και αποτελεσματική επικοινωνία σε συνθήκες

διαπολιτισμικής αλληλεπίδρασης με σκοπό την κατανόηση και την αποδοχή ανθρώπων

που ανήκουν σε διαφορετικούς πολιτισμούς. Η ιικανότητα αποτελεσματικής

διαχείρισης των διαφορών και για να χαρακτηριστεί ένα άτομο ότι διαθέτει

διαπολιτισμική επάρκεια πρέπει να έχει :

i. Πολυπολιτισμική Επίγνωση {δηλ. να μπορεί πέρα από την πολιτισμική

αυτεπίγνωση (cultural self-awareness/Bennett,1986, 1993) του ίδιου, να

αναγνωρίζει την διαφορετική πολιτισμική πραγματικότητα του άλλου (Κεσίδου

2007) και τις πολιτισμικές διαφορές που συνεπάγονται από αυτή.

ii. Αντιληπτική Ικανότητα σε σχέση με την διαδικασία και τον τρόπο πρόσληψης,

ερμηνείας και κατανόησης των ερεθισμάτων που δέχεται.

i. Αναγνώριση της Λεκτικής και Μη Λεκτικής Συμπεριφοράς του άλλου.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Πως θα επικοινωνούν οι άνθρωποι το 2100;

Στη μετασχηματιζόμενη πολυπολιτισμική κοινωνία, η συστηματική διδασκαλία της

διαπολιτισμικής επικοινωνίας, συμβάλει στην σταδιακή απάλειψη του εθνικισμού και

στερεότυπων, στον περιορισμό των πολιτισμικών συγκρούσεων και στη κατανόηση

λαών.

Η προτεινόμενη εκπαίδευση και πιστοποίηση στα ζητήματα που αφορούν την

Διαπολιτισμική Επάρκεια στην Ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα θα προχωρούσε

συντομότερα τις εκπαιδευτικές διαπολιτισμικές διαδικασίες. Το πρόβλημα της

πολυγλωσσίας και ασυνεννοησίας, από την εποχή της «κατάρας» του πύργου της Βαβέλ

μοιάζει να βρίσκει την λύση του και οι άνθρωποι να έχουν τη δυνατότητα να

συνεννοηθούν μεταξύ τους «μιλώντας» την ίδια «γλώσσα»..

Σε μια εποχή που η λεκτική επικοινωνία υποχωρεί αφήνοντας χώρο στην

διαφορετικότητα και την ανεκτικότητα, και με την βοήθεια της ενσυναίσθησης. η

διαπολιτισμική επικοινωνία και η μία και μοναδική γλώσσα των ανθρώπων,

αποκαλύπτεται.-


[email protected]

mailto:[email protected]


__________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________


ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ

1. Διαπολιτισμική Κοινωνία: Η κοινωνία όπου άτομα με διαφορετικές κουλτούρες,

εθνικές, θρησκευτικές, πολιτισμικές ομάδες όχι απλά συνυπάρχουν στην ίδια

περιοχή, αλλά διατηρούν μεταξύ τους ανοιχτές διόδους αλληλεπίδρασης,

ανταλλαγής και αμοιβαίας αναγνώρισης των αξιών και του τρόπου ζωής του

καθένα ξεχωριστά.

2. Διαπολιτισμική Δεξιότητα (Επάρκεια) είναι η ικανότητα για κατάλληλη

συμπεριφορά και αποτελεσματική επικοινωνία σε συνθήκες διαπολιτισμικής

αλληλεπίδρασης με σκοπό την κατανόηση και την αποδοχή ανθρώπων που

ανήκουν σε διαφορετικούς πολιτισμούς.

3. Διαπολιτισμική Ευαισθησία (intercultural sensitivity). Το άτομο αναπτύσσει την

διαπολιτισμική του ευαισθησία κατά Bennett (1986, 1993) με ένα αναπτυξιακό

μοντέλο που αποτελείται από έξι διακριτά στάδια τα οποία συγκροτούν ένα

συνεχές Μέσω της συγκεκριμένης διαδικασίας το άτομο από το εθνοκεντρικό

στάδιο (ethnocentric) καταλήγει σε ένα εθνοσχετικό επίπεδο (ethnorelative).

4. Ενσυναίσθηση (Εmpathy-Ivey-1997). Είναι η ικανότητα να βλέπει κανείς τον

κόσμο μέσα από τα μάτια του άλλου, να αντιλαμβάνεται αυτά που

αντιλαμβάνεται ο άλλος με τον δικό του τρόπο και να νιώθει αυτά που βιώνει

στον εσωτερικό του κόσμο χωρίς όμως να συγχέονται με τις προσωπικές του

σκέψεις και συναισθήματα

5. Διαπολιτισμική Ενσυναίσθηση (intercultural empathy-Zhu 2011) είναι η

ικανότητα να κατανοεί κανείς την πολιτισμική του ταυτότητα του άλλου και να

επικοινωνεί ανάλογα, με άτομα άλλης πολιτισμικής προέλευσης.

6. Εθνοκεντρισμός, (Ethno-centrism) (ετυμ. "έθνος" + "κέντρο") είναι η χρήση της

ιδιαίτερης εθνικής κουλτούρας ή πολιτισμού. Λειτουργεί και ως συγκριτικό μέτρο

και κριτήριο άλλων πολιτισμών ή κουλτουρών από άτομα ή κοινωνικές ομάδες,

περικλείοντας συχνά και την πεποίθηση για την ανωτερότητα της. Σύμφωνα με

τον Bennett (1986, 1993), χωρίζεται σε στις τρεις φάσεις: την Άρνηση (denial)

της διαφορετικότητας, απομόνωση και διαχωρισμό των ατόμων μεταξύ τους, την

Άμυνα (defense) και την Ελαχιστοποίηση (minimization) των πολιτισμικών

διαφορών.

7. Εθνοσχετικότητα, (Ethno-relativism) Χωρίζεται αντίστοιχα, στις φάσεις της

Αποδοχής (acceptance) και σεβασμού στην διαφορά συμπεριφοράς και αξιών του

ατόμων μεταξύ τους, της Προσαρμογής (adaptation) μέσω του πλουραλισμού και

της ενσυναίσθησης και της Ενσωμάτωσης/Ενοποίησης (integration). στο

κοινωνικό υπερβάλλον του ατόμου μετά από αξιολόγηση εντός ενός αποδεκτών

πλαισίων αλλά και εποικοδομητικής περιθωριοποίησης.

8. Ζωτικός χώρος είναι ο προσωπικός χώρος γύρω από κάθε άτομο που

χρησιμοποιείτε ως προέκταση του. Περιλαμβάνει το χώρο για τα προσωπικά του


___________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________


αντικείμενα καθώς και καθορισμένο χώρο γύρω από το ίδιο του το σώμα.

Συγκεκριμένα υπάρχουν τέσσερεις ζώνες που χωρίζεται ο ζωτικός χώρος:

Ζώνη οικειότητας: 15-45 εκατοστά. Σε αυτήν επιτρέπουμε να μπουν

μόνο όσοι έχουν στενή συναισθηματική επαφή μαζί μας.

Προσωπική ζώνη: 46-1,22 .Απόσταση που κρατάμε σε κοινωνικές

εκδηλώσεις από τους άλλους.

Κοινωνική ζώνη: 1,23- 3,60 .Απόσταση που κρατάμε από αγνώστους από

ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε καλά.

Δημόσια ζώνη: Από 3,60 και πάνω. Όταν απευθυνόμαστε σε μία μεγάλη

ομάδα ατόμων.

9. Μη Λεκτική Επικοινωνία, είναι ένα κανάλι επικοινωνίας που χαρακτηρίζεται

από α) την ταχύτητα στη μετάδοση του μηνύματος, β) δυνατότητα έκφρασης

συναισθημάτων και γ) υψηλό βαθμό επιρροής προς τον συνομιλητή.

Περιλαμβάνει τη προσωπική παρουσία, τη παραγλώσσα, την επικοινωνία για

διευθέτηση χώρου και χρόνου, τη φυσική (δηλ. τόνο, ρυθμό, ταχύτητα λόγου,

ένταση της φωνής) ή συµβολική γλώσσα, τη γλώσσα του σώµατος και τη

σιωπή.

10. Πολιτισμός-Κουλτούρα: περιλαμβάνει γλώσσα, αξίες, κανόνες και έθιμα μιας

κοινωνικής ομάδας. Πρόκειται για μία συνεχιζόμενη διαδικασία που εξελίσσεται

και εμπλουτίζεται συνεχώς, καθώς ο άνθρωπος ως οντότητα, μαθαίνει να

προσανατολίζεται εντός και ανάλογα με το περιβάλλον του.

11. Πολυπολιτισμική Κοινωνία (multicultural society), όρος αναφέρεται στις

σύγχρονες κοινωνίες στις οποίες ζουν και εργάζονται μαζί άνθρωποι που μιλούν

διαφορετικές γλώσσες, ανήκουν σε διαφορετικές θρησκείες, έχουν διαφορετικές

παραδόσεις, κουλτούρες, εθνικές, πολιτισμικές αξίες και στάσεις ζωής.

Θεωρείται ότι σε μια Πολυπολιτισμική κοινωνία οι διαφορετικές ομάδες αν και

ζούνε στην ίδια περιοχή, δεν επικοινωνούν ουσιαστικά μεταξύ τους και είναι

σίγουρο ότι δεν κατανοούν επαρκώς, ο ένας τον άλλον.

12. Προκαταλήψεις: είναι η κρίση που σχηματίζουμε για κάποιον ή κάποιους χωρίς

να τους ξέρουμε πραγματικά. Οι προκαταλήψεις μπορεί να είναι θετικές ή

αρνητικές.

13. Στερεότυπα: απόψεις και σκέψεις για ένα συγκεκριμένο σύνολο ανθρώπων. Ένα

στερεότυπο είναι ένα σύνολο χαρακτηριστικών που «συνοψίζει» μία ομάδα με

βάση τη συμπεριφορά, τις συνήθειες κ.τ.λ.


__________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Άρθρα σε

επιστημονικά

περιοδικά

Ιστοσελίδες

1. Δρ. Βασίλης Κιοσσές http://vkiosses.blogspot.gr

2. Empathize with me, Doctor- Έλα στη θέση μου, Γιατρέ

https://www.facebook.com/empathizemedoctor

3. Ενσυναίσθηση Πως διαβάζουμε το μυαλό των άλλων http://www.awakengr.com/pos-diavazoume-to-myalo-ton-

allon/#ixzz446seYKLF

4. truthseeker-vasiliki.blogspot.gr

5. Πουρσανίδου Πένυ: Διαπολιτισμική Εκπαίδευση -

Διδασκαλία της Ελληνικής ως Δεύτερης ή Ξένης

γλώσσας

6. Άννυ Μπενέτου:(ΕΚΠΑ) Διαπολιτισμική Επικοινωνία-

Ένα Αναπτυξιακό μοντέλο για τη Διαπολιτισμική

Ευαισθητοποίηση» 7. Γιώργου Παπατριανταφύλλου, Σύμβουλος Επικοινωνίας

και Δημοσίων Σχέσεων «Σωματική Επικοινωνία: Η

Γλώσσα του Σώματος» http://georgepapatriantafillou.com

8. Παντελής Κεβρεκίδης, Ψυχολόγος, MSc, PhD

«Δυσλειτουργία του Καθρεπτικού-Κατοπτρικού

Νευρικού Συστήματος και Αυτισμός.» http://www.no-

stress.gr/neuropsychological-rehabilitation/autism

Βιβλίο

9. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: Προκλήσεις, Παιδαγωγικές

Θεωρήσεις και Εισηγήσεις, Συλλογικό (σ.187) έργο

ISBN: 978-618-5040-54-3 Ιανουάριος 2014

10. Ιωάννα Παπαβασιλείου- Χαραλαμπάκη «Οι

πολυπολιτισμικές και πολυγλωσσικές προκλήσεις στο

σύγχρονο Σχολείο» 11. Ευαγγελία Καγκά, «Διαπολιτισμική επικοινωνία και

διαθεσιμότητα: Όψεις και προοπτικές στην ευέλικτη

Ζώνη» Παιδαγωγικό Ινστιτούτο

12. «Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και

Επικοινωνιών στη διδακτική πράξη» 13. Βασιλική Παπαδοπούλου(2006) «Διαπολιτισμική

Επικοινωνία»

Κεφάλαιο

σε βιβλίο

14. Βασιλική Παπαδοπούλου (2008) Οδηγός Επιμόρφωσης.

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και Αγωγή. Θεσσαλονίκη,

2008. Διαπολιτισμική επικοινωνία στο σχολείο και τη

σχολική τάξη

15. Μάγος, Κ. (2013) «Η συμβίωση σε μια πολυπολιτισμική

κοινωνία»: Τα σχέδια εργασίας στη διαπολιτισμική

εκπαίδευση. Χ. Γκόβαρης (Επιμ.) Διδασκαλία και μάθηση

στο διαπολιτισμικό σχολείο, Αθήνα: Gutenberg, 199-222.

16. Παπουτσή Χαρά και Ποταμιάς Γεώργιος «Η πολυτροπική

εικόνα ως μέσο προώθησης της ενσυναίσθησης των

μαθητών στο μάθημα της Ιστορίας μέσω της χρήσης

των Τ.Π.Ε στο Δημοτικό σχολείο»

http://vkiosses.blogspot.gr/

https://www.facebook.com/empathizemedoctor

http://www.awakengr.com/pos-diavazoume-to-myalo-ton-allon/#ixzz446seYKLF

http://www.awakengr.com/pos-diavazoume-to-myalo-ton-allon/#ixzz446seYKLF

http://truthseeker-vasiliki.blogspot.gr/2011/07/blog-post.html

«ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ» Διαπολιτισμική...

Education

Transcript of «ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ» Διαπολιτισμική...