Αρχαιολογία του τοπίου: θεωρητικές και ... · 2015-09-20 ·...

Αρχαιολογία του τοπίου θεωρητικές και ερμηνευτικές προσεγγίσεις

Ενότητα 24 Αρχαιολογία του τοπίου

Γιώργος Βαβουρανάκης

Φιλοσοφική Σχολή

Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας

Χαρακτηρισμός τοπίου

Αρχαιολογία του τοπίου

3Αρχαιολογία του τοπίου

M Aston and T Rowley Landscape Archaeology

bull Αεροφωτογραφία

bull Συστήματα καλλιέργειας

bull Φυσικό περιβάλλον

bull Μεγάλη κλίμακα

M Aston and T Rowley Landscape Archaeology An Introduction to Fieldwork Techniques on Post-Roman Landscapes Newton Abbot (1974)

Χρήση γης περιοχή Καίμπριτζ

2

3


Τηλεπισκόπηση

bull Τηλεανίχνευση

bull Remote sensing

bull Έμμεση επαφή με το αντικείμενο έρευνας

bull Επίγειες αλλά και διαστημικές τεχνικές

4


Ιστορικά στοιχεία

bull Αεροφωτογράφησηbull Αερόστατο (1858) Παρίσιbull Υπέρυθρη φωτογράφηση

(1941)bull Ηλεκτρική διασκόπηση

(1946)bull Μαγνητόμετρο (1957)bull Δεκαετία 1950 πλευρικά

ραντάρbull Δεκαετία 1980 δορυφόροιbull Δεκαετία 1990

αυτοματοποίηση

Αερόστατο (1858) Παρίσι

5


Ηλεκτρομαγνητικές τεχνικές

bull Ανιχνευτές μετάλλωνbull Ηλεκτρική αγωγιμότητα

εδάφουςbull Μέθοδος Slingrambull Χωρίς επαφή με το έδαφοςbull 1-4 μbull Αργιλικά εδάφη μεγάλη

αγωγιμότηταbull Ιλυώδη αποθέτες καύσεις

μικρή αγωγιμότηταbull Στόχοι μέσου βάθουςbull Θέσεις και γεωμορφολογία

πχ Λιμάνια6


ΓεωραντάρGround Penetrating Radar ndash GPR

bull Κάθε υλικό έχει άλλη ταχύτητα ανάκλασης

bull Στρωματογραφία έως 10 μ

bull Μείωση συχνότητας βαθιά διείσδυση και μικρή πλευρική ικανότητα

bull Τοιχοδομές κενά τάφοι κοιλότητες 7


ΓεωραντάρGround Penetrating Radar ndash GPR [2]

bull Στρωματογραφία

bull Τρισδιάστατα μοντέλα υπεδάφους

bull Παλαιοκοίτες ακτογραμμές σήραγγες

8

9


Γεω-ηλεκτρικές τεχνικές

bull Παθητικές μέτρηση ηλεκτρικού δυναμικού

bull Ενεργητικές μέτρηση ηλεκτρικής αντίστασης

bull Στην αρχαιολογία συνήθως η δεύτερη μέθοδος

bull Διοχέτευση ρεύματος με ηλεκτρόδια

bull Μέτρηση δυναμικού πεδίου μέσω νόμου του Ohm I=VR 10


Γεω-ηλεκτρικές τεχνικές [2]

bull Κατακόρυφες ηλεκτρικές βυθοσκοπήσεις

bull Αύξηση απόστασης ηλεκτροδίων

11



bull Ηλεκτρική χαρτογράφηση

bull Συγκεκριμένη διάταξη ηλεκτροδίων

bull Παράλληλες γραμμές

bull Διακυμάνσεις ασυνέχειες πεδίου ή πυκνότητας

bull Αρχιτεκτονικά κατάλοιπα υψηλή αντίσταση

12

13



bull Ηλεκτρική τομογραφίαbull Οριζόντιες και κάθετες

ασυνέχειεςbull Πολλαπλή διάταξη

ηλεκτροδίωνbull Αποδίδει τρισδιάστατη εικόναbull Ενεργοβόρα τεχνική για

εστιασμένες έρευνες

14

15 16


Μαγνητική επιδεκτικότητα

bull Οξείδια σιδήρου στο έδαφος

bull Μαγνητικό πεδίο γης

bull Εσωτερικό πεδίο φλοιού

bull Εξωτερικό πεδίο ιονόσφαιρας

bull Τοπικό πεδίο γεωλογικών σχηματισμών

17

18


Μαγνητική επιδεκτικότητα [2]

bull Μαγνητόμετρο ροής

bull Μαγνήτιση μέγεθος και σχήμα στόχου

bull Συνήθως για μεγάλα ή εκτεταμένα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα

bull Συχνά σε έρευνες επιφανείας για γρήγορη συσχέτιση κινητών ευρημάτων

Αρχαία Λευκάδα - Σχέδιο πόλης

19

20


Σεισμικές διασκοπήσεις

bull Αρχή μετάδοσης ελαστικών κυμάτων

bull Προσδιορισμός πλευρικών και κατακόρυφων ανωμαλιών στη στρωματογραφία

bull Σεισμική διάθλαση χρόνος άφιξης κύματος

bull Σεισμική ανάκλαση χρόνος άφιξης πλάτος τύπος κύματος

bull Ανασύσταση παλαιομορφολογίας 21


Μικροβαρυτομετρικές τεχνικές

bull Βαρύτητα γης

bull Πυκνότητα υλικού

bull Αλλαγή επιτάχυνσης (g) = 98 msec

bull Επηρεάζεται από κλίση εδάφους υψόμετρο κλπ

bull Συνήθως μεγάλα κενά πχ σπήλαια σήραγγες τάφοι

22


Χημικές αναλύσεις

bull Φωσφορικό άλας κατοικίδια ζώα

bull Ασβέστιο κατοικημένοι χώροι

bull Ph οξύτητα αλκαλικότητα εδάφους

bull Coprastanol

23


Αρχές δορυφορικής τηλεπισκόπησης

bull Αισθητήρες έντασης ακτινοβολίας

bull Ψηφιακές απεικονίσεις

bull Ηλιακή θερμική τεχνητή ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία

bull Ορατό μέσο υπέρτατο και θερμικό υπέρυθρο φάσμα

24


Δορυφόροι και καταγραφικά συστήματα

bull SPOT στερεοσκοπικές εικόνες για δημιουργία τρισδιάστατου μοντέλου εδάφους

bull Landsat θεματικός χαρτογράφος Αρχαιολογικές θέσεις και ταξινόμηση εδαφών

bull ASTER υπερφασματικός και DEMbull Ikonos Quickbird

Πεδιάδα Βόρεια-κεντρική

Κρήτη

25 26


Αεροφωτογράφηση

bull Παραδοσιακή τεχνική κυρίως 1940-1990

bull Διαγώνια λήψη

bull Στερεοσκοπική εικόνα με συνδυασμό λήψεων

bull Μετρήσιμα αποτελέσματα

27

28


Ανάλυση εικόνων

bull Τώρα μέσω δορυφόρου και ΗΥbull Ανθρωπογενή λείψανα στο υπέδαφος (τείχη τάφροι συστήματα

καλλιέργειας)bull Συνιστάται επανάληψη σε τακτά χρονικά διαστήματαbull LiDAR τεχνολογία λέηζερ από δορυφόρο ή αεροπλάνο

Οχυρό Αλή Πασά Άκτιο

Ελληνιστική Ίτανος Κρήτη

29

Τέλος


Χρηματοδότησηbull Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του

εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα

bull Το έργο laquoΑνοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνώνraquo έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού

bull Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος laquoΕκπαίδευση και Δια Βίου Μάθησηraquo και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους

Σημειώματα


Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου

Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 10

Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις

bull Έκδοση διαθέσιμη εδώ httpeclassuoagrcoursesARCH366


Σημείωμα Αναφοράς

Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών Γιώργος Βαβουρανάκης 2015 Γιώργος Βαβουρανάκης laquoΑρχαιολογία του τοπίου θεωρητικές και ερμηνευτικές προσεγγίσεις Ενότητα 24 Αρχαιολογία του τοπίουraquo Έκδοση 10 Αθήνα 2015 Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση httpopencoursesuoagrcoursesARCH11


Σημείωμα ΑδειοδότησηςΤο παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 40 [1] ή μεταγενέστερη Διεθνής Έκδοση Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων πχ φωτογραφίες διαγράμματα κλπ τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο laquoΣημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτωνraquo

[1] httpcreativecommonsorglicensesby-nc-sa40

Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήσηbull που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για

το διανομέα του έργου και αδειοδόχοbull που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση

στο έργοbull που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος

(πχ διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο

Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση εφόσον αυτό του ζητηθεί


Διατήρηση Σημειωμάτων

Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει

το Σημείωμα Αναφοράς

το Σημείωμα Αδειοδότησης

τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων

το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει)

μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους


Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (15)

Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων

ΕικόνεςΣχήματαΔιαγράμματαΦωτογραφίες

Εικόνα 1 Εικόνες από πρόγραμμα διερεύνησης νεολιθικής κατοίκησης στη Θεσσαλία με ζώνες παραγωγής προσβασιμότητα επικοινωνία κλπ Copyrighted

Εικόνες 2-3 Αεροφωτογραφία και ερμηνεία αρχαιολογίας περιοχής Cabridge Air Photo Services Ltd Copyrighted

Εικόνα 4 Φωτογραφίες από επίγειες τεχνικές τηλεπισκόπησης Copyrighted

Εικόνα 5 Nadar Eacutelevant la Photographie agrave la Hauteur de lArt Public domain httpscommonswikimediaorgwikiFileBrooklyn_Museum_-_Nadar_C389levant_la_Photographie_C3A0_la_Hauteur_de_l27Art_-_HonorC3A9_Daumierjpguselang=el



Εικόνα 6 Μέθοδος Slingram Copyrighted

Εικόνα 7 Η ομάδα GPR σε δράση κοιλάδα Νεμέας Ελλάδα Copyrighted httpwwwbrynmawredugeologygeomorphGeoarcheoGPRhtml

Εικόνα 8 Στρωματογραφία από το ρωμαϊκό νεκροταφείο των ΚεχρεώνCopyrighted

Εικόνα 9 Εντοπισμός στοάς στη Σικυώνα Copyrighted httpwwwheritagecouncilieindexphpeID=tx_cms_showpicampfile=uploads2Fpics2Fimage4jpgampmd5=d7a14dc71f1c0a304543c79427702ddc1b653225ampparameters[0]=YTo0OntzOjU6IndpZHRoIjtzOjQ6IjUwMG0iO3M6NjoiaGVpZ2h0IjtzOjM6IjUwampparameters[1]=MCI7czo3OiJib2R5VGFnIjtzOjI0OiI8Ym9keSBiZ0NvbG9yPSIjZmZmZmZmIj4iampparameters[2]=O3M6NDoid3JhcCI7czozNzoiPGEgaHJlZj0iamF2YXNjcmlwdDpjbG9zZSgpOyI2Bampparameters[3]=IHwgPC9hPiI7fQ3D3D



Εικόνα 10 Μέθοδος μέτρησης ηλεκτρικής αντίστασης Copyrighted httpwwwechotechcomelectrical_resistivityhtm

Εικόνα 11 Μέθοδος κατακόρυφης ηλεκτρικής βυθοσκόπησης Nadler A 1981 Field application of the four-electrode technique for determining soil solution conductivity Soil Sc Amer J 4530-34 Copyrighted httpurandonetskua~masters2009kitadollinerlibraryarticle10agif

Εικόνα 12 Συσκευή ηλεκτροδίων Copyrighted

Εικόνα 13 Χάρτης της αγοράς της Σικυώνας που δημιουργείται από τις αποκρίσεις του υλικού Copyrighted

Εικόνα 14 Μέθοδος ηλεκτρικής τομογραφίας Copyrighted

Εικόνες 15-16 Απεικόνιση παλαιού τούρκικου σχολείου στο Ρέθυμνο και 3D μοντέλο του υπεδάφους του σχολείου Copyrighted



Εικόνα 17 Ζώνες Van Allen Public domain httpscommonswikimediaorgwikiFileRadiation_belts4jpguselang=el

Εικόνα 18 Radial magnetic field at Earth s surface Copyrighted httpwwwlivacuk~holmeImg-mainfig1-smallgif

Εικόνες 19-20 Μέθοδος με μαγνητόμετρο ροής και απεικόνιση Αρχαίας Λευκάδας Σχέδιο πόλης Copyrighted

Εικόνα 21 Ανασύσταση παλαιοακτής Πρινιάτικος Πύργος με τη χρήση σεισμικών διασκοπήσεων Copyrighted

Εικόνα 22 Διαγράμματα βαρύτητας των ρωμαϊκών τάφων στις ΚεχρεέςCopyrighted

Εικόνα 23 Εικόνα χωραφιού Copyrighted



Εικόνα 24 Διάθλαση και περίθλαση της ακτινοβολίας από διάφορα αντικείμενα Copyrighted httpwwwintechopencomsourcehtml19222mediaimage5png

Εικόνα 25 Οι μινωικές φρυκτωρίες (1900 πΧ ndash 1700 πΧ)Copyrighted httpalfeiospotamosgrwp-contentuploads201504FRYKTORIES2-610x400jpg

Εικόνα 26 3D απεικόνιση Πεδιάδας Βόρεια-κεντρική Κρήτη Copyrighted

Εικόνα 27 Αεροφωτογράφηση Copyrighted httpswwwutexaseducoursesdenbowsurveyimagesairphotojpg

Εικόνα 28 Anatomy of a cropmark Essex County Council Copyrighted

Εικόνα 29 Αποτυπώσεις από Οχυρό Αλή Πασά Άκτιο και φωτογραφίες από δορυφόρο από Ίτανο Κρήτη Copyrighted


Slide11




















Τέλος

Χρηματοδότηση




Σημείωμα Αδειοδότησης







Χαρακτηρισμός τοπίου

Αρχαιολογία του τοπίου









2

3




bull Remote sensing



4









5



















8

9












11








12

13







14

15 16








17

18








19

20















22






bull Coprastanol

23







24







Κρήτη

25 26







27

28







29

Τέλος






































































Slide11




















Τέλος




















2

3




bull Remote sensing



4









5



















8

9












11








12

13







14

15 16








17

18








19

20















22






bull Coprastanol

23







24







Κρήτη

25 26







27

28







29

Τέλος






































































Slide11




















Τέλος















bull Remote sensing



4









5



















8

9












11








12

13







14

15 16








17

18








19

20















22






bull Coprastanol

23







24







Κρήτη

25 26







27

28







29

Τέλος






































































Slide11




















Τέλος




















5



















8

9












11








12

13







14

15 16








17

18








19

20















22






bull Coprastanol

23







24







Κρήτη

25 26







27

28







29

Τέλος






































































Slide11




















Τέλος






























8

9












11








12

13







14

15 16








17

18








19

20















22






bull Coprastanol

23







24







Κρήτη

25 26







27

28







29

Τέλος






































































Slide11




















Τέλος























11








12

13







14

15 16








17

18








19

20















22






bull Coprastanol

23







24







Κρήτη

25 26







27

28







29

Τέλος






































































Slide11




















Τέλος



















12

13







14

15 16








17

18








19

20















22






bull Coprastanol

23







24







Κρήτη

25 26







27

28







29

Τέλος






































































Slide11




















Τέλος


















14

15 16








17

18








19

20















22






bull Coprastanol

23







24







Κρήτη

25 26







27

28







29

Τέλος






































































Slide11




















Τέλος



















17

18








19

20















22






bull Coprastanol

23







24







Κρήτη

25 26







27

28







29

Τέλος






































































Slide11




















Τέλος



















19

20















22






bull Coprastanol

23







24







Κρήτη

25 26







27

28







29

Τέλος






































































Slide11




















Τέλος


























22






bull Coprastanol

23







24







Κρήτη

25 26







27

28







29

Τέλος






































































Slide11




















Τέλος

















bull Coprastanol

23







24







Κρήτη

25 26







27

28







29

Τέλος






































































Slide11




















Τέλος


















24







Κρήτη

25 26







27

28







29

Τέλος






































































Slide11




















Τέλος


















Κρήτη

25 26







27

28







29

Τέλος






































































Slide11




















Τέλος


















27

28







29

Τέλος






































































Slide11




















Τέλος


















29

Τέλος






































































Slide11




















Τέλος












Τέλος






































































Slide11




















Τέλος

















































































Slide11




















Τέλος












Αρχαιολογία του τοπίου: θεωρητικές και ... · 2015-09-20 ·...

Documents

Transcript of Αρχαιολογία του τοπίου: θεωρητικές και ... · 2015-09-20 ·...