ΤΟ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΚΕΝΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

2008-2017

ΝΙΚΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

1

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΕΒ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

ΑΘΗΝΑ23/4/2018

Γιατί το επενδυτικό κενό έχει τόση σημασία στην Ελλάδα σήμερα;

ΕΙΝΑΙ ΟΜΩΣ ΚΑΙ ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΓΙΑΤΙ ΣΗΜΕΡΑ :

Όλες οι χώρες βρίσκονται σε φάση τεχνολογικής αναβάθμισης

Η επανεκκίνηση των επενδύσεων μπορεί να εξυψώσει την παραγωγικότητα

2

1.Αποτελεί τoν κρίσιμο παράγοντα ύφεσης και μεγάλης ανεργίας

2.Είναι η πιο σημαντική απόκλιση μεταξύ Ελλάδας-Ευρωζώνης

3.Η επαναφορά στην επενδυτική κανονικότητα δεν είναι ουδέτερη,αλλά θα καθορίσει το οικονομικό πρότυπο στις επόμενες δεκαετίες

1.Επενδύσεις και ανεργία

Την περίοδο 2008-2016 οι καθαρές επενδύσεις ΜΕΙΩΘΗΚΑΝ κατά 18 μονάδες του ΑΕΠ,

Το ίδιο διάστημα, η ανεργία ανέβηκε κατά 19 μονάδες, σχεδόν συμμετρικά !

Φυσικά, και η μείωση ανεργίας οδηγεί σε άνοδο της ζήτησης και τόνωση των επενδύσεων.

Όμως, σε αυτή την περίπτωση το οικονομικό μοντέλο σχηματίζεται από την ζήτηση και όχι κυρίως από την παραγωγή.

10,95%

-6,62%

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

ΠΟ

ΣΟΣΤ

Ο %

Πηγή: AMECO

ΚΑΘΑΡΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ %ΑΕΠ

ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΕΡΓΙΑΣ %

3

ΑΠΟ-ΕΠΕΝΔΥΣΗ: Κλείσιμο επιχειρήσεων, αποξήλωση παραγωγής, εγκατάλειψη και καταστροφή υποδομών

2.Μετά την κρίση 2008, οι ακαθάριστες επενδύσεις μειώθηκαν στις χώρες της Ευρωζώνης

Στην Ελλάδα όμως κατέρρευσαν έντονα

Το 2017 υστερούσαν περίπου 9% του ΑΕΠ σε σύγκριση με το μέσο μερίδιο επενδύσεων στην Ευρωζώνη.

4

Το ερώτημα είναι πώς και πότε θα κλείσει το χάσμα με την Ευρωζώνη ?

Υστέρηση επενδύσεων έχουν πολλές χώρες της Ευρωζώνηςσε σύγκριση με άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες (ΗΠΑ, Ιαπωνία κ.α.)

22%

8

10

12

14

16

18

20

22

24

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

20

18

20

19

20

20

20

21

20

22

20

23

20

24

20

25

20

26

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, % ΑΕΠ

ΕΛΛΑΣ

ΕΥΡΩΖΩΝΗ

% ΑΕΠ 2000-2007 2010-2017

ΕΥΡΩΖΩΝΗ 22.2% 20.3%

ΕΛΛΑΔΑ 21.8% 13%

22%

8

10

12

14

16

18

20

22

24

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

20

18

20

19

20

20

20

21

20

22

20

23

20

24

20

25

20

26

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, % ΑΕΠ

ΕΛΛΑΣ

ΕΥΡΩΖΩΝΗ

Πώς και πότε κλείνει το επενδυτικό χάσμα Ελλάδας-Ευρωζώνης?

Ενδεικτικός στόχος: Σε 7 χρόνια, το 2025

Η Ελλάδα για να φτάσει το ίδιο μερίδιο ΑΕΠ το 2025, πρέπει να χρηματοδοτεί

Ακαθάριστες Επενδύσεις ύψους

45 Δισεκ. Ευρώ (σε σημερινές τιμές)

από 21 Δισεκ. € που επένδυσε πέρυσι.

Περίπου αύξηση 3 Δισεκ. € κάθε χρόνο

5

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΛΑΝΟ ΓΙΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 2025:

Οι ακαθάριστες επενδύσεις να έχουν αυξηθεί κατά 24 Δισεκ. Ευρώ(και να αφορούν κυρίως ΝΕΕΣ επενδύσεις, όχι αποσβέσεις)

Μετά το 2025, οι επενδύσεις διατηρούν το ίδιο μερίδιο στο ΑΕΠ.

21 2427

3033

3639

4245

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026

ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, ΔΙΣΕΚ. €

3. Σε ποιους τομείς θα γίνουν όμως οι νέες επενδύσεις ?

ΤΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΠΡΟΣΗΜΟ

ΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΊΝΑΙ ΠΟΛΛΑ:

Ποιοί κλάδοι άντεξαν στην κρίση ?

Ποιοί δημιουργούν περισσότερη απασχόληση ?

Ποιοί συμβάλλουν στις Εξαγωγές ?

Ποιοί έχουν τα κεφάλαια ?

6

ΤΟΜΕΙΣ ΥΨΗΛΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

Μεταποίηση (Βιομηχανία, Αγροτοβιομηχανία)

Ενέργεια/Δίκτυα/Ήπιες μορφές ενέργειας

Τουρισμός

Μεταφορές/Logistics

Διακλαδικές επενδύσεις

(πχ. μηχανήματα ΑΠΕ, σύνθετο τουριστικό προϊόν, κλπ)

ΚΡΙΣΙΜΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Ευκολία υλοποίησης επένδυσης

Περιφερειακή ισορροπία

Κλαδικές ενισχύσεις/στήριξη

Ικανότητα επιβίωσης

Άνοδος συμμετοχής στο ΑΕΠ

Δημιουργία απασχόλησης

Σε αντίθεση με άλλους κλάδους που υπέστησαν καθίζηση (π.χ. κατοικίες)

7

9,43%

17,07%

5%

10%

15%

20%

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, % ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ

ΕΛΛΑΔΑ

ΕΖ18

3,12%

4,78%

2%

4%

6%

8%

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ-ΟΙΚΟΔΟΜΕΣ, % ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ

ΕΛΛΑΔΑ

ΕΖ18

Σε Ευρωζώνη και Ελλάδα: Αντοχή/ανάκαμψη Βιομηχανίας, όπως το 2007 Σε Κατασκευές & Οικοδομές: Ραγδαία πτώση κατά -55% από το 2006

Η Μεταποίηση αποδείχθηκε ανθεκτικότερη μετά την κρίση:

Η Μεταποίηση αποδείχθηκε ανθεκτικότερη μετά την κρίση:

Αύξηση εξαγωγών αγαθών

Υψηλότερη Μέση Παραγωγικότητα

Επανεκκίνηση επενδύσεων

8

5,06

3,552,00

4,00

6,00

8,00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

ΕΚΑΤ. €

Πηγές: AMECO, Hellas Stat

ΜΕΣΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΑΝΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Α.Ε.

ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

Σταδιακή ανάκαμψη παραγωγικότητας στην Μεταποίηση, Αντίθετα, ραγδαία πτώση σε Κατασκευές κατά -60% του 2006

10

15

20

25

30

35

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

€ ΔΙΣΕΚ. ΣΤΑΘ. ΤΙΜΕΣ 2010

Πηγή: AMECO

ΑΞΙΑ ΕΞΑΓΩΓΩΝ 2000-2017

ΑΓΑΘΑ

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

Εξαγωγές αγαθών το 2017: Άνοδος κατά +35% από το 2008. Εξαγωγές Υπηρεσιών: Ακόμα βρίσκονται κάτω κατά -25%.

Η Βιομηχανία, ξανά προτεραιότητα πολιτικής της ΕΕΜέχρι το 2020: Το 20% της συνολικής Προστιθέμενης ΑξίαςΕφικτός στόχος: Το 2016, βρισκόταν στο 17% με τάση ανόδου

9

2. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙΜείωση ρύπων

(απόβλητα, εκπομπές)Ενεργειακή εξοικονόμηση

1. OIKONOMIKOI ΣΤΟΧΟΙΔιεθνής ανταγωνιστικότητα

ΑπασχόλησηΝέες τεχνολογίες

3. ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΟικονομίες κλίμακας

Εύκολη έναρξηΚυκλική οικονομία

Μπορεί η Ελλάδα να πετύχει τον στόχο 20% της ΕΕ ?

Υπάρχουν και θετικά και αρνητικά προηγούμενα:

ΑΡΝΗΤΙΚΟ: Ο στόχος οι δαπάνες Ε&Τ να ξεπερνούν το 2% του ΑΕΠ.

Ακόμα υστερεί, κυρίως λόγω μη-ετοιμότητας τoυ ιδιωτικού τομέα

ΘΕΤΙΚΟ: Ο στόχος οι Ανανεώσιμες Πηγές να καλύπτουν το 15% της συνολικής ενέργειας στην χώρα.

Το 2009 όμως ο στόχος τέθηκε στο 20% το 2020 και θέλει νέα προσπάθεια

8%

15%

0

5

10

15

20

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ, % ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΕΛΛΑΔΑΕΕ 27ΣΤΟΧΟΣ

Την περίοδο 2010-2013, δόθηκαν μεγάλα κίνητρα για τις ΑΠΕ και οι επενδύσεις εκτινάχθηκαν. Το μερίδιο σχεδόν διπλασιάστηκε σε 4 έτη!

10

Η ΕΛΛΑΔΑ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΣΤΟΧΟΥΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ:

Μέχρι το 2020: Η Βιομηχανία να φτάσει το 12% της Προστιθέμενης ΑξίαςΜέχρι το 2025: Να φτάσει στο 20% της Προστιθέμενης Αξίας

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Μαζική αύξηση απασχόλησης

Ανταγωνιστικότητα & αύξηση εξαγωγών

Περιφερειακή ανάπτυξη

Εγχώρια βάση διεθνούς δικτύωσης σε

Ενεργειακά δίκτυα

Logistics

ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ

Βιομηχανικές Περιοχές (ΒΙΠΕ)

Επιχειρηματικά Πάρκα (ΕΣΕΠΠΑ)

Προ-αδειοδότηση εταιρειών (turn-key investment)

Ένταξη μη-οργανωμένης βιομηχανίας (Οινόφυτα)

Κοινές υποδομές ενέργειας

Κοινές υποδομές αποβλήτων

11

Με ποιές πηγές χρηματοδότησης? Δεν επαρκούν όμως για να καλύψουν το

επενδυτικό κενό έως το 2025.

Χρειάζεται κάτι πιο δυναμικό να συμβεί:

1.Αλλαγή δημοσιονομικής δέσμευσης. Πρωτογενές 1,50% ΑΕΠ & το 2% σε επενδύσεις

Χαμηλότεροι φόροι και εισφορές

2.Επενδυτικές συμμαχίες με άλλα κράτη/φορείς.

3.Συνταγματικό πλαίσιο μεγάλων επενδύσεων ? Φορολογική κατοχύρωση. Προσφυγές/Έλεγχος ΣτΕ εκ των προτέρων, όπως έγινε στο Γαλλικό Σύνταγμα (άρθρο 56).

ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Βαθμιαία άνοδος αποταμίευσης/καταθέσεων

Επιστροφή διαφυγόντων ελληνικών κεφαλαίων

ΑΜΕΣΕΣ ξένες επενδύσεις

Ιδιωτικοποιήσεις

Νέα επενδυτικά σχήματα

12

Δημόσιες: ΕΣΠΑ, EIB, EBRD,Πακέτο JUNCKER, κλπ