ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΌς ΣΎΛΛΟΓΟς "ΠΑΡΝΑΣΣΌς"

Ε Π Ε Τ Η Ρ Ι Σ ΤΩΝ ΕΤΩΝ 1936-1939

ΕΤΗ 7 2 ^ 7 3 ^ & 7 4 ^

Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ο Σ Τ Ρ Ι Τ Η

Α Θ Η Ν Α Ι -Ι θ 3 θ

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΌς ΕΥΛΛΟΓΟς ^ΠΑΡΝΑΣΣΌς'

ΕΠ Ε Τ Η Ρ Ι Σ ΤΩΝ Ε^ΒΝ

<: 1936-1939 Λ

Ε Τ Η 7 2 ^ 7 3 ^ & 7 4 ON

Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ο Σ Τ Ρ Ι Τ Η

Α Θ Η Ν Α Ι Λ θ 3 S

Φ Ι Λ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Η

ΚΑΙ Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Η Κ Ι Ν Η Σ Ι Σ

Σ Τ Η Φ Υ Σ Η

Π Ο Ι Η Μ Α

ΤΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΊΊΚΟΥ κ. ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ

ΓΡΑΦΕΝ ΔΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕΤΗΡΙΔΑ ΤΟΥ "ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ"

Σάν πνεύμα και σαν πρόσωπο, στη Φύση πού ουρανός της το φως, ή Ελλάδα δρόμος της, ή 'Αθήνα στέφανος της, όπου γυρίσω, όπου σταθώ, στο λογισμό στο νοΰ μου, Έσύ, χαρά της νιότης μου, πνοή του ιδανικού μου, στον ΰπνο μου στον ξύπνο μου, σε βλέπω "Ιδέα, χώρα πού έχεις το χτες σου αδιάβατο, κι' απέραντο το τώρα, στα πάθη μου τα αόμματα τήν πας τήν ιατρεία πού όλα τα βλέπει και τα ζή και σ' όλα είσαι λατρεία.

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ Ιούλιος 1939.

Ο ΗΡΩΙΚΟΣ ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ

ΥΠΟ ΤΟΥ ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ

ΘΕΣΣΑΛΙΏΤΙΔΟς ΚΟΥ Ι Ε Ζ Ε Κ Ι Η Λ

Κατά τάς αρχάς του 19ου αΙώνος το Γένος εθεωρήθη υπό πολλών δτι κατέστη ώριμον ϊνα κινηθή προς άνατίναξιν του ζυγού της αιωνόβιου δου­

λείας ώς πνευματικώς άνδρωθέν. Ή γνώμη δμως αΰτη δεν ήτο άσπαστή υπό της όλότητος των διανοουμένων της εποχής, διότι ύπήρχον και "Ελληνες φιλοπάτριδες εκ των κορυφαίων μάλιστα λίαν διστακτικοί έχοντες άντίθετον γνώμην νομίζοντες δτι το Γένος δεν ήτο προσηκόντως παρασκευασμένον δι' έ'να τόσον μέγα εγχείρημα ίνα άνευ θετικής συνδρομής μεγάλης τινός Δυνάμεως δυνηθή μόνον του να καταβάλη μίαν κραταιάν Αΰτοκρατορίαν. Έ ν αντιθέσει προς τους ενθουσιώδεις και ρωμαντικούς, οϊτινες εβαυκαλί-

ζοντο και από τους χρησμούς του Άγαθαγγέλου δτι το ξανθον γένος ό μό-

σχοβος ήτοι ή Ρωσσία θα απελευθέρωση από τον ζυγον τής δουλείας τους χριστιανούς ραγιάδες, ύπήρχον και οΐ σκεπτικισται οϊτινες τους μεν χρη­

σμούς ήκουον με ειρωνίαν, δεν ελησμόνησαν δε τα δεινά ατινα το ξανθον γένος έπέφερεν εις τους σκλαβωμένους "Ελληνας κατά το 1768 επί Αικατε­

ρίνης τής Μεγάλης δτε οι υπό τον Παναγιώτην Μπενάκην Ιπαναστατήσαν­

τες εν Μεσσηνία οΐκτρώς εγκατελείφθησαν και ήπατήθησαν υπό του Όρλώφ. Τοιούτοι δε σκεπτικισται άλλα μεγάλοι πατριώται ενδοιάζοντες δια τον αγώνα ώς πρόωρον, ήσαν ιδίως ό 'Ιωάννης Καποδίστριας και ό Αδαμάν­

τιος Κοραής, αμφότεροι ιατροί την επιστήμην, αλλ' ό μεν μέγας τής 'Ρωσ­

σίας διπλωμάτης ό δε διάσημος φιλόλογος καΐ συγγραφεύς. Τούτους ήκο­

λούθουν και άλλοι διανοούμενοι εκπεφρασμένος έχοντες γνώμας κατά παντός κινήματος, ώς ό εν Καλαμάτα διδάσκαλος Γεράσιμος Παπαδόπουλος ιερο­

μόναχος γράψας κατά τής Επαναστάσεως, μεγάλου εκεΐ απολαύων σε­

βασμού, ό εν ταΐς Ήγεμονίαις διαπρεπών διδάσκαλος Κύριλλος Πατρεύς

8

αρχιμανδρίτης και οΰτος γράψας και άλλοι του Γένους διδάσκαλοι, οΐτινίες τα μάλιστα επέδρων εις τάς λαϊκός μάζας. Άλλα καί μετά τάς άπαρχας πο)ΰ αγώνος ή διάψευσις τών επαγγελιών τοΰ 'Αλεξάνδρου Ύψηλάντου ύπασπιι­

στοΰ τοΰ Τσάρου καί της Φιλικής Εταιρείας δτι όπισθεν αΰιών είναι ή κραταιά 'Ρωσσία, ό αφορισμός της Επαναστάσεως υπό τοΰ Οικουμενικού Πατριάρχου Γρηγορίου, ή αποτυχία και καταστροφή τοΰ Ίεροΰ Λόχ<οιυ, δλα αυτά συνέτειναν εις τήν ψυχρότητα και επιφυλακτικότητα τών επκφα­

νών τοΰ Γένους εάν όντως ήτο ή ενδεδειγμένη εποχή προς επανάστασιιν κατά της Τουρκίας.

Κατά τήν κρίσιμον ταΰτην στιγμήν τών δισταγμών και άμφιβολιιώ>ν ανεφάνη ένας άγνωστος άλλα παράφορος και ταραχώδης καλόγηρος amò μίαν πολίχνην τοΰ Μωρία προερχόμενος από άγροτικήν οικογένειαν. Άιρ­

κετά γνωρίζων γράμματα, ήτο φιλόμουσος και υποστηρικτής τών γραμμά­

των, δαπανών εξ ιδίων του και επιμελοΰμενος της εν τή πατρίδι του Πολιανη Σχολής, είχε φιλελευθέρας ιδέας καί άσπόνδως έμίσει τους δυνω­

στας' οΰτος ήτο ό αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δίκαιος ό επικληθείς Παπα­

φλέσσας. Μαθητεΰσας εις τήν περίσεμνον της Δημητσάνης Σχολήν, πα:ρέ­

μεινεν ασκούμενος εις τάς παρά τάς Καλάμας Μονάς Βελανιδιάς και Προ­

φήτου Ήλιου, εκείθεν δε μετεπέμφθη εις τήν γειτνιάζουσαν Μονήν 'Ροκ ί­τσης. Άνήσυχον καί τολμηρον πνεΰμα ενεπλάκη εκεί με τους Τούρκους και γνώστης τών ψιθυρισμών περί επικειμένων μεγάλων Εθνικών γεγονότων, άνεχώρησεν εκείθεν μέσω Ζακύνθου δια τήν Βασιλεΰουσαν. Έμυήθη εκεί υπό τοΰ πολλοΰ Παναγιώτου Αναγνωστοπούλου τοΰ κορυφαίου Φιλικο>ΰ εις τα της Φιλικής Εταιρίας και έσπευσε εις τάς ηγεμονίας κατηχητής κ</ι ενθουσιώδης απόστολος αυτής.

Συνεννοηθείς με τον Ύψηλάντην κατήλθεν εις Πελοπόννησον και δια τοΰ ενθουσιασμοΰ του, τοΰ εύφλεκτου χαρακτήρος του, τοΰ ριψοκίνδυνου καί επαναστατικού φρονήματος του προώθησε τήν εναρξιν τής επαναστά­

σεως άλλοτε μεν αληθή άλλοτε δε εικονικά και μεγαλοπράγμονα ανύπαρκτα διηγοΰμενος και φαντασιώδη υποσχόμενος, διέλυσε καί τους τελευταίους δισταγμούς. 'Ανέλαβε τότε άρξαμένου τοΰ 'Αγώνος εις πολλά μέρη εργώδη πρωτοβουλίαν, μετάσχων πλείστων μαχών καί άνήλθεν δια τής τόλμης του καί τής νοημοσύνης του εις το άνώτατον αξίωμα τοΰ Ύπουργοΰ τών 'Εσω­

τερικών, άφοΰ προηγουμένως διετέλεσε Γερουσιαστής καί πληρεξούσιος τής Α'. Εθνικής Συνελεΰσείος. Ευρέθη λοιπόν κατά τήν εΐσβολήν τοΰ Ίμβραήμ

Ι το 1825 έτος μέλος τής Κυβερνήσεως κα'ί ως τοιούτου τοΰ εδόθησαν τα μέσα ευκόλως ΐνα στρατολόγηση καί άναλάβχι ώς αρχηγός τήν κατά τοΰ Ίμβραήμ

9

εν Πελοπόννησος έκστρατείαν. 'Ως τοιούτος εφθασεν εν Μεσσηνία και κατα­

λαβών ώς επίκαιρον σημεΐον το Μανιάκι, ηγούμενος σώματος 2000 ανδρών μετεχόντων και Μανιατών υπό τον Πέτρον Βοϊδήν Μαυρομιχάλην. Περιτ­

τον να έκθεση τις την γνωστήν ήρωϊκήν εποποι'ίαν τοΰ Μανιακίου. Ό Παπαφλέσσας Υπουργός τών Εσωτερικών ειχεν υπ' Οψει του τον εν Σφα­

κτηρία ήρω'ίκον θάνατον ετέρου Υπουργού του Πολέμου, τοΰ συμπατριώτου του γηραιού 'Αναγνωσταρά, καί δεν ήτο δυνατόν να άκοΰση την περί ύπο­

χωρήσεως γνώμην τινών εκ τών συντρόφων του, προ τού πολυαρίθμου αντιπάλου, οΐτινες και εφυγον. «Σας είπα, την φευγάλα μην την βάλετε διόλου εις το νού σας». Καί εις τάς πρώτας γραμμάς μαχόμενος επεσεν ήρωϊκώς και μετ' αυτού ό ανεψιός του Δημήτριος Φλέσσας και οι Μανιάτες αρχηγοί Πέτρος Βοϊδής Μαυρομιχάλης καί Θανασοΰλης Καπετανάκης. Τοι­

ουτοτρόπως ό αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δίκαιος Παπαφλέσσας καθηγίασε την μνήμην του δια τού μαρτυρίου εν ηλικία 39 ετών άξιος της πατρίδος καταστάς καί νέος Λεωνίδας με τους 300 αναφανείς, άναδείξας το Μανιάκι νέας Θερμοπΰλας.

Αι δημοσιευθεΐσαι συνθηματικά! επιστολαί του προς τον Φιλικόν Έμμ. Ξάνθον εκ διαφόρων πόλεων τών Ηγεμονιών εν άρχη καί εκ Πελο­

ποννήσου κατόπιν, φανερώνουσιν την Έθνικήν φλόγα καί την πολεμικήν πνοήν, άτινα τον περιέβαλον καί τα όποΐα ήθελε και εις άλλους να μετα­

δοόση. Εξορκίζει εκ Πελοποννήσου τον Ξάνθον ϊνα επιταχυνθη ή κάθοδος τού Σεβαστού Καλού ('Αλεξάνδρου Ύψηλάντου). «"Αν άργοπορήση ή αμαρτία ας είναι εις τον λαιμό σας, διότι άνευ υψηλού ονόματος τίποτε δεν θα γίνη. Έάν από περιστάσεις εμποδισθη ό Καλός τέλος πάντων ας σταλθη άλλος τις δμοιός του». Εις τον ίδιον γράφει άλλαχού εκ Πελοπον­

νήσου «άλλο δεν ήξεύρης πλέον παρά να συμβουλεύης τον Δίκαιον να μην ορμά κατά την συνήθειάν του. Ό Δίκαιος, φίλε, έκαμε ως επροστάχθη. Θαυ­

μάζω πόθεν ή βραδύτης τού Πρίγκηπος 'Αλεξάνδρου και δεν εφάνη ακόμη εις Πελοπόννησον προ πολλού περιμενόμενος, καθώς ύπεσχέθη εις το 'Ισμαήλ, εγώ εξετέλεσα τάς διαταγάς του. Έ δ ώ καί εις την "Ροΰμελην οι "Ελληνες αναμένουν άπρακτοι, επιταχύνατε να ελθη ό 'Αλέξανδρος ΐνα μη ύποπτεΰσουν οι Τούρκοι καί βλάψουν την ύπόθεσιν».

Έ κ τούτων εμφαίνεται ή σπουδή και οι φόβοι, οΐτινες τον κατεΐχον εκ της βραδυτητος της εις Πελοπόννησον καθόδου τού 'Αλεξάνδρου Ύψη­

λάντου, ώς οΰτος ύπεσχέθη εν Ίσμαηλία και άνεζήτει άλλον δμοιον διότι εχρειάζετο ένα μεγάλο δνομα δια την εναρξιν τοΰ κινήματος. Τούτο άναμ·

10

φιβόλως συνεχέλεσεν εις τήν κάθοδον του Δημητρίου Ύψηλάντου μετά την καταστροφήν του 'Αλεξάνδρου.

Ή Εταιρεία των ιστορικών εκδόσεων πρόκειται να επανεκδώση την ίστορίαν του μεγάλου πατριώτου, ήτις το πρώτον συνεγράφη υπό του Φω­

τάκου του γνωστού ιστοριογράφου του 'Αγώνος ('Αθήναι 1868) δια προσ­

θήκης νέων πηγών και επανορθώσεως άλλων εσφαλμένων. Δια της νέας ερεΰνης αναμφιβόλως θα άποκατασταθη δσον οΐόν τε πλή­

ρης ή βιογραφία ενός εκ των σημαντικωτάτων παραγόντων του Ίεροΰ Αγώνος.

Έν Καρδίτσχ). f Ό Θεσσαλιώτιδος ΙΕΖΕΚΙΗΛ

Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΑ ΚΟΛΛΟΕΙΔΗ

ΥΠΟ ΤΟΥ

ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ κ. Κ. Δ. ΖΕΓΓΕΛΗ

ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΜΕΛΟΥΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

ΓΕΝΕΣΙΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΩΝ ΚΟΛΛΟΕΙΔΩΝ

Μέχρι προ ολίγων ετών ολίγας μόνον λέξεις συνηντώμεν εις τα εγχειρί­

δια της Χημείας περί κολλοειδών σωμάτων. Σήμερον ή Χημεία τών κολ­

λοειδών αποτελεί ΐδιον κλάδον εκ τών σημαντικωτέρων της Χημικής Ε π ι ­

στήμης, διδασκόμενον ώς αυτοτελές μάθημα εις πολλά Πανεπιστήμια, εξ ίσου ενδιαφέρον τον θεωρητικόν χημικόν, τον βιομήχανον και τον ιατρόν.

Ό νέος δρος εισάγεται πρώτην φοράν από τον Graham (1861). Οΰτος εμελέτησε τάς χαρακτηριστικός ιδιότητας σωμάτων τινών τα όποια διαλύ­

ονται εις το ύδωρ και αποτελούν γλοιώδη η κολλώδη διαλύματα, όπως είνε το κόμμι, ή ζελατίνα, το λεύκωμα του ώοΰ, ή κόλλα, εξ ης καΐ ελαβον το βαπτιστικον κολλοειδή κλπ.

Άπο τεσσάρων περίπου δμως δεκαετηρίδων ή σπουδή τών κολλοειδών εκίνησε βαθμηδόν, με ζωηροτέραν εντασιν, το ενδιαφέρον τών Χημικών.

Ευρέθη δτι εις την φΰσιν υπάρχουν πολύ περισσότερα κολλοειδή από τήν δεκάδα τήν οποίαν εΐχεν υπ3 όψει του ό Graham. Ευρέθη δτι πάντα σχεδόν τα συστατικά τών οργανισμών, φυτικών και ζωικών έχουν σΰστασιν κολλοειδή. Ευρέθησαν επι πλέον μέθοδοι δια τών οποίων ήμποροΰμεν να δώσωμεν τήν κολλοειδή μορφήν και εις τα μέταλλα ακόμη' και τάς πλεί­

στος τών ενώσεων του ανόργανου κόσμου, οξείδια, υδροξείδια, άλατα κλ. φάρμακα κολλοειδή άνεκαλΰφθησαν.

ΕΙΣ ΤΙ ΣΥΝΙΣΤΑΤΑΙ Η ΚΟΛΛΟΕΙΔΗΣ ΜΟΡΦΗ

Ή μεγάλη σημασία τών κολλοειδών δια τήν εξήγησιν τών μυστηρίων της ζωής προκύπτει εκ του γεγονότος ότι κάθε ζών οργανισμός αποτελείται

12

από υγρά η πηκτά (gel) κολλοειδή. Ό κυτταρικός χυμός και εν μέρει ό φυτικός, το αίμα, το γάλα έχουν σΰστασιν κολλοειδή. Αι μεμβράναι των κυττάρων σχηματίζονται από πυκνά κολλοειδή. Το ά'μυλον, ή οστεΐνη, δλον το στερεον μέρος των ζωικών ιστών εΐνε κολλοειδούς συστάσεως. Αι βιο­

λογικά! λειτουργίαι εΐνε φυσικοχημικοί δράσεις μεταξύ κολλοειδών σωμά­

των. Εΐνε ή μορφή ή μόνη προσαρμοζόμενη δια τας ζω'ϊκας και φυτικός λειτουργίας.

Εΐνε ή κολλοειδής μορφή μία νέα μορφή τής ΰλης διάφορος τών τριών γνωστών, τής αερίου, τής ύγράς και τής στερεάς ; Και ναι και όχι. 'Ή μάλ­

λον όχι. Εΐνε μορφή μεταίχμιος μεταξύ τής στερεάς και ύγράς με κολλάς νέας χαρακτηριστικός ιδιότητας. "Αμα όμως ενεργήσωμεν καταλλήλως ή τάς θερμάνωμεν εως ου χάσουν το ΰδωρ, αποξηρανθούν, λαμβάνουν τήν συνήθη στερεάν μορφήν.

Δεν εΐνε στερεά διότι ευρίσκονται διαλελυμένα ή κομμιώδη και εύπλα­

στα καί δεν παρέχουν κανέν σημεΐον τήξεως δταν θερμανθούν, αλλ3 απλώς καθίστανται επι μάλλον καί μάλλον μαλακώτερα και εύπλαστώτερα. Εΐνε κυρίως στερεά σωματίδια εις έ'ξοχον βαθμον διασποράς, εξ ου και τα κολ­

λοειδή ονομάζονται υπό άλλων (Ostwald) συστήματα διασποράς. Έάν ρί· ψωμεν ύδωρ εις το ορεκτικόν μας ούζον, τα διαλελυμένα εις το οινόπνευμα στερεά συστατικά καθίστανται άδιάλυτα, διασπείρονται και αιωρούνται λόγω τής μικρότητος αυτών και συνεπώς τού μικρού βάρους των καί σχη­

ματίζουν τα λεγόμενα γαλακτώματα. Δεν εΐνε δμως ακόμη κολλοειδή διότι βαθμηδόν μετά τίνα χρόνον πίπτουν. Τα κολλοειδή λαμβάνουν ακόμη μι­

κρότερον μέγεθος, μικρότερον τού χιλιοστού τού χιλιοστομέτρου, 25 το πολύ εκατοστά τού χιλιοστού τού χιλιοστομέτρου καί το διάλυμα των εΐνε διαυγές. Εΐνε διαυγές διότι τα κύματα τού φωτός έχουν μεγαλύτερον μέγε­

θος, τα καταπνίγουν και τα καθιστούν ούτω αφανή. Έπιστημονικώτερα να όμιλήσο)μεν τα κολλοειδή, εΐνε είτε συσσώρευμα

πολλών μορίων, (συμμορίαι ή μικκύλα εκ τού miceles) όπως εις τήν ζελα­

τίναν, τό κόμμι κλ , ή εξαιρετικού μεγέθους μόρια, δπως εΐνε τα μόρια τών λευκωμάτων, τών οποίων εκαστον μόριον αποτελείται από πολλάς εκα­

τοντάδας ή και χιλιάδας ακόμη άΐόμων. Ήμπορούμεν κάλλιστα να διακρί­

νωμεν τό μέγεθος των, τον αριθμόν των, τάς αιωνίας κινήσεις εις τας οποίας ευρίσκονται εντός τών διαλυμάτων αυτών (κινήσεις τού Brown), εξετάζοντες αυτά με τό νπερμεγεθυντικόν μικροσκόπιον.

13

ΔΙΑΪΙ Η ΚΟΛΛΟΕΙΔΗ! ΜΟΡΦΗ ΕΙΝΕ Η ΜΟΝΗ ΔΥΝΑΤΗ ΠΡΟΣ ΕΚΔΗΛΩΣΙΝ ΤΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΖΩΗΣ

Πάσα ζώσα ΰλη έχει μορφήν κολλοειδή. Το κΰτταρον είνε δ απλούστε­

ρος ζωικός ή φυτικός οργανισμός. 'Υπάρχουν φυτά αποτελούμενα από εν μόνον κΰτταρον. Έ ξ ενός αρχικού κυττάρου γεννάται ό άνθρωπος.

Ή κλασσική μορφή του κυττάρου άποτε?ιεϊται από μεμβράνην περι­

κλείουσαν το πρωτόπλασμα μετά του πυρήνος. Τόσον ή μεμβράνη δσον καί το πρωτόπλασμα έχουν σΰστασιν κολλοειδή. Ύπό τήν ονομασίαν πρωτό­

πλασμα περιλαμβάνεται πλήθος λευκωματοειδών χημικών σωμάτων κατ5

επίφασιν μεν ομοίων κατ' οΰσίαν άνομοιοτάτων. Τούτων ό μέγας αριθμός καί ή ποικιλία δύνανται μόναι να μας εξηγήσουν τήν πολυσυνθετον αυτών δρασιν. Βακτήριον το όποιον έχει διάμετρον 0,0003 χιλιοστόμετρα καί βά­

ρος 0,014 δισεκατομμυριοστα του γραμμαρίου, υπολογίζεται δτι περιέχει περί τα 200.000 δλα μόρια λευκώματος, εκ τών οποίων εκαστον έχει μορια­

κόν βάρος δεκάδων τινών χιλιάδων, συνήθως άποτελοΰμενον από πολλάς εκατοντάδας ατόμων.

Της κολλοειδούς μορφής αντίθετος εΐνε ή κρυσταλλική. Τα εις ταΰτην υπαγόμενα σώματα, τα κρυσταλλοειδή, δπως εΐνε το σάκχαρον, διάφορα άλατα οργανικά ή ανόργανα κλ. εντός τοϋ ϋδατος χάνουν τήν κρυσταλλικήν μορφήν των καί διαλυόμενα εξαφανίζονται.

Τουναντίον, τα ύπερμικροσκοπικα κοκκία εις τα όποια διασπείρονται τα κολλοειδή, τα μικκΰλα, εΐνε απολύτως άδιάλυτα, και λέγομεν απολύτως, διότι είθισται να καλούνται άδιάλυτα καί τα εξόχως δυσδιάλυτα σώματα.

Ή απόλυτος άδιαλυτότης εΐνε δρος απαραίτητος τής υπάρξεως ζωής. "Αν το σώμα τών ιχθύων ήτο οπωσδήποτε διαλυτόν εις το ΰδωρ ιχθείς δεν θα ύπήρχον, τα φυτά θα διέρρεον εις τήν πρώτην νεροπυμπήν και ή δρόσος θα τα κατέτρωγε. Κατά μείζονα λόγον βακτήρια δεν θα ύφίσταντο. Μετά κάθε λουτρόν θα εξερχώμεθα μέ όλιγώτερον βάρος. "Αν εις 30 κυβικά εκα­

τοστά ύδατος εχωμεν διεσπαρμένον 1 χιλιοστον τοϋ γραμμαρίου κολλοειδούς, χρυσού, εκαστον ύπερμικροσκοπικόν κοκκίον υπολογίζεται δτι θα περιβάλ­

λεται από εκατόν χιλιάδας φοράς μεγαλΰτερον δγκον ύδατος* αν δεν ήτο άπολΰτως άδιάλυτος ό κολλοειδής χρυσός δεν θα ήδΰνατο να υφίσταται ώς κοκκία Ιντός τοϋ ύδατος.

Εΐνε αληθές οτι όμιλοϋμεν περί διαλυμάτων τών κολλοειδών, λ. χ. τής κόλλας ή τοϋ λευκώματος κλ. διότι διασπειρόμενα ταϋτα εντός ύδατος παρα­

μένουν διαυγή. Πρόκειται δμως Ινταϋθα περί ψευδοδιαλΰματος. "Αν το ψευδοδιάλυμα τοϋ λευκώματος λ. χ. τοϋ ώοϋ, το φωτίζωμεν πλαγίως δια

14

ΐσχυρας δέσμης φωτός, το άλλως διαυγές διάλυμα εμφανίζεται ώς θολον ψευδοδιάλυμ<? (φαινόμενον Tyundall). 'Ακριβώς εις τοΰτο στηρίζεται και ή αρχή του ύπερμεγεθυντικοΰ μικροσκοπίου, δια του οποίου δυνάμεθα να δια­

κρίνωμεν τα κοκκία εις τα όποια το λεΰκωμα εν υδατι εις άλλο τι κολλοει­

δές ευρίσκεται διεσπαρμένον, να παρακολουθησωμεν τας άεννάους κινήσεις των εν τφ ύγρφ και να τα άριθμήσωμεν.

Δευτέρα Ίδιότης των κολλοειδών, εκ τών ων ούκ άνευ, δια την εκδήλω­

σιν της ζωής, εΐνε ή πλαστικότης αυτών και δή τών υδρόφιλων εις τα όποια ανήκει ή μεγάλη πλειονότης αυτών.

Ή πλαστικότης αυτή επιτρέπει να κάμπτωνται, να συστέλλωνται καΐ διαστέλλωνται, να λαμβάνουν βαθμηδόν τελικόν τι σχήμα τα όργανα των, χωρίς τον κίνδυνον της θραύσεως. Χάρις εις αυτήν το κΰτταρον, δταν καταστη ύπερτροφικόν, διχοτομείται ακινδύνως, μετασχηματίζεται εις δυο κύτταρα, αυξάνει και πολλαπλασιάζεται. Εκατομμύρια κυττάρων χάρις εις αυτήν δύνανται να εύρίσκωνται εν συνεχεία και αρμονία τοιαύτη, ώστε παρά το εξόχως πολΰπλοκον ν5 αποτελούν, καίτοι αύτονόμως εργαζόμενα, ενα ζώντα δργανισμόν.

Μόνη ή κολλοειδής μορφή είνε ικανή να δώση πλαστικά σχήματα και να τα διατήρηση. Το εΰπλαστον τών κολλοειδών οφείλεται αφ' ενός εις τήν ικα­

νότητα της προσλήψεως μεγάλων ποσών ύδατος και διογκώσεως αυτών, άφ' ετέρου εις τήν εσωτερικήν ύφήν αυτών. Τα συνιστώντα αυτά μόρια συνέ­

χονται μεταξύ των, άνευ τινός προσανατολισμού, κατά τρόπον παρέχοντα ελαστικότητα εις το σύνολον.

Τρίτος ουσιώδης λόγος εΐνε δτι μόνον δια της κολλοειδούς συστάσε«)ς του περιεχομένου τών κυττάρων και του ήμιδιαπιδυτοΰ της κολλοειδούς επί­

σης μεμβράνης, ήτις τα περιβάλλει, εινε δυνατά! αί βιολογικά! ?νειτουργίαι, ώς ή εναλλαγή της ΰλης, ή άνοικοδόμησις κα! άποικοδόμησις αυτής κλ.

Εντός του κολλοειδούς δύνανται τα έξωθεν εισαγόμενα δια τής μεμβρά­

νης κρυσταλλοειδή να επιτελούν χημικάς δράσεις να συντίθενται εις πολύ­

πλοκα μόρια ή και τουναντίον ν5 αποσυντίθεται το πρωτόπλασμα εις απλου­

στέρα μόρια κρυσταλλοειδή. Τοΰτο επιτυγχάνεται δια του ήμιδιαπιδυτοΰ τής μεμβράνης. Δια τών πόρων αυτής εΐνε δυνατόν να διέρχωνται τα κρυσταλ­

λοειδή κα! εν γένει τα μικροΰ μεγέθους μόρια, αλλ' όχι κα! τα μεγάλα μόρια τών λευκωμάτων ή τοΰ σακχάρου ακόμη ή κατά μείζονα λόγον τα κολλοειδή μικκΰλα.

Ήμποροΰμεν να παραβάλλωμεν τήν ζωήν τοΰ κυττάρου μέ τήν οικοδό­

μησιν μιας πόλεως. Τα κολλοειδή εΐνε οι τοίχοι το πάτωμα κα! τα ί'λικα εν

15

γένει των οικιών. Ή μεμβράνη εινε αί θΰραι δι' ης εισέρχονται τα υλικά της οικοδομής τα όποια ενταϋθα εινε τα κρυσταλλοειδή.

Τα κρυσταλλοειδή λόγφ της μικρότητος αυτών εισέρχονται δια τών θυ­

ρών, δηλαδή τών πόρων τής μεμβράνης καΐ συσσωματοΰνται εν τφ κτιρίφ, δημιουργούν τα διάφορα συστατικά του πρωτοπλάσματος συντιθέμενα εις πολύπλοκα μόρια. Εινε δε αυτά πλην εν μέρει ανόργανων τινών ουσιών, τα απλά μόρια τών προϊόντων τής άποσχίσεως τών θρεπτικών συστατικών, τών τροφών εντός του οργανισμοί) ως λ. χ. τών αμινοξέων, προϊόντων τής άπο­

σχίσεως τών λευκωμάτων κλ. Συμβαίνει δμως και το εναντίον. Τα εις φθο­

ράν υποκείμενα μέρη τής οικίας άνανεοΰνται. Τα εισερχόμενα κρυσταλλοειδή άποσυνθέτουν τα τοιαύτα υλικά του πρωτοπλάσματος δια τής χημικής των επενέργειας εις απλουστέρα μόρια δυνάμενα να διαπεράσουν τήν μεμβράνην και αποβληθούν εκ του οργανισμού.

Ούτωσεί αί μεμβράναι εμφανίζονται ως ηθμοί προικισμένοι με νουν, (Duclaux) άφίνουν να είσέλθη δι' αυτών το χρήσιμον, συγκρατούν το σχη­

ματισθέν νέον κολλοειδές και το Εμποδίζουν να εξέλθη, ενώ επιτρέπουν να εξέλθη δι' αυτών το φθαρέν ύλικόν. Ή διανοητικότης αυτή τών μεμβρα­

νών, οφείλεται απλούστατα εις το μέγεθος τών πόρων αυτών. Χαρακτηριστική διαφορά εις τήν χονδροειδή εικόνα πού εδώσαμεν ανω­

τέρω εινε ότι τα υλικά εις τήν ο'ικοδόμησιν τής οικίας μεταφέρονται δια τών ανθρώπων, ενώ εις τήν άνοικοδόμησιν τών κυττάρων προσέρχονται μόνα των. Ποιος τα κινεΐ ; Ή καλούμενη ο')σμωτική πίεσις. Τούτέστι ή τάσις τής διασποράς τήν οποίαν αναπτύσσουν τα κρυσταλλοειδή εντός τών διαλυμά­

των, οφειλομένων εις τήν άέναον κίνησιν, τήν μοριακήν κίνησιν, μεθ' ης εΐνε προικισμένον παν μόριον τής ΰλης.

ΕΤΕΡΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΤΩΝ ΚΟΛΛΟΕΙΔΩΝ

"Οταν διασπείρεται σώμα τι εις ελάχιστα τμημάτια αυξάνει τεραστίως ή αναλογία τής επιφανείας προς το βάρος. Το αυτό ποσόν αερίου τινός, το όποιον διαβιβάζομεν δια σωλήνος διαμέτρου 4 χιλιοστομέτρων, διαβιβαζό­

μενον δια χάρτου ή μεμβράνης εξόχως λεπτοπόρου αναπτύσσει Ιπιφάνειαν 50.000 μεγαλυτέραν. Δεδομένου δτι ό αριθμός τών συναντήσεων τών μορίων χημικής τίνος ουσίας με τα μόρια του περιβάλλοντος, λ. χ. μετάλλου τινός εντός διαλύματος αραιού οξέος, εινε ανάλογος τών επιφανειών αϊτινες δρώσιν, ή χημική δράσις βαίνει κατ' ευθείαν ανάλογος με τήν επιφάνειαν.

'Ακριβώς ε'ις το γεγονός τούτο στηριζόμενοι επετΰχομεν άλλοτε δι' υδρο­

γόνου ή οξυγόνου οΰτω διεσπειρομένου εντονωτάτας χημικός δράσεις, αϊ

lé

οποΤαι δεν συμβαίνουν όταν τα αυτά αέρια διαβιβάζωμεν ως συνήθως διά σωλήνος ύαλίνου \

"Οταν λάβωμεν υπ3 όψει την τεραστίαν επιφάνειαν την οποίαν ανα­

πτύσσουν ώς εΐδομεν τα κολλοειδή, τότε εξηγούμεν άριστα την μεγίστην άπορροφητικήν και προσροφητικήν ικανότητα αυτών, κα! την ταχύτητα μεθ' ης τελούνται αί βιοχημικά! δράσεις εν τφ δργανισμφ, εις την οποίαν συν­

τείνει τα μέγιστα καί ή καταλυτική αυτών ενέργεια. 'Αντιδράσεις αΐ όποιαι εις το χημικόν μας εργαστήριον απαιτούν ώρας μακράς και ύψηλας ■θερμο­

κρασίας, συντελούνται εντός ολίγων λεπτών εν τφ χημικφ εργαστηρίω του κυττάρου.

'Αξιοσημείωτοι επίσης εΐνε και αί ηλεκτρικά! κα! θερμικά! ιδιότητες των κολλοειδών. Έάν διαβιβάσωμεν ήλεκτρικον ρεΰμα δια κολλοειδούς κα­

θαρωτάτου διαλύματος, διακρίνομεν αμέσως τήν μετακίνησιν τών κολλοει­

δών προς τον Ιτερον τών πόλων. Πάντα τα αιωρήματα και το πλείστον τών υδρόφοβων κολλοειδών μετακινούνται προς τήν δνοδον φέρουν δηλ. άρνητικόν φορτίον. Τουναντίον κολλοειδή μεταλλικά, υδροξείδια κλ. φέρον­

ται προς τήν κάθοδον. Αϊ ηλεκτρικά! αΰται ιδιότητες εξηγούν πολλά φαινό­

μενα ώς λ.χ. τήν καθίζησιν τών κολλοειδών δια προσθήκης οξέος τινός ή κα! άλατος τών οποίων τα διαλύματα ευρίσκονται διεσπαρμένα εις δύο αντιθέτως φορτισμένα συστατικά (ιόντα).

Επίσης κατά τον αυτόν τρόπον εξηγείται κα! το γεγονός της αιωρήσεως τών μικκυλίων χωρ!ς να συσπειροΰνται. Τούτο συμβαίνει διότι εΐνε φορτι­

σμένα δια του αυτού ηλεκτρικού φορτίου κα! απωθούνται. Τα ηλεκτρικά αυτά φορτία παίζουν τον κυριώτερον ρόλον εις τήν σΰνθεσιν κα! άποσύν· θεσιν τών κολλοειδών εις τους οργανισμούς.

Σημαντικον παράγοντα εις τα βιολογικά φαινόμενα παρουσιάζει κα! ή άκρα τών κολλοειδών ευαισθησία, όχι μόνον ώς προς τον ήλεκτρισμον άλλα ώς προς τήν θερμότητα κα! το φως. Γνωρίζομεν πόσον ώρισμένοι οργανι­

σμό! εΐνε ευπαθείς προς αμφότερα. ir '·*·

ΤΑ ΕΝΖΥΜΑ

Εΐπομεν ότι μέρος του μυστηρίου της ταχύτητος μεθ' ής τελούνται αϊ βιοχημικά! δράσεις, εξηγείται εκ της μεγάλης επιφανείας τήν οποίαν ανα­

πτύσσουν. "Οχι ολιγώτερον σπουδαίως συμβάλλει εις τοΰτο ή ύπαρξις εν αΰτφ διαφόρων ενζύμων, τα όποΐα ενεργούν ώς καταλύται, δηλαδή έπιτα·

1) C. Zenghelis, Comptes rendus t. 170 p 883 1920, 171 p. 167 1920. ­ s

17

χύνουν δια της παρουσίας των εξαιρετικώς τάς χημικάς αντιδράσεις, επι πλέον δε εκασΐον είδος τούτων, κατευθύνει αύτας εις ωρισμένην δρασιν.

Τα ένζυμα εΐνε πολυσύνθετα κολλοειδή, συστάσεως πολύπλοκου αναλό­

γου προς τα λευκώματα. Διαπλάσσονται εντός των ενδοκρινών αδένων και ευρίσκονται εις τα εκκρίματα αυτών. Ταΰτα ενεργούν αναλόγως της είδικό· τητός των, άλλοτε επιφέρουν την άπόσχισιν τών κολλοειδών, λ .χ. τών λευ­

κωμάτων εις πολυπεπτίδας και αμινοξέα, άλλοτε πάλιν την σΰνθεσιν αυτών εκ τών απλούστερων τούτων και άλλων συστατικών αυτών.

Έαν παραβάλλωμεν το κΰτταρον προς χημικον έργαστήριον η χημικήν συσκευήν, τα ένζυμα τότε θα αναλογούν προς τους χημικούς οι οποίοι μέ άφθαστον ικανότητα διενεργούν εκάστοτε τας αναγκαίας χημικάς συνθέσεις καί αποσυνθέσεις εντός αυτών. Δυο εΐνε τα κΰρια χαρακτηριστικά των. 'PI ταχΰτης μεθ' ης εργάζονται και η εΐδικότης εκάστου ένζυμου. "Αγρυπνος φρουρός της ζωικής μηχανής έ'καστον ενζυμον εΐνε εντεταλμένον μέ ειδικήν τίνα λειτουργίαν καί ενεργεί ως αυτόματος ρυθμιστής ώρισμένων λειτουρ­

γιών τής ζωής. Εις τον σίελον, εις τον στόμαχον, εις το πάγκρεας, εις το ήπαρ κ.λ. παραμονεύουν μέ την ειδικήν έντολήν να κατεργασθοΰν άλλο το άμυλον, άλλο τα λίπη, άλλο τα λευκώματα κ.λ. και δώσουν εις αυτά μορ φήν άφομοιώσιμον, τα λεγόμενα πεπτά και καθ' εξής. Εις την άνόργανον φΰσιν εχομεν ουσίας μεταλλικάς, αί όποΐαι έχουν, ως θα ΐδωμεν, ανάλογους ιδιότητας. Επιταχύνουν κυρίως τάς αντιδράσεις χωρίς να μετέχουν αυτών άλλως ή δια τής παρουσίας των. Εΐνε αϊ λεγόμεναι καταλυτικά! ούσίαι,

ΜΟΡΦΟΓΕΝΕΣΙΣ ΤΗΣ ΖΩΣΗΣ ΥΛΗΣ

"Εν τών πλέον ενδιαφερόντων και πλέον μυστηριοοδών προβλημάτων τής ζωής, καί εκ τών κυριωτέρων χαρακτήρων, οϊτινες διαχωρίζουν την νεκράν από την ζώσαν φΰσιν, εΐνε ή σταθερά και ποικίλη μορφή προς την οποίαν οι οργανισμοί καταλήγουν διαπλασσόμενοι.

'Από εν διάλυμα ήρεμα εξατμιζόμενον τα στερεά ανόργανα συστατικά υποβάλλονται ύπό μορφήν κρυστάλλων. Δηλαδή γεωμετρικών συγκροτημά­

των εις σχήματα τοΰ αΰτοΰ γεωμετρικοί) κρυσταλλικού συστήματος άπολή· γοντα εις ευθείας γραμμάς, τας αύτας πάντοτε γωνίας σχηματίζοντα. Όμοίως εις κρυσταλλικά σχήματα διαμορφοΰνται καί εις ύγρας χημικάς Ινώσεις δταν δια τής αναγκαιούσης ψύξείος ληφθώσιν εις την στερεαν μορφήν (πάγος).

Εις τους ζώντας οργανισμούς παρατηρονμεν δτι από τα κύτταρα κατ* επίφασιν δμοια, διαπλάσσεται από άλλα εν δένδρον, από άλλα μία πετα­

λούδα καί arcò άλλα εις σκώληξ ή εις άνθρωπος. Τα σχήματα τα όποια

2

18

βαθμηδόν κατά την άνάπτυξίν των λαμβάνουν δεν εΐνε γεωμετρικά. Εΐνε καμπΰλα, συμμετρικά πολλάκις και πολυσύνθετα (φΰλλα, άνθη, καρποί, πτερά πεταλούδας, οφθαλμοί κ.λ.).

Έάν παρακολουθήσωμεν προσεκτικώς ποΐαι φυσικοχημικαΙ λειτουργίαι κατά την βαθμιαίαν αυτήν λειτουργίαν επιτελούνται, θα ΐδωμεν δτι φυσικο­

χημικά! πράξεις επιτελούνται κατ' αΰτάς, εκ των οποίων αί κυριώτεραι εΐνε διόγκωσις των κολλοειδών δια προσλήψεως ύδατος, σχηματισμός άδιαλΰτων μεμβρανών και διάπίδυσις τών απλών κρυσταλλοειδών συστατικών αυτών.

Εΐνε προφανές, δτι βάσις της τοιαΰτης διαμορφώσεως εΐνε ή κολλοειδής μορφή τών συστατικών τοΰ κυττάρου. Εΐνε δθεν ενδιαφέρον να εξετάσωμεν αν και κατά πόσον δυνάμεθα να προσδώσωμεν τοιαΰτην μορφήν και εις τάς ανόργανους κολλοειδείς χημικός ουσίας, και αν δι' αυτών εΐνε δυνατόν να επιτΰχωμεν οπωσδήποτε ανάλογα, με τα τών ζώντων κολλοειδών αποτε­

λέσματα. Τοϋτο το ζήτημα ακριβώς θα εξετάσωμεν εν τοΐς επομένοις.

ΤΑ ΑΝΟΡΓΑΝΑ ΚΟΛΛΟΕΙΔΗ

Τα κολλοειδή εΐνε και αυτά σώματα ευρισκόμενα εν μεγάλη διασπορφ εντός υγροί), κυρίως ύδατος, εντός τοΰ οποίου παραμένουν άδιάλυτα.

'Ανόργανα σώματα άδιάλυτα εις το ύδωρ γνωρίζομεν πολλά, ώς λ. χ. ευγενή μέταλλα, υδροξείδια τίνα κ.λ., επομένως απόκειται εις το να δυνη­

θώμεν να τα παρασκευάσωμεν εις συμπήγματα μοριακά, εν μεγάλη διασποροί.

Έκ τών διαφόρων μεθόδων δι' ών επιτυγχάνεται τοΰτο άναφέρομεν την άνατομικήν μέθοδον δι' ης πλείστα μέταλλα, ευγενή ιδίως, ελήφθησαν εις κολλοειδή μορφήν. Δι' άποξειδωτικοΰ τίνος μέσου ώς εΐνε ή φορμόλη, ή ύδραζίνη κ.λ, ανάγεται το μέταλλον εν θερμώ και λαμβάνεται εις κολλο­

ειδή μορφήν. Εις το διάλυμα προστίθεται προηγουμένως και όργανικόν τι κολλοειδές, κόμμι, ζελατίνα, ταννίνη κ.λ προστατευτικόν καλοΰμενον, δια τοΰ οποίου αυξάνει ή ευστάθεια τοΰ κολλοειδούς μετάλλου και δύναται να παραμείνη εν κολλοειδεΐ καταστάσει επι μήνας.

Τα οΰτω λαμβανόμενα τεχνητά κολλοειδή εμφανίζουν τάς γνωστός ιδιό­

τητας τών φυσικών κολλοειδών εις μεγαλΰτερον ή μικρότερον βαθμόν. Του­

τέστι τήν διασποράν ε!ς άδιάλυτα μικκΰλα, τάς ηλεκτρικός ιδιότητας, τήν εντονωτέραν χημικήν δράσιν, τάς καταλυτικός ιδιότητας κ.λ. Δια τοιαύτης μεθόδου εΰκολώτατα από διάλυμα χρυσοΰ δια θερμάνσεως μετά άναγωγικοΰ τίνος σώματος, οίον φωσφόρου, ταννίνης, φορμόλης κ.λ. λαμβάνεται ό χρυ­

σός αμέσως εις διαυγή και κολλοειδή διαλύματα χρωματισμένα αναλόγως

19

τοΰ μεγέθους τών λαμβανομένων μικκΰλων ερυθρά, πράσινα, κυανά, ιόχροα. Τα άλλα μέταλλα λαμβάνονται ώς μελανά συνήθως.

'Ο καθηγητής Paal εργασθείς κατά την μέθοδον ταΰτην (1904) και χρη· σιμοποιήσας ώς άναγωγικον μέσον την ύδραζίνην, και ώς προστατευτικον τα εκ του λευκώματος του ώοΰ εξαγόμενα οξέα, πρωταλβινικον και λυσαλ­

βινικόν, ελαβεν εις κολλοειδή μορφήν διάφορα μέταλλα της οικογενείας του λευκοχρΰσου, ήτοι τον λευκόχρυσον, το ΐρίδιον, το παλλάδιον, το ό'σμιον.

Τα ούτω ληφθέντα κολλοειδή μέταλλα παρουσιάζουν μεγάλας αναλογίας προς τα φυσικά κολλοειδή. "Εχουν μεγάλην απορροφητικότητα ώς εκείνα, ιδίως ώς προς τα αέρια. Το κολλοειδές παλλάδιον και δ κολλοειδής λευκό­

χρυσός του Paal απορροφούν κατά 2.500 φοράς μεγαλΰτερον τοϋ ιδίου δγκον υδρογόνου. Το ύδρογόνον τοΰτο συνεργουσης και της εξόχου καταλυ­

τικής ιδιότητος του μετάλλου, δηλαδή της δια της παρουσίας του ζωηρό­

τατης επιταχύνσεως ώρισμένων χημικών αντιδράσεων, ενεργεί δραστικώτατα. Ούτω δι' ύδρογονώσεως μέσω αυτών επετεύχθη ή συνθετική παρασκευή πλείστων οργανικών ενώσεων. Επίσης και οξυγόνου μεγάλαι ποσότητες απορροφώνται και οξυγονώσεις οργανικών σωμάτων επετεύχθησαν. Εις τήν αυτήν οικογένειαν τών ευγενών μετάλλων υπάγεται και το ρόδιον. Τούτου ή παρασκευή εις κολλοειδή μορφήν, δεν ειχεν επιτευχθή δια της μ»:θόδου ταύτης. Επετεύχθη βραδΰτερον ύφ' ημών δια τροποποιήσεως της μεθόδου τοΰ Paal και χρησιμοποιήσεως της φορμόλης ώς αναγωγικού μέσου.(*)

Το ρόδιον ελήφθη οΰτω κολλοειδές. 'Απορροφά 2500—2700 όγκους υδρογόνου και επιτυγχάνονται δι' αύτοΰ αί αύται υδρογονώσεις και εις εντονώτερον βαθμον ή δια τών άλλων μετάλλων ώς και ή σΰνθεσις της αμμωνίας εκ τών συστατικών αυτής (2).

Τέλος επετεύχθη κατά το παρελθόν έτος εν τφ ήμετέρω εργαστηρίω τοΰ Πανεπιστημίου και ή παρασκευή ε'ις κολλοειδή μορφήν τοΰ κατά το 1925 άνακαλυφθέντος νεωτάτου στοιχείου, τοΰ μετάλλου ρηνίου εις κολλοειδή μορφήν δια της αυτής μεθόδου. Το οΰτω ληφθέν κολλοειδές κατέδειξε τάς αύτας απορροφητικός ικανότητας εις ύδρογόνον και τάς αύτας καταλυτικός και ύδρογονωτικάς ιδιότητας αλλ' εις μάλλον περιωρισμένην εντασιν. Διά­

φορα ανόργανα κολλοειδή εχρησιμοποιήθησαν έκτοτε, δι' ενέσεων κυρίως παρεχόμενα, προς θεραπευτικούς σκοπούς, δπως ό κολλοειδής άργυρος (κολ­

1) C. Zenghelis et Β. Papakoristantiilou. Comptes Rendus 170. 1058­1061, 1118­1180 (1920)

2) Κ. Ζέγγελη και ΑΊκ. Σιάθ·η. Περί ύδρογονώσεώς οργανικών ομάδων δια κολ. ροδίου. Πρακτ. Άκαδ. ' Αθηνών. 13, 278» 1938.

20

λαργολ και ήλεκτραργολ) δ κολλοειδής υδράργυρος, το μαγγάνων, το θεΐον, το σελήνιον κ.λ,

Ούτω κατεδείχθη δτι ή κολλοειδής κατάστασις δεν εΐνε ιδιαιτέρα μορφή αποκλειστική του οργανισμού άλλα δύναται να επιτευχθη καί τεχνητώς.

ΑΝΑΛΟΠΑΙ ΤΩΝ ΑΝΟΡΓΑΝΩΝ ΠΡΟΣ ΤΑ ΦΥΣΙΚΑ ΚΟΛΛΟΕΙΔΗ

'Απομένει να εξετάσωμεν αν και δια των ανόργανων κολλοειδών δυνά­

μεθα να επαύχωμεν τον σχηματισμον μεμβρανών και οιονεί ανόργανων κυττάρων δι' αυτών, ώς και σχήματα καμπύλα συμμετρικά καί σταθερά μή κρυσταλλικά.

Μεμβράναι εξ ανόργανων αλάτων κολλοειδείς εΐχον ήδη κατασκευάσω πολύ πριν της εύρυτέρας μελέτης των κολλοειδών σωμάτων, υπό ToftTraube. Οΰτος είχε καταγίνει εις τήν μελέτην της ωσμωτικής πιέσεως δυνάμει της οποίας δια μέσου τών μεμβρανών τών φυτικών κυττάρων κυκλοφορεί ό φυτικός χυμός καί επιτελείται ή εναλλαγή της ΰλης δια μέσου τών φυτικών μεμβρανών, ή θρέψις και αΐ λοιπαί κΰριαι λειτουργίαι τών φυτικών κυτ­

τάρων. Αι μεμβράναι αΰται παρασκευάζονται δι' ήρεμου επιδράσεως άλα τος βαρέως τινός μετάλλου επί καταλλήλου διαλύματος σιδηροκυανιούχου καλίου" ακριβώς δια της κατασκευής τοιούτων μεμβρανών ήδυνήθησαν να σπουδάσουν τους νόμους της ώσμωτικής πιέσεως. Εΐνε ολιγώτερον ανθεκ­

τικά! τών ζωικών μεμβρανών άλλα κατά τα άλλα, φυσικώς, δεν διαφέρουν εκείνων. "Ωστε εκ τοΰ γεγονότος τούτου αποδεικνύεται δτι δεν υπάρχει ιδιαίτερος οργανωμένος ιστός τοΰ οποίου προνομιούχος κατασκευαστής εΐνε ή φΰσις δυνάμει ιδιαιτέρας τίνος ζωικής ενεργείας άλλα πασαι αί μεμβράναι χαρακτηρίζονται εκ τούτου, δτι αποτελούνται άπο πρακτικώς άδιάλυτον είς το ΰδωρ ύλικόν, τοΰ οποίου οΐ πόροι έχουν μέγεθος περιλαμβανόμενον με­

ταξύ τοΰ μεγέθους τών μικρών και τών μεγίστων μορίων' (λ. χ. τών μορίων ανόργανων άλατος και κολλοειδούς μικκελίου).

'Απομένει, κατά τα ανωτέρω, να εξετάσωμεν το ζήτημα της ΐδιορρΰί)­

μου, μή κρυσταλλικής, σταθεράς παγίας μορφής τών οργάνων τών ζώντων οργανισμών. "Αν δηλαδή εΐνε δυνατόν και εις το ζήτημα τούτο να μιμηθη ή νεκρά ανόργανος φύσις τήν ζώσαν.

Τάς μορφας αύτας επιτυγχάνουν τα ζώα και τα φυτά λόγω βεβαίως τής κολλοειδούς συστάσεως των. 'Από τα ανόργανα κρυσταλλικά διαλυτά σώματα, παράγονται πάλιν κρυσταλλικά, από τα κολλοειδή εύπλαστα καί άδιάλυτα, παράγονται πάλιν κολλοειδή μή κρυσταλλικά άλλα εύπλαστα ποικιλόσχημα προϊόντα, απρόσβλητα από το ύδωρ και συνεπώς σταθερά.

21

'Ως θα ϊδωμεν ανάλογα πειράματα των ανόργανων κολλοειδών κατάδει­

ξαν την δυνατήν παραγωγήν παρομοίων μορφών προς τάς ώργανωμένας, εξ ανόργανων προϊόντων, οφειλομένων ακριβώς εις τας αύτας δυνάμεις, την ώσμωτικήν πίεσιν, την διαπίδυσιν, τον σχηματισμον άδιαλΰτων ιζημάτων εγχρώμων (μεμβρανών κλ.).

'Από το πλήθος τών πειραμάτων τούτων θα μνημονεΰσωμΐν εν συντο­

μία τινά χαρακτηριστικά. Τα περίφημα πειράματα του καθηγητού της Νάντης Leduc μας απο­

δεικνύουν on τοιαϋται μορφαι δύνανται να επιτευχθούν εκ τοϋ υλικού τών ανόργανων συλλογών του Χημείου μας. "Αν εις καταλλήλους αναλογίας άνα­

μίξωμεν ήρέμως ώρισμένα αραιά διαλύματα αλάτων δίδοντα ιζήματα κρυ­

σταλλικά και τα ρίψωμεν εντός κολλοειδούς διαλύματος πυριτικού οξέος ή ζελατίνης σχηματίζονται καμπύλα μακροειδή προϊόντα αντί κρυσταλλικών, δυνάμενα να λάβουν ποικιλότατος μορφάς δια μεταβολής τών πυκνοτήτων τών διαλυμάτων αΐ όποΐαι, ομοιάζουν εντελώς προς κλαδία ά'λγη μύκητας· ακτινωτά και αρθρωτά ζώα, κογχύλια κλπ. Ή αΰξησις τών κολλοειδών του* των ιζημάτων εΐνε ζωηρότατη. Εις κόκκος σιδηροκυανιοΰχου καλίου εν κα­

ταλλήλω ως οίνω κολλοειδή διαλΰματι ριπτόμενος αυξάνει εντός ολίγων ωρών εις το εκατονπεντηκονταπλάσιον του βάρους του.

Επίσης επετεύχθη και ή παρασκευή Ιζημάτων περιοδικών κατ' εναλλα­

γήν σχηματιζόμενων εντός κολλοειδούς ανόργανου διαλύματος, τα οποία παρουσιάζουν οπτικά φαινόμενα ανάλογα προς την διάθλασιν και συμβολήν τοϋ φωτός. Εις τοιούτον περιοδικώς εναλλασσόμενον αδιαφανή και διαφανή ιστον οφείλονται αί ποικιλίαι εις τάς διαχρώσεις ζωικών τίνων ιστών, αΐ ιριδώσεις τών απονευρώσεων και τενόντων, ό λαμπυρισμος τών κανθάρων, οι θαυμάσιοι χρωματισμοί τών πτερών τοϋ ταώ ή τής πεταλούδας, οι Ιρι­

δισμοί κογχυλίων και μαργαριτών κλ. Και ταϋτα δσον άφορα την παραγωγήν δι' ανόργανων κολλοειδών ανα­

λόγων πλαστικών σχημάτων ή διαμορφώσεων τα όποια λαμβάνουν τα προϊ­

όντα τής ώργανωμένης φύσεως. Μέχρι τίνος σημείου φθάνουν αΰται αί άναλογίαι; Θα ήτο άρα γε δυ­

νατόν να επιτϋχωμεν ε'ις πειράματα την εξακολοΰθησιν τής ζωής εις οργα­

νισμού; όταν «ντικαταστήσωμεν εις όργανα αυτών τα υγρά με τα όποια τα συντηρεί ή φΰσις δια χημικών ουσιών ανόργανων τοϋ εργαστηρίου μας ;

'Εκπληκτικά αληθώς πειράματα τής βιολογίας μας φέρουν κα&' ήμέραν εγγύτερον προς την γεφΰρωσιν τών δυο κόσμων τή; ζώσης και νεκράς ΰλης.

η

Οι πρωτοπόροι της κυριαρχοΰσης σήμερον επιστήμης μεταξύ των Φυσι­

κών Επιστημών, της Βιολογίας, εΐνε οι 'Αμερικανοί, οΐτινες χρησιμοποι­

ούντες τάς θεωρίας μόνον δια την κατεύθυνσιν τών πειραμάτων, με τόλμην μη δπισι^οχωροΰσαν προ της ερεΰνης τών βαθύτερων μυστηρίων, ως της γονιμοποιήσεως η της κληρονομικότητος, και διαθέτοντες χρήματα δια τα πειράματα των οσαδήποτε δι3 αυτά άπαιτηθώσι ποτέ, έρριψαν και ρίπτουν καθ' εκάστην νέον φως εις τα σκοτεινότερα της βιολογίας προβλήματα.

Κέντρον τών ερευνών εΐνε το περιώνυμον 'Ινστιτοΰτον Rockfeller και σκαπανείς του, οι άριστεΐς της βιολογίας, ό Loeb, ό Landsteiner, ό Stan­

ley, ό Wyckoff, ό Carrel Ό Loeb, από μακρών ετών, κατώρθωσε την γονιμοποίησιν τών φών τοϋ εχίνου δια χημικών υγρών, επιτυχών οΰτω τεχνητήν παρθενογένειαν. Ό Bataillon, φθάνει εις ανάλογα αποτελέσματα δια μηχανικού ερεθισμοί). Ό Driesh, διχοτομεί δις τα ωά τοϋ εχίνου και λαμβάνει εν τέλει τεσσάρας έχίνους μικρότερων διαστάσεων. Ό Hertwig, επιτυγχάνει νέας μορφάς ήλλοιωμένας επιδρών επί του σπέρματος δι5

άκτίνων Ραΐντχεν η Ραδίου. Ό Millier, αποδεικνύει καταφανή επίδρασιν αυτών επί της κληρονομικότητος κλ.

Ούσίαι χημικαι ώς ή κολχινίνη επιδρώσαι επί τών κυττάρων διπλασιά­

ζουν τα περίφημα χρωμοσώματα εις φυτά. Νεώτεραι εργασίαι του L,oeb επί τών ηλεκτρικών ιδιοτήτων τών μορίων

(τών ιόντων) κατέδειξαν δτι το ήλεκτρικον φορτίον αυτών εΐνε δ κυριώτερος πάντων συντελεστής της άνοικοδομήσεως ή άποικοδομήσεως τών κολλοειδών του οργανισμού, Δηλαδή τών συστατικών αύτοϋ. Αι ποικιλίαι εις την εντα­

σιν της θετικότητος ή άρνητικότητος του φορτίου, ή δπερ το αυτό δξύτη­

τος η άλκαλικότητος, καθορίζουν ή μεν την άποξειδωτικήν δια του υδρογό­

νου ή δε την όξειδωτικήν επί τοϋ οργανισμού δρασιν, την άνοικοδόμησιν δηλ. ή καταστροφήν τών συστατικών του οργανισμού.

Τελευταίως οι Stanley και Wyckoff, ερευνώντες τους φορείς μιας ασθε­

νείας του καπνοΰ (μωσαϊκή τοΰ καπνοΰ) κατορθώνουν δια τεραστίας δυνά­

μεως ύπερφυγοκεντρικοΰ μηχανήματος να αποχωρήσουν ενα νέον Ιδιόρρυθ­

μον άντιπρόσωπον της ζώσης φύσεως ύπερμικροσκοπικόν, ενα δργανικον ιόν κρυσταλλικόν, εμφανίζοντα οΰτω μορφήν μεταίχμιον μεταξύ ζώντος οργανι­

σμοί) και άψυχου κρυστάλλου. Ποίος τέλος αγνοεί τα περίφημα πειράματα τοΰ Άλεξ. Καρρέλ, ό οποίος

από μακρών ετών κύτταρα, ιστούς ή και ολόκληρα όργανα διατηρεί εν ζωη εκτός τοΰ οργανισμού. Νεφρικά λ. χ. κύτταρα εντός τών φιαλών τοΰ εργα­

στηρίου, εξακολουθούν τρεφόμενα και αυξανόμενα και παράγοντα δια της

23

κατάλληλου τροφής, όπως και εις τον δργανισμόν, οΰρίαν κλ. δ ίδιος, σήμε­

ρον δια της τελειοποιηθείσης συσκευής αυτού εν συνεργασία μετά του Lindberg, προκαλεί τον θαυμασμον των επισκεπτών της εκθέσεως της Νέας 'Υόρκης. Εντός τής υαλίνης αυτής συσκευής ζει και σφύζει κανονικώς καρδία. Άρτηριακον αίμα, ωθοΰμενον υπό πεπιεσμένου αέρος, κυκλοφορεί συνεχώς, εκτρέφει την καρδίαν, γίνεται φλεβικόν, προσλαμβάνει οξυγόνον και μεταβάλλεται εις άρτηριακον και οΰτω καΐ)εξής.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

"Οσον και αν υπήρξαν καταπληκτικά! αΐ πρόοδοι τής βιολογίας κατά τάς τελευταίας δεκαετηρίδας εις την ερευναν του μυστηρίου τής ζωής, αΰται δεν αποτελούν ή εν μέγα βήμα προς τον ατέρμονα αυτόν δρόμον. Δυο γεγο­

νότα αναμφισβήτητα προκύπτουν από δσα ανωτέρω εξεθέσαμεν. Πρώτον ou δυο εΐνε αΐ απαραίτητοι συνθήκαι δια την άνάπτυξιν τής ζωής, ή ρευστή, εν συνόλω, σΰστασις τής ζώσης ουσίας και ή κολλοειδής μορφή. Δεύτερον δτι πλείστα φαινόμενα πολύπλοκα τών ζωικών και φυτικών λειτουργιών, ή θρέ· ψις, ή άφομοίωσις, ή διχοτομία, ή αύξησις και ό πολλαπλασιασμός τών κυτ­

τάρων, τα όποια εφαίνετο δτι ετελούντο υπακούοντα εις ύπερφυσικήν τίνα αγνοοστον ζωϊκήν δΰναμιν, κατωρθώθη να εξηγηθώσιν δια τών γνωστών δυνά­

με(ον και νόμων τής Φυσικής και Χημείας, και να άναπαραχθώσιν εν μέρει in vitro εις τα επιστημονικά εργαστήρια.

Ή ζωή εινε φαινόμενον διηνεκούς καταστροφής και αναδημιουργίας οργανικών σωμάτων. Και τοΰτο ήδη προ αιώνος σχεδόν εΐχεν άποφανθή εις τών δηιιιουργών τής βιολογίας ό Claude Bernard λέγων, δτι ζωή εΐνε ό ΰ'άνατος. Το κΰτταρον εινε ό απλούστερος αυτάρκης οργανισμός. Και τοιούτους μονοκυττάρους οργανισμούς συναντώμεν εις τα τα ατελέστερα φυτά. Ή μετάβασις από τοϋ μονοκυττάρου θαλλοφύτου εις τους πολυσύν­

θετους οργανισμούς δια πυρηνοτομίας εΐνε βσθμιαία. Εντός του μοναδικού αυτοΰ κυττάρου τελούνται πασαι αί λειτουργίαι τών οργανισμών. Ή κίνη­

σις, ή θρέψις, αΐ διάφοροι εκκρίσεις, τα ερεθιστικά φαινόμενα, ή αΰξησις ό πολλαπλασιασμός. Εμφανίζεται ή ζωή. Και ή ζωή αύτη διατηρούσα το πύρ αυτής υπό τήν τέφραν, άνάπτει εκ νέου κατά τον γάμον τών κυττάρων διαδίδουσα το πύρ τής ζωής εις τήν αιωνιότητα. Και αν ποτέ ή επιστήμη κατορθώση τεχνικώς τήν παρασκευήν ενός κυττάρου απλούστατου άλλα ζώντος, καί επιτυχή τήν τόσον άόκνως επιδιωχθεΐσαν αύτόματον γένεσιν θ' άπευθυνΐΗ] εις τα κολλοειδή. Δυνάμεθα να εΐμεθα βέβαιοι δτι ή πρώτη Εμφάνισις τής ζωής εξεδηλώθη εις εν κολλοειδές το όποιον εύρε τας καταλ­

24

λήλους συνθήκας ϊνα εμφάνιση ζωϊκάς τινας λειτουργίας και δια διχοτομή­

σεως κατ' αρχάς διαιωνισθή.Ήτο τοΰτο εν κΰιταρον η προηγήθη τοΰ πρώ­

του κυττάρου ύπομικροσκοτικόν άπλοΰστερον κατασκεύασμα εγγύτερον προς την άνόργανον ΰλην, όπως λ.χ. δ κρυσταλλικός ιός τοΰ Stanley.

Πιθανώς ή τΰχη, εις την άπειρίαν τών αιώνων, οΐτινες προηγήθησαν προ της εμφανίσεως της ζωής, έφερε κάποτε τα στοιχεία της νεκράς φύ­

σεως, υπό εξαιρετικώς ευνοϊκός συνθήκας, εις συναντήσεις τοιαύτας ώστε να εμφανίσουν στοιχειώδη χαρακτηριστικά της ζωής.

Οι αιώνες, ο απέραντος χρόνος ειργάσθησαν κατόπιν καθ' δμοιον τρό­

πον, δια να δημιουργήση το πρώτον μονοκΰτταρον φυτόν, και βαθμηδόν εκ τούτου τα συνθετώτερα οργανωμένα κολλοειδή εξ ων έδημιοΰργησαν νέον κόσμον ζώντα και διαιωνιζόμενον.

Εΐνε εκπληκτικά δσα μέχρι σήμερον κατέκτησεν ή ε.τιστήμη ζητούσα να εξιχνίαση το μυστήριον τής ζωής. =Αλλ' αποτελούν μόνον μίαν σταθεράν αρχήν, εν γενναΐον βήμα προς τα εμπρός. Τα κολλοειδή ανόργανα παρα­

σκευάσματα τα όποια επετΰχομεν ομοιάζουν εξωτερικώς μόνον με τα κύτ­

ταρα αλλ' όχι και εσωτερικώς. Το εσωτερικόν των εΐνε νεκρά υλικά, άλατα κ.λ. Το εσωτερικόν τών κυττάρων απ" εναντίας εΐνε το πλέον πολΰπλοκον καΐ πολυσΰνθετον μικροσκοπικόν κολλοειδές. Το πρωτόπλασμα και ό πυρήν του. Εντός αΰτοΰ ενεδρεύουν πληθύς μικροσκοπικών και ύπομικροσκοπι­

κών παραγόντων, οι όποιοι επιτυγχάνουν την γονιμοποίησιν και διαιώ­

νησιν τής ζωής, εμφυσούν τους χαρακιήρας και την κληρονομικότητα εις τα απότοκα κύτταρα.

Μας εινε σχεδόν άγνωστος ακόμη ή εσωτερική δομή τοΰ πρωτοπλάσμα­

τος με τα χρωμοσώματα αΰτοΰ και την ποικιλίαν τών λευκωμάτων του. Διότι εις το χημεΐον μας κατορθ(όθη ή συνθετική παρασκευή ενός είδους απλοΰ λευκώματος δεν προεικάζεται ταχεία ή σύνθεσις και τών πολύπλο­

κων λευκωματοειδών συστατικών τοΰ πρωτοπλάσματος, ακόμη ολιγώτερον αΰτοΰ τούτου. Κατέχομεν μόνον ενα κρίκον τής απέραντου αλΰσσεως.

Το εργαστήριον τής φύσεως παράγει πολύ τελειότερα προϊόντα από το επιστημονικόν μας εργαστήριον. Εργάζεται με διαφορετικον τόνον.■'Υψηλά! θερμοκρασίαι, ρεύματα ηλεκτρικά μεγάλης εντάσεως, βίαιος διαχωρισμός τών σωμάϋων δι' άποστάξεως, διηθήσεως, κρυσταλλώοεως, πιέσεις κατα­

θλιπτικοί, καύσεις ζωηραί, δραστικώταται χημικά! αντιδράσεις χαρακτηρί­

ζουν τάς μεθόδους τών χημικών μας εργαστηρίων. Χημικά! δράσεις τουναντίον ήπιαι, επιτελοΰμεναι υπό τάς θωπείας τοΰ

ήλιακοΰ φωτός ή τάς αφανείς κινήσεις τών μορίων φερομένων εις ενώσεις

25

και συνδυασμούς πολυπλοκωτάτους δια της ώσμωτικής πιέσεως χαρακτηρί­

ζουν το εργαστήριον της φύσεως. Εις το πρώτον δ χρόνος εδόθη μετ' εξό­

χου φειδοΰς, διότι ή ζωή είνε βραχεία. Εις το δεύτερον παρεσχέθη άπειρος και ατελεύτητος καί, αιώνες αμέτρητοι εχρησιμοποιήθησαν υπ' αυτής δια την βελτίωσιν και τήν τελειοποίησιν τών προϊόντων καί δημιουργημάτων μας. "Ας είνε υπερήφανος λοιπόν ή άνθρωπότης δια τα επιστΐ]μονικά της κατορθώματα, καί δικαίως δς επαίρεται δι' δσα εις τόσον βραχύ διάστημα αφ1 ης πραγματικώς ήρχισεν ή συστηματική καλλιέργεια τών φυσικών επι­

στημών, από ενός ή ενός και ημίσεως αιώνος, σταγόνος εν τφ ώκεανφ της αιωνιότητος καθ1 δσον ως ελεγεν ό Poincaré, περαίνων το περιώνυμον αΰτοΰ σύγγραμμα «Ή 'Αξία της Επιστήμης»^) : «Ή ιστορία της Γης μας δεικνύει δτι ή ζωή αποτελεί βραχύ επεισόδιον μεταξύ δυο αιωνιοτήτων θα­

νάτου, και εις τοΰτο το επεισόδιον ή σκέψις διήρκεσε και θα διαρκή μόνον μίαν στιγμήν. Είνε μία αστραπή μόνον εν τφ μέσω μακράς νυκτός. Άλλ3

αύτη είνε το παν».

1) Iva valeur de la Science σελ. 276.

ΠΕΡΙ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ ΣΤΙΧΩΝ ΠΟΙΗΤΩΝ «

ΥΠΟ ΤΟΥ κ. EMM. ΠΕΖΟΠΟΥΛΟΥ ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΟΝ

Πολλοί παρ3 ήμΐν θέλοντες να δηλώσωσιν, ôti θα ελθη ήμερα, καθ' ην irà συμβή τι, λέγουσιν ώς δήθεν Όμηρικον «έλεύβεται ήμαρ». Τοΰτο πάντως δεν εϊνε Όμηρικον και εμφαίνει άγνοιαν του Έλληνος ποιητοΰ, ήτις βεβαίως δεν εϊνε πρέπουσα. Το ορθόν εΐνε «&σσεται ήμαρ».

Οι παλαιοί "Ελληνες εμελέτων τους ένδοξους ποιητάς, πολλοί δ? ήδΰ· ναντο να λέγωσιν από μνήμης ουχί μόνον στίχους τινάς αυτών, άλλα καΐ ολόκληρα ποιήματα, ώς ό Νικήρατος δ υιός τοΰ στρατηγού Νικίου, δστις ήδΰνατο «Ίλιάδα δλην και Όδΰσσειαν από στόματος ειπείν», επειδή, ώς λέγει αυτός εν τω Συμποσίω τοΰ Ξενοφώντος, ό πατήρ Νικίας θέλων να ποιήση αυτόν άνδρα αγαθόν, ήνάγκασε να μάθη πάντα τα έ'πη τοΰ 'Ομήρου.

Οΰχι δέ ολίγοι μνημονεύονται ύπο διαφόρων συγγραφέων, δτι εποι­

οϋντο χρήσιν στίχων γνωστών ποιητών άστεϊζόμενοι η σκώπτοντες επιχαρί­

τως η παρηγοροΰντες ή κολακεΰοντες ή εν δυσκόλοις καιροΐς και περιστά­

σεσιν ευρισκόμενοι. "Ελεγον δέ τους στίχους, προσαρμόζοντες προς την εκά­

στοτε χρείαν, είτε ώς εΐχον είτε μεταβάλλοντες αυτούς ολίγον. Περί τούτων συντόμως πραγματε\'>εται ό Π?ιθΰταρχος εν τφ Θ' βιβλίω

τών Συμποσιακών προβλημάτων (κεφ. α'), όστις έχει και την ρησιν «περί στίχων ευκαιρίας». Λαβών δ' εγώ άφορμήν εκ τούτων συνέλεξα πλείστα χωρία συγγραφέων, εν οίς γίνεται λόγος περί τοιαύτης χρήσεως στίχων ποι­

ητών, έγραψα δέ ολίγα τινά κατ' έκλογήν εν φιλολογική επιφυλλίδι τών «Αθηνών» τοΰ μηνός Νοεμβρίου τοΰ 1924 έτους, επιγράψας την εκλογήν «Εύστοχοι χρήσεις στίχων ποιητών».

Και εν τη παροΰσπ μικρά μελέτη μου, άπανίΚζων εκ της μεγάλης ανεκ­

δότου εργασίας μου, θα γράψω ολίγα τινά περί γενομένης χρήσεως στίχων 'Ελλήνων ποιητών υπό επιφανών 'Ρωμαίων, ο^τινες ούχι μόνον μετεΐχον

27

Ελληνικής παιδείας, αλλά και πολλοί τοΰτοον διελέγοντο προς αλλήλους ελληνιστί και συνεφιλολόγουν καΐ συνεφιλοσόφουν μεθ' Ελλήνων φιλολό­

γων και φιλοσόφων. "Αρχομαι δε από των 'Ομηρικών στίχων (Ζ 448 — 449)

εσσεται ήμαρ, δτ αν ποτ' ολώλγ] "Ιλιος ιρη και Πρίαμος καί λαός ευμμελίω Πριάμοιο

ους είπε κατά την αλωσιν της Καρχηδόνος Σκιπίων δ Αιμιλιανός προς τον Πολΰβιον φοβούμενος δμοίαν τΰχην της πατρίδος αύτοΰ 'Ρώμης. Πολΰβ. ΛΘ', 3, 3 « Ό δε Σκιπίων Καρχηδόνα ορών τότε άρδην τελευτώσαν ες πανωλεθρίαν εσχάτην, λέγεται μεν δακρΰσαι και φανερός γενέσθαι κλαίων υπέρ πολεμίων, επι πολύ δε εννους εφ' εαυτού γενόμενος καΐ συνιδών δτι και πόλεις καΐ έθνη και αρχάς άπάσας δει μεταβαλεΐν, ώσπερ ανθρώ­

πους δαίμονα, καί τοΰτ' έπαθε μεν "Ιλιον, ευτυχής ποτέ πόλις, έπαθε δε ή Άσσυρίων και Μήδων καί Περσών επ' εκείνοις αρχή μεγίστη γενομένη, και ή μάλιστα εναγχος εκλάμψασα, ή Μακεδόνων, (φήναι) είτε εκών είτε προφυγόντος αυτόν τοΰδε του έπους' «έ'σσεται ήμαρ— καί λαός ευμμελίω Πριάμοιο». Πολυβίου δ3 αυτόν ερομένου συν παρρησία — και γαρ ην αύτοΰ καί διδάσκαλος), δ,τι βοΰλοιτο δ λόγος, φασιν ου φυλαΕάμενον ονο­

μάσαι την πατρίδα σαφώς, υπέρ ης άρα, ες τάνθρώπεια αφορών, εδεδίει». Ό Πομπήιος μετά την εν Φαρσάλφ μάχην καί την ήττα ν «φεΰγων εις

Αΐγυπτον, ως έμελλε διαβαίνειν εκ της τριήρους εις αλιευτικόν πλοΐον, άπο­

στείλαντος του βασιλέως, επιστραφείς προς την γυναίκα και τον υΐόν ουδέν έτερον ή το του Σοφοκλέους εΐπεν

«όστις δε προς τύραννον εμπορεύεται, κείνου Ότι δούλος, καν ελεν&ερος μόλΐ]»

(Άπ . 789 Ν.'). Ταΰτα διηγείται δ Πλούταρχος Ή θ . σ. 204 CD καί Πομπ. 78, 6, και δ Κάσσιος Δίων MB1, 4, 3—4 (παρ' ω άπαντα και διάφορος γραφή του πρώτου στίχου «δστις γαρ ώς τΰραννον κτλ,». Οι στίχοι οΰτοι ελέχθησαν και υπ' άλλων εύκαίρως, περί φν θα εΐπω τα δέοντα άλλαχοϋ, καί επηνωρθώθησαν υπό του Ζήνωνος μεταγράψαντος «ούκ Maxi δοϋλος, άν έλεύ&ερος μόλχι» κατά τον Πλοΰταρχον Ή θ . σ. 33CD) άλλα κατά Διο­

κλέα παρά Διογένει τω Λαερτίφ Β1, 82 ή επανόρθωσις εγένετο ύπό του 'Αρίστιππου ή κατ' άλλους υπό τοϋ Πλάτωνος προς τον τύραννον Διονΰ­

σιον, ειπόντα «8στις γαρ ώς τύραννον κτλ.» Του λόγου δε ό'ντος περί του Πομπηίου, καλόν νομίζω να μνημονεύσω

και τον στίχον του 'Ομήρου, δν είπε προς αυτόν εν 'Ρόδφ Ποσειδώνιος 6

28

στωικός φιλόσοφος και «Ιστορικός αξιόλογος και άνθρωπος αξιόλογος, ως εδειξεν ή περί αύτοϋ των τότε και Ελλήνων και 'Ρωμαίων ύπόληψις», ως λέγει ό άοίδιμος Κοραής (Προλεγ. της Γεωγρ. τοΰ Στράβωνος σ. νδ'). Στράβ. ΙΑ', σ. 492 «Φασί γοΰν εν Έόδω γενόμενον τον Πομπήιον, ήνίκα επί τον ληστρικον πόλεμον εξήλθεν—αύθις δ1 έμελλε και επί Μιθριδάτην όρμήσειν και τα μέχρι της Κασπίας έθνη—παρατυχεΐν διαλεγομένω τω Πο­

σειδωνίω" απιόντα δ' ερέσθαι, ει τι προστάττει' τον δ' ειπείν αιεν αριστεύειν και υπείροχον εμμενα·. άλλων.

(Όμ. Ζ 208. "Ιδε και Κοραήν Προλεγ. σ. νΤ'—νη', δστις έχει και ωραίαν ύποσημείωσιν περί τοΰ τρόπου της χρήσεως των ποιητικών ρήσεων παρ' άρχαίοις συγγραφεΰσιν εν σχέσει προς τους νεωτέρους σχολαστικούς).

Κάτων δ πρεσβύτερος ερωτηθείς περί των εν Καρχηδόνι στρατευομέ­

νων, εν οις ήτο και Σκιπίων ό νεώτερος, είπε περί αύτοΰ τον Όμηρικον στίχον

οίος πέπνυται, τοί δε σκιαι αΐοσονσιν

(Πλοΰτ. Ή θ . σ. 199 Ε. Ό Κάτων είπε τον στίχον μεταβεβλημένον sv τη αρχή. Παρ' Όμήρω κ 494—495 λέγετ«ι περί τοΰ μάντεως Τειρεσίου «τω και τεθνηότι νόον πόρε Περσεφόνεια, οϊω πεπνϋσ&αι' τοι δε σκιαί άΐσ­

σουσιν». "Ιδ. και Πλοΰτ. σ. 804 f, Κάτωνι 27, 6. Κατά τον Άποστόλιον XII, 53 ό στίχος, ως έχει και παρά τω Πλουτάρχφ, «επί τών άγαν φρονί μων λέγεται». Περί άλλων, παρ' οΐς άπαντα ό στίχος, ιδ. σημ. εις ΙΙλουτ. Ή θ . τόμ. Β', σ. 86 της νέας εκδόσεως Teubner και L,eutsch εις Άπο­

στόλιον XII, 53, ένθα εκ παραδρομής λέγεται δτι τον στίχον ειπεν ό Σκιπίων).

Ό αυτοκράτωρ Σεβήρος (Σεουήρος) κατά τον Κάσσιον Δίωνα 5S, 15, δτε άπεστάτησαν αΰθις οι εν τη Βρεττανία, «καλέσας τους στρατιώτας έκέ­

λευσεν εις την χώραν αυτών εμβαλεΐν καί, οίς αν εντΰχωσιν, άποχτεΐναι, αυτό τοΰτο ειπών

τών μή τις νπεκφνγοι αιπνν δλεϋρον χειρός # ' υμετέρας, μηδ' οντινα γαοτέρι μήιηρ κοΰρον εόντα φέροι, μη δ3 ος φνγοι αίπνν δλεϋρον».

Τους στίχους τούτους προς τοις άλλοις λέγει ό 'Αγαμέμνων προς τον Μενέλαον περί τών Τρώων παρ' Όμήρω Ζ 57 — 59. Προηγούνται δύο στίχοι «ώ πέπον, ώ Μενέλαε, τί ή δέ συ κηδεαι οΰτως | ανδρών ; ft σοι άριστα πεποίηται κατ' οίκον» καί έπεται ο 57 στίχος «προς Τρώων; τών μή τις έκφύνοι κτλ. Ό 59 στίχος εν τέλει έχει παρά τφ ποιητή «μηδ' δς

29

φυγοί, άΧλ' άμα ηάντες» και ακολουθεί δ 60 της ρήσεως του Αγαμέ­

μνονος «Ιλίου εξαπολοίατ' άκήδεστοι καΐ άφαντοι». 'Αλλ' ό Σεβήρος πα­

ρέλιπε την αρχήν του 57 στίχου, εΐπεν εν τη αρχή του 58 «χείρας θ ' υμε­

τέρας» αντί τοΰ «χεΐράς θ' ημετέρας» τοΰ Όμηρου, και εν τέλει του 59 στίχου επανέλαβε τας δυο λέξεις τοΰ 57 «αίπυν δλεϋ'ρον» προς έ'μφασιν, και ϊνα περάτωση τον λόγον παραλείπων και τον επόμενον Όμηρικον στί­

χον. Προσήρμοσεν αρα δ αυτοκράτωρ τον λόγον τοΰ 'Αγαμέμνονος παρά τω ποιητή προς την εαυτού χρείαν, το δε άξιον λόγου εινε, δτι άπέτεινε το πρόσταγμα της σφαγής των αποστατών προς τους στρατιώτας αύτοΰ δι' 'Ομηρικών στίχων.

Ό αυτοκράτωρ Καλιγόλας, δστις εκαλεΐτο ­θεός και Ζευς, «ταΐς τε βρονταϊς εκ μηχανής τίνος άντεβρόντα και ταΐς άστραπαΐς άντήστραπτε" καΐ δπότε κεραυνός καταπέσοι, λίθον άντηκόντιζεν, επιλέγων εφ' έκάστω το τοΰ Όμηρου «$ μ' άνάειρ' if έγώ αέ». (Κάσσ. Δίων 59, 28, 6). Παρ' Όμήρω Ψ (Άθλα επι Πατρόκλω») παλαίουσιν δ ϊελαμοόνιος Αϊας και δ 'Οδυσ­

σεύς περί τρίποδος, δν εθηκεν επαθλον δ Άχιλλεΰς, αλλ' επειδή ούτε δ 'Οδυσσεύς ήδύνατο να καταβάλβ τον Α'ίαντα ούτε δ Αίας τον 'Οδυσσέα, οι δε ι^εαται τοΰ αγώνος 8Αχαιοί ήνιώντο, τότε είπε προς τον Όδυσσέα ο Αίας «ή νά με σήκωσης ή εγώ νά σε σηκώσω».

διογενες Λαερτιάδη, πολνμήχαν' Όδνοσεΰ, η μ' άνάειρ' ή εγο) σε' τα #' αν Δά πάντα μελήοει.

(στ 723 — 724). Δύναται δέ τις να εΐπη δτι δ Καλιγόλας έμιμεΐτο τον μυθο­

λογοΰμενον Σαλμωνέα, δστις υβριστής ών και θέλων να εξισωθή προς τον Δία, ελεγεν εαυτόν Δία, προσέττατε να μή θυωσιν εις τον θεόν, αλλ' εις εαυτόν, καΐ σύρων δέρματα εξηραμμένα εξ άρματος μετά λεβήτων χαλκών, ελεγεν δτι εβρόντα, βάλλων δέ εις τον ούρανδν καιομένας λαμπάδας, ελεγεν δτι ήστραπτεν. Ό δέ Ζευς ετιμώρησε κέραυνώσας αυτόν. ("Ιδ. τα γεγραμ­

μένα υπ' εμού εν Έπιστημ. Έπετ. τής Φιλοσοφικής Σχολής τοΰ Πανεπι­

στημίου 'Αθηνών, περιόδ. β', τόμ. Α', σ. 186 —187). Ό Βρούτος ηττηθείς κατά τήν εν Φιλίπποις μάχην κατέφυγε μετά τίνων

λεγεωνών εις τα προς βορραν τών Φιλίππων υψώματα, άλλα μή δυνηθείς να εκβίαση τήν διάβασιν δι' αυτών, κατεχομένων τών εξόδων υπό τών πολε­

μίων, προσέτι δέ δειλιασάντων τών στρατιωτών ένεκα τής ήττης, εκάλεσέ τίνα τών περί αυτόν, ίνα αυτόν άποκτείνη, «Καί φασιν αυτόν εις τους αστέ­

ρας άναβλέποντα ειπείν «Ζεϋ, μή λά&οι σε τώνδ' δς αίτιος κακών», ενση­

μαινόμενον τον Άντώνιον». Ταύτα ίστορεΐ δ Άππιανός Έ μ φ . Δ', 130,

so αλλ' ό Κάσσιος Δίων 47, 49 διηγείται άλλως : «και άναβοήσας τοΰτο δή το Ήράκλειον

ώ τλήμον αρετή, λόγος άρ' ησ&'} εγώ δε σε ώς έργον ήσκονν' ον δ" αρ' εδονλενες τύχη

παρεκάλεσέ τιν(χ των συνόντων, ίνα αυτόν άποκτείνη». Κατά τον Άππιανόν δ Βρούτος ύπονοών τον Άντώνιον ώς αίτιον των κακών, είπε τον 332 στί­

χον της Μηδείας τοΰ Εύριπίδου

Ζεν, μη λάυοι οε τώνδ' δς αίτιος κακών.

Κατά δε τον Πλοΰταρχον (Βροΰτφ 51) ό Βρούτος «πρώτα μεν άποβλέψας εις τον ούρανόν αστέρων όντα μεστον άνεφθέγξατο δυο στίχους, ών τον εεερον Βολοΰμνιος ανέγραψε' «Ζεΰ—κακών»' του δ3 ετέρου φησίν επιλα· θέσθαι». Σημειωτέον δε, δτι δστίχος οΰτος παρωδήθη εν δείπνω, δτε το έδεσμα ήτο διαρκώς φακή η φακοί, υπό του Διιτρέφους εΐπόντος

Ζεΰ, μη λάθοι σε τώνδ' δς αίτιος φακών, και άλλος εφεξής άνεβόησε

φακός σε δαίμων και φακή τύχη λάβοι

(Nauck fr. ad. 65), αντί τοϋ «παπάς σε δαίμων και κακή τΰχοι λάβοι». "Ιδ. Άθήν. Δ', σ. 156 f.

Οι δε άλλοι στίχοι «ώ τλήμον κλπ.» εινε άδηλου ποιητοΰ. Τοΰ λόγου οντος περί χρήσεως στίχου του Εύριπίδου γενομένου υπό

του 'Ρωμαίου Πομπηίου, επισυνάπτω και τους στίχους του αΰτοΰ ποιητοΰ τους λεχθέντος υπό τοΰ αΰτοκράτορος Άντωνίνου Καρακάλλου προς τον Κάσσιον Δίωνα ολίγω προ τοΰ θανάτου εκείνου. Μετά τι συμπόσιον εν Νικομήδεια «εξανισταμένων ημών, προσκαλεσάμενος εφη, 'κάλλιστα, ώ Δίων, και αληθέστατα ό Ευριπίδης εΐρηκεν δτι

πολλοί μορφαΐ των δαιμονίων, πολλά δ" άέλπτως κραίνουσι ·&εοι και τα δοκη&εντ' ουκ έτελέσαη, των δ' αδόκητων πόρον ενρε &εός. τοιόνδ' απέβη τόδβ πράγμα'.

.... επειδή δ' ουκ εις μακράν άπώλετο», λέγει δ Δίων, «και τελευταίαν ταΰ­

την φωνήν προς lue ερρηξε, και πάνυ κεχρησμωδηκέναι τρόπον τινά τα συμβησόμενα αΰτφ ενομίσθη». (Κάσσ. Δίων 78, 8). Οι μνημονευθέντες στίχοι εΐνε ή έξοδος τών Ευριπίδειων δραμάτων Άλκήστιδος, 'Ανδρομά­

χης, Βακχών, Ελένης και Μηδείας (αλλ3 εν ταΰτη μετά διαφόρου τον πρώ­

του στίχου «πολλών ταμίας Ζευς èv Όλύμηφ»).

si Ευφυής προς τα τοιαύτα ητο και δ Κικέρων, δστις εσκωψέ ποτέ τας

άσχημοτάτας θυγατέρας του Ούοκωνίου δια στίχου άδηλου τραγικού. Πλοΰτ. °Ηθ. σ. 205 C «Οΰοκονίω δ' άπαντήσας μετά τριών θυγατέρων άμορφο­

τάτων την όψιν άτρέμα προς φίλους εϊπεν

Φοίβου ποτ' ουκ εώντος εσπειρεν τέκνα

(TGF, σ. 911 Ν2). Ό στίχος ίσως εΐνε Ευριπίδειος. Πρβ. Εΰριπ. Φοιν. 18 «μή σπείρε τέκνων ϋλοκα δαιμόνων βία». Ό Κικέρων ουχί μόνον εμ­

βάλλει εις τον λόγον αύτ,οΰ στίχους του Εύριπίδου, δν επαινεί, άλλα και ενίοτε μεταφράζει άλλους στίχους του ποιητοϋ τούτου η μνημονεύει Λατί­

νους ποιητάς μεταφράσαντας ή μιμηθέντας Ευριπίδεια χωρία.

Ε. Α. ΠΕΖΟπΟΥΛΟΣ

i

Ο ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΣΕΙΡΙΟΥ ΚΑΙ Ο ΑΣΤΗΡ ΤΟΥ ΚΟΥΙΠΕΡ

γπο ΤΟΥ κ. ΣΤ. ΠΛΑΚΙΔΟΥ ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΕΝ ΤΩΐ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ' ΑΘΗΝΩΝ

Εντός της τελευταίας πεντηκονταετίας ή 'Αστροφυσική επετέλεσε τοιαύ­

τας και τοσαΰτας προόδους εν ταϊς έρεΰναις αυτής επί της χημικής συστά­

σεως και της φυσικής καταστάσεως των ουρανίων σωμάτων, ώστε θα ')δΰ· νατο να λεχθή δτι ή μελέτη των άστρων, υπερβάσα τα δρια της καθορώς αστρονομικής ερεΰνης, κατήντησε βαθμιαίως εις φυσικοχημικήν ερειναν, άποβλέπουσαν εις την σπουδήν της συστάσεως και εξελίξεως της ΰλης υπό διαφόρους συνθήκας. Ή τοιαύτη κατεύθυνσις της 'Αστροφυσικής οφείλεται κυρίως εις τα πορίσματα της φασματοσκοπίας. Μελετώντες οι αστρονόμοι φασματοσκοπικώς τους απλανείς δεν εβράδυναν να διαγνώσουν δτι εν αίτοίς ή ΰλη ευρίσκεται υπό συνθηκας πιέσεως και θερμοκρασίας άφαντάστως δια­

φόρους εκείνων, υπό τας οποίας συναντώμεν αυτήν συνήθως επί του ημε­

τέρου πλανήτου και δτι κατά συνέπειαν εκαστον εκ των άστρων, τα ότοΐα διαστίζουν το στερέωμα, δύναται να θεωρηθή ως επέκτασις, οΰτως ετχεΐν, των επιγείων φυσικοχημικών εργαστηρίων ή και ως παμμέγιστον χωνα>τή ριον, εντός του οποίου συγχέονται τα δρια της ΰλης και της ενεργείας.

Έ π ι τη βάσει μακραίωνος πείρας ό άνθρωπος είχε διδαχθή δτι ή ΰλη άπαντα εν τφ κόσμω ύπό τρεις μορφάς ή καταστάσεις : την στερεάν, την ύγράν καΐ τήν άερίαν. "Ηδη αί άστροφυσικαί ερευναι επί τών φασμοτων των απλανών άποδεικνΰουσιν δτι έκτος τών τριών κλασσικών καταστάσεων τής ΰλης υπάρχει και τετάρτη, ή οποία διαφέρει τών τριών πρώτων <ατά τοΰτο : Εις τάς τρεις κλάσσικάς καταστάσεις τής ΰλης τα άπαρτίζοντα αυτήν χημικά στοιχεία αποτελούνται εξ «ουδετέρων» ατόμων, δηλονότι εξ άτιμων συγκειμένων εκ πυρήνος φέροντος θετικον ήλεκτρικον φορτίον και εξ ώρι­

σμένου δι' εκαστον χημικον στοιχεΐον αριθμοί1 ηλεκτρονίων, φερόντων άρνη­

τικόν φορτίον, Ίσοσταθμίζον και εξουδετεοοΰν το θετικον φορτίον τοΰ

33

πυρήνος. Εις την τετάρτην κατάστασιν της ΰλης τα άτομα των χημικών στοιχείων ευρίσκονται εν «ϊονισμφ», ήτοι δαπάνη τεραστίων ποσών ενερ­

γείας έ'χουσιν αποστερηθεί ενός η πλειόνων εκ των αρνητικώς πεφορτισμέ­

νων ηλεκτρονίων, τα όποια εν τφ οΰδετέρω άτόμω περιστρέφονται δίκην πλανητών επι ιδίων εκαστον τροχιών πέριξ του εκ πρωτονίων και ηλεκτρο­

νίων θετικού πυρήνος. Επειδή αΐ διαστάσεις εκάστου ατόμου εξαρτώνται εκ τών διαστάσεων

τών τροχιών τών εξωτερικών αΰτοΰ ηλεκτρονίων και επειδή ό πυρήν εκά­

στου ατόμου συγκεντρώνει εν εαυτφ όλόκληρον σχεδόν την μάζαν του ατό­

μου, εΐνε προφανές δτι ή πυκνότης της ΰλης, εξ ης απαρτίζεται σώμα τι θα εΐνε τόσον μεγαλειτέρα, δσον ισχυρότερος τυγχάνει ό βαθμός του ιονισμού τών ατόμων, τοΰιέστιν δσον περισσότερα εξωτερικά ηλεκτρόνια εχουσιν αποσπασθεί αφ5 εκάστου ατόμου κατά τον ενα η τον άλλον τρόπον.

Τοιαύτη κατάστασις ιονισμοί) τών ατόμων δύναται να προκΰψο συνε­

πεία υποβολής της ΰλης είς ύψίστας θερμοκρασίας 3—20 εκατομμυρίων βαθμών, αί όποΐαι άπαντώσιν εις τον πυρήνα τοΰ 'Ηλίου και εν τφ εσωτε­

ρικώ εν γένει τών απλανών. "Οταν στοιχεΐόν τι ευρίσκεται εις κατάστασιν ιονισμού, ή διάμετρος τοΰ ατόμου του δύναται να ελαττωθή εις το εκατό­

στον τής αρχικής αυτής τιμής, ό δέ χώρος, τον όποιον καταλαμβάνουσι τα ΐονισθέντα άτομα, συνεπεία τοΰ συνωστισμοΰ αυτών, δΰναται να ελαττωθή εις τοσοΰτον βαθμόν, ώστε αστήρ τις, συνιστάμενος εκ χημικών στοιχείων εν ϊονισμφ, θα έχη πυκνότητα χιλιάδας φοράς μείζονα τής τοΰ ΰδατος. Την θεωρίαν ταΰιην διετύπωσε πρώτος ό διάσημος άγγλος αστρονόμος, καί κα­

θηγητής εν τώ Πανεπιστημίω τοΰ Καίμπριτζ, Σέρ "Αρθουρ Έδδιγκτων, δι' αυτής δέ ερμηνεύεται ή τεραστία πυκνότης, τήν οποίαν έχει ή ΰλη επί τίνων απλανών, οϊτινες άπεκλήθησαν υπό τών αστρονόμων «λευκοί νάνοι», ήτοι νάνοι μέν, λόγω τής αφαντάστως μεγάλης πυκνότητος δηλ. τής συγκεν­

τρώσεως τεραστίας ποσότητος μάζης εντός σχετικώς μικροΰ όγκου, λευκοί δέ, λόγω τοΰ χρώματος, δπερ έχει ή φωτεινή αυτών ακτινοβολία συνεπείς: της επικρατούσης επ' αυτών λίαν υψηλής θερμοκρασίας.

Τυπικός αντιπρόσωπος τών απλανών τής κατηγορίας ταύτης εΐνε δ λε­

γόμενος «συνοδός τοΰ Σειρίου». 'Υπό το όνομα τοΰ Σειρίου εΐνε γνωστός από τής αρχαιότητος ό άλλως

καλούμενος « Μεγάλου Κυνός και υπέρ πάντα άλλον λαμπρότατος απλανής, ό όποΐος εΐνε ορατός κατά τον χειμώνα σχεδόν κατά τήν επέκτασιν τής ευ­

θείας, εφ' ης κείνται οι τρεις αστέρες, οι άπαρτίζοντες τον «Τελαμώνα τοΰ ΏρίωνΟς». Ή μεγάλη λαμπρότης τοΰ αστέρος τούτου οφείλεται κυρίως εις

3

34

το o,τι οΰτος ευρίσκεται σχετικώς προς τους άλλους απλανείς εγγύτερον ημών, ήτοι εις άπόστασιν περίπου 8,8 ετών φωτός, δηλ. 84 ώς εγγιστα τρισεκα­

τομμυρίων χιλιομέτρων. Ό λαμπρός αυτός αστήρ, δ όποιος ώς άδάμας εκ­

πέμπει ποικιλόχρωμους ακτινοβολίας, συνεπεία του φαινομένου της στίλβης τών απλανών, του οφειλομένου εις την συμβολήν και εις την διάθλασιν τών φωτεινών άκτίνων κατά την δίοδον αυτών δια της γήινης ατμοσφαίρας, εφείλκυσε περισσότερον το ενδιαφέρον τών αστρονόμων δταν κατά το 1844 ό διάσημος γερμανός αστρονόμος Μπέσσελ άνεκοίνωσεν δτι ό Σείριος εν τη ιδίο; κινήσει του δια μέσου τών αιώνων άντι να διαγραφή όμαλην τροχιάν, διαγράφει τροχιάν ελικοειδή. Την άνώμαλον ταΰτην κίνησιν του Σειρίου ήρμήνευσεν ό Μπέσσελ, παραδεχθείς δτι ό λαμπρός οΰτος απλανής ακολου­

θείται υπό τίνος αοράτου συνοδοί}, παρέλκοντος και έκτρέποντος αυτόν της κανονικής τροχιάς του. Την ύπόνοιαν ταΰτην του Μπέσσελ εδικαίωσε καΐ επεκΰρωσε περί τα 1862 ό Alvaii Clark, κατασκευαστής τηλεσκοπίων, ό όποιος σκοπεΰσας τον Σείριον προς δοκιμήν τηλεσκοπίου με άντοφθάλμιον φακον 45 εκατοστομέτρων διαμέτρου, δπερ είχε κατασκευάσει δια το Άστε· ροσκοπεΐον Dearborn, άνεκάλυψεν εντός τής αίγλης τοΰ Σειρίου μόλις δια­

κρινόμενον τον άμυδρον συνοδόν αύτοϋ. "Οταν ό Clark άνεκοίνωσε τήν άνακάλυψίν του, απεδείχθη δτι ό μικρός αστήρ, 8,5 μεγέθους περίπου παρά τον Σείριον εΐχεν ακριβώς τήν θέσιν, εις τήν οποίαν ώφειλε να ευρίσκεται ό συνοδός αύτοΰ συμφώνως προς τα εξαγόμενα τών υπολογισμών τοΰ αστρο­

νόμου Peters, τών βασιζόμενων επί τής θεωρίας τοΰ Bessel.

Ό συνοδός τοΰ Σειρίου ανεδείχθη συντόμως εν εκ τών μάλιστα ενδια­

φερόντων σωμάτων. Έκ μακράς σειράς μικρομετρικών παρατηρήσεων προσεκομίσθησαν τα απαιτούμενα στοιχεία δια τον ύπολογισμόν τής τρο­

χιάς τοΰ συστήματος και ευρέθη δτι ό αμυδρός συνοδός συμπληροΐ μίαν πλήρη περιφοράν περί τον Σείριον εντός 50 περίπου ετών και δτι ή μεταξύ τών δυο μελών τοΰ άστρικοΰ τούτου ζεύγους άπόστασις εινε περίπου τόση, δση και ή άπόστασις τοΰ πλανήτου Οΰρανοΰ από τοΰ ημετέρου 'Ηλίου, ήτοι περίπου 3,000.000.000 χμ.

"Οταν προσδιωρίσίγησαν τα στοιχεία τής τροχιάς τοΰ διπλοΰ συστήμα­

τος τοΰ Σειρίου ήτο πλέον ευχερής ό υπολογισμός τής μάζης τοΰ συστήματος τούτου τη βοηθεία τοΰ λεγομένου άρμονικοΰ νόμου τοΰ Κεπλέρου. Ό εκ­

φράζων τον νόμον τοΰτον μαθηματικός τΰπος υπό τήν πλήρη αΰτοΰ μορ­

φήν παρέχει σχέσιν μεταξύ δυο διπλών συστημάτων (εν τή προκειμένη πε­

ριπτώσει τοΰ συστήματος Ηλίου—Γης προς το σύστημα Σειρίου—Συνο­

δού) συνδέουσαν τάς μάζας τών μελών, τάς περιόδους των εκπεφρασμένος

3ô

εις ετη καί τάς αποστάσεις των εκπεφρασμένες εις αστρονομικός μονάδας, ήτοι εις μήκη μετρούμενα με μονάδα την άπόστασιν 'Ηλίου—Γης, ι'σην προς 149.500.000 χμ. Κατ' αυτόν τον τρόπον ευρέθη δτι ή συνολική μάζα του Σειρίου και τοϋ συνοδού αύτοΰ εινε 3,5 φοράς μεγαλείτερα της μάζης του Ηλίου . 'Ακολούθως εκ παρατηρήσεων των περιοδικών ανωμαλιών της ιδίας κινήσεως του Σειρίου, τών προκαλουμένων εκ της παρελκτικής ενερ­

γείας του συνοδού αυτού, προσδιωρίσθη ό λόγος τών μαζών του συστήμα­

τος και ευρέθη δτι ό μεν Σείριος έχει μάζαν 2,6 φοράς μείζονα της του Ηλίου, ό δε συνοδός ΐσην προς τα 0,9 της ηλιακής. Το εξαγόμενον τούτο επεκυρώθη και δι' άλλης μεθόδου, υποδειχθείσης υπό του καθηγητού Bd­

dington, ήτοι δια τής σχέσεως, ήτις υφίσταται μεταξύ μάζης και απολύτου μεγέθους, ήτοι τής λαμπρότητος εκάστου αστέρος, ερχομένου εις την μονάδα τής αποστάσεως.

Φωτομετρικά! και φασματοσκοπικά! παρατηρήσεις γενόμεναι υπό δια­

φόρων αστεροσκοπείων καί εϊδικώτερον δια τοϋ μέχρι σήμερον ισχυρότατου κατοπτρικού τηλεσκοπίου του "Ορους Ούΐλσων, τοϋ οποίου το κάτοπτρον έχει διάμετρον 2,5 μέτρων, κατώρθωσαν να καθορίσουν τόσον την λαμπρό­

τητα ή, ως συνήθως λέγομεν, το άστρικον μέγεθος, δσον καί το φάσμα τοϋ συνόδου, παρά τάς σοβαρός δυσχέρειας, τάς οποίας παρεμβάλλει εις τάς τοιαύτας παρατηρήσεις ή ζωηρά λάμψις τοϋ Σειρίου. Έκ τών παρατηρή­

σεων τούτων προέκυψεν δτι ό συνοδός, έχων άστρικόν μέγεθος 8,5 περίπου, εκπέμπει φώς ίσον προς το εν δεκάκις χιλιοστον τοϋ εκπεμπόμενου ύπο τοϋ Σειρίου, ή 360 φοράς ολιγώτερον τοϋ Ηλίου, εάν εύρίσκετο εις την Ιδίαν μετ' αϋτοϋ από τής Γης άπόστασιν. Δια τοϋτο ύπετέθη αρχικώς δτι έχει ήλικίαν μεγαλειτέραν τής τοϋ Ηλίου και δτι συνεπώς ανήκει είς την κατη­

γορίαν τών αστέρων, οι όποιοι εν τη εξελίξει των, λόγω γήρατος, τείνουσι προς βαθμιαίαν άπόσβεσιν. Όπως δμως απέδειξαν αί φασματοσκοπικά! επ' αϋτοϋ παρατηρήσεις αΐ γενόμεναι το 1914 ύπο τοϋ αμερικάνου αστρονόμου W. Adams, διευθυντού τοϋ 'Αστεροσκοπείου τοϋ "Ορους Ούΐλσων, ό συνοδός έχει φάσμα τοϋ τύπου F„, δηλ. κατά τι διάφορον από το τοϋ Σειρίου, δπερ σημαίνει δτι καί ό συνοδός έχει περίπου την ιδίαν μετά τοϋ Σειρίου θερμο­

κρασίαν δηλ. εινε δπως κα! αυτός λευκός αστήρ. Έ κ τοϋ σπουδαίου τούτου πορίσματος έπεται αμέσως δτι ή ασθενής .λάμψις τοϋ συνοδού δεν προέρ­

χεται εξ αδυναμίας εν τη εκπομπή φωτεινής ακτινοβολίας συνεπεία πτώσεως τής θερμοκρασίας του εκ προκεχωρημένου σταδίου εξελίξεως, αλλ' οφείλεται είς το δ,τι ή εκτασις τής φωτοβόλου επιφανείας του εινε μικρότερα εν σχέσει προς την τοϋ Σειρίου.

se

Εκ στατιστικών δεδομένων εΐνε γνωστόν δτι οί αστέρες, οι ανήκοντες εις τον φασματικον τΰπον, εις δν ανήκει και ό συνοδός τοΰ Σειρίου, εχου­

σιν έπιφανειακήν \*)ερμοκρασίαν 8000° Κελσίου. Έκ της σχέσεως, ήτις υφί­

σταται μεταξύ θερμοκρασίας, απολύτου μεγέθους και διαμέτρου των αστέ­

ρων, ευρέθη δτι δ συνοδός τοΰ Σειρίου αποτελεί σφαΐραν, της οποίας ή διάμετρος ανέρχεται εις 46.000 χμ., ήτοι εΐνε κατά τι μικροιέρα της διαμέ­

τρου τοΰ πλανήτου Ουρανού. Εντεύθεν συνάγεται δτι άφοΰ εντός σφαίρας τοιαύτης άκτΐνος ευρίσκεται συγκεκεντρωμένη μάζα ίση περίπου προς την μάζαν τοΰ Ηλίου, ήτοι 300.000 φοράς μεγαλειτέρα της μάζης της γης, ή πυκνότης τοΰ συνοδού τοΰ Σειρίου πρέπει να εΐνε 55.000 φοράς μείζων της τοΰ ύδατος, ή δε επί της επιφανείας του έ'ντασις της βαρΰτητος 35.000 μείζων η επί της Γης.

Τα εξαγόμενα ταΰτα εγένοντο αρχικώς δεκτά μετά τίνος δυσπιστίας, αν και συνεφώνουν προς τα πορίσματα της θεωρίας τοΰ Eddington περί τερα­

στίας συμπυκνώσεως της ΰλης συνεπεία ίονισμοΰ τών ατόμων των χημικών στοιχείων. Ευτυχώς δμως υπάρχει τρόπος ελέγχου τοΰ ανωτέρω καταπληκτι­

κού εξαγομένου δι' άλλης εντελώς ανεξαρτήτου μεθόδου, βασιζόμενης επί της θεωρίας της σχετικότητος. Κατά την θεωρίαν ταΰτην, εάν φωτεινή πηγή άποτελή το κέντρον ΐσχυροΰ πεδίου έλξεως, τα εξ αυτής εκπορευόμενα καΐ διασχίζοντα το μεσοαστρικον διάστημα φωτεινά κύματα επιβραδύνονται. Συνεπεία τοΰ γεγονότος τούτου αι γράμμα! τοΰ φάσματος αστέρος, έχοντος μεγάλην μάζαν, μετατίθενται κατά τι προς το ερυθρόν άκρον αύτοΰ. Το ποσόν της τοιαύτης μεταθέσεως εΐνε άνάλογον της μάζης τοΰ αστέρος και αντιστρόφως άνάλογον της διαμέτρου αΰτοΰ, δθεν θα εΐνε κατά πολύ μεγα­

λείτερον προκειμένου περί τοΰ Ηλίου, έχοντος, ως ελέχθη ανωτέρω, τήν αυτήν περίπου μάζαν. Παρόμοια μετάθεσις τών γραμμών τοΰ φάσματος προς το ερυθρόν προκαλείται και έκ της ακτινικής ταχύτητος άπομακρΰν­

σεως της φωτεινής πηγής, εν περιπτώσει δέ καθ' ην εχομεν απλούν αστέρα, ώς ο "Ηλιος, εΐνε εν γένει αδύνατον να διαχ(ορισθή ή εκ τής μιας ή τής άλλης αιτίας μετάθεσις τών γραμμών. Έ ν τη προκειμένη δμως περιπτώσει ό χωρισμός εΐνε εύκολος, διότι εΐνε γνωστή ή ακτινική ταχύτης τοΰ Σειρίου και ή μεταβατική ταχύτης τοΰ συνοδού επί τής περί τον Σείριον τροχιάς του. Τοιουτοτρόπως ό Δρ. Adams εν Mount Wilson και ό Δρ. Moore εν Mount Hamilton κατώρθωσαν να εύρουν εκ φασματοσκοπικών παρατηρή­

σεων το ποσόν τής προς το ερυθρόν μεταθέσεως τών γραμμών και να απο­

δείξουν δτι τούτο ήτο σχεδόν ίσον προς το λογιστικώς προλεχθέν επί τη βάσει τής θεωρίας τής σχετικότητος υπό τοΰ καθηγητού Eddington το 1924.

37

Οΰτως εβεβαιώθη ή δντως τεραστία πυκνότης τοΰ Συνοδοί) τοΰ Σειρίου, ή οποία εινε περίπου 2.000 φοράς μεγαλειτέρα της του λευκοχρΰσου.

Δια να σχηματίσωμεν παραστατικωτέραν εικόνα του πράγματος αρκεί να λάβωμεν υπ' όψιν δτι, εάν πληρώσωμεν σύνηθες κυτίον πυρείων με ΰλην ληφθεΐσαν εκ του συνοδού του Σειρίου, το βάρος του κυτίου αΰτοΰ θα ανέρχεται εις ενα περίπου τόννον, εάν δε εις εκ των κατοίκων του ημε­

τέρου πλανήτου μετεφέρετο επί της επιφανείας του συνοδού του Σειρίου και κατώρθωνε να αποφυγή τάς συνεπείας της επ' αΰτοΰ επικρατούσης ι^ερμοκρασίας, ήτις εινε κατά 2.000° ανωτέρα της επιφανειακής θερμοκρα­

σίας τοϋ ημετέρου 'Ηλίου, θα είχε βάρος 2625 τόννων ! Συνεπώς όχι μόνον θα συνεθλίβετο εκ του ιδίου αύτοΰ βάρους, άλλα θα ισοπεδοΰτο επί της επιφανείας του αστέρος, ώς να είχε διέλθη άνωθεν αΰτοΰ βαρύτατος όδο­

στρωτήρ. "Ετερος λευκός νάνος, έχων ετι καταπληκτικωτέραν πυκνότητα εινε δ

λεγόμενος αστήρ του Κουΐπερ. Ό αστήρ οΰτος εινε απλούς και φέρεται εις τον Άστρογραφικόν Κατάλογον του Greenwich υπό τον αριθ. ­|­7008247.

Κατά το 1935 ό ολλανδός αστρονόμος Kuiper, από του οποίου ώνομά­

σθη και δ αστήρ, άνεκάλυψεν απλανή μεγέθους 13,5, του δποίου το φάσμα είχε το εξής ασύνηθες χαρακτηριστικόν : αϊ γραμμαί αΰτοΰ εΐχον τόσον μέγα πλάτος, ώστε εχάνοντο μέσα εις το συνεχές φάσμα. Κατά τον Κουΐπερ δ εν λόγω αστήρ ανήκει εις τον φασματικδν τΰπον Ο0, ή δε επιφανειακή θερμοκρασία αΰτοΰ ανέρχεται είς 28.000° Κελσίου. Έντεΰθεν και εκ τοΰ απολύτου άστρικοΰ μεγέθους έπεται ή διάμετρος τοΰ αστέρος, καθ' δν τρό­

πον ελέχθη προκειμένου περί τοΰ συνόδου τοΰ Σειρίου. Οΰτως ευρέθη δτι δ εν λόγω αστήρ έχει διάμετρον 6.000 χμ. περίπου, ήτοι ΐσην ώς εγγιστα προς τήν ακτίνα τής Γής, μάζαν 2,84 φοράς μείζονα της τοΰ Ήλιου, πυ­

κνότητα 36.000.000 φοράς μείζονα τής τοΰ ύδατος και εντασιν τής βαρΰ· τητος επ! τής επιφανείας του 120,000 φοράς μείζονα ή επ! τοΰ 'Ηλίου, δηλ. 3.400.000 φοράς μεγαλειτέραν ή επ! τής επιφανείας τής Γής !

Κατ' άκολουθίαν δ αστήρ τοΰ Κουΐπερ είναι δ ελάχιστος κατ' δγκον, άλλα και δ πυκνότατος εξ δλων των απλανών. 'Ατυχώς εις τήν περίπτωσιν αΰτοΰ δεν δύναται να εφαρμοσθή δ προμνημονευθεις έλεγχος δια τής προς το ερυθρδν μεταθέσεως των γραμμών τοΰ φάσματος, λόγω αυτής ταύτης τής μορφής τοΰ φάσματος τοΰ αστέρος τούτου, το όποιον οΰδαμοΰ παρου­

σιάζει χαρακτηριστικήν τίνα γραμμήν, δρατήν είτε δια τοΰ όφθαλμοΰ είτε δια μικροφωτομέτρου.

"Αν κα! τα ανωτέρω πορίσματα περ! τοΰ αστέρος τοΰ Kuiper βασίζον­

38

ται κατά μέγα μέρος επί στατιστικών μάλλον δεδομένων, παρά επί δεδομέ­

νων της αμέσου παρατηρήσεως, δπως εν τη περιπτώσει του συνοδού του Σειρίου, εν τούτοις δεν άπέχομεν της πραγματικότητος, ειμή κατά μικρόν ποσοστόν, άνάλογον προς την αβεβαιότητα των στατιστικών δεδομένων. 'Αλλά και αν ακόμη επί τη βάσει νεωτέρων στοιχείων παραστή ανάγκη τροποποιήσεως τίνος τών ανωτέρω αριθμών, τα τελικά εξαγόμενα δεν θα παΰσωσιν ασφαλώς να μαρτυρώσι την άξιοθαΰμαστον δΰναμιν τών συγχρό­

νων αστροφυσικών μεθόδων ερεΰνης, χάρις εις τας οποίας προήχθησαν κα­

ταπληκτικούς αί ανθρώπινοι γνώσεις ε'ις δτι άφοροι οΰ μόνον την εσωτερικήν δομήν τών απλανών, αλλά και την κατάστασιν της ΰλης υπό εξόχως ύψηλάς πιέσεις καΐ θερμοκρασίας.

Τα πορίσματα ταΰτα εχουσιν ομολογουμένως ΰψιστον μέν, άλλα μέχρι τοΰδε καθαρώς έπιστημονικον ενδιαφέρον. Οΰχ ήττον δμως, εάν λάβωμεν υπ5 όψιν την μεγίστην σπουδαιότητα, ην έχει σήμερον ή πρακτική εφαρ­

μογή διαφόρων ανακαλύψεων τάς οποίας δφείλομεν εις τάς αστρονομικός έρευνας, δεν θα ήτο παράτολμον να αναμένη τις αφάνταστου χρησιμότητος πρακτικάς εφαρμογάς τών αδιόρατων νόμων, οι όποιοι διέπουσι τον περί ημάς ύλικον κόσμον και οι όποιοι διερευνώνται σήμερον υπό τών αστρονό­

μων μέσα εις τα εγγατα του αχανούς φυσικοχημικού εργαστηρίου του Σύμ­

παντος. Μήπως το στοιχεΐον ήλιον, το όποιον επί τών ημερών ημών χρη­

σιμοποιείται ευρύτατα ώς ελαφρότερον του υδρογόνου και ώς αφλεκτον άέριον δια τήν πλήρωσιν τών πηδαλιουχουμένων αεροστάτων δεν άνεκω­

λΰφθη φασματοσκοπικώς πρώτον επί του Ηλίου, από του οποίου και έλαβε το όνομα, βραδΰτερον δε επι της Γης; Κατ' άνάλογον τρόπον δέν απο­

κλείεται εκ τών μέχρι τοΰδε καθαρώς επιστημονικού ενδιαφέροντος ερευνών της 'Αστροφυσικής να άποκαλυφθώσιν εν τέλει οι από πολλοϋ μετά τόσης επιμονής αναζητούμενοι νόμοι και τρόποι τής διασπάσεως τοϋ ατόμου τών διαφόρων χημικών στοιχείων, από τήν οποίαν ή Επιστήμη αναμένει ενα­

γωνίως πλούσιας πηγάς ενεργείας δια ποικίλας πρακτικός άνάγκας του ανθρώπου.

"Αστεροσκοπείον Πεντέλης tfj 11 'Ιουλίου 1939

Σ. ΤΤΛΑΚΙΔΗΣ

Η ΝΕΩΤΕΡΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΡΟΔΟΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥ ΥΛΙΣΜΟΥ

ΥΠΟ ΤΟΥ κ. ΘΡΑΣ. ΒΛΗΣΙΔΟΥ

ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ ΕΝ ΤΩ' ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ' ΑΘΗΝΩΝ

Το πρόβλημα της ΰλης και το πρόβλημα της ζωής άπησχόλησαν πάντοτε την ανθρωπίνην διανόησιν, ή οποία θέλει να γνωρίση ποία εϊνε ή ουσία της δημιουργίας και ποίον εϊνε το αίτιον της ζωής. Και δια μεν το πρώτον ζήτημα ή ανθρωπινή διανόησις διήλθεν από των τεσσάρων στοιχείων τής αρχαίας ελληνικής φυσικής φιλοσοφίας (ήτοι του αέρος, τής γής του πυρός και του ύδατος) δια των ατόμων του Λευκίππου και του Δημοκρίτου και δια τών ατόμων των χημικών στοιχείων μέχρι τών σημερινών γνώσεων περί τής εσωτερικής κατασκευής του χημικού ατόμου, δια να δι'ίδη δτι παράγων τής συγκροτήσεως τών χημικών ατόμων εϊνε ή ενέργεια, τής οποίας την φΰσιν δεν δύναται να συλλαβή τελειοοτικώς.

Δια δε την ζωήν ή ανθρωπινή διανόησις εδέχθη ανέκαθεν δτι αίτιον ταύτης εϊνε κάτι διάφορον τής υλικής υποστάσεως του ζώντος σώματος, ήτοι μία ψυχή, εν πνεύμα, το όποιον εκδηλοΰται δια τοΰ νεκρού καθ' εαυτό σώματος. Έ π ι τής τοιαύτης εκδοχής στηρίζονται δλα σχεδόν τα αρχαία φιλοσοφικά συστήματα και εκ ταύτης προέρχονται δλαι σχεδόν αί θρησκεΐαι.

Ή πρόοδος δμως τών Φυσικών Επιστημών, ιδία κατά τον παρελθόντα αιώνα, έκαμε πολλούς να δεχθούν δτι και τα φαινόμενα τής ζωής οφεί­

λονται αποκλειστικώς και μόνον εις τάς ιδιότητας τής νεκρας ΰλης και δτι δύνανται ταΰτα να εξηγηθούν μηχανικώς, δπως και δλα τα άλλα φυσικο­

χημικά φαινόμενα. Οΰτω παρά την παλαιοτέραν πνευματοκρατικήν οίποψιν άνεπτΰχθη ή μηχανητική ή υλιστική τοιαύτη περί τής ζωής.

Αι πρόοδοι δμως τής πειραματικής Βιολογίας και ιδία αί ερευναι επί τοΰ προβλήματος τής διαφοροποιήσεως τών κυττάρων και τής φυσιολογίας τής διαπΜσεως τοΰ ατόμου, ώδήγησαν εις την πιστοποίησιν φαινομένων,

40

τα όποια δεν εΐνε δυνατόν να εξηγηθούν μηχανικώς. Οΰτω π. χ. τα κύτταρα κάθε οργανισμού είνε κατ' αρχάς δμοια μεταξύ των, εις σωρός δηλαδή ομοίων κυττάρων. Έ ξ αυτών προέρχονται βαθμηδόν αί πρώτοι άρχαι τών διαφόρων συστημάτων τών όργάνοον. 'Από τα αυτά κύτταρα π. χ. προέρ­

χονται τα πρώτα κύτταρα του νευρικού συστήματος, ως και τα πρώτα κύτ­

ταρα του δέρματος κ.ο κ. Και ερωτάται εν τοιαύτη περιπτώσει ποίον είνε το αίτιον ένεκα τοΰ οποίου τα κατ' αρχάς δμοια κύτταρα μεταβάλλονται (διαφορίζονται) βαθμηδόν δια να δώσουν τελικώς το τόσον πολΰπλοκον σύ­

στημα τών οργάνων τοΰ οργανισμού; Περαιτέρω πιστοποιείται δτι τόσον ή διαφοροποίησις τών κυττάρων δσον και πάσα μεταβολή, λειτουργία και κατασκευή τοΰ δργανισμοΰ γίνονται ίνα εξυπηρετήσουν ενα κοινον σκοπόν. Ό σκοπός ούτος εΐνε ή διατήρησις της ζωής τοΰ ατόμου και ή διατήρησις της ζωής τοΰ είδους, ή διαιώνισις, δια της παραγωγής απογόνων. Ή σκο­

πιμότης αΰτη λοιπόν εις την κατασκευήν και τάς λειτουργίας τών οργανι­

σμών είνε χαρακτηριστικόν φαινόμενον δια τους οργανισμούς.

"Αν εις τ* ανωτέρω προσθέσωμεν τα ανώτερα ψυχικά και πνευματικά φαινόμενα, τα όποια παρουσιάζει ό άνθρωπος, άγόμεθα εις το ασφαλές συμπέρασμα δτι τα φαινόμενα τής ζωής δεν εΐνε δυνατόν να ύπαχθώσιν εις την νομοτέλειαν τών φυσικοχημικών φαινομένων, αλλ' ότι όλη ή ζωή απο­

τελεί ιδίας φύσεως φαινόμενον μή εξηγοΰμενον δια τών συνήθθ3ν φυσικο­

χημικών νόμων, οι όποιοι διέπουν την νεκραν ΰλην. "Αν τέλος τολμήσωμεν ενα παραλληλισμόν μεταξύ τών συμβαινόντων εις τήν νεκραν ΰλην και εις την ζώσαν δυνάμεθα να εΐπωμεν, δτι εφ' δσον εις τήν κατασκευήν τοΰ χη· μικοΰ ατόμου αναγνωρίζεται ή ανάγκη τής συμμετοχής ενός παράγοντος αγνώστου καθ' εαυτόν (τής ενεργείας), δια δε τήν ζωήν παρουσιάζεται επι­

βεβλημένη ή άναγνώρισις ενός αγνώστου καθ' εαυτό αιτίου προκαλούντος καί διευθύνοντος ταΰτην ("ψυχής, πνεύματος), ή πνευματοκρατία έναντι τής υλιστικής άπόψειος δύναται να στηριχθη σήμερον όχι μόνον εις θεωρητικός καί μεταφυσικός βάσεις, άλλα εις τα δεδομένα τής επιστημονικής παρατη­

ρήσεως. Αι πρόοδοι τοΰ μέλλοντος θα δικαιολογήσωσιν ασφαλώς τήν τοι· αΰτην εκδοχήν.

ΘΡΑΣ. ΒΛΗΣΙΔΗΣ

Η ΕΛΛΑΣ

ΜΕΤΑΞΥ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΚΑΙ ΔΥΣΕΩΣ

Η ΑΝΤΙΘΕΣΙΣ ΔΥΟ ΕΘΝΙΚΩΝ ΗΓΕΤΩΝ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ ΑΧ1Λ. Α. ΚΥΡΟΥ

Προ 45 ακριβώς ετών, κατά τάς Κυριακάς της Μεγάλης Σαρακοστής δ 'Αρχιεπίσκοπος Παλαιών Πατρών Νικηφόρος Καλόγερος, άνέγνωσεν εις σειράν διαλέξεων οργανωθεισών υπό της 'Αθηναϊκής 'Εταιρείας «Ελληνι­

σμός» πραγματείαν του φέρουσαν τον τίτλον «Μάρκος ό Ευγενικός και Βησ­

σαρίων δ Καρδινάλις εύθΰνας ως πολιτικοί τοΰ 'Ελληνικού "Εθνους ήγέται, τη ιστορία δίδοντες». Με βαθυτάιην οριθόδοξον χριστιανικήν πίστιν, με ειλι­

κρινή εθνικον ενι^ουσιασμόν, με πλήρη δια την εποχήν του γνώσιν δλων των ιστορικών δεδομένων, δ αείμνηστος 'Ιεράρχης εξήταζε το μέγα εθνικον και θρησκευτικον πρόβλημα, το όποιον αυτομάτως προκύπτει από την διαμάχην και τον άμείλικτον αγώνα τών δυο αυτών κληρικών τοϋ 15ου αιώνος. Όρθώτατα διέγνωσεν δτι παρά την καθαρώς δογματικήν διαμάχην του Μάρκου Ευγενικού και τοϋ Βησσαρίωνος διεξήγετο άγων πολιτικός βαρυ­

σήμαντος, αφορών το μέλλον τοΰ Ελληνικού "Εθνους όχι μόνον δια την εποχήν των άλλα και δι' αιώνας ολόκληρους. Και όρθώτατα εχαρακτήρισε τους δυο Ίεράρχας ώς πολιτικούς ήγέτας υπό την εύρυτάτην τής λέξεως εννοιαν, εκείνην ή οποία αναγνωρίζει εις τους φέροντας τον τίτλον αυτόν το δικαίωμα τοΰ να διαγράφουν ύποθηκας και κατευθύνσεις και δια τάς μέλλουσας γενεάς,

Εις μίαν από τας σοβαρωτέρας ιστορικάς στιγμάς, δχι μόνον δια το "Έθνος μας, το όποιον εφέρετο τότε προς τον δλεθρον, άλλα και δια τον πολιτισμένον κόσμον όλόκληρον, δυο εμπνευσμένοι Ίεράρχαι διέγνωσαν την σοβαρότητα τής στιγμής. Και απολύτως διιστάμενοι εις την εκτίμησιν τής ενδεδειγμένης δια το "Εθνος αυτό γραμμής διεξήγαγον ενα αγώνα, τοΰ οποίου την σημασίαν και τα διδάγματα θα έπρεπε να μη παΰωμεν να με­

42

λετώμεν. Την εικόνα του αγώνος αυτού έδωσε με άξιοθαΰμαστον εύφράδειαν δ αείμνηστος Άρχιεπίσχοπος Πατρών προ ημίσεως σχεδόν αιώνος. Δεν γνωρίζω να επεχειρήίϊη έκτοτε άλλη σοβαρά και ευρεία μελέτη τού ζητήμα­

τος. Και δμως πιστεύω δτι θα εχρειάζετο αΰτη. Ζώμεν εις μίαν νέαν εποχήν της παγκοσμίου ιστορίας. Νέαι αντιλήψεις και νέαι εύρΰτεραι απόψεις ως προς τήν μελέτην και την εξέτασιν τών ιστορικών στιγμών, ισχύουν σήμε­

ρον, στηριζόμενοι επι πραγματικής προόδου της ιστορικής επιστήμης. Ή συνεχής και διευκολυνθείσα κατά το χρονικον αυτό διάστημα έρευνα εφερεν εις φως νέα στοιχεία, τα όποΐα μας καθοδηγούν πληρέστερον εις τήν εξέτα­

σιν τών εποχών πού μας ενδιαφέρουν από εθνικής απόψεως. Καί τολμώ ακόμη να πιστεύω δτι το πρόβλημα, το όποιον κατά τήν τραγικωτέραν στιγμήν της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας εδίχασε τους ήγέτας καί τον λαόν της, θα επρεπεν υπό κάπως διάφορον πρίσμα να εξετασθή σήμερον, δπως άλλωστε και εις τήν εκτίμησιν της προσωπικότητος του καρδιναλίου Βησ­

σαρίωνος από καθαρώς εθνικής Ελληνικής απόψεως, δεν επιτρέπεται πλέον να ύποπίπτωμεν εις σφάλματα, τα όποΐα τότε διεπράττοντο.

Φιλοδοξών να καταρτίσω μίαν βιογραφίαν του Έλληνος αυτού ιερω­

μένου καί μελετών τα υφιστάμενα σχετικώς στοιχεία, εύρέθην από τής πρώτης στιγμής προ τοΰ μεγάλου αΰτοΰ Ελληνικού προβλήματος, το οποίον εντελώς προχείρως και συνοπτικώς δύναται να χαρακτηρισθή ως το Έλλη­

νικον πρόβλημα τής εκλογής μεταξύ 'Ανατολής καί Δύσεως. Ό χαρακτηρι­

σμός σημειωτέον είναι ανεπαρκής διότι καθιστή το πρόβλημα ακόμη δυσχε­

ρέστερον και το στενώς συνυφασμένον μαζή του βαρυσήμαντον θρησκευτι­

κόν ζήτημα. Εις το σχεδίασμα αυτό, το όποιον υποβάλλω ως απλούν δ,οκί­

μιον εις τήν πολΰτιμον τού Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσού» Επετη­

ρίδα θα προσπαθήσω απλώς να θέσω το πρόβλημα δπως το διαγράφουν σήμερον αί κάπως ηύξημέναι ιστορικά! γνώσεις μας και ή κάπως πληρε­

στέρα άντίληψις τής εποχής μας περί τών αιωνίων ιστορικών κανόνων αϊ όποΐαι διέπουν τον βίον τών Λαών και τήν σταδιοδρομίαν των.

*

Εις τήν κρίσιμον και άποφασιστικήν καμπήν, τήν οποίαν απετέλεσαν δια τήν Εύρώπην αί παραμοναί τής τελικής πτώσεως τής Βυζαντινής Αύ τοκρατορίας, ευρέθησαν αντιμέτωποι αλλήλων εις τήν ιδίαν, τήν άπειλου­

μένην από εχθρικήν επιδρομήν τής 'Ασίας Κωνσταντινοΰπολιν, δύο σαφώς και πεισμόνως αντίθετοι απόψεις : τήν μίαν άντεπροσώπευεν ό Μάρκος Ευγενικός, φυσικός, θα ετόλμων να εΐπω, απόγονος μακράς σειράς Όρθο­

43

δόξων Κληρικών, οι οποίοι δια της ζωής, της δράσεως καί των μελετών των εΐχον δημιουργήσω και διαμόρφωση την Όρθόδοξον Χριστιανικήν Έκκλησίαν. Την δευτέραν άντεπροσώπευεν δ Βησσαρίων, σοφός και εμ­

πνευσμένος κληρικός και αυτός, ό όποιος δμως διαποτιστείς από το κλασ­

σικον Έλληνικον κήρυγμα του διδασκάλου του Γεωργίου Γεμιστού η Πλή­

θωνος και γνωρίσας πληρέστερον τάς τάσεις και τάς προόδους του μό­

λις άρχίζοντος νά δημιουργήται ενσυνειδήτως Δυτικού Ευρωπαϊκοί) κό­

σμου, άπεμακρύνθη μοιραίως από την δογματικήν ορθοδοξίαν και άφήκε σκέψεις, αισθήματα και δράσεις του να υπαγορευθούν πολύ περισσότερον από την φροντίδα του "Εθνους παρά από την φροντίδα της Εκκλησίας.

Δια να άντιληφθώμεν την σημασίαν του προβλήματος το όποιον εθεσεν αντιμέτωπους τους δυο αυτούς εθνικούς ήγέτας, δεν πρέπει να λησμονώμεν tò πραγματικον πλαίσιον, μέσα εις το οποίον ευρέθησαν, Ή Ελληνική Αυτοκρατορία τών Μέσων Αιώνων, περιορισθεΐσα εις μίαν ελαχίστην γεω­

γραφικήν εκτασιν, άπωλέσασα και την εδαφικήν της ύπόστασιν και την εσωτερικήν της δΰναμιν και το διεθνές της γόητρον, έκλινε προς την όρι­

στικήν της δύσιν. 'Από την πάλαιαν Αύτοκρατορίαν, ή οποία είχε καθυπο­

τάξη άλλοτε μέγα μέρος του τότε γνωστού κόσμου, και ή οποία είχε προσ­

φέρη εις τον Χριστιανισμόν αληθώς αλησμόνητους υπηρεσίας δια της πνευ­

ματικής του άποκρυσταλλώσεως, τής διοικητικής του οργανώσεως, τής προ­

ασπίσεως του εναντίον πολυαρίθμων καί απείρων εχθρών, δια τής μεταδό­

σεως του κηρύγματος του προς δλας τάς κατευθύνσεις, δεν απέμενε πλέον παρά μόνον ή ιδία ή Κωνσταντινούπολις, με μίαν εκτασιν μόλις φθάνουσαν τα 150 περίπου χιλιόμετρα προς Βορράν και προς Δυσμάς, το ήμισυ περί­

που τής Πελοποννήσου καί την ύπολειφθεΐσαν μικράν εκτασιν τής Τραπε­

ζουντιακής πολιτείας τών Μεγαλοκομνηνών. Οι ιστορικοί τοΰ Βυζαντίου μας έχουν μεταδώση την περίφημον και συγκινητικήν, αν και όχι άπηλλαγμένην μισελληνισμού άφήγησιν τού Γάλλου ίππότου Μπερτραντον ντε λα Μπρο­

κιέρ περί τού ταξειδίου του, το όποιον επεχείρησε το 1432, ήτοι ακριβώς την εποχήν, ή οποία μας ενδιαφέρει, εις την Άνατολήν και ειδικώτερον εις την Κωνσταντινούπολιν. Ερχόμενος από την Άσίαν εύρε τους Τούρκους εγκατεστημένους εις την άλλοτε μεγάλην βυζαντινήν Χρυσούπολιν εις το σημερινον Σκουτάρι, απέναντι ακριβώς από την Κωνσταντινούπολιν, ελέγ­

χοντας κάθε διάβασιν τού Βοσπόρου και εισπράττοντας μάλιστα φόρον δια την διάβασιν αυτήν. Έπληροφορήθη δτι οι Τούρκοι εΐχον το δικαίωμα να απαιτούν από τάς Βυζαντινός άρχος την αμεσον παράδοσιν κάθε φυγάδος, ό όποιος θα διέφευγεν από την ίδικήν των περιοχήν εις την Έλληνικήν.

44

Εύρε τους Γενουηνσίους εγκατεστημένους ως αύθέντας σχεδόν εις τον Γα­

λατόίν, έχοντας ϊδικόν των «ποντεστα» και αξιωματούχους άλλους, διεξάγον­

τας το εμπόριον της περιοχής και επιβάλλοντας συχνά τήν θέλησίν των. Οι Ενετοί, είχον επίσης τους ιδικούς των αξιωματούχους, οι όποιοι μάλιστα άνελάμβανον και τήν εργολαβικήν ύποστήριξιν των εν τη πόλει συμφερόν­

των των Τούρκων. Έπληροφορήθη ακόμη δτι ό Βυζαντινός Αυτοκράτωρ επλήρωνεν ετήσιον φόρον δέκα χιλιάδων δουκάτων εις τον «Μέγαν Τοΰρ­

κον» δια να τον άφήνη ησυχον εις τήν πόλιν του. Ημπορεί δλα αυτά να είναι κάπως υπερβολικά και τονισμένα. Δίδουν

δμως μίαν σαφή ΐδέαν της καταστάσεως εις τήν οποίαν εϊχε περιέλθη ή άλ­

λοτε πανίσχυρος και υπερήφανος Βυζαντινή Αυτοκρατορία. 'Ολίγον αργό­

τερα, τον Φεβρουάριον του 1451 μετά τον θάνατον του φοβερού και τρο­

μερού εχθρού των Χριστιανών της 'Ανατολής Σουλτάνου Μουράτ, εΐχεν άνέλθη εις τον Όθωμανικον Θρόνον ό νεαρός και δραστήριος Σουλτάνος Μωάμεθ, δια τον όποιον ήτο ήδη γνωστόν δτι κΰριον σκοπον καί δνειρον είχε τήν κατάκτησιν τής Κωνσταντινουπόλεως.

'Υπό αύτας τας συνθήκας ευρέθη προ τοΰ μεγάλου 'Εθνικού ζητήματος ό νεαρός ακόμη Βασιλειανός καλόγηρος, ό όποιος προστατευθείς από τον Άρχιεπίσκοπον Δοσίθεον και από τους Κομνηνούς, εΐχεν ελθη από τήν πατρίδα του Τραπεζούντα και εΐχεν ευθύς αμέσως άναμιχθή εις τήν πάντοτε ζωηράν πνευματικήν και θρησκευτικήν κίνησιν τής Κωνσταντινουπόλεως. Μεγάλοι άπορίαι και άνησυχίαι, εβασάνιζαν τό ζωηρόν πνεύμα του. Και ήμποροΰμεν να πιστεΰσωμεν δτι ό Βησσαρίων μεταβαίνων εις τήν ΙΙελο­

πόννησον τω 1428, δεν εξεπλήρωνε μόνον τήν εντολήν ή οποία τον απέ· στελλεν εις τό Βασιλειανόν Μοναστήριον τοΰ Μιστρά, δεν ικανοποιεί μόνον τήν επιθυμίαν του δπως γνωρίση και άκοΰση τον μέγαν διδάσκαλον, τοΰ οποίου ή φήιιη είχε κατάκτηση ήδη δλον τον Έλληνικόν κόσμον, άλλα προ παντός εζήτει να κατατοπισθή πληρέστερον επι των μεγάλων προβλημάτων πού τον άπησχόλουν καί να καθορίση σαφέστερον τήν κατευθύνουσαν γραμ· μήν τής ζωής του.

"Ηδη δμως πριν ή μεταβή εις τον Μιστραν εχομεν στοιχεία, πού μας καθορίζουν τάς πνευματικός κατευθύνσεις τοΰ νέου αύτοΰ, ό όποιος παρά τό ιερατικόν του σχήμα, στρέφει δλας του τάς πνευματικός δυνάμεις προς τήν Πατρίδα καί τό ϊδανικόν της. "Ενα από τα πρώτα του χειρόγραφα, πού φυλάσσεται εις τήν Μαρκιανήν βιβλιοθήκην τής Βενετίας, περιέχει μερικός φράσεις, αϊ όποΐαι είναι πολύ χαρακτηριστικά! εν προκειμένω : «'Ορθόν κα! δίκαιον είναι, λέγει μεταξύ άλλων, να τιμώμεν κα! vu άγαπώμεν τήν

45

Πατρίδα, έστω και μόνον διότι της οφείλομεν το φως. 'Υπήρξε το λίκνον των πατέρων μας και δι' αυτό πρέπει να την €υγνωμονοΰμεν και να την ύπηρετοΰμεν, δσον το δυνατόν... "Οχι μόνον τα ευεργετήματα, τα όποια δεχόμεθα απ' ευθείας από την Πατρίδα, άλλα καί εκείνα τα όποΐα με δι­

καίαν ΰπερηφάνειαν οι πατέρες προσφέρουν εις τα τέκνα των, και εκείνα τα όποια οι Βασιλείς απονέμουν, και εκείνα τα όποια χαρίζουν εις αλλήλους οΐ φίλοι, όλα εις την Πατρίδα ανήκουν και εις αυτήν οφείλεται ή ευλογία».

Το δίδαγμα τοΰ Πλήθωνος εις τον Μιστράν, δεν είναι δυνατόν ή να ετόνωσεν ακόμη περισσότερον τον πατριωτισμον και τον εθνικόν ενθουσιά­

σμόν τοΰ Βησσαρίωνος, καί να εδωσεν εις την Χριστιανικήν του πίστιν κάποιον εΰρΰτερον και εσωτερικώτερον ταυτοχρόνως χαρακτήρα, ό'χι απολύ­

τως σΰμφωνον ίσως προς τα δόγματα της Όρθοδόξου Εκκλησίας, δπως τα ειχον διαμορφώσει αί Συνοδοί καί οι Πατέρες. Δίπλα εις τον μεγάλον σο· φόν, ό όποιος άνεβίωνε το δίδαγμα τοΰ αθανάτου Πλάτωνος καί ώραματί­

ζετο μίαν άναγέννησιν της κλασσικής Ελλάδος, ό Βησσαρίων απέκτησε τήν εΰρυτάτην εκείνην άντίληψιν τοΰ Έλληνισμοΰ ως μιας ανωτέρας και αιωνίας πνευματικής δυνάμεως, ή οποία αργότερα τον κατέστησεν ενα των χαράκτη­

ριστικωτέρων τΰπων τής Αναγεννήσεως. Ταυτοχρόνως όμως ό νεαρός ακόμη Βασιλειανός καλόγηρος εδημιοΰρ­

γησε δια τον εαυτόν του τουλάχιστον και δια τήν εθνικήν του πολιτείαν γενικός γραμμας κατευθύνσεως, αΐ όποΐαι εις τήν περαιτέρω ζωήν του dà ενισχΰοντο συνεχώς καί θα εσταθεροποιοΰντο. Τήν ιδεολογικήν αυτήν κα­

τεΰθυνσίν του πρέπει να μελετήσωμεν με ιδιαιτέραν προσοχήν, διότι αΰτη όχι μόνον θα μας εξήγηση πλήρως τήν πολιτείαν τήν οποίαν περαιτέρω ήκολοΰθησε και δια τήν οποίαν τόσον κατηγορήθη από συγχρόνους και με­

ταγενεστέρους άλλα και θα μας επιτρέψη να άντιμετωπίσωμεν με περισσό· τέραν αντικειμενικότητα το μέγα πρόβλημα προ τοΰ οποίου ευρέθη, καί το όποιον ήτο τότε και είναι πάντοτε—υπό εντελώς διαφόρους φυσικά συνθή­

κας—ενα από τα βασικά Ελληνικά προβλήματα.

*

Τρία διάφορα στοιχεία ήμποροΰσαν κατά τήν περίοδον εκείνην να εξα­

σκήσουν τήν επίδρασίν των Ιπι πνεύματος τόσον ευρέως καί τόσον ισχυροΰ δσον ήτο το τοΰ Βησσαρίωνος : ή παράδοσις τής Βυζαντινής Αυτοκρατο­

ρίας, ή δογματική ορθόδοξος θεολογία τής εποχής του και το κλασικόν Έλ· ληνικόν δίδαγμα, με το όποιον ήλθεν εις τόσον στενήν επαφήν υπό τήν ήγεσίαν τοΰ Πλήθωνος.

46

Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ή οποία άλλοτε, εις την εποχήν του Γίβ­

βωνος και του Μπυσσον εχαρακτηρίζετο ως ή εποχή της καταπτώσεως του Ρωμαϊκού Κράτους—περίεργος άλήθεςα κατάπτωσις, ή οποία διαρκεί χίλια ολόκληρα ετη, περισσότερα από ότι διήρκεσεν ολόκληρος ή Ρωμαϊκή ιστο­

ρία!— δεν έχει πλέον ανάγκην να προασπισθή εναντίον τοιοΰτων επιπό­

λαιων αντιλήψεων. Οι πραγματικοί ιστορικοί, αναγνωρίζουν σήμερον χωρίς κανένα δισταγμον μαζή με τον Ντήλ δτι «επί χίλια ετη το Βυζάντιον έζησε και εζησεν όχι μόνον χάρις εις κάποιαν εξαιρετικήν τύχην : εζησεν ενδόξως. Τάς υποθέσεις του διηύθυναν μεγάλοι αυτοκράτορες, πολιτικοί υπέροχοι, διπλωμάται δεξιοί, στρατηγοί ένδοξοι. Και υπό την διεύθυνσίν των επετέ­

λεσεν έργον μέγα εις τήν ίστορίαν τοϋ κόσμου. 'Υπήρξε πολύ προ των σταυ­

ροφοριών και με περισσοτέραν ασφαλώς επιμονήν και αποτελεσματικότητα ό πρόμαχος του Χριστιανισμού εις τήν Άνατολήν καί εναντίον ισχυρών αντιπάλων του. Απέναντι της γενικής τής εποχής εκείνης βαρβαρότητος υπήρξε το κέντρον ενός πολιτισμού αξιοθαύμαστου, του πλέον εκλεπτυσμέ­

νου, του πλέον κομψού, πού εγνώρισεν ό μεσαίων. Ύπήρξεν ό παιδαγωγός καί ό εκπολιτιστής τής Σλαυικής και 'Ασιατικής Ανατολής. Ή επίδρασίς του εξησκήθη και εις τήν Δΰσιν ακόμη, ή οποία εις το σχολεΐον τής Κων­

σταντινουπόλεως έμαθε τόσον πολλά». Τής υψηλής αυτής αποστολής και του μεγάλου έργου τής Βυζαντινής

Αυτοκρατορίας εΐχον σαφή και άκεραίαν άντίληψιν οι Βυζαντινοί τής επο­

χής του Βησσαρίωνος. Τήν είχε τουλάχιστον ό ίδιος ό Βησσαρίων. Ή επι­

στολή, τήν οποίαν εγραψεν προς τον Δόγην τής Ένετίας Φραγκίσκον Φό­

σκαρι τήν 13ην Τουλίου 1453, μόλις έμαθε τήν πτώσιν τής Κωνσταντινου­

πόλεως, μας παρέχει τήν καλυτέραν επί τοΰ προκειμένου άπόδειξιν. Μας το πιστοποιεί ό πόνος με τον όποιον θρηνεί τήν υπό «αιμοδιψών αγρίων» κατάκτησιν τής πόλεως, ή οποία εγνώρισε τοιούτους αυτοκράτορας, τοιού­

τους ένδοξους άνδρας, τόσας αριστοκρατικός οικογενείας, τής πόλεως, ή οποία ύπήρξεν ή πρωτεύουσα τής Ελλάδος, ή λάμψις καί το κόσμημα τής 'Ανατολής, το εργαστήριον δλων τών τεχνών, ή αποθήκη δλων τών αγα­

θών». Μας το πιστοποιεί ολόκληρος ή μετά τήν αλωσιν ζωή του, ζωή αγώ­

νων καί προσπαθειών δια τήν άπελευθέρωσιν τής άπωλεσθείσης Πατρίδος καί τήν άνάληψιν τοΰ διακοπέντος ιστορικού της δρόμου, ζωή τής οποίας τους σταθμούς σημειώνουν πολυάριθμοι εκκλήσεις, εγκύκλιοι, λόγοι, δλοι διαπνεόμενοι από τήν ιδίαν σαφή διαπίστωσιν τής άφοσιώσεως εις εκείνο, το όποιον θα ήδυνάμεθα να άποκαλέσωμεν μεγάλην Βυζαντινήν ιδέαν.

47

^Οσον αφορά tò θρησκευτικον δόγμα της 'Ορθοδοξίας θα ητο πολύ πλέον δυσχερές να βεβαιώσωμεν ori ήτο ό Βησσαρίων εξ ίσου πιστός εις αυτό. Το γεγονός δτι όχι μόνον κατηγορήθη αϊτό τους συγχρόνους του δια τήν άποφασιστικήν του δρασιν υπέρ της Ενώσεως της Όρθοδόξου μέ την Δυτικήν Έκκλησίαν και υπέρ της συστηματικής υποστηρίξεως των δογμά­

των της δευτέρας κατά την σΰνοδον της Φερράρας και της Φλωρεντίας, αλλά αργότερα και εγκατέλειψεν οριστικώς τήν μητέρα Έκκλησίαν, δια να προσ­

χώρηση εις τον Παπισμόν, μέ τίνα δόσιν ταπεινοφροσύνης μάλιστα, το γε­

γονός ότι καί σήμερον ακόμη το όνομα του "Ελληνος αΰτοΰ κληρικού χρη­

σιμοποιείται από το Βατικανον ώς συμβολον της λεγομένης ούνιστικής ιδέας, μας στερεί αναμφισβητήτως του δικαιώματος να ισχυρισθώμεν ότι ό Βησσαρίων έμεινε πιστός εις το Όρθόδοξον δόγμα, ή δτι έστω αντελήφθη τήν άξίαν και τήν σημασίαν του. Θα έ'πρεπεν εν τούτοις να σημειώσωμεν δτι ό ίδιος είχε πάντοτε, και δταν ακόμη άνηκε πλέον ώς καρδινάλιος εις τήν Παπικήν έκκλησίαν, τήν άντίληψιν δτι δεν εγκατέλειψε τήν πραγματι­

κήν ορθοδοξίαν δπως, τουλάχιστον, αυτός τήν αντελήφθη. Κατά τήν εποχήν ακριβώς, κατά τήν οποίαν ύφίστατο εν Κωνσταντινουπόλει εκ μέρους του Μάρκου Ευγενικού, τοϋ Γεωργίου Σχολαρίου, του Συροποΰλου και των άλλων οπαδών των τάς δριμυτέρας επιθέσεις, ό Βησσαρίων ήσχολεΐτο μέ έρευνας εις το Μοναστήριον του Σωτήρος Χρίστου του Παντεπόπτου και εις άλλα αρχεία, δια τήν άνεΰρεσιν αρχαίων χειρογράφων τα όποια να επιβε­

βαιώνουν τήν ιδικήν του δογματικήν θεωρίαν τήν οποίαν εθεώρει πάντοτε ώς τήν μόνην όρθήν και συμφωνον μέ τήν άρχικήν όρθόδοξον δογματικήν. Εις αυτό ήπαταιο και δογματικώς άλλα καί ιστορικώς, λησμονών δτι τήν πραγματικήν εκκλησιαστικήν κατεΰθυνσιν μιας χώρας διαγράφουν και δη­

μιουργούν δχι μόνον τα παλαιά χειρόγραφα, αλλ' αΐ παραδόσεις, ή ψυχο­

λογία, αι πνευματικά! άνάγκαι και τα ιστορικά καθήκοντα της χώρας αυ­

τής. Άλλα δέν πρέπει να προτρέχωμεν εις διαγραφήν συμπερασμάτων, καθ' ην στιγμήν ασχολούμεθα κυρίως εις τήν ερευναν τών βασικών πνευ­

ματικών στοιχείων της εποχής, τα όποια εξήσκουν τήν διευθύνουσαν επίδρασίν των, δια τήν δημιουργίαν της ιδεολογίας και της γενικωτέρας πολιτείας του πνευματικού αΰτοΰ ήγέτου.

* *

Μας απομένει άλλως τε και το τρίτον, και αληθώς βαρυσήμαντον εκ τών στοιχείων αυτών : το πνευματικόν δηλαδή κληροδότημα τοϋ κλασσικού Έλ­

48

ληνισμοΰ, το όποΐον παντοίε με ιδιαιτέραν στοργήν διεφυλαξε και εκαλλιέρ· γησε το Βυζάντιον και το οποίον ιδίως κατά την εποχήν εκείνην, καθίστατο πραγματικός ζωντανον και δυναμικον δια τους διανοουμένους του Βυζαν­

τίου. Δεν πρέπει να λησμονώμεν πράγματι, δτι κατά την στιγμήν ακριβώς κατά την οποίαν ή Βυζαντινή Αυτοκρατορία, άπωλέσασα δλην σχεδόν τήν ύλικήν της δΰναμιν, περιβαλλόμενη πανταχόθεν από αμείλικτους εχθρούς ψυχορραγεί, μία ύστατη πνευματική καί καλλιτεχνική Άναγέννησις φωτίζει με τον φωτοστέφανον τοΰ δΰοντος ηλίου τήν εποχήν των Παλαιολόγων. Δεν πρέπει να λησμονώμεν δτι, δ.τως γράφει με ειλικρινή ενθουσιασμόν δ ιστο­

ρικός Λαβις, ή Βυζαντινή Ελλάς επιστρατεύει κατά τήν παραμονήν της τελικής της καταπτώσεως δλας τας πνευματικός δυνάμεις δια να ρίψη μίαν τελευταίαν άναλαμπήν τοΰ αιωνίου της φωτός προς τον κόσμον όλόκληρον δτι το καταδικασμένον εις το μοιραίον πλέον τέλος του Βυζάντιον τών Πα­

λαιολόγων ανακτά τήν συνείδησιν τοΰ Ελληνισμού του, τοΰ μεγαλείου του, τοΰ ιστορικού του ρόλου και πραγματοποιεί εις, μίαν ύστάτην προσπάθειαν έργον αληθώς δημιουργικον, τοΰ οποίου τήν σημασίαν δεν δικαιοΰμεθα να ύποτιμήσωμεν. Δεν πρέπει να λησμονώμεν δτι ή Κωνσταντινούπολις καθί­

σταται κατά τήν εποχήν αυτήν κέντρον ανωτέρας μορφώσεως, δτι περίφημοι καθηγηταί, ρήτορες φιλόσοφοι, φιλόλογοι, φαίνονται να αποτελούν τους προδρόμους τοΰ κοσμοϊστορικού φαινομένου της 'Αναγεννήσεως, δτι τέλος ή Βυζαντινή τέχνη, εκδήλωσις και αυτή της πνευματικής δυνάμεως τοΰ 'Έθνους, σημειώνει τήν τρίτην και μεγαλειτέραν της Άναγέννησιν και κα­

τακτά όλόκληρον τήν σλαυϊκήν Άνατολήν, επεκτείνουσα τήν επίδρασίν της και μέχρι της 'Ιταλίας ακόμη.

Ή Άναγέννησις αυτή, ή ό.τοία άντλεΐ καί εμπνεύσεις και δΰναμιν από το αιώνιον κληροδότημα τοΰ κλασσικού Έλληνισμοΰ, εξασκεί σημανακήν επίδρασίν επί της πολιτικής διαμορφώσεως τοΰ Βυζαντινοΰ Κράτους. Πε­

ρισσότερον παρά εις οιανδήποτε άλλην εποχήν της ιστορίας του το Κράτος αυτό γίνεται Έλληνικόν. Τα μεγάλα ονόματα τοΰ Περικλέους, τοΰ Επα­

μεινώνδα, τοΰ Θεμιστοκλέους επανεμφανίζονται μέσα εις τήν ψυχορραγοΰ­

σαν Κωνσταντινοΰπολιν, τα μεγάλα κατορθώματα τών αρχαίων Ελλήνων, τους οποίους όλόκληρον το Βυζάντιον αντιλαμβάνεται πλέον ως πραγματι­

κούς προγόνους, προβάλλονται εις κάθε στιγμήν ως παραδείγματα δια τήν δρασιν και τήν συμπεριφοράν τών τέκνων του κατά τήν κρίσιμον αυτήν στιγμήν. Οι σημαντικώτεροι παράγοντες της χοόρας εξορκίζουν τον Αύτο κράτορα να άναλάβη επισήμως αντί τοΰ απηρχαιωμένου πλέον και άπωλέ­

σαντος τήν σημασίαν του τίτλου τοΰ Βασιλέως τών Ρωμαίων, τον ζωντανον

49

και πλήρους σημασίας τίτλον του «Βασιλέως των Ελλήνων, ό όποΐος θα δώση νέαν δΰναμιν και νέαν ορμήν εις τον ΰστατον αγώνα δια την ελευθε­

ρίαν της βασιλίδος και την άπελευθέρωσιν των ύποδουλωίϊέντων αδελφών. Και πράγματι δ τελευταίος τών Παλαιολόγων μάχεται κατά την ύστάτην στιγμήν ως «Βασιλεύς τών Ελλήνων» και πίπτει εν μέσω Ελλήνων δια την προάσπισιν της πρωτευούσης τοΰ Ελληνισμού.

Την Άναγέννησιν αυτήν και την επάνοδον εις τα αρχαία Ελληνικά ιδανικά είναι—καλύτερα ίσως από κάθε άλλον—εις θέσιν να συναισθανθή και να ζήση ό Βησσαρίων. Ή ειδική πνευματική προδιάθεσίς του, αϊ πρώται του σπουδαί και ΐδιαίτατα ή διδασκαλία τοΰ Πλήθωνος εις τήν Σπάρτην, τοΰ επιτρέπουν να αισθανθή τον εαυτόν του πραγματικύν από­

γονον τών αρχαίων Ελλήνων και να καταβάλη κάθε δυνατήν προσπάθειαν δια να προσάρμοση τήν άφοσίωσίν του εις το άρχαΐον Έλληνικόν ιδανικον με τον νεοελληνικόν, τον Βυζαντινον αν θέλετε πατριωτισμόν του, με τήν βαθυτάτην χριστιανικήν του πίστιν και με τάς γενικωτέρας, τάς διεθνείς του αντιλήψεις. 'Από τήν προσπάθειαν αυτήν ακριβώς προέκυψεν ή γενική ιδεο­

λογία τοΰ Βησσαρίωνος, τήν οποίαν ό πολυγραφώτατος αυτός "Ελλην μας επιτρέπει να διευκρινίσωμεν αρκετά σαφώς δια μέσου τών τόσων έργων, μελετών και επιστολών του.

*

Ό Βησσαρίων πιστεύει βαθύτατα εις τον άνώτερον πνευματικόν προο­

ρισμον τοΰ Ελληνικού "Εθνους, τοΰ οποίου ό κλασσικός πολιτισμός τοΰ εμπνέει άπεριόριστον θαυμασμόν. Κα! οΐ άλλοι μεγάλοι σοφοί της αρχαιό­

τητος, ιδίως δμως ό 'Αριστοτέλης (κατά το πρώτον ήμισυ της ζωής του) και ό Πλάτων, καθορίζουν τάς φιλοσοφικάς του πεποιθήσεις, τας οποίας συμπληρώνει ή Χριστιανική του πίστις, στερεουμένη από άρτιωτάτας θεολο­

γικός μελετάς. Τήν Αΰτοκρατορίαν αυτήν δεν αντιλαμβάνεται περιοριζομέ­

νην εις τον άσήμαντον και ταπεινον ρόλον της προστασίας της Κωνσταντι­

νουπόλεως και της άπομεινάσης περί αυτήν στενής λωρίδος γης. Χωρίς να φθάνη βέβαια εις τήν κοσμοκρατορικήν Ρωμαϊκήν άντίληψιν τοΰ 'Ιουστι­

νιανού πιστεύει δτι ή Βυζαντινή Αυτοκρατορία, διατηρούμενη πρώτον, άπο­

καθισταμένη δεύτερον εις τήν εΰρυτέραν της άποστολήν, δΰναται να άποτε­

λέση τον προστάτην τοΰ Εΰρωπαϊκοΰ πολιτισμοΰ κατά της 'Ασιατικής βαρ­

βαρότητος, προς τήν οποίαν τρέφει βαι^εΐαν περιφρόνησιν καΐ αληθές μίσος. Ό πατριωτισμός είναι το κΰριον χαρακτηριστικον τοΰ άνθρωπου αΰτοΰ :

4

50

φλογερός, εμπνευσμένος, ενθουσιώδης πατριωτισμός, εις τον όποιον υποτάσ­

σονται δλα τα αισθήματα. Τα αισθήματα δε διευθύνουν την ζωήν του, ή οποία ουδέποτε επηρεάσθη από εγοηστικάς, ιδιοτελείς σκέψεις. Αυτό δεν ημπορούν να του αρνηθούν οΰτε οι φανατικώτεροι εχθροί του. Μέσα εις το βαθύτατα διεφθαρμένον περιβάλλον της Ρωμαϊκής παπικής αυλής τής εποχής εκείνης, κατά την οποίαν αϊ ασυγκράτητοι φιλοδοξίαι, ή μανία τής επιδείξεως, ή φιλοχρηματία, ή σιμωνία καί τα ταπεινά ανθρώπινα ένστικτα υπαγορεύουν τάς σκέψεις των περισσοτέρων καί σημαντικωτέρων συγχρό­

νων του, ό Βησσαρίων κατώρθωσε να μείνη ό ενάρετος ιεράρχης, ό καθι­

στών τον βίον του δσον το δυνατόν περισσότερον σΰμφωνον προς τα δι­

δάγματα του Ίησοΰ Χρίστου, ό παραμένων ξένος προς όλα τα όργια πού διεξάγονται γΰρω του, ό προσπαθών να κάμνο πάντοτε το καλόν, ό λησμο­

νών το κακόν που του έκαμαν, ό άφωσιωμένος εις μίαν μεγάλην διευθΰ­

νουσαν ιδέαν, την Έλληνικήν. Έ π ι αυτών τών θεμελίων στηρίζεται ή όλη του Βησσαρίωνος πολιτεία.

Ό Γερμανός ερευνητής Μόλερ, ό όποιος έκαμε τάς πληρεστέρας περί του Βησσαρίωνος μελετάς, καί έγραψε τό άρτιώτερον, αν και κάπως μονόπλευ­

ρον περί αύτοΰ βιβλίον, διακρίνει εις όλην την δράσιν του "Ελληνος κληρι­

κού μίαν διευθύνουσαν βασικήν ιδέαν, τονίζων οτι δεν επεδίωκε τίποτε όλιγώτερον από την όργανικήν ενότητα τοΰ Χριστιανικού πολιτισμού τής εποχής του. Την ψυχολογίαν του και την νοοτροπίαν του εχαρακτήριζεν ή επιθυμία, ό πόθος να γεφύρωση τα χάσματα, να ενώση τα διεστώτα, να επιφέρη την συμφιλίωσιν. 'Από αυτήν την εσωτερικήν, την ψυχικήν του προδιάθεσιν προέρχονται όλαι του αΐ προσπάθειαι δια τήν ενωσιν τών δυο εκκλησιών, δια τήν προσαρμογήν μεταξύ των τής ανατολικής καί τής δυτι­

κής θεολογίας, δια τήν άνταλ?αχγήν τών πνευματικών κατακτήσεων και τών αγαθών τοΰ πολιτισμοί) μεταξύ 'Ανατολής και Δύσεως, μεταξύ Ελλήνων και Λατίνων. 'Από τήν ιδίαν προδιάθεσιν υπαγορεύονται οι αγώνες του δια τήν άνασΰνδεσιν τοΰ αρχαίου με τον σΰγχρονον πολιτισμόν, δια τον εναρ­

μονισμόν τής αρχαίας κλασσικής φιλοσοφίας με τό κήρυγμα τοΰ Χριστιανι­

σμού, δια τήν μείωσιν τών αντιθέσεων μεταξύ 'Αριστοτέλους καί Πλάτωνος, ακόμη καί δια τήν ενωσιν όλου τοΰ πολιτισμένου Δυτικού κόσμου, εις ενα ύπέροχον αγώνα, όχι μόνον προς άπελευθέρωσιν τής ύποδουλωθείσης Κων­

σταντινουπόλεως άλλα και προς προάσπισιν και κατοχΰρωσιν όλων τών αγα­

θών τοΰ Ευρωπαϊκού πολιτισμού.

*

Si

Ό χαρακτηρισμός του Γερμανού ερευνητού είναι ευφυής και επιδέξιος. Επιτρέπει την ενιαίαν αντίληψιν και μελέτην του Βησσαρίωνος ώς πολιτι­

κού, ώς θεολόγου, ώς διανοουμένου και ώς φιλολόγου ακόμη, μας παρέχει εύκολους δικαιολογίας και εξηγήσεις δι' δλας του τάς ενεργείας και τάς πρω­

τοβουλίας, Θα μου επιτραπή εν τούτοις να βεβαιώσω δειλά­δειλα δτι δεν συμφωνώ απολύτως προς αυτήν τήν εξήγησιν. Πιστεύω δτι αΰτη παραβλέ­

πει σχεδόν εντελώς το εσωτερικόν, το βαθύτερον άνθρώπινον δράμα του Βησσαρίωνος. "Ανθρωπος έχων τάξη εις τον εαυτόν του τοιαύτην ύψηλήν άποστολήν, κατορθώνων να προσαρμόζη τήν δλην του ζωήν προς τήν άπο­

στολήν αυτήν, συμμορφώνων κάθε του ενέργειαν προς το ιδανικον αυτό, θα έπρεπε να είχε γνωρίση τήν άνωιέραν εκείνην πνευματικήν εύτυχίαν των ανθρώπων, πού δεν εβασανίσθησαν ποτέ από αμφιβολίας, από δισταγμούς, από πνευματικός ανησυχίας. Και ό Βησσαρίων δεν υπήρξε ευτυχής. Χίλιαι δυο, μικραι ϊσως και ασήμαντοι, εάν ήσαν μεμονωμέναι, λεπτομέρειαι μας προδίδουν τήν βαθυτάτην εσωτερικήν δυστυχίαν, ή οποία συνεχώς τον εβα­

σάνιζεν. 'Από τήν περίφημον εγκυκλιόν του προς τους "Ελληνας, δταν ό Πάπας τον έκαμε Πατριάρχην της υποδούλου ήδη Κωνσταντινουπόλεως, από τας συνομιλίας του με συμπατριώτας "Ελληνας, από αυτό το γεγονός δτι μόνος σχεδόν μέσα εις το περιβάλλον του διετήρησε τήν γενειάδα των ορθο­

δόξων κληρικών, τήν «Μπάρμπαρα γκρέκα» εκείνην από τήν οποίαν—κατά ενα υνεξακρίβωτον θρΰλλον—τον ήρπασε το 1472 ο Βασιλεύς της Γαλλίας Λουδοβίκος ό XI, δταν μετέβη εις τήν Γαλλίαν ώς εκπρόσωπος του Πάπα, από τήν δλην αγωνιώδη προσπάθειάν του να εΰρη και δογματικός ακόμη δικαιολογίας τής πολιτείας του εις τήν Σύνοδον της Φλωρεντίας, ήμποροΰ­

μεν χωρίς πολλήν δυσκολίαν να συμπεράνωμεν δτι πραγματική τραγωδία διεδραματίζετο εις τήν ψυχήν τοΰ ανθρώπου αυτοί). Και ή τραγωδία αυτή αποτελεί, τολμώ να πιστεύω, τήν βασικήν δικαιολογίαν τής δλης ζωής του Βησσαρίωνος από τής στιγμής κατά τήν οποίαν εγκατέλειψε καί τήν πατρίδα του και τήν Έκκλησίαν των Πατέρων του, δια να προσέλθη ώς ξένος, με­

ταξύ ξένων, ώς ένας μεταξύ τών πολλών, εις τήν Παπικήν Αύλήν.

Ύπό το πνεύμα αυτό το κάπως τολμηρόν, το ομολογώ, προσπαθώ εις προοεχώς εκδοθησομένην δίτομον μελέτην μου να εξετάσω το πρόβλημα του Βησσαρίωνος εν συνδυασμώ προς το μεγάλον πρόβλημα τοΰ Ελληνι­

σμού, το δποΐον ενεφανίσθη, φλέγον και επείγον κατά τάς ύστάτας στιγμάς τής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

*

52

Άς τον παρακολουθήσωμεν εις μερικας άποφασιστικάς στιγμας του βίου του, αϊ όποΐαι είναι και αΐ αποφασιστικά! στίγμα! δια τους Ελληνι­

κούς του αγώνας. Το 1435 έχει επιστρέψει εις την Κωνσταντινοΰπολιν από τον Μιστράν, δπου δχι μόνον συνεπλήρωσε την κλασικήν του μόρφωσιν πλησίον τοϋ Πλήθωνος, δια τον όποιον διετηρησε μέχρι τέλους της ζωής του άπεριόριστον εύγνωμοσύνην, άλλα κα! κατέκτησεν ήδη την γενικήν εκτί­

μησιν δχι μόνον του δεσπότου τοΰ Μωρέως κα! των εκεί μεγιστάνων αλλά κα! των λαϊκών στρωμάτων και των διανοουμένων μέ την λαμπραν ΐεραπο­

στολικήν του δράσιν. Τα κηρύγματα του, κατά τα όποια το άκροατήριον όλόκληρον συνεκινεΐτο βαθύτατα κα! εις τα όποια ή ζωντανή θρησκευτική του πίστις συνεδυάζετο μέ τον φλογερον Έλληνικον πατριωτισμόν του, έγι­

ναν, δπως μας πληροφορεί ό βιογράφος του Πλατίνα, περίφημα. Κα! οΰτω νεώτατος ακόμη, μόλις 31 ή 32 ειών ό Βασιλειανος αυτός καλόγηρος γίνεται αμέσως περιζήτητος εις τους διευθύνοντας της Κωνσταντινουπόλεως κύκλους κα! εισάγεται χωρίς καμμίαν δυσχέρειαν εις τα βασιλικά παλάτια των Βλαχερνών.

Το μέγα πρόβλημα, το όποιον θα καθίστατο το πρόβλημα της ζωής του ολοκλήρου, ορθοϋται ευθύς από τής πρώτης στιγμής εμπρός του. Ή τρα­

γική κατάστασις, εις τήν οποίαν έχει περιέλθη ή Βυζαντινή Αυτοκρατορία τοΰ είναι αμέσως προφανής. Τήν κατάστασιν αυτήν αντιλαμβάνονται άλ­

λωστε πλήρως οι ιθύνοντες, οι όποιοι από αυτήν κυρίως τήν επίγνωσιν ωθούνται εις το να αρχίσουν τάς διαπραγματεύσεις μέ τήν Δΰσιν. Γνωρί­

ζουν πολύ καλά κα! ό Αύοοκράτωρ κα! οι σύμβουλοι του, δτι τήν βοήθειαν τής Δύσεως δεν δύνανται να τήν επιτύχουν, ειμή μόνον εάν ελίξουν εις συ­

νεννόησιν μέ τήν Ρωμαϊκήν Έκκλησίαν, ή οποία τόσην εξασκεί επίδρασιν εις δλην τήν Δύσιν. Γνωρίζουν όμως επίσης καλά ότι ή ενωσις τών Εκ­

κλησιών, τήν οποίαν ζητεΐ ή Δύσις, είναι απολύτως αντιπαθής εις όλόκλη­

ρον σχεδόν τον Έλληνικον Λαόν, διευθυνόμενον από τους ειπέρ ποτέ και άλλοτε, ισχυρούς κατά τήν εποχήν εκείνην ιερατικούς και καλογηρικούς κύ­

κλους. 'Ακριβώς δέ ως μίαν θυσίαν υπέρ τής διασώσεως τής κινδυνευούσης Αυτοκρατορίας αντιλαμβάνονται τήν συγκατάθεσίν των εις τήν εναρξιν τών διαπραγματεύσεων δια τήν έ'νωσιν αυτήν.

Ό Βησσαρίων, τοϋ οποίου αϊ γνώμαι κα! αΐ συστάσεις έκτοτε ακούον­

ται πολύ, είναι ευθύς εξ αρχής πλέον ανεπιφύλακτος εις τήν άντίληψίν του περ! τής ανάγκης τής ενώσεως. "Οπως το αποδεικνύουν αΐ αγορεύσεις του δύο ετη αργότερα εις τήν σύνοδον τής Φλωρεντίας κα! τής Φερράρας, θεω­

ρεί το έκκλησιαστικον σχίσμα, ως λάθος βαρύ, ως άπομάκρυνσιν από το

53

πραγματικον πνεύμα του Ίησοΰ Χρίστου, ό όποιος ήθέλησεν δλους τους Χριστιανούς ηνωμένους. Εις τάς δογματικός διαφοράς αποδίδει πολύ δλι­

γωιεραν από τους άλλους σημασίαν. Πιστεύει δα το αληθώς Χριστιανικον πνεϋμα θα ήδΰνατο πολύ εύκολα να υπερνίκηση δλας αύτας τάς δογματικός διαφοράς, δια να ενώση δλους τους Χριστιανούς εις την πίστιν των και την θρησκευτικήν των ζωήν. Ά π ο πολιτικής απόψεως ή πεποίθησίς του είναι ακόμη πληρεστέρα και κατηγορηματικωτέρα. Είναι βέβαιος δτι η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, κρατική και πνευματική εκδήλωσις τοΰ Ελληνικού εθνισμού και τού ανωτέρου ιστορικού προορισμού του, ημπορεί να διασωθη από τον αμέσως άπειλούντα πλέον κίνδυνον, μόνον εάν και ή ιδία άντιληφθη την θέσιν της μεταξύ των άλλων Ευρωπαϊκών εθνών άλλα καί πείση τους άλλους δτι το αντελήφθη, δια να εξασφάλιση τήν βοήθειαν και τήν συνερ­

γασίαν των. "Αλλως δεν ήπειλεΐτο μόνον ή κατάληψις της Κωνσταντινου­

πόλεως υπό τού πολιορκούντος αυτήν εχθρού, αλλά και ή επι αιώνας ολό­

κληρους εξόντωσις τού "Εθνους, της θρησκείας του, των αγαθών τού πολι­

τισμού του. Δια τήν πρόληψιν τού κινδύνου αυτού δεν επρεπεν ουδέ καν ώς θυσία να θεωρηθη ή ενωσις της ορθοδόξου με τήν λατινικήν εκκλησίαν, ή ενωσις δηλαδή ολοκλήρου τού Χριστιανισμού. 'Ιδού δλίγαι μόνον φρά­

σεις τού Βησσαρίωνος, χαρακτηρίζουσαι σαφώς τάς πεποιθήσεις του αύτάς: «Μη τα χείρω ελώμεθα, μηδέ καθ' ημών αυτών τήν ψήφον εξενέγκωμεν. Δεινον γάρ, ει ημείς αυτών καταγνοίημεν. Μηδέ προδώμεν ημάς αυτούς και το Γένος, πρώτα μέν άποστραφήναι δόξαντας τήν άλήθειαν και μύσαν­

τας τους οφθαλμούς προς το φώς, έπειτα δέ καί έθελονταί αύτοι καθ3

ημών τα δεινότατα επαγαγόντες και πολλαπλασιάζοντες τα δεινά. "Οσα γαρ ήμΐν και σωματικά εντεύθεν επεισι δεινά και ώς ΐσχυρώτερον μέν τον κοι­

νόν εχθρον και πολέμιον όπλίσωμεν καθ' ημών καί κινδυνεύει σχεδόν παν­

τελής όλεθρος τών ύφ' ημάς και τήν 'Εκκλησίαν τήν ήμετέραν Χρισαανών και το δνομα τού Χριστού τέλειον εκτριβήσεσθαι, ουδείς αγνοεί».

* * *

'Εδώ είμεθα υποχρεωμένοι να σταματήσωμεν προς στιγμήν και να χα­

ρακτηρίσωμεν τα στοιχεία εκείνα της θρησκευτικής άλλα και ιστορικής πλά­

νης, εις τήν οποίαν ύπέπιπτεν ό Βησσαρίων. Πλάνη πρώτον ήτο να νομίζη δτι αί δογματικαι διαφοραι μεταξύ τών δύο Εκκλησιών, το ζήτημα τού «φιλιόκβε» ή τών αντιλήψεων περί πουργατορίου, ή τών διαφορών εις τον τρόπον της διεξαγωγής τών ιεροτελεστιών άπετέλουν τήν βάσιν και τον κύ­

54

ριον λόγον του αποχωρισμού των δυο Έκκησιών. 'Από της εποχής ακόμη κατά την οποίαν ό Πατριάρχης Μιχαήλ Κηρουλάριος και δ Πάπας Λέων ό 9ος επέφεραν το τελικον σχίσμα, είχον καταστή εμφανείς πολύ βαθύτεραι διαφοραί, αΐ δποΐαι εχώριζαν τάς δυο Εκκλησίας. Βασικοί ψυχολογικοί και οργανικοί λόγοι επέφεραν την τελικήν διαμόρφωσιν των τόσον διαφό­

ρων χαρακτήρων των δυο Εκκλησιών. Το θεολογικον πνεύμα της Ελληνι­

κής 'Ανατολής, εκδήλωσις και αυτό του Ελληνικού και 'Ανατολικού φυλε­

τικού χαρακτήρος ήτο τελείως διάφορον από το θεολογικον πνεύμα τής Δΰ­

σεως. Το πρώτον είχε τάς ρίζας του εις την κλασικήν Έλληνικήν φιλοσο­

φίαν, τής οποίας ουδόλως ήσαν άμοιροι οι πατέρες τής Εκκλησίας ενώ το δεύτερον συνεδέετο περισσότερον προς τάς αντιλήψεις του Ρωμαϊκού Δι­

καίου. Αι δογματικά! διαφοραί, ασήμαντοι κατ3 αύτας ίσως, μεταγενέστερον ίσως δημιουργηθεΐσαι, άπέκτων την πραγματικήν των σημασίαν και σοβα­

ρότητα μόνον από το γεγονός δτι εξεδήλωναν τα αντίθετα χαρακτηριστικά, τής Ελληνικής 'Ανατολής και τής Λατινικής Δύσεως. Άλλα και κάτι άλλο επίσης σημαντικόν, το όποιον ετόνισεν ό καθηγητής κ. Δημ. Μπαλάνος εις σΰντομον άλλα σοβαρωτάτην περί τής συνεργασίας τών εκκλησιών δνακοί­

νωσίν του ενώπιον τής 'Ακαδημίας Άί)ηνών προ εννεαετίας, δεν πρέπει να διαφεύγει τής προσοχής μας. Αΐ θρησκευτικά! αντιλήψεις, συνυφασμένοι προς μακραίο)νας παραδόσεις, διαμορφωθείσας εν πολλοίς συμφώνως προς τον εθνικόν, πνευματικόν και κοινωνικον βίον του περιβάλλοντος, κατέστη­

σαν συχνά εθνική παράδοσις, από τάς παραδόσεις αύτας τών οποίων οι Λαο! εχονται τόσον ζηλοτΰπως, άποστέργοντες πασαν απ' αυτών παρέκκλι· σιν. Κα! αν τυχόν κατορθοΰτο να υπερνικηθούν από ήγέτας ευρύτατης αντιλήψεως δλαι αΰτα! αΐ δυσχέρειαι κα! να επιτευχθή συγχώνευσις τών εκκλησιών, θα εδημιουργεΐτο μοιραίως τόση λαϊκή άντίδρασις, ώστε το πραγματικώς δημιουργοΰμενον κακόν, να είναι πολύ σημαντικότερον από το αγαθόν, το όποιον επεζήτησαν οι ήγέται.

Αυτό ακριβώς συνέβη και κατά τήν εποχήν εκείνην τήν τόσον σημαντι­

κήν τής εθνικής κα! θρησκευτικής ιστορίας μας. Αΐ αγριαι εσωτερικά! δια­

μάχαι, αΐ όποΐαι έπηκολοΰθησαν εν Κωνσταντινουπόλει τήν τυπικώς επιτευ­

χθεΐσαν εις τήν Φλωρεντίαν ενωσιν τών 'Εκκλησιών κα! αΐ όποΐαι πραγμα­

τικά εχώρισαν τον Έλληνικόν Λαον εις στιγμήν κατά τήν οποίαν τόσον απόλυτον ανάγκην ενότητος είχε, αΐ εσωτερικά! διαμάχαι, αΐ όποΐαι κατέ­

στησαν αδύνατον κα! εις τον ίδιον Βησσαρίωνα τήν περαιτέρω μεταξύ τών συμπατριωτών του παραμονήν κα! τον ήνάγκασαν να τραπή προς τήν Ρω­

5δ

Μην, αποτελούν την σαφεστέραν αλλά και τραγικωτέραν εν προκειμένω άπόδειξιν.

Άλλα και εις ίστορικήν πλάνην επίσης σημαντικήν ύπέπιπτεν δ Βησσα­

ρίων. Ή πλάνη δε αυτή συνίστατο εις τήν πεποίθησίν του δτι θα ήδΰνατο να επιτυχή τήν πραγματικήν βοήθειαν της Δύσεως, βοήθειαν μάλιστα τόσον πλήρη καΐ άποφασιστικήν, ώστε να αναχαιτιστή ό τρομερός 'Ασιατικός χεί­

μαρρος, δ δποΐος πανταχόθεν επολιόρκει, δ,τι εΐχεν απομείνη από τήν Βυ­

ζαντινήν Αυτοκρατορίαν καΐ να της επιτρέψη να ζήση και να συνέχιση το έργον της. Βεβαίως δεν εδικαιοΰτο ως πνευματικός ηγέτης τοϋ "Εθνους δ Βησσαρίων να άποδεχθή χωρίς κάθε δυνατήν άντίδρασιν τον κίνδυνον της υποταγής του "Εθνους εις τους άσιάτας επιδρομείς, τον κίνδυνον της πλή­

ρους από τής γής εξαφανίσεως κάθε Ελληνικού Κράτους και της ύποδου­

λώσεως δλων των Ελλήνων, δπως με επίσης εσφαλμένην ίστορικήν άντίλη­

ψιν έκαμαν οι αντίπαλοι του από του Μάρκου του Ευγενικού μέχρι του Ναυάρχου Νοταρά, ο δποΐος διεκήρυττεν δτι «κρειττότερον εστίν ειδέναι εν μέση τή πόλει φακιόλιον βασιλεΰον Τούρκου, ή καλΰπτραν λατινικήν», και δ δποΐος με τόσον τραγικόν τρόπον επλήρωσε τήν περίεργον αυτήν προτί­

μησίν του. Δεν έπετρέπετο εις ενα άληθινον πνευματικόν ήγέτην του "Ε­

θνους να ύπολογίζη μόνον επι τής ψυχικής αντοχής ενός Λαοΰ, δ δποΐος και υποδουλωμένος επι μακρόν χρονικόν διάστημα θα διετήρει τήν επί­

γνωσιν τής εθνικής του υποστάσεως καί τα φυλετικά του χαρακτηριστικά δια να δυνηθή εν δεδομένη στιγμή να ανάκτηση πάλιν τήν ελευθερίαν του. Τρεις ολόκληροι αιώνες εχρειάσθησαν δια να ελθη ή στιγμή αυτή δια τον Έλληνικόν Λαόν καί πάλιν εν μέσω μυρίων δυσχερειών και κίνδυνων, άπειλησάντων προς στιγμήν να ματαιώσουν καί τήν επιτυχίαν τοϋ αγώνος. Άλλος δε ένας αιών συνεχών, δυσχερών και εξαντλητικών αγώνων εχρειά­

σθη δια να συμπλήρωση το εις μίαν μόνον γωνίαν άπελευθερωθέν Γένος τήν κρατικήν καί εθνικήν συγκρότησίν του. Ποίος πραγματικός εθνικός ηγέτης εδικαιοΰτο ελαφρά τή συνειδήσει να καταδικάση το Γένος του εις τοιαΰτην πραγματικήν καταστροφήν, αν όχι εις τελικήν εξολόθρευσιν, μόνον καί μόνον δια να αποφυγή μίαν όσονδήποτε δδυνηράν δογματικήν θυσίαν ;

Άλλα ποΰ έγκειται ή ιστορική εν προκειμένω πλάνη του Βησσαρίωνος ; Εις τήν εσφαλμένην εκτίμησιν τής πολιτικής πραγματικότητος τής Ευρώ­

πης κατά τήν εποχήν του. Ή Δυτική Ευρώπη, βαθύτατα διηρημένη, πάρα­

δεδομένη εις παντοειδείς εμφυλίους σπαραγμούς, στερούμενη τελείως τής συνειδήσεως τών πραγματικών Ευρωπαϊκών καθηκόντων της δεν ήτο εις θέσιν να παράσχη και εις τήν Βυζαντινήν Αυτοκρατορίαν και εις τον Εύ­

56

ρωπαϊκόν πολιτισμόν, γενικώτερον, την μεγάλην και άποφασιστικήν ύπη­

ρεσίαν πού επερίμενεν από αυτήν ό Βησσαρίο)ν. Ό ίδιος επέπρωτο επί δεκαετίας ολόκληρους, περιφερόμενος από πόλεως εις πόλιν και από χώρας εις χώραν, ύποτασσόμενος εις τάς ­θελήσεις πέντε παπών, ίκετεΰων ηγεμόνας και μεγιστάνας, υφιστάμενος τραγικός απογοητεύσεις καί φρικτούς εξευτε­

λισμούς, να απόκτηση σκληράν πεΐραν της πραγματικότητος αυτής. Χωρίς πολύν κίνδυνον διαψεύσεως δυνάμεθα να Ίσχυρισθώμεν δτι και civ ακόμη είχε πραγματοποιηθώ μέχρι τέλους ή έ'νωσις των δύο Εκκλησιών και αν ό Παπισμός εΐχεν επιτυχή από την Όρθόδοξον Έλληνικήν Έκκλησίαν δ,τι εζήτει, ή κατάστασις δεν θα απέβαινε διάφορος. Ή βοήθεια της Δύσεως δεν θα ήτο επαρκής δια να σώση τήν Βυζαντινήν Αύτοκρατορίαν. Θα εΐχεν όμως ταυτοχρόνως ύποστή βαρύ πλήγμα ή 'Ορθόδοξος Χριστιανική Εκ­

κλησία, ή οποία κατά τήν διάρκειαν τών σκοτεινών τής δουλείας αιώνων υπήρξε το στήριγμα του "Εθνους, ή ελπίς του, ό φωτοδότης παιδαγωγός του και δ εθνικός του ακόμη ηγέτης κατά τήν στιγμήν τής τελικής εξορμή­

σεως δια τήν ανάκτησιν τής ελευθερίας.

* * *

Άπέκτησεν ό Βησσαρίων αργότερα, δταν πλέον και ό ίδιος ειχεν άπο­

στή τής πατρίου Εκκλησίας και ή Κωνσταντινούπολις εΐχεν ύποκύψη εις τήν σκληράν της μοΐραν, επίγνωσιν τής ιστορικής του αυτής πλάνης ; Δεν εχομεν στοιχεία, τα όποια να μας επιτρέπουν να το βεβαιώσωμεν κατηγο­

ρηματικώς. 'Ακριβώς δμως αΐ ολίγαι αποφασιστικά! στιγμαί, εις τάς οποίας πρόκειται να τον παρακολουθήσωμεν μας επιτρέπουν να εξιχνιάσωμεν τήν βαθυτέραν ψυχολογίαν του. Έξεθέσαμεν ήδη αρκετά εκτενώς τάς αντιλήψεις του και τήν ιδεολογικήν του κατεύθυνσιν κατά τήν κρίσιμον στιγμήν κατά τήν οποίαν επρόκειτο ή Βυζαντινή Αυτοκρατορία να άποφασίση εάν θα προσήρχετο εις Σύνοδον, ή οποία να Ιπιφέρη τήν ενωσιν τών δύο Εκκλη­

σιών. Γνωρίζομεν δτι ή επίδρασις τοΰ νεαρού καλογήρου ήτο σημαντική κατά τήν εποχήν κατά τήν οποίαν ό απεσταλμένος τής άντιπαπικής συνόδου τής Βασιλείας 'Ιωάννης τής Ραγούζας και ό Παπικός αντιπρόσωπος Χρι­

στόφορος Γκαρατόνι, προσεπάθουν να προσελκύσουν τον Αυτοκράτορα καί τον Πατριάρχην τής Κωνσταντινουπόλεως προς εν εκ τών δύο καθολικών κέντρων, τήν Βασιλείαν ή τήν Ρώμην. Και ήτο τόσον σημαντική ή επιδρά­

σίς του αύτη, ώστε δταν τέλος απεφασίσθη ή άναχώρησις τής Ελληνικής αποστολής δια τήν Ίταλίαν καί ειδικώς δια τήν Φερράραν, δπου ειχεν δρι­

57

σθή ή έ'δρα της Συνόδου, ό Βησσαρίων εχειροτονήθη αμέσως 'Επίσκοπος Νικαίας, δια να δύναται εν έπισήμω ΐδιότητι να συμμετάσχη εις τάς συζη­

τήσεις καί να συνέχιση την επίδρασίν του, την οποίαν τότε ό Αυτοκράτωρ και ο Πατριάρχης 'Ιωσήφ εθεώρουν ορθήν καί εΰεργεπκήν. Και εχομεν αμέσως μίαν από τάς χαρακτηριστικός εκείνας λεπτομέρειας τής ψυχολογίας του ανθρώπου αύτοΰ, τάς οποίας προηγουμένως ύπηνίχθημεν δια να χαρά­

κτηρίσωμεν το εσωτερικόν δράμα του. Ό ιερωμένος, ό οποίος τόσους τί­

τλους κατέκτησε και τόσων τιμών ετυχεν εις τήν Παπικήν αΰλήν, εμεινεν εις τήν ΐστορίαν ως ό «Νιτσένο», ό Νικαίας. Αυτός, ό πρώτος, ό μικρότε­

ρος, αλλ' εις τήν πατρίδα του και εις τήν έκκλησίαν τών προγόνιον του οφειλόμενος τίτλος, τοΰ ήτο ό προσφιλέστερος.

Δεν Φα επιμείνω περισσότερον εις τήν δράσιν τοΰ Βησσαρίωνος κατά τήν σΰνοδον τής Φερράρας και τής Φλωρεντίας, εις τήν οποίαν τόσαι με­

λέται έχουν άφιερωθή και τήν οποίαν διέγραψα προηγουμένως. Υπερπη­

δών ετη τινά έρχομαι εις τήν περίοδον κατά τήν οποίαν δ Βησσαρίων επι­

στρέψας μαζή με τα άλλα μέλη τής Ελληνικής αποστολής εις τήν Κωνσταν­

τινούπολη αποφασίζει να εγκατάλειψη τήν Πατρίδα του δια να μεταβή εΐς τήν Ρώμην. Είναι ή σκοτεινή περίοδος τής ζωής του εκείνη δια τήν οποίαν περισσότερον κατηγορήθη, εκείνη ή οποία ίσως εδημιοΰργησε το μέγα δράμα εις τήν ψυχήν του. Πρέπει πρώτον να τονισθή ότι ή ιστορική έρευνα έχει πλέον απόδειξη κατά τρόπον άναμφισβήτητον, τήν απόλυτον άνακρί­

βειαν τής βεβαιώσεως δτι ό Βησσαρίων, γοητευθείς από τήν λάμψιν και τας δυνατότητας τής ατομικής του επιτυχίας εις τήν Παπικήν αυλήν, δεν επέστρεψε μαζή με τους άλλους εις τήν Κωνσταντινοΰπολιν. Και είναι μεν αληθές δτι ήδη από τής στιγμής τής αναχωρήσεως τής Ελληνικής 'Αποστο­

λής εξ Ιταλίας ό Πάπας Ευγένιος ό Δ' είχε προσφέρει εις τον Βησσαρίωνα σημαίνουσαν θέσιν εις το Βατικανον και ότι τήν 18ην Δεκεμβρίου 1439 εΐχεν εκλεγή και αυτός δπως καί ό επίσης ορθόδοξος Μητροπολίτης 'Ισίδω­

ρος τοΰ Κιέβου, καρδινάλιος τής Παπικής 'Εκκλησίας. 'Αλλ' ή εκλογή αυτή δεν έσήμαινεν ακόμη άπόσπασιν τοΰ Βησσαρίωνος από τήν πάτριον Εκ­

κλησίαν. Συμφωνά με τάς σύμβουλος τάς οποίας από τοΰ 1436 ήδη εΐχεν ό 'Αμβρόσιος Τραβερσάρι διατύπωση εις τον Πάπαν, εζήτει οΰτος να προ­

καλέσο τήν συμμετοχήν τών 'Ανατολικών κληρικών, εν τινι μέτρω τουλάχι­

στον, εις τήν διοίκησιν τής ηνωμένης εκκλησίας. Έ ν πάση περιπτώσει είναι γεγονός δτι επι τρία τουλάχιστον ετη ό Βησσαρίων εμενεν ακόμη εις τήν Κωνσταντινοΰπολιν, προσπαθών να άντεπεξέλθη εις τάς επιθέσεις τών δογ­

ματικών αντιπάλων του, δτι συμμετέσχεν εις τήν Πατριαρχικήν εκλογήν τής

58

4ης Μαίου 1440 και δτι μόνον τον Φεβρουάριον του 1442 αναφέρεται tò όνομα του εις καθολικόν εκκλησιαστικόν εγγραφον.

Δεν γνωρίζομεν οΰτω ακριβώς την εποχήν της αναχωρήσεως του Βησ­

σαρίωνος εκ Κωνσταντινουπόλεως. Έ π Ι τη βάσει όμως των γνωστών στοι­

χείων ήμποροΰμεν να μαντεΰσωμεν την δραματικήν πάλην, ή οποία εδίδετο εις την ψυχήν του. "Εβλεπε καθαρά δτι αυτός δ κεκηρυγμένος φίλος της ενώσεως, δεν ημπορούσε πλέον να παραμείνη εις το Βυζάντιον, δπου ή πα­

ρουσία του μόνον τα μίση εξήπτε και τον εμφΰλιον σπαραγμόν απέναντι του καραδοκοΰντος εχθρού καθίστα δξΰτερον. Άντελαμβάνετο πλήρως δτι δεν ημπορούσε πλέον μένων εκεί να προσφέρη καμμίαν θετικήν ύπηρεσίαν εις την κινδυνεΰουσαν πατρίδα του, ενώ θα ήδΰνατο ίσως πλησίον τών ισχυρών της Δύσεως να συντέλεση εις την αποστολήν τών βοηθειών, τας οποίας τό­

σον εχρειάζειο ή Βυζαντινή Αυτοκρατορία.

* * *

'Έφυγε λοιπόν με τήν καρδίαν σφιγμένην από τήν Κωνσταντινοΰπολιν. Και από της στιγμής κατά τήν οποίαν εφθασεν εις τήν Ίταλίαν, από της στιγμής κατά τήν οποίαν υποκλίνεται προ του Πάπα καΐ εκδηλώνει —με κά­

ποιαν δουλοπρέπειαν το επαναλαμβάνω—τήν υποταγήν του εις τήν Δυτικήν Έκκλησίαν, από της στιγμής κατά τήν οποίαν καθιστά πλέον άγεφύρωτον το χάσμα, το όποιον τον χωρίζει από τήν πάτριον έκκλησίαν, αρχίζει το εσωτκρικόν δράμα του άνι^ρώπου.

Μέσα εις τήν εύρεΐαν και πολΰμορφον δρασιν, ή οποία τον αναμένει ηδη ημπορεί να ελησμόνησε προς στιγμήν τάς τύψεις του και τήν δυστυ­

χίαν του. Εις τήν Φλωρεντίαν, δπου ή Παπική Αυλή μένει ακόιχη επί τίνα καιρόν και δπου οι σοφοί και χαριτωμένοι «ουμανιστικοί» κύκλοι τών Με­

δίκων, τών Τσεζαρίνι, της Μονής τών 'Αγγέλων με τον ήγοΰμενόν της Τραβερσάρι, άμιλλώνται εις πνευματικήν δρασιν, ό νέος Δυτικός 'Ιεράρχης, ό όποιος έχει γίνη ήδη γνωστός δια τήν κλασικήν του μόρφωσιν, τήν δια­

λεκτικήν δεινότητα και τήν φιλολογικήν του άξίαν, είναι αληθώς ευπρόσ­

δεκτος. Μέ τήν φιλολογικήν και φιλοσοφικήν του δρασιν προσπαθεί να κατάκτηση νέους φίλους δια τήν κινδυνεΰουσαν Ελλάδα, την Γήν, ή οποία εγέννησεν δλην τήν σοφίαν, πού θαυμάζουν οι ξένοι αυτοί. 'Αργότερα εις τήν Ρώμην, ως επίσκοπος Σαβίνης, ως 'Αρχιεπίσκοπος Τοΰσκλων και ως γενικός προστάτης τών Βασιλειανών Μοναστηριών αφιερώνει δλην του τήν μεγάλην δραστηριότητα εις τήν προσπάθειαν δια τήν άναδιοργάνωσιν τφν

59

μοναστηριών αυτών, δια την προστασίαν της Ελληνικής εισέτι Μονής τής Κρυπτοφέρρης, δια την ϊδρυσιν νέων Ελληνικών σχολείων και δια την τόνωσιν εν γένει τοΰ τάγματος εις το όποιον και δ ίδιος ανήκει. Και ση­

μειώνω εδώ μίαν ακόμη από τάς χαρακτηριστικός λεπτομέρειας τοΰ εσωτε­

ρικού του δράματος. Ό Βησσαρίων δεν λησμονεί ποτέ δτι υπήρξε Βασι­

λειανος καλόγηρος. Φέρει πάντοτε την στολήν τοΰ Τάγματος του, μέχρι τοΰ τέλους τής ζωής του. Και το σκιάδιον ακόμη τοΰ καρδιναλίου φορεί επάνω άπο την καλΰπτραν τοΰ Βασιλειανοΰ καλογήρου, δπο)ς βλέπομεν εις δλας τάς προσωπογραφίας του που γνωρίζομεν.

Άλλα ή δραματική κατάστασις εις την οποίαν ευρίσκεται πλέον ή Πα­

τρίς του και τής οποίας τηρείται επιμελώς ενήμερος, τον επαναφέρει εις τον πραγματικον αγώνα τής ζωής του. Καταβάλλει κάθε δυνατήν προσπάθειαν δια να πείση τον Ποντίφηκα δτι ήλθε πλέον δ καιρός να βοηθηθή πραγ­

ματικά ή Κωνσταντινούπολις. 'Απευθύνει δραματικάς εκκλήσεις προς δλους τους ισχυρούς τής Δύσεως με τους δποίους εσχετίσθη και ιδιαιτέρως προς τον Δόγην τής Βενετίας Φραγκίσκον Φόσκαρι, τοΰ οποίου αντιλαμβάνεται ίσως και τάς τάσεις συνεννοήσεως με τους Τούρκους άλλα και την σημασίαν την οποίαν θα ήδΰνατο να εχη ή βοήθεια του. 'Ακόμη και ή δυσχερής, ή αξιοθαύμαστος, ή μεγάλη εις αποτελέσματα δράσίς του ως παπικοΰ απε­

σταλμένου και ούσιαστικοΰ διοικητοΰ τής Βολωνίας, ή δποία τον κατέστη­

σεν άξιον τής ιστορικής ευγνωμοσύνης τής πόλεως αυτής, δεν ημπορεί να τον κάμη να λησμονήση τον τραγικον κίνδυνον τής πατρίδος του. 'Υπό τοι­

αύτας συνθήκας πληροφορείται τήν πτώσιν τής Κωνσταντινουπόλεως. Και ανέφερα προηγουμένως τήν κραυγήν τοΰ πόνου, τής συντριβής τής άπο­

γνώσεως, τήν οποίαν τοΰ απέσπασε το τραγικόν αυτό νέον.

*

'Από τής στιγμής εκείνης αρχίζει το δεύτερον μέρος τής ζωής τοΰ Βησ­

σαρίωνος, ζωής, ή δποία δεν έχει άλλον σκοπόν, άλλην άποστολήν από τήν προσπάθειαν δια τήν προετοιμασίαν τής μεγάλης Σταυροφορίας, ή οποία θα απελευθέρωση τήν Κωνσταντινούπολιν. 'Αντιλαμβάνεται πλήρως, ή τουλάχιστον διαισθάνεται, δτι όχι μόνον το άνώτερον άνθρώπινον καθήκον τοΰ επιβάλλει τήν προσπάθειαν αυτήν, άλλα και δτι μόνον ή επιτυχία τής προσπάθειας αυτής ημπορεί να προσφέρη τήν ήθικήν δικαίωσιν εις τήν ζωήν του, δπως δ ίδιος τήν διεμόρφωσεν. "Εκτοτε και επί είκοσι σχεδόν |τη μέχρι τής ημέρας τοΰ θανάτου του, δ Βησσαρίων παλαίει εναντίον τής

60

αδιαφορίας και της διαφθοράς της συγχρόνου του Ευρώπης, εναντίον της ματαιοδοξίας και της σιμωνίας του Παπικού περιβάλλοντος, εναντίον τών αδυναμιών και τών ερίδων τών Βασιλέων, εναντίον ανθρώπων και πραγ­

μάτων, εναντίον αυτής ταύτης της εποχής του, θα ετόλμων να εΐπω, δια να πραγματοποίηση τον μεγάλον του σκοπόν. Εις την Ρώμην και εις την Νεά­

πολιν, εις την Γερμανίαν και εις την Γαλλίαν, παντοΰ αγωνίζεται, γράφει, ομιλεί, κηρύσσει, εκλιπαρεί δια να κάμη τους συγχρόνους του να αντιλη­

φθούν και το ιδικόν των μεγάλο καΐ)ήκον έναντι της Ευρωπαϊκής, τής Χρι­

στιανικής των συνειδήσεως. Υπάρχουν κηρύγματα του, δπως εκείνα τα όποια εξεφώνησεν εις την Μάντουαν, εις το Βόρμς, εις την Νυρεμβέργην, εις την Βιέννην, τα όποια και σήμερον ακόμη διαβαζόμενα φέρουν εις τα μάτια του "Ελληνος τα δάκρυα, με τα όποια εβρέχοντο τότε κατά τάς βεβαι­

ώσεις τών αυτόπτων και το ιδικόν του πρόσωπον και τα μάτια τών ακροα­

τών του. 'Υπάρχουν στιγμαι αληθώς δραματικά! του ήρωϊκοΰ αυτοί) καί απέλπιδος αγώνος, δπως ή διάβασις τών "Αλπεων υπό τοΰ γηρασμένου πλέον, ασθενούς και εξηντλημένου "Ελληνος, δπως αΐ ίκεσίαι του προς τους άλληλοσφαζομένους περί την Βιέννην Χρισπανούς πρίγκηπας, δπως ή δρα­

ματική συνάντησίς του με τον Βασιλέα τής Γαλλίας Λουδοβίκον τον XI, ό όποιος εσκέπτετο μόνον τον γάμον τοΰ Δουκος τοΰ Μπερρΰ και την επικΰ' ρωσιν τής φυλακίσεως τοΰ Καρδιναλίου Λα Μπαλΰ, και τον όποιον ό Βησ­

σαρίων προσεπάθει εις μάτην να πείση περί τής υποχρεώσεως του να βοη­

θήση τον Χριστιανισμόν εις τον αγώνα κατά τών απίστων, δεχόμενος εις αντάλλαγμα και τους χειρότερους εξευτελισμούς, δπως αί μακραί προσπάθειαί του δια τον γάμον τής προστατευόμενης του Παλαιολογίνας Σοφίας με τον Μέγαν Δοΰκα τής Ρωσσίας Ίβάν. Αί στιγμαι αύται δεν ήμποροΰν παρά να εμπνεύσουν την εκτίμησιν, τον θαυμασμον και εις εκείνους ακόμη τους "Ελληνας, οι όποιοι καταδικάζουν την υποταγή ν του εις την Παπικήν Έκκλησίαν.

* * *

Άλλα θα μοΰ επιτραπή να σταματήσω εις τρεις μόνον από τάς κρίσι­

μους στιγμας τής ζωής τοΰ ιερωμένου αΰτοΰ, ό όποιος ημπορεί να είναι αποστάτης, άλλα είναι "Ελλην και μεγάλος "Ελλην. Ή πρώτη είναι ή στιγμή κατά την οποίαν εις το άρχαΐον κτίριον τής Βασιλειανής Μονής τοΰ Αγίου Πνεύματος, ό παλαιός Βασιλειανος καλόγηρος καί ήδη Καρδινάλιος τής Παπικής Εκκλησίας κλείει τα μάτια τοΰ ύστατου τών Παλαιολόγων, τοΰ Δεσπότου τοΰ Μωρέως Θωμά. Εμπρός από τον γενναίον αυτόν "Ελληνα Q

61

οποίος αποθνήσκει ήδη ηττημένος, δυστυχής, εξόριστος, εγκαταλελειμμένος από δλους, δ Βησσαρίων ένθυμεΐται τάς παλαιάς ημέρας του Μιστρά, κατά τάς οποίας οι Παλαιολόγοι διετήρουν ακόμη την λάμψιν τουλάχιστον τού παλαιού των μεγαλείου και συνεκέντρωναν περί αυτούς μαζή με μίαν περί­

λαμπρον πνευματικήν αύλήν, δλας τάς ελπίδας τοϋ Ελληνισμού. Ένθυ­

μεΐται τον παλαιον δεσπότην του Μωρέως Κωνσταντΐνον, με τον όποιον στενώτατα είχε συνδεθή και ό όποιος ως Αυτοκράτωρ του Βυζαντίου και Βασιλεύς των Ελλήνων έφονεύθη άργότερον μαχόμενος επί των επάλξεων της Βασιλίδος. Ένθυμεΐται τον παλαιόν του διδάσκαλον Πλήθωνα, ό όποιος τον κατέστησε μΰστην της κλασικής Ελληνικής δόξης. Και δεν είναι δυνα­

τόν παρά να ήσθάνθη τότε πληρέστερον την ψυχικήν του άπομόνωσιν μέσα εις τους ξένους, οι όποιοι άπετέλουν το καθημερινόν του περιβάλλον καί οι όποΐοι ήσαν ανίκανοι να εννοήσουν τα ιδικά του αισθήματα, τάς ΐδικάς του σκέψεις. Δεν είναι δυνατόν παρά να τον εβασάνιζε κατά την στιγμήν εκεί­

νην, περισσότερον ίσως παρά εις οιονδήποτε αλλην, το μέγα εσωτερικόν δράμα.

Ή άλλη στιγμή, την οποίαν θα ήθελα να ύπομνήσω είναι κατά ενα μόνον έτος προγενεστέρα. Χρονολογείται από της 12ης Αύγουστου 1464 και διαδραματίζεται εις την Ίταλικήν πόλιν 'Αγκώνα. 'Ολίγας ημέρας πριν ό Βησσαρίων ήδυνήΟη να ελπίση ότι οι αγώνες του επεστέφοντο υπό πλή­

ρους επιτυχίας. Έπειτα από μακρούς αγώνας και με την βοήθειαν του πα­

λαιού του φίλου και ειλικρινούς Φιλέλληνος Αινεία Συλβίου Πικκολομίνι, τοΰ Πάπα Πίου του II, είχε κατορθώση να καταστήσπ το παλαιόν του ό'νει· ρον της Χριστιανικής Σταυροφορίας πραγματικότητα. Είχε συγκέντρωση σημαντικόν ποσόν δια την χρηματοδότησιν της Σταυροφορίας, είχε προκα­

λέση άπερίγραπτον υπέρ της Σταυροφορίας ένθουσιασμόν εις τήν Βενετίαν, είχεν εξόπλιση πλοία και κατάρτιση τα πρώτα στρατιωτικά τμήματα. Και μαζη με τον γηραιόν και ασθενή Πάπαν μετέβη εις τήν 'Αγκώνα, δπου επρόκειτο να επιβιβασθούν καί οι δύο δια να ηγηθούν τού Στόλου εις τήν εκστρατείαν. "Οσον και αν το εγχείρημα φαίνεται σήμερον παράτολμον, ήμπορούμεν να άντιληφθώμεν πλήρως τον βαθύν ένθουσιασμόν τού Βησ­

σαρίωνος, πού έβλεπε πλέον επερχομένην τήν στιγμήν κατά τήν οποίαν θα εδικαιούτο ηθικώς ή ζωή του ή θα άπέθνησκε τουλάχιστον μαχόμενος δια τήν άπελευθέρωσιν της πατρίδος τον. Καί κατά τήν στιγμήν αυτήν ακριβώς ή σκληρά μοίρα τού επιφέρει το τραγικώτερον πλήγμα. Ό Πάπας Πΐος μόλις προλαμβάνει να ΐδη τον καταφθάνοντα εις τήν 'Αγκώνα Ένετικόν στόλον, να χαιρετίση τον Βησσαρίωνα και να άπευθύνη τάς τελευταίας συ·

62

στάσεις δια την συνέχισιν της προσπάθειας και παραδίδει το πνεύμα, ενφ εις μίαν γωνίαν, πραγματικά απαρηγόρητος δ Βησσαρίων κλαίει τάς δια­

ψευσθείσας ελπίδας του, το καταστραφέν έργον του, την άποτυχημένην ζωήν του. Ό Ενετικός στόλος επέστρεψεν, δ στρατός διελύθη και ή σταυ­

ροφορία του εματαιώθη. Και ερχόμεθα εις την τρίτην και ύστάτην στιγμήν. Τον Νοέμβριον του

1472 δ Βησσαρίων, επιστρέφων από την Γαλλίαν, δπου άπέτυχεν ή τελευ­

ταία του προσπάθεια δια να συγκίνηση τον Χριστιανικόν κόσμον καί να συντέλεση ούτω εις την άπελευθέρωσιν της δυστυχούς του πατρίδος, εστα­

μάτησεν εις την Ραβένναν. Γέρων εβδομήκοντα ετών, ασθενής, ήμιπαράλυ­

τος, εξηντλημένος και βαθύτατα απογοητευμένος διήλθε δια μίαν ακόμη φοράν τάς "Αλπεις, φερόμενος επί φορείου. Έκεΐ, μέσα εις τους μεγαλο­

πρεπείς ναοΰς, τα Βυζαντινά παλάτια και τα θαυμάσια μωσαϊκά της πόλεως πού κατέκτησεν δ Βελισσάριος δια τον Ίουστινιανόν και πού ύπήρξεν επί αιώνας άληθινον κέντρον Βυζαντινού πολιτισμού, δ έτοιμοίΜνατος καρδι­

νάλιος ημπορεί προς στιγμήν να νομίση δτι επανήλθε πάλιν εις την Πα­

τρίδα του/Όλαι αΐ αναμνήσεις της νεότητός του, δλα τα μεγάλα όνειρα της εποχής τής Τραπεζούντος και τού Μυστρά τον περιβάλλουν πάλιν ώς δια να τον κάμουν να αισθανθή βαθύτερα την πικρίαν τής αποτυχίας του. "Ολοι οι αγώνες του, δλαι αϊ συκοφαντίαι καί αί ύβρεις τάς δποίας υπέστη, αΐ τύψεις, αΐ δποΐαι τον εβασάνισαν εις ουδέν εχρησίμευσαν. Ή εποχή του ήτο ανίκανος να τον εννοήση. Οι σύγχρονοι του ήσαν κατώτεροι τών προσδο­

κιών, τάς δποίας εστήριζεν επ5 αυτών. Και εις την ΓΑγίαν τού Θεού Σο­

φίαν, εις τήν Περίβλεπτον τού Μιστρά, εις τον "Αγιον Εύγένιον και τας αλλάς ωραίας εκκλησίας τής Τραπεζούντος παραμένει Ισχυρά πάντοτε και ακλόνητος ή βαρβαρική ημισέληνος. Το μέγα εσωτερικόν του δράμα έμεινε χωρίς ήθικήν και ίστορικήν δικαίωσιν. Κα! το ονομά του, το όποιον θα ήτο άξιον τόσης τιμής καί ευγνωμοσύνης, θα έ'μενεν επί αιώνας ξένον, αγνω­

στον, αν δχι περιφρονημένον καί μισητόν, εις τους "Ελληνας δια τήν Πα­

τρίδα τών οποίων προσέφερεν ολοκαύτωμα τήν ζωήν του, όργανον μόνον πολιτικών ή δογματικών επιδιώξεων εις χείρας ξένων προς τήν Πατρίδα του.

ΑΧΙΛΛΕΥΣ ΑΔ. ΚΥΡΟΥ

TO ΑΡΧΑΙΟΝ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΑΙ ΕΓΓ ΑΥΤΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΙ ΤΩΝ ΝΕΩΤΕΡΩΝ Η

γπο ΤΟΥ κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΥΠΑΡΙΣΣΗ

ΕΦΟΡΟΥ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΕΥΘΥΝΤΟΥ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ

Έ π ι μακρούς αιώνας κατά τους ηρωικούς και βασιλευομένους χρόνους της αρχαίας Ελλάδος τα 'Ομηρικά και άλλα αρχαιότερα επη ετρεφον τους 'Ελληνικούς πληθυσμούς και ό σεμνός και μεγαλοπρεπής τόνος του δακτυ­

λικού εξαμέτρου, εν τφ όποίω εποιήθησαν τα επη τα εξυμνοΰντα μεγαλουρ­

γίας αρχαιοτέρων βασιλέων και ηγεμόνων, ήσκει γοητείαν και επιβολήν επί της ψυχής των άκροωμένων τα κλέα των προγόνων και άνερρίπιζε τα με­

γάλα αισθήματα τής εθνικής υπερηφάνειας καί επικρατήσεως.

1). Αί περί τοΰ αρχαίου επιγράμματος άνακοινιόσεις τοΰ κ. Ν. Κυπαρίσση έγέ­

νοντο εν τη μεγάλη αίθούση τοΰ «Παρνασσού» τη 23 Μαΐου του 1933, επί τοις εγ­

καινίοις τής Β' περιόδου τοΰ Φιλολογικού καί 'Αρχαιολογικού Τμήματος αύτοΰ. Προ των εν τή δημοσιευομένη ενταΰθα πραγματεία ό κ. Κυπαρίσσης είσηγού­

μενος καί αναφερόμενος εϊς τήν ίστορίαν καί δράσιν τοΰ Φιλ,ολογικοΰ καί 'Αρχαιο­

λογικού Τμήματος τοΰ Συλλόγου «Παρνασσοΰ» είπε τα εξής : «Περιφανείς καθηγηταί καί λόγιοι τοΰ προσφάτου παρελθόντος, ίδρυταί κατά

το πλείστον τοΰ Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσοΰ», κατηγλάΐσαν το φιλολογικόν καί άρχαιολογικον τμήμα αύτοΰ δι' εμβριθών μελετών καί άνακοινώσειον, αί όποΐαι προήγαγον σημαντικώς τήν έπιστήμην καί αί όποΐαι, δημοσιευθεΐσαι εις το άλλοτε εκδιδόμενον περιοδικόν «Παρνασσός» θα διακηρύττουν εις το μέλλον τήν ένδοξον δράσιν αύτοΰ.

Σοφοί καθηγηταί διαφόρων κλάδων έθεώρησαν προορισμόν αυτών σπουδαΐον δχι μόνον τήν από τής Πανεπιστημιακής έδρας διδασκαλίαν τών στενών επιστημο­

νικών ακροατηρίων των άλλα καί τήν άπό τοΰ κατ' εξοχήν άκαδημαϊκοΰ βήματος τοΰ «Παρνασσοΰ» διαφο'ιτισιν ευρύτερου ακροατηρίου, εις το όποιον μετέδιδον τα φώτα τής διανοίας των. Μεγάλοι ωσαύτως ποιηταί πολλάκις δια τής ύψιπέτιδος φαντασίας των άνήλθον εις τήν κορυφήν τοΰ «Παρνασσοΰ». Είναι οί άνδρες εκείνοι εθνικής ευγνωμοσύνης άξιοι, διότι πραγματικώς σοφοί δντες καί ανώτεροι επιστή­

μονες, δεν εδίσταζον να απευθύνονται είς το πολύ κοινόν, καί πολυειδώς καί πολυ­

τρόπως νά διδάσκωσι καί να διαφωτίζιοσιν αυτό. Είναι οί εθνικοί εκείνοι άνδρες, οί όποιοι εφάνησαν αντάξιοι τών υψηλών θέ­

64

Αυτοί δ* οΰτοι οι βασιλείς και ηγεμόνες των ηρωικών χρόνων, ών η γνώμη και ή θέλησις επεΐχε θέσιν νόμου, εχαιρυν τα μέγιστα άκούοντες τα επη διδάσκοντα τους λαούς τας επικρατούσας τότε ιδέας υπέρ της μοναρχίας και κατά του δημοκρατικοί) πολιτεύματος «ούκ άγαϋ'ον πολυκοιρανίη, εϊς κοίρανος ε'στω, εις βασιλεύς» Ίλ. Β, 204,

καθ' άπασαν την τότε βασιλευομένην Ελλάδα και τας αποικίας αυτής και δια παντός τρόπου ετίμων τας εποποιίας εκείνας, ως εξυμνούσας τους πα­

λαιούς και ημιθέους εκείνους ήρωας, εξ ών επίστευον δτι κατήγετο και το εαυτών βασιλικόν γένος.

Ό εν δακτυλικώ έξαμέτρω στίχος ήτο ο εθνικός στίχος της αρχαίας Ελ­

ληνικής ποιήσεως, ΐνα κατά την σημερινήν εννοιαν ομιλήσω, καθ' δν τρό­

πον καΐ δ δεκαπεντασύλλαβος στίχος τής Νεοελληνικής ποιήσεως είναι δ εθνικός στίχος τών νεωτέρων Ελλήνων, διότι εν τούτω έποιήθησαν τής συνολικής νεοελληνικής ποιητικής διαθέσεως τα θαυμαστά έργα, τα δημο­

τικά άσματα, τα εξιστοροΰντα αφ' ενός μεν τα δεινά τοΰ δουλωθέντος τών Ελλήνων έθνους παθήματα, αφ' ετέρου δε τάς ήρωϊκας πράξεις τών εν δουλεία Ελλήνων προς άνάκτησιν τής εαυτών ελευθερίας και τους αγώνας και τας θυσίας, δι' ών ούτοι εκτήσαντο εν τέλει αυτήν.

Ό δια την δραματικήν ποίησιν ώς καταλληλότατος αναγνωρισθείς τρί­

μετρος ιαμβικός στίχος μήπως δεν παρέμεινεν ώς τι αδιαίρετον καθ' ολην την περίοδον τής ύψιπέτιδος τοΰ Αισχύλου ποιήσεως και κατά τα αρχαιό­

τερα ετη τής Σοφοκλείου, μέχρις δτου μεταβληθέντος σχεδόν τοΰ χαράκτη­

ρος τοΰ εξελισσομένου δράματος άπο πολεμικού και μεγαλοπρεπούς (κατά

σεων τάς οποίας κατέλαβον και οί όποιοι πολλάκις παρά τήν μνημονευθείσαν δρυσιν αυτών και σπονδαίας εθνικός υπηρεσίας προσήνεγκον εις τήν πατρίδα ημών, οσάκις συτη εις κρίσιμους περιστάσεις ευρεθείσα έ'λαβεν ανάγκην τών φ<ότο)ν αυτών.

Δεν δύναμαι τήν στιγμήν αυτήν να αναφέρω τήν χορείαν τών ανδρών εκείνων, ών αϊ ανακοινώσεις και αί όμιλίαι ελάμπρυναν και έδόξασαν το βήμα τοϋτο τοϋ «Παρνασσού», διότι τοϋτο και αδύνατον είναι και εκτός τοϋ θέματος και θα έμήκυνε τον ?ιόγον πέραν τοϋ δέοντος, άλλα δύναμαι να βεβαιώσω, νομίζω, ότι ή ψυχή αυτών Φα άγάλλεται τήν στιγμήν αυτήν επί τχ\ άγγελλομένη συνεχίσει τοϋ έργου αυτών, το όποιον προσωρινώς διεκόπη και εσίγησεν, αλλ' ήδη πρόκειται να επαναληφθώ υπό εύγνοιμόνων μαθητών εκείνων και θαυμαστών.

Τοιούτων μεγάλων ανδρών συνεχισταί και ημείς μετά δειλίας μέν προβαίνομεν εις τον ορίζοντα, τον όποιον έχάραξεν ή φωτεινή εκείνων δράσις, άλλα και μετά πεποι­

θήσεως ότι θα βαδίσωμεν καί θα όκολουθήσωμεν τα χαραχθέντα ϊχνη, ώς γνήσιοι μαθηταί καί θαυμαστα'ι εκείνων καί θα προσπαθήσωμεν άνάλογον προς τήν παρελ­

θοΰσαν δράσιν τοΰ Φιλολογικού καί 'Αρχαιολογικού Τμήματος να δημιουργήσωμεν καί τήν δευτέραν αύτοΰ περίοδον, τής οποίας σήμερον γίνονται τα εγκαίνια».

65

την σημερινήν εννοιαν Έθνικοΰ) εις οίκογενειακον ιδία κατά την ακμήν του κυρίως νεωτερίσαντος Ευριπίδειου δράματος, ό τρίμετρος ιαμβικός στίχος ετεμαχίσθη εις πλείονα τοϋ ενός και των δυο τεμάχια, δια των κα­

λουμένων εν ifj μετρική άντιλα(3ών ; ("Ιδε εμήν πραγματείαν «Έπιτΰμβιον επίγραμμα μετά παρατηρήσεων εις την άρχαίαν προσωδίαν», 'Αρχ. Δελτ. 1926 σ. 140 κλ.).

Έ ν τή νεοελληνική ώσαΰτο)ς ποιήσει δια να υποχώρηση πως ό εθνικός δεκαπεντασύλλαβος στίχος έπρεπε να παρέλθουν ετη πολλά, έπρεπε να ελευ­

θερωθή ή Επτάνησος, έπρεπε να ύποστή την εκ της επτανησιακής ποιητι­

κής σχολής επίδρασιν, τής χρησιμοποιούσης ποικιλίαν μέτρων και κατά προ­

τίμησιν ενδεκασυλλάβων και δεκασυλλάβων, ίνα ούτως άφίση θέσιν καί εις άλλα ποικίλα μέτρα εκ των άναφανέντων βραδυιερον συγχρόνων νεωτερι στων ποιητών της εξελιχθείσης νεοελληνικής ποιήσεως.

Λέγοντες ταϋτα δεν εννοοϋμεν δτι κατά την γενικήν κυριαρχίαν τοϋ εθνικού των αρχαίων στίχου, τοΰ δακτυλικοί} εξαμέτρου, είτε τοΰ δεκαπεντα­

συλλάβου, τοΰ εθνικού των νεωτέρων Ελλήνων στίχου, δεν ειχον άναφανή και άλλα μέτρα εν παντοίοις ποιήμασιν, αλλ' εννοοϋμεν δτι ταΰτα και σπά­

νια ήσαν και εστεροϋντο τής ομαλής καί εντέχνου εκείνης τεχνικής επεξερ­

γασίας, δια τής οποίας επέρχεται ή γενική επικράτησις. Δια να υποχώρηση πως ή εθνική των αρχαίων Ελλήνων ποίησις, το

έπος, και να δώση θέσιν εις άλλο ϋΐδος ποιήσεως έπρεπε να τελεσθή αλη­

θώς νέα κοσμογονία καί χΟεμελειώδεις πολιτειακά! μεταβολαί. Ώς ένδυμα δε τών νέων ιδεών, εϊτε πολιτικών είτε ιδιωτικών, εξελέγη

μέτρον μη άφιστάμενον πολύ τοΰ δακτυλικού εξαμέτρου ή μάλλον εκ τούτου προερχόμενον μέ μικράν μεταβολήν, ώς κατωτέρω λέγω, το έλεγεϊον, κα­

τάλληλον δια την εκφρασιν θρηνητικών ή παντοίων άλλων σφοδρών αι­

σθημάτων. Οΰτω προήλι^εν ή Ελεγεία, είδος νέον ποιήσεως, άντιπροσωπευθέν κατά

τον εβδομον και έκτον αιώνα π.Χ. υπό έξοχων ποιητών ώς ό Έφέσιος Καλ­

λινος, δ Λάκων Τυρταίος, 'Αρχίλοχος ό Πάριος, Σιμωνίδης ό 'Αμορ­

γίνος, ό "Ιων Μίμνερμος, ό σοφός Σόλων, Φωκυλίδης ό Μιλήσιος, Θέογνις ô Μεγαρευς, Ξενοφάνης ό Κολοφώνιος κ.λ και ό πάντων σπουδαιότατος Ιδία επιγραμματοποιύς τοΰ πέμπτου αιώνος Σιμωνίδης ό Κεΐος.

Θέμα τής σημερινής ημών ανακοινώσεως είναι το άρχαιον επίγραμμα .ως και άρχαΐα επιγράμματα νεωστι ευρεθέντα ή συλλεγέντα υπ' εμοϋ και αδημοσίευτα ακόμη παραμένοντα.

5

éè

Tò άρχαΐον επίγραμμα είναι το καθολικόν, το εύρύτατον εκείνο προΐον του Ελληνικού πνεύματος, το όποιον ϊδιαίτατα χαρακτηρίζει τήν άρχαίαν Έλληνικήν ψυχήν και ανταποκρίνεται προς τήν καθόλου άρχαίαν Έλληνι­

κήν ΐδιοφυΐαν. Τα άλλα είδη του λόγου η της τέχνης άντιπροσωπεΰουσι τήν Έλληνικήν μεγαλοφυΐαν εν τη υψίστη εξάρσει αυτής, εν φ το άρχαΐον Έλ· ληνικόν επίγραμμα αντιπροσωπεύει τήν γενικωτέραν καλλιτεχνικήν ή πνευ­

ματικήν εμφάνισιν του αρχαίου Ελληνικού έθνους. Απαράλλακτα όπως κατά τους σημερινούς χρόνους τα δημοτικά τρα­

γούδια αντιπροσωπεύουν δια των αγνώστων ποιητών των τήν ποιητικήν της Ελληνικής φυλής διάθεσιν περισσότερον ή τα μεγαλουργήματα της νεοελληνικής ποιήσεως και τέχνης των δοκίμων ποιητών μας και καλλιτεχ­

νών. ΤοΰΥ αυώ συμβαίνει και εν τή αρχαία Τέχνη, ης τα μεγαλουργήματα του Φειδίου λ. χ. ή του Πραξιτέλους αντιπροσωπεύουν μόνον τήν Έλληνι­

κήν μεγαλοφυΐαν, εν φ τα επιτύμβια έργα γενικώς είναι εκείνα, τα όποια προδίδουν τήν καλλιτεχνικήν διάθεσιν τοΰ όλου έθνους, όπως είς το σημερινόν πρώτον νεκροταφεΐον μας αί χιλιάδες τών επιτύμβιων σημάτων δίδουσι μίαν ιδέαν της Νεοελληνικής καλλιτεχνικής διαθέσεως γενικώς, εν φ μεταξύ τών χιλιάδων αυτών έργων το μεγαλούργημα τοΰ Χαλεπά «ή κοιμωμένη» δει­

κνύει μόνον τήν καλλιτεχνικήν δύναμιν τοΰ δημιουργοΰ του καλλιτέχνου. Οΰτω παρά τήν Ήγησώ και τον Δεξίλεων εις τα άρχαΐα νεκροταφεία ύπάρ­

χουσι μυριάδες επιτύμβιων έργων ανταποκρινομένων ε'ις τήν γενικήν ψυ­

χικήν διάθεσιν τοΰ αρχαίου Έλληνικοΰ έθνους και προδιδόντων με ολας τάς ατέλειας των τήν καλλιιεχνικήν φύσιν τοΰ αρχαίου Έλληνος.

Το επίγραμμα γενικώς και ουχί το υπό μόνων τών επισήμων και γνω­

στών επιγραμματοποιών γινόμενον, εκφράζει κατά πρωτότυπον καΐ αφελή τρόπον όλα τα άνΐ)ρώπινα συναισθήματα, δλας τάς ορμάς και κακίας τοΰ ανθρώπου, τήν λύπην και τήν χαράν, το σκώμμα το άκακον και το πικρόν, τον ενθουσιασμόν δια τάς μεγάλας πράξεις τών ζώντων, τήν άπλοϊκήν λαϊ­

κήν φιλοσοφίαν δια τήν ματαιότητα τών εγκόσμιων, τα συναισθήματα τοΰ αποχωρισμού ή της επανόδου ή τοΰ αιωνίου αποχωρισμού από τής ζωής και τών προσφιλών αντικειμένων.

Ό πλοΰτος τοΰ αρχαίου επιγράμματος είναι μέγας. Ό ορίζων του ευρύ­

τατος. 'Αλλ3 όσον μέγα και ευρύ είναι το άρχαΐον επίγραμμα, τόσον μικραι έχουν γίνει δι' αυτό εργασίαι και ιδίως από ποιητικής ή καλλιτεχνικής αντι­

λήψεως. Διότι φιλολογικά! και κριτικαι εργασίαι έχουν όντως μεγάλαι Ιπιτελεσθή.

67

Μία αξιόλογος έμμετρος και ποιητική μετάφρασις τών αρχαίων επι­

γραμμάτων η τουλάχιστον τών καλλίστων εξ αυτών, ελλείπει τελείως εκ. της φιλολογικής και ποιητικής εργασίας τών νέων Ελλήνων, έργον, όπερ ημείς θεωροΰμεν σπουδαιότατον και συνιστώμεν όλοψΰχως.

Και επεχείρησαν μεν τίνες τών ποιητών της νέας Ελλάδος την μετά­

φρασιν αρχαίων επιγραμμάτων με ποιητικον ένδυμα και ποιητικήν άντί­

ληψιν, άλλα σποραδικώς και ουχί κατά σύστημα. 'Αλλ' αΐ σποραδικά! αύται Ιργασίαι είναι τόσον επιτυχείς κατά το πλείστον, ώστε δικαιοΰμεθα να εμμένωμεν εις την ανωτέρω γνώμην ημών.

Οΰτω λόγου χάριν το περίφημον εις Φειδίαν του Θεσσαλονικέως ποιη­

τοϋ Φιλίππου επίγραμμα (Άνθ. Πλανοΰδ. Δ' 81)

"Η θεός ήλθ' επι γην εξ ουρανού εικόνα δείξων, Φειδία, η συ γ' εβης τον θεόν οψόμενος,

δ νεώτερος ποιητής 'Ιωάννης Πολέμης μετέφρασεν και επιτυχώς άπέδωκεν εις τήν Νεοελληνικήν λυρικην γλώσσαν, καθ' ον τρόπον εννοοϋμεν, ώς εξής:

Είτε κατέβηκεν ο Ζευς στή γή καμμία φορά, επίτηδες τήν δψι του να δείξη στο Φειδία, εΐτ' ό Φειδίας κάποτε μ5 άθώρητα φτερά ανέβηκε στον ουρανό κ' εΐδεν εκεί τον Δία.

Το αυτό επίγραμμα και ημείς εν τφ ποιητικώ ημών ^ργω «'Ολυμπιακά» σελ. 55, ομιλούντες περί τοΰ χρυσελεφάντινου αγάλματος τοΰ Διός υπό τοΰ Φειδίου ποιηθένιος, περιελάβομεν και άναλυτικώτερον άπεδώκαμεν εις τήν νεοελληνικήν λυρικήν γλώσσαν τήν ιδέαν τοΰ επιγράμματος δια τών εξής στίχων :

«Της τέχνης μεγαλούργημα καΐ θαΰμα τών θαυμάτων ό Ζευς, πατέρας τών θνητών κι' δλων τών αθανάτων, 'πάν' απ' τοΰ 'Ολύμπου τήν 'ψηλή κ' άθώρητη κορφή του θά'ρθε καμμιά φορά 'ςτή γή, να δείξη τή μορφή του καΐ τήν Όλΰμπιαν οψι του 'ςτον Πλάστη του Φειδία, ή σΰ, Φειδία, θέλοντας να ιδής κοντά τον Δία, 'ςτόν ουρανό θ ' ανέβηκες με τα φτερά της σκέψης, με τήν 'Ολυμπία τέχνη σου τήν δψι του να κλέψης!»

Το ήθος δε τοΰ Διός εν τω χρυσελεφαντίνω άγάλματι ήτο ήρεμον καΐ πρ$ον, ώς ει ήτο ό Ζευς επίσκοπος άστασιάστου και όμονοοΰσης 'Ελλάδος

B8

και δοτήρ πάντων των αγαθών, δυνάμενος δια του κάλλους του και την θρησκείαν να επαύξηση. Επειδή δε τοΰτο υπό πάντων λέγεται, δεν φαίνε­

ται αληθές το λεγόμενον, ότι, ερωτηθείς ό Φειδίας προς τί παράδειγμα εποίησε τον 'Ολύμπιον, απήντησε προς το τοΰ Όμηρου, εννόων τους στί­

χους (Ίλ. Α 528­530) .

«ή και κυανέησιν επ* οφρΰσι νεΰσε Κρονίων άμβρόσιαι δ' αρα χαΐται επερρώσαντο ανακτος κράτος απ' άθανάτοιο' μέγαν δ1 ελέλιξεν Όλυμπον».

Διότι αν ήλήθευε τοΰτο, το ήθος τοΰ Λιος έπρεπε να είναι άπειλητικον μάλλον η ειρηνικον και πρ^ον. Άλλα το διήγημα είναι μεταγενεστέρων χρόνων επινόημα, δτε τα δρια των καλών τεχνών συνεχέοντο. ("Ιδ. ΌδηΥόν μου αρχαίας 'Ολυμπίας σελ. 37 — 38). Έ ν τούτοις, καίτοι πιστεΰομεν δτι ο πλαστικός Ζευς τοΰ Φειδίου δεν προήλθεν εκ τοΰ Όμηρικοΰ Διός, την εν­

νοιαν τών uveo 'Ομηρικών στίχων άπεδώκαμεν εν τω έργω ημών «'Ολυμ­

πιακά» εν σ. 30 ως εξής :

«Ποΰ μόνο με τα μάτχα και με τα θεία μαλλιά του τοΰ 'Ολύμπου τα παλάτια κίναε απ' τα θέμελά του!»

'Ωσαύτως δε, μικρόν παρεκβαίνοντες, άναφέρομεν oci και τοΰ μεγαλό­

στομου Κύκνου της Βοιωτίας, τοΰ Πινδάρου την κάτωθι στροφήν :

«"Αριστον μεν ΰδωρ" ό δε χρυσός αιθόμενον πυρ ά'τε διαπρέπει νυκτι μεγάνορος έξοχα πλούτου. Ει δ' οίεθλα γαρΰεν ελδεαι, φίλον ήτορ, μηκέτ' άελίου σκόπει οίλλο θαλπνότερον εν άμέρα φαεννον ά'στρον ερήμας δι' αιθέρος. Μηδ' 'Ολυμπίας αγώνα φέρτερον αΰδάσομεν».

(Πίνδ. Όλυμπ. Α' Ι—12), άπεδώκαμεν αυτόθι σ. 51, δια τών επομένοον στίχων :

Μπορεί και νά'ναι το νερό ιρανό στοιχείο τοΰ κόσμου, κι' απ' δσα λάμπουνε 'ςτή γη κι' απ' δσα λάμπουν 'μπρος μου, λάμψι μπορεί να μη σκορπά κανένα 'σαν κι' εκείνη, κι' απ' τη φωτιά λαμπρότερη, ποΰ το χρυσάφι χΰνεΓ

69

Κι5 εμπρός, 'ςτον ήλιο, που ψηλά πλανάται 'ςτόν αιθέρα, μποροΐν δλα να χάνωνται τ' αστέρια την ήμερα, μ3 απ' τους αγώνας τους λαμπρούς της 'Ολυμπίας άλλοι δεν είναι πιο λαμπρότεροι 'ςτόν κόσμο ή πιο μεγάλοι !»

Εις την μικράν ταΰτην παρέκβασιν προέβημεν δια να καταδείξωαεν δτι, ώς ανωτέρω ε'ίπομεν, ή ποιητική μετάφρασις ου μόνον των αρχαίων επι­

γραμμάτων, άλλα και καθόλου των λυρικών ποιητών είναι μέγα και εθνω­

φελες έργον, δια τοΰ οποίου τα πολλά της Ελληνικής φυλής τέκνα θα δυ­

νηθώσι να κατανοήσουν το ποιητικον κάλλος και τάς ιδέας τών λυρικών ποιητών τής αρχαίας Ελλάδος.

* * Άλλα ποία ή μορφή τοΰ αρχαίου επιγράμματος; Κυρίως εΐνε το έλε·

γεΐον, δηλ. το δίστιχον το συγκείμενον εκ τοΰ δακτυλικού έξαμέτρου (τοΰ ηρώου) και τοΰ λεγομένου πεντάμετρου τουτέστι τοΰ καταληκτικού και προκαταληκτικοΰ αμα έξαμέτρου (τοΰ μεμειωμένου κατά τάς άρσεις τοΰ τρίτου και τοΰ έκτου ποδός).

Τοΰτο κατ' αρχάς το δίστιχον ήτο επιτήδειον μάλιστα μεν (ώς έκ τής φύσεως τής ελεγείας) ώς επιτύμβιον, προσέτι δε και ως επίγραμμα επί ναών και άλλων καθόλου αναθημάτων (άναθηματικόν), οίον τό :

«ω £ε*ν* άγγέλλειν Λακεδαιμονίοις δτι τήδε κείμεθα τοις κείνων ρήμασι πετάμενοι»,

ή το επί τοΰ ναοΰ τοΰ Πυθίου 'Απόλλωνος èv Ά&ήναις '■

Μνήμα τόδ' ης αρχής Πεισίστρατος Ίππίου υιός θήκεν 'Απόλλωνος Πυθίου εν τεμένει,

όπερ μνημονεύει ο Θουκυδίδης (Ε', 54), ευρέθη δε και εν ταΐς άνασκαφαΐς τοΰ ίεροΰ τοΰ Πυθίου 'Απόλλωνος παρά την Άκρότολιν" ή το ύπο τοΰ Παυσανίου εγκολαφθέν επι τοΰ Δελφικοΰ τρίποδος :

Ελλήνων αρχηγός επεί στρατον ώλεσε Μήδων, Παυσανίας Φοίβω μνήμ' άνέθηκε τόδε,

δπερ ελεγεΐΌν «οι Λακεδαιμόνιοι εξεκόλαψαν ευθύς τότε από τοΰ τρίποδος» και «επέγραψαν ονομαστι τάς πόλεις, δσαι ξυγκαθελοΰσαι τον βάρβαρον έστησαν το ανάθημα» ως ιστορεί ό Θουκυδίδης (Α' 132), και νυν δεν άνα­

γινώσκεται επί τοΰ κίονος, (σωζόμενου, ως γνωστόν, εν Κωνσταντινουπό­

λει), εφ' ου ΐστατο ο τρίπους. Το δίστιχον δύναται καί να διπλασιασθη, ώστε να γίνη το επίγραμμα

70

τετράστιχον, η και να τριπλασιασθη κ.τ.λ., άλλα το δίστιχον ενομίζετο πάν­

τοτε το άριστον επίγραμμα" (πρβλ. το επίγραμμα τοΰ Κυρίλλου εν τη Πα­

λατινή 'Ανθολογία 9, 369) :

Πάγκαλόν έστ' επίγραμμα το δίστιχον' ¥}ν <5έ παρέλΰ·ης τους τρεις, ραψωδεΐς κούκ επίγραμμα λέγεις,

εν φ το εκ πλειόνων διστίχων συγκείμενον επίγραμμα ώμοίαζε προς ρα­

ψωδίαν. Σπάνιον εν τοις άρχαιοτέροις χρόνοις εΐνε το μονόστιχον, το εξ ενός

μόνον δακτυλικού εξαμέτρου επίγραμμα, οίον το επί στήλης του Θουκυδίδου : Θουκυδίδης Όλόρου Άλιμούαιος έν&άδε κείται,

περί ου παραδίδει ό βιογράφος τοΰ Θουκυδίδου Μαρκελλΐνος «εστί δε αΰτοΰ τάφος πλησίον των πυλών, εν χωρίω της 'Αττικής, δ Κοίλη καλείται, καθά φησιν "Αντυλλο:, αξιόπιστος άνήρ μαρτυρήσαι και ιστορίαν γνώναι και δι· δάξαι δεινός, και στήλη δε, φησιν, εστηκεν εν τη Κοίλη «Θουκυδίδης [Ό­

λόρου] Άλιμοΰσιος» έχουσα επίγραμμα' τινές δε προσέΰ'ηκαν και το «ένΌ·άδε κείται»' άλλα λέγομεν οτι νοοΰμενόν εστί τοΰτο και προσυπα­

κουόμενον ουδέ γαρ εκείτο έν τω έπιγράμματι». Οΰτω φαίνεται δτι ή κατ' αρχάς επιγραφή Θουκυδίδης Όλ. Άλ. εγένετο δια της προσθήκης τοΰ έν&άδε κείται επίγραμμα εξάμετρον (μονόστιχον). ("Ιδε Πανηγυρικον τό· μον 'Αρχ. Εταιρείας σελ. 554 υπό Έμμ. Πεζοποΰλου).

'Ωσαύτως σπάνιον εΐνε εν τοις άρχαιοτέροις χρόνοις και το εκ δυο πεν­

τάμετρων συγκείμενον επίγραμμα, οϊον το μνημονευόμενον υπό τοΰ 'Αρι­

στοτέλους εν ττ) 'Αθηναίων Πολιτεία 7, 4 :

Διφίλου Άνθεμίων την δ' άνεθηκε ί)εοΐς θητικοΰ αντί τέλους ίππάδ' άμειψάμενος

δπερ άνευ ούδενος λόγου διώρθωσάν τίνες, ώστε να γίνη ό πρώτος στίχος πλήρης εξάμετρος.

'Αλλ' εΐνε δυνατόν εν τοις μετέπειτα μάλιστα χρόνοις το επίγραμμα να εχη διαφόρους μορφάς (δυο εξάμετροι και εις πεντάμετρος κ.τ.λ.).

Έ ν δε τοις μεταγενεστέροις χρόνοις εγράφοντο και εν ΐαμβικώ τριμέ­

τρφ (ορθφ ή σκάζοντι) επιγράμματα μάλιστα δέ σκωπτικά. Σιμωνίδης ό Κεΐος εΐνε ό ποιητής, δστις κυρίως έλάμπρυνε το άρχαΐον

επίγραμμα και κατέστη ό κυριώτατος αΰτοΰ εκπρόσωπος κατά τον πέμπτον π. Χ. αιώνα. Ό αυτός εποίησε και σκωπτικον επίγραμμα εις Τιμοκρέοντα τον 'Ρόδιον, όπερ θεωρείται ως ή πρώτη αρχή σκωπτικών επιγραμμάτων ;

71

Πολλά πιών και πολλά φαγών και κάκ° ειπών ανθρώπους κεΐμαι Τιμοκρέων 'Ρόδιος.

*Hto δε ό Τιμοκρέων ποιητής και αθλητής πένταθλος και εφημίζετο ώς αδηφάγος, κατηγορηθείς δ' επί μηδισμφ εξωρίσθη συγκαταψηφισαμένου του Θεμιστοκλέους. (Πλοΰταρχ. Θεμ. ΚΑ', Άθήν. 415 f, 416).

Διαφόρου περιεχομένου επιγράμματα άρχονται κυρίως ποιούμενα εν τοις Άλεξανδρεωτικοΐς χρόνοις (ΐδε Γραμματολογίαν Christ).

Ποιηταί, ποιήτριαι. Σνλλογαϊ επιγραμμάτων. Στέφανος τοϋ Μελεάγρου (80 π. Χ.), στέ­

φανος Φιλίππου, τελευταΐον τοϋ Ά γ α & Ι ο υ. Παλατινή 'Ανθολογία Κεφάλα, Πλανούδειος Άν&ολογία και οίλλαι μικρότεραι συλλογαί.

Εκδόσεις δε ύπάρχουσι πολλαι και διάφοροι, (ιδ. Christ). Συμπληρώσεις. Congni), ώς τρίτος τόμος της εκδόσεως της 'Ανθολογίας

υπό Dùbner (èv Πάρια ίο ις Didot) ουχί μετά πολλής ακριβείας εκδεδομένος. Tà ènì λίθων επιγράμματα τα εκ των ανασκαφών μάλιστα γνωσθέντα

εδημοσίευσαν εκάστοτε πολλοί. Συλλογή σπουδαιότατη ετι και νυν υπό G. Kaibel : Epigrammata Graeca ex lapidibus conlecta. Berolini 1778.

"Εκτοτε δ' δμως εγνώσθησαν και πλείστα άλλα επιγράμματα ευρεθέντα εν άνασκαφαΐς επί χαλκού και έπί λίθων κτλ. και ολίγα τινά εν παπΰροις και χειρογράφοις.

Πολλά εκ τούτων εχουσι δημοσιευθή και εν ελληνικοΐς επιστημονικοΐς περιοδικοίς, οίον εν τη 'Αρχαιολογική Έφημερίδι, εν τφ Αελτίω τω Άρ· χαιολογικφ τοϋ 'Υπουργείου της Παιδείας, εν τη Άθηνξί κλπ. και εν ΐδίαις εργασίαις. "Ετι δέ εγένοντο κριτικαί και ερμηνευτικά! παρατηρήσεις εις τίνα τούτων οίον υπό Ε. Πεζοπούλου εν τώ περιοδικφ Πολέμων, εν Byzantinisch ­ Neugriechische Jahrbucher και εν ιδία εργασίςι επιγρα­

φομένη «Παπυρολογικά καϊ Επιγραφικά». Επιγράμματα δ' δμως εδημοσίευσαν πλείστοι των ημετέρων καί των

αλλοδαπών αρχαιολόγων, ους δεν κρίνω άναγκαΐον ενταύθα να μνημονεύσω κατ' όνομα, εν τοις άνω περιοδικοΐς, εν μονογραφίαις και εν τοις ξένοις περιοδικοΐς συγγράμμασι.

Ώς επί το πλείστον τα ερχόμενα εις φώς νέα επιγράμματα εινε επιτύμ­

βια και αναθηματικά. Π?;ουτίζεται δέ δι' αυτών ή Ελληνική φιλολογία ουχί μόνον λογοτεχνικώς, επειδή πολλά εκ τοΰιων είναι και ποιητικής εμπνεύσεως οΰχι της τυχούσης, άλλα καί από απόψεως νέων λέΗεων, τΰπων, φράσεων κτλ. Τινά δ' εχουσι σχέσιν και προς γνωστά Ιατορικά γεγονότα.

Άλλ' εν τούτοις ή επί τών επιγραμμάτων εν γένει επιστημονική επεξερ­

72

γασία καί κατάταξις εξακολουθεί πυρετωδώς, στηριζομένη ου μόνον επί της κριτικής τών ήδη γνωστών και εκδεδομένων επιγραμμάτων άλλα και επί της πληθυος τών νέθ)ν ανεκδότων εΐσέα επιγραμμάτων, τών ελθόντων εις φώς είτε τυχαίως είτε εξ ανασκαφών προσφάίων μετά την εκδοσιν της συλ­

λογής τοΰ Kaibel, περί της οποίας ώμίλησα προ μικροΰ. Προς τον σκοπον τοΰτον της περισυλλογής τών ανεκδότων επιγραμμά­

των, εφ' ίκανον χρόνον προ ολίγων ετών διέτριψεν εν Ελλάδι, περιηγού­

μενος τας Ελληνικός χοόρας, 6 επιφανής Γερμανός επιγραφικός κ. Werner Peek, εις τον οποίον ανετέθη ή εργασία της μελετωμένης νέας εκδόσεως τών επιγραμμάτων, συμπληρουμένων υπό τών νέων ευρημάτων και αδημο­

σίευτων εισέτι επιγραμμάτων. Εις την εργασίαν αυτήν την τόσον σπουδαίαν και μεγάλην, μικράν συμβολήν παρέσχον και εγώ, εΰτυχήσας να εΰρω κατά τήν εν 'Αθήναις ιδία τελευταίαν ύ,τηρεσίαν μοι\ ίκανον αριθμόν νέων επι­

γραμμάτων εϊτε εν άνασχαφαΐς είτε εν τη επιπόνω μεν άλλα λίαν καρπό· φόρω εργασία τής περισυλλογής και διασώσεως καθόλου τών τυχαίως άνευ· ρισκομένων αρχαίων.

Ή Ελληνική γή κρύπτει εισέτι τους θησαυροΰς της εις τους κόλπους της μετά στοργής και ή Ελληνική Επιστήμη εξάγει αυτούς βαθμηδόν και κατ' ολίγον και φέρει εις φώς. Δια τήν εργασίαν αυτήν χρειάζεται άφθονον χρήμα, το οποίον ατυχώς κατά τήν παροΰσαν μάλιστα χρονικήν περίοδον ελλείπει. Τήν ελλειψιν ταΰτην άναπληρώνουσι,ν εν μέρει τα ξένα πλούσια κράτη, τα ότοΐα δαπανώσιν αφειδώς και δη το Άμερικανικον το όποιον κατά τα τελευταία ετη ανέλαβε να φέρη εις φώς το άρχαΐον άστυ τών 'Αθηναίων.

Κατά τάς άνασκαφας ταύτας ήλθον εις φώς πλεΐσται παντός είδους επι­

γραφαί (περί τάς 5851 μέχρι σήμερον), αι όποιαι δημοσιεύονται κυρίοος μεν εν τώ περιοδικώ «Hesperia» άλλα και εν μονογραφίαις υπό τοΰ δια­

πρεπέστατου επιγραφικού καθηγητού εν τφ ΙΙανεπιστηαίου τοΰ Princeton τής Αμερικής κ. Benjamin Dean Méritt, ώς και υπό τοΰ κ. FvUgene Schweigert καί υπό τής δος Margaret Crosby.

Άλλα και ό'λαι αϊ ξέναι εν 'Αθήναις αρχαιολογικά! σχολαι με τάς διηνε­

κείς ανά τάς Ελληνικός χώρας συγχρόνους εργασίας των, φέρουσιν εις φώς καθ' εκάστην νέα ευρήματα καί πλουτίζουσι καί τα Μουσεία ημών δι' έρ­

γων τέχνης και τήν άρχαίαν φιλολογίαν μας δια λογοτεχνικών έργων, ως είναι τα επιγράμματα.

Άλλα τήν ένεκα ελλείψεως χρηματικών μέσων άδυναμίαν προς ερευναν τής Ελληνικής Επιστήμης, άνεπλήρωσαν εν μέρει τυχαία γεγονότα, τα όποια συνετέλεσαν εις τον πλουτισμύν τών Μουσείων ημών και τής Φίλο

73

λογίας. "ΤΙ μεταπολεμική επέκτασις της πόλεως των 'Αθηνών δια των προσ­

φυγικών συνοικισμών αφ' ενός και δια της άνιδρΰσεως θερινών εξοχικών προαστείων αφ' ετέρου, ώς και δια της οΐκοδομίας τεραστίων οικοδομών εντός τών Αθηνών, ως είναι π. χ. το μέγαρον τοϋ Μετοχικού Ταμείου τοΰ Στράτου, εφερεν εις φως πλουσιώτατα και πάμπολλα ευρήματα, τα οποία άλλως θα ήσαν καταδεδικασμένα εις πολυχρόνιον αν μή είς παντελή άφάνειαν. Ή βαθεΐα θειιελίωσις τών μεγάλων αυτών οικοδομών παρέσχε τήν εύκαι­

ρίαν της έρεύνης τοΰ εδάφους εις μέγα βάθος, οΰτως ώστε να φανώσιν δσα εκρΰπτοντο εις τους κόλπους της γής. Άλλα καί αί νέαι εγκαταστάσεις τοΰ ηλεκτρικού ρεύματος και της Οΰλεν, άνασκάψασαι σχεδόν δλας τάς οδούς τών 'Αθηνών συνετέλεσαν εις τήν εΰρεσιν σπουδαίων αρχαίων και εις τήν μελέτην της πόλεως τών 'Αθηνών από αρχαιολογικής και τοπογραφικής απόψεως.

Ή εγκατάστασις τών μεγάλίον ύδροσωλήνων τής Οΰλεν εις τήν δδον Δίπυλου εφερεν εις φως μέγα μέρος τοΰ τείχους τής πόλεως, επισκευασθέν κατά τον τρίτον μ. Χ. αιώνα, και εις τήν επισκευήν τοΰ οποίου εχρησιμο­

ποιήθησαν λίθοι ενεπίγραφοι ληφθέντες εξ αρχαιοτέρου νεκροταφείου εκεί πλησίον υπάρχοντος, τοΰ Κεραιιεικοΰ. Το γεγονός τοΰτο έδωκε λαβήν εις ερευναν γενομένην υπ' εμού, καθ' ην άπετοίχισα εκ τοΰ τείχους εκείνου πληθύν επιγραφών, τάς οποίας έδημοσίευσα εις το Άρχαιολογικον Δελτίον μεταξύ τών οποίων και δυο σπουδαιότατα επιγράμματα, τα όποια προ ολί­

γων ετών εδηιιοσίευσα μετά τοΰ διαπρεπούς προμνηαονευθέντος επιγραφι­

κοί κ. Werner Peek εις τας Αθηναϊκός ανακοινώσεις τοΰ Γερμανικού 'Αρχαιολογικού 'Ινστιτούτου (Ath. Mitt. 58, 1932 σ. 142 — 150). Και τα δύο επιγράμματα είναι σπουδαιότατα καί ρίπτουσι φώς εις πλείστα σκο­

τεινά σημεία τής φιλολογικής, ιστορικής και αρχαιολογικής ερεύνης λόγω τοΰ περιεχομένου των και λόγω τής αρίστης των διατηρήσεως.

Είναι δε ταύτα απλώς και άνευ σημειώσεων αποδιδόμενα τα εξής :

Ιον Τλήμονες, οΐον [α]γώνα μάχης τελέσαντες άέλπ[τως] ψυχάς δαιμόνιους ώλέσατ' εν πολέμω. Ου κατά δ[υσ]μενέ[ων θον]ρον σθένος, αλλά τις υμάς ημιθέων θείαν [ελυσι]ν άντιάσας έβλαψε ν πρόφρων [γαρ ό πέφρα] δε δύσμαχον ά'γραν εχθροί: θηρεΰσας [θέσφατον] ύμετέρω συν κακώ εξετέλεσε, βροτοΐσι δε πασι το λοιπόν φράζεσθαι λογίον πιστον εθεκε τέλος.

74

2ov

Τλήτε νέοι, πόδα θέντες εναντία δυσμενέεσοιν θνήσκειν, αιδόμενοι πατρίδα και γο[ν]έας. Και γαρ σοι, Χαίριππε, καταφθιμένω μ[έ]γα κΰδος εικόνα δημοσία; τε εϊσατο σήμα πόλις, ήνίκα Μουνιχίας υπό τείχεσι δοΰλιον ήμαρ [λ]υόμενος προ φίλης πνεΰμ' ελιπες πατρίδος.

Τοΰτο άποδίδομεν εις την νεοελληνικήν ποιητικήν γλώσσαν ούτω :

Παληκάρια σκοτο)θήτε πολεμώντας τους εχθρούς, την πατρίδα σεβασθήτε καΐ τους γέρους σας γονϊ,οΰς.

Ή πατρίς με δόξα πάντα τιμ$ σε, Χαίριππε, νεκρό! σοΰστησε τον ανδριάντα, μνήμα σοΰκαμε λαμπρό !

Τής σκλαβιάς τη μαΰρη μέρα, απ' τή γή μας διώχνεις συ, πέφτοντας στα τείχη πέρα με μια τόλμη περισσή!

Περισυνέλεξα ωσαύτως από τα χωρία τής 'Αττικής πλείστα αρχαία με­

ταξύ τών οποίων και πλείστους ενεπίγραφους λίθους. Εις τούτων εκ του χωρίου Καλύβια τοΰ Κουβαρα φέρει εις τρίμετρον Ίαμβικον μέτρον επί­

γραμμα, δπερ σπανίως συμβαίνει κατά τους Προευκλειδείους χρόνους, το όποιον μνημονεύει τον νεκρον Άρχίαν καί την άγαπητήν του άδελφήν, τών οποίων το μνήμα κατεσκεΰασεν ώραΐον ό Εύκοσμίδης και επ' αΰτοΰ έθεσε στήλην (πιθανώς με την μορφήν του γραπτήν ή γλυπτήν), ό σοφός καλλιτέχνης καί άλλως γνωστός Φαίδιμος.

Τόδ' Άρχίου' στι σήμα κάδελφής φίλης' Εΰκοσμίδης δε τοΰτ' έποίησεν καλόν στήλην δ' επ' αύτφ θήκε Φαίδιμος σοφός.

Τοΰτο άποδίδομεν εν τφ αΰτφ μέτρφ εις Νεοελληνικήν γλώσσαν ούτω :

Το μνήμα Άρχίου είναι καί τής αδελφής ό δ' Εύκοσμίδης κατεσκεΰασεν αυτό, αλλά την στήλην 6 τεχνίτης Φαίδιμος.

75

(Περί του επιγράμματος τούτου, δπερ μετά τίνων άλλων παρεχώρησα προς δημοσίευσιν εις τον κ. Έμμ. Πεζόπουλον, ΐδε πανηγυρικόν τόμον 'Αρχ. Εφημερίδος σ. 539 κ. ε.).

Άλλα και από τα πέριξ του Πειραιώς περισυνελέγησαν πλείστα αρχαία, μεταξύ τών οποίων είναι ικανά επιγράμματα νέα και ανέκδοτα, τα οποία προσεχώς θα έκδοθώσι.

Προ δέκα περίπου ετών, δτε έγίνετο μετά σπουδής και πολλής φροντί­

δος υπ' εμού ή περισυλλογή τών διεσπαρμένων και τυχαίως άνευρισκομέ­

νων αρχαίων μαρμάρων, μεταξύ τών οποίων πληβύς επιτύμβιων στηλών και ενεπίγραφων ανάγλυφων και κιονίσκων, διέτριβεν ενταύθα προς τον αυτόν σκοπόν ό σοφός επιγραφικός άνήρ, δ καθηγητής κ. Johannes Kirchner, δστις εΐχεν έκτοτε αναλάβει τήν νεωτέραν εκδοσιν τών Ελληνικών Επιγρα­

φών επί τα βελτίω συμπληρουμένην και επηυξημένην δια τών νέων ανεκ­

δότων επιγραφών. (Inscripritiones Graecae, etfitio minor). Ό ακατάβλητος ούτος άνήρ, παρά το προβεβηκος της ηλικίας του, πε·

ριέτρεχε τα χωρία της 'Αττικής, αντιγράφων τας διεσπαρμένας ανά τήν ύπαιθρον χώραν επιγραφάς, υποβαλλόμενος εις κόπους και στερήσεις χάριν τής επιτυχίας του έργου, δπερ εΐχεν άνατεθή εις αυτόν. Εις τον άξιοθαΰ· μαστον τούτον σοφον παρέσχον πασαν εύκολίαν, εν τη δικαιοδοσία; μου, προς εκτέλεσιν τού επιδιωκομένου επιστημονικού του σκοπού, δστις. νύν πλησιάζει εις το τέρμα.

Ό κ. J . Kirchner ήσχολήθη και προ τού τεραστίου τούτου έργου, κατ3

εξοχήν με τάς 'Αθηναϊκός ή μάλλον τάς 'Αττικός επιγραφάς. Συνέταξε δε το μέγα κατ' δγκον και σημασίαν έργον του, τήν Άττικήν προσωπογρα­

φίαν, (Prosopographia Attica), το οποίον είναι, ούτως ειπείν, το πρώ­

τον Μητρώον τών 'Αθηναίων, το πρώτον Δημοτολόγιον τού κράτους τών 'Αθηναίων μετά τών δήμων τής 'Αττικής.

"Ηδη εν τη σειρά τών εκδιδομένου τόμων τών Ελληνικών Επιγραφών επίκειται ή εκδοσις υπ' αυτού και τού τόμου τών επιτύμβιων επιγραφών, δστις θα είναι τρόπον τινά το ληξιαρχικον άρχεΐον τών αρχαίων Ελλήνων. "Ενεκα δε τών περί τήν Άττικήν ÎÔÎQ: εργασιών του άπεκλήθη υπό πάντων Άττικώτατος.

Ό πολυσέβαστος ούτος άνήρ, ό κραταιός ούτος επιστήμων τον προσεχή Σεπτέμβριον κάμπτει τήν δγδοηκοστήν επέτειον από τής γεννήσεως του, ην μεγαλοπρεπώς θα εορτάσουν εν Βερολίνω ή Γερμανική Επιστήμη και οι απανταχού θαυμαστά! και φίλοι αυτού. Συνεορτάζοντες και ημείς επί τφ χαρμοσύνω τούτω γεγονότι εύχόμεθα εις τον μέγαν 'Επιστήμονα, δπως ή

76

Μοΐρα επί μήκιστον παρατείνε εισέτι τον βίον «ντου, έπ' άγαθώ της τε επιστήμης και της Ελλάδος, ην τόσον ήγάπησε και την ίστορίαν αυτής πο­

λυειδώς και πολυτρόπως ωφέλησε και καταφώτισεν. Προσέτι παραθέτω ενταύθα καί έτερα δυο δημοσιευχθέντα υπό τοΰ κ. Έμμ.

Πεζοποΰλου επιγράμματα (εν Πανηγ. τ. Α. Ε. σελ. 543 και εξ. και σελ. 555 κ εξ.). Το μεν πρώτον επίγραμμα κάτωθι ανάγλυφου εξ ύπομέλανος λΚθου εΰρον εντετοιχισμένον κατά τίνα εκσκαφήν υπό τοΰ δήμου 'Αθηναίων παρά τον ναον τοΰ αγίου ΙΙαντελεήμονος εν αριστερά τοΰ Ίλισσοΰ. ('Αριθ. 236 της εις Έθν . Μουσεΐον κομισθείσης αρχαιολογικής συλλογής Θησείου).

Είναι δε κατά την άνάγνωσιν τοΰ κ. Πεζοποΰλου το εξής: Θρηνοτόκον μολπήν ιαχήσατε, άδετε, Μοΰσαι" 0[ί] καμόντες νηπιάχωι τε επί τΰμβον τόν[δε] θρήνων και κομμών κοινών συνλήπτορες εστε.

5 "Ανθος εγώ προκέκλημαι' "πατρός συνομαίμονος δ'νομ' εσχον. πεντεκαιδεκάμηνον έχων υπό δαίμονος ήρΟην. Έ ν βροτοίς κ' ήνθησα" Μη λυποΰ, πάτερ, εν φθ[ι]μένοις

18 τάχα ποτέ ανθήσω. Τοΰτο μεταφέρω εις την νεοελληνικήν λυρικήν γλώσσαν ως εξής:

«Ψάλλετε, Μοΰσαι1 δλοφυρμούς σκορπίσετε και κλάμμα' και σεις, νεκροί, 'ςτόν τάφο μου ελάτε, κλάψ" αντάμα, για με ποΰ νήπιο πέθανα, με πένθιμο τραγούδι, που μόλις έγεννήθηκα με φώναζαν λουλούδι, ως να μοΰ δώσουν υστέρα τονομα τοΰ πατέρα. Μ5 άγρια Μοίρα μ' άρπαξε και μ' έφερε 'δώ πέρα, 'ςτούς δεκαπέντε μήνες μου μέσ' 'ςτών νεκρών τους τόπους, προτοΰ ν' άν\θήσω, να χαρώ 'ςτή γή με τους ανθρώπους. Μα μη λυπάσαι καί γι' αυτό να μη θρηνής, πατέρα" Κάτω 'ςτή γή με τους νεκρούς θ1 αντλήσω κάποια 'μέρα !»

Το δε δεύτερον επίγραμμα είναι έπι στήλης μαρμάρινης μετά γλυπτής παραστάσεως εκ τριών προσώπων, εν οΐς ή καθήμενη καί νεκρά Πεισικρα­

τεια αποχαιρετίζει τον προ αυτής ιστάμενον άνδρα. Το επίγραμμα, κεχα­

ραγμένον υπό την παράστασιν, είναι τρίστιχον, εκ δυο πεντάμετρων και ενός δακτυλικοΰ εξαμέτρου εν τώ μέσω και είναι κατά την άνάγνωσιν τοΰ τοΰ κ. Έμμ. Πεζοποΰλου το εξής :

η

«Πεισικράτεια ήδ' εστί Ευφρονίου θυγάτηρ, ης ψυχήν μεν έχει tò χρεών γη [ι], οίς δε τέκνοισι, την άρετήν άσκεΐν σωφροσΰνην τε έ'λιπεν».

Τοΰτο αποδίδομεν εις την νεοελληνική ν λυρικήν γλώσσαν ώς έξης :

«Αύτη 'ναι ή Πεισικράτεια κ' ή κόρη τοϋ Ευφρονίου, ποϋ την ψυχή της μέσ' "ςτή γη ν δ θάνατος κρατεί, που 'ςτα παιδία της δίδαξε δι3 όλου της του βίου, τη φρονιμάδα νάχουνε, ν' άσκοΰν την αρετή !»

Έ ν τέλει αναφέρω ενταύθα και έτερον επίγραμμα σΰντομον αλλ' ώραιό­

τατον και άριστα διατηροΰμενον, με το όποιον περαίνω τον περί επιγράμ­

ματος λόγον. Είναι επίγραμμα επί μεγάλης πλακός φεροΰσης πλαίσιον άνά­

γλυπτον και εις το ανω μέρος δύο μικρός προτομάς, μεθ' ας το επίγραμμα και υπ' αυτό τρεις αυλούς δεδηλωμένους γλυπτώς.

Ή πλάξ αύτη ευρέθη εντός τοΰ σημερινού νεκροταφείου, υπό ενα ση­

μερινον τάφον τον όποιον ηθέλησαν να καταστήσωσι βαθύτερον. Τούτο αποδεικνύει δτι και εις τήν άρχαίαν εποχήν υπήρχε νεκροταφειον ακριβώς εις τήν θέσιν, όπου είναι το σημερινον πρώτον νεκροταφειον της πόλεως τών Ά\^ηνών,

"Ο νεκρός τού επιγράματος είναι μουσικός και δή αυλητής, φίλος τών Μουσών, ονομαζόμενος Πρεΐμος, δστις δια τού θανάτου του εξεπλήρωσε το προς τον θάνατον χρέος του. Είναι τούτο ιδέα πολλαχώς υπό τών αρχαίων εκφρασθείσα, ου μόνον τών Ελλήνων συγγραφέων και ποιητών άλλα και τών Ρωμαίων και διασωθείσα μέχρις ημών. 'Ιδέα, καθ' ην ή ζωή τών αν­

θρώπων ουδέν άλλο είναι παρά εν χρέος προς τον θάνατον, το όποιον κατ' ανάγκην μίαν ήμέραν θα εξόφληση προς αυτόν αποθνήσκων. (Περί τούτου ϊδε πλείονα εν Πανηγ. τόμω "Αρχ. Έφημ. σελ. 433—438). Το επίγραμμα έχει ως εξής :

Ένθάδ3 ό ταΐς Μούσαις άρέσας Πρεΐμος ποθ' άπάσαις κεΤμαι τφ θανάτω μηκέτ' οφειλόμενος.

Τούτο αποδίδομεν εις τήν νεοελληνικήν ποιητικήν γλώσσαν ούτω :

«Ένθάδε ό Πρεΐμος, φίλτατος 'ς δλας τας Μούσας κειμαι, και τού λοιπού 3ςτόν θάνατον χρέος εγώ δεν είμαι».

31 Αυγούστου 1939

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΔΩΡΕΑ

Ή Α. Μ. ό Βασιλεύς, έκτιμών το έθνωφελές έργον καί τήν κα­

θόλου επωφελή δρασιν του «Παρνασσού», υπέρ του οποίον πάντοτε

εξεδήλωσε τήν ύψηλήν Αυτού εύμένειαν, ηυδόκησε να δωρήσΐβ εΙς τον

«Παρνασσον» δύο ωραία έργα τής ελληνικής γλυπτικής τέχνης αμ­

φότερα εκ πεντελησίου μαρμάρου.

Το μέν, έργον του μακαρίτου δεξιωτάτου γλύπτου Βιτσώρη, παρι­

στά τον Εθνομάρτυρα Ρήγαν τον Φερραΐον, το δέ έτερον είναι ή προ­

τομή του διδασκάλου του Γένους Νεοφύτου Βάμβα.

Ό «Παρνασσός» υπέβαλε προς τον "Ανακτά δια του Προέδρου

του ευλαβείς ευχαριστίας δια τήν πολύτιμον δωρεάν.

'Αμφότερα τα έργα ταΰτα έτοποθετήθησαν καταλλήλως έπΐ καρύ­

νων στηλών μετά τών σχετικών ενυπόγραφων πινακίδων καί κοσμοΰσι

τήν αί'θουσαν τών επισήμων υποδοχών.

<

XI

Ε Π Ι Σ Η Μ Α ΕΓΓΡΑΦΑ <m ^ >

Ε Π Ι Σ Η Μ Α Ε Γ Γ Ρ Α Φ Α

Κατά το διάστημα της τριετίας 1937 — 1939 ό Πρόεδρος του «Παρνασσού» κ. Ίπιχ. Καραβιάς υπέβαλε τηλεγραφικώς συγχαρητη­

ρίους ευχας εκ μέρους του Συλλόγου δια τάς διαφόρους επετείους εορ­

τών και γενεθλίων προς την Α. Μ. τον Βασιλέα Γεώργιον, τήν Α.Β.Γ. τον Διάδοχον ΙΙαΰλον, την Α. Β. Γ. την Πριγκήπισσαν Φρειδερίκην, τας Α. Α. Β. Β. Γ. Γ. τάς Πριγκηπίσσας Ειρήνην και Αικατερίνην, ώς επίσης και δια τα λοιπά αίσια και ευφρόσυνα γεγονότα της Βασιλικής Οικογενείας

Ή Α. Μ. 6 Βασιλεύς, το Διαδοχικον ζεύγος, οι Έλληνες Πρίγκη­

πες, αί Ελληνίδες Πριγκηπίσσας ώς καΐ ό Δουξ του Σπολζτο απήν­

τησαν ζίς άπαντα τα τηλεγραφήματα επίσης τηλεγραφικώς εύχαρι­

στούντες θερμώς τον Πρόεδρον και πάντα τα μέλη του «Παρνασσού» δια τάς υποβληθείσας συγχαρητηρίους ευχάς.

Ωσαύτως ή Α. Μ. ό Βασιλεύς και τα λοιπά μέλη της Βασιλικής Οικογενείας έτίμησαν δια της παρουσίας των τους ετησίους ευεργετι­

κούς χορούς του «Παρνασσού» υπέρ των Σχολών των 'Απόρων Παί­

δων, παρέστησαν εις πολλάς διαλέξεις και εορτασμούς εν τη Μεγάλη Αιθούση τοΰ Συλλόγου καί επεσκέφθησαν διαφόρους καλλιτεχνικός Εκθέσεις διοργανωθείσας ε£ς τας επί τούτω αίθουσας τοΰ «Παρνασσού».

84

Ε Υ Χ Α Ρ Ι Σ Τ Η Ρ Ι Α οταλέντα εις τον «Παρνασσον» δια τα συλλυπητήρια του έπί τφ &α·

νάτω τον αειμνήστου Πρίγκηπος Νικολάου και δια το προς τιμήν της μνήμης του τελεσ&εν μνημόουνον.

ΠΡΟΣ

ΤΟΝ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΝ ΣΥΛΛΟΓΟΝ "ΠΑΡΝΑΣΣΟΝ,,

Η Α Υ Τ Η Σ

Α Υ Τ Ο Κ Ρ Α Τ Ο Κ Ρ Α Τ Ο Ρ Ι Κ Η Κ Α Ι Β Α Σ Ι Λ Ι Κ Η Υ Ψ Η Λ Ο Τ Η Σ

Η Π Ρ Ι Γ Κ Ι Π Ι Σ Σ Α Ν Ι Κ Ο Λ Α Ο Υ Τ Η Σ Ε Λ Λ Α Δ Ο Σ ,

Μ Ε Γ Α Λ Η Δ Ο Υ Κ Ι Σ Σ Α Τ Η Σ Ρ Ω Σ Σ Ι Α Σ ,

Α Ι Α Υ Τ Ω Ν Β Α Σ Ι Λ Ι Κ Α Ι Υ Ψ Η Λ Ο Τ Η Τ Ε Σ

Η Π Ρ Ι Γ Κ Ι Π Ι Σ Σ Α Π Α Υ Λ Ο Υ Τ Η Σ Γ Ι Ο Υ Γ Κ Ο Σ Λ A B I Α Σ ,

Η Κ Ο Μ Ι Σ Σ Α Τ Ο Υ Τ Ο Ε Ρ Ρ Ι Γ Γ - Γ Ι E T E Μ Π Α Χ Κ Α Ι Η

Δ Ο Υ Κ Ι Σ Σ Α T O Y K E N T

Β Α Θ Υ Τ Α Τ Α Σ Υ Γ Κ Ε Κ Ι Ν Η Μ Ε Ν Α Ι Ε Υ Χ Α Ρ Ι Σ Τ Ο Υ Σ Ι

Θ Ε Ρ Μ Ο Σ Δ Ι Α Τ Η Ν Ε Ι Σ Τ Ο Μ Ε Γ Α Π Ε Ν Θ Ο Σ Α Υ Τ Ο Ν

Ε Υ Γ Ε Ν Η Σ Υ Μ Μ Ε Τ Ο Χ Η Ν Υ Μ Ο Ν

Έν Αθήναις τη 20 Φεβρουαρίου 1938

Προς τον Φιλολογικον Σύλλογον «Παρναααον»

Ή Αυτής Βασιλική Ύψηλότης ή ΙΙριγκήπισσα Ελένη, βαθύτατα συγκεκινημένη εκ της Ικδηλωθείσης συμμέτοχης zie το μέγα πένθος Αυτής, ένετείλατό μοι να εκφράσω προς τον Σύλλογον, τον κ. Πρόε­

δρον και άπαντα τα Μέλη αυτοΰ, τας θερμάς Αύτης, και των Α. Α. Β. Β. Γ. Γ. Πριγκηπισσών, Θυγατέρων Της, ευχαριστίας.

Μετά τιμής

Ε. Α. ΤΟΜΠΑΖΗ Κυρία επί των Τιμών

85

Ή Α. Β. Γ. ή Άντιβασίλισσα της Γιουγκοσλαβίας Πριγκήπισσα "Ολγα επί τη αποστολή αντιγράφου του κατά το πολιτικον μνημόσυνον του αειμνήστου

ΠΡΙΓΚΗΠΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

έκφωνηθέντος λόγου, απηύθυνε προς τον Πρόεδρον του Παρνασσού» κ. Ίππ . Καραβίαν την άκόλουθον εύχαριστήριον επιστολήν :

BELI DROE Τη 16 Μαΐου 1938 Βελιγράδι

Φίλε Κύριε Καραβία,

Επιθυμώ εξ δλης καρδίας να σας ευχαριστήσω καθώς και εκ μέ­

ρους της Μητρός μου καΐ των αδελφών μου δια τα σταλέντα αντίτυπα του λόγου σας. Ή καλή αυτή σκέψις Υμών πολύ βαθέως μέ συγκινεί καί ποτέ δεν θα λησμονήσω την ήμέραν εκείνην καθ' ην εΙς τον «Παρ­

νασσον» μέ τόσα θερμά λόγια έδοξάσατε τήν μνήμην του λατρευτού μου Πατρός, δστις συχνά μου εξέφραζε τήν μεγάλην αυτού προς Ύμας άγάπην καί έκτίμησιν.

Μετά φιλικών χαιρετισμών

ΟΛΓΑ

36

ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ Ελέω Θεοΰ

Πάπας καΐ Πατριάρχης 'Αλεξανδρείας και Πάσης 'Αφρικής

Άρ. 1526

Τφ εντιμότατο) κ. Μππ. Καράβια, Πρόεδρο) του Φιλολογικού

Συνδέσμου «Παρνασσός» υιψ εν πνεύματι άγαπητφ,

ευλογίαν από Θεοΰ.

Εις 'Αθήνας.

Ευχαριστίας θερμάς οφείλομεν Ύμΐν και τοις λοιποίς μέλεσι του περιωνύμου Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός» τόσον δια τα υίϊκά συγχαρητήρια επί τη άναρρήσει Ημών εις τον Άλεξανδρεινον Θρόνον, δσον καί δια το νέον δείγμα αγάπης και εκτιμήσεως προς Ημάς του Υμετέρου Συλλόγου, της ανακηρύξεως 'Ημών ως επιτίμου μέλους αυ­

τοϋ, ευχόμενοι εξ δλης καρδίας πασαν παρά θεοΰ ένίσχυσιν εις συνέ­

χισα του ευγενούς και ωραίου υμών έργου.

Ό 'Αλεξανδρείας ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ

εν Χριστώ εύχέτης

Έν 'Αλεξάνδρεια τι) 6 'Ιουλίου 1939

87

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

Αθήναι τη 21­7­37

Φίλε κ. Πρόεδρε,

Έλαβον την από 15 Ίουλίον Ιπιστολήν σας, ως και την έκ 10,000 δραχμών επιταγήν της οποίας το ισόποσον, αποτελούν τήν εισφοράν του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσού» υπέρ της Βασιλι­

κής 'Αεροπορίας, κατετέθη σύμφωνα με την επιθυμίαν σας εις τον παρά τη Έθνικη Τραπέζη σχετικον λογαριασμόν, ώς τοΰτο αποδει­

κνύεται έκ της εσωκλείστου αποδείξεως. Αέν ήτο βέβαια δυνατόν ο Σύλλογος «Παρνασσός», του ônoiou το

έκπαιδευτικον καί φιλανθρωπικον ϊο^ον υπήρξε τόσον ευρύ και συνε­

χές, να μη μετάσχη εις τας πατριωτικας εκδηλώσεις της σημερινής 'Εθνικής Περιόδου του Ελληνικού Λαοΰ.

Παρακαλώ δθεν δπως δεχθήτε τα συγχαρητήρια μου δια την πα­

τριωτικήν ένέργειαν του Συλλόγου σας, διαβιβάσητε δε ταΰτα καί εις τα λοιπά Μέλη της Εφορείας του Συλλόγου, εις τα όποια στέλλω και τάς ευχαριστίας μου δια τήν έκδήλωσιν ταύτην της εμπιστοσύνης των προς έμε καί το έ'ργον της μεταβολής της 4 Αυγούστου.

Μετά φιλικών χαιρετισμών

ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ

88

ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

Έν 'Αθήναις τη 15 Μαρτίου 1939

Φίλοι Κύριοι,

Έλαβον την άπο 8 Μαρτίου έ. ε. έπιστολήν σας και το συνοδεϋον

ταύτην χρυσόδετον άντίτυπον της Έπετηρίδος του «Παρνασσού» καΐ

σας ευχαριστώ Θερμώς.

Οι κοινωφελείς oy.ov.oi, τους οτιοίοΌς επιδιώκει δ «Παρνασσός»

δεν είναι δυνατόν παρά να ευρίσκουν τήν ύποστήριξιν πάντων. Έγό),

τουλάχιστον, δεν Θα παραλείψω να παρακολουθώ μετά πλείστου ενδια­

φέροντος το έργον του Συλλόγου σας.

Μετά φιλικωτάτων χαιρετισμών

ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ

89

ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΉς ΠΡΩΤΕΥΟΎΣΗς

'Αθήναι 21 Ιουλίου 1938

'Αριθ. Πρωτ.4736

Φίλε κ. Καράβια,

Έλαβον την επιστολήν σας, είμαι δε ευτυχής που σας αναγγέλλω δτι ευχαρίστως αναλαμβάνω την όργάνωσιν μικρός φιλαρμονικής και χορωδίας δαπάναις του Υπουργείου Πρωτευούσης.

Έάν είσθε σύμφωνος, τότε απευθύνατε μου εγγραφον υπό τήν ιδιό­

τητα τοΰ Προέδρου του 'Ιδρύματος. Ή πρότασίς μου είναι μία προσφορά προς ενα Σύλλο^ον ο οκοϊος

πολλά προσέφερε εις τήν κοινωνίαν.

Φιλικώτατα Κ. ΚΟΤΖΙΑΣ

Άξιότιμον Κύριον Ίηποκράτην Καραβίαν

Πρόεδρον Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός»

Ένταϋ&α

ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΉς ΠΡΩΤΕΥΟΎΣΗς

'Αθήναι 23 Δεκεμβρίου 1938

Σεβαστέ και αγαπητέ μου φίλε,

Είμαι βαθύτατα συγκεκινημένος. Το πολυτελέστατον και εκλεκτον δώρον, ή «ΈπετηρΙς τοΰ Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός 1930­36» καΐ αί διαλέξεις περί Ελλήνων ποιητών, ή σκέψις σας να μου τα αποστείλετε, το δέσιμο των βιβλίων το εκλεκτόν, τα μονογράμματα με το δνομά μου, ή άφιέρωσίς σχς, πιστεύσατε, εκλεκτέ μου φίλε, δτι είναι το συγκινητικώτερον δώρον πού ημπορούσε να δοθη δια τάς έορ­

90

τάς, καί μάλιστα προερχόμενον άπο τον «Παρνασσόν» του οποίου μεγάλως εκτιμώ τήν έθνωφελή και κοινωφελή δρασιν.

Είσθε ανΒρωτζος λεπτός τήν ψυχήν και τήν σκέψιν, δεν σας απο­

κρύπτω δε δτι εύρήκατε τήν πλέον αδύνατη χορδή της ψυχής μου δια να τήν συγκινήσετε "και τήν κάνετε να δόνηση με εντονώτερον παλμον και να σας εκδήλωση δι' άλλην μιαν φοράν τα αισθήματα πού εχω δια σας, αισθήματα φιλίας και βαθύτατου σεβασμού.

Εύχομαι να ζήτε έπ' άγαθφ τοΰ Συλλόγου μας καί εις τήν εύχήν αυτήν προσθέτω δ,τι ένας φίλος δύναται να εκδήλωση σ' ενα φίλον δια τας έορτας των Χριστουγέννων και τού Νέου Έτους.

Με φιλικώτατα αισθήματα καί άγάπην Κ. ΚΟΤΖΙΑΣ

Κύριον *ΙηηοκράτΎ]ν Καραβίαν

Πρόεδρον Φιλολογιχοϋ Συλλόγου «Παρνασαος»

Ένταϋ&α

ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΉς ΠΡΩΤΕΥΟΎΣΗς

"Αθήναι τχ\ 27 'Ιανουαρίου 1939 'Αγαπητέ μου κ. Πρόεδρε,

Με ιδιαιτέραν συγκίνησιν ελαβον γνώσιν της αποφάσεως του «Παρνασσού», δπως σύμφωνα μέ τήν μακροχρόνιον παράδοσιν της αγάπης προς το πράσινον, διάθεση τους μαθητας τών νυκτερινών σχο­

λών του δια τήν φύτευσιν 50 δένδρων κατά τήν «Εβδομάδα του Πρασίνου»

Ή άπόφασίς σας αύτη έχει δι' εμέ ιδιαιτέραν άξίαν. Σας εκφράζω τάς θερμοτέρας μου ευχαριστίας διότι με τόσον ένθουσιασμον και προ­

θυμίαν έρχεσθε να ενισχύσετε τήν Διοίκησιν της Πρωτευούσης εις τήν υπέρ τοΰ πρασίνου σταυροφορίαν της.

Μέ φιλικώτατα αισθήματα Κ. Γ. ΚΟΤΖΙΑΣ

Φίλολογικον Σύλλογον «Παρναααος» Ένταν&α

01

Β Α Σ Ι Λ E I Q Ν Τ Η Σ Ε Λ Λ Α Δ Ο Σ ΥΦΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΔΙΕΥΘΥΝςΙς ΕΡΓΑΣΊΑς 'Ε ν ' Αθήνα ι ς τη 22 Φεβρουαρίου 1937

Τ Μ Η Μ Α ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ

'Αριθ. Πρωτ. 9256 Προς

τον Φιλολογικον Σύλλογον «Παρνασσός» 'Οδός 'Εδουάρδου Λώ

Ένταϋ^α

Έξ αναφοράς της Επιθεωρήσεως Εργασίας "Αθηνών έλάβομεν γνώσιν του ενδιαφέροντος καί της προθυμίας μεθ'ής ό Σύλλογος υμών εδέχθη, συστάσει της Επιθεωρήσεως, την δωρεάν έγγραφήν εις τάς Νυκτερινάς Σχολάς εργαζομένων παίδων, προερχομένων εκ της εργα­

τικής τάξεως και την παροχήν έν γένει ευκολιών και προστασίας εις αυτά.

Έκφράζομεν επί τη ευκαιρία ταύτη τα θερμότατα συγχαρητήρια ημών προς τον ύμέτερον Σύλλογον, ούτινος ή ιστορία και ή δρασις αποτελεί υπόδειγμα έθνωφελώς καί κοινωνικώς εργαζομένου Σωμα­

τείου δημοσίας ωφελείας, και παρακαλοΰμεν δπως διαβιβασθώσιν αι εύχαριστίαι ημών καί προς την Κοσμητείαν τών Σχολών 'Απόρων ΙΙαίδο)ν, δια τάς καταβαλλομένας προσπάθειας προς παροχήν στοιχει­

ώδους μορφώσεως εις εργαζόμενα παιδία. Έν συνεχεία παρακαλοΰμεν δπως, προς διευκόλυνσιν της υπηρε­

σίας ε£ς τον έ'λεγχον της τηρήσεως τοϋ Νόμου ΔΚΘ' «περί εργασίας ανηλίκων» ύποβάλητε προς ή μας κατάστασιν τών φοιτώντων ε£ς την Νυκτερινήν Σχολήν Παίδων, έμφαίνουσαν τα καταστήματα και εργο­

στάσια εις ά ταύτα εργάζονται, ίνα παρακολουθούνται συστηματικώτε­

ρον αι συνθήκαι εργασίας αυτών καί λαμβάνίονται τα επιβαλλόμενα προς προστασίαν της ηλικίας ταύτης εκ τών κειμένων νόμούν προστα­

τευτικά μέτρα. Ό 'Υφυπουργός

ΑΡ. ΔΙΙΜΗΤΡΑΊΌΣ

92

ΕΤΤΙΜΕΛΗΤΕΙΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΧΟΡΗΓΙΑΣ

Έν 'Αθήναις τχ\ 10 Φεβρουαρίου 1939 Αριθ. 297 Προς

τον Φίλο λογικό ν Σύλλογον «Παρνασσον» Πλατεία 'Αγίου Γεωργίου Καρύταη

Ένταϋΰ·α Κύριε Πρόεδρε,

Έ χ ω την τιμήν να γνωρίσω υμΐν δτι ή Α. Μ. δ Βασιλεύς ηοδόκησε να προσφέρη εις τον ύφ' υμάς ΣύΧλο^ον δύο αγάλματα, το του Ρήγα Φερραίου και του Νεοφύτου Βάμβα.

Τα εν λόγω αγάλματα αποστέλλονται ύμιν δια του κομιστοϋ της παρούσης χωροφύλακος της Υπηρεσίας μας Χ. Θεοδωροπούλου.

Μετά τιμής Α. ΦΙΛΩΝ

Επιμελητής της Βασιλικής Χορηγίας

MINISTÈRE DE L'EDUCATION NATIONALE

LE MINISTRE

Paris le 4 Mai 1937 Monsieur le Président

De retour en France, je tiens à vous dire combien j 'a i été touché par l'accueil si chaleureux que m'a réservé ainsi qu'à mon Directeur de Cabinet, votre S}dlogue. Je garde précieuse­

ment comme un témoignage d'amitié franco­hellénique le di­

plôme que vous avez eu la charmante attention de me remettre et vous prie d'être, auprès de vos collègues, l'interprète de mon amicale gratitude.

Je vous prie d' agréer, Monsieur le Président, les assurances de ma haute considération.

J E A N ZAY

Monsieur CARAV/AS, Président Syïloguc Pamassos.

93

Ο ΓΕΡΜΑΝΟΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ κ. Β. ΡΟΥΣΤ ΔΙΑ ΤΟΝ ' ΠΑΡΝΑΣΣΟΝ,,

Άναχωρών εξ 'Αθηνών ό υπουργός της Παιδείας των Επιστημών καί των Καλών Τεχνών της Γερμανίας κ. Βερνάρδος Ρούστ, άπέστειλεν εις τον Πρόεδρον του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσού» κ. Ίπποκρ. Καραβίαν εκτεταμένην καί εγκαρδιωτάτην έπιστολήν εις την οποίαν δια θερμότατων εκφράσεων εξυμνεί το φιλολογικον καί εκπαιδευτικον έργον τοϋ «Παρνασσού» από μακρού χρόνου, ως γράφει, λίαν εύφημους γνωστού διεθνώς. Συγχρόνως διαβιβάζει τας ειλικρινείς του ευχαριστίας δια την προσγενομένην εις αυτόν ιδιαιτέραν τιμήν, δια της εκλογής του ιος Επιτίμου Μέλους του Συλλόγου.

Σημειωτέον δτι κατά το έπίσημον γεΰμα το δκοϊον è Ρουστ παρέ­

θηκεν εις το ξ,ζνοοογ^Χο^ της Μεγάλης Βρετανίας, ώς μόνον παράση­

μον εφερεν εις τήν κομβιοδόχην του το σήμα του «Παρνασσού».

LEGATION ROYALE DE BULGARIE 22 Mars 1937

Mon cher Président,

Permettez moi de vous exprimer, à vous, ainsi qu'à la Société du «Parnassos»· que vous dirigez avec une telle autorité, toute ma reconnaissance pour l'hospitalité que vous avez offert à la Ligue Gréco­bulgare pour les conférences qu'elle vient d'inaugurer.

Votre institution et vous, mon cher Président, vous faites par là une oeuvre de grande utilité pour l'entente entre nos deux peuples et peur la paix aux Balkans, laquelle­c'est ma profonde conviction­ne se stabilisera que lorsque, grâce aux efforts de per­

sonnalités éminentes telles que vous, nos peuples se connaîtront et s'apprécieront non seulement dans le domaine politique mais aussi dans celui de l'art, de la science et de la culture en général.

Croyez, mon cher Président, à l'expression de ma profonde estime.

D I M I T R I C H I C H M A N O F F

94

LEGATION DE TURQUIE A T H È N E S

Athènes, le 14 Novembre 1938

Monsieur le Président,

Très ému de la part que l'honorable Conseil d'Administration de la Société Littéraire «Parnassos» a bien voulu prendre à l'im­mense douleur de la Nation Turque pour la perte si cruelle de notre Grand Chef Atatùrk i je m'empresse de vous remercier vi­vement et vous prier, Monsieur le Président, d'être auprès de la distinguée Société, l'interprète de mes sentiments de profonde gratitude.

Veuillez agréer, Monsieur le Président, les assurances de ma très haute considération.

Le Ministre de Turquie R U S E N E S R E F U N A Y D I N

LEGAZIONE D'ITALIA Atene 31 Marzo 1938;XVI

No 1978 Signor Presidente,

Ho ricevuto la Sua lettera del 28 Marzo con la quale Ella gentilmente mi informa della solenne seduta indetta dal «Par­nassos» per commemorare Gabriele D'Annunzio.

La sono molto grato della Sua comunicazione e tengo ad as­sicurar La che, accogliendo il Suo cortese invito, assisterò con pia­cere alla seduta commemorativa.

Voglia gradire, Signor Presidente, gli atti della mia alta considerazione.

R. B O S C A R E L L I Gr. Uff. Ippocrate C ARAVI AS , Presidente del «Parnassos»

Atene

95

14 Sq. Alboni Paris 4 Luglio (1938)

Nel rientrare a Parigi trovo la gentilissima Loro lettera espri­

mendomi la parte presa al mio grave lutto per la morte del nostro Poeta.

Prego Lei, Signor Presidente, di accogliere i miei ringrazia­

menti e quelli dei miei figli. Mi perdoni il ritardo involontario et gradisca con tutti i membri dell Accademia del Parnaso i miei distinti e grati saluti,

MARIA G A L L E S E D ' A N N U N Z I O Principessa di M. Nevoso

Ο ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ "ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ,, ΤΗ, ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ, ΕΤΑΙΡΕΙΑ,

ΧΑΙ PEI Ν

"Ασμενοι τα υμέτερα γράμματ' έκομισάμεθ' οις ήμΐν την της έκα­

τονταετηρίδος έορτήν άγγέλλετε καΐ καλεΐτ' επί ταύτην. Δίκαια δε ποιείτε την πανήγυριν συνάγοντες τα γαρ εν εκατόν ετεσιν πεπραγμένα μέγιστόν τ5 έπαινον έχει και προκαλείται θαυμάζειν πάντας, οϊς επι­

μελές έστιν ειδέναι εκ των ήμετέρ^ον προγόνων μνημεϊ', απερ εκείνοι κατέλιπον πνεϋμ' αειθαλές και ψυχήν άγήρω καταμεμειγμένην έχοντα.

Ήμεις δ' οι από τοϋ Συλλόγου «ΙΙαρνασαου» του τάς Μούσας και τάς κχλας τέχνας θεραπεύοντος, συνησθησόμεθ' ύμίν έορτάζουσι καΐ προτρεψόμεθα τοις καλοίς άείποτ' έμμένειν έπιτηδεύμασιν, α μεγίστην τη Ελλάδι δόξαν φέρει.

Άντιπρόσωπον δε κατά την έορτήν ονομάζει τον εαυτού Πρόεδρον Ίπποκράτην Σ. Καραβιαν.

Έρρωσθε Ό Πρόεδρος

Π1ΠΟΚΡΑΤΗΣ Σ. ΚΑΡΑΒΙΑΣ Ά&ήνηοι τχ\ Ε' 'Οκτωβρίου μηνός τοϋ χιλιοστού ένεακοοιοστοϋ

τριακιστοΰ ογδόου έτους.

96

Προς το Άξιότιμον Δ. Συμβούλιον

του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσού»

'Αξιότιμοι Κύριοι,

Ή επί τοΰ εορτασμού της πεντηκονταετηρίδος του Δ. Η. Οϋκονο­

μίδου επιτροπεία θεωρεί ύποχρέωσιν να έκφραση ύμΐν τάς θερμοτάτας αυτής ευχαριστίας δια την ευγενή παρα/ωρησιν εκ μέρους υμών της μεγάλης αιθούσης του «Παρνασσού δια την συγκέντρωσιν της παρελ­

θούσης Κυριακής. Επίσης ευχαριστεί θερμότατα τον άξιότιμον κύριον Πρόεδρον και

τα μέλη τοΰ Δ. Συμβουλίου του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσού» δια την ιδιαιτέραν τιμήν, την οποίαν επέδειξαν παρακολουθήσαντα αυτοπροσώπως τήν τελετήν.

Μετά πάσης τιμής Ό Πρόεδρος της Επιτροπείας

f Ο ΤΡΑΙ1ΕΖΟΪΝΤΟΣ ΧΡΓΣΑΝΘΟΣ Έ ν 'Αθήναις χχ\ 20fj Μο'ίου 1937

ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Έν 'Αλεξάνδρεια τχ\ 24 Μαρτίου 1939

Άρ. 735 Τω έντιμοτάτω χ, Ίπη. Καράβια

Προέδρω του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός» Εις Άύ^ήνας

Εύχαριστοΰντες εγκαρδίως δια τα ένθερμα συλλυπητήρια υμών επί τω άδοκήχω θανάτ^ο τοΰ αοιδίμου ημών Πατριάρχου Νικολάου καΐ επιτίμου μέλους τοΰ Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός» ως και τη συμμέτοχη υμών εις το βαρύ της 'Αλεξανδρινής 'Εκκλησίας πένθος, εύχόμεθα ύμΐν και τη 'Εφορεία τοΰ υμετέρου Συλλόγου ύγείαν καΐ παν καταθύμιον.

Μετά πατρικών εύ)(ών Ό Τοποτηρητής τοΰ Πατριαρχικού Θρόνου

ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ

y 7

ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΙΕΡΆ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙς Έν Γυθείω τ fi 20 Μαρτίου 1938

ΓΥΘΕΙΟΥ-ΟΠΎΛΟΥ-ΚΥΘΗΡΩΝ

Άρ. Πρωτ. 368

Προς το Έντιμότατον Διοικητικον Συμβούλιον του Φιλολογικοϋ Συλλόγου «Παρνασοος»

Εις Ά&ήνας

Εντιμότατε Κύριε Πρόεδρε,

Βαθύτατα συγκεκινημένοι εκ τοΰ μόλις ληφθέντος τόσον τιμητικού έγγραφου και Διπλώματος του υμετέρου έγκριτου Συλλόγου καί της τιμητικής ανακηρύξεως ημών ως 'Αντεπιστέλλοντος Μέλους Αυτοΰ προαγόμεθα ίνα εκφράσωμεν τψ Έριτίμω Συλλόγω την βαθείαν ημών ευγνωμοσύνην δια την ύψηλήν τιμήν, μεθ' ης εύηρεστήθη να περιβάλη την ήμετέραν ταπεινότητα καί να διαβεβαιώσωμεν όλοψύχως δτι το έφ' ήμιν θα συντελέσωμεν δια τών ασθενών υμών δυνάμεων εις ευόδω ■ σιν τών υψηλών καί τόσω Έθνωφελών σκοπών τοΰ επιφανούς Συλλό­

γου τοΰ «Παρνασσού». 'Από τοΰ κέντρου τοΰ ιστορικού Ταινάρου εύαρεστήθητε να δε­

χθητε, περισπούδαστε καί πεφιλημένε Μοι κ. Πρόεδρε καί Έντιμώ­

τατοι Κύριοι Σύμβουλοι, τήν ευλογίαν της Εκκλησίας της Μάνης επί το εξόχως κοινωφελές καί Έθνικώτατον ϊρ^ον υμών, δια το όποιον δικαίως καυχάται ή φιλτάτη Πατρίς.

Μετ' εξόχου ύπολήψεως

καί εγκαρδίων ευχών προς Κύριον

Ό Μητροπολίτης Γυθείου, Οιτύλου, Κυθήρων

ΠΡΟΚΌΠΙΟς

7

ÔS

ΒΑΣ1ΛΕΙ0Ν ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΙΕΡΆ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙς ΜΥΤΙΛΉΝΗς Έ ν Μυτιλήνη τη 3 'Απριλίου 1939

Προς το Διοικητικά ν Συμβούλιον

τοϋ Φιλολογικοϋ Συλλόγου «Ό Παρνασσός» Εις Ά&ήνας

Έρίτιμε Κύριε Πρόεδρε,

Χαίρων έκομισάμην τήν από 24 Μαρτίου έπιστολήν Υμών, άγ­

γέλλουσάν μοι τήν πάνυ προφρόνως από μέρους του υμετέρου Συμβου­

λίου άνακήρυξίν μου ως «αντεπιστέλλοντος» μέλους του γεραρου Συλ­

λόγου, ελήφθη δ' επίσης και το σχετικον δίπλωμα. Συγκεκινημένος έπί τη προσγενομε^ μοι τιμή, παρακαλώ, δπως

δεχθήτε, μεταδώσητε δε άμα καί εις τους εντιμότατους γ.\)ρίο\)ς Συμ­

βούλους, τάς ένθερμους ευχαριστίας μου. Ειρήσθω δε καί τούτο, δτι το τετιμημένον υμών "Ιδρυμα, δπερ τό­

σον επαξίως εκπροσωπείτε, από γε του ονόματος και των μεγίστων εθνικών υπηρεσιών, έχει κατάκτηση arcò μακρού ήδη τήν άγάπην και τον σεβασμον και τήν βαθείαν έκτίμησιν ολοκλήρου τοϋ Έθνους.

Μετά πολλής τιμής καί αγάπης Ο ΜΓΠΛΗΧΗΣ ]ΑΚ<_2ΒΟΣ

ΒΑΣΙΛΕ10Ν ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΙΕΡΆ ΜΗΤΡΌΠΟΛΙς ΖΑΚΥΝΘΟΥ Έ ν Ζακυνθφ τή" 11 'Απριλίου 1939

Προς το Άξιότιμον Προεδρεΐον

τοϋ Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός» Είς Άΰ"ήνας

Κατόπιν της εκλογής μου ως αντεπιστέλλοντος μέλους του υμε­

τέρου Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός» καί της αποστολής του σχετικού Διπλώματος, θεωρώ καθήκον μου, δπως εκφράσω ύμΐν τας άπειρους καί θερμάς ευχαριστίας μου επί τη τοιαύτη εκλογή μου και

99

διαβεβαιώσω υμάς, δ'τι θέλω παράσχω τώ υμέτερος Συλλόγω πασαν δυνατήν ύποστήριξιν, αναλογιζόμενος τάς μεγάλας και πολλαπλός υπηρεσίας και ωφελείας, ας οοτος παρέχει τή επιστήμη, τή κοινωνία και τή 'Ελληνική πατρίδι.

Προς Θεον διάπυρος υμών εύχέτης

Μετ* απείρων ευχαριστιών

ΖΑΚΪΝθΟΓ ΧΡΪΣΟΣΊΌΜΟΣ

Τ Η Λ Ε Γ Ρ Α Φ Η Μ Α

Άξιότιμον Κύριον Πρόεδρον Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασοοϋ»

ΈνταΰϋΌ.

Βαθύτατα αΕσθανόμενος προσγενομένην μοι έξαιρετικήν τιμήν ανα­

κηρύξεως μου ως Επιτίμου Μέλους «ΙΙαρνασσοΰ» ευχαριστώ υμάς καΐ λοιπά αξιότιμα Μέλη Συμβουλίου από καρδίας.

Ι. ΔΡΟΣΟΠΟΓΑΟΣ Διοικητής Εθνικής Τραπέζης τής Ελλάδος

Γλυφάδα 3L 'Ιουλίου 1938 'Αγαπητέ μου κ. Πρόεδρε,

Με αισθήματα ιδιαιτέρας εύγνοομοσύνης άλλα καΐ συγκινήσεως ελα^ον γνώσιν τής δμοΟΎ^ΟΌ εκλογής μου ως αντεπιστέλλοντος μέλους τοϋ ου επαξίως προ'ίστασθε γεραροϋ και πανελληνίως αγαπητού «Πίρνασσοϋ».

Βεβαιωθήτε, κ. Πρόεδρε, δτι ή αυθόρμητος εκλογή μου αΰτη εν σονουασμφ καΐ προς τάς ωραίας λέξεις τής συνοδευουσης το σχετικον δίπίωμα ευγενέστατης επιστολής σας, τονώνει τάς ήθικάς μου δυνά­

100

μεις δια τήν συνέχισιν των προς την πατρίδα και τήν κοινωνίαν ελα­

χίστων υπηρεσιών μου. Ms τήν παράκλησιν δπως διαβιβάσητε είς τους αγαπητούς εκλέ­

κτορας μου τήν διαβεβαίωσιν των φιλικωτάτων αισθημάτων μου αμα δε και τήν εκφρασιν άπειρων ευχαριστιών,

Διατελώ, τετιμημένε κ. Πρόεδρε, μετά ιδιαιτέρας εκτιμήσεως και αγάπης.

ΔΕΥΚΑΛΙΩΝ ΡΕΔΙΑΔΗΣ 'Υφυπουργός της Εμπορικής Ναυτιλίας

Τφ Η. Ίηη. Καράβια Προέδρω τον Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός»

Ά&ήνας

ΛΥΚΕΙΟΝ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΔΗΜΟΚΡ.ΤΟΥ u Έ ν > Α θ ή ν ( χ ι ς χ~ 6 φ ε β ρ ο υ α ρ ( ο υ 1939

iT eò s

τον Πρόεδρον τοϋ Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός»

Κύριε Πρόεδρε,

Το Διοικητικό ν Συμβούλιον του Λυκείου Ελληνίδων παρακαλεί υμάς να δεχθήιε τήν εκφρασιν τών θερμότατων ευχαριστιών του, και να εύαρεστηθήτε να διαβιβάσητε ταύτην και εϋς το υπό τήν ύμετέραν προεδρείαν Διοικητικον Συμβούλιον του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρ­

νασσός», δια τήν ευγενή παραχώρησιν τής αιθούσης αύτοΰ κατά τον έορτασμον τής «Ημέρας τής Μητέρας» ως και δια τήν πολύτιμον συμ­

βολήν σας προς έπιτυχίαν του εορτασμού.

Διατελοϋμεν μετά τιμής Ή Πρόεδρος

ΑΝΝΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΪΛΛΙΔΟΪ

Ή Γεν. Γραμματεύς Ή "Εφορος του Τμήματος ΑΓΝΗ HP. ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Μητέρων και Παιδαγωγών

Ο. Λ. ΑΡΑΠΙΔΟΥ

101

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ ( 2 . Ε. Γ. Α. 2. )

'Αθήναι τη 26η Μαΐου 1937 Προς

τον Φιλολογικον Σύλλογον «Παρναααον» ΈντανΰΌ,

Κύριε Πρόεδρε, Το Διοικητικον Συμβούλιον του Συνδέσμου των Ελληνικών Γυ­

μναστικών καί 'Αθλητικών Σωματείων, παρακαλεί υμάς όπως δεχθήτε τας θερμοτάτας ευχαριστίας αυτοΰ, δια τήν ευγενή παραχώρησιν της αιθούσης του «Παρνασσού» δια τάς εν αύτη γενομένας δύο διαλέξεις, επί τη Τεσσαρακονταετηρίδι του ημετέρου Συνδέσμου.

Παρακαλοΰμεν δπως διαβιβάσητε και προς τήν Έφορείαν του Συλλόγου ημών, τας ευχαριστίας του ημετέρου Συνδέσμου.

Διατελοΰμεν μετά πλείστης προς υμάς τιμής και ευχαριστιών. Ό Πρόεδρος

MIX. ΡΙΝΟΠΟΪΑΟΣ

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ "ΥΠΕΡ ΖΑΚΥ Ν Θ Ο Υ„ Έν 'Αθήναις τη 8 Φεβρουαρίου 1939

(Άνεγνω^σμένον Σωματεΐον) ^ Ό δ ο ς Μ ο υ ρ ο ΰ ζ η Τ η λ > 71­088

'Αξιότιμε Κύριε, Διερμηνεύοντες τα αισθήματα του Διοικητικού Συμβουλίου του

ημετέρου Συνδέσμου, εχομεν τήν τιμήν να εύχαριστήσωμεν θερμότατα υμάς, ως και άπαντα τα μέλη της 'Εφορείας του «Παρνασσού», δια τήν φιλοξενίαν, ην τόσον φιλοφρόνως ε?ς πάσαν παρουσιαζομένην ευ­

καιρίαν παρέχετε εις τον ημετερον Σύνδεσμον δια τήν όργάνωσιν των συνεδριών και διαλέξεων του.

'Επί τη ελπίδΊ δτι θέλετε ευγενώς εξακολουθήσει και ζίς το μέλ­

λον ενισχύοντες οΰτο3 το ήμέτερον έργον και εύχαριστοΰντες και πάλιν, διατελοΰμεν μετ' εξαίρετου τιμής.

Ό Πρόεδρος Α. ΜΕΡΚΑΤΙΙΣ

Κύριον Ι. Καραβίαν Πρόεδρον Φιλολογικού Συλλόγου «Παρναοοος»

ΈντανΰΌ,

102

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΝ ΟΓΔΟΗΚΟΝΤΑΕΤΗΡΙΔΟΣ ΚΑΡΔΑΜΑΤΗ Έ γ > Α θ ή ν α ι ς tf i χΉ Μαρτίου 1939

Προς τον Φιλολογικον Σνλλογον «Παρνασσός»

Έντανΰ'α Κύριε Πρόεδρε,

Εις άπάντησιν του υπ' αριθ. 193/25­2­1939 υμετέρου εγγράφου δι' ου γνωρίζετε ήμΐν δτι ό καθ' Υμάς Σύλλογος απεφάσισε την πα­

ραχώρησιν της μεγάλης αυτοΰ αιθούσης δια τον έορτασμον της όγδοη­

κονταετηρίδος του Ί(ϋάννου Καρδαμάτη, εχομεν τήν τιμήν να σας έκφράσωμεν τάς θερμοτάτας ευχαριστίας της Επιτροπής διά τε τήν ευγενή υμών χειρονομίαν, ης έκτιμώμεν κάλλιστα τήν άξίαν, ως καΐ τους κάλους λόγους μεθ' ων συνωδεύσατε τήν παραχώρησιν Υμών.

Μετά τιμής

Ό Ιίρόεδρος Μ. ΓΕΡΟΪΛΑΝΟΣ

"ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ,, Σ. Α. Έν 'Αθήναις τη 8 'Ιουνίου 1939

Άρ. Πρωτ. 1627 Προς

τον Φιλολογικον Σνλλογον «Παρνασσον» Ένταϋ'&α

Κύριε Πρόεδρε, Έχομεν τήν τιμήν να έκφράσωμεν ύμΐν εκ μέρους του Διοικητι­

κού Συμβουλίου θερμας ευχαριστίας έπί τη παραχωρήσει της αιθούσης δια τήν έτησίαν επίδειξιν των νυκτερινών σχολών του Συνδέσμου ώς και Ιπί τη παρουσία υμών κατά τήν έορτήν.

Ενισχύεται οΰτω το έργον της μορφώσεως τών απόρων παίδων, υπέρ ων αμφότερα τα σωματεία εργάζονται.

Διατελοϋμεν μετ' εξαίρετου εκτιμήσεως Ό Πρόεδρος

Ι. ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ

103

'Αθήναι 27 Μαΐου 1937 Φίλε Κύριε Πρόεδρε,

Οι êv Αθήναις επτανησιακοί Σύλλογοι και ή Ένωσις των απαν­

ταχού Επτανησίων εκφράζουσιν Τμΐν δια της παρούσης την ευγνωμο­

σύνην αυτών δια την πρόθυμον συμμετοχήν Τμών δσον και τοΰ υπό την Τμετέραν προεδρείαν φιλολογικού ιδρύματος, κατά τήν επί τη επετείω της Ενώσεως της γενέτειρας ημών Επτανήσου μετά της Μητρός Ελλάδος, εν τη αϋθούση Τμών δοθείση έοριή.

Παρακαλοΰμεν Κύριε Πρόεδρε, δπως εύαρεστούμενος διαβιβάσητε και προς το Διοικητικον Συμβούλιον τας ευχαριστίας και τήν εύγνω­

μοσύνην δλων ημών δια τήν πρόθυμον φιλοξενίαν. Διατελουμεν μετά πάσης τιμής

Ό Πρόεδρος της Ενώσεως τών Επτανησίων Ι. ΤΡΙΑΙΒΑΣ » των Ζακυνθίων Δ. ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΓΛΟΣ, » » Ίθακησίων Α. Ι. ΚΟΚΚΙΝΗΣ, » » Κερκυραίων Γ. Ν. ΨΩΡΟΓΑΑΣ, » » Κεφαλλήνων Ν. ΚΑΒΑΖΑΡΑΚΗΣ, » » Κυθηρίων Α. Δ ΑΕΒΟΓΝΗΣ » » Αευκαδίων ΔΗΜ. ΣΤΑΜΠΟΓΑΗΣ

Ό Γεν. Γραμματεύς της Ενώσεως τών Επτανησίων ΑΝΔΡΌΝΙΚΟς ΖΩΡΑς

Αξιότιμο ν Κύριον Ίπποκράτην Καραβίαν Πρόεδρον «Παρναοσοϋ»

'Evtav&a

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΩΝ

ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ Έ ν ' Α θ ^ ν α ι ς t f j 27 Ιουλίου 1939 ΟΔΟΣ ΠΕΣΜΑΤΖΟΓΛΟΥ ΑΡΙΘ. 1

'Αριθ. Πρωτ. 155 Προς

τον Άξιότιμον Κύριον Ίπποκράτην Καραβίαν

Πρόεδρον τον Φιλολογικού Συλλόγου «<5 Παρνασσός» Ένταϋ'Θ'α

Το Διοικητικον συμβούλιον της καθ' ημάς 'Εταιρείας διαβιβάζει δι' ημών τας θερμοτάτας του ευχαριστίας, αφ' ενός μεν δια τήν δω­

104

ρεαν παραχώρησιν της αιθούσης του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασ­

σός» δια τήν διεξαγωγήν της εορτής της δεκαετίας καί αφ' ετέρου Sta την συμμετοχήν Σας ε£ς τον έορτασμον τούτον, ήτις μεγάλως έτίμησε δια τοϋ κύρους της την φιλολογικήν μας έορτήν.

Προς τούτοις κ. Πρόεδρε σας γνωρίζομεν δτι σας άποστέλλομεν τάς υπάρχουσας εκδόσεις της Εταιρείας δια τήν βιβλιοθήκην του Ιδρύ­

ματος ούτινος προ'ιστασθε.

Μετά τιμής

Ό Πρόεδρος Ό Γεν. Γραμματεύς

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΨΑΡΡΑΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΒΑΜΒΑΚΟΣ

ΕΠΙΤΡΟΠΕΙΑ ΕΟΡΤΑΣΜΟΥ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΝΤΑΕΤΗ ΡΙΔΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΔΡΑΣΕΩΣ Θ Ε Ο Φ Ι Λ Ο Υ Β Ο Ρ Ε Α

Έν 'Αθήναις tfi 27ti Μαρτίου 1939

Κύριε Πρόεδρε,

Ό Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός», δστις και τήν έπιστήμην προάγει και τήν τέχνην καί τήν γνώσιν προχέει δαψιλώς, μετ' ενθου­

σιασμού έχαιρέτισε και τον έορτασμον της Τεσσαρακονταετηρίδος της έπιστιμονικής μου δράσεως, εξήρε δε τήν συμβολήν μου ε£ς τήν έπι­

στήμην καί τήν λογοτεχνίαν. Υπερήφανος δια τήν δάφνην ταύτην, ήτις βαθύτατα με συγκινεί

καί με ενισχύει έν τη σταδιοδραμία μου, εκφράζω προ υμάς τας θερ­

μοτάτας μου ευχαριστίας.

Διατελώ μετ' εξαίρετου τιμής

ΘΕΟΦ. ΒΟΡΕΑΣ

105

Έν Κρακοβία, ifj 5 Μαΐου 1937.

Προς το Διοικητικον Συμβούλιον

τοϋ' Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός»

Άν^ήνας

ΙΙιστοποιών τήν παραλαβήν του διπλώματος διαβιβάζω Ύμΐν τάς θερμοτέρας μου ευχαριστίας δια τήν τιμητικήν αυτήν διάκρισιν. Ή τόσον πανηγυρική άναγνώρισις της εργασίας μου έκ μέρους του σεπτού καΐ περικλεοϋς Συλλόγου Υμών μοί προξενεί ιδιαιτέραν χαραν καΐ ταυτοχρόνως αυξάνει τον ζήλόν μου ίνα συνεχίσω, τάς ταπεινάς μου προσπάθειας υπέρ αναπτύξεως ετι στενωτέρας πνευματικής επικοινω­

νίας μεταξύ της Ελλάδος και τής Πολωνίας.

Μετ' εξαίρετου όπολήψεως

Κ. ΜΠΟΓΑΑΣ Καθηγητής τοΰ Πανεπιστημίου

Athènes le 5 Avril 1938

Monsieur le Président,

Je viens de recevoir le diplôme de Membre Correspondant de la Société Parnasse. C'est pour moi un grand honneur.

Je vous prie d'adresser mes très vifs remerciements à mes nouveaux confrères, et de me croire votre personnellement tout dévoué.

J U L E S R O M A I N S

106

' 4 STADIUM STREET, ATHENS

16 Mars, 1938

Monsieur le Président de la Société Littéraire et Artistique «Parnassos»

En Ville Monsieur le Président,

J 'ai été très heureux de recevoir votre lettre du 14 Mars par laquelle vous m'annoncez que l'Assemblée Générale de votre Société m'a élu Membre Correspondant.

L'oeuvre accomplie par la Société «Parnassos» depuis si longtemps et avec un succès même en dehors de la Grèce me fait ressentir en cette élection un plaisir et un honneur pour lesquels je vous prie d'accepter mes remerciements chaleureux et de bien vouloir en exprimer autant de ma part à vos hono­rables collègues.

Veuillez agréer, Monsieur le Président, mes salutations distinguées.

L. C. K E M P D I R E T O U R D E L A SOCIETE ELECTRIQUE

Ill

ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΕΙ!

<φ> ■*> ■

Λόγος του κ. ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΡΑΒΙΑ, Προέδρου του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσοϋ» κατά την έηιμνημόουνον τελετήν

είς μνήμην του αειμνήστου Πρίγκηηος Νικολάου.

Μεγαλειότατε,

Μετά βαθείας συγκινήσεως ανέρχομαι είς το σεμνον τοΰτο βήμα, ίνα, ώς εκπρόσωπος τοΰ Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσού» εΐπω ολίγας λέ­

ξεις εις μνήμην του Πρίγκηπος Νικολάου, του οποίου την επώδυνον και βρωτολοιγον νόσον μετ' αγωνίας παρηκολουθήσαμεν και του οποίου τον πρόωρον καί άδόκητον θάνατον εΐλικρινώς εθρηνήσαμεν.

Και δεν εθρηνήσαμεν μόνον τον πορφυρογέννητον Ήγεμονίδην, τον υϊόν καί άδελφόν και θείον καί έ'γγονον Βασιλέων και Αυτοκρατόρων, άλλα και τον εκλεκτόν άνθρωπον, τον προικισμένον με σπάνια προσόντα φυσικά και επίκτητα. Και εθρηνήσαμεν ιδιαιτέρως τον φίλον του «Παρ­

νασσοΰ> τοΰ οποίου ήτο τακτικον Μέλος, όπως και ή Αΰτοΰ Μεγαλειότης ό Βασιλεύς καί οι λοιποί άρρενες γόνοι της Βασιλικής Οικογενείας, και τοΰ οποίου επί σειράν ετών διετέλεσε Πρόεδρος τοΰ Καλλιτεχνικού Τμήματος, τοΰ οποίου τότε ήμην γραμματεύς, και εΐχον την τιμήν να συνεργασθώ μαζΰ Του και να διαγνώσω την άκραν Του εΰρυμάθειαν, την εΰθυκρισίαν και την δεξιότητα μετά της οποίας έδιδε πάντοτε την ορθήν λΰσιν εις τα εκάστοτε αναφυόμενα ζητήματα. Και τον ενθυμούμαι εις αυτήν ταΰτην την αΐθουσαν παρακολουθοΰντα μετά μεγάλης προσοχής τάς ωραίας εκείνας δια­

λέξεις, τάς οποίας δ «Παρνασσός» προ είκοσι και πλέον ετών διωργάνωσε δι' εκλεκτών λογίων περί των ποιητών της Νεωτέρας Ελλάδος, και πάν­

τοτε διετηρήθη άμείωτον το ενδιαφέρον Του υπέρ της προόδου καί της εΰοδόσεως τών σκοπών τοΰ ημετέρου Συλλόγου.

Καί δ «Παρνασσός», μνήμων πάντων τούτων καί ευγνωμόνων, διωρ* γάνωσε Βασιλικτ) Έπινεΰσει την σημερινήν εκλεκτήν και εύλαβικήν συγ­

κέντρωσιν ϊνα κατά το δυνατόν εξυμνηθή το έργον και ή δράσις τοΰ αλη­

σμόνητου Πρίγκηπος και άναπεμφθώσιν ενδόμυχοι δεήσεις εις τον Πανά­

γαθον Θεόν υπέρ της Αιωνίας Αύτοΰ μνήμης.

110

Διακεκριμένοι ομιλητού ό κ. Ν. Λάσκαρης και ό κ. Ο. άργυρος θα ομι­

λήσωσι περί του Θεατρικού και καλλιτεχνικού έργου Του και ό κ. Κρ. Σουρής θα άπαγγείλη κατάλληλον ποίημα.

Γεννηθείς εις τάς βαθμίδας του Βασιλικού Θρόνου και διαπαιδαγωγη­

θείς με πατριωτικά αισθήματα από τον αείμνηστον Πατέρα Του, τον Βα­

σιλέα Γεώργιον Α', καί με χριστιανικά αισθήματα από την εύσεβεστάτην Μητέρα Του, την άοίδιμον Βασίλισσαν "Ολγαν, τήν αγίαν εκείνην γυ­

ναίκα, διήκουσε τα εγκΰκλια μαθήματα από διακεκριμένους καθηγητάς και κατόπιν ε'ισήλθεν εις τήν Σχολήν των Ευελπίδων από τήν οποίαν, μετά τήν πάροδον τού κεκανονισμένου χρόνου, εξήλθεν αξιωματικός και κατετάγη εις το Σώμα τοΰ Πυροβολικού. Τήν στρατιωτικήν του ύπηρεσίαν εξετέλει πάντοτε μετά ζήλου καί άφοσιώσεως, συμμορφούμενος ακριβώς και άπα­

ρεγκλήτως προς τους στρατιωτικούς κανονισμούς. Και ως Διοικητής πυρο­

βολαρχίας, έλαβε μέρος εις τον ατυχή εκείνον πόλεμον τοΰ 1897 και εδεινο­

πάθησε και αυτός μεταξύ τών άλλων αξιωματικών συναδέλφων Του. Καί εν τφ μεταξύ, έ'χων εμφυτον τήν άγάπην προς τα γράμματα, το Θέατρον και τάς ωραίας τέχνας, κατεγίνετο εις συγγραφήν θεατρικών έργων, εις σΰνθεσιν ζωγραφικών πινάκων και ευχαριστεί™ τα μέγιστα εις τήν συνα· ναστροφήν τών λογίων και καλλιτεχνών της εποχής εκείνης.'Ανελθών ϊεραρ­

χικώς εις τους ανωτάτους στρατιωτικούς βαθμούς, μετέσχε τών ενδόξων Βαλκανικών πολέμων, παρά το πλευρόν τοΰ δαφνοστεφοΰς Στρατηλάτου, ' τοΰ αειμνήστου Βασιλέως Κωνσταντίνου και εισήλθε θριαμβευτικώς μετά τοΰ Σεπτοΰ Πατρός Του εις την επίμαχον τής Μακεδονίας πρωτεύοϋσαν, | τήν Έλληνικήν Θεσσαλονίκην, τής οποίας καί ύπήρξεν δ πρώτος στρα­

τιωτικός Διοικητής. Και εκεί επέδειξεν δλην του τήν πολιτικήν και διπλω· ματικήν δεξιότητα, εις δυσχερεστάτας, μάλιστα, περιστάσεις. Καί κατά τήν αποφράδα εκείνην ήμεραν, κατά τήν οποίαν ό αείμνηστος Έθνομάρτυς Βασιλεύς Γεώργιος Α'., δολοφονηθείς ύφ' ενός παράφρονος, επιπτεν εΐς τάς επάλξεις τοΰ εθνικού προμαχώνος, ό Πρίγκηψ Νικόλαος, παρ3

δλην τήν ενδόμυχον οδύνην Του δια τήν στέρησιν προσφιλέστατου Πατρός, διετήρησε τήν ψυχραιμίαν Του και έδωσε τάς δέουσας διαταγάς, και ούτως έσωσε τήν κατάστασιν. Αυτός είχε τήν πρωτοβουλίαν και ύπήρξεν ό ειση­

γητής τής συμμαχίας μετά τής φί?αις Σερβίας, ή οποία υπήρξε τόσον ωφέ­

λιμος και ή οποία ευτυχώς διατηρείται πάντοτε σταθερά και αδιατάρακτος επ' άγαθφ αμφοτέρων τών Εθνών, τοΰ Γιουγκοσλαβικού και τοΰ Ελλη­

νικού.

'Αλλά κατόπιν επήλθον αντίξοοι και δυσμενείς περιστάσεις, και ό Πρίγ­

i l l

κηψ Νικόλαος ήναγκάσθη να άπομακρυνθή της 'Ελλάδος μετά των λοιπών Μελών της Βασιλικής Οικογενείας, άλλα και κατά τάς πίκρας εκείνας ημέ­

ρας, δεν ήγανάκτει οΰτε εμνησικάκει, άλλα άνέμενεν ελπίζων και κατεγίνετο εις την προσφιλή του ζωγραφικήν τέχνην, ενώ ή αφοσιωμένη σΰζυγός Του ή Α. Β. Υ. ή Πριγκίπισσα Ελένη, άπησχολεΐτο εις έργα φιλανθρωπικά. Και ενθυμούμαι ότι προ δεκαετίας συνηντήθημεν εις την λουτρόπολιν της Γαλλίας Ροαγιά και επί μίαν και πλέον ώραν εις τους κήπους τοΰ Ώτέλ Μαζέστικ με ήρώτα λεπτομερώς περί τής εν Ελλάδι καταστάσεως και περί προσώπων και πραγμάτων, ενδιαφερόμενος περί πάντων. Και Του απήντη­

σα ειλικρινώς ότι κατά την εποχήν εκείνην δεν ύπέφωσκεν ακόμη ή ηώς τής Βασιλικής Επανορθώσεως. Παρετήρησα ότι έμελαγχόλησε, και Εκείνος αν­

τελήφθη την παρατήρησίν μου, και μοΰ λέγει : «Μή νομίσης, φίλε μου, δτι λυπούμαι και μελαγχολώ διότι στερούμαι τών τιμών και τών αξιωμάτων τα όποια ώς εκ τής θέσεως μου θα ειχον εις την Ελλάδα, άλλα νοσταλγώ την άγαπητήν μας Πατρίδα, τον ώραΐον της οΰρανόν, την διαυγή της άτμοσφαΐραν, την κυανήν της θάλασσαν και τον κΰκλον τών φίλων μας, καΐ προ πάντων τον πόθον μου να προσκυνήσω και προσευχηθώ εις τον τάφον τοΰ αγαπημένου μου Πατέρα. "Ας ελπίσωμεν!» Και έ'να δάκρυ εκΰ­

λησεν από τους οφθαλμούς τοΰ αλησμόνητου Πρίγκηπος. Και ή ελπίς επραγματοποιήθη, και εΐχον πάλιν την τιμήν να Τον επισκεφθώ, και ήτο ευτυχής και ευχαριστημένος και το μόνον που τον ελύπει ήτο δτι δεν ηδύ· νατο να μείνη διαρκώς εις τήν Ελλάδα. Άλλα θα επανέλθω, μοΰ είπε, καί επανήλθε, φεΰ, δια να μή φΰγπ πλέον....

Οικογενειάρχης στοργικώτατος, πατριώτης ακραιφνής, πιστός εκτελεστής τοΰ καθήκοντος, φίλος και εργάτης τών γραμμάτων και τών τεχνών ομιλη­

τής καί χαρίεις, εν γένει ανώτερος άνθρωπος, τοιούτος ύπήρξεν ό Πρίγκηψ Νικόλαος. Και περί αύτοΰ δύναται προσφυώς να λεχθή εκείνο το όποιον εγραψεν ο αθάνατος Γάλλος ποιητής Βίκτωρ Ουγκώ περί τών υιών τοΰ Βασιλέως τών Γάλλων Λουδοβίκου Φιλίππου : «"Οτι μεταξύ νέων ήσαν σπά­

νιοι και μεταξύ Πριγκήπων εξαιρετικοί» και πράγματι εξαιρετικός άνήρ ήτο ό Βασιλόπαις Νικόλαος.

Και ήδη το γλυκομίλητον στόμα έσφραγίσθη, οι λάμποντες άπο εύφυΐαν οφθαλμοί εκλείσθησαν δια παντός καί ή ευγενική ψυχή άπεπτη εις τους ου­

ρανούς καί κοιμάται τον αιώνιον ΰπνον εις το άγαπημένον Του Τατόι πλη­

σίον τών προσφιλών Του. 'Αλλά εις ημάς ή μνήμη τοΰ Βασιλόπαιδος Νικο­

λάου iVx παραμείνη πάντοτε αλησμόνητος, άγήρως καί αθάνατος !

112

Λόγος εκφωνηθείς τη 4η 'Ιουνίου 1939 υπό τοϋ 2εβ. Μητρο­

πολίτου Ίερισαοϋ καί 'Αγίου "Ορους. Κου Σωκράτους έν τφ Ί. Ναφ τοϋ 'Αγίου Γεωργίου κατά το μνημόουνον

των Ιδρυτών, ευεργετών καί θανόντων μελών τοϋ «Παρνασσού».

Εν τη ζωή" τοϋ πνεύματος παρατηρείται το φαινόμενον της σκοπογο­

νίας. Τίθεται εις σκοπός, αλλ' εν τη εκπληρώσει τοϋ σκοπού τούτου γεννών­

ται νέοι σκοποί και οΰτω προάγεται ή πνευματική ζωή. Νέοι αγόμενοι υπό τοϋ πνεύματος της εποχής των, τοϋ πνεύματος του

ρωμαντισμοϋ, ίδρυσαν τον «Παρνασσον» με σκοπον την νυκτερινήν Σχολήν τών 'Απόρων Παίδων, τών εργαζομένων την ήμέραν.

Και ιδού σήμερον ό «Παρνασσός» εμφανίζεται με σκοπούς πολλούς, ίδρυμα φωτισμού της Κοινωνίας, κέντρον διαλέξεων, μεταδίδον εις τον λαόν τας καϋακτήσεις του πνεύματος. Έκ τοϋ «Παρνασσού» ύψώθη, έ'ρρευ­

σεν Ελληνισμός «Περισσότερον φώς» εΐπεν ό Γκαίτε αποθνήσκων, και ό «Παρνασσός» ζητεΐ περισσότερον φώς, να φέρη εις τους "Ελληνας. Ποίον φώς ; Ποίον άλλο ή το φώς τοΰ Ελληνισμού, το φώς της Ελληνικής φι­

λοσοφίας ; Είναι ανάγκη ό «Παρνασσός» να διδάξη τήν Έλληνικήν φίλο· σοφίαν να εκλαΐκευση τήν φιλοσοφίαν τήν Έλληνικήν. Οι "Ελληνες πρέπει να φιλοσοφήσουν δια να προοδεύσουν. Τότε θα εννοήσουν και το βάθος τοϋ χριστιανισμού, το όποιον επειδή αγνοούν, σήμερον, οι διανοούμενοι είναι αδιάφοροι προς τήν Θρησκείαν, ύπολαμβάνοντες τον φλοιον ως πυρήνα τοϋ Χριστιανισμού.

"Οταν βλέπει κανείς αυτούς τους σκοπούς τους γεννηθέντος εκ τοϋ πρώ­

του σκοπού, πώς να μή ενθυμηθή τους ζηλωτάς τους ενδιαφερθέντας υπέρ τοϋ έργου τοϋ «Παρνασσού» και αφιεροίσαντας τάς δυνάμεις των υπέρ της προόδου αυτού, πώς να μή ενθυμηθη τους ύποστηρίξαντας ύλικώς μέλη και εύεργέτας τοϋ «Παρνασσού» ;

Είναι ή ημέρα σήμερον ή ορισθείσα δια τήν άνάμνησιν αυτών, δια το μνημόσυνον αυτών. Ή ήμερα καθ' ην δεόμεθα υπέρ όλων τών υποστηρι­

κτών τοϋ διαφωτιστικού έργου τού «Παρνασσού». Προβάλλονται σήμερον δλαι αΐ μορφαί τών προστατών και εργατών τοϋ

«Παρνασσού» και συγκινούν ημάς ενθυμουμένους τήν ζηλευτήν δρασίν των, το ενδιαφέρον των υπέρ τοϋ αγαπητού των «Παρνασσού», τους κόπους, των, τους αγώνας των υπέρ της προόδου αυτού.

Είναι ή ημέρα καθ' ην προβάλλονται εις τους νέους ώς πρότυπα πάρα·

113

δείγματα άνι^ρωπων, οϊτινες δεν εθεώρουν την ζωήν των ως ψυσικήν μόνον ζωήν και δεν εφρόντιζον μόνον να συντηρήσουν την ζωήν των την ζωϊκήν, αλλ' εζήτουν να προαγάγωσι καΐ την πνευματικήν ζωήν της κοινωνίας, να έξυψώσωσιν αυτήν, να μεταθέσωσι την συνείδησιν αυτών εις αυτήν, την συνείδησιν, δτι οι άνθρωποι αποτελούν ξεχωριστον κόσμον από τον κόσμον των ζώων, τον κόσμον τοϋ πνεύματος, να μεταδώσωσι τάς χαράς και απο­

λαύσεις τάς προερχομένας εκ της ζωής τοΰ πνεύματος και ν3 αντιδράσωσι κατά της κατακλυσάσης τότε την κοινωνίαν διδασκαλίας τοϋ ύλισμοΰ.

Και ούτω ώς πρότυπα διεγείρουσι τον ζήλον τών νέων υπέρ της προάγω· γης τοΰ έργου των, τοΰ έργου τοΰ «ΙΙαρνασσοΰ», της έξυψώσεως τοΰ πνευ­

ματικοΰ επιπέδου της Πατρίδος μας. Και δια τοΰτο ζήσαντες και εργασθέντες υπέρ της αιωνίου πνευματικής

ζωής ώς έργάται αυτής, κατέλαβον θέσιν εν τή ιστορία τής πνευματικής εξελίξεως, και δι' αυτό να ήναι αιωνία ή μνήμη αυτών.

Προσφώνησις ΙΠΠΟΚΡ. Σ. ΚΑΡΑΒΙΑ, Προέδρου καΐ Άνιιπροαώ­

που τοϋ Φιλολογικοϋ Συλλόγου «Παρνασοοϋ» κατά την έορτήν τής Έκατονταετηρίδος της èv 'Αθήναις 'Αρχαιολογικής

'Εταιρείας èv τή Αΐ&ούαη τής 'Ακαδημίας Ά&ηνών.

Ό Φιλολογικός Σύλλογος «ΙΙαρνασσος» αισθάνεται δλως Ίδιαιτέραν χαράν συμμετέχων σήμερον τοΰ επισήμου εορτασμού τής 100ής άμφιετη· ρίδος από τής ιδρύσεως τής εν "Αθήναις 'Αρχαιολογική; Εταιρείας, και δι' εμοΰ, ώς εκπροσώπου αΰτοΰ, διαδηλοΐ τα αισθήματα τής βαθείας εκτι­

μήσεις προς αύιήν, συμπληροίσασαν επί οιονοΐς αισίοις και εΰκλεώς Εκατόν ετη συνεχοΰς, αδιάλειπτου και ακαταπόνητου εθνωφελοΰς δράσεως καΐ έπωφελονς εργασίας.

Εις αιών ολόκληρος είναι ομολογουμένως σταθμός σημαντικώτατος εις τον βιον ενός πνευματικοΰ ιδρύματος, καΐ δια τοΰτο ό σημερινός εορτασμός τής Έκατονταετηρίδος τής 'Αρχαιολογικής Εταιρείας αποτελεί λίαν άξιο­

σημείωτον γεγονός, ορθώς και ευλόγως πανηγυριζόμενον, ου μόνον πανελ­

ληνίως, άλλα και διεθνώς. Άπο μικρών άρξαμένη και σωφρόνως πάντοτε διοικούμενη, ή 'Εται­

ρεία άνήλθεν εις επίζηλον περιωπήν και εκτήσατο επαξίως φήμην παγ­

κόσμιον δια το άξιολογώτατον αυτής έργον. Αιά τών άτρΰτων κόπων και μόχθων τών διακεκριμένων αυτής Εταίρων

και δια γλίσχρων μέσων, ή Εταιρεία κατώρθωσε να εμφάνιση ικανά οίρι

8

114

οτα έργα κα! μνημεία των αθανάτων ημών προγόνων εις κοινήν θέαν και γνώσιν καί να διευκρίνιση εν πολλοίς τα της αρχαίας ιστορίας καΐ τέχνης.

Ό Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός» έ'χει από μακρών χρόνων στενούς πνευματικούς δεσμούς μετά της πρεσβυγενούς αΰτοΰ αδελφής, της εορταζούσης Εταιρείας, διότι, ώς γνωστόν, δτε δ «Παρνασσός» άνεπλήρου επ! μακράν σειράν ετών την μη ετι ύφισταμένην Άκαδημίαν των Αθηνών, εις το Φι­

λολογικον και Άρχαιολογικόν αύτοΰ Τμήμα, το προεδρευόμενον υπό επι­

φανέστατων εν τοις γσάμμασι και ταις επιστήμαις ανδρών, οίοι οι αείμνη­

στοι 'Αλέξανδρος Ραγκαβής, Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, 'Ιωάννης Πανταζίδης, Σπυρίδων Λάμπρος και Σπυρίδων Σακελλαρόπουλος, εγέ νοντο τακτικώτατα, ου μόνον σπουδαΐαι αρχαιολογικά! ανακοινώσεις και σχετικά! συζητήσεις, άλλα και εις το άξιόλογον αύτοΰ περιοδικον «Παρνασ­

σός» κα! εις την επακολουθήσασαν 'Επετηρίδα εδημοσιεΰθησαν πλεΐσται περισπούδαστοι μελέται κα! διατριβα! υπό τών διαπρεπέστατων αρχαιολό­

γων τής εποχής εκείνης και αρκούμαι μόνον ν' αναφέρω την του αλήστου μνήμης Παναγή Καββαδία περί τών ανασκαφών τής Τεγέας κα! αλλάς. Επίσης δε κα! περιλήψεις τών εργασιών τής τε εν 'Αθήναις 'Αρχαιολογι­

κής 'Εταιρείας κα! τών εν 'Αθήναις ξένων 'Αρχαιολογικών Σχολών εδη· μοσιεΰοντο ανελλιπώς κατά μήνα εις το ίδιον περιοδικόν.

Κα! ήδη, ό Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός», εις ενδειξιν ιδιαζούσης εκτιμήσεως κα! στοργής προς την εορτάζουσαν Έταιρείαν, διωργάνωσε δια την προσεχή Πέμπτην, 27ην φθίνοντος Πανηγυρικήν Διάλεξιν εν τή μεγάλη αυτού αιθούση ϊνα άναμνησθή δημοσία κα! επ' ακροατηρίου πο­

λυπληθούς ή ένδοξος αυτής ιστορία κα! εξαρθή καταλλήλως το εθνικον αυ­

τής έργον, το άξιον πάσης τιμής κα! παντός επαίνου. Περαίνων την βραχεΐαν ταΰτην προσφώνησιν εύχομαι όλοψύχως εκ μέ­

ρους του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσού» κα! εν Ίδίω ονόματι, δπως εν διηνεκεΐ ακμή κα! άδιαταράκτω δράσει προκόπτη κα! εύοδούται επ! μήκιστον ή εν 'Αθήναις 'Αρχαιολογική Εταιρεία επ' άγαθω κα! επ' ωφε­

λεία τής Ελληνικής Πατρίδος.

Άθήνησι τή 24η τού μηνός 'Οκτωβρίου 1938 έτους.

115

Allocution de M. le Dr HIPPOCRATE S. CARAVIAS, Président de la Société Littéraire et Artistique «Pamassos»

à S. E. M. JEAN ZAY, Ministre de l'Education Nationale et des Beaux Arts de la République Française

Monsieur le Ministre,

J 'ai l 'honneur de faire part à V. E. que la Société Littéraire et Artistique «Parnassos»,que j 'ai l 'honneur de présider, la plus ancienne des institutions littéraires de la Grèce moderne, laquelle pendant de longues années a remplacé l'Académie d'Athènes, alors inexistante, appréciant vos hautes qualités, non seulement d'homme d'Etat , mais aussi d'éminent jurisconsulte et homme de lettres et surtout votre sincère amitié pour notre Patrie, vous a élu dans sa dernière Assem­blée, à l 'unanimité

M E M B R E H O N O R A I R E

Il est notoire que la littérature de la Grèce ancienne a été-et je crois pouvoir affirmer qu'elle l'est encore—une source inépuisable pour les hommes de lettres de France, de même que la littérature française est hautement appréciée par les hommes de lettres de la Grèce contemporaine, qui y puisent sans cesse à leur tour ; il s'est établi ainsi une communion intellectuelle, spirituelle et culturelle entre nos deux pays—la France et la Grèce —communion constante et inaltérable, qui a grandement contribué à établir et à resserrer tou-

j jours davantage les liens d'amitié devenus désormais traditionnels, ! entre la noble Nation Française et la Nation Hellénique.

Nous autres Hellènes, en effet, nous aimons la France comme une seconde Patrie, car nous n'avons pas oublié et nous n'oublierons ja­mais combien vos grands écrivains et vos grands poètes ont épuisé leur éloquence pour plaider la cause grecque et combien par leurs nobles efforts ils ont contribué à la glorieuse issue de la lutte sacrée de 1821. Aussi, les noms de Victor Hugo, de Chateaubriand et de tant d'autres Français éminents demeurent profondément gravés dans nos coeurs et seront toujours l'objet de notre affection et de notre reconnaissance.

Votre présence à Athènes, Monsieur le Ministre, en qualité de

lie

Délégué officiel du Gouvernement français à la célébration du Cen­

tenaire de l'Université d'Athènes, constitue une haute marque d'es­

time et de sympathie de votre Patrie à l'égard de la Grèce et nous espérons qu'en quittant notre pays vous garderez un souvenir sym­

pathique de votre séjour parmi nous. Je suis très heureux, Monsieur le Ministre, que l'occasion m'ait

été donnée aujourd'hui d'adresser un salut chaleureux et fraternel à votre glorieuse Patrie et de vous remettre le diplôme et l'insigne de Membre honoraire de la Société Littéraire et Artistique «Parnassos».

Vive la France !

Allocution de M. le Dr HIPPOCRATE S. CARA VIAS, Président de la

Société Littéraire et Artistique « Pâmastos»

aux Membres àe la Conférence Interbalkanique po'ir la Paix Γ après­

midi du 16 février 1937, dans la grande salle du «Parnassos»

Mesdames, Messieurs,

C'est avec un grand plaisir que la Société Littéraire et Artistique «Parnassos», que j 'ai l 'honneur de présider, la plus ancienne des institutions littéraires helléniques, vous accueille aujourd'hui dans cette salle qui, durant trois quarts de siècle, a été le centre intellec tuel et artistique de la nouvelle Grèce.

Vous êtes les apôtres inspirés et les travailleurs infatigables d'une idée noble, généreuse et humanitaire, de la conciliation des Etats Balkaniques et du resserrement des liens d'amitié qui heureusement existent déjà entre nos Nations amies et alliées, ainsi que du déve loppement des relatious spirituelles et culturelles entre les hommes de lettres et des arts des Pays Balkaniques.

Vous collaborez efficacement ayant comme but un idéal sublime, la p a i χ, le plus grand bienfait pour l 'humanité entière, mais plus particulièrement pour les Etats Balkaniques, car la paix est une ga­

rantie précieuse de sécurité, de tranquillité et de prospérité. Vos efforts sont vraiment dignes de tout honneur et de tout éloge.

117

Etant donné qu'en raison de la brièveté de votre séjour en Grèce, vous n'aurez par l'occasion de visiter notre pays, on a pensé d'organi­

ser cette réunion dans laquelle le distingué artiste M. Périlla vous montrera sur l'écran ce que la Grèce possède de plus intéressant en fait de villes, de monuments et de paysages.

Nous souhaitons et nous espérons qu' en quittant Athènes, vous emporterez de bonnes impressions de notre pays et un souvenir sympa­

thique de votre séjour parmi nous Au nom de la Société Littéraire et Artistique «Parnassos», je vous adresse, Mesdames et Messieurs, un salut chaleureux et cordial.

Soyez les bienvenus dans cette ville éternelle de Pallas Athéna !

Λόγος Πανηγυρικός εκφωνηθείς êv rfi μεγάλη αίθούση τοϋ «Παρνασσού» τη 25 Μαρτίου 1939.

υπό τοϋ κ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΜΑΤΕΣΙ, Δικηγόρου.

'Ακολουθών ίεράν παράδοσιν, ό «Παρνασσός» τελεί κατ' έτος την ανα­

μνηστικήν εορτήν τοϋ μεγάλου αγώνος, όστις έθεσε τα θεμέλια της ελευθέ­

ρας πατρίδος. Προ δυο και πλέον χιλιετηρίδων, δτε οι συμπολΐται μας 'Αθηναίοι, πρωταγωνισται και θριαμβευται των Μηδικών πολέμων, παρε­

σκευάζοντο δια να μεταφέρωσι τον αγώνα εκ της 'Ελλάδος εις την Άσίαν, τότε εσκέφθη δ πολιτικώτατος Κίμων να άνευρη εις την Σκύρον τα οστά του Θησέως και τα μετέφερεν εις 'Αθήνας εν μέσω εορτών και πανηγύρεων εις μνήμην τοϋ 'Αττικού ήρωος. Έγνώριζον οι σοφοί άνδρες τών 'Αθηνών πόσον είναι συντελεστικός εις την τόνωσιν του φρονήματος ό ΰμνος τών προγονικών αρετών. Και αν ή υποτιθεμένη εποχή τοΰ Θησέως απείχε μα­

κρούς αιώνας από τους χρόνους τοΰ Κίμωνος πόσω μάλλον δονεί τάς καρ­

δίας ημών το μνημύσυνον έργων και ανδρών, άπα τους οποίους άπέχομεν μόλις τεσσάρας γενεάς, ώστε να εχωμεν οιονεί την εντΰπωσιν δτι τους εγνω­

ρίσαμεν ζώντχς. "Εγγονοί και δισέγγονοι αυτών συνεχίζουσι μεταξύ τών επίλεκτων τοΐ έθνους τας οικογενειακός παραδόσεις. Ή παρουσία τοΰ κ. 'Υπουργού έΥι της Γεωργίας μας φέρει ζωηράν την άνάμνησιν της ραγδαίας εκείνης απελευθερώσεως και οργανώσεως της Μεσσηνίας, ή οποία εζωογό­

νησε κατά τή' εναρξίν του τον αγώνα, και την εν αύcf) δράσιν της οικογε­

νείας Κυριακ)ΰ. Ή παρουσία τοϋ κ. Προέδρου τού Συλλόγου «Παρνασ­

σού» μας ενθυμίζει το μαρτύριον και τού θείου του Ευγενίου Καράβια,

118

Μητροπολίτου 'Αγχιάλου καί των λοιπών μετ' αύτοϋ συμμαρτυρησάντων άοιδίμων ιεραρχών. 'Ο πολεμιστής και ευφράδης άγορητής, δστις εκ μέ­

ρους του συνεορτάζοντος Πατριωτικού Όμίλου εν συνεχεία θαόμιλήση από του βήματος τούτου, ανήκει εις τήν εθνικήν οικογένειαν Μπότσαρη. Και συν αΰτοΐς πόσοι άλλοι επίλεκτοι εις τήν λαμπράν ταΰτην όμήγυριν, βλαστοί των οικογενειών του αγώνος, δίδουσι τον παλμον της ζωής εις τας αναμνή­

σεις τών χρόνων εκείνων. Με δσα και αν ελέχθησαν επι ενα και πλέον αιώνα από ιστορικούς και

από ρήτορας δια το έργον του 1821, το θέμα είναι ακόμη και θα παρα­

μείνω άνεξάντλητον.— Ή ιστορία γνωρίζει γεγονότα, συντελεσθέντα εντός βραχυτάτου χρόνου, τών οποίων αΐ συνέπειαι παραμένουσιν επί αιώνας. Ή ορμή του μεγάλου στρατηλάτου δεν εγνώρισε τον κόρον τών πολεμικών θριάμβων οΰτε τέρμα τών κατακτήσεων. Ούτως έδημιουργήθη ή μοιραία δραματική πάλη μεταξύ δύο εθνών, τα όποια κατεΐχον τα Ίστορικώτατα του κόσμου εδάφη καί ήδύναντο να ζήσωσι καί άναπτυχθώσιν ως γείτονες εν αρμονία επ' άγαθω τοΰ πολιτισμού καί τής προόδου. Και δύναται άμφο­

τέρωθεν να καυχάται δτι έθεσε τέρμα εις αυτήν ή σύγχρονος γενεά μας, κατιδοΰσα τήν άλήθειαν και άναδείξασα εκ τής έχθρας τήν φιλίαν και τήν συνεργασίαν εκ του ανταγωνισμού.

'Υπήρξε μακρά και εναγώνιος ή πάλη εκείνη. Το έθνος ουδέποτε ανε­

γνώρισε τήν κατάκτησιν, ψυχικώς αντέδρασε κατ' αυτής με αδάμαστον επι· μονήν. Άλλα και δεν παρήρχετο γενεά χωρίς ενοπλον διαμαρτυρίαν. Το δραματικώτερον γνώρισμα ήτο ή άνισότης τών δυνάμεων. Ά φ ' ενός εν μέγα και πλούσιον κράτος, ώργανωμένον καί πολεμικον, μέ κυβερνήτας ισχυ­

ρούς και πεπειραμένους. Ά φ ' ετέρου εις λαός κατατεμαχισμένος και εν τφ συνόλω άοπλος, άλλα ψυχικώς ανένδοτος και ακατάβλητος. Τήν εικόνα ζωγραφίζει ό Σολωμός εις τον μεμονωμένον, άλλα μεγαλοπρεπή και δυνα­

τόν στίχον του « Ή δύναμί σου πέλαγος κι' ή θέλησί μου βράχος».

Ή ιστορία τότε μόνον είναι ωφέλιμος εις διδάγματα, δταν εχη ώς όδη­

γον αυτής τήν ειλικρίνειαν.—"Ολαι σχεδόν αί μεγάλαι εθνικαι επαναστά­

σεις γνωρίζονται μέ το όνομα ενός ήγέτου. Ό 'Ελληνικός άγων τού 21 δεν ήδυνή^η να εύρη τον άρχηγόν του. Μέ τήν θαυμασίαν εργασίαν τής Φιλικής Εταιρείας είχε μόνον ψυχικώς προετοιμασθή. Και δταν αντήχησε το προσδοκώμενον κήρυγμα, έξηγέρθησαν οιονεί αυτομάτως ώς σκορ­

πιζόμενα εις ριπήν ορμητικού άνεμου, κάθε περιφέρεια, κάθε πόλις, κάθε χωρίον μέ τους τοπικούς αρχηγούς των από τής Ροδόπης μέχρι τής Κρή­

119

της και μέχρι των ακρότατων ανατολικών νήσων, χωρίς προγεγραμμένην δργάνωσιν συνόλου, με μόνον δδηγον την φωνήν της άναγεννωμένης Πα­

τρίδος. Και δταν μετ' ολίγον ή ανάγκη των πραγμάτων επέβαλλε την άμοι­

βαίαν συνεννόησιν και την ϊδρυσιν ενός ιθύνοντος κέντρου, εν τη εξελίξει αυτού ό άγων άνέδειξεν άριστεΐς και πρωταγωνιστάς και ήρωας ανδρείας, πατριωτισμού και εθελοθυσίας καί υπέροχους στρατηγούς και ναυάρχους, καί πολιτικούς καί ίεράρχας, των οποίων τα έ'ργα ελάμπρυναν το Έλληνι­

κον όνομα καί καθωδήγησαν εις την τελικήν επιτυχίαν. 'Αλλ' ή ελλειψις ενός ανωτέρου πάντων ήγέτου, δυναμένου να επιωέρη τον γενικόν συντονι­

σμον των δυνάμεων και να εμπέδωση την εθνικήν πειθαρχίαν, πολλάκις έφερε το άγωνιζόμενον "Εθνος εις το χείλος του κρημνού.—Και μόνον κατά το εβδομον έτος του πολέμου, εν ήμέραις κρίσεως, επήλθε τέλος ή γενική συμφωνία καί ανετέθη ή αρχή εις τον Ίωάννην Καποδίστριαν.

Άναχωρών δια τήν Ελλάδα, ελεγεν ό Καποδίστριας προς τον κόμητα Νέσελρωδ : «Ή Ελλάς εγκαταλελειμμένη εις τάς ιδίας της δυνάμεις δυνα­

τόν εν τέλει να ύποκύψη, άλλα δεν θα χαθή άδόξως. Το ιερόν αυτής δί­

καιον θα επιζήση τής καταστροφής της διότι είναι αιώνιον»—'Αλλ' είτε από πατριωτικήν άνησυχίαν, είτε δια να συγκίνηση τον Ίσχυρον φίλον του ελεγεν αυτά ό Καποδίστριας, ή Ελλάς δεν ήτο προωρισμένη να πέση νεκρά επί του δικαίου της. Ή τ ο τόσον Ίσχυρον το δίκαιον της, τόσον μεγάλη ή ηθική δΰναμις του αγώνος της, ώστε εις εκάστην πτώσίν της αναλαμβάνει ως ό 'Ανταίος νέας δυνάμεις. Μία νέα πνοή άναρριπίζει τήν ασβεστον φλόγο, μία νέα ορμή τονώνει τον αγώνα. Ή λάμψις τής εξόδου του Με­

σολογγίου διαλύει τήν όμίχλην τών παθών. Με εν ιστορικόν φίλημα ό πρόεδρος Ζαΐμης καί ο μυστηριώδης καί απείθαρχος Καραϊσκάκης θυσιά­

ζουσι το θανάσιμον μισός των είς τον βωμόν τής πατρίδος. Μία ενθεος μεταμόρφωσις συντελείται εις τήν ψυχήν του ανυπότακτου πολεμιστοΰ. «'Από διάβολος γίνεται άγγελος», κατά τήν ίστορικήν φράσιν του. 'Αρχηγός τώρα τών στρατευμάτων τής Στερεάς Ελλάδος εμψυχώνει τους οπλίτες. Σχεδιάζει καί εκτελεί τήν θρυλικήν εκστρατείαν, ή οποία εντός τριών μηνών ελευθέρωσεν εκ νέου τήν ύποταχθεΐσαν Ροΰμελην.—Έν τω μεταξ.' ή Εθνική Συνέλευσις εΐχεν εκλέξη τον Κυβερνήτην καί μέχρι τής άφίξεός του τήν Τριανδρίαν Μαυρομιχάλη, Μηλεΐτου καί Νάκου. 'Ανέθεσε τήν π)λεμικήν άρχηγίαν εις τους δύο φιλέλληνας "Αγγλους, εις τον Τσώρτς τής £ηρας, εις τον Κόχραν τής θαλάσσης.—Έπανελθών εις τήν Άττικήν θριαμβευτής ό Καραϊσκάκης τάσσεται αυθορμήτως υπό τας διαταγάς του Βρετοννού πολεμάρχου. Άλλα καί 6 Κολοκοτρώνης, ό στρατηλάτης, ό όποιος

120

ήρχιζε τάς έκστραιείας του μόνος και ως άλλος Δευκαλίων, δ ζωοποιών όπισθεν του τους λίθους, συνήθροιζε καθ' όδον πολυάριθμους στρατιάς, ό πολυμήχανος εν πολεμώ και ειρήνη «γέρος τοϋ Μωρία» υποτάσσεται εις την επιταγήν της πατρίδος. Και από της εν Πόρω ναυαρχίδος στέλλεται την 20 Μαρτίου 1827 προς την εν Τροιζήνι Έθνικήν Συνέλευσιν, το έξης εγγραφον :

«"Εβδομον ήδη έτος δεν έπαυσα συναγωνιζόμενος το κατά δΰναμιν μετά των λοιπών αδελφών μου κατά τών εχθρών της πατρίδος μας. Οΰτε ή γνώ­

σις της ανικανότητας μου, οΰτε το μέγεθος τοΰ φορτίου, το οποίον ή πατρίς επέθεσεν έπ' εμέ, μ3 έκαμαν να δειλιάσω η υποχωρήσω. Πρώτον χρέος τοΰ πολίτου νομίζων το να πράττη δ,τι δύναται υπέρ της σωτηρίας της πατρί­

δος του, εφρόντισα να το εκπληρώσω. Έάν πάντοτε δεν επέτυχα, το σφάλμα δεν είναι της προαιρέσεως μου». Και καταλήγει το εγγραφον : «Το Έλλη­

νικον ναυτικον δικαίως πρέπει να ελπίζπ το πάν υπό την όδηγίαν τοιούτου άρχηγοΰ και πρώτος εγώ είμαι έτοιμος, καθ' όσον δΰναμαι, να τρέξω υπ1

αυτόν εις νέους αγώνας, δύσκολους βέβαια εις εμέ και δια την ήλικίαν μου και δια την δλιγοπειρίαν μου, ευχάριστους όμως εις την καρδίαν μου, ή οποία τίποτε άλλο δέν επεθΰμησε παρά την εΰτυχίαν της πατρίδος»,

Ποίαν ύπογραφήν έ'φερε το άδαμάντινον τοϋτο εγγραφον ; Ό στόλαρ­

χος δ καταφαπίσας μέ δόξαν τάς Ελληνικός θάλασσας, δ 'Ανδρέας Μιαού­

λης, ύτοστέλλει το σήμα του, παραδίδει την ναυαρχίαν εις τον λόρδον Κό· χραν και δέχεται να υπηρέτηση υπ' αυτόν ως άπλοΰς πλοίαρχος.

Εις την άκτήν της Πελοποννήσου απέναντι τοϋ Πόρου, εις ενα κήπον εσπεριδοειδών, συνεδρίαζεν ή 'Εθνική Συνέλευσις και ιδού υπό το άγνον άρωμα τών πορτοκαλεών εφαίνετο συντελεσθείσα ή ενιαία εθνική οργάνω σις. ΈκεΙ ή νέα κυβερνητική τριανδρία έδωκε τον εξής δρκον : «'Ορκίζομαι εις το όνομα της τρισυπόστατου θεότητος και εις την γλυκυτάτην πατρίδα ή να έλευθερωθη το Έλληνικον "Εθνος ή μέ τα δπλα εις τάς χείρας ν' απο­

θάνω Χρισαανος και έλεΰθερος». Δέν ήσαν λόγοι κενοί οι δρκοι εκείνοι, διότι οι "Ελληνες είχον ήδη δείξη τήν άπόφασίν των να πίπτωσιν υπέρ της πατρίδος.

'Αλλ' ό θεός τοΰ πολέμου έφάνη τότε δυσμενής. Ό Καραϊσκάκης έβαψε μέ το αΐμά του το χώμα τής 'Αττικής και εστόλισαν τον μέγαν νεκρόν αί νωπαι ακόμη δάφναι τών τελευταίων θριάμβων του. Τήν επαύριον ώδηγοΰντο τα στρατεύματα εις τήν μάχην εν μέσω θρήνων δια τήν άπώ­

λειαν τοΰ μεγάλου άρχηγοΰ. Το άνθος τών Ελλήνων πολεμάρχων και μα­

χητών επεσεν επί τοΰ πεδίου τής μάχης. Ό 'Απρίλιος εκείνος, δ άνατείλας

12 L

με τόσοες ελπίδας, εδυεν ήδη μελανός από το αίμα ιών ευγενών προμάχων της ελευθερίας. Met' ολίγας ημέρας ή Ελληνική σημαία δεν εκυμάτιζε πλέον επί της 'Ακροπόλεως. Το νέφος της δουλείας εσκέπασεν εκ νέου την ύπερή­

φανον Ροΰμελην. "Οπως δέν έπεσε με το Μεσολόγγι, δεν έπεσε με την Άκρόπολιν ή

Ελλάς. Ό αρχηγός τών Αιγυπτιακών στρατευμάτων είδε και πάλιν να κι­

νηται απειλητικώς ανά την Πελοπόννησον ή ιστορική περικεφαλαία του Κολοκοτρώνη. Ό ναύαρχος Κόχραν δια τολμηρός αποφάσεως οδηγεί τον Έλληνικον σιολίσκον εις τον λιμένα 'Αλεξανδρείας δια να πυρπόληση τον νέον ΑΙγυπτιακον στόλον, ό όποιος επρόκειτο να εκπλευση κατά της "Υδρας. Ό αιφνιδιασμός άπέτυχεν. Ή ώρα της άπολυτρώσεως είχε σημάνη. Οι ναύαρχοι τών ηνωμένων στόλων τών τριών Δυνάμεων άπαιτουσιν άπο τον Ίμβραήμ να συναίνεση εις την ά^ακωχήν. Εκείνος κωφεύει. Οί ναύαρχοι εισέρχονται εις τον λιμένα του Ναυαρίνου εν μέσω του Αιγυπτιακού στόλου. "Αγνωστον πόθεν προήλθεν ό πρώτος σπινθήρ. Το πυρ μαίνεται εντός του λιμένος. Μετ' ολίγας ώρας, άπο τον μεγαλοπρεπή στόλον του Αιγυπτίου ήγεμόνος επέπλεον μόνον τα ναυάγια. Το δίκαιον είχε θριάμβευση. Ή Ελλάς είχε σωθή.

Περιωρίσθην εις τα τελευταία ετη του αγώνος, εις τα ετη τών ατυχημά­

των καί τών πόνων, διότι αυτά άποδίδουσι καθαρώτερον τον γενικόν χα­

ρακτήρα του. Πολύς λόγος έγινε και από συγχρόνους και από μεταγενεστέ­

ρους δια τάς ασθενείς εκείνας κυβερνήσεις.'Αλλα σήμερον,ερευνώντες τα πρά­

γματα με τον φακον τής ψύχρας μελέτης,tòv όποιον μας δίδει ό πάροδος ενός (χϊώνος, δέν δυνάμεθα να κρίνωμεν αυστηρώς τάς κυβερνήσεις τών τετεραγ­

μένων εκείνων χρόνων. Μακροχρόνιος καί διαρκής πόλεμος, εχθροπραξίαι πολλάκις σΰχρονοι εις διάφορα σημεία, άπήτουν στρατεύματα ξηράς και θα­

λάσσης, στρατολογίαν, βαθμοφόρους, όπλισμόν, εφοδιασμούς, θαλάσσιας μεταφοράς. Εις ταΰτα προσετίι^εντο εσωτερικά! αντιδράσεις και εξεγέρσεις. Ή διοίκησις άπήτει δαπανάς. Και προς τούτοις πρόσφυγες, πρόσφυγες Σμύρνης, Κυδωνιών, Χίου, Μακεδονίας, Ηπείρου, Κάσσου, Ψαρών και και άλλων Ελληνικών χωρών καί κατά τάς εχθρικός εΐσβολάς αθρόα συρροή εις τα δλιγώτερον απειλούμενα μέρη. Ποία δε τα οικονομικά μέσα ; Ει­

σπραξις φόρων εν μέσω τής γενικής δυσπραγίας άπέδιδεν ελάχιστα. Μόνον αί νήσοι άπήλαυον σχετικής ησυχίας καί οΰχε οί πόροι τών νήσων, οΰτε αϊ εισφοραί τών φιλελληνικών οργανώσεων, οΰτε τα δάνεια ήδυναντο νάάντα·

ποκριθώσιν επαρκώς εις τας δαπανάς. "Οταν ή κυβέρνησις Ζαΐμη άπεβιβά· ζειο εις το Ναύπλιον, το απόθεμα τοΰ Δημοσίου Ταμείου ανήρχετο εις εξή·

122

κοντά γρόσια. Καί δταν ό Καποδίστριας τφ 1828 ανέλαβε την κυβέρνησιν του Κράτους, ή λακωνική εκθεσις του Υπουργοί) τών Οικονομικών Λι­

δωρίκη είχεν ως έξης: «Έξοχώτατε, χρήματα δεν ύπάρχουσιν είς το Τα­

μείον, αλλ3 οΰτε καν υπάρχει Ταμεΐον». Άλλα καί ποίοι ήσαν οι κατά περιόδους, ιθύνοντες ; Έκτος τών ευάριθ­

μων εκ του Εξωτερικού προσελθόντων, ποίοι ήσαν οι άλλοι ; Προύχοντες κωμοπόλεων, ορεσίβιοι πολεμισταί, και απέριττοι ναυτικοί. "Ας λάβω­

μεν υπ' δψει και τάς συνθήκας του περιβάλλοντος ! "Ας μετρήσωμεν τάς προσπάθειας των με τα διατιθέμενα μέσα !

Επέδειξαν όντως οι άνδρες εκείνοι θαυμαστήν ικανότητα, άνεδείχθησαν εν τφ συνόλω των ανώτεροι τών συνήθων ανθρώπων και τα έργα αυτών υπήρξαν πολλάκις γιγάντια.

Άλλα το μεγαλούργημα τής Ελληνικής Επαναστάσεως, δπως δεν δύνα­

ται ν ' άποδοθή εις ενα ήγέτην, δεν είναι οΰτε έργον μόνων τών πρωταγω­

νιστών. Είναι έργον του συνόλου. Ό λαός, ό στρατευόμενος, ό προσερχόμε­

νος εις τάς μάχας, όχι μόνον προς ύπεράσπισιν του τοπικού εδάφους, οι Ρουμελιώται, οι δεχόμενοι τα πρώτα πλήγατα εκάστης εκστρατείας του εχθρού, οι Πελοποννήσιοι, οι σπευδοντες εις το κήρυγμα τοΰ Κολοκοτρώνη, οι Μανιάται, οδηγούμενοι εις διάφορα σημεία μακράν τής χώρας των, οι εκ τών νήσων τής Ελλάδος κατατασσόμενοι εις τα πληρώματα τών στόλων θαλασσινοί, οι Κυκλάδιοι, οι προσερχόμενοι δια πλοιαρίων εις τους αγώνας τής Ανατολικής Ελλάδος, οί Επτανήσιοι εθελονταί, έγκαταλείποντες, υπό την άπειλήν τών βαρύτατων ποινών τής Αγγλικής διοικήσεως, τάς άσφα* λεις αυτών νήσους, οί ίεράρχαι και ίερεΐς, ε'ίτε άψηφοΰντες τα μαρτυρία, είτε προκινδυνευοντες εις τάς μάχας. Καί ό λαός ό άστράτευτος, ό λιμώττων πολ­

λάκις και γιιμνητευων, ό μετακινούμενος πανοικει καί καταφεύγων εϊς τα σπήλαια τών ορέων, άλλα μη δαμαζόμενος, μη άποκαρτερών. Ή επίμονος αΰιη άπόφασις εν μέσφ τών στερήσεων, τών θυσιών, τών δηώσεων και τών σφαγών, επιζώσα στερρά και ακλόνητος, ύπήοξεν ό κυριώτερος τοΰ άθλου, ό όποιος κατηυγασε με ακτίνας φωτός ηθικού την στυγνήν σκιάν τής πιέ­

σεως, ήτις εβάρυνε τότε επί τής πολιτισμένης άνθρωπότητος. Και εις τον αθλον τοϋιον, δεν ύστέρησεν ή Έλληνίς. Παραλείπω τάς

εξέχουσας μορφάς, την Μπουμπουλίναν, την Μαντώ, την στραταρχίναν Γκοΰραιναν, τάς ηρωίδας τοΰ Σουλίου. Αι Μεσολογγίτισσαι, με τα βρέφη εις τάς άγκάλας, εις την τραγωδίαν τής εξόδου, αί Μανιάτισσαι, αϊ επιτιθέ­

μεναι με τα δρέπανα κατά τών επιδρομέων, και αΐ σύζυγοι, και αί μητέρες και αί παρθένοι που άντιμετιόπιζαν μετά ψυχραιμίας τον θάνατον.

t 123

Εις την Δ' Έθνικήν Συνέλευσιν τοΰ "Αργούς ανεγνώσθη ή αναφορά μιας Σπαρτιάτισσας, της χήρας Σάββαινας, ή οποία γράφει, ως εάν εξέθετε το φυσικώτερον των πραγμάτων : «Είμαι γυναίκα χήρα, εχω και ανήλικα ορφανά. Τοΰτο δεν μ= έμπόδισεν εις την αρχήν τοΰ ίεροΰ πολέμου μας να πιάσω τα δπλα και να κινήσω δια την έλευθερίαν τοΰ "Εθνους και προς εμψΰχωσιν των αρχαρίων στρατιωτών. Έστάθηκα πρώτον εις τας εκστρα­

τείας τοΰ άοιδίμου Κυριακοΰλη και ε/τειτα και άλλων αρχηγών εις την Εΰ­

ριπον, το Βαλτέτσι, την Στερεάν Ελλάδα, ταΤρίκορφα, τον Άλμυρον κτλ.». Και προσθέιουν τα πρακτικά της Συνελεΰσεο)ς : «Πολλοί των πληρεξουσίων, αύτόπται μάρτυρες και συναγωνισταί, εβεβαίωσαν τον άπαραδειγμάτιστον ενθουσιασμον της νέας Σπαρτιάτιδος».

Πόσαι αλλαι Σάββαιναι παρήλθον απαρατήρητοι και λησμονηθεισαι ! Δια τους αφανείς εκείνους άγωνιστας και μάρτυρας ας προέ?.θϊ) από

της αιθούσης ταύτης μία ευχή. Κατά μίμησιν των αρχαίων 'Αθηναίων κα­

θιερώθη παγκοσμίως δ φόρος της μνήμης προς τον αγνωστον στρατιώτην τοΰ μεγάλου πολέμου.—'Ομοίως ό?ς στήθη μία στήλη εις μνήμην τοΰ άφα· νους άγωνιστοΰ καί οίλλη μία εις μνήμην της άφανοΰς Έλληνίδος τοΰ 21. .Κα! ας στήθη παρά τάς προτομάς τών πρωταγωνιστών εις το ά'λσος τοΰ ­Πολυγώνου, Έκεΐ συγκεντροΰμεναι, αϊ ϊερα! σκιαί των θα άιενίζωσι τον εφιππον ανδριάντα και το αέτειον βλέμμα τοΰ μεγάλου στρατηλάτου δστις μετά ενα αιώνα, επ! κεφαλής τοΰ στρατευομένου ε9νους, συνεπλήρωσε το διακοπέν έργον. — Κα! ώς οι 'Αθηναίοι τοΰ Κίμωνος, κα! ώς οι "Ελληνες τοΰ 21, ούτω κα! ή ιδική μας γενεά επετέλεσε έργα μεγάλα. Εις κάθε πόλιν και κώμην της Ελλάδος ύψοΰνται αί στήλαι της μνήμης τών νέων ηρώων. Μνημεία σεπτά δόξης κα! αρετής άτενίζουσι την νέαν γενεάν εις την οποίαν απόκειται το μέλλον της πατρίδος. Προτρέπουσιν αυτήν εν τη λευκή σιωπή των να διατηρήσουν την πατρίδα όμονοοΰσαν κα! πειθαρχού­

σαν, ισ^υραν κα! άκμαίαν, φορέα πολιτισμού κα! προόδου, άνταξίαν τοΰ μεγάλου της ονόματος, το όποιον πνευματικώς δεσπόζει της οικουμένης, έχοντες ως σύνθημα το κήρυγμα τοΰ ποιητοΰ Κάλβου :

«Εις τον βωμον της πατρίδος απαστράπτοντα τρέξατε πάντες... Εις τους χορούς τών πολέμων ώς εσωσεν ή ανδρεία τον στρατιώτην, οΰτως ή ομόνοια σώζει τα έθνη».

IV

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ

Μ Ν Η Μ Ο Σ Υ Ν Α

Ì27

"Ο ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ,,

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΟΝ ΑΟΙΔΙΜΩΝ ΒΑΣΙΛΕΩΝ

Την 28 Νοεμβρίου 1936 δ Πρόεδρος τοΰ Φιλογικού Συλλόγου «Παρ­

νασσού» κ. Ί π π . Καραβιάς συνοδευόμενος και από τα μέλη του Συμβουλίου

καθηγητήν κ. Έμμ. Πεζόπουλον, στρατηγούς κ. κ. Γ. Παπακωνσταντίνου

και Ί ω . Πετρίδην, τον κ. Κρ. Σουρήν και τους μακαρίτας Κ. Καλαμάραν και

Στέφανον Λεοντίδην, άνήλθον εις Τατόϊον και κατέθεσαν στέφανον εκ σφυ­

ρήλατου σίδηρου μετ' αργυράς επιγραφής εις τους τάφους των αειμνήστων

Βασιλέων. Ό κ. Καραβιάς εις τήν συγκινητικην προσφώνησίν του ανέφερε

την εύμένειαν, τήν οποίαν επέδειξε προς τον «Παρνασσόν» και δ Βασιλεύς

Κωνσταντίνος, "Οστις ήτο τακτικον μέλος του Συλλόγου, και ή Βασίλισσα

Σοφία, προστάτις της Σχολής των 'Απόρων Παίδων, και ολόκληρος ή Βα­

σιλική Οικογένεια της Ελλάδος, προς τήν 'Οποίαν οφείλεται ευγνωμοσύνη.

Ό ωραίος και καλλιτεχνικός στέφανος του «Παρνασσού» κατετέθη εις τον

παρά τον τάφον του αειμνήστου Βασιλέως Γεωργίου Α' ιερόν ναόν της

'Αναστάσεως.

128

ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΝ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ ΤΟΥ ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ

ΠΡΙΓΚΗΠΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

Την 22αν Μαρτίου 1938 ετελέσθη εν τη μεγάλη αιθοΰση τοΰ Συλλόγου φιλολογικον και καλλιτεχνικον μνημόαηνυν τοΰ άοιδίμου Πρίγκηπος Νικο­

λάου. οργανωθέν υπό του «Παρνασσού», του οποίου ήτο Τακτικον Μέλος εφ5 ίκανον χρόνον, διατελέσας και Πρόεδρος του Τμήματος Καλών Τεχνών.

Παρέστησαν ή Α. Μ. δ Βασιλεύς, αΐ ΑΑ. ΒΒ. ΥΥ. ό Διάδοχος Παύ­

λος, ή Άντιβασίλισσα της Γιουγκοσλαβίας "Ολγα και αΐ Πριγκήπισσαι Ει­

ρήνη και Αικατερίνη, δ Πρόεδρος της Κυβερνήσεως Κύριος 'Ιωάννης Με­

ταξάς μετά Μελών τοΰ Ύπουργικοΰ Συμβουλίου, δ Μακαριώτατος 'Αρχιεπί­

σκοπος 'Αθηνών μετά Μελών της 'Ιεράς Συνόδου, δ Μέγας Αυλάρχης και λοιποί Αυλικοί, όλόκληρον το εν 'Αθήναις Διπλωματικον Σώμα, οι Πρόε­

δροι του Συμβουλίου 'Επικρατείας, 'Αρείου Πάγου, Ελεγκτικού Συνεδρίου, 'Ακαδημίας 'Αθηνών, οι Πρυτάνεις Πανεπιστημίου και Πολυτεχνείου και πολυπληθές και εκλεκτόν άκροατήριον.

Έ ν αρχή έλαβε τον λόγον ό Πρόεδρος του «Παρνασσού» κ. Ίππ . Κα­

ραβιάς, δστις εξέφρασε την βαθυτάτην λΰπην ην επροξένησεν δ αδόκητος θάνατος του αειμνήστου Πρίγκηπος, ωμίλησε περί της ζωής Αυτοί), και ανέφερε διάφορα χαρακτηριστικά λόγια Του άποδεικνΰοντα την βαθείαν άγάπην Του προς την Πατρίδα. Όλόκληρος δ λόγος τοΰ Προέδρου δημο­

σιεύεται εν τη οικεία σιήλη λόγων και προσφωνήσεων. Κατόπιν ώμίλησεν δ κ. Νικόλαος Λάσκαρης δστις ανέπτυξε το θεατρι­

κόν έργον τοΰ αειμνήστου Πρίγκηπος Νικολάου, ακολουθώ; έλαβε τον λόγον δ καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών κ. Ούμβ. 'Αργυρός άναπτΰξας και εξάρας το καλλιτεχνικδν τάλαντον Αύιοΰ.

Τέλος δ κ. Κρίτων Γ. Σουρής άπήγγειλε το έξης ποίημα του εις μνήμην τοΰ «'Αττικού Πρίγκηπος».

ΔΙΑ ΤΟΝ ΤΤΡΙΓΚΗΠΑ ΝΙΚΟΛΑΟΝ

Και λέγ4 ή Μάννα 'στο παιδί, γλυκά να το κοιμίση : —"Ωμορφο Βασιλόπουλο 'στα τωρινά τα χρόνια, γΐά να ξεχάνη της ζωής της πίκραις, πάθη, μίση, 'πήρε την Τέχνην οδηγό και με καρδιάς συμπόνια,

129

τα 'ψυχικά τα πλούτη του 'μοίραζε με τα πλήθη. Κι' όμως δεν έπαυσε ποτέ Πρίγκηψ να παραμείνω, δταν σε δύσκολες στιγμαΐς απέριττος εστάθη, δπως 'στους τίτλους ήξευρε τον "Ανθρωπο να κλείνη, σαν 'σμίγαν χάραις της γεννιάς με της ψυχής τα βάθη... Παιδί μου, τέτοιος έζησε, δεν εινε παραμύθι.

Κρίτων Γ. Σουρής

Ή Α. Μ. ό Βασιλεύς και οι Πρίγκηπες και Πριγκήπισσαι μετά το τέ­

λος τής σεμνής και συγκινητικής αυτής τελετής εξέφρασαν προς τον Πρόε­

δρον τοΰ «Παρνασσού» κ. ΓΙππ. Καραβίαν τάς ευχαριστίας των δια τα εκ­

δηλωθέντα ευγενή και συμπαι^ή αισθήματα των μελών τοΰ Συλλόγου προς την άλησμόνητον μνήμην τοΰ προώρως εκλιπόντος Βασιλόπαιδος.

Την 6 Φεβρουαρίου 1937 ετελέσθη εν τη μεγάλη αιθουση τοΰ «Παρ­

νασσού», δργανωθέν υπό τοΰ Έλληνογαλλικοΰ Συνδέσμου, πολιτικον μνη· μόσυνον τοΰ διαπρεπούς φιλέλληνος λογογράφου René Puaux. Ώμίλησαν ό Πρεσβευτής τής Γαλλίας, ό Πρόεδρος τοΰ Συνδέσμου καθηγητής κ. Βλαδ. Μπένσης και οι κ. κ. Ρ. Ντεμανζέλ, Διευθυντής τής εν 'Αθήναις Γαλλικής 'Αρχαιολογικής Σχολής και Κ. Καιροφΰλας.

Την 9 Φεβρουαρίου 1938 ετελέσθη φιλολογικον μνημόσυνον τοΰ ποιη­

τοΰ Στεφάνου Μαρτζώκη, Ώμίλησε πρώτον ό 'Ακαδημαϊκός κ. Γρηγ. Ξενόπουλος. Κατόπιν ό κ. Μαρίνος Σίγουρος ώμίλησε δια τον Μαρτζώκην ως ανθρωπον και ανέλυσε το έργον αΰτοΰ.

Ή Κα Τζούλια Άμπελα­Τερέντσιο ήρμήνευσε μερικά από τα καλλίτερα ποιήματα του.

ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ ΟΘΩΝΟΣ ΚΑΙ ΑΘΗΝΑΣ ΣΤΑΘΑΤΟΥ

Τήν 20 Μαρτίου έγινε εις την αΐθουσαν τοΰ «Παρνασσού» σεμνή τελετή εις μνήμην τοΰ "Οθωνος και τής 'Αθηνάς Σταθάτου, δργανωθεΐσα υπό τοΰ Διοικητικοΰ Συμβουλίου τοΰ \2δείου 'Αθηνών, τής 'Επιτροπής τοΰ Καθιδρΰ· ματος Σταθάτου, τής Επιτροπής τοΰ "Αθλου Σταθάτου και τοΰ Φιλολογικού

9

130

Συλλόγου «Παρνασσού». Την τελετήν ετίμησαν δια της παρουσίας των 6 Μακ. 'Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, δ Διευθυντής του Πο­

λιτικού Οίκου της Α. Μ. του Βασιλέως κ. Θ. Αγγελόπουλος, ό Υφυπουρ­

γός του Πολιτικοΰ Γραφείου κ. Κ. Μπουρμποΰλης εκ μέρους της Κυβερνή­

σεως, αντιπρόσωποι του θεραπευτηρίου τοΰ 'Ερυθρού Σταύρου, τοΰ Ευαγ­

γελισμού, του Άσυλου Ανιάτων και πλήθος άλλου εκλεκτού κόσμου. 'Ωμίλησαν κατά σειράν ό Πρόεδρος τοΰ «Παρνασσού» κ. £Ιππ. Καραβιάς, ο επόπτης των σχολείων της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας κ. Καλιάφας, ο κ. Α. Γαζής, Πρόεδρος τοΰ "Αθλου Σταθάτου, ό κ. Ί . 'Αθανασάκης εκ μέρους τοΰ Ερυθρού Σταύρου, ή κ. Φράγκου και ό καθηγητής κ. Ν. 'Αλιβιζάτος εκ μέρους τοΰ 'Ωδείου 'Αθηνών. "Ολοι οι όμιληταί έπλεξαν με θερμούς λόγους το εγκώμιον των άοιδίμων Μεγάλων Ευεργετών, οι όποιοι συνεχίζοντες μίαν παλαιοτάτην και εΰγενικήν παράδοσιν των πλου­

σίων τοΰ "Εθνους, διέθεσαν μέγα μέρος της περιουσίας των εις έργα φι­

λανθρωπίας και εις τήν ΐδρυσιν ή ένίσχυσιν μορφωτικών ιδρυμάτων, τα όποια μεγάλως συνετέλεσαν και συντελούν ε'ις τήν πρόοδον και άνάπτυξιν της πνευματικής μας ζωής. Και ή ωραία τελετή της ευγνωμοσύνης είχε τήν ύποβλητικήν της επισφράγισιν με τήν εκτέλεσιν τής εισαγωγής εις τον «Όρ φέα» τοΰ Γκλούκ υπό τμήματος τής ορχήστρας τοΰ 'Ωδείου 'Αθηνών υπό τήν διεΰθυνσιν τοΰ κ. Φ. Οικονομίδου.

Τήν 29ην Μαρτίου 1938 ετελέσθη εν τη μεγάλη αϊθουση Φιλολογικόν Μνημόσυνον τοΰ αειμνήστου Καθηγητού και διακεκριμένου μέλους τοΰ «Παρνασσοΰ» 'Ιωάννου Συκουτρή.

Ώμίλησεν ό 'Ακαδημαϊκός κ. Δημ. Μπαλανος, οι Καθηγητά! τοΰ Πα­

νεπιστημίου κ. κ. Σ. Κουγέας κα! Κ. Τσάτσος και εκ μέρους τών διοργανω­

σάντων το μνημόσυνον Φοιτητών ό κ. Ν. Δετζώρτζης. Ή τελετί) διεξήχθη εν μέσω πυκνότατου και εκλεκτοΰ ακροατηρίου.

Τήν 2 'Απριλίου 1938 ετελέσθη φιλολογικόν μνημόσυνον τοΰ μεγάλου Ίταλου ποιητοΰ Γαβριήλ Ντ' Άννουντσιο, παρουσία τοΰ Πρεσβευτοΰ τής 'Ιταλίας και άλλων επισήμων ως και εκλεκτοΰ κόσμου. ΕΊσήγησιν εκαμεν ό Πρόεδρος τοΰ «Παρνασσοΰ» κ. Ίππ . Καραβιάς, τονίσας δτι το μνημόσυνον αυτό εθεωρήθη καθήκον τοΰ Συλλόγου προς τον ενδοξον ποιητήν, ό όποιος

131

ήτο Έπίτιμον Μέλος του και εΐχεν όμιλήοη από τοΰ βήματος του, και πολ­

λάκις ενεπνεΰσθη από το αθάνατον Έλληνικον πνεύμα. Ώμίλησε κατόπιν ό κ. Κ. Καιροφΰλας και ακολούθως έλαβε τον λόγον

δ Καθηγητής της Ελληνικής Λογοτεχνίας εν τφ Πανεπιστημίω Αθηνών κ. Β. Μπιάτζη, όστις εξήτασεν εν ε'ιδικον θέμα άνάλογον με τον τόπον καΐ την περίστασιν: «Ti οφείλει ό Ντ' Άννουντσιο εις την Ελλάδα».

Τέλος ό κ. Α. Σκιαδαρέσης άπήγγειλε χαρακςηριστικον ποίημα τοϋ Ντ' Άννουντσιο.

Την 22αν Μαΐου 1938 ετελέσθη εις τον «Παρνασσόν» σεμνον πολιτικόν μνημόσυνον του αείμνηστου μεγάλου Ευεργέτου του Συλλόγου Σπύρου Νι· κολοπούλον,Διευθυντού της Έφημερίδος«Έθνος»και εγκρίτου συγγραφέως.

Εις την τελετήν παρέστησαν ό Ύπουργός­Διοικητής Πρωτευούσης κ. Κ. Κοτζιας και άλλοι επίσημοι ως και οι συγγενείς του μεταστάντος άλησμο νήτου ανδρός.

'Ομίλησαν ό Πρόεδρος τοΰ «Παρνασσού» κ/Ιππ. Καραβιάς, ό κ. Άχιλ­

λεύς Κΰρου καΐ ό κ. Ν. Κυπαρίσσης εξάραντες την δημοσιογραφικήν δεινό­

τητα, τάς αρετας και την εθνικήν δράσιν τοΰ Σπύρου Νικολοποΰλου.

Τήν 29 Φεβρουαρίου 1939 ετελέσθη, ενώπιον εκλεκτού ακροατηρίου λο­

γίων και επιστημόνων εξ 'Αθηνών και Πειραιώς, φιλολογικόν μνημόσυνον τοΰ μακαρύου ποιητυΰ Γεωργίου Στρατήγ­η. Κατόπιν εισηγήσεως τοΰ Προ­

έδρου τοΰ Συλλόγου κ. Γίππ. Καράβια, ωμίλησεν ό Διευθυντής της 'Ακρο­

πόλεως κ. Νικ. Κυπαρίσσης, περί τοΰ βίου και τοΰ έργου τοΰ εκλιπόντος ποιητοΰ. Κχτόπιν ή Δις Άννα Ψιλιανοΰ άπήγγειλε δυο εκλεκτά ποιήματα τοΰ Στρατήγη( συγκινήσασα το άκροατήριον.^ Τέλος ό κ. Κρίτων Σουρής άπήγγειλεν επίκαιρον ποίημα του.

Τήν 24 Μαίου 1939 ετελέσθη φιλολογικόν μνημόσυνον τοΰ διακεκρι­

μένου συγγραφέως Μπάμπη Άννίνου, έπι τη συμπληρώσει πενταετίας από τοΰ θανάτο) του. Ώμίλησε πρώτος δι' ολίγων ο Πρόεδρος τοΰ Συλλόγου κ Ί π π . Κοραβίας, και κατόπιν ό Πρόεδρος τών Θεατρικών Συγγραφέων κ. Θεόδ. Σιναδινός, ό κ. Μιχ. Αργυρόπουλος εκ μέρους της Εταιρείας Ελλήνων /.ογοτεχνών, δ κ. Δημ. Καραχάλιος εκ μέρους της Ενώσεως Συν­

m ΐακτών, δ κ. Κρίτων Γ. Σουρής και f\ Κα Β. Λειβαδά—Θεοδωροπουλου. Εις την σεμνήν αυτήν άναμνηστικήν τελετήν παρέστη και ή Α. Ε. ό Πρόε­

δρος της Κυβερνήσεως κ. Ί ω . Μεταξάς και πολυπληθές και εκλεκτον ακροα­

τήριον.

Την 12 'Ιουνίου 1939 ετελέσθη καλλιτεχνικον μνημόσυνον του μακαρί­

του εκκλησιαστικού μουσικού και ψάλτου "Ιω. Σακελλαρίδη. Ώμίλησαν, δ Σεβ. Μητροπολίτης Ζακύνθου Κος. Χρυσόστομος, οι Καθηγητά! του Πανεπι­

στημίου κ. κ. Π. Μπρατζιώτης και Ν. Λοΰβαρις, καί δ κ. Μαν(όλης Καλο­

μοίρης, εξετελέσχθησαν δε υπό καλλιφώνου χορωδίας διάφορα εκκλησιαστικά τροπάρια τονισμένα από τον ίδιον μουσικοσυνθέτην. Ή μεγάλη αίθουσα του «Παρνασσού» εΐχεν ύπερπληρωθη από θαυμαστός του μακαρίτου Σα­

κελλαρίδου.

133

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΜΝΗΜΟΣΥΝΑ ΚΑΙ ΣΥΛΛΥΠΗΤΗΡΙΑ ΨΗΦΙΣΜΑΤΑ

Κα! κατά τα τρία υπό έπισκόπησιν ετη ετέλεσεν ό «Παρνασσός» εν τφ Ίερφ Ναφ του Αγίου Γεωργίου Καρΰτση Άρχιερατικον Μημόσυνον ύπερ αναπαύσεως της ψυχής τών άοιδίμων 'Ιδρυτών, Μεγάλων Ευεργετών, Προ­

έδρων, Εφόρων και Μελών τοΰ Συλλόγου, ήτοι κατά την 23 Μαΐου 1937, 5 Ιουνίου 1938 και 4 'Ιουνίου 1939.

Κατά το πρώτον ωμίλησε δι5 εμπνευσμένου λόγου ό Γεν. Γραμματεύς τοΰ Συλλόγου Καθηγητής κ. Ν. Ι. Λοΰβαρις, κατά το δεύτερον ό ίερουργή­

σας άοίδιμος 'Αρχιεπίσκοπος 'Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Χρυσόστομος δστις και όμιλήσας εξύμνησε το φιλολογικόν και εκπαιδευτικον έργον τοΰ «Παρνασσού» και τήν εν γένει κοινωφελή δράσίν του και κατά το τρίτον δ χοροστατήσας Σεβ. Μητροπολίτης 'Ιερισσού και 'Αγίου "Ορους Κύριος Κος Σωκράτης δια λόγου μεστού φιλοσοφικών εννοιών, δστις δημοσιεύεται εις αλλην στήλην.

Έκτος τών γενικών τούτων εκκλησιαστικών μνημοσυνών ό «Παρνασ­

σός» ετέλεσε και Ίδιαίτερον άρχιερατικον μνημόσυνον εις αιωνίαν μνήμην τής μεγάλης εύεργέτιδος 'Αθηνάς "Οθωνος Σταθάτου εν τφ Ίερφ Ναφ τοΰ 'Αγίου Γεωργίου, τή 30 'Ιανουαρίου 1938.

Ή Εφορεία τοΰ Συλλόγου επί τώ θανάτω τοΰ Βασιλόπαιδος Νικολάου, τακτικού Μέλους, τοΰ Μακαριωτάτου ΙΙατριάρχου 'Αλεξανδρείας Νικολάου, τοΰ Μακαριωτάτου 'Αρχιεπισκόπου 'Αθηνών Χρυσοστόμου, 'Ιωάννου Δρο­

σοπούλου, Γαβριήλ ντ' Άννούντσιο και "Εκτορος Ρομανιόλι, επίτιμων με­

λών, Στεφάνου Λεοντίδου και Παναγιώτου Κουγιτέα, Εφόρων Σχολής 'Απόρων Παίδων, 'Αθηνάς Σταθάτου, Σπύρου Νικολοπούλου, Παναγιοίτου 'Αλεξοπούλου, Κωνσταντίνου Τζηροΰ, Γεωργίου Τρωαδίτου, Κίμωνος Λα­

δάκη, Μεγάλων Ευεργετών, εξέδοτο συλλυπητήρια ψηφίσματα σταλέντα προς τάς οικογενείας τών μεταστάντων και δημοσιευθέντα δια τοΰ Τύπου.

- β ^ - · - ^ ·

Δ Ι Α Λ Ε Ξ Ε Ι Σ

Δ Ι Α Λ Ε Ξ Ε Ι Σ

Κατά την λήξασαν τριετίαν, από 1ης Σεπτεμβρίου 1936 μέχρι τέλους Αυγούστου 1939, εγένοντο εις τήν μεγάλην αΐθουσαν του «Παρνασσού» πλεΐσται δσαι λίαν ενδιαφέρουσαι διαλέξεις φιλολογικαί, επιστημονικά! και καλλιτεχνικοί. Έκτος των τακτικών τούτων διαλέξεων διωργανώθη από κοι­

νού μετά τοΰ 'Υπουργείου Διοικήσεως Πρωτευούσης σειρά ύπερείκοσι δια­

λέξεων τοϋ «Παρνασσού» με εκλεκτούς όμιλητάς και με θέματα γενικού εν­

διαφέροντος. 'Επίσης διαλέξεις διωργανώθησαν υπό της Ε.Ο.Ν.,τοΰ «Νέου Κράτους»,

της Εκθέσεως της 'Υγιεινής, τοΰ Έθνικοΰ Συμβουλίου Ελληνίδων, της Άεραμΰνης, της Άντιαφροδισιακής Εταιρείας καί διαφόρων άλλων Εται­

ρειών, Ενώσεων, Συνδέσμων, Συλλόγων κλπ., ως αναγράφονται εν τφ οικείω τόπφ.

Πολλάς των διαλέξεων τούτων Ιτίμησαν δια της παρουσίας Των ή A.M. ό Βασιλεύς, ή Α. Β. Υ.; ό Διάδοχος Παΰλος και ή Α. Ε. ό Πρόεδρος της Κυβερνήσεως.

138

A' .

ΚΑΤΑ TO ΕΤΟΣ

Ο Μ Ι Λ Η Τ A I

14/10/36 Κα "Αννα Τριανταφυλλίδου 21/10/36 Πρόεδρος Λυκ. Ελληνίδων

23/10/36 "Ενωσις Κεφαλλήνωνκ. Γερ. Μοσχόπουλος (παρέστη ό κ. Πρόεδρος της Κυβερνήσεως).

25/10/36 Αρχιμανδρίτης κ. Θεοδώρη­

τος Βασιλόπουλος.

31/10/36 «Δωδεκανησιακή Μέλισσα» κ. Μ. Βολωνάκης, Καθηγη­

τής του Πανεπιστημίου.

5/11/36 «Έλλ. Επιστημονική'Εται­

ρείας Φυσικής ' Αγωγής»,όμι· ληται κ. Τηλ. Καββαδίας και άλλοι.

26/11/36 κ. 'Αριστείδης Μπαλάνος

27/11/36 Τεχνικον Έπιμελητήριον. 'Ομιλητής ό Γερμανός Άρχι τέκτων κ. Βέρνερ Μάρτς.

1/12/36 'Αγγλοελληνικός Σύνδεσμος. κ. Α. Α. Πά?νλης.

8/12/36 Έλληνογαλλικος Σύνδεσμος. G­ Batault

10/12/36 κ. Λάμπρος Κορομηλας. (Ει σήγησις κ. Δημ. Σκουζέ) (πα­

ρέστη ή Α.Β.Υ. ό Διάδοχος).

11/12/36 κ. Χαρ. Σκαλισιΰνος, Καθη­

γητής.

13/12/36 κ. "Αγγελος Σικελιανός.

1936­1937

Θ Ε Μ Α Τ Α

«Εντυπώσεις εκ τοΰ εν Άμβοΰργω Συνεδρίου Ψυχαγωγίας»

«Περί Κεφαλληνίας, επιφανών Κε­

φαλλήνων και κεφαλληνιακού πνεύματος».

« Έ ζωή τοΰ πρώτου ανθρώπου και ό ιδιωτικός βίος των προϊστο­

ρικών 'Ελλήνων και Εβραίων». «Ή Δωδεκάνησος και ό Πολιτι­

σμός ανά τους αιώνας».

Γυμνασιο­φιλολογικον Μνημόσυ­

νον Ί ω . Χρυσαφή.

«Ή Χιτλερική Γερμανία».

«Περί 'Ολυμπιακοί} Σταδίου τοΰ Βερολίνου (μετά προβολών).

«Ή προσωπογραφία εις τήν Μου­

σουλμανικήν Τέχνην».

«L'homme et la crise de la civilisation».

«Περί τών Καταλάνων εις τάς Αθήνας».

«Το εκπαιδευτικον πρόγραμμα της Ελλάδος».

«Περί της Δελφικής ιδέας».

139

Ο M Ι Λ Η Τ A I

14/12/36 Στρατηγός κ. Nix. Κοκίδης.

21/12/36 κ. Γεράσ. Σταθατος,'Ιατρός.

22/12/36 κ. Κ. Τσιμινάκης, Ιατρός.

28/12/36 κ. Ί ω . Δαμβέργης.

29/12/36 Εθνική Άεροχημική "Αμυνα 'Υφηγητής κ. Βλασσόπουλσς

23/1/37 Μικρασιατικός Σύλλογος «Α­

νατολή». Όμιληται οι κ.κ. Γ. Πεσματζόγλου, Α. Άθηνογέ­

νης, Κ. Λαμέρας.

5/2/37 'Αδελφότης Σαμίων, κ. Ν. Γιοκαρίνης, Δημοσιογράφος.

8/2/37 "Ενωσις Κρητών 'Αθηνών κ. Ί ω . Δ. Μουρέλλος.

10/2/37 Φιλοδασική "Ενωσις. Μάνος Θ. 'Αναγνωστόπουλος.

14/2/37 Κοινότης Χριστιανικής Επι ­

στήμης. Δρ. Σαμουήλ Γκρήν. (Άγγλιστί και Ελληνιστί).

14/2/37 "Ενωσις Ναυπακτίων. κ. Γ. Άθάνας.

22/2/37 Όδοντοϊατρικός Σΰλλογος κ. Α. Τσουκανέλλης.

© ε Μ Α τ Α

« Ό πόλεμος, ή Κοινωνία των Ε ­

θνών, δ 'Αρχιστράτηγος, ο Στρα­

τός, ή χερσαία οροθετική γραμμή της Ελλάδος».

«Ή λειτουργία των φιλανθρωπι­

κών καταστημάτων εν Γαλλίι? και εν Ελλάδι».

«Ή επίδρασις της φύσεως εις το συναίσθημα και τήν διάνοιαν».

«Τα νέα «Τραγούδια τών Γηρα­

τειών».

« Ό χημικός πόλεμος και οι εξ αΰτου κίνδυνοι του αμάχου πλη­

θυσμοί)».

«"Ιδρυσις και σκοπός Μικρασιατι­

κής Στέγης».

«Περί της δράσεως τών Σαμίων και τών Νησιωτών κατά τήν Έλ· ληνικήν Έπανάστασιν».

«Ή Κρητική ψυχή».

«Περί τοΰ κέρδους εκ του πρασίνου εις τον κάτοικον της πόλεως και τοΰ τρόπου τής'άποκτήσεώς του».

«Χριστιανική Επιστήμη και Θρη­

σκεία τοΰ πνευματικοΰ Φωτός».

«Περί τών λογίων Μητροπολιτών Ναυπάκτου».

«Αϊ άνωμαλίαι τών οδόντων, τών γνάί)·ων και τοΰ προσώπου».

140

Ο M Ι Λ Η Τ A I

23/2/37 κ. Κ. Ποΰπτης, 'Ιατρός.

26/2/37 'Ομοσπονδία 'Εκδρομικών Σωματείων της Ελλάδος. κ. Θ. Κόντερης.

27/2/37 Έλληνο­Ίαπωνικος Σΰλλογος 'Ιατρός κ. Κ. Ρόκκος.

4/3/37 κ. Άλ. Γεωργιάδης, 'Ιατρός.

11/3/37 Έλληνογερμανικος Σύνδεσμος κ. Νικ. Ι. Λοΰβαρις, Καθη­

γητής Πανεπιστημίου. 17/3/37 κ. Νικ. Θεοδώρου, Δικηγόρος.

18/3/37 Έλληνοαιγυπτιακος Σύνδε­

σμος, κ. Γεώργιος Πετρόπου­

λος, Καθηγ. Πανεπιστημίου.

19/3/37 Γεν. Έταιρ. Προστασίας της Παιδικής και Εφηβικής ηλι­

κίας, κ. Ι. Βεργόπουλος. (πα ρέστη ή Α.Β.Υ. ό Διάδοχος).

29/3/37 κ. 'Ανδρέας Χόρβατ, Καθη­

τής Πανεπιστ. Βουδαπέστης.

Θ Ε Μ Α Τ Α

«Το δράμα της φυματιώσεως».

«Φυσιολατρεία, Φυσική "Αγωγή. Ευεργετικά αυτών αποτελέσματα».

Ή θεραπεία τής φυματιόσεως και ή κατ' αυτής προφΰλαξ,ς, δια τής άνακαλΰψεως του Ίάπονος Κα­

θηγητού ^ρ ίμα» . «Αι δυναμικότητες τής ζ,οής και ή

νεότης». «Αι πνευματικοί σχέσε.ς μεταξύ Ελλάδος καΐ Γερμανία;».

«Ή έπίδρασις τής μηχανής επι του Δυτικού Πολιτισμού».

«"Ελληνες και Αιγύπτιοι μέχρι τής 'Αραβικής κατοχής (330 π. Χ.— 650 μ. Χ.).

«'Αναμορφωτικά Καταστήματα. 'Αναμορφωτική μεταχείρισις».

«'Ιστορία καί προβλήματα τής με­

λέτης τών Νεοελληνικών εις τήν Οΰγγαρίαν».

«Περί τής οργανώσεως του Αντι­

καρκινικοί) Αγώνος».

«Ή ιστορική αποστολή τής Ελ­

λάδος και τής Πολωνίας».

«Ή Εύβοια από τουριστικής από­

ψεως» (μετά προβολών).

30/3/27 Χριστιανική Κοινωνική "Ε­

νωσις. κ. Ν. Λούρος, Καθηγ. Πανεπ. (παρέστη ή Α.Β.Υ. ό Πρίγκηψ Γεώργιος).

1/4/37 κ. ΚαζιμιρΜποΰλας, Καθηγ. Πανεπιστημίου Κρακοβίας.

2/4/37 'Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών (Εΐσήγησις κ. Ν. Πετσάλη Καθηγητού Πανεπιστημίου) 'Ομιλία κ. Τ. Ζάππα.

141

Ο M Ι Λ Η Τ A I Θ Ε Μ Α Τ Α

δ/4/37 "Ενωσις Γονέων «Χριστια­

νική Αγωγή». Όμιλία του κ. Π. Μπρατζιώτη, Καθ. Παν.

7/4/37 Ηπειρωτική Εταιρεία, κ. Γ. Σωτηρίου, 'Ακαδημαϊκός. (Εισήγησις κ. Δημ. Σ. Μπα­

λάνου, Ακαδημαϊκού).

10/4/37 Κόμης Κουντεχόβε­Καλλέργης ('Ομιλία Γαλλιστί)

13/4/37 Έ π ' ευκαιρία της επισκέψεως του 'Υπουργού της Παιδείας της Γερμανίας κ. Β. Rust. 'Ομιλία του κ. Ν. Κυπαρίσση, Διευθυντού της Ακροπόλεως.

14/4/37 κ. 'Ιωάννης Μπρισιμιτζάκης.

15/4/37 Κωνσταντίνος Μέκιος

16/4/37 Έλληνογαλλικος Σύνδεσμος Καθηγητής Noguet.

17/4/37 Άγιοταφική Εταιρεία, κ. Δ. Μπράβος.

18/4/37 Ένωσις Άργείων. κ. Ν. Γκινόπουλος

19/4/37 Ένωσις Γονέων «Χριστια­

νική Αγωγή», κ. Χαρ. Σκα­

λισιάνος, Καθηγητής.

20/4/37 χ. Ούμβέρτος Περνώ, Καθη­

γητής της Σορβόννης.

«Περί του συγχρόνου Χριστιανού φιλοσόφου Φρειδερ. Φαΐρστερ».

«Περί της ιστορίας καΐ των μνη­

μείων της Νικοπόλεως της Ηπε ί ­

ρου».

«Περί των σκοπών της Πανευ­

ρώπης».

« Ό 'Αρχαίος Πολιτισμός. 'Ολυμ­

πία—Γερμανία».

«'Ιστορικά! σελίδες εκ των υπέρ της Ενώσεως αγώνων των Κρη των κατά την Έπανάστασιν τοΰ 1897». (Μετά προβολών)

«Οι Ενετοί ως φίλοι και ως εχ­

θροί των Βυζαντινών».

«Περί της διαφοράς των αισθή­

σεων». (Γαλλιστί).

« Ή συμβολή τοΰ Μ. 'Αλεξάνδρου εις το έργον τοΰ Ναζωραίου».

«Πότε εξερράγη ή Έπανάστασις εις το "Αργός και ποίας υπηρε­

σίας προσέφερε τοΰτο εις τον 'Ιερόν Αγώνα».

« Ή Εκκλησία και ή Οικογένεια, ώς παράγοντες της Χριστιανικής Αγωγής».

«Ευαγγέλια και Νεοελληνικά».

142

Ο M Ι Λ Η Τ A I © Ε Μ Α Τ A

23/4/37 Κα. Άγγ . Παναγιωτάτου. Καθηγήτρια Πανεπισοημίου.

26/4/37 Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών. Τάκης Παπασταματίου.

6/5/37 Σ.Ε.Γ.Α.Σ κ. Άλ. Φιλαδελφεύς

11/5/37 Έλληνορρουμανικος Σΰνδε σμος. (Εισήγησις κ. Ίπποκρ. Καράβια). Στρατηγός κ Δημ. Τ. Νότη­Μπότσαρης.

12/5/37 Μικρασιατικός Σύλλογος «Α­

νατολή» .κ. Γ. Πεσματζόγλου.

13/5/37 Σ.Ε.Γ.Α.Σ. κ. Φαίδων Κου­

κούλες, Καθηγ. Πανεπισϋημ.

14/5/37 κ. Π. Ψαλτήρας.

19/5/37 Κα.'Ιω. Μπουκουβάλα­'Α να γνωστού, συμπράξει τής Δδος 'Ιόλης Μπουκουβάλα και τοΰ κ. Μποΰρλου.

20/5/37 κ. Μ. Βολωνάκης, Καθηγη­

τής τοΰ Πανεπιστημίου.

24/5/37 κ. Άλφρ. Χαιζηαργυρης,Ία­

τρός. (Παρέστη ή A.M. ό Βα σιλεΰς).

25/5/37 Έλληνο­Ίταλικος Σύνδεσμος, κ. Λουκάς Κανακάρης­Ροΰφος.

26/5/37 Έλληνο—Αυστριακός Σύνδε­

σμος, κ. Δεληβάνης.

5/6/37 Έλληνογαλλικος Σύνδεσμος. M. Auguste Perret,'Αρχιμη­

χανικός τοΰ Γαλλ. Κράτους.

«Περί τών ιερών 'Ασκληπιείων της 'Αρχαίας Ελλάδος».

«Ή τραγική αλωσις της Χαλκίδος υπό Μωάμεθ τοΰ Πορθητοΰ» 1470 «Περί αρχαίου Ελληνικού Άθλη

τισμοΰ».

«Περί Έλληνο ρουμανικών σχέ* σεων».

«Περί Μικρασιατικής Στέγης».

« Ό αθλητισμός κατά τους Βυζαν­

τινούς χρόνους».

'Απαγγελία ποιημάτων του.

«Περί Ριχάρδου Βάγκνερ» (μετά μουσικών εκτελέσεων).

« Ό Μέγας Κωνσταντίνος, ώς πα ράγων τοΰ Ελληνισμού».

«Περί της αδιάρρηκτου χημικής άλληλοεξαρτήσεως άτάντων τών επι της γης ζώντων οργανισμών».

«'Αθήναι — Ρώμη».

«Αι σχέσεις 'Ελλάδος καΐ Αυ­

στρίας».

«L'Architecture»

6/6/37 ^Quelques réalisations».

143

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΑΝΤΙΑΦΡΟΔΙΣΙΑΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

Ο Μ Ι Λ Η Γ Α Ι

8/11/36 'Ιατρός κ. Ν. Δρακουλίδης

15/11/36

30/11/36

7/12/36

13/12/36

20/12/36

7/2/37

21/2/37

28/2/37

»

»

»

»

»

»

»

»

»

»

»

»

»

»

»

»

Άνδρ. Πράτσικας

Νικ. Κισθυνιος

Γ. Ήγουμενάκης

Ίο). Κονχοδίνας

Κων. Γαβριηλίδης

Ν. Γιαβόπουλος

Β Βοΐλας

Θ. Δημητριάδης Καθηγ. Πανεπιστ.

© ε Μ Α Τ Α

« Ή συχνότης και αϊ συνέπειαι των αφροδισιακών νοσημάτων εν Ελλάδι».

« Ή βλενόρροια εις την παθολο­

γίαν».

« Ή συφιλις εις το κυκλοφορια­

κον σύστημα».

« Ή ατομική προφυλαξις από τα μεταδοτικά νοσήματα».

«Συφιλις και Καρκίνος».

«Αφροδίσια και οφθαλμός».

«Οι κομπογιαννιτες εις τήν θερα­

πείαν των αφροδισίων».

«Σΰφιλις και Διαβήτης».

«Σΰφιλις και ωτορινολαρυγγο­

λογία».

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΕΝΩΣΕΩΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ

9/2/37 κ Γ. Άθάνας. ('Απαγγελία Κας. Πουπας Κοκκινάκη).

25/2/37 Ειρήνη ή 'Αθηναία.

1G/3/37 κ Τέλλος "Αγρας.

6/4/37 κ Θεμ. 'Αθανασιάδης..

«Οι Ρουμελιώτες και τα τραγού­

δια τιον».

«eH ζωή και το έργον του Παλαμά»

«Μερικά για το ρωμαντισμό».

«Τα δγδώντα χρόνια τοΐ5 Σολωμού»

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ

14/12/36 Κα. Πολυξένη Ρουσσοποΰ­ «Οι 'Ολυμπιακοί 'Αγώνες του Βε* \ον—Μάττεϋ. ρολίνου και ή Γυναίκα».

4/2/37 Κα. Αικ. Κακοΰρη. «Βαγκνερικόν Θέατρον τοΰ Μπαϋ· ρόϋτ».

22/2/37 Κα. 'Ιουλία Ρακτιβάν «Ταξεΐδι εις τήν Ν. Άμερικήν».

144

Β ' .

ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι

29/1/38 Εναρκτήριος διάλεξις εν τη δι­

αρρυθμισθείση μεγάλη αιθοΰ­

ση. Εισήγησις του Προέδρου του Συλλόγου κ. Ι. Καράβια.

» Όμιλία τοϋ κ. Έμμ. Πεζό· ποΰλου, Καθηγ. Πανεπιστ.

1/2/38 κ. Νικ. Λοΰβαρις, Καθηγητής Πανεπιστημίου.

5/2/38 Δημ. Σκουζές και Λάμπρος Κορομηλάς.Εισήγησις του 'Α­

καδημαϊκού κ. Σπ. Μελά.(Πα­

ρέστη ή A.M. δ Βασιλεύς). 6/2/38 κ. 'Ιωάννης Μουρέλλος

8/2/38 κ. Νικ. Λοΰβαρις, Καθηγητής Πανεπιστημίου.(Διάλε'ξις Έλ­

ληνογερμανικοΰ Συνδέσμου).

9/2/38 κ. Γρ. Ξενόπουλος, 'Ακαδη­

μαϊκός, κ. Μαρ. Σίγουρος.

16/2/38 Δωδεκανησιακή Μέλισσα. Καθηγητής Πανεπιστημίου κ. Μ. Βολωνάκης.

17/2/38 Πανελλήνιος "Ενωσις Γονέων Καθηγητής Πανεπιστημίου κ. Στ. Πλακίδης.

21/2/38 Πανηπειρωτικος Σύνδεσμος. Στραιηγος κ. Β. Κρυστάλλης.

22/2/38 Ναύαρχος κ. Τ. Κουρμοΰλης.

1937—1938

Θ Ε Μ Α Τ Α

«Περί του έργου του «Παρνασσού»

«Αθήναι καί «Παρνασσός».

«Αι Ίδεοκρατικαι κοσμοθεωρίαι και ιδία ό Βραχμανισμός».

« Ή Δούκισσα της Πλακεντίας και ή Κοντέσσα Θεοτόκη».

« Ό Στρατηγός Βοΰρβαχης απόγο­

νος των Βυζανιινών Κρηταρ­

χόντων». «Αϊ πνευματικά! σχέσεις μεταξύ Ελλάδος και Γερμανίας».

«Περί Στεφάνου Μαρτζώκη».

«Ή Έλληνίς ανά τους αιώνας.»

«Οι νέοι καί ή Επιστήμη».

«Ή πτώσις του Μπιζανίου και ή άπελευθέρωσις της Ηπείρου».

«Περί της μέχρι τοΰδε άγνοουένης άλη{)οϋς φιλοσοφίας του Έλληνος Ηρακλείτου και του Ίνδοΰ Βοΰδα κλπ.».

145

Ô Μ Ι Λ Η Τ A I

25/2/38 Theamaria Lenz

10/3/38 κ. Μιχ. 'Αργυρόπουλος

12/3/38 'Ιατρός κ. Κ. Χρηστόπουλος

15/3/38 'Ιατρός κ. Άλ. Γεωργιάδης

16/3/38 Περιηγητική Λέσχη 'Αθηνών κ. Κώστας Οΰράνης.

17/3/38 'Αρχιμανδρίτης κ. Θεοδώρη­

τος Βασιλόπουλος.

21/3/38 Έλληνογαλλικος Σύνδεσμος. Α.Ε. κ. Henry Cosme, Πρε­

σβευτής της Γαλλίας.

Ο E ivi Α Τ Λ

«Das Wunder der deutschen Sprach. Eine Wortsymphonie aus deutschen Meisterdichtern»

«Τα Ελληνικά γράμματα και τέ­

χναι εις τήν Άνατολήν». «Ή ευθυμία εις τήν ζωήν του αν­

θρώπου».

« Ό έγγαμος βίος».

«Ταξείδια και ταξειδιώται».

« Ό 'Ακάθιστος "Υμνος και δ Μέ­

γας Φώτιος από της εθνικής αυ­

τών μορφής».

«Περί Σωτηρίου Σκίπη». (Μετ' απαγγελίας ποιημάτων).

«'Αγγελική Πάλλη».

«Το πρόβλημα της σκοπιμότητος Ιν τη βιολογία και τη φιλοσοφία».

Φιλολογικον Μνημόσυνον 'Ιωάν­

νου Συκουτρή, *

Φιλολογική Προεσπερίς. «Ή ποί­

ησις τοΰ Κάλβου». (Με άπαγγε λίαν των «'Ωδών» τοΰ ποιητοΰ υπό της κ. Τζούλιας Άμπελά— Τερέντσιο).

«La diplomatie d'autrefois et d'aujourd'hui».

10

23/3/38 κ. Γιάγκος Αργυρόπουλος. (ΕΊσήγησις τοΰ Προέδρου τοΰ Συλλόγου κ. Ί π π . Καραβία).

26/3/38 κ. Βαρβάρα Θεοδωροποΰλου — Λειβαδά.

28/3/38 Φιλοσοφική Έταιρεία.Ό Κα­

θηγητής τοΰ Πανεπιστημίου κ. Θρασ. Βλησίδης. (παρέστη ή Α.Β.Υ. ό Διάδοχος).

29/3/38 Οΐ κ. κ. Δημ. Μπαλανος, 'Α­

καδημαϊκός, Σ. Κουγέας και Ί ω . Τσάτσος Καθηγητά! τοΰ Πανεπιστ., Ν. Δετζώρτζης.

30/3/38 Οΐ 'Ακαδημαϊκοί κ.κ. Α. Κε· ραμόπουλος και Σπυρ. Μελάς και δ Καθηγητής κ. Καπετα­

νάκης.

146

Ο M Ι Λ Η Τ A I

1/4/38 κ. Άλ. Σιατος

4/4/38 Έλληνο­Γαλλικος Σύνδεσμος κ. Jules Romains,

5/4/38 » »

7/4/38 κ. Καζιμιρ Μποΰλας, Καθη­

γητής της 'Ελληνικής εις το Πανεπιστήμ. τής Κρακοβίας.

9/4/38 'Ιατρός κ. "Αλφρέδος Χατζή­

αργυρής.

12/4/38 Έλληνο Γαλλικός Σύνδεσμος κ. R. Pollaret.

14/4/38 f Καθηγητής Δημ. Γουδής.

15/4/38 κ. Ε. Δουρμοΰσης.

16/4/38 f Στέφανος Λεοντίδης.

17/4/38 κ. Λίναρης, 'Αστυνόμος.

18/4/38 Βασιλική Αερολέσχη, κ. Γ. Φραγκίστας.

27/4/38 Εθνική Εστία 'Ελληνίδων. κ.Άχ. Κΰρου, Δ)τής«Έστίας»

'28/4/38 Έλληνο·βουλγαρικός Σύνδε­

σμος, κ. Ζώρζ Άτώ.

12/5/38 Ιατρός κ. Βέρας.

12/5/38 Έλληνο­Γαλλικος Σύνδεσμος, κ. Λέων Μακκας (γαλλιστί).

13/5/38 Δρ. Σκεύος Ζερβός.

© Ε Μ Α Τ Α

«Μία ποινική δίκη κατά Μιχαήλ Παλαιολόγου με Θεοκρισίαν».

«L'auteur et le public».

«L'auteur et ses personnages»

«Τα ελληνικά στοιχεία εις τα έργα τοΰ Στανισλάς Βυσπιάνσκι και το Πολωνικον εθνικόν δράμα».

«Ή άλληλοεξάρτησις των ζώντων οργανισμών».

«Vie et œuvre de Pasteur».

«Περί των ανθρωποθυσιών εν τη αρχαία Αρκαδία».

« Ή ιστορία, αί άρχαι και αΐ κα­

τευθύνσεις τοΰ Φασισμού και τοΰ Έθνικοσοσιαλισμοΰ»

«Αϊ σχολαί τοΰ «Παρνασσοΰ».

«Ή 'Αστυνομία εν τη Άεραμΰνη»

«Τυφλαι και νυκτεριναί πτήσεις».

«Ή τέχνη και ό Ελληνισμός».

«Περί Βουλγαρικής Λογοτεχνίας».

«Πώς να προστατεύωμεν τα παι­

διά μας από τάς διαφόρους ασθε­

νείας. Εμβόλια, ορροί».

«L'éloge de l'ironie».

«Ή άποθέωσις τοΰ 'Ιπποκράτους εν τχ\ 'Ιατρική Ακαδημία τών Παρισίων».

147

2.3/5/38 κ. Θρασ. Γεωργιάδης. «

26/5/38 Λέσχη Ελλήνων Σιδηροδρο­

μικών, κ. Αθ. Παδελόπουλος

27/5/38 κ. Ά π . Δοξιάδης, Ιατρός.

30/5/38 κ. Σπΰρος Μπαλής.

31/5/38 ΓΈνωσις Οικογενειών των υ­

πέρ Πατρίδος πεσόντων κ. Θ. Κυπραίος.

8/6/38 κ. Γεώργιος Τζατζάνης.

16/6/38 Ελληνική Εταιρεία Επιστη­

μονικής 'Οργανώσεως της Ε ρ ­

γασίας, κ. Σ. Κιοΰσης.

Ή Ελληνική μουσική ως πνευματική δΰναμις». (Μετά μουσικών εκτελέ­

σεων υπό χορωδίας).

«'Ισχύοντα τιμολόγια σιδηροδρό­

μων και αυτοκινήτων, σΰγκρισις αυτών κλπ.»

«Το παρόν και το μέλλον της φυ­

λής μας από απόψεως βιολογικής».

«Αι νεώτεραι επιστημονικά! κα­

τευθύνσεις εις τήν θεραπείαν του άσθματος».

«Αι παραδόσεις και αΐ κατευθυν­

θείς της Φυλής».

«Χριστιανισμός και Πολιτισμός».

«Περί γραφειοκρατίας και οργα­

νώσεως επί νέων βάσεων τών 'Υποθηκοφυλακείων του Κράτους».

148

Γ. ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι

4/10/38 Εταιρεία Προστασίας των ζώων».

26/10/38 Σύλλογος Άνατολικομακε­

δόνων. Οι Καθ. του Πανεπ. 1) κ. Γ. Σωτηρίου.

2) κ. Χ. Καπνουκάγιας.

27/10/38 Πανηγυρική διάλεξις προς τιμήν της εορταζοΰσης τήν ΙΟΟετηρίδα της 'Αρχαιολο­

γικής Εταιρείας : Ε'ισήγησις Προέδρου κ. Ί . Καραβία. 'Ομιλία κ. Ν. Κυ­

παρίσση, Διευθυντού της 'Ακροπόλεως.

28/10/38 Κα. Άγγελ. Παναγιωτάτου. Καθηγήτρια του Πανεπι­

στημίου. 20/11/38 Έλληνογερμανικος Σύνδε­

σμος, κ. Η. Werner. 22/11/38 κ. Heinrich Zillich.

23/11/38 Άντικαρκινικον Ίνστιτοΰτον. Ή ήμερα τοΐ5 αντικαρκινικού αγώνος. 'Ομιλητής ό 'Ακα­

δημαϊκός κ. Άριστ. Κοΰζης. (παρέστη ή A.M. ο Βασιλεύς)

24/11/38 Κα Γιάννα—Βέρα Άφθο­

νίδου.

1938—1939

e ε Μ Α τ Α

« Ή διεθνής ημέρα τών ζώων».

«Περί του Αγίου Δημητρίου και της ιστορίας της Τέχνης του εν Θεσσαλονίκη ομωνύμου ιστορικού Ναοΰ».

«Περί της σημασίας ην έχει δια τους Μακεδόνας ή 26η 'Οκτω­

βρίου 1912».

«Περί της ιστορίας και τοΰ έργου της εν 'Αθήναις 'Αρχαιολογικής Εταιρείας κατά τα 100 ετη τοΰ βίου αυτής».

«Δια τήν προστασίαν τοΰ παιδιού»

«Περί γερμανικής καλλιτεχνίας τοΰ Μεσαίωνος. (Μετά προβολών). Όμιλία περί τοΰ έργου του : «Zwischen Grenzen und Zeiten»

«Περί τοΰ μεγάλου συντελεστοΰ τοΰ καρκίνου και τής άποκαλΰ­

ψεως τοΰ ραδίου»

«Συμβολή τής γυναικός είς τήν ποίησιν»

149

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι © Ε Μ Α Τ A

26/11/38! κ. Ί ω . Μπρισιμιτζάκης. «Περί ανεγέρσεως δικαστικοί με­

γάρου ανταξίου της πρωτευούσης»

»ΙΊαιδικαί αναμνήσεις άπο την πατρίδα μας».

27/11/38 Φιλανθρωπική "Ενωσις Στε­

μνιτσιωτών δ «"Αγιος Παν­

τελεήμων» κ. Π. Τρεμπέλας. 29/11/38 "Ενωσις Ναυπακτίων.

κ. Κ. Σκαλτσάς.

5/12/38 κ. Π. Γεωργαρίου, οφθαλ­

μίατρος.

13/12/38 κ. Δημήτριος Ν.Δαμασκηνός.

17/12/38 κ. Ι. Κ. Μελισσηνός.

21/12/38 Δις. Μαρία Φάλαγγα.

25/12/38 Εταιρεία Κυκλαδικού Πο­

λιτισμοί}.κ.Άλ. Φιλαδελφεΰς.

27/12/38 'Αδελφότης Σαμίων. Εϊσή γησις του 'Ακαδημαϊκού κ. Κ. Ζέγγελη. Διάλεξις κ. Ί ω . Δ. Ζαφειρίου.

30/12/38 Δρ. Ε. Γ. Μηνόπουλος (Πα­

ρέστη ή A.M. ό Βασιλεύς).

4/1/39 κ. Ευάγγελος Λεμπέσης.

11/1/39 Σεβασμ. Μητροπολίτης Σάμου Κύριος Κος. Ειρηναίος.

18/1, 12/2 και 19/2/39 τρείς διαλέξεις του κ. Παν. Γιωτοποΰλου τ. Καθηγ. τοΰ Πανεπιστημίου.

19 και 21/1/39 δυο διαλέξεις τοΰ κ. Μ. Τριανταφυλλίδου, Καθη­

γητού Πανεπιστημίου.

«Τίτορμος δ Αιτωλός, δ ισχυρότε­

ρος αθλητής της αρχαιότητος».

« Ή τυφλότης από κοινωνιολογι­

κής απόψεως εν Ελλάδι».

« Ή Ελληνική νεότης μέσα εις το πλαίσιον τοΰ Ήθικοΰ Κράτους».

« Ή συμβολή της Κοινωνίας εις τήν πρόληψιν τοΰ εγκλήματος».

«,Η ζωή και το έργον τοΰ Alfred de Musset».

«Ή Δήλος δια μέσου των αιώ­

νων».

«Αι θεωρειαι τοΰ Πυθαγόρα εν σχέσει με τάς τελευταίας αποκα­

λύψεις».

«Περί Καρκίνου»

«Σκέψεις επι τοΰ έργου τοΰ Ζαχα­

ρία Παπαντωνίου».

«Περί της δυνάμεως και της αξίας των παραδόσεων».

«Τα μεταψυχικά φαινόμενα και ή ορθή εξήγησις αυτών».

«Τα οικογενειακά μας ονόματα».

150

Ο M Ι Λ Η Τ A I

23/1/39 κ. Άλ. Γεωογιάδης, 'Ιατρός.

7/2/39 Σύνδεσμος «'Υπέρ Ζακύνθου» κ. Γρ. Ξενόπουλος, Άκαδημ. κ. Ζ. Παπαντωνίου »

11/2/39 Πολυτεχνικός Σύλλογος. κ. Γ. Αδαμόπουλος.

13/2/39 κ. Κ. Γιαννατος. (Παρέστη ή Α. Μ. ό Βασιλεύς).

14/2/39 Εταιρεία Προστασίας 'Ανα­

πήρων Παίδων.

1) Κα Νίκη Πέρδικα.

2) κ. Δαμιανός Σωτηριάδης, Ιατρός.

18/2/36 κ. Γερ. Λοβέρδος,'Ιατρός (Πα­

ρέστη ή Α. Μ. ό Βασιλεύς).

21/2/39 κ. Νικόλαος Καρυδάκης

25/2/39 Χριστιανική Κοινωνική "Ενω­

σις. Καθηγητής κ. Χ. Μπρα­

τζιώτης. (Εΐσήγησις Καθηγη­

τού κ. Π. Ζερβού).

26/2/39 Σύλλογος των Αθήναις και Πειραιεΐ ΑΊγιαλέων. κ. Σταυρόπουλος.

4/3/39 Έλληνο­Γαλλικος Σύνδεσμος, κ. Henri Pichot

7/3/39 Κα. Αία Φαρμακίδου.

9/3/39 Έλληνο Γαλλικός Σύνδεσμος,­

κ. Η. Guillemin.

Θ Ε Μ Α Τ Α

«Υγεία, ευμορφιά, καλωσυνη».

«Ή πόλις της Ζακύνθου». «Περί της εκκλησιαστικής τέχνης

τής Ζακύνθου».

«Βιομηχανία και Βιοτεχνία εις τήν "Απω Άνατολήν».

«Καρκίνος και θάνατος. Το καθή­

κον εκάστου ανθρώπου».

«Περί τής ιδρύσεως τήςΈταιρείας»

«Περί τής παιδικής αναπηρίας».

«Ή Γαλλική Επιστήμη και το έργον τοϋΚαθηγητοΰ D'Arsonval

(μετά προβολών).

«Νέαρχος ό Κρής, Ναύαρχος του Μεγάλου Αλεξάνδρου».

«Χριστιανισμός και Πολιτισμός».

«Οι τρεις επιφανέστεροι Αΐγια­

λεΐς: "Αρατος, Λόντος, Φανέλλης»

«Anciens combattants. Visage de France».

«Αισθητικά! και ιατρικοί αντιλή­

ψεις». (Μετά προβολών).

«Blaise Pascal».

151

Ο M Ι Λ Η Τ A I

13/3/39 Σ. Ε. Κ. κ. Δ. Ματθαιόπουλος.

14/3/39 Έλληνο­Γαλλικός Σύνδεσμος, κ. Henri Cottez.

15/3/39 Κα.Λιλή Μαυρογιάννη. (Πα­

ρέστη ό κ. Πρόεδρος της Κυ­

βερνήσεως).

18/3/39 κ. Ριχάρδος Λιβαθινόπουλος.

19/3/39 Σύλλογος Φίλων των Τυφλών.

20/3/39 Θεοφ. Επίσκοπος Ταλαντίου Κύριος Κος. Παντελεήμων.

22/3/39 κ. Εΰάγ. Άβαριτσιώτης. 'Ιατρός.

23/3/39 Lady Maureen Stanley. (Άγγλιστί).

27/3/39 κ.ΔιονΰσιοςΓιαννουλόπουλος.

27/3/39 Έλληνο­γαλλικος Σύνδεσμος. <. Georges Grappe.

28/3/39 Έθν.Συμβούλιον Ελληνίδων. Κα. 'Ιουλία Ρακτιβάν.

2/4/39 Σύλλογος Αΐγιαλέων. ­e. Σταυρόπουλος.

2/4/39 κ. Έμμ. Τσουδερός. Διοικη­

ζί\ς της Τραπέζης τής'Ελλάδος.

3/4/39 Πατριωτικον "Ιδρυμα. <. Ι. Γ. Βεργόπουλος.

© Ε Μ Α Τ Α

«Αϊ περί καταρτίσεως συγκοινω­

νιακού προσωπικού νεώτεραι θε­

ωρεΐαι».

«Guillaume Apollinaire».

«Πώς βλέπει ό Ελληνισμός της Αιγύπτου την εξέλιξιν της σημε­

ρινής Ελλάδος».

«Κεφαλλωνίτικα Ανέκδοτα».

Διάλεξις της Κας Ειρ. Λασκαρίδου. (Μετά μουσικών εκτελέσεων).

«Το πάθος τοΰ Κυρίου».

« Ή υγιεινή τοΰ αθλητισμού και της σωματικής αγωγής από τών αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμε­

ρον και ή επίδρασις τούτων επί τής κυκλοφορίας και της καρδίας»

(Μετά προβολών).

«Άπο μίαν νήσον εις μίαν Αύτο­

κρατορίαν».

« Ό Παλαιών Πατρών Γερμανός».

«Eugène Delacroix»,

«Ή πέμπτη "Ηπειρος».

«Μαρία ή Μαγδαληνή».

«Περί Πατριάρχου Κυρίλλου τοΰ Λουκάρεως».

«Σωφρονιστική πολιτική ανηλί­

κων»,

152

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι

5/4/39 Κα. Λιλή Ίακοαβίδου.

14/4/39 Στρατηγός κ. Ευάγγελος Τρε­

πεκλής. Έθν Συμβούλιον Ελληνίδων,

17/4/39 1) Δις.Μ. Άμαριώτου.

24/4/39 2) Κα. Άμαρυλλίς Δραγούμη.

Θ Ε Μ Α Τ Α

« Ό ποιητής Καρθαίος»

«Ή νέα όργάνωσις και εξόρμησις των Κοινωνιών και των Κρατών»

«Ή λαϊκή ποίησις της Κρήτης».

« Ό φιλόσοφος και δοκιμιογρά­

φος Julien Benda».

«Νέα Βιολογικά προβλήματα».

« Ή κατά Πλάτωνα αληθής ελευθε­

ρία θεμέλιον του Νέου Κράτους»

«Καρκίνος, 'Ιατρική, Κοινωνία και Πολιτισμός».

Διαλέξεις της «Association Guillaume Bude» (Γαλλιστί)

«Affinités ethnologiques gréco­

françaises».

«La Grèce et les origines de la Renaissance».

«L'esprit pacifiste dans l'huma­

nisme grec».

«Humanisme et Morale». «L'humanisme et le monde mo­

derne». «'Ανδρέας Κάλβος».

22/4/39 κ. 'Ait. Δοξιάδης. 'Ιατρός.

25/4/39 κ. Ι. Φραγκιδάκης.

3/5/39 κ. Κ. Γιαννατος, 'Ιατρός.

3/5/39 κ. Β. Παπαδάκης,Πρεσβευτής

κ. Paul Lemerle.

5/5/39 κ. Σ. Σεφεριάδης, 'Ακαδη­

μαϊκός.

κ. Η. Cottez. 9/5/39 κ. Jean Malve.

Σύνδεσμος «Υπέρ Ζακύνθου» κ. Μ. Σίγουρος. ('Απαγγελία Κας. Τζούλιας Άμπελοι—Τε­

ρέντσιο).

10/5/39 κ. Γερ. Λοβέρδος. (Παρέστη ή Α Β.Υ. ό Διάδοχος Παύλος).

14/5/39 Κυθηραϊκος Σύνδεσμος. κ. Κ. Δελακοβίας.

1/6/39 κ. Jean Musy, πρώην Πρόε δροςΈλβεττικής Δημοκρατίας.

«Αι άναλογίαι του ανθρωπίνου οργανισμού προς τήν μηχανήν του αυτοκινήτου».

«Ψυχοπάβεια και εγκληματικότης».

«La crise économique europénne et le Communisme».

153

Ο Μ Ι Λ Η Τ Α Ι

10/6/39 κ. Σ. Σεφεριάδης, 'Ακαδη­

μαϊκός. (Γαλλιστί).

15/6/39 κ. Θεοδόσιος Μουστοξύδης. (Γαλλιστί).

23/6/39 Ελληνική Εταιρεία Επιστη­

μονικής 'Οργανώσεως τηςΈρ­

γασίας. κ. Γεώργ· Παπαχαρα­

λάμπους.

3. 8/2/S9 » Κωνστ. Μέρμηγκας.

4. 10/2,39 » Νικ. Κυπαρίσσης.

5. 15/2/39 » Θρ. Βλησίδης.

6. 17/2/39 » Μαρίνος Σίγουρος.

7. 22/2,39 » Άχ. Κΰρου,

8. 24/2,39 » Ί ω . Κατηφόρης

3 Ε Μ Α Τ Α

«Le problème du rapatriement des marbres d'Klgin».

«Jeanne d'Arc».

«Περί ορθολογικής εκμεταλλεύσεως ύ/τογείου πλούτου καί πηγών ε­νεργείας».

«Ή υφή της πνευματικής ζωής των χρόνων μας».

«Οι τρεις μεγάλοι τραγικοί τής αρ­

χαιότητος».

«Ή Ελληνική Επιστήμη».

« Ή ιστορία των Ελληνικών καλ­

λιτεχνημάτων δια μέσου τών αιώ­

νων».

«Αι νεώτεραι βιταλιστικά! κυρίως θεωρίαι εν τη Βιολογία».

«Φιλοπατρία καί Ποίησις».

«Ζωή­Σοφία Παλαιολογίνα, Βασί­

λισσα τών Ρώσσων».

«Νομισματική (εθνική) Οικονομία»,

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ «ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ»

1. 1/2/39 (Εισήγησις Προέδρου κ. Ί π π . Καραβία περί του προορισμού τών διαλέ­

ξεων.Παρέστη όΎπουρ­

γος­Διοικητής Πρωτευ­

ούσης κ. Κ. Κοτζιας) κ. Ν. Ι. Λοΰβαρις.

2. 3/2/S9 » Έμμ. Πεζόπουλος.

154

Ο M Ι Λ Η Τ A I

9. 1/3/39 » Γεώργ. Παλαιολόγος.

10. 4/3/39 » Στ. Πλακίδης.

11. 6/3/39 » Γεώργιος Χόρς.

12. 10/3/39 » Δημ. Λαμπαδάριος.

13. 28/3/39 » Θεόδ. Συναδινός.

14. 31/3/39 » Κ. Κοτζιάς.

15. 12/4/39 » Κω ν. Σπετσιέρης.

16. 14/4/39 » Α. Μάρκοβιτς.

17. 18/4/39 » Γρηγ. Καρΰδης.

18. 19/3/39 » Γρηγ. Κασιμάτης.

19. 21/4/39 » Μ. Πετρίδης.

20. 26/4/39 » Π. Παπαμάρκος.

21. 28/4/39 » Δ. Χαραλαμπίδης.

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ

1. 3/12/38 κ. Θρ. Βλησίδης. Καθη­

γητής Πανεπιστημίου.

2. 28/12/38 κ. Ά π. Β. Δασχαλάκης. Καθηγητής Παν)μίου.

© Ε Μ Α Τ Α

« Ό δη μόδι δάσκαλος, ως φορεύς πολιτισμοί και παράγων εθνικής αγωγής».

«Τί ελπίζουν να ΐδουν οι άστρο νόμοι με το υπό κατασκευήν μέγα τηλεσκόπιον τής Αμερικής».

«Τα παλιρροϊκά φαινόμενα τοϋ Ευρίπου».

«Αι εφευρέσεις και το μέλλον τής άνθρωπότητος».

« Ό έρως στο θέατρον».

«Αι Αθήναι»,

«Ή φιλοσοφία τής φύσεως και το πρόβλημα των οργανικών μορ­

φών». «Προϊστορία τής Ελλάδος».

«Αι βάσεις τής αρχαίας ελληνικής οικογενείας».

«Κοινωνίαι και κοινωνικά! επι­

στήμαι».

«Μηχανικός και ψυχικός πολιτι­

σμός». « Ό κόσμος και ή σημασία τών

μικροβίων εν τή φύσει».

«Τα ιδεώδη τής Ελληνικής Παι­

δείας υπό το πρίσμα τών εθνικών μας ιδανικών».

ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΣ ΝΕΟΛΑΙΑΣ

«Ή σχέσις τής νέας γενεάς προς το παρελθόν και το μέλλον τής Φυ­

λής». «Τα ίδε<οδη τής Φυλής ώς γνωμών τής Ελληνικής νεότητος»,

155

Ο M Ι Λ Η- Τ A I

3. 9/1/39. κ. Θ. Νικολοΰδης.Υφυ­

πουργός Τύπου και Του­

ρισμού.

4. 9/2/39 κ. Γ. Κοφινάς. Πρώην

'Υπουργός.

5. 27/2/39 κ. Σωτηρ. Σκίπης.

6. 8/3/39 κ. Βασ. Παπαδάκης. Πρεσβευτής.

7. 11/3/39 κ. Ι. Σταματακος.

8. 24/3/39 κ. Ά π. Δασκαλάκης. Καθηγητής Παν)μίου.

9. 27/4/39 κ. Γ, Στρατηγός.

1. 7/12/38 κ. Γεώργιος Α. Μαντζού­

φας.

2. 23/12/37 κ. "Αρ. Καμπάλα Διευ­

θυντής «Νέου Κράτους».

3. 16/1/39 κ, Νικολ. Κοΰμαρος.

4. 25/1/39 κ. Β. Παπαδάκης. Πρεσβευτής.

1. 30/11/38 κ. Γεώργιος Ποορναρό­

πουλος.

2. 6/12/38 κ. Ά π . Δοξιάδης.

Ο Ε Μ Α Τ Α

«Το Έθνικον Κράτος ως πολιτι­

κόν και οικονομικον σύστημα»

«Περί της οικονομικής και δημο­

σιονομικής πολιτικής τής Κυβερ­

νήσεως τής 4ης Αύγουστου».

«Το ήρωϊκόν πνεύμα εις την δη­

μώδη μας ποίησιν».

«Πλεονεκτήματα και υποχρεώσεις της Νεολαίας τής 4ηςΑύγουστου».

« Ή δργάνωσις τής Νεολαίας εν τη αρχαία Σπάρτη».

«Πανηγυρισμός ΈθνικήςΈορτής».

«Ή Εθνική τέχνη».

«Ιδεολογία και κατευθύνσεις εις το Νέον Κράτος».

« Ό Κοινοβουλευτισμός και αϊ πε· ριπέτειαι τής ιδέας εις το Νέον Κράτος».

« Ή περί Κράτους άντίληψις τής Μεταβολής τής 4ης Αύγουστου».

«Ή εξωτερική πολιτική εις το Νέον Κράτος».

«Ή υγιεινή παρά τοις άρχαίοις "Ελλησιν,ιδίως παρ' Ίπποκράτει»

«Οι γιγαντομάχοι τού θανάτου και ή άνθρωπότης απέναντι των».

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ "ΝΕΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ,,

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΕΚΘΕΣΕΩΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ

156

Ο M Ι Λ Η Τ A I

3. 14/12/38 κ. Κ. Μουτούσης. Καθη­

γητής Πανεπιστημίου.

4. 22/12/38 κ. Γ. Βλαβιανός.

5. 17/1/39 κ. Σιμ. Βλαβιανός»

6. 16/2/39 κ. Βλαδ. Μπένσης. Κα­

θηγητής Πανεπιστημίου.

© Ε Μ Α Τ Α

«Περί διατροφής του λαοΰ».

«Ψυχική Υγιεινή».

«Ή ψυχική υγιεινή της Ελληνι­

κής Φυλής».

«Το ύγιεινολογικόν, κοινωνικον και θεραπευτικον πρόβλημα της φυματιώσεως εν Ελλάδι».

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ

ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΑΕΡΟΑΜΥΝΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Οί κίνδυνοι του αμάχου πληθυσμού και ή αντιμετώπισις αυτών. 8 Διαλέξεις: 10, 13, 17, 20, 24? 31 'Οκτωβρίου καί 3 και 7 Νοεμβρίου 1938.

Όμιληται οί κ. κ.

Στρατηγός Κ. Μπακόπουλος. Άριστ. Βεκιαρέλης Επιθεωρητής Εθνικής Τραπέζης. Δημ. Τσιμικάλης 'Αντιστράτηγος. Βασ. Δεληβοριας » Ό δ . Θαλασσινός τής Εθνικής Τραπέζης. Σ. Λεωτσάκος, 'Αξιωματικός Πυροσβεστικής 'Υπηρεσίας. Άλ. Κανδρεβιώτης Γεν. 'Αρχίατρος.

X/I

ΕΟΡΤΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΕΞΙΩΣΕΙΣ

ΕΟΡΤΑΣΜΟΙ ΚΑΙ Δ Ε Ξ Ι Ώ Σ Ε Ι ς

Ή Ε θ ν ι κ ή Εορτή της 25 Μαρτίου επανηγυρίσθη μεγαλοπρεπώς, ως πάντοτε, και κατά την λήξασαν τριετίαν. Οΰτω την 24 Μαρτίου 1939, μετά εισήγησιν του Προέδρου κ. Ί π π . Καραβία, ώμίλησεν ό Διευθυντής των Θρησκευμάτων και ήδη Καθηγητής τοϋ Πανεπιστημίου κ. Λεωνίδας Φιλιπ­

πίδης, του οποίου ο θαυμάσιος λόγος έδημοσιεύθη εις ίδιον τεύχος δαπά­

ναις της 'Ιεράς Συνόδου της Ελλάδος. Την 24 Μαρτίου 1938, μετά εισήγησιν τοϋ Προέδρου τού«Παρνασσοϋ»,

άπήγγειλεν εμπνευσμένον λόγον δ Σεβ. Μητροπολίτης Κορινθίας κ. Δαμα­

σκηνός.Ό λόγος ούτος εδημοσιεΰθη ολόκληρος εις τήν Έφημερίδα«Πρωΐα». Την 2δ Μαρτίου 1939 ή 'Εθνική Εορτή επανηγυρίσθη άπο κοινοΰ

μετά τοϋ Πατριωτικού 'Ομίλου και μετά τήν εισήγησιν τοϋ Προέδρου τοϋ Συλλόγου, ώμίλησαν εΰγλοόττως εκ μέρους μεν του «Παρνασσού ό δικηγό­

ρος κ. 'Αντώνιος Μάτεσις, εκ μέρους δε του Πατριωτικού 'Ομίλου ό Στρα­

τηγός κ. Δημ. Τ. Νότη Μπότσαρης. Και εις τους τρεις αυτούς πανηγυρισμούς της Εθνικής μας 'Εορτής, εις

τήν μεγάλην αΐθουσαν τοϋ «Παρνασσού», παρέστησαν πολλοί τών επισή­

μων και πολυπληθές και εκλεκτόν άκροατήριον.

OÎ τρεις ευεργετικοί χοροί υπέρ τών Σχολών τών 'Απόρων Παίδων τοϋ «Παρνασσού» διεξήχθησαν μετά μεγάλης επιτυχίας τήν 16 'Ιανουαρίου 1937, τήν 22 'Ιανουαρίου 1938 και τήν 14 'Ιανουαρίου 1939. Τάς χοροε­

σπερίδας ταύτας έτίμησαν δια της παρουσίας Των ή Α. Μ. ό Βασιλεύς, ή Α. Β. Υ. ό Διάδοχος καί λοιπά Μέλη της Βασιλικής Οικογενείας, επίσημοι, αυλικοί, πολλοί τών Υπουργών, τα μέλη του Διπλωματικού Σώματος, καί εκλεκτός και κομψός κόσμος της 'Αθηναϊκής κοινωνίας εξ αμφοτέρων τών φύλων.

Τα οικονομικά αποτελέσματα τών ωραίων αυτών χοροεσπερίδων, α!

ιθο

όποΐαι συνεχίζουσι την μακροχρόνιον και συμπαθή παραδοσιν τοϋ «Παρ· νασσοΰ», ήσαν αρκούντως ικανοποιητικά, ώς εμφαίνονται εις την σχετικήν στήλην της οικονομικής κινήσεως.

"Οπως και κατά το παρελθόν, οΰτω καΐ κατά τήν λήξασαν τριετίαν εωρ· τάσθη υπό του Λυκείου των Ελληνίδων εις τήν Μεγάλην αΐθουσαν του «Παρνασσού» ή 'Ημέρα της Μητέρας παρουσία πολυπληθούς και εκλεκτού ακροατηρίου.

Τήν εισήγησιν εκαμεν, ώς πάντοτε, δ Πρόεδρος κ. Ί π π . Καραβιάς και κατά τα τρία ετη, ώμίλησαν δε άλληλοδιαδόχως ή Κα. "Αννα Τριανταφυλ­

λίδου, οι 'Ακαδημαϊκοί κ. κ. Δ. Σ. Μπαλανος καΐ Ν. Έξαρχόπουλος, οι κ. κ. Ά θ . Φίλων, Άχ. Κΰρου και άλλοι, ποιήματα δε άπήγγειλαν ό κ. Κρίτων Σουρής, ή Δις. Ί φ . Ζάππα κ. α.

Ό «Παρνασσςό»,προσκληθείς υπό του αρμοδίου Πρυτάνεως, μετέσχε δια του Προέδρου του κ. Ίππ . Καράβια εις τον επίσημον εορτασμον της Έκα­

τονταετηρίδος τοΰ Έθνικοΰ και Καποδιστριακοΰ Πανεπιστημίου κατά μήνα Άπρίλιον τοΰ 1937.

'Ωσαύτως, προσκληθείς εις τον εορτασμον τής 100ής άμφιετηρίδος από τής ιδρύσεως τής υπό τήν Προεδρείαν τής Α. Μ. τοΰ Βασιλέως 'Αρχαιολο­

γικής Εταιρείας Ιν 'Αθήναις, ώρισεν άντιπρόσωτον τον Πρόεδρον κ. Ί π π . Καραβίαν, μετάσχοντα των εορτών, και τοΰ οποίου ή προσφώνησις κατά τήν επίσημον εναρξιν τοΰ εορτασμοΰ τη 24 'Οκτωβρίου 1938 δημοσιεύεται εις τήν οικείαν στήλην.

'Επίσης δημοσιεύεται εις το τμήμα τών επισήμων εγγράφων ή σταλεΤσα απάντησις τοΰ «Παρνασσοΰ» εις τήν πρόσκλησιν τής Εταιρείας.

Προς τούτοις ό «Παρνασσός», προσκληθείς φιλοφρόνως, μετέσχε δι' αν­

τιπροσώπων εις πολλάς εορτάς, ώς τοΰ Λυκείου Ελληνίδων, Έθνικοΰ Συμ­

βουλίου Ελληνίδων, Έθνικοΰ Συνδέσμου καί άλλων Συλλόγων, Σωματείων και 'Οργανώσεων.

Τήν 17 Νοεμβρίου 1936, εν τη αιθοΰση τοΰ Προεδρείου, παρουσία τών μελών τής Εφορείας, επεδόθη επισήμως το δίπλωμα τοΰ Επιτίμου Μέλους τοΰ «Παρνασσοΰ εις τον πρεσβευτήν τής Τουρκίας κ. Ρουσέν Έσρέφ Ου­

ναϊντίν, διακεκριμένον λόγιον και συγγραφέα και ειλικρινή φίλον τής

161

Ελλάδος. Εις την ωραίαν προσφώνησιν τοΰ Προέδρου τοΰ Συλλόγου κ. Τππ. Καράβια, δ διαπρεπής διπλωμάτης απήντησε δι' εμπνευσμένου λόγου, εν φ εξήρε το έργον τοΰ «Παρνασσού», και ετόνισε τον θαυμασμόν του προς το άθάνατον ελληνικόν πνεΰμα, το φώτισαν δια της λάμψεώς του την οΐ,κουμένην δλην.

Τήν 5 Δεκεμβρίου 1936, εν μέσφ πολυπληθέστατου καί εκλεκτού ακροα­

τηρίου, ώμίλησε περί Λυρικού Θεάτρου και μουσικής τέχνης ο κ. Ριχάρδος Λιβαθινόπουλος, "Εφορος τής Βιβλιοθήκης τοΰ «Παρνασσού», τονίσας τήν επίδρασιν τοΰ λυρικού θεάτρου και τοΰ μελοδράματος επί τοΰ ελληνικοΰ κόσμου και τής αναπτύξεως τοΰ μουσικοΰ αισθήματος.

Ό Πρόεδρος τοΰ Ελληνικοΰ Μελοδράματος μακαρίτης Κ. Καλαμαράς ηύχαρίστησε τον δμιλητήν και εζήτησε τήν ενίσχυσιν τοΰ Κράτους προς εκ· πλήρωσιν τοΰ σκοποΰ αΰτοΰ.

Τέλος εξετελέσθησαν τεμάχια των κ. κ. Λαυράγκα καί Καλομοίρη υπό των Κών. Μ. Καλφοποΰλου, Κρίνους Ζώρα και τοΰ Κ. Μαυράκη.

Τήν 23 Δεκεμβρίου 1936 εωρτάσθη εν τη μεγάλη αίθοΰση τοΰ «Παρ­

νασσοΰ» ή 88η άμφιετηρις τοΰ κ. Νικολάου Δ. Λεβίδη τη πρωτοβουλία τής Ενώσεως 'Αθηναίων τοΰ Τόπου και τη συμμετοχή τοΰ «Παρνασσοΰ», τοΰ οποίου διετέλεσε Πρόεδρος καί είναι το άρχαιότατον και Έπίτιμον μέ­

λος. Μετά τήν προσφώνησιν τοΰ Προέδρου κ. Ίππ . Καράβια, ώμίλησαν ό κ. Δήμαρχος 'Αθηναίων, ό Πρόεδρος τής Ενώσεως 'Αθηναίων κ. Ι. Βεζα νής καί δ Ναύαρχος κ. Περ. Ι. 'Αργυρόπουλος. Συγκεκινημένος άπήντησεν δ σεβαστός Πρεσβύτης εΰχαριστήσας θερμώς τον «Παρνασσόν», τήν "Ενωσιν των 'Αθηναίων τοΰ Τόπου, τον Δήμαρχον και πάντας τους πολυπληθείς άκροατάς τους παρευρεθέντας εις τήν σεμνήν ταΰτην εορτήν και εΰχηθέντας όπως δ θαλερός τον νουν και ακαταπόνητος μελετητής καί συγγραφεύς εορ­

τάση αισίως καί τήν Εκατονταετηρίδα τής γεννήσεως του.

Τη 12 Φεβρουαρίου 1937 εωρτάσθη εις τον «Παρνασσόν», παρουσία; τής Α. Μ. τοΰ Βασιλέως, ή 40ετηρίς από τής ιδρύσεως τοΰ Σ.Ε.Γ.Α.Σ. και κατά τον εορτασμόν ώμίλησαν δ Πρόεδρος τοΰ Σ.Ε.Γ.Α.Σ. κ. Μιχ. Ρινό­

πουλος, δ κ. Ν. Λανίτης και οι αντιπρόσωποι τής 'Ολυμπιακής 'Επιτροπής και των 'Αθλητικών καί Γυμναστικών Σωματείων.

11

162

TTfj 16 Φεβρουαρίου εγένετο εις την μεγάλην αΐθουσαν του «Παρνασ­

σού», δεξίωσις των μελών της Βαλκανικής Ενώσεως δια την εΐρήνην. Τους ξένους προσεφώνησε γαλλιστί ό Πρόεδρος κ. Ίππ . Καραβιάς παρουσία του 'Υφυπουργού Τΰπου και Τουρισμού κ. Θ. Νικολοΰδη και άλλων επι­

σήμων και άντεφώνησε καταλλήλως εις εξ αυτών, εύχαριστήσας θερμώς δια την εγκάρδιον δεξίωσιν και την φιλοξενίαν της Ελληνικής κοινωνίας.

Κατ' Άπρίλιον 1937, εγένοντο εν τη α'ιθούση του Προεδρείου, παρουσία των οικείων Πρεσβευτών, τών μελών τής Εφορείας και άλλων επισήμων αί δεξιώσεις του Υπουργού τής Εθνικής Εκπαιδεύσεως τής Γαλλίας κ. κ. Jean Zay, τοϋ Υπουργού τής Παιδείας τής Γερμανίας κ. Δρος. Β. Rust, και του Πρυτάνεως τοΰ Πανεπιστημίου Καΐρου Ahmet Loufti Al Saged Pacha,"άνακηρυχθέντων Επίτιμων Μελών τοΰ «Παρνασσού». Προς αυτούς άπενεμήθησαν τα σχετικά διπλώματα και διάσημα υπό τοΰ Πρόεδροι» τοΰ Συλλόγου κ. Ί π π . Καράβια προσφωνήσαντος γαλλιστί και άντιφωνησάντων τών τιμηθέντα>ν δια ενθέρμων ευχαριστηρίων λόγων υπέρ τής Ελλάδος και τοΰ «Παρνασσοΰ».

Την 11 Μαΐου 1937, επ" ευκαιρία τής Εθνικής Εορτής τών Ρουμάνων Ó Έλληνορουμανικος Σύνδεσμος ώργάνωσεν εν τφ «Παρνασσφ» ώραίαν εορτήν, εϊς ην παρέστησαν πλείστοι επίσημοι, άνθρωποι τών γραμμάτων και άνώυεροι δημόσιοι υπάλληλοι.

Κατόπιν εισηγήσεως τοΰ Προέδρου τοΰ Συλλόγου κ. Ίππ . Καράβια, ώμίλησεν ο 'Αντιπρόεδρος τοΰ Συνδέσμου Στρατηγός Δημ. Τ. Νότη Μπό­

τσαρης, όστις ανέπτυξε την σημασίαν τής 'Εθνικής Εορτής τών Ρουμάνων, άναμνήσας τα διάφορα μεγάλα εθνικά γεγονότα τα όποια αΰτη ταυτοχρόνως συμβολίζει, και ώμίλησε κατόπιν περί τής θέσεως τοΰ Έλληνισμοΰ εν Ρου­

μανία και τών ανέκαθεν σχέσεων μεταξύ τών δυο λαών καΐ κατέληξε τονί­

ζων την άξίαν τής μεταξύ των φιλίας και γενικώτερον την άξίαν τής Βαλ­

κανικής Συνεννοήσεως, ή οποία συμβάλλει σπουδαίως εις την εξασφάλισιν τής ποθητής ειρήνης.

Την 16 Μαΐου 1937 ετελέσθη εν τη Μεγάλη αΐθοΰση τοΰ «Παρνασσοΰ» ό εορτασμός τής 50ετηρίδος τοΰ διακεκριμένου Καθηγητού τής Μεγάλης τοΰ Γένους Σχολής Δ. Η. Οϊκονομίδου, οργανωθείς υπό επιτροπείας άπαρτιζο­

163

μίνης εκ μαθητών αύτοΰ καί προεδρευομένης υπό του Μακ. 'Αρχιεπίσκοπου Αθηνών Κου Χρύσανθου (τότε Μητροπολίτου Τραπεζοΰντος), δστιςκαί ώμί­

λησεν, ώς καί πολλοί άλλοι, δια το φιλολογικον έργον καί την πατριωτικήν δρασιν του εορταζομένου, εύχαριστήσαντος εν συγκινήσει τους μαθητάς αΰ­

τοΰ, καθώς και το πολυπληθές και εκλεκτον ακροατήριον.

Την 21 Μαΐου 1937 ετελέσθη εν τη Μεγάλη αίθοΰση του «Παρνασσού», δργανωθεΐσα υπό της «Ενώσεως των Επτανησίων» ωραία εορτή προς πα­

νηγυρισμον της επετείου της Ενώσεως της Επτανήσου μετά της Μητρός 'Ελλάδος. Παρέστησαν πολλοί επίσημοι και εκλεκτον ακροατήριον.

Κατόπιν εισηγήσεως τοΰ Προέδρου τοΰ Συλλόγου κ. Ί π π . Καράβια, ελαβον τον λόγον διάφοροι ρήτορες άναμνήσαντες και εξυμνήσαντες τους πολυετείς αγώνας των Επτανησίων υπέρ της ενώσεως μετά της Μητρός Πατρίδος.

Ή εορτή εστέφθη υπό πλήρους επιτυχίας.

Την 26 Μαΐου 1938 εγένετο εν τη αιθοΰση τοΰ Προεδρείου, παρουσία τών μελών της Εφορείας, επισήμως ή επίδοσις τοΰ διπλώματος τοΰ Επι ­

τίμου Μέλους τοΰ Συλλόγου εις τον Πρεσβευτήν τών Ηνωμένων Πολιτειών της 'Αμερικής Α. Ε. κ. Lincoln Mac Veagh.

Εις την τελετήν παρέστη και ή Κυρία Mac Veagh. Ό Πρόεδρος τοΰ «Παρνασσοΰ» κ. Ίππ . Καραβιάς, προσφοίνών, ετόνισε

τήν μακράν καί άδιατάρακτον φιλίαν, ή οποία υφίσταται μεταξύ τών δυο Εθνών χα\ άνεμνήσθη, ότι πρώτη ή Αμερική μεταξύ όλων τών Κρατών ανεγνώρισε τήν άνεξαρτησίαν της Ελλάδος, αγωνιζομένης τότε άπεγνοοσμέ­

νως δια τήν ελευθερίαν της. Ώμίλησε περαιτέρω δια τήν φιλοξενίαν τόσον μυριάδων Ελλήνων, οι

όποιοι ευρίσκουν êv 'Αμερική έργασίαν και άποκατάστασιν, και ετόνισεν δτι ώφείλετο ή τιμητική αυτή διάκρισις εκ μέρους τοΰ «Παρνασσού», δια το προσωπικον ενδιαφέρον τοΰ κ. Πρεσβευτοΰ, υπέρ της προόδου της ημε­

τέρας χώρας, της οποίας είναι είλικρινής φίλος, ώς και δια τον θαυμασμόν του προς τήν άρχαίαν Ελλάδα, μίαν Ικδήλωσιν της οποίας αποτελεί και ή πρωτοβουλία αύτοΰ δια τήν άναστήλωσιν τοΰ Λέοντος της Άμφιπόλεως καί ή Ιν συνεργασία μετά της κ. Μακ Βέϋ δημοσίευσις άγγλιστί λίαν ενδιαφέ­

ροντος δια τήν Ελλάδα βιβλίου υπό τον τίτλον «Greek Journay».

164

Έ ν τέλει ό κ. Καραβιάς ηύχήθη υπέρ της προόδου και ευημερίας της της μεγάλης 'Αμερικάνικης Συμπολιτείας και της προσωπικής ευτυχίας της Α. Ε. τοΰ Πρεσβευτοΰ και της ευγενέστατης Κας. Μάκ Βέϋ.

Ό κ. Πρεσβευτής συγκεκινημένος άπήντησεν ώς εξής:

Κΰριε Πρόεδρε, Κύριοι,

'Αποδέχομαι μετά μεγάλης εύχαριστήσεως τήν τιμήν ην μοι απονέμετε σήμερον. Ό Σύλλογος οΰτος, ό όποιος φέρει τοιούτον μέγα δνομα, έχει μακράν και άξιοσημείωτον ίστορίαν εις τα χρονικά τής Νεωτέρας Ελλάδος. Δια τής υποστηρίξεως των τεχνών έπαιξε, και παίζει ακόμη, εξέχον μέρος εις τήν άνάπτυξίν της, και ώς εκ των ειλικρινέστατων, αν και ταπεινών, αφοσιωμένων εις αυτήν, Σας ευχαριστώ δια τήν συγκαταρίθμησίν μου εν xfj καλή Υμών χορεία.

'Υπάρχει δμως καί τι δπερ θα επεθυμουν επι πλέον να εΐπω. Ώς μέλος τοΰ «Παρνασσού» δυναμαι ου μόνον νά άποθαυμάζω, άλλα καί να ύπερη­

φανεΰωμαι. Και είμαι δντως υπερήφανος δια το γεγονός δτι ό Σύλλογος μας δεν είναι μόνον φιλολογικός και καλλιτεχνικός Σύλλογος, αλλά και φι­

λανθρωπικός επίσης. Βαθεΐαν εντΰπωσιν μοι παρήγαγε το έργον τής Σχο­

λής τοΰ «Παρνασσού», το προνόησαν δια τήν εκπαίδευσιν και διαφωτισμόν χιλιάδων νέων και το όποιον με περίβλεπτον επιτυχίαν εφωδίασε εκ τών κατωτέρων στρωμάτων τής κοινωνίας στελέχη δια τάς τάξεις τών διαπρε­

ψάντων Ελλήνων. 'Υπάρχει εν ταΐς τοιαΰταις ενεργείαις ανθρωπινή τις σοφία δι' ην θα ήγαλλιάτο καί αύτοΰ τοΰ Σωκράτους ή ψυχή, καθ' δσον ουδεμία τέχνη δύναται να άρθή υπέρ τήν στάθμην τής κοινωνίας αφ' ης εκπηγάζει, εκείνοι δέ οι όποιοι θα ήσχολοΰντο δπως προαγάγωσι ταΰτην καλώς πράττουσι καλλιεργοΰντες το εδαφός της.

Ή χώρα, ην έ'χω τήν τιμήν να αντιπροσωπεύω, είναι πασίγνωστος δια τον πρακτικόν της κοινωνικόν Ίδεαλισμόν, δστις είναι μέρος τής από τών φιλοσόφων τής αρχαίας Ελλάδος εκπολιτιστικής της κληρονομιάς, δι' ο καί αισθάνομαι εμαυτόν λίαν κατάλληλον εν τη εκτιμήσει τής 'Υμετέρας στά­

σεως καί προσπάθειας. "Αν και διάφοροι τήν υπηκοότητα και τήν προγονι­

κήν καταγωγήν, εΐμεΐ^α μιας πνευματικής συγγενείας, Ύμεΐς και εγώ. Αι εΰχαριστίαι μου, επομένως, δια τήν έκλογήν μου μεταξύ τοΰ κύκλου 'Υμών είναι πλέον τοΰ τυπικοΰ, είναι γνησίως και βαθέως εγκάρδιοι.

165

Την 18 Ιουνίου 1938 εγένετο εν τή αιθούση του Προεδρείου του «Παρνασσού», παρουσία; της Εφορείας του Συλλόγου και του Προέδρου τεύ Έλληνο­Άγγλικού Συνδέσμου, ή τελετή της επιδόσεως του διπλώματος του Έπιτίμίυ Μέλους τού «Παρνασσού» εις τον Πρεσβευτήν της Μ. Βρε­

τανίας Α. Ε Sir Sidney Waterlow. Ό Πρόεδρος κ. Ί π π . Καραβιάς, προσφωνών τον πρεσβευτήν, ανέφερε

πρώτον τους φιλικωτάτους δεσμούς τους υπάρχοντας από μακρών χρόνο)ν μεταξύ της Μεγάλης Βρετανίας καί της Ελλάδος και άνέμνησε τάς ενερ­

γείας του με'άλου "Αγγλου υπουργού Γεωργίου Κάνιγγος υπέρ της ανεξαρ­

τησίας της 'Ελλάδος καί τάς θυσίας τού Βύρωνος και λοιπών "Αγγλων φι­

λελλήνων, πςοσθέσας ότι εις την άπέραντον Βρετανικήν Αύτοκρατορίαν ζώσι και εύημερούσι πολλαι χιλιάδες Ελλήνων.

Δια τον ι. Πρεσβευτήν είπεν, δτι διακρίνεται όχι μόνον ως διπλωμάτης αντιπροσωπειών επαξίως τήν ενδοξον πατρίδα του, άλλα και ως έγκριτος λόγιος καί όιιλητής, και ιδίως ειλικρινής καί ένθερμος φίλος της Ελλάδος, δια τήν πρό(δον της οποίας έδειξε πάντοτε μεγάλον ενδιαφέρον. Τελευτών ό κ. Καραβιάς ηύχήθη υπέρ τών "Αγγλων Βασιλέων και τού μεγαλείου της Βρετανικής Αυτοκρατορίας ως και προσωπικώς υπέρ τού ευγενούς Πρε­

σβευτού καί ής οικογενείας του. Ό κ. Πρεσβευτής απήντησε συγκεκινημένος δτι αποδέχεται με μεγάλην

εύχαρίστησιντήν προσγινομένην αύτφ τιμήν. Προσέθεσεν, δτι παρακολου­

θών από ετών μετ' ενδιαφέροντος τήν έξέλιξιν της ελληνικής ζωής και τών ελληνικών γρ<μμάτων εξηκρίβωσε μετ' εύχαριστήσεως τάς πραγματοποιη­

θείσας αληθείς προόδους τής νεοελληνικής φιλολογίας καθ' δλας αυτής τάς κατευθύνσεις εις ας ουκ ολίγον συνετέλεσε δια τής δράσεως του ό «Παρνασ­

σός». Είναι »ΰτω ευτυχής, βλέπων δτι εις τήν νεωτέραν Ελλάδα, τήν οποίαν θεωρεί ως δαιτέραν του πατρίδα, εξακολουθεί να αναλαμπή το φώς τής αρ­

χαιότητος. Τιλευτών ηύχήθη υπέρ τής ευημερίας καί τής προόδου τού Ελ­

ληνικού Έθνους, τής Α. Μ. τού Βασιλέως καί υπέρ τής προόδου τού «Παρνασσού, εϊς τον όποιον θεωρεί εαυτόν ευτυχή δτι από σήμερον ανή­

κει, και υπέρ τής συνεχίσεως τής κοινωφελούς δράσεως του,

Τήν Κυριχκήν 19 'Ιουνίου 1938 ή 3η ομάς Ναυτοπροσκόπων 'Αθηνών έώρτασεν εις τήν μεγάλην αϊθουσαν τού «Παρνασσού» τήν 25ετηρίδα από τής ιδρύσεως της (1913—1938). Ώμίλησαν διάφοροι δια τήν λυσιτελή δρα­

166

σιν τών ναυτοπροσκόπων κατά διαφόρους περιστάσεις, και έξήρθη το μέγα ενδιαφέρον το όποιον υπέρ της ομάδος επέδειξε καθ5 όλον αυτό το διάστημα το παλαιον και εγκριτον μέλος του «Παρνασσού» κ. Μάρκος Μίνδλερ.

Tfj 23 Μαρτίου 1939 εγένετο εις την αΐθουσαν του Προεδρείου, παρου­

σία τών μελών της Εφορείας, του Πρεσβευτοΰ της Μεγάλης Βρετανίας και του Προέδρου του εν Αθήναις Έλληνο­Αγγλικοί) Συνδέσμου, ή δεξίωσις της διακεκριμένης ομιλήτριας Lady Maureen Stanley, συζύγου του κ. 'Υπουργοί) του Εμπορίου της 'Αγγλίας, την οποίαν ό «Παρνασσός» άνε· κήρυξεν Έπίτιμον Μέλος,

Ό Πρόεδρος κ. Ί π π . Καραβιάς, επιδίδων το δίπλωμα και το σήμα του «Παρνασσού» προσεφώνησε καταλλήλως, τονίσας την πατροπαράδοτον φι­

λίαν, ήτις συνδέει το Βρετανικόν μετά του Ελληνικού "Εθνους. Ή Λαίδη Στάνλεϋ συγκεκινημένη άπήντησεν ευχαριστούσα θερμώς δια

την προσγενομένην εις αυτήν έξαιρετικήν τιμήν, να άποτελή μέλος ενός πε­

ριωνύμου σωματείου λίαν εύφήμως και διεθνώς γνωστού, ου μόνον δια την φιλολογικήν και καλλιτεχνικήν αύτοΰ δράσιν, άλλα και δια το κοινωφελές έργον, δπερ επιτελεί δια της Σχολής τών 'Απόρων Παίδων.

Την 18ην Δεκεμβρίου 1938 έωρτάσθη, τή πρωτοβουλία της Ενώσεως Σμυρναίων, ή 50ετηρίς της φιλολογικής δράσεως του ποιητοΰ κ. Μιχαήλ 'Αργυροπούλου, παλαιού και διακεκριμένου μέλους τοϋ «Παρνασσού». Ώμίλησαν : Ό Πρόεδρος του «Παρνασσού» κ. Ίππ . Καραβιάς, ο Πρόε­

δρος τής Ενώσεως Σμυρναίων Σεβ. Μητροπολίτης Μυτιλήνης Κύριος 'Ιά­

κωβος και οί κ. κ. Στ. Σεφεριάδης 'Ακαδημαϊκός, Γεώργιος Πώπ, Τέλλος "Αγρας και Σΰλβιος.

Ποιήματα του ποιητοΰ άπήγγειλαν αΐ Και. Θεώνη Δρακοποΰλου (Μυρ­

τιώτισσα) και Ποΰπα Κοκκινάκη.

Την 26 'Οκτωβρίου 1938 οι εν 'Αθήναις Μακεδόνες εώρτασαν είς την μεγάλην αΐθουσαν του «Παρνασσού» την Έθνικήν Έορτήν του Αγίου Δημητρίου, ήμέραν ιδιαζούσης εθνικής και θρησκευτικής σημασίας.

Κατά τον εορτασμον ωμίλησαν ό Καθηγητής και Ακαδημαϊκός κ. Γεώργ. Σωτηρίου «περί τής Βασιλικής τοΰ 'Αγίου Δημητρίου τής Θεσσαλονίκης» και ό Καθηγητής κ. Χρ. Καπνουκάγιας «περί τής σημασίας τής 26 'Οκτω­

βρίου 1912 δια τους Μακεδόνας».

167

Την 5 Φεβρουαρίου 1939 οι 'Αρμένιοι απόφοιτοι Αμερικανικών Κολ­

λεγίων ώργίνωσαν φιλολογικήν εορτήν προς τιμήν του Ακαδημαϊκοί) κ. Ζαχαρία Παπαντωνίου με διαφόρους όμιλητάς.

Την 4 Μαΐου 1939 ό «Παρνασσός» ετέλεσε φιλολογικήν εορτήν προς τιμήν του διακεκριμένου μέλους του 'Ακαδημαϊκού κ. Γρηγ. Ξενόπουλου. Ώμίλησαν 5 Πρόεδρος του Συλλόγου κ. Ίππ . Καραβιάς, οι κ. κ. Μαρίνος Σίγουρος κχι Γρηγ. Ξενόπουλος. Ή Κα. Τζούλια ΆμπελαΤερέντσιο απήγ­

γειλε διάφορα τεμάχια από το έργον του διαπρεπούς και πολυγραφότατου συγγραφέα»; καΐ δημοσιογράφου.

Τήν 30 Μαρτίου 1939, παρισταμένων της Α. Μ. του Βασιλέως καί του κ. Προέδρου της Κυβερνήσεως, έλαβε χώραν ό εορτασμός της 80ετηρίδος του "Ελλην>ς εγκρίτου Ίατροΰ κ. Ί ω . Καρδαμάτη.

Κατόπο εισηγήσεως του Προέδρου του Συλλόγου κ. Ί π π . Καράβια, ώμίλησαν e Υπουργός της Κρατικής Υγιεινής και 'Αντιλήψεως κ. Άλ. Ko­

ρυζής, οι Καθηγητά! κ. κ. Μ. Γερουλανος, Γ. Φωτεινός, Α. Άραβαντινός και οι Ίατρη κ. κ. Σ. Λιβιερατος, Κ. Κατσαρας και Κ. Περάκης.

Τον πα^γυρικόν έξεφίόνησεν ό Καθηγητής τής Ύγιειονομικής Σχολής κ. Γρηγ. Λ,βαδας, άντεφώνησε δε ό κ. Ι. Καρδαμάτης εύχαριστήσας θερ­

μώς τήν Α. Μ. τον Βασιλέα, τήν Α. Ε. τον κ. Πρόεδρον τής Κυβερνήσεως, τον «Παρνοσσόν» και πάντας τους λαβόντας τήν πρωτοβουλίαν καί μετα­

σχόντας εις τον εορτασμόν.

Τήν 8η7 'Ιουνίου 1939, εωρτάσθη εν τη μεγάλη αΐθοΰση του Συλλόγου ή επίσημος εναρξις τοΰ νεοϊδρυθέντος Συλλόγου «Έλληνο­Άμερικανική Πνευματικι "Ενωσις», παρισταμένου τοΰ Πρεσβευτοΰ τών Ηνωμένων Πο­

λιτειών και τής Κας. Μακ Βέϋ, ώς και τοΰ 'Υφυπουργού Τΰπου και Τουρι­

σμού κ. Θ. Νικολοΰδη και πολυπληθοΰς εκλεκτού ακροατηρίου. Κατόπη εισηγήσεως τοΰ Προέδρου τής Ενώσεως κ. Ίππ . Καραβία,

ώμίλησαν ci κ. κ. Λουκάς Κανακάρης­Ροΰφος, Στρατηγός Δημ. Τ. Νότη — Μπότσαρης καί ό κ. Νικ. Κυπαρίσσης.

Έ ν τέλ:ι ό Πρεσβευτής κ. Μακ Βέϋ, λαβών τον λόγον, εξεδήλωσε τήν οίκραν του υχαρίστησιν δια τήν ιδρυσιν τής Ενώσεως, ήτις θα χρησιμεΰση ώς πνευματκός δεσμός μεταξύ τών δυο 'Εθνών και μάλιστα υπό τήν αιγίδα τοΰ «Παρν(σσοΰ» τοΰ οποίου ιδιαζόντως εκτιμά και τήν φιλολογικήν και τήν εν γένε κοινωφελή δράσιν.

168

Tfj 23 'Ιουλίου 1939 ετελέσβη εν τη μεγάλη αΐθοΰση του «Παρνασ­

σού» ό εορτασμός της δεκαετηρίδος από της ιδρύσεως της εν 'Αθήναις 'Ιστορικής και Λαογραφικής 'Εταιρείας των Θεσσαλών παρισταμένου του Υπουργού των Εσωτερικών κ. Ί ω . Δουρέντη, δστις και ώμίλησε πρώτος εισηγηθείς τα του εορτασμού. Κατόπιν ώμίλησαν ό Πρόεδρος της Εται­

ρείας Στρατηγός κ. Γεώργ. Ψάρρας, ό κ. Μ. Δάλλας και άλλοι.

Και κατά τα τρία υπό επισκόπησιν ετη 6 «Παρνασσός» παρεχώρησε τήν αΐθουσάν του εις τον Έθνικον Σΰνδεσμον δια τήν τέλεσιν της εορτής της απονομής τών βραβείων εις τους μαθητάς τών νυκτερινών Σχολών του, κατά τήν οποίαν ώμίλησαν καταλλήλως και ελογοδότησαν ό Πρόεδρος του Συνδέσμου Στρατηγός κ. Ί ω . Παπαφλέσσας και ό Γεν. Γραμματεύς κ. Δ. Ι. Καλογερόπουλος.

Ώραίαν σχολικήν εορτήν ώργάνοοσε τον Ίοΰνιον τοΰ 1937 το Δραγά­

τσειον Λΰκειον, με ωραίας μαθητικός επιδείξεις απαγγελίας και χορωδίας.

VII

Bl Β Λ Ι Ο Θ Η KH

Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ "ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ..

Κατόπιν της γενικής διαρρυθμίσεως του κτιρίου, ή Βιβλιοθήκη του «Παρνασσού» άνεκαινίσθη και αυτή εκ βάθρων. Τα δάπεδα αυτής επενδΰ· θησαν δια μωσαϊκού, αϊ αιθουσαι αύτης ηΰξήθησαν κατά δυο, οΰτως ώστε σήμερον υπάρχει ευρεία πρόβλεψις χώρου δια την προσδοκωμένην μελλον­

τικήν αΰξησιν του περιεχομένου της. Παραλλήλως με την άνακαίνισίν της ή Βιβλιοθήκη μας επλουτίσθη,

κατά το τριετές υπό επισκόπησιν διάστημα, με σημαντικάς δωρεάς : Ούτω, συνετελέσθη ή παραλαβή ολοκλήρου της βιβλιοθήκης του εριτίμου

κ. Νικολάου Λεβίδη ώς και του πολυτίμου αρχείου αΰτοΰ και πλείστων οι­

κογενειακών εικόνων και κειμηλίων. Πάντα ταΰτα ετοποθετήθησαν εις ιδι* αιτέραν μεγάλην αΐθουσαν, φέρουσαν το δνομά του, ήρχισε δε συστηματική ή εργασία της τακτοποιήσεως και ή σΰνταξις των δελτίων.

Σημειωτέον, δτι ή σπουδαία αυτή βιβλιοθήκη θα εχη και αυτοτελή κα­

τάλογον, αλλά θα περιληφθή συγχρόνως και εις τον γενικόν κατάλογον της Βιβλιοθήκης του «Παρνασσού», οΰτως ώστε οι μεν ενδιαφερόμενοι ειδικώς δια την Βιβλιοθήκην Λεβίδη άναγνώσται να μη ώσιν υποχρεωμένοι να ερευνώσιν εις τον γενικόν κατάλογον άλλα να ποιώνται χρήσιν του ειδικού τοιούτου, ταυτοχρόνως δε ό άναζηϊών εν τφ γενικφ καταλόγω να άνευρίσκη εν αΰτφ άπαντα τα έργα της Βιβλιοθήκης ταύτης.

'Επίσης εκλεκτήν βιβλιοθήκην εξ ΰπερεξακοσίων τόμων, άνήκουσαν ε'ις τον τόσον προώρως εκλιπόντα συνάδελφον Δημήτριον Ι. Πετρίδην, εδώρη­

σεν εις τον «Παρνασσόν» ό πατήρ αΰτοΰ, αγαπητός συνάδελφος καί Μέλος της Εφορείας, Στρατηγός 'Ιωάννης Πετρίδης, δστις επί πλέον εμερίμνησε δια την ευπρεπή εμφάνισιν του 'Αναγνωστηρίου της Βιβλιοθήκης, προσφέ­

ρας ώραίαν βιβλιοθήκην, εν η ετοποθετήθησαν τα ώς άνω βιβλία, άπαντα εκλεκτά καί πο?α)τελώς δεδεμένα, και διάφορα άλλα έπιπλα, παραπετά­

σματα κλπ. Αμφοτέρων τα ονόματα—του κ. Ν. Λεβίδη και του Δημ. Πετρίδη—

172

ενεγράφησαν χρυσοΐς γράμμασιν εις την σιήλην των Μεγάλων δωρητών της Βιβλιοθήκης. Ή σΰνταξις τών καταλόγων της Βιβλιοθήκης, παρά την ελ­

λειψιν προσωπικού, επροχώρησε σημανιικώτατα. Οΰτω, εις τους τρεις υπάρ­

χοντας μεγάλους τόμους προσετέθησαν, κατά το τριετές ώς άνω διάστημα, εξ νέοι τοιούτοι εξ ών ό εις λίαν ογκώδης.

"Ηδη ύπάρχουσι κατάλογοι πλήρεις τών εξής τμημάτων : Θεάτρου (κύ­

ριος κατάλογος καί παράρτημα), Φιλολογίας 'Αρχαίας Ελληνικής, Νεοελλη­

νικής (μετά παραρτήματος), 'Ιστορίας (μετά παραρτήματος), Φιλολογίας Λατινικής, Γαλλικής, 'Αγγλικής, Γερμανικής (μετά παραρτήματος), Ισπα­

νικής και Τουρκικής, Φιλοσοφίας, Θρησκευτικών, Γεωγραφίας (μετά πα ραρτήματος), 'Ιατρικής, Φυσικομαθηματικών Επιστημών, Εφημερίδων καί Περιοδικών. "Ηδη ευρίσκεται υπό σΰνταξιν ό μέγας κατάλογος του τμήματος Νομικών καί Πολιτικών 'Επιστημών, δστις εβράδυνε ένεκα τών μεσολαβησασών δωρεών τής Νομικής Κυψέλης του αειμνήστου νομομαθούς Γεωργίου Μελισσουργού ύπο τών τέκνων αΰτοΰ Ανθής Μελισσουργού καί κ. Ηλία Μελισσουργού και τής βιβλιοθήκης Λεβίδη, ήτις περιέχει μέγαν άριΐ)·μον νομικών βιβλίων.

Κατά το διάστημα του λήξαντος έτους, πλείστοι καθηγηταί, λόγιοι και βιβλιόφιλοι επεσκέφθησαν την Βιβλιοθήκην τοϋ «Παρνασσού» και εϊργά­

σθησαν εν αυιή, πάντες δε εξέφρασαν αρμοδίως τα συγχαρητήρια των δια την επικρατούσαν τάξιν, ή οποία εις ολίγας εκ τών εν Ελλάδι βιβλιοθηκών συναντάται.

'Από τοΰδε καί εις το εξής ή Βιβλιοθήκη θα λειτουργή ου μόνον δια την εξυπηρέτησιν τών μελών τοΰ Συλλόγου, άλλα και δια το κοινον εν γένει καθ' ημέρας και ώρας όρισθησομένας παρά τής Εφορείας.

173

ΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ "ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ..

TO ΤΜΗΜΑ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ

Πρώτον συνήλθε το Τμήμα των Καλών Τεχνών Τεχνών και προέβη εις τάς αρχαιρεσίας ίου εκλέξαν ομοφώνως και αΰθις Πρόεδρον τον κ. Ίππ . Καοαβίαν, Άντιπρόεδρον τον κ. Γ. Δημητριάδην 'Αθήναιον και Γραμ­

ματέα τον κ. Κρίτωνα Γ. Σουρήν. 'Υπό την εποπτείαν του Τμήματος τούτου διωργανώθησαν εις τάς επ!

τοΰΐφ αίθουσας διάφοροι καλλιτεχνικά! εκθέσεις, επίσης δε προεκηρΰχθη και διεξήχθη ό Καλοκαιρίνειος Δραματικός Άγων κατά τα τρία λήξαντα Συλλογικά ετη.

Όμιλίαι εγένοντο «Περί ανωτέρας ζωής» υπό του κ. Κρίτωνος Γ. Σουρή, ως και άλλαι ενδιαφέρουσαι καλλιτεχνικά! ανακοινώσεις.

ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΝ

Το Τμήμα τοΰτο συνελθόν εξέλεξε Πρόεδρον τον Καθηγητήν τοΰ Πανε­

πιστημίου κ. 'Εμμανουήλ Πεζόπουλον, αντί τοΰ 'Ακαδημαϊκού Δημητρίου Γρ. Καμποΰρογλου, παρακαλέσαντος εγγράφως να γίνη δεκτή ή παραίτησίς του, καθόσον, λόγω τής μεγάλης του ηλικίας, δεν δύναται να εκτελή προση­

κόντως τα προεδρικά καθήκοντα. 'Αντιπρόεδρος εξελέγη και πάλιν ό Διευθυντής τής 'Ακροπόλεως κ. Νι­

κόλαος Κυπαρίσσης, Γραμματεύς δε δ ιστοριοδίφης καί δημοσιογράφος κ. Δημήτριος Γατόπουλος, άντι τοΰ κ. Άχιλλ. Κΰρου, παραιτηθέντος ως μη επαρκοΰντος, λόγω τών πολλών ασχολιών του.

Εις το Τμήμα τοΰτο Ιγένοντο φιλολογικά! κα! αρχαιολογικά! ανακοινώ­

σεις υπό τών κ. κ. Έμμ. Πεζοποΰλου, Νικ. Κυπαρίσση κα! άλλων.

174

ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Πρόεδρος τοΰ Ττήματος τούτου εξελέγη ο Καθηγητής του Πανεπιστη­

μίου κ. Νικόλαος Χωραφας, αντιπρόεδρος ό Δικηγόρος κ. Δημήτριος Ν. Δαμασκηνός και Γραμματεύς ό κ. Γεώργιος Τσεκουρόπουλος, Πάρεδρος τοΰ Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Το Τμήμα τοϋτο συνήλθεν εις επανειλημμένος συνεδριάσεις και προέβη εΐς τον καταρτισμον του εσωτερικού κανονισμού του, απεφάσισε δε, τχ\ προτάσει και εισηγήσει τοΰ Προέδρου τοΰ Συλλόγου κ. ' Ιππ. Καράβια, να προκήρυξη Νομικον Διαγώνισμα με θέμα όρισθησόμενον υπό τοΰ Προε­

δρείου τοΰ Τμήματος. 'Ανακοινώσεις και όμιλίαι επί διαφόρων νομικών θεμάτων εγένοντο

κατά τάς συνεδριάσεις τοΰ Τμήματος, ώς και εν τχί μεγάλη αιθοΰση τοΰ «Παρνασσοΰ» υπό των κ. κ. Δημ. Ν. Δαμάσκηνου, Γεωργίου Κοφινά, Ί ω . Κ. Μελισσηνοΰ, Ίακ. Τζαγκαρόλα, Έπαμ. Δ. Γίδα, Ευαγγέλου Κρητικού και άλλων.

175

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΕΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΤΩΝ 1937, 1938 ΚΑΙ 1939

1937. Επιτροπή: κ.κ. Ίππ, Καραβιάς, Πρόεδρος. Κρίτων Γ. Σουρής, Εισηγητής, Δημήτριος Μπόγρης.

Β'. Βραβεΐον Δρ. 2000. — εις τον κ. Ίω. Μουρελλον δια το έργον του « Ό Γυρισμός».

3 Γ'. Βραβεία εκ Δρ. 1000. — εις : κ. Ι. Γυφτάκην δια το έργον του «Τα ΰ'ύματα» Δα. Ι. Μαλανδρίνου » » » της «Διπλή Ιστορία»

» Άντ. Κουντούρη » » » » «.'Αγνή» Έπαινοι είς τους κ. κ.

Γ. Π. Κούρτην δια το έργον του «Το δακτυλίδι τον πάππου»

Ι. Μουρελλον » » » » « Ό νικητής» Π. Σερράον » » » » «Τριαντάφυλλο»

1938. Επιτροπή : κ. κ. Ίππ. Καραβιάς, Πρόεδρος, Σωτήριος Σκίπης, Εισηγητής, Κώστας Καιροφύλας.

Βραβεΐον Δρ. 5000. — είς τον κ. Νΐκον Τούτου· τζάκην δια το έργον του «Λιμάνια»

Έπαινοι εις τους κ. κ. Α. Κ. Λεκόπουλον δια το έργον του «Ό Πιπιας» "Αρην Χατζηδάκην » » » » « ΌΠατούχας» Θανόν Τράγκαν » » » » « Άνάστααι

στον κάμπο» Γεώργιον Ρουμάνην » » » » «Γαρώ» Φανήν Μιχαλοπούλου » » » της « 'Ενοικιάζεται

σύζυγος»

176

1 939. Επιτροπή : κ. κ, Ίππ. Καραβιάς, Πρόεδρος, Νικ. Κνπαρίσαης, Εισηγητής, Θεοδ. Συναδινός.

Α'. Βραβεΐον Δρ. 10.000.—εις τον κ. Νικόλαον Μαρσέλλον δια το έργον του «Ό Χρηματιστής»

Β'. » χ Δρ. 4.000. — εις την Καν. Έλένην Ν. Σιφάκη δια το έργον της «Γο δακτυλίδι της Άδελφοκτής»

3 Γ'. Βραβεία εκ Δρ. 2.000— εις τους κ. κ. Άλέκον Ι. Γαλανον δια το έργον του « 'Οργή τον'Αχιλλέως» ΦανήνΜιχαλοπούλου» » » της «Μαριέττα Ρόζη» Μιλτιάδην 'Ιωσήφ » » » του «"Υλη και Πνεϋμα»

Έπαινος εις τους κ. κ. Παΰλον Φλωρον δια το έργον του «Κυβερνήτης Καπο­

δίστριας» Δα. Ροδόπη ν Βασιλειάδου δια το έργον της «Ξε&εμέλιωμα» Εύάγγελον Βενιζέλον δια το έργον του « 'Ολόψυχα για

πάντα».

Κατά τον τελευταΐον Διαγωνισμον του 1939 υπεβλήθησαν 53 έργα (δράματα καί κωμωδίαι), πλειότερα παντός άλλου προηγου­

μένου, το δε επαθλον, τη είσηγήσει τοΰ Προέδρου τοΰ Συλλόγου κ. Ίππ. Καράβια καί εγκρίσει της εριτίμου Κας. Μαρίας Α. Κα­

λοκαιρινού, χήρας τοΰ αειμνήστου άγωνοΟέτου καί άποφάσει τοΰ Διοικητικοΰ Συμβουλίου των Φιλανθρωπικών έπ* όνύματί των Ιδρυμάτων, εκανονίσθη εις δραχ. 20.000 αντί των δραχ 5.000 αϊτινες μέχρι τοΰδε άπενέμοντο. Ή ενδιαφέρουσα κα> εμπεριστα­

τωμένη εισήγησις τοΰ κ. Νικ. Κυπαρίσση έτυπώθη εις ίδιον τεΰχος.

17?

Ε Κ Θ Ε Σ Ε Ι Σ

Έκτος ών συνήθων καλλιτεχνικών εκθέσεων ζωγραφικής, γλυπτικής κλπ. των δοργανουμένων κατ' έτος εις τάς επί τοΰτω αίθουσας του «Παρ­

νασσού* ντο την έποπτείαν του Τμήματος των Καλών Τεχνών, διωργανώ­

θησαν, κάτι την λήξασαν τριετίαν, δυο λίαν ενδιαφέρουσαι εκθέσεις, ή τοϋ Τουρκκοϋ Βιβλίου και Ζωγραφικής και ή της 'Υγιεινής, ως και ή "Εκθεσις τ(ΰ Γερμανικού Βιβλίου.

Α'· Η ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΚΘΕΣΙΣ ΒΙΒΛΙΟΥ ΚΑΙ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ

Ή ΈκΙεσις αΰτη διωργανώθη εκ συνεννοήσεως μετά του εν 'Αθήναις Πρεσβευτοί τής Τουρκίας Α.Ε. κ. Ρουσέν Έσρέφ Οΰναϊντιν και τα εγκαίνια αυτής εγένο/το πανηγυρικώς εις την μεγάλην αΐι^ουσαν τοϋ «Παρνασσού» τή 23 'Ιανουαρίου 1937, παρουσία τής A.M. τοϋ Βασιλέως, τών ΑΑ. ΒΒ. ΥΥ. τοϋΔιοδόχου Παύλου, τοϋ Πρίγκηπος Γεωργίου και τής Πριγκιπίσσης Ειρήνης, τιϋ Προέδρου τής Κυβερνήσεως κ. 'Ιωάννου Μεταξά μεθ' όλων σχεδόν τών'Υπουργών, ολοκλήρου τοϋ εν 'Αθήναις Διπλωματικού Σώμα­

τος και πολιπληθών εκλεκτών προσκεκλημένων. Μετά τΐν αφιξιν τής Α. Μ. τοϋ Βασιλέως προσεφώνησε πρώτος δ Πρό­

εδρος τοϋ Ιυλλόγου κ. Ί π π . Καραβιάς και κατόπιν ό Πρεσβευτής τής Τουρ­

κίας γαλλισί. 'Αμφοτέρων αί προσφωνήσεις δημοσιεύονται κατωτέρω. Ό Πράδρος τοϋ Συλλόγου κ. Καραβιάς προσεφώνησεν ως εξής :

«Μεγαλειότατε, Ό Φιλολογικός Σύλλογος «Παρνασσός», επιθυμών και αποβλέπων να

συντέλεση ες την εύρυτέραν δσον το δυνατόν άνάπτυξιν τών πνευματικών σχέσεων, φλολογικών και καλλιτεχνικών, τών δυο φίλων Εθνών, τοϋ τούρ­

κικου και τ>ϋ ελληνικοΰ, είχε την ευτυχή εμπνευσιν και την άξιέπαινον αλη­

θώς πρωτο|ουλίαν, να προτείνη εις τον εν 'Αθήναις επάξιον άντιπρόσωπον τής τουρκικής Κυβερνήσεως την διοργάνωσιν εκθέσεως τής εξελίξεως τοϋ βιβλίου ώς ;αι τής ζωγραφικής δι'έργων καλλιτεχνών τής Νεωτέρας Τουρκίας.

12

178

'HJA.E. ó Πρεσβευτής της Τουρκίας κ. Ρουσέν Έσρέφ Ούνα'ίδίν, Οστις είναι, όχι μόνον δεξιός διπλωμάτης και φίλος ειλικρινής της Ελλάδος, άλλα και συγγραφεύς διακεκριμένος και ένθερμος λάτρις των γραμμάτων καί των καλών τεχνών, απεδέχθη μειά μεγάλης προθυμίας την πρότασιν τοΰ ημετέρου Συλλόγου καί άνέλαβεν ευχαρίστως να ενεργήση παρά τη Κυβερνήσει του δια την πραγματοποίησιν της κοινής ημών επιθυμίας. Πράγματι, δια τών ενερ­

γειών και διαβημάτων τοΰ κ. Πρεσβευτού, κατωρθώθη ή διοργάνωσις της 'Εκθέσεως ταΰτης, ή οποία τόσον επιτυχώς και ικανοποιητικώς εμφανίζεται σήμερον εις την αΐθουσαν ταύιην τοΰ «Παρνασσού», εις τήν οποίαν κατά καιρούς συνεκεντρώθη και ενεφανίσθη ή άνθησις και της ελληνικής διανοή­

σεως και καλλιτεχνίας και ενίοτε της ξένης τοιαύτης. Εις μίαν τοιαΰτην επίσημον συγκέντρωσιν δεν είναι επιτετραμμένον να

εΐσέλθη κανείς εις λεπτομερή εξέτασιν και άναγραφήν τών εκτιθεμένων έρ­

γων και να εξάρη τήν καλλιτεχνικήν επίδοσιν τών Τούρκων καλλιτεχνών, αφού άλλως τε, όπου όμιλούσι τα πράγματα, οι λόγοι πλεονάζουσιν. Εκείνο μόνον το όποιον αναμφισβητήτως καταφαίνεται εκ τής Εκθέσεως ταύτης είναι, δτι ή νεωτέρα Τουρκία επετέλεσε καθ' δλας τάς κατευθύνσεις αξιόλο­

γους προόδους, υπό τήν εμπνευσμένην και πεφωτισμένην ήγεσίαν του μεγά­

λου αρχηγού του τουρκικού "Εθνους. Άλλα και άλλον σκοπον σπουδαΐον και αποτέλεσμα εύχάριστον ελπίζο·

μεν ότι θα εχχι ή "Εκθεσις αύτη, τήν δια συχνής πνευματικής επικοινωνίας τών ανθρώπων τών Γραμμάτων καί Τεχνών, πληρεστέραν γνωριμίαν αυτών και άμοιβαίαν συμπάθειαν, ή οποία ασφαλώς θα συντέλεση εις στενωτέραν σύσφιγξιν τών ευτυχώς υφισταμένων φιλικωτάτων σχέσεων μεταξύ τών δύο λαών, καί θα προσι^έση ακόμη μίαν στερεάν βάσιν εις το οικοδόμημα τής ελληνοτουρκικής φιλίας, ή οποία είναι αληθώς πολύτιμον εχέγγυον ειρήνης, ασφαλείας και ευημερίας και δια τα δύο όμορα, φίλα και σύμμαχα Κράτη.

"Ολως δε ιδιαιτέραν λαμπρότητα και αϊγλην προσδίδει εις τήν σημερι­

νήν τελετήν ή 'Υψηλή παρουσία τής Α. Μ. τού λαοφιλούς μας Άνακτος, εύδοκήσαντος να τίμηση δια τής επισκέ\^εώς Του τήν εναρξιν τής Έκι^έ­

σεως ταύτης. Περαίνων τάς ολίγας ταύτας λέξεις απευθύνω εγκάρδια συγχαρητήρια εις

τους διακεκριμένους οργανωτας τής Εκθέσεως, τους τοσούτον μοχθήσαντας δια τήν επιτυχίαν της. 'Απευθύνω θερμον χαιρετισμον προς τους άξιους και εκλεκτούς εργάτας τών Γραμμάτων καί τών Καλών Τεχνών τής νεωτέρας Τουρκίας καί διατυπούμεν ειλικρινείς και ένθερμους εύχας υπέρ τού μέγα­

179

λείου και της ευημερίας του φίλου τουρκικοί) Κράτους και του υπέροχου αρχηγού του, εξοχωτάτου Κεμάλ Άτατοΰρκ».

Κατόπιν προσεφώνησε τήν A.M. ό Πρεσβευτής της Τουρκίας κ. Rousen Esref Unaydin ώς έξης :

«Sire,

Veuillez me permettre de soumettre avant tout à Votre Majesté ma profonde reconnaissance pour l'insigne honneur que Vous avez daigné accorder, par Votre présence, à cette séance inaugurale de l'Exposition de Peinture et de Publications turques. Rien ne saurait plus hautement marquer que Votre geste auguste, la valeur de Pac­

cueil réservé dans la capitale du pays ami et allié à cette démonstra­

tion d'art et et culture. La peinttre turque, particulièrement honorée de ce noble intérêt

qu'on lui porte, se sentira fière d'avoir servi d'occasion à la manife­

station des sentiments fraternels qui contribueront dans une large mesure au développement des relations intellectuelles entre nos deux Nations.

En effet, quel représentant plus digne que l'art pourrait­on choisir pour l'accomplissement d'une telle mission morale ? Les peuples qui confient à l'irt l'expression la plus impérissable de leur existence, c'est aussi de cette même source miraculeuse qu'ils puisent l'éclat le plus commuaicatif de leur compréhension mutuelle. Car, seul le Beau, ce foyer éte­nellement incandescent de l'idéal, peut répandre avec magnanimité les bienfaits, pour ainsi dire, d'un culte universel. Quel culte plus énouvant peut­on rencontrer que celui de cette admiration que l'on voit se concentrer à travers la diversité des distances, des temps et des conceptions autour de ces quelques marbres, privilégiés d'immortalit* par le toucher divin d'un Phidias ou d'un Praxitèle?

Le moincre morceau brisé d'un marbre antique, que Ton sent vi­

brer encore (omme une note d'une symphonie sculpturale, ne nous inspire que e t t e vérité.

Mû aussi par cette conviction, j 'ai estimé doublement de mon de­

voir d'être aiprès de mon gouvernement l 'interprète de la noble invi­

tation que k Syllogue Parnassos, sur l'initiative de son eminent prési­

dent, Monsieir le Docteur Caravias, lui avait adressée par mon humble entrmise . L'Exposition que voici constitue la réponse cor­

1Ô0

diale du ministère turc de l'instruction publique à cet appel amical, appel qui correspond parfaitement à son désir. Cette Exposition est destinée à offrir au public hellène ami un exemple d'une partie de l'effort déployé dans le domaine des beaux arts en Turquie, pendant ces dix dernières années. A l'exception des trois sujets dont la date se rapporte à la guerre générale, la totalité des tableaux représente l'élan des artistes turcs d'aujourd'hui. Une seconde partie de l'Exposi­

tion est consacrée au Livre turc. Les différents exemplaires et quel­

ques rares manuscrits montreront beaucoup plus clairemeut que ne sauraient le décrire mes paroles, les phases évolutives du Livre turc.

A ce sujet, la parole appartenant plutôt à l 'œuvre elle­même, je me bornerai à exprimer la joie que je ressens à l'occasion qui fera res­

sortir encore une fois, dans toute sa beauté, la sincérité et la profon­

deur des liens qui unissent la Turquie et la Grèce, Que l'honorable Syllogue trouve ici Fexpresion de mes respectueux remerciements d'avoir bien voulu offrir cette obligeante hospitalité à l'art turc.

Que le président, M. Caravias, dont la bienveillance à l'égard des Beaux·Arts turcs et les belles pensées à l'égard de mon pays et de Son grand Chef trouve, conjointement à mes remerciements, l'assu­

rance comme quoi ses paroles occuperont une haute place dans nos cœurs.

Je ne saurais passer sous silence les efforts déployés par Mme. Psiménos et par M. Dimitriadis, qui ont contribué, dans une si large mesure, à la préparation avec succès de cette Exposition.

A cette occasion, je transmets mes chaleureux remerciements à la Presse d'Athènes, ainsi qu'aux artistes de la Grèce amie, pour l'inté­

rêt qu'ils ont montré à l 'égard de l'Exposition. J'exprime également ma reconnaissance à l'élite qui a bien voulu assister à cette inau­

guration. Il est de mon devoir de remercier sincèrement le Gouvernement

ami et allié qui, comme toujours d'ailleurs, a bien voulu accorder tout son appui pour la réalisation de cette œuvre. Je forme les vœux les plus sincères et les plus ardents pour la prospérité et la grandeur de la Nation hellénique, amie et alliée, et pour le bonheur de son illustre et auguste Souverain, Sa Majesté le Roi Georges II».

Ζωηρά χειροκροτήματα εκάλυψαν τους λόγους των δυο ομιλητών και ή A.M. ό Βασιλεύς, κηρυττων την έ'ναρξιν, έπροχώρησε μετά του Πρεσβευτοΰ

181

της Τουρκίας και εξήτασεν δλα τα εκθέματα λεπτομερώς ερωτών περί των βιβλίων και τών πινάκων μετά πολλού ενδιαφέροντος. Έπεσκέφθη, ακολου­

θούμενος υπό τών Πριγκήπων και λοιπών επισήμων, δλα τα τμήματα της εκθέσεως, ζητών σχετικός πληροφορίας και τέλος απερχόμενος εξέφρασε την πλήρη εύαρέσκειάν Του και συνεχάρη τον κ. Πρεσβευτήν καί τον Πρόεδρον του «Παρνασσού» δια την επιτυχή οργάνωσιν της εκθέσεως.

Την ενδιαφέρουσαν αυτήν "Εκθεσιν, ήτις διήρκεσε επί δεκαήμερον, επε­

σκέφθησαν πλείστοι δσοι εξ αμφοτέρων τών φΰλων, άποκομίζοντες λίαν ικανοποιητικές εντυπώσεις δια τάς προόδους της γείτονος Τουρκίας.

Εις την μεγάλην αΐθουσαν του «Παρνασσού» ήσαν εκτεθειμένοι 74 πί­

νακες ζωγραφικής, οι πλείστοι μεγάλου μεγέθους, εμφανίζοντες την εξέλιξιν τής τουρκικής καλλιτεχνικής επιδόσεοος, το δε τμήμα τών βιβλίων και χει­

ρογράφων με τα ωραία δεσίματα καί τάς καλλιτεχνικός μικρογραφίας δια­

κοσμήσεως εκίνησαν τον θαυμασμον τών επισκεπτών. Έπι τη ενάρξει τής Εκθέσεως ό Πρόεδρος του «Παρνασσού» κ. Ί π π .

Καραβιάς απηύθυνε εγκάρδιον συγχαρητήριον τηλεγράφημα προς τον εν Άγκυρα Τοΰρκον Ύπουργον τής Εκπαιδεύσεως κ. Σ. Άρικάν, δστις απήν­

τησε δια του εξής ενθουσιώδους τηλεγραφήματος :

ANKARA 28 Janvier 1937

Docteur CARAVIAS Président «Parnassos»

ATHÈNES

J'ai eu honneur recevoir votre très aimable télégramme relatif Exposition littéraire artistique. Collaboration harmonieuse surtout dans le domaine culture répond entièrement au sentiment cordial dont dé­

veloppement constitue pour nous un vœu qui nous tient le plus au cœur. En exprimant mes sentiments profondément amicaux ainsi que mes remerciements les meilleurs je tiens vous faire part que je me con­

sidérerai très honoré de présenter à notre Grand Chef Ataturk de même qu'au Président Inonu l'expression de vos nobles sentiments.

Ministre Culture S. ARIKAN

182

Β'· ΕΚΘΕΣΙΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ

"Εχοντες υπ3 όψιν την επιτυχίαν της κατά το 1933 εν ταΐς αιθούσαις του «Παρνασσού» διοργανωθείσης Α'. Εκθέσεως Υγιεινής ό Πρόεδρος του Συλλόγου κ. Ίππ . Καραβιάς και δ έγκριτος μικροβιολόγος 'Ιατρός κ. Δαμ. Σωτηριάδης απεφάσισαν, τή εγκρίσει και της Εφορείας του «Παρνασσού», να διοργανώσωσι και δευτέραν Εκθεσιν 'Υγιεινής και προς τοΰτο απετά­

θησαν προς τον ρέκτην Ύπουργόν τής Κρατικής Υγιεινής και Αντιλήψεως κ. Άλέ'ξ. Γ. Κορυζήν, δπως συμμετάσχη και επικουρήσω προς επιτυχίαν αυτής το άρμόδιον Ύπουργεΐον.

Ό κ. Κορυζής επεκρότησεν εις την ιδέαν και άπόφασιν αυτήν και επή­

νεσε την τόσον κοινωφελή πρωτοβουλίαν των μελών του «Παρνασσού». Κατόπιν προφορικής συνεννοήσεως μετά τοΰ κ. 'Υπουργού ο «Παρνασ­

σός» απηύθυνε τή 1 Φεβρουαρίου 1938 σχετικον εγγραφον προς το Ύπουρ­

γεΐον Κρατικής Υγιεινής και 'Αντιλήψεως, το οποίον απήντησε δια τοΰ ακολούθου εγγράφου :

ΒΑΣΙΛΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΪΟΝ ΚΡΑΤΙΚΗ! ΥΓΙΕΙΝΗ! ΚΑΙ ΑΝΤΙΛΗΨΕΟΙ ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ

ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝ. ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΣΤ'. ΓΡΑΦΕΙΟΝ

Έν Αθήναις τή 4 Μαρτίου 1938

'Αριθ. Πρωτ. 25546 Προς

τον Φιλολονιχον Σύλλογον ό «Παρνασσός»

Ένταϋ&α

"Εχομεν την τιμήν να γνωρίσωμεν ύμΐν δτι ελάβομεν το από 1­2­38 υπ3

άριΐΚ 146 ύμέτερον εγγραφον δια τοΰ οποίου ευχαρίστως εγνωρίσαμεν τάς απόψεις υμών περί οργανώσεως εκθέσεως υγιεινής εις τάς αίθουσας τοΰ «Παρνασσοΰ». Είναι άναμφίβολον δτι το κοινον θα προσέξη xal πάλιν εξαιρέτως την εκθεσιν ταΰτην, ως συνέβη καί δια τήν προ τετραετίας οργα­

νωθεϊσαν ιδιωτική πρωτοβουλία, παρομοίαν εκθεσιν. Ή εκλαΐκευσις τών δρων τής υγιεινής, έργον καθ' αυτό ύπειθυνον, ως

εύρισκόμενον εν τω πλαισίφ τής δημοσίας καί κοινωνικής 'Υγιεινής, απο­

τελεί το πρώτον κατά ταξιν ποιότητος ύγειονομικον μέτρον. Οΰδεμίαν άξίαν θα εΐχον τα ποικίλα υγειονομικά μέτρα τα τιερι?\.αμβα­

183

νόμενα εις νόμους και αστυνομικός διατάξεις αν δεν συνυπήρχε βαθεΐα συ­

ν«ίδησις ύγιειναλο/ική του Λαοί). Δια τοΰτο άπεφασίσαμεν όπως το Ύπουργεΐον Κρατικής 'Υγιεινής και

'Αντιλήψεως, λάβχ μέρος δσον το δυνατόν εύρΰτερον και οΰτως ώστε εις την οργανωθησομενην ταΰτην εκθεσιν της υγιεινής να προσδοθή το μεγα­

λΰτερον δυνατόν κΰρος, τα δε θέματα τα δποΤα θα άποφασισθή να εκλαΐ­

κευση αΰτη να ληοι^οΰν εκ των πλέον δοκίμων δεδομένων της υγιεινής. Προς τοΰτο σννεστήσαμεν τριμελή επιτροπήν, ως εν τη κοινοποιουμένη

ύμΐν ταΰταρίθμφ χποφάσει εμφαίνεται, συνιστώμεν δε ΰμΐν δπως όρίσητε και ύμεΐς δυο έτεροι μέλη, auva μετά των ανωτέρω τριών μελών θέλουσιν άποτελέση την οργανωτικήν επιτροπήν τής εκθέσεως εκλέγουσαν πρόεδρον, άντιπρόεδρον ως ν,αι τον Διευθυντήν τής εκθέσεως.

Ώς τοιούτον δέ Διευθυντήν, θα συνεφωνοΰμεν και ήμεΐς εκ τών προτέ­

ρων, όπως υπόδειξη τον ΐατρον κ. Δαμιανον Σωτηριάδην, ό οποίος εν τη διακρινοΰση αΰτφ δραστηριότητι θα δυνηθή να εκτέλεση άρτίως το υπό τής επιτροπής καταρτισθησόμενον πρόγραμμα.

Είναι λίαν ένδεχόμενον να δυνηθώμεν να συνεργασθώμεν κατά την δι­

άρκειαν τής εκθέσεως μετά του Ραδιοφωνικού Σταθμού 'Αθηνών και μετά του καθημερινού τύπου, οπότε χ̂ α καταστή ίσως δυνατή ή οργάνωσις «μιας εβδομάδος υγείας» κατά την οποίαν θα δυνηθώμεν να δώσωμεν την δυνα­

τήν μεγαλυτέραν ευρύτητα εις τους σκοπούς τής εκθέσεως υγιεινής. Παρακαλοΰμεν όθεν υμάς, δπως το ταχΰτερον ενεργηθή δ,τι δεΐ δια την

πραγματοποίησιν τής υμετέρας προτάσεως προς οργάνωσιν εκθέσεως υγιει­

νής την οποίαν ευχαρίστως δηλοΰμεν δτι θέτομεν υπό την ήμετέραν προστα­

σίαν, θ ' άναμένωμεν δέ δπως το ταχΰτερον ύποβάλη ήμΐν ή οργανωτική Επιτροπή, το σχετικον πρόγραμμα προς εγκρισιν.

Ό 'Υπουργός Α. ΚΟΡΙΖΗΣ

Συμφώνως προς αυτό ό «Παρνασσός» ώρισεν ώς μέλη τής διοργανωτι­

κής Επιτροπής τον Πρόεδρον του Συλλόγου κ. Ίππ . Καραβίαν και τον κ. Δαμ. Σωτηριάδην, το δέ Ύπουργεΐον τους ανωτέρους υπαλλήλους κ. κ. Κ. Χαριτάκην, Γ. Παπακώσταν και Σ. Παπαδάκην εις τους οποίους προ­

σετέθησαν κατόπιν και οι κ. κ. Λ. Κ. Ροΰφος, Κ. Θ. Κυριάκος και Εΰγ. Φο)κ5ς. Ή Επιτροπή συνελθοΰσα έξέλεξεν ομοφώνως πρόεδρον τον κ. Ίππ . Καραβίαν, άντιπρόκδρον τον Διευίϊυντήν τοΰ 'Υπουργείου κ. Κ. Χαριτάκην και Διευθυντήν τής Εκθέσεως τον κ. Δαμ. Σωτηριάδην.

184

Μετά τον καταρτισμον της Επιτροπής το Ύπουργεΐον εχορήγησε σχε· τικήν πίστωσιν κ«1 ήρξατο ή προκαταρκτική εργασία ιής διοργανώσεως της Εκθέσεως, εις τάς αίθουσας τοϋ «Παρνασσού», εποπτεύοντος τοΰ Διευθυν­

τού κ. Δ. Σωτηριάδου, αλλά λόγω της μεγάλης εκτάσεως την οποίαν ήρχισε να λαμβάνη ώς εκ των πολλών δηλώσεων συμμέτοχης κρατικών και ιδιωτι­

κών οργανισμών, απεφασίσθη τελικώς, κατόπιν συνεννοήσεως μετά τοΰ κ. 'Υπουργού, να γίνη αΰτη εις τάς ευρύχωρους αίθουσας τοΰ Ζαππείου Με­

γάρου, όπου παρουσία της Α. Β. Υ, τοΰ Διαδόχου, της Α. Ε. τοΰ Προέ­

δρου της Κυβερνήσεως και λοιπών επισήμων εκηρΰχι^η [ ή εναρξίς της την 13ην Νοεμβρίου 1938.

Ή Έκθεσις αΰτη εκίνησε μεγάλως το ενδιαφέρον τοΰ κοινοΰ καΐ είχε κατά την διάρκειάν της πολυπληθείς καθ3 εκάστην επισκέπτας και εν γένει εσημείωσεν ΐκανοποιητικήν επιτυχίαν, αλλ' ομολογουμένως, ώς και το δημο­

σιευόμενον εγγραφον τοΰ 'Υπουργείου διαβεβαιοϊ, ή πρωτοβουλία της διορ­

γανώσεως της και ή πρώτη ενδελεχής μέριμνα και εποπτεία οφείλονται εις τους εκπροσώπους τοΰ «Παρνασσοΰ».

Γ· Η ΕΚΘΕΣΙΣ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

Ή "Εκθεσις τοΰ Γερμανικοΰ Βιβλίου, οργανωθεισα εις τάς ανω αίθου­

σας τοΰ «Παρνασσοΰ» υπό τήν προστασίαν της Α. Γ. Υ. τοΰ Πρίγκηπος zu Erbach, Πρεσβευτοΰ της Γερμανίας εν Αθήναις, και της οποίας τήν εναρξιν εκήρυξεν ό ίδιος τη 15 'Απριλίου 1938, παρουσία τοΰ τότε Ύπουρ· γοΰ της Παιδείας κ. Κ. Γεωργακοποΰλου και άλλων επισήμων, ύπήρξεν υπό πάσαν εποψιν λίαν επιτυχής και ενεφάνισε τήν θαυμασίαν εξέλιξιν τοΰ Γερμανικοΰ βιβλίου. Τήν'Έκθεσιν αυτήν, διαρκέσασαν περί τάς 20 ημέρας, επεσκέφθη ή Α.Β.Υ. ο Διάδοχος, εξετάσας λεπτομερώς και μετ'ενδιαφέρον­

τος δλα τα τμήματα, καθώς και πλείστοι λόγιοι και καλλιτέχναι.

185

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ ΚΛΠ·

1936J37 Νικόλαος Ξένος. Λουκάς Γεραλής, Μαρία Ζάρπα. Ά π . Γεραλής και Άλ. Χριστοφής. "Εκτωρ Δούκας. Σωκρ. Ρωνας. (Εις την μικράν αΐθουσαν) 'Ηλίας Δεσιοΰνης » » » » Άλεξ. Φρίλιγκος. Γιάννης Χωραφάς. (Εις τήν μικράν αΐθουσαν) 'Αθηνά Ταρσοΰλη. Ν. Φωτάκης. Σύλλογος Σπουδαστών 'Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών. Τουρκική "Εκθεσις Βιβλίου και Ζωγραφικής. (Εις τήν με

γάλην αΐθουσαν).

1937/38 'Απελλής Μιχελιδάκης. Χαράλ. Κουδοΰνας. "Εκτωρ Δούκας. Ί ω . Τρικόγλου. (Φωτογραφίαι). Ά π . Βερβέρης. » "Εκθεσις Γερμανικού Βιβλίου. (Εις τάς ανω αίθουσας).

1938/39 "Εκθεσις έργων Κ. Μαλέα. Conrad Westphaal Γ. Κοσμαδόπουλος "Εκτωρ Δούκας. 'Ηπειρωτική 'Εταιρεία. ("Εκθεσις φωτογραφιών Σπύρου Μελετζή.)

186

Σ Υ Ν Α Υ Λ I A I

Κατά την διάρκειαν της υπό επισκόπησιν περιόδου εδόθησαν εις τήν μεγάλην αΐθουσαν του «Παρνασσού» πλεΐσται συναυλίαι.

1936­1637 Οΰτω, κατά το έτος 1936/37 το Έθνικόν 'Ωδεΐον διωργάνωσε recitals

και επιδείξεις διαφόρου καθηγητριών καί καθηγητών του μεταξύ τών οποίων μνημονεΰομεν τάς κ. κ. Νίναν Φωκά, Μαρίκαν Καλφοποΰλου, Γκρινιάτσου, Η. Πάνα καΐ τους κ, κ. Γ. Ξανθοπουλίδην, Κρητικόν, Μαγουλαν κλπ.

Το Έλληνικον 'Ωδεΐον διωργάνωσεν επίσης συναυλίας και επιδείξεις της Κας. Μάγγης Καρατζά και άλλων εκλεκτών καλλιτεχνών.

Επίσης ή Γερμανική 'Ακαδημία 'Αθηνών παρουσίασεν από της σκηνής του «Παρνασσού» το Mûnchner Fideltrio με πρόγραμμα μεσαιωνικής μου­

σικής εκτελουμένης με όργανα της εποχής. Έξαιρετικήν επιτυχίαν εσχεν ή επίδειξις τών μαθητών του κ. Κωστή

Νικολάου. Επιτυχείς συναυλίας έδωσαν επίσης αί κ. κ. Κορ. Ζαφειροποΰλου, Βάμ­

βακα—Παπαναγιώτου, Παπαγιαννοπουλου, Ίσμ. Δημακοποΰλου, Μ. Τρι­

βέλλα, Δες. Δ. Δραγάτση, Μαρίκα Κατσαρού και Άλεξ. Γιαννακοποΰλου και οι κ. κ. Οΐκονομίδης, Α. Πουλιάσης κλπ.

1937—1938

Κατά τήν περίοδον 1937/38 το Έθνικόν 'Ωδεΐον μας παρουσίασεν επί­

σης ενδιαφέρουσας συναυλίας τών συνεργατριών και συνεργατών του : τών Κυριών Ν. Γκρινιάτσου, "Ηβης Πάνα, Οϊκονομίδου, Σμαρ. Γεννάδη, Εΰ­

λαμπίου —Βωτιέ, Χριστοφίδου—Gellert. Ύπο τήν αιγίδα του Ελληνικοί} 'Ωδείου, ώργανώθησαν επίσης συναυ­

λίαι τών Κυριών Μάγγης Καρατζά, Ισμήνης Δημακοποΰλου και άλλων συνεργατών του.

Ό διακεκριμένος'Ιταλός άρπιστής Magistretti, διερχόμενος εξ 'Αθηνών,

187

εσχε την ευγενή εμπνευσιν να δώση ενδιαφέρουσαν συναυλίαν υπέρ των Σχολών των Άπορων Παίδων τοΰ «Παρνασσού».

Λίαν επιτυχείς υπήρξαν αί συναυλίαι αί δοθεΐσαι παρά τοΰ κ. Γρηγορίου Καρατζά (βιολί), Άλ. Θεοφιλοποΰλου (άσμα), Κας. Άναγνώστου —Μπου­

κουβάλα (επίδειξις μαθητριών της πιάνου), Δδος. Διδοΰς Δραγάτση (άσμα), των κ. κ. Άλεξ. Κόντη (εκτέλεσις έργων του υπό ορχήστρας), Τζών Βλαΐκου (άσμα), Δδος. "Ιρμας Κολάση και κ. Πατρινού (άσμα), τής Κας. Μαρίας Τριβέλλα (επίδειξις μαθητριών της), τοΰ 'Αθηναϊκού Κουαρτέττου (μανδο­

λινάτα), τής Κας. Άθαν. Άθανασιάδου (έκτέλεσις έργων υπό ορχήστρας), τοΰ κ. Γ. Ξανθοπουλίδου (συναυλία Γαλλικής μουσικής), Δδων. Εύθ. Κι­

τάντη, Μ. Γιαννακοποΰλου (άσμα). Ό διακεκριμένος καλλιτέχνης και άρχαΐον μέλος τοΰ Συλλόγου κ. Κωστής

Νικολάου έδωσε, κατά τα μέσα 'Απριλίου, μίαν ενδιαφέρουσαν διάλεξιν περί τού Έλληνικοΰ Μελοδράματος, καταχειροκροτηθείς. Έπηκολοΰθησε εκτέλεσις αποσπασμάτων από μελοδράματα υπό τής Δδος. Νικήτα και τών κ. κ. Καρζή, Βικτωράτου και Άνδρουλή.

'Ιδιαιτέρας επίσης μνείας χρήζει ή επίδειξις τών μαθητών και μαθη­

τριών τοΰ κ. Νικολάου, ή οποία συνεκέντρωσεν εκλεκτον κοινον και έδωσε μίαν ακόμη εύκαιρίαν να εκτιμηθή ή ευσυνειδησία τοΰ συμπαθοΰς καθηγη τοΰ, όστις παρουσιάζει εκάστοτε μαθητάς τελείως κατηρτισμένους και από μουσικής και από σκηνικής απόψεως.

Επιτυχέστατη ύπήρξεν ωσαύτως ή επίδειξις τής τάξεως τής Κας. Μαρί­

κας Καλφοποΰλου. Ό νεαρός πιανίστας Θ. Λαλαοΰνης, έδωσε πάλιν μίαν ώραίαν συναυ­

λίαν καθ' ην επέδειξε τάς προόδους τάς οποίας συντελεί καθημερινώς. Πυκνόν κοινον συνεκέντρωσεν ή συναυλία έργων τοΰ μουσουργοΰ κ.

Μανώλη Καλομοίρη με εκτελεστός την Καν. Μαρίαν Στράτου, την Καν. Κρινώ Ζώρα και τον κ. Φ. Βολωνίνην.

Τέλος άναφέρομεν το récital άσματος τής Δδος. Κ. Μελισσηνοΰ και τάς επιδείξεις τών τάξεων άσματος τών Καθηγητριών τοΰ Έθνικοΰ 'Ωδείου Κυριών Χρ. Μπονάτη και Παπακωνσταντίνου, ως και συναυλίαν με ποικί­

λον πρόγραμμα οργανωθεΐσαν παρά τής Λέσχης Σιδηροδρομικών.

1938-1939

Ή περίοδος 1938/39 ύπήρξεν επίσης πλουσία εις συναυλίας και μαθη­

τικός επιδείξεις, εξ ών σημειοΰμεν κατωτέρω τάς κυριωτέρας: 'EftviHÒv 'Ωδεΐον. Récitals άσματος τής Κας. Maeder, τής Δδος. Παυ­

18S

λάκη, Κας. Μαρίκας Καλφοπουλου, Δδος. Σακελλαρίου, Κας. Χρ. Μπονάτη, Κας. Μαρίας Τριβέλλα και τοΰ κ. Γ. Βάμβα.

Επιδείξεις των τάξεων τοΰ κ. Γ. Ξανθοπουλίδου (πιάνο), Κας. Οΐκονο· μίδου (άσμα), Κας. Μαρίας Τριβέλλα (άσμα), Κας. Κικής Βλάχου (άσμα).

Συναυλία έργων κ. Μανιολη Καλομοίρη. Έλληνικον 'Ωδεΐον. Récitals κ. Τώνη Γεωργίου (πιάνο), Κας. Μάγ­

γης Καρατζά (άσματος), Μουσική δωματίου κ. κ. Γεωργίου και Ξανθοπου­

λίδης (βιολί—πιάνο). Επιδείξεις τάξεων Κας. Μ. Καρατζά (άσμα), Κας. Μπερτουμή (άσμα), Κας. Ίσμ. Δημακοποΰλου (άσμα).

Ή Ένωσις Φιλάθλων Εμπορικής Τραπέζης της Ελλάδος, ώργάνωσε συναυλίαν με ποικίλον πρόγραμμα.

Συναυλίας άσματος έδωσαν επίσης οι κάτωθι : Δδες. Ντόρα Βαφειάδου, Τερέζα Σειραδάκη, Κική Κόκκορη, Λίτσα Χα­

χζηϊωάννου, Άνθη Μακρίδου, Μ. Γιαννακοποΰλου, Νέλλη Μιλάτση, Χρ. Κοτσάμπαση, Άντωνία Περπινιάνη, Κα. Κουντοΰρωφ, Τόλης Στεφανίδης —"Ελσα Σαμαρτζή, Δις. Μαρία Κατσαρού, Κα. Καίτη Καλαμαριώτου.

Ή Δις. 'Ιόλη Μπουκουβάλα παρουσίασεν επίσης την τάξιν της πιάνου, άποσπάσασα τα θερμά συγχαρητήρια των ακροατών.

Ό Έλληνο­Γερμανικος Σύνδεσμος ώργάνωσε συναυλίαν τοΰ επισκεφθέν­

τος τάς 'Αθήνας «Κουαρτέττου της Δρέσδης». Ό διακεκριμένος μουσουργός κ. Τ. Ξανθόπουλος, επί τη ευκαιρία της

συμπληρώσεως πεντηκονταετίας μουσικής δράσεως, εδασεν ενδιαφέρουσαν συναυλίαν έργων του με εκτέλεσιν εκλεκιών καλλιτεχνών.

'Επίσης ό Σύλλογος τών Φίλων τών Τυφλών ώργάνωσεν εύεργετικήν συναυλίαν ποικίλου περιεχομένου προς ενίσχυσιν τών πόρων του.

"Οπως και κατά τα προηγούμενα ετη, ή Λέσχη τών Σιδηροδρομικών εδωσ,ε την ετησίαν συναυλίαν της ενώπιον πολυπληθέστατου ακροατηρίου.

Άναφέρομεν επίσης το récital πιάνου της Κας. Δ. Πάνου και τάς ετη­

σίας επιδείξεις τών τάξεων άσματος τών Κυριών Χριστ. Μπονάτη και Πα­

πακωνσταντίνου.

Το ρεσιτάλ τής Κας. Ξένης Άξελοϋ

Ή διακεκριμένη καλλιτέχνις τοΰ πιάνου Κα. Ξένη Άξελοΰ, εΰηρεστήθη να δώση εν εξαιρετικοΰ ενδιαφέροντος ρεσιτάλ πιάνου με έργα Beethoven, Chopin — Liszt και Liszt, διαθέσασα το όλον ποσόν τών εισπράξεων υπέρ τών Σχολών 'Απόρων Παίδων «Παρνασσού». Το εκλεκτόν ακροατήριον με ειλικρινή ενθουσιασμόν κατεχειροκρότησε την εκλεκτήν καλλιτέχνιδα, ή δε

189

Εφορεία του Συλλόγου τχί εξέφρασε τάς θερμοτάτας ευχαριστίας αυτοΰ, διότι αΰτη προσέφερε μίαν σπανίαν καλλιτεχνικήν άπόλαυσιν, δια της αρι­

στοτεχνικής μουσικής εκτελέσεως έργων αθανάτων μουσουργών, ενισχΰσασα συγχρόνως και ΰλικώς τον σκοπον του Συλλόγου με τάς σημαντικός εισπρά­

ξεις της συναυλίας.

Το ρεσιτάλ τον κ. Κωαττ} Νικολάου

Αληθώς συγκινητικον ενθουσιασμόν επροξένησεν εις το πολυπληθές και εκλεκτόν άκροατήριον ή εμφάνισις τοΰ συμπαθούς καί εξόχου καλλιτέχνου κ. Κωστή Νικολάου επι της σκηνής τοΰ «Παρνασσού». Έμάγευσε κυριολε­

κτικώς τους άκροατάς του με την ύπέροχον ερμηνείαν έργων τοί5 Handel, τοΰ Mendelsohn, τοΰ Thomas, τοΰ Donizetti (την περίφημον «Cavatina» τής Lucrezia Borgia) τοΰ Delibes, τοΰ Mozart.

"Ολοι οι θαυμαστά! τοΰ εξέχοντος καλλιτέχνου εύχονται να λάβωσι πολ­

λάκις ακόμη την εΰκαιρίαν παρομοίων καλλιτεχνικών απολαύσεων.

190

ΑΙ ΣΧΟΛΑΙ ΤΩΝ ΑΠΟΡΩΝ ΠΑΙΔΩΝ

Ή Α. Β. Γ. ή Πριγκήπισσα Φρειδερίκη ηύδόκησε ν' άναλάβη υπό τήν όψηλήν Αυτής προστασίαν τάς Σχολας των 'Απόρων Παίδων του «Παρνασσού», δπως άλλοτε ή αείμνηστος Βασίλισσα Σοφία.

Τήν 9ην Μαΐου 1939 το Διαδοχικον ζεύγος έπεσκέφθη το Κατά­

στημα των Σχολών και συνοδευόμενον υπό του Προέδρου τοΰ Συλλόγου κ. Ίππ. Καραβία και τοΰ Γραμματέως των Σχολών κ. Αάμπρου 'Ανα­

γνωστοπούλου και τοΰ Διευθυντοΰ κ. Ν. Προκοπίδη, παρηκολού9ησεν ζίς δλας τας τάξεις τα διδασκόμενα μαθήματα και ή Α. Β. Γ. ό Διά­

δοχος Παΰλος απηύθυνε διαφόρους έροηήσεις ε£ς τους μαθητάς. Κατό­

πιν επεσκέφθησαν τα υπνωτήρια, τήν αί'θουσαν τοΰ κινηματογράφου και της βιβλιοθήκης κτλ. καΐ έφωτογραφήθησαν μετά των συνοδών των και των μαθητών, άναχωροΰντες δε υπό τας επευφημίας τών μα­

θητών και τοΰ συναχθέντος εν τη ε£σόδω πλήθους, εξέφρασαν προς τον Πρόεδρον τήν πλήρη ευαρέσκειάν των δια τήν έπικρατοΰσαν τάξιν, ευ­

πρέπειαν και καθαριότητα εις δλον το Κατάστημα. Πανηγυρική ύπήρξεν ή Ιφετεινή απονομή τών βραβείων ε£ς τους

μαθητάς τών Σχολών, γενομένη έν τη μεγάλη αΕθούση τοΰ «Παρνασ­

σοΰ» τήν 11 'Ιουνίου 1939. Τήν έορτήν έτίμησε δια της παρουσίας Της ή Α. Β. Γ. ή Πριγκήπισσα Φρειδερίκη, συνοδευομένη υπό της Μεγάλης Κυρίας επί τών τιμών 'Αγγελικής Κοντοσταύλου και της Δδος. Υψηλάντη.

'Επίσης παρευρέθησαν το Διοικητικον Συμβούλιον τοΰ «Παρνασ­

σού», τα Μέλη της Κοσμητείας τών Σχολών και πλήθος έκλεκτοΰ κό­

σμου. Μετά τήν γενομένην προσευχήν, ώμίλησε δι' ολίγων ό Πρόεδρος τοΰ Συλλόγου κ. Ίππ . Καραβιάς, έκφρά^ας τήν χαραν τοΰ Συλλόγου, άλλα και τάς θερμας καΐ ευλαβείς ευχαριστίας προς τήν Α. Β. Γ. τήν

191

Πριγκίπισσαν Φρειδερίκην, διότι ηύδόκησε ν' άναλάβη υπό τήν Υψη­

λή ν Αυτής προστασίαν τάς Σχολας Άπορων Παίδων του «Παρνασσού», έτόνισε δέ ιδιαιτέρως το ενδιαφέρον των μελών της Εθνικής μας Δυ­

ναστείας υπέρ του «Παρνασσού», άναμνησθείς εύγνωμόνως του αειμνή­

στου Βασιλέως Γεωργίου του Α ' καΐ της προστάτιδος του «Παρνασσού» Βασιλίσσης Σοφίας. Μετά ταϋτα ό Κοσμήτωρ—Γραμματεύς των Σχο­

λών κ. Αάμπρος 'Αναγνωστόπουλος άνέγνωσε τήν εκθεσιν τών πε­

πραγμένων της Κοσμητείας κατά το Σχολικον έτος 1938/39, έπηκο­

λούθησε δε ή στέψις τοΰ εκ τών ιδρυτών τών Σχολών Σπυρίδωνος Βα­

σιλειάδου ύπο ενός έκ τών απολυομένων μαθητών της ΣΤ' τάξεως, δστις στέφων με δάφνινον στέφανον τήν προτομήν είπε :

«0£ απολυόμενοι μαθηταΐ τών Σχολών 'Απόρων Παίδων τοΰ «Παρ­

νασσού» σου προσφέρουν, αείμνηστε Βασιλειάδη, τον στέφανον τούτον, δια να εκφράσουν τήν εύγνωμοσύνην των».

Οί μαθηταί εψαλον τον ΰμνον της Νεολαίας, ώμίλησε κατόπιν ό Έφορος των Σχολών κ. Ηλίας Παπανικολάου καΐ έπηκολούθησεν ή anowo^rj τών βραβείων εϋς τους άριστεύσαντας μαθητάς. Τα βραβεία έπέδωσεν ιδιοχείρως ή Α. Β. Γ. ή Πριγκίπισσα Φρειδερίκη. Μετά τήν απονομή τών βραβεύ,ον οί μαθηταί εψαλον τον Έθνικον "Γμνον, ζήτω­

κραυγάσαντες υπέρ του Έθνους, της Α. Μ. τοΰ Βασιλέως, τοΰ Διαδό­

χου Παύλου, καΐ της Πριγκιπίσσης Φρειδερίκης.

Καθ' δλην τήν λήξασαν τριετίαν 1936 —1939, α£ Σχολαί τοΰ «Παρνασσού» έλειτούργησαν κανονικώτατα, ατυχώς έθρηνήσαμεν τον θάνατον τοΰ 'Εφόρου Στεφάνου Αεοντίδη, τοΰ δποίοΌ ή δράσις υπέρ τών Σχολών και το έν γένει αύτοΰ ενδιαφέρον υπέρ τών σκοπών τοΰ Συλλόγου υπήρξε μέγα, ώστε δ θάνατος του άφήκε μεγάλον κενόν επί­

σης έθρηνήσαμεν τον θάνατον τοΰ διαδεχθέντος έν τη Εφορία της Κο­

σμητείας τον Αεοντίδην, Παναγιώτου Κουγιτέα βστις επί σειράν ετών πολλαπλας κχί πολύτιμους υπηρεσίας προσέφερεν ως μέλος της Κο­

σμητείας' τοις θανόντας διεδέχθη έν τη 'Εφορεία ό έκ τών αρχαιο­

τέρων μελών της Κοσμητείας κ. Ηλίας Παπανικολάου.

1Ô2

Κατωτέρω παραθέτομεν τήν εκπαιδευτικήν κίνησιν των Σχολών τοϋ «Παρνασσού» κατά το τελευταΐΌν σχολικό ν έτος :

Σχολικον έτος 1938—1939 Ενεγράφησαν Μαθηταί :

Εϊς τήν Α' τάξιν 26 » > Β' » 43 » » Γ' » 136 » » Δ' » 203 » » Ε' » 335 » » ΣΤ' » 271

1014

Κατ' επάγγελμα :

Εμποροϋπάλληλοι και υπάλληλοι καταστημάτων 384 Τεχνΐται διάφοροι 317 Υπάλληλοι γραφείων 85 Ύπηρέται 66 Διαφόρων άλλων επαγγελμάτων 162

1014

Ή καταγωγή αυτών κατανέμεται ως έξης :

Έξ 'Αθηνών 509 Έκ Πελοποννήσου 172 Έκ Στερεάς Ελλάδος 78 Έξ Ηπείρου 63 Έκ Μακεδονίας 15 Έκ Νήσων 'Ιονίου Πελάγους . . . 46 Έ κ Κυκλάδων 40 Έ κ Νήσων Αργαίου 41 Έκ διαφόρων άλλων μερών . . . . 50

1014

m Επίσης έλειτούργησε κανονικώς και το Κυριακον Άναγνωστήριον

των Σχολών υπό τήν αμεσον έποπτείαν του ειδικού Κοσμήτορος κ. Ίο)άννου Καρακατσάνη, έπλουτίσθη δε καί ή Βιβλιοθήκη αύτοΰ, επι­

μέλεια του ιδίου Κοσμήτορος, άόκνως προς τούτο μεριμνώντος. Ή Κοσμητεία των Σχολών, έχουσα υπ' όψει τήν δρασιν των Σχο­

λών του «ΙΙαρνασσοΰ», εξ ής προήλθον οι άγλαότεροι καρποί καί υπό εποψιν ήθους καί υπό εποψιν προόδου μαθητών, καθόσον έχει να υπό­

δειξη πολλούς αποφοίτους οι όποιοι διέπρεψαν εις τήν κοινωνίαν, από του 1935 απεφάσισε, τη έγκρίσει της Εφορείας του Συλλόγου, καί αποστέλλει εις τήν Σιβιτανίδειον Έπαγγελματικήν Σχολήν τους άρι­

στεΐς εκ των μαθητών της προς μόρφωσιν ε£ς πρακτικόν τι επάγγελμα δαπάναις του «Παρνασσού».

Οΰτω, το 1935 εστάλησαν οι Ιωάννης Βάκας καί Παναγιώτης Αο\)μά^ο^λθΌ

το 1936 οι Θεόδ.Κωνσταντινόπουλος καί Θεόφιλος Καστέας το 1937 οι Ευθύμιος Πριζόβολος καί Νικόλαος Χασάπης το 1938 οι Βασίλειος Μήλιας καί Πέτρος Λουμπόνιας το 1939 ol Ευάγγελος Βεργίδης, 'Ιωάννης Φαντής και

Γρηγόριος Χασάπης. Επίσης εκπαιδεύονται δι' εξόδων του αξιότιμου Κοσμήτορος κ.

Άριστ. Σακελλαροπούλου έ'τεροι τρεις μαθηταί, ol : Μεγακλής Κυρια­

κόπουλος ζΐς Σιβιτανίδειον Σχολήν, Νικόλαος Ντάκαρης εις Γυμνάσιον και 'Ιωάννης Ύφαντίδης εις το Μικρόν Πολυτεχνείον.

Κατά το τελευταΐον τούτο 'έτος ή έρίτιμος Κα. Μαρία, χήρα του Μ. Ευεργέτου του Συλλόγου μακαρίτου Κίμωνος Λαδάκη, ανέλαβε τήν περαιτέρω ε£ς τήν αυτήν Σιβιτανίδειον Σχολήν μόρφωσιν του άριστεύ· σαντος μαθητού Χαραλάμπους Δέδε.

Ό Υπουργός—Διοικητής Πρωτευούσης κ. Κ. Γ. Κοτζιας, εν­

διαφερόμενος μεγάλως δια τήν Σχολήν τών 'Απόρων Παίδων προσέφε­

ραν εν κινηματογραφικών μηχάνημα, αγορασθέν δαπάναις του Υπουρ­

γείου, δπως χρησιμεύση δια τήν κινηματογραφικήν μορφωτικήν διδα­

σκαλίαν τών μαθητών. Ωσαύτως άνέθεσεν ε£ς τον Διευθυντήν τών Φι­

13

194

λαρμονικών της Πρωτευούσης κ. Σπ. Δουκάκην να κατάρτιση μικράν ορχήστραν καΐ χορωδίαν εκ μαθητών των Σχολών, προμηθευθείς και δωρήσας τα άναγκαιοϋντα μουσικά όργανα. Ό «Παρνασσός» εξέφρασε και αύθις τάς θερμάς του ευχαριστίας προς τον ρέκτην κ. Ύπουργόν..

• Μετά το πέρας της απονομής τών βραβείων κατά την Ι ΐην Ιου­

νίου 1939, τα Μέλη της Εφορείας και Κοσμητείας παρεκάθησαν ε£ς κοινον συναδελφικον πρόγευμα εις το Εε^οΖογ^ζίο^ «Σέσιλ» της Κηφισσιας.

195

ΔΙΑΡΡΥΘΜΙΣΙΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΡΟΥ "ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ.

Κατόπιν εκδηλωθείσης επιθυμίας πολλών μελών τοΰ «Παρνασσού» καί εισηγήσεως της Εφορείας, μετά πολλάς συζητήσεις εις τας συνεδριάσεις του Συλλόγου της 16ης Μαρτίου, 9ης 'Απριλίου και 23ης Σεπτεμβρίου 1937 και επί τη βάσει σχετικής εκθέσεως της επί τοΰτω ορισθείσης υπό του Συλλό­

γου Επιτροπής, απεφασίσθη ή διαρρΰθμισις τοϋ Κεντρικού Καταστήματος του «Παρνασσού» συμφώνως προς τάς σημερινός άνάγκας και την επέκτα­

σιν τών εργασιών αΰτοΰ. Οΰτω, απεφασίσθη καί εξετελέσθη ή μεγέθυνσις και ή δια δρύινου παρ­

κέτου κατασκευή πατώματος της μεγάλης αιθούσης τών διαλέξεων και ό δι­

πλασιασμός τών καθισμάτων του περιφερικού εξώστου, ως και ή διαρρΰθ­

μισις και βελτίωσις τοΰ φωτισμοί) και ή επί το καλλιτεχνικώτερον διακό· σμησις τών τοιχωμάτων, χωρίς να γίνη άπομάκρυνσις τοΰ αρχικού σχεδίου της αιθούσης.

Επίσης οίνωθι αυτής κατεσκευάσθη ευρύτατη καί μεγαλοπρεπής αίθουσα ύελόφρακτος δποος χρησιμεΰη δια τάς καλλιτεχνικός εκθέσεις, και παρα­

πλεύρως αυτής μία ωραία βεράντα με θαυμασίαν θέαν, ήτις στολισθεΐσα με άναρριχώμενα φυτά αποτελεί λίαν εΰχάριστον θερινήν διαμονήν δια τα μέλη τοΰ Συλλόγου.

Ή είσοδος τοΰ μεγάρου καθώς και ολόκληρος δ πρόδρομος της αιθού­

σης επενδΰθησαν δι' εγχρώμων μαρμάρων, το δε περιστΰλιον τής μεγάλης κλίμακος εγένετο εκ λευκοΰ μαρμάρου δπως και δλαι αϊ άλλαι εσωτερικά! κλίμακες τοΰ καταστήματος.

Πλήρης εγκατάστασις κεντρικής θερμάνσεως λειτουργούσης ικανοποιητι­

κώς δι' ακαθάρτου πετρελαίου εγινεν εις όλόκληρον το κτίριον, ωσαύτως δέ Ιγκατεστάθη καί τελείου συστήματος άναβατήρ δια τους ανω ορόφους, τον οποίον εγκαινίασεν ή Α. Μ. ο Βασιλεύς μετά τοΰ Προέδρου τοΰ Συλλόγου.

Έκτος τής μεγάλης αιθούσης και όλα τα λοιπά δωμάτια τοΰ α', και β', ορόφου κατεσκευάσθησαν δια δρύινου παρκέτου και διερρυθμίσθη επί το

19β

τελειότερον 6 φωτισμός «υιών. Τα Γραφεία του ισογείου και αϊ αΐθουσαι της Βιβλιοθήκης εχρωματίσθησαν, το δε έδαφος επεστρώθη δια μωσαϊκού και εβελτιώθη δ φωτισμός αυτών δια της τοποθετήσεως μεγάλων λαμπτήρων.

Έγένετο ελαιοχρωματισμός των τοίχων των διαφόρων αιθουσών, ώς και τών θυρών και παραθύρων, καί άνανεώθη δι' άπομιμήσεοις λίθου εκ τσι­

μέντου ή εξωτερική πρόσοψις του κτιρίου, επίσης δε κατεσκευάσθησαν καί αλλαι έξοδοι κίνδυνου δια πασαν τυχόν παρουσιασθησομένην ανάγκην.

Ή Εφορεία τοϋ «ΙΙαρνασσοΰ», εγκρίσει του Συλλόγου, ώρισεν Έπι­

τροπήν εκ τών Καθηγητών τοΰ Πολυτεχνείου κ.κ. Δημ. Λαμπαδαρίου 'Ακα­

δημαϊκού, Ίω . Θεοφανοπουλου καί τοΰ Διευθυντού τοϋ Υπουργείου της Συγκοινωνίας κ Μαρίνου Δελλαδέτσιμα, ή οποία εφ' ίκανόν χρόνον εξήτα­

σεν επισταμένως τα εκτελεσθέντα έργα και υπέβαλε πολυσέλιδον λεπτομερή εκθεσιν δια της οποίας προέτεινε την παραλαβήν τών εκτελεσθέντων έργων με τινας ελαφράς τροποποιήσεις και συγχρόνως εκανόνισε, συμφώνως τφ νόμφ, την πληρωτέαν εις τον 'Αρχιτέκτονα—Μηχανικόν còv επιβλέψαντα την εκτέλεσιν τών έργων άμοιβήν.

Ή εκθεσις αΰτη, άναγνωσθεΐσα εις την συνεδρίασιν τοΰ Συλλόγου της 13 Ιουλίου, καί προφορικώς αναπτυχθείσα υπό τών μελών της Επιτροπής, ενεκρί\)η ομοφώνως υπό της Συνελεύσεως.

Έ ν γένει ή συντελεσθείσα επισκευή και διαρρΰθμισις τοΰ μεγάρου τοΰ «Παρνασσού» εμφανίζει αΰϋο σήμερον καθ' δλα συγχρονισμένον καί άξιον τής περιωπής και τής φήμης αΰτοΰ. Τα τής δαπάνης δια τάς γενομένας διαρ­

ρυθμίσεις αναγράφονται εις το σχετικον κεφάλαιον τής οικονομικής διαχει­

ρίσεως.

197

ΚΡΑΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣΙΣ

ΔΩΡΕΑΙ ΚΑΙ ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑΤΑ

Kara την λήξασαν συλλογικήν τριετίαν δ «Παρνασσός» εσχε σημαντικήν οΐκονομικήν ενίσχυσιν και εκ μέρους τοΰ Κράτους και του Δήμου 'Αθη­

ναίων, ώς επίσης δια σπουδαίων κληροδοτημάτων και δωρεών. Ό 'Υπουργός —Διοικητής Προ)τευοΰσης κ. Κ. Γ. Κοτζιας, παλαιον καί

επίλεκτον μέλος τοΰ «Παρνασσού», εκτελών και προφορική ν εντολή ν τοΰ Προέδρου της Κυβερνήσεως κ. 'Ιωάννου Μεταξά, λίαν εΰφήμως εκφρασθέν­

τος υπέρ τοΰ «Παρνασσού», καί ενδιαφερόμενος δια τήν πρόοδον αΰτοΰ, εΰηρεστήθη να προσέλθη εις το Γραφεΐον τοΰ Συλλόγου και να συνεννοηθη μετά των μελών της 'Εφορείας δια τήν οΐκονομικήν ενίσχυσιν και τήν επέκ­

τασιν τοΰ έργου του. Οΰτω, απεφασίσθη να γίνη σειρά διαλέξεων γενικού ενδιαφέροντος και να προκηρυχθώσι διαγωνίσματα, το δε Ύπουργεΐον Δι­

οικήσεως Πρωτευούσης ανέλαβε να χορήγηση. καί εχορήγησεν ήδη, εις τον «Παρνασσον» χρηματικον βοήθημα εκ Δρ. 300.000.— .

Επίσης έδωρήσατο, εκ μέρους τοΰ Ιδίου 'Υπουργείου, εν τέλειον μηχά­

νημα προβολέως δια τάς διαλέξεις και εν έτερον δια κινηματογραφικήν επί­

δειξιν εκπαιδευτικών μορφωτικών ταινιών δια τους μαθητάς τών Σχολών των 'Απόρων Παίδων. Ό «Παρνασσός» εξέφρασεν εγγράφως τήν εΰγνωμο* σΰνην του και θερμοτάτας ευχαριστίας προς τε τον Πρόεδρον της Κυβερ­

νήσεως κ. Ίωάννην Μεταξαν και τον Ύπουργον— Διοικητήν κ. Κ. Γ. Κο­

τζιάν δια το επιδειχθέν υπέρ αΰτοΰ ενδιαφέρον. Ό Δήμος 'Αθηναίων, χάρις εϊς τήν ευμενή μέριμναν τοΰ αξιότιμου Δη­

μάρχου κ. Αμβροσίου Πλυτα, εγκρίτου μέλους τοΰ Συλλόγου, έψηφίσατο καί κατά τα τρία έ'τη χρηματικον βοήθημα υπέρ τοΰ «Παρνασσού». 'Ωσαύ­

τως δε και το Ύπουργεΐον Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας. Καί εις το Ύπουργεΐον καί εις τον κ. Δήμαρχον εξεφράσθησαν θερμαί εύχαριστίαι.

198

Ή αείμνηστος Μεγάλη Εύεργέτις 'Αθηνά "Οθϋ)νος Σταίίάτου, πρωτε­

ξαδέλφη του Προέδρου του Συλλόγου κ. Ίππ . Καράβια, κατέλιπε δια διαθή­

κης της κληροδότημα ύπερ του «Παρνασσού» ενός εκατομμυρίου δραχμών, το οποίον παρελήφθη αύτοΰσιον και άνευ ουδεμιάς δαπάνης παρά του γενι­

κού κληρονόμου της κ. Σπύρου Σαλταφέρα, Πρεσβευτοΰ και Μέλους του «Παρνασσού».

Επίσης δέον να μνημονευθώσι τα σπουδαία κληροδοτήματα των αει­

μνήστων μεγάλων ευεργετών Σπύρου Κ. Νικολοποΰλου εκ δραχ. 500.000.—, Παναγ. 'Αλεξοπούλου εκ δραχμών 250.000.—, Κωνσταντίνου Τζηροΰ εκ δραχμών 150.000.— και του συνταξιούχου υπαλλήλου της Λαϊκής Τραπέζης Γεωργίου Τρωαδίτου, όρίσαντος δια της διαθήκης του τον «Παρνασσον» γενικον κληρυνόμον της περιουσίας του ανερχομένης εις δραχμάς 90.000.— περίπου. Αι λοιπαί δωρεαι αναγράφονται εις το σχετικον κεφάλαιον της οικονομικής κινήσεως.

'Ιδιαιτέρως αξία μνείας εΐναι και ή δωρεά 100 ομολογιών Έθν. Δανείου 'Απαλλοτριώσεως τοΰ γηραιού και εγκρίτου Ιατροί) κ. Μιχ. Παπαδοπούλου διατελέσαντος Κοσμήτορος τών Σχολών επί μακράν σειράν ετών και πολύ­

τιμους προς αΰτάς προσενεγκόντος υπηρεσίας. Ό αξιότιμος κ. 'Αντώνιος Τσιροπινάς, τη εύγενεΐ εΐσηγήσει τοΰ εγκρίτου

μέλους τοΰ «Παρνασσού» κ. Γεωργίου Ναΰτη, εδωρήσατο προφρόνως μίαν ώραίαν μαρμαρίνην προτομήν τοΰ μεγάλου φιλέλληνος Λόρδου Βύρωνος, έργον τοΰ διακεκριμένου 'Έλληνος γλυπτού Βιτάλη και ή οποία θα κόσμηση μίαν τών αιθουσών τοΰ Συλλόγου.

Ούτω, δια τών δωρεών και κληροδοτημάτων τούτων εκδηλοΰται κατα­

φανώς ή εκτίμησις και το μέγα ενδιαφέρον της Ελληνικής κοινωνίας υπέρ τοΰ εθνωφελοΰς καί κοινωφελοΰς έργου τοΰ «Παρνασσοΰ».

199

ΕΙΣΦΟΡΑ ΤΟΥ "ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ·.

Ό Φιλογικος Σύλλογος «Παρνασσός», επιθυμών να εισφέρχ) και αυτός εν τφ μέτρφ των ασθενών οικονομικών του δυνάμεων υπέρ της Β. Άερο· ρίας, άπέστειλεν ως πρώτην δόσιν το ποσόν τών Δραχμών 10.000.— εις τον Πρόεδρον της Κυβερνήσεως Κΰριον Ίωάννην Μεταξάν του Όποιου ή ευχα­

ριστήριος επιστολή δημοσιεύεται εν τοις επισήμοις εγγράφοις, Επίσης παρεχώρησε τας αίθουσας του δια την διοργάνωσιν διαλέξεων

της Άεραμΰνης, ωσαύτως δε επί μήνας ολόκληρους διέθεσε τήν μεγάλην αΰτοΰ αινούσαν δια τα καθ' δλας τας ημέρας τής εβδομάδος, πλην της Κυ­

ριακής, διδασκόμενα υπό τών αρμοδίων καθηγητών μαθήματα νοσοκομεια­

κής άεραμΰνης προς τας υπαλλήλους και δακτυλογράφους Υπουργείων καί Τραπεζών.

200

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΙΣ

Κατά την λήξασαν τριετίαν ή οικονομική κίνησις του Συλλόγου υπήρξε ζωηρότατη, το μεν λόγω της διαρρυθμίσεως τοΰ κτιρίου του Καταστήματος, tò όποιον εσυγχρονίσθη, εύρυνθείσης της αιθούσης του και προστεθέντων νέων διαμερισμάτων (αίθουσα Εκθέσεων κλπ.), το δε λόγω της άνοικοδο­

μήσεως της επι της δδοΰ Αιόλου 29, οικίας κληρονομιάς Καντζηλιέρη της οποίας ό «Παρνασσός» είναι συνιδιοκτήτης εξ ημισείας μετά τοΰ Ί . Ναοΰ της 'Αγίας Ειρήνης.

Ή άνοικοδόμησις της οικίας, ή οποία άπήτησε δαπάνην συνολικήν 600 περίπου χιλιάδων δραχμών, εξησφάλισεν εις τον Σΰλλογον αΰξησιν τοΰ ετη­

σίου εισοδήματος τοΰ εν λόγω κλήματος κατά δραχμάς 100.000 ως εγγιστα, οΰτως ώστε εντός εξαετίας καλύπτεται το διατεθέν κεφάλαιον.

Κατά την χρονικήν ταΰτην περίοδον λίαν ικανοποιητικά υπήρξαν τα έκτακτα έσοδα τοΰ Συλλόγου, καί πλείστα τετιμημένα ονόματα προσετέθη­

σαν εις τάς στήλας των Μεγάλων Ευεργετών αΰτοΰ. Έκ των δωρεών και κληροδοτημάτων άναφέρομεν κατά σειράν χρονολογικήν τα σπουδαιότεροι, τα όποια άλλως τε εμφαίνονται λεπτομερώς άναγεγραμμένα εις τους πάρα· τιθεμένους κατωτέρω πίνακας.

1) ΕΊσφοραί ετήσιαι εκ δρχ. 10.000 εκάστη τών Τραπε­

ζών 'Ελλάδος, Έι^νικής και Αγροτικής. Κατά το έτος 1939 ή Τράπεζα της Ελλάδος ηΰξησε την εισφοράν της εις Δραχ. 20.000.

2) ΕΊσφοραί Δήμου Αθηναίων 1936/37 Δρχ. 60.000 » » » 1938/39 » 75.000

3) Κληροδότημα Δημ. Πανταλέων » 10.000 4) Εισπράξεις εκ κληρονομιάς Γ. 'Αθανασούλη:

1936/37 » 370.035 1937/38 (εκ προεξοφλήσεως Λ. Α. 2.000) . . . . » 1.085.000

201

5) Κληροδότημα Παναγιώτου Άλεξοποι'ιλου . . · . Δρχ. 250.000 6) » 'Αθηνάς "Οθ. Σταθάτου » 1.000.000 7) Δωρεά κ. και Κας. Σπ. Σαλταφέρα » 10.000 8) Κληροδότημα Κωνστ. Τζηροΰ » 150.000 9) Δωρεά Στρατηγού Ί ω . Πετρίδη » 20.000

10) » κ. και Κας. Ί ω . Ν. Μεταξά Μασσαλίας . . » 15.000 11) Κ?.ηροδότημα Σπ. Νικολοπούλου » 500.000 12) Δωρεά Ήλεκρικής Εταιρείας Α, Π » 20.000 13) Έπιχορήγησις Υπουργείου Πρωτευούσης . . . . » 300.000 14) » » Θρησκευμάτων . . . . » 56.000 15) Δωρεά Αδελφών Κ. Φίξ » 30.000 16) Μετρητά Κληρονομιάς Γ. Τρωαδίτη » 30.000

Σημειωτέον δτι ή κληρονομιά Γαβρ. 'Αθανασούλη δεν εξεκαθαρίσθη εισέτι και δτι αρκετά σεβαστον ποσόν αναμένει δ «ΙΊαρνασσός» εκ του αναλογούντος αυτω '/«ο επί της αξίας του καταλειφθέντος παρά του κλήρο­

δότου μεγάρου της όδοΰ Πανεπιστημίου και Βασ. Σοφίας. Την 18 Δεκεμβρίου ενώπιον του ενταύθα Πρωτοδικείου ήνοίχθη ή δια­

θήκη τον Γ. Ι. Πολίτη, εισοδηματίου και κτηματίου, ό όποιος άφίνει ετι­

καρπώτριαν της περιουσίας του την σΰζυγόν του. Μετά τον θάνατον της συ­

ζύγου, ορίζει όπως απασα ή περιουσία του αποτελούμενη από εξ οικίας και διάφορα κτήματα περιέλθη εις τον ενταύθα Φιλολογικον Σΰλλογον «Παρ­

νασσόν». Έ κ των εισοδημάτων της περιουσίας ταύτης, ορίζει δπως διατί­

θενται τα Vis υπέρ των Σχολών τών 'Απόρων Παίδων του «Παρνασσού», τα 2/15 ώς υποτροφία εις άριστεΰοντα τελειόφοιτον γυμνασίου η πρα­

κτικού λυκείου προς σπουδην της ιατρικής, τα 3 / ι 5 δπως περιέρχωνται εις το ιδρυθησόμενον εις τον Πάρνωνα σανατόριον δια να νοσηλεΰωνται δω­

ρεάν οι εκ της κοπότητος Ζουμπάνης της Σπάρτης, της ιδιαιτέρας του πα­

τρίδος, καταγόμενοι, τα 3/ΐό εις το νοσοκομεΐον της Σπάρτης, το 7ΐ5 £ì? τ ο ν

ενταύθα Οίκον τών Τυφλών, το 7ΐ5 εις το σχολεΐον Ζουμπάνης και το τε­

λευταΐον δέκατον πέμπτον εις τους Φιλανθρωπικούς Συλλόγους Σπάρτης.

Ε Σ Ο Δ Α ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟ

ΠροΌπολο­γισΦεντα

Εισπρα­χθέντα

Διαφορά

Έ π ί πλέον 'Επί. έλαττον

ΣυνδρομαΙ Μελών Ετήσιαι καταβολαί . . . .

Καθυστερούμενα Δικαίωμα έγγραφης . . . . 'Ενοίκια Αιθουσών . . . .

» Καταστημ. Κεντρικού » Κεντρικής Σχολής . » Καταστημ. Σχολών. » Οικίας Κατζηλιέρη.

"Εσοδον χοροϋ . "Εκτακτα "Εξοδα Τόκοι Χρεωγράφων Συλλόγου Δωρεαί δια Βραβ. Μαθητών. Κληρονομιά Γ. 'Αθανασούλη. Έπιστροφαί Φόρων ΟΊκοδομ

άχρεωστήτοις καταβληθέντων Πώλησις Χρεωγράφ. Συλλόγου Προϊόν δανείου παρά Ταμείω

Παρακαταθηκών και Δανείων

150.000.­2.000.­

30.000.­80.000.­70.320.­

130.000. 166.200.: 80.000.­

200.000.­1.600.000.-

200.000.-10.000.­

1.350.000.­

143.625 — 250.—

33.600.­116.704.60 70.320.—

129.030.­172.550.­64.166.­

273.094.50 2 040.064.—

168.740.90 6.000.—

1.084.209.10

149.592.— 906.935.15

670.714.­

3.600.-36.704.60

6.350.­

73.094.50 440.064 —

149.592.— 906.935.15

670.714.­

Είσπραχθένια επί πλέον

6.375.­1.750.­

970 . ­

15.834. ­

31.259.10 4.000.—

265.790.90

4.068.520.— 1.961.075.25 6.029.595.25

6.029.595.25

6.029.595.25

2.287.054.25

2.287.054.25

325.979.— 1.961.075.25 2.287.054.25

ΠΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 1 937-1938 Ε Ξ Ο Δ Α

ΣΤ

Μισθοί Προσωπ. Κεντρικού . . Συντήρησις ΟΊκοδ. και Έπίπλ . "Εξοδα Καθαριότητος Ύδρευσ ι ς Φόροι Οικοδομών 'Ασφάλιστρα Τηλέφοονα Θέρμανσις Φωτισμός · ·, · "Εντυπα Γραφική ίίλη Ταχυδρομικά.·. . . . . . . . . . Χαρτόσημα Φύλακτρα Ποσοστά Είσπράκτορος . . . . 'Απρόβλεπτα Σήματα Συντήρησις Άναβατήρος. . . . Άποζημίοοσις βοηθοί και κλη­

τήρος Βιβλιοθήκης . . ' . . . 'Αγορά και Δετικά βιβλίων . . 'Εφημερίδες και Περιοδικά . "Εξοδα Βιβλιοθήκης "Εξοδα 'Εντευκτηρίου . . . . .

» Έ κ τ υ π . Έπετηρίδος . . Τοκοχρεωλ. Τ. Π.και Δανείων . "Εξοδα ένοικ. Μαγαζείων . . . Τόκοι . Δικαστικά "Εξοδα Μισθοί προσωπικού Σχολών. . Ποσόν εξ ύπολ; Βραβείοιν προς

έκπαίδ. μαθηε. «Παρνασσού» Συμπλήρωσις ποσοΰ πρύς εκπ.

μαθητών «Παρνασσού». . . . Λειτουργία Λουτήρων Θέρμανσις Καταστήματος. . . . Φάρμακα Διδακτ. "Οργανα και Μουσικά. Βιβλία βοηθητικά Μαθητών. "Επιπλα . . . Βιβλία, έντυπα, γραφική ΰλη. . "Εξοδα Καθαριότητος 'Ηλεκτροφωτισμός Σχολής. . . Συσσίτιον Πάσχα Κινηματογρ. Παραστάσεις . . ΣτολαΙ κατωτέρου προσωπικού. Στολαί Μαθητών. Χιτώνες Καθαριστριών 'Οδοιπορικά "Εκτακτα "Εξοδα Μισθοί προσωπικού Ύπνωτηρ. "Εξοδα καθαρ.ένδυμ.καί 'Υπνωτ. Άπολύμανσις Φωταέριον 'Απρόβλεπτα Λιαρρύθμισις Μεγάρου Κεντρ.. Άνοικοδ . Οικίας Κατζηλιέση . Βραβεία Μαθητών "Εκτακτα "Εξοδα Μεσοτοιχία Ο'ικίας Κατζηλιέρη Ά μ ο ι β α ί Τεχνικού προσωπικ. 'Εγγυήσεις Κοινωνικαί Άσφάλειαι . . . . Έξόφλησις χρεωστικού υπολοί­

που Τραπέζης της Ελλάδος .

Δαπανηθέντα επί πλέον. .

Προϋπολό­γισαν ta

121.200.­60.000.—

7.000.— 12.000. ­

6,000.— 11,000. — 30.000.—

­ 75.000.— 12.000.— 10,000.— 4.000.­3.000. ­1.000.­

25.000.— 25.000.­10.000.—

25.000.— 30,000.— 25.000 — 5000.— 5.000.—

18.500 — 830.000.­

5.000.­25.000.­10.000.—

258.000.—

15 300.— ·

..·. 34.700.— 15.000.— 10.000 — 7.000.­

10.000.— 10.000­5.000.­7.000. ­

10.000.­25.000.— 5.000.— 3.500.— 6.000.—

25.000. ­2.000.— 2.000.—

15.000.­21.600.—

6.000.— 15.000.— 1.500 — 6.000.—

2.500.000.— 110.000.— 10.000 —

4.526.300.­1.375.717.10 5.902.017.10

Δαπανη­θέντα

123.775.­134.222.95

8.922.25 23.351.80 2.700 — 5.544.—

20.187.40 41.437.50 82,429.70 15.497 — 11.658.70

, 3.938.50 48.554 —

414.— 27.505 05 29.067.20 9,500.— 1.970.­

13.120 — 4.507.—

24.014 — 10.432.60

735.50 18.500.­

1.300.­21.997.05 15.477.50

255.836.60

15.474,50

19.669.— 4.905.—

320.­1.376.50 4.800.— 2.182.—

100.— 2.760.­3.855.10

33.332.80 4.222.50 1.680.­5.950.—

15.474.—

1.277.— 263 —

21.200.— 1.020.—

2.471.95 6.293.—

4.049.794.50 198.455.70

8.500.­75.000.— 16.349.— 9.040.— 2.510 —

10.293.25

426.853.— 5.902.017.10

5.902.017.10

Διαφορά

Ύπέρβασις

2.575.— 74.222 95 1.922.25

11.351.80 2.700 —

9.187,40 11.437.50 7.429.70 3.497.— 1.658.70

45.554.­

2 505.05 4.067.20

1.970'­

5.432.60

5.477.50

174.50

8.332.80

971.95 293 . ­

1.549.794.50 88.455.70

75.000.— 16.349.— 9.040.— 2.510.­

10.293.25

426.853.— 2.379.056.35

2.379.056.35

Περίσσευμα

456.­

61.50

586.—

500.­

11.880.­25.493.—

986.—

4.264.50

830.000.— 3.700.— 3.002,95

2.163.40

15.031.— 10.095.— 9.680.— 5.623.50 5.200.— 7.818.— 4.900.— 4.240 — 6.144.90

777.50 1.820.­

5 0 . ­9.526.— 2.000.—

723 — 14.737.­

400. ­4.980.—

15.000. ­

1.500.­

1.003.339.25 1.375.717.10 2.379.056.35

204

Ε Κ Θ Ε Σ Ι Σ ΤΗΣ ΕΞΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Ε Π Ι Τ Η Σ

ΧΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ "ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ-

ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΥΛΛΟΠΚΟΝ ΕΤΟΣ 1937-1938

Κΰριε Πρόεδρε,

"Εχομεν την τιμήν να εκθέσωμεν κατωτέρω το πόρισμα του έλεγχου, δν συνεπείς εντολής του Συλλόγου «Παρνασσού», ενηργήσαμεν επί της χρη­

ματικής διαχειρίσεως του Συλλόγου, δια την χρονικήν περίοδον από 1ης Σεπτεμβρίου 1937 μέχρι 31ης Αυγούστου 1938.

Ή κίνησις του ταμείου, ενεργούμενη δια διπλοτΰιιων άποδείξεοιν εισπρά­

ξεως και χρηματικών ενταλμάτων πληρωμής, έ'χει ώς έπεται :

ΤΑΜΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ

Α'· ΧΡΕΩΣΙΣ

1) 'Υπόλοιπον ταμείου 31ης Αύγουστου 1937 . . 2) Εισπράξεις διαχειρίσεως 1937—1938 . . . .

Σύνολον Χρεώσεως

Β ΤΤΊΣΤΩΣΙΣ

1) ΙΙληρωμαι διαχειρίσεως 1937 —1938 εις διάφορα έξοδα του Συλλόγου Δρχ. 9.190.829.20

2) Ύπόλοιπον ταμείου τη 31η Αυγούστου 1938 . . . » 13.508.90 Σύνολον Πιστώσεως . . Δρχ. 9.204.338.10

. Δρχ. 56.160.55

. » 9.148.177.55

. Δρχ. 9.204.338 10

2Ò5

ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

Ή περιουσία τοΰ Συλλόγου κατά την 31ην Αύγουστου 1938 έχει ώς έξης:

Α'· Α Κ Ι Ν Η Τ Α

1) Κατάστημα Συλλόγου επί της Πλατείας Ά γ . Γεωργίου (Καρΰτση). 2) Κατάστημα Σχολών και Υπνωτηρίων 'Απόρων Παίδων, εν ταΐς

όδοίς Θεμιστοκλέους και Κατακουζηνυΰ. 3) Το Χ/2 εξ αδιαιρέτου της επί της όδοΰ Αιόλου αριθ. 29 οΙκίας εκ

κληροδοτήματος Ευανθίας Καντζηλιέρη (συνιδιοκτήτης δια το έτερον ήμισυ ό Ι. Ναός της 'Αγίας Ειρήνης) ηδη άνοικοδομηθείσης.

2 Μετοχαι Εθνικής

Β'. Κ Ι Ν Η Τ Α

Ι. ΧΡΕΟΓΡΑΦΑ

Α) ΑΝΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΤΑ

Τραπέζης 45 Όμολογίαι Δανείου 1881, 5 %

173 » » 170 » » 300 » »

1884, 5 % 1889, 4 % 1887, 4 %

<α) <α) ® ® ®

Β) ΕΛΕΥΘΕΡΑ

65.300.— 3.340.— 3.340.— 2.600.— 2.620.—

Δρχ. » » » »

Δρχ.

130.600.— 150.300.— 577.820.— 442.000.— 786.000.—

2.086.720.—

24 Μετοχαι Τραπέζης Πειραιώς . . . . <α> 200.— Δρχ. 4.800. (Μερίδιον τοΰ «Παρνασσού» εκ της κληρο­νομίας Γαβριήλ Αθανασούλη).

Συνολική αξία χρεωγράφων . . . Δρχ. 2.091.520.—

"Απαντα τα ως άνω χρεώγραφα ευρίσκονται κατατεθειμένα παρά τη Εθνική" Τραπέζι) της Ελλάδος, επ' ονόματι τοΰ Συλλόγου, συμφώνως με τάς επιδειχθείσας ήμΐν παρά τοΰ Ταμίου κ. Γ. Πίσσα αποδείξεις.

Δεν αναγράφονται εις την περιουσίαν τοΰ Συλλόγου 67 όμολογίαι Πατριωτικοΰ Δανείου, ώς μηδεμίαν άντιπροσωπεΰουσαι άξίαν, ώς καί 250 μετοχαι Μεταλλείων Λοκρίδος, ώς μηδέποτε Ικδοθεΐσαι.

Ή αξία τών ώς άνω χρεωγράφων άνεγράφη επί τη βάσει τοΰ Ε π ι ­

σήμου Δελτίου τοΰ Χρηματιστηρίου "Αθηνών της 31 Αυγούστου 1938.

206

XP H M AT Ι Κ.O TI ■■■·;.■ ■.""

Ύπόλοιπον Ταμείου 31 Αύγουστου 1938 . . . . Δρχ. 13.508.90 Καταθέσεις εις α' ζήτησιν παρά τω Ταμείω "Παρα­

καταθηκών και Δανείων » 144.078.30 Δρχ. 157.587 20

Δ Α Ν Ε Ι Α

1) Δάνειον τοκοχρεωλυτικον . Δρχ. 1.500.000 παρά τφ Ταμείω Παρακαταθηκών και Δανείων επί Α' υποθήκη του κτιρίου του Κεντρικού Καταστή­

ματος τοΰ Συλλόγου, συνομολογηθέν δυνάμει του ύπ= αριθ. 11267/12 6 37 συμβολαίου τοΰ Συμβολαι­

ογράφου 'Αθηνών Ιωάννου Χρόνη καί εξοφλητέον δια 12 ετησίων τοκοχρεωλυτικών δόσεων εκ Δρχ. 188.853 εκάστης, κατόπιν τροποποιήσεως τοΰ αρχι­

κού συμβολαίου δια της υπ3 αριθ. 12053/16­8­38 πράξεως τοΰ αύτοΰ Συμβολαιογράφου.

2) Δάνειον τοκοχρεωλυτικον Δρχ. 700.000 επί Β' υποθήκη επί τοΰ αύτοΰ ως άνω κτιρίου, εξοφλητέον δια 12 ετησίων τοκοχρεωλυτικών δόσεων εκ Δρχ. 88.131.40 εκάστης.

Συνολικόν κεφάλαιον Δανείων . . Δρχ. 2.200.000

Αι εν τφ άπολογισμφ παρουσιαζόμενοι υπερβάσεις των προϋπολογι­

σθέντων άφίενται εις την εγκρισιν της Συνελεύσεως, ήτις θα άκούση τας επί εκάστης τούτων εξηγήσεις τοΰ κ. Ταμίου.

Κατά τα άλλα ή διαχείρισις ευρέθη εν πλήρει τάξει καί ακρίβεια.

Έ ν 'Αθήναις τη 5 Δεκεμβρίου 1938

Η ΕΞΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΙΩ· ΔΑΓΛΑΡΙΔΗΣ Ι­ ΚΑΜΠΑΝΑΚΗΣ Ι· XP ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

20ί

ΕΚΤΑΚΤΑ ΕΣΟΔΑ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

1936/1937

"Εσοδον Χοροϋ Ά π ο κ. Πλ. Χατζημιχάλην

» κ.κ. Γ. και Ι. Καψαμπέλη » » κ. Δημ. Ροβέρτον » » » Γ. Κ. Εύαγγελινον » » » Δίον. Παπαδέαν » » » Βικτ. Θ. Μελαν » » κ.κ. Π.καιΣ.Παπαληγοΰρα » » » » » » κ. Ε. Παπαστράτον » » » 3Ανδρ. Σαλίγκαρον » » » Άνδρ.Σακελλαρόπουλον » » Καν.Άδ. Κΰρου * » κ. Ί ω . Τραβασάρον » » κ.κ. Γ.& Κ.'Αναστασοπούλου » » κ. Τ. Παρασκευόπουλον » » » Π. Χρυσανθάκην » » Δδα.Γεωργ. Βόγα » » κ. Λ. Άναγνωστόπουλον » * » Άλ. Σιατον » » Κληρονομίαν Τζοανοποΰλου » κ. Χ. Μποΰφην » » » Π. Κουγιτέαν » » ΟΊκογένειαν Ευθυμιάδου » » κ. Ν. Καραχρηστον »

173.408 εις μνήμην Πόπης Τσακίρογλου 1.000

» » Δημ. Γ. Καψαμπέλη » » Δ. Μάκρη

300. 500. 300. 300. 500. 500. 500.

5.000. 300. 500. 300. 200. 500. 500. 500.

2.000. Ί φ . Παπαζαφειροποΰλου 300.

Στ. Μαυρομιχάλη Ίω. Καββαδία Νικ. Μακρή

» » Νικ. Καρόλου

» » » »

Χρυσ. Σιάτου

Π. Μαυρογένους » » αδελφού των 'Αναγνωστοπούλου

» Εισφοράν Τραπέζης της Ελλάδος δια το 1937 Εις μεταφοραν

1.000. 1.628.

200. 200.

1.000. 200.

10.000. 201.636.

m Έχ μεταφοράς 201.636.—

Ά π ο Δωρεάν κ. Πέτρου Ν. Γουναράκη 250.— » Καν. Γ. Λεοναρδοποΰλου εις μνήμην συζύγου της 1.000.— » κ. Φ. Καρβελαν » » Σωτηρ. Λάμψα 300.— » Εϊσφοράν 'Εθνικής Τραπέζης δια το 1937 (μεΐον χαρτοσήμου) 9.984.— » κ. Δημ. Μισαηλίδην εις μνήμην Π. Παπαχρυσάνθου 300.— » » Νικ. Δ. Λεβίδη ν Δωρεά 300.— » Αξιωματικούς Β. Ναυτικού ε. ά. εις μνήμην Πλοιάρχου

Κ. Θεοδωροπουλου 500.— » κ. Μιλτ. Παπαδάκην εις μνήμην Έλ. Βρυάκου 300.— » » Λυκ. Χρυσοσπάί)ην » » » » 500.— » » Δ. Μισαηλίδην » » Άννης Βασιάδου 250.— » » » » » » Νικ. Φραγκοΰλη 300.— » Δωρεάν κ. Ευαγγέλου Παπαστράτου 5.000.— » Καν. Π. Δεδοΰση εις μνήμην συζύγου της 1.000.— » κ. Κλ. Ποτιτσόπουλον » » Μαρ. Δανιόλου 200.— » » Π. Γ. Γέγκιον » » Κ. Καλαμαρά 500.— » » Άλ. Βαμβέτσον » » » » 500.— » Δραγάτσειον Λΰκειον » » Μιλτ. Ξένου 800. — » Καν. Πολυξ. Γράτσου » » συζύγου της 1.000.— » Δωρεάν Κας. Άγγελ. Παναγιωτάτου 500.— » κ. Χαρ. Δραγάτσην εις μνήμην Μ. Τερζάκη 300.— » Συναυλίαν Κας. Μπουκουβάλλα — Άναγνώστου 2.290.— » κ. Δ. Χατζΐσκον εις μνήμην Κ. Καλαμαρά 500.— » Οικογ. Ά δ . Κΰρου » » Ξένης Πετρίδου 500.— » κ.κ. Ί ω . και Δ. Πετρίδην » » » » 1.000.— » κ. Θ. Πετρακόπουλον » » » » 500.— » » Δ. Μισαηλίδην » » » » 400.— » » Β. Τουφεξήν » » » » 1.000.— » Δήμον 'Αθηναίων εισφορά δια το 1936 60.000.— » Έπιθεώρησιν Δημοσίων "Εργων Α' Περιφ. εις μνή

μην 3Αν. Γεωργακοποΰλου 800.— » κ.κ. Έλ.καΓΙω. Δουροΰτηείς μνήμην Άλ. Δουροΰτη 1.000.— » κ. Θ. Π. Σινανιώτην » » » » 500.— » Κληρονομίαν Έλ. Μουμεντζή 4.000.— » κ. Γ. Μ. Δουροΰτην εις μνήμην Άλ. Δουροΰτη 500.—

Εις μεταφοράν 298.410.—

209

Έ κ μεταφοράς εις μνήμην Άλ. Δουροΰτη » » Κ. Μωραλίδου » » Γ. Ν. Δεσΰπρη » » Ί . Σαουνάτσου » » Χ αρ. Βοζίκη

» Άλ. Δουροΰτη

Άπο Καν Πολυξ. Δουροΰτη » κ. Στρ. Π. Παλλίδην » » Ί ω . Ά π . Μπουρνια » » 'Αρ. Χατζηαργΰρην » » Ί ω . Κουρλιμπίνην » κ.κ.Έλ. και Ί ω . Δουροΰτη » Έλληνογιουγκοσλαβικον Σΰνδεσμον εις μνήμην Γ. Τσόχα » Οικογένείαν Γιγάντε εις μνήμην Θ. Γκιωνάκη » Κληροδότημα Δημοσθ. Πανταλέων » κ. Α. Αΰγερινον εις μνήμην Γεωργ. Λουκά

Δωρεαι δια βραβεία μαθητών των Σχολών 'Απόρων Παίδων

298.410. 500. 300, 500. 500. 500.

1.000. 300. 300.

10.000. 500.

'Από κ. Ίππ . Καραβίαν » » Νικ. Κοσμίδην > Καν. Τερέζαν Πολέμη » Τόκους ομολογίας Ν. Φουντοΰλη » Καν. Έλένην Καλλιφρονά » κ. Κίμωνα Λαδάκην » » Δ. Μισαηλίδην

1.000.— 1.000.—

500.— 348.— 500.—

3 .000 . ­

4.000.—

Κληρονομιά Γαβρ. Άθανασοΰλη. Τα εισπραχθέντα εκ διαφό­

ρων πηγών κατά το συλλογικόν έτος 1936/37 Σΰνολον Δρχ.

10.348.— 323.158.—

370.235. ­

693.393.—

193711938

"Εσοδον Χοροϋ 'Από κ. Λ. Χρυσοσπάθην

» Οικογ. Φλέσσα » Καν. Πην. Δεδοΰση

εις μνήμην Κ. Βρυάκου » » Σωτ. Τσαμπηρά » » συζΰγου της

» Κληροδότημα Β. 'Αλεξόπουλου » κ. Δ. Μισαηλίδην εις μνήμην Λέλας Ράμμου » » Β. Πρωτονοτάριον » » αδελφού του » Κληροδότημα 'Αθηνάς Ο. Σταθάτου » Στρατ. κ. Γ. Παπακωνσταντίνου Δωρεά » κ. κ. ­Αδ. Παπαστράτου »

Εις μεταφοράν

273.100. 500. 500. 500.

250.000. 500. 500.

1.000.000. 2.917. 3.000.

1.531.517. 14

àio

Έ χ μεταφοράς 1.531.517.— 'Από Οΐκογένειαν Εΰθυμιάδου εις μνήμην Άνδρ. Εύθυμιάδου 1.000.—

» Καν. Γ. Λεοναρδοποΰλου » » συζύγου της 500.— » Τράπεζαν της Ελλάδος. Εισφορά δια το 1938 10.000.— » κ. Κ. Ν. Νικολόπουλον εις μνήμην Τ. Π. Άνδριτσάκη 500.— » » "Ανγ. Καρίντζην » » Άσπ. Πεσματζόγλου 300.— » » Γ. Δ. Γρηγορίου » » Τ. Άνδριτσάκη 500.— » Καν. Καλλ. ΓΙ. Λυκοΰρη » » Γεωργ. Π. Λυκοΰρη 1.000.— » Έθνικήν Τράπεζαν. Εισφορά δια το 1938 10.000.— » Κον.και Καν. Σπ. Σαλταφέρα εις μνήμην Ά θ . Ευταξία 10.000.— » κ. Μιλτ. Παπαδάκην εις μνήμην Λ. Άραπίδου 500.— » Καθαρός εισπράξεις συναυλίας Ματζιστρέττι 1.855.— » Άγροτικήν Τράπεζαν. Εισφορά δια το 1938 10.000.— » Κληροδότημα Κωνστ. Τζηροΰ 150.000.— » κ "Εκτ. Δρακοΰλην εις μνήμην Λουκίας Π. Τριαν­

τάφυλλου 1.000.— » Στρατ. κ. Ήλ. Πολίτην » » Γ. Ροδοποΰλου 500.— » κ. Δίον. Καρβελλάν » » Ή ρ . Α. Οικονόμου 300.— » » Γ. Σοΰλην » » » » » 300.— » » Κ. Α. Κΰρου » » Μίμη Πετρίδη 500.— » » Ά γ γ . Καρΰντζην » » » » 200.— » Οικογ. Τουφεξή » » » » 2.000.— » κ. Ίππ . Καραβίαν » » » » 200.— » Στρατ. κ. Ίω . Πετρίδην » » Ξένης και Μίμη

Πετρίδη 20.000.— » κ. Σωτ. Μανοΰσην » » Μ. Πετρίδη 500.— » » Ί ω . Τρικόγλου » » » » 500.— » Δωρεάν Κου. και Κας. Ί ω . Ν. Μεταξά, Μασσαλίας 15.000.— » Καν Πην. Δεδοΰση εις μνήμην συζύγου της 500.— » Δωρεάν κ. Β. Μπιάτζι 300.— » κ. Άνδρ. Καλαϊτζάκην εις μνήμην Δ. Μισαηλίδου 500.— » » "Αρ. Καμπάνην » » » » 500.— » » και Καν. Ι. Χ. Σολιώτη » » » » 300.— » κ.κ. Α. και Ν. Μπροΰμη » » » » 500.— » κ. και Καν.Χρ.Τσαγκρίδου » » Μαρ. Σκουμπουρδή 500.— » Καν. Έλένην Φ. Τζανέτου » » Ι. Κυριακοπούλου 300.—

Εις μεταφοράν 1.772.072.—

211

Έκ μεταφοράς 1.772.072.— Άπο κ. "Αγγελον Καρίντζην εις μινημην Ι. Κυριακοπούλου 200.—

» κ. και Καν. Σταμ.Παινέτη » » Ειρήνης Γ. Πίσσα 100.— » » » » Άχ. Παπαδάτου » » » » 400.— » Καν. Έλ. Ζαχαροπούλου » » » » 300.— » Καθαρον προϊόν Κληροδοτήματος Δρχ. 500.000 Σπ.

Νυωλοπούλου 499.240.— » Καν. Πέτρου Γκίνη εις μνήμην Ειρήνης Γ. Πίσσα 500.— » » Εύδ. Οίκονομίδου » » » » 200.— » κ. Μιλτ. Παπαδάκην » » συζύγου του 1.000.— » » Στ. Μαυρογένην » » =Αλ. Δεμερτζή 200.— » » Ήλ. Παπαδόπουλον » » Ρόζας Ράδου 300.— » κ.κ. Π. και Α. Λεβίδη » » Άλ. Δεμερτζή 500.— » κ. Γ. Καψαμπέλην » » ΕύαγΥ. Κ. Βρανά 400.— » » Γρ. Δ. Γρηγορίου » » Βασ. Δοΰσμανη 500.— » Είσφοράν Ηλεκτρικής 'Εταιρείας Α. Π. 20.000.— » Δωρεάν κ. Σπύρου Μαζαράκη Παρισίων 1.000.— » κ. Δ. Γαλιατσάτον εις μνήμην Δ. Καλογιάννη 300.— » » και Καν. Λ. Χρυσοσπάθη » » Κ. Ραφαήλοβιτς 400.— » Οϊκογ. Άλεξ. Σοφιανού, επί τή συμπληρώσει δεκαετίας

από τοϋ θανάτου του 2.000.— » κ.κ.Έλ.και'Ιω. Δουροΰτην εις μνήμην Άλεξ. Δουροΰτη 1.000.— » κ. Κρίτωνα Σουρήν » » Έλ. Κυριακοπούλου 300.— » Προσωπικον Έτ. «Τέκτων» » » Άλ. Ζαχαρίου 2.500.— » τους κάτωθι εις μνήμην Στεφ. ΑεοντΙδου :

Καν. Άσπασίαν Κ. Άδάμου 500.— » Λουκίαν Α. Φρειδερίκου 500.— » Σμαρ. Κουλουμοποΰλου 500.— » Άσπ. Βουρδουμπά και Έρμ. Ίωαννίδου 300.—

Προσωπικον Σιδηροδρ. Θεσσαλίας 1.000.— Έταιρείαν » » 1.000.— Καν. Μαρίαν Φωτίου 500.— κ. και Καν Α. Παρασκευοποΰλου 500.— » » » Σπυρ. Πατρικίου 300.— ΟΊκογ. Φ. Γ. Φωτοπούλου 400.— κ. Γεώργ. Π. Λυκοΰρην 500.—

Εις μεταφοράν 6.000.— 2.303.412.—

212

Άπο

'Από » » » »

Έκ μεταφοράς Δδα. Καλλ. Π. Λυκοΰρη κ. και Καν. Γ. Κωνσταντινίδου » » » Άνδρ. Γλαράκη κ. Ν. Κωστόπουλον Οΐκογ. Ν. Σκλιβανιώτη

» Λέων. Σκούμπη » Άνδρ. Σακελλαροποΰλου » Λάμπρου 'Αναγνωστοπούλου

Κληρονομίαν Γαβριήλ Αθανασούλη" προ φλήσεως Λ. Α. 2.000 και άλλων διαφόρων

Δωρεαί δια βραβεία Μαθητών. κ. Ί π π . Καραθίαν Στρατ. κ. Ί ω . Πετρίδην κ. Γεώργ. Κανέτσιον » Κίμωνα Λαδάκην Καν. Έλ. Καλλιφρονα

Γενικον Σύνολον

6.000.— 300.— 500.— 500.— 300.— 300.— 300.— 300.— 500.—

iòv προεξο­

εισπρά'ξεων Σύνολον

Δρχ.

1.000.— 1.000.— 1.000.— 3.000.—

5 0 0 . ­

2.303.412.­

9.000.­

1.084.209.­

3.396.621.­

6 .500. ­

3.403.121.­

193811939 "Εαοδον XOQOV 205.000.

Έπιχορήγησις 'Υπουργείου Διοικήσεως Πρωτευούσης 300.000.­

» Δήμου 'Αθηναίων 75.000. » 'Υπουργείου Θρησκευμάτων καί Έ θ ν . Παιδείας 56.000.­

'Από τους κάτωθι, εις μνήμην 'Ελένης Φίλωνος : κ. Άλ. Φίλωμα και κ. και Καν. Φ. Φίλωνος 5.000.­

» Άνδρ. Κραβαριώτην 500.­

» Ξεν. Κοντιάδην 500.­

» Κ. Φίλωνα 1.000.­

» Καν. Ήλ. Παπαδοπούλου εις μνήμην Ά ρ . Μαμοΰρη 300.­

» κ. Κ. Μακεδον » » Νίνας Παναγιωτοποΰλου 500.­

» » Πέτρον Έξαρχάκην » » Πετροΰλας Πέππα 300.­

» Καν. Άγγ. Παναγιωτάτου υπέρ τοΰ σκοποϋ 300.­

» κ. Δ. Μ. Θεολογίτην εις μνήμην Χαρικλ. Χαΐτη 500.­

Εις μεταφοραν 644.900.—

213

'Εκ μεταφοράς 644 900.— Άπο κ.καιΚαν.ΤάκηΔ.Παπαδόπουλον εις μνήμην υΐοΰτων 'Ανδρέου 200.—

» » » Β. 'Αθηναίου εις μνήμην Τζαννέτας Κοσμετάτου 1.000.— » κ Γεώργιον Ααμπΰρην » » Παν. Κουνιτέα 200.— » » Πρόεδρον της Κυβερνήσεως και Καν. Λέλαν Μεταξά

εις μνήμην Κυριάκου Κυριαζίδου 500.— » κ.κ. Ά δ . Παπαστράτου 5.000.— » κ. Κ. Κανελλόπουλον εις μνήμην Κ. Κανδηλώρου 300.— » Έθνικήν Τράπεζαν της Ελλάδος. Εισφορά 1938 10.000.— » Δωρεάν μερικών φίλων του εις μνήμην Α. Χαραλάμπη 1.300.— » Τράπεζαν Ελλάδος. Εισφορά 1938 20.000.— » κ. Βασ. Βλαβιανον εις μνήμην Θεοδ. Ζαχαροπούλου 500.— » Καν. Ή λ . Παπαδοπούλου » » υίοΰ της 'Ανδρέου 300.— » κ. Άλεξ. Νικολοΰδην » » Γουλ. Μάμου 500.— » » Α. Άναστασόπουλον υπέρ σκοπού 300.— » » καί Καν. Ίω . Χαραμή εις μνήμην Έλ. Η. Παπαπέτρου 500.— » » Ί ω . Ρωμα\ον » » Θρασ. Πετμεζά 250.— » Άγροτικήν Τράπεζαν. Εισφορά 1939 10.000.— » κ. και Καν. Σπ. Σαλταφέρα εις μνήμην 'Αθηνάς Σταθάτου 2.000.— » κ. Μιλτ. Παπαδάκην » » Ί ω . Κοΰλη 300.— » κ. και Καν. Μιχ. Οικονόμου » » Χαρ. Μαυρίκη 500.— » Κας. 'Αρτέμιδα και Ήλέκτραν Ά ρ . Παπαντωνίου εις μνή­

μην μητρός των 500.— » κ. και Καν. Δ. Μαντζουνη εις μνήμην αδελφοί) των'Ανδρέου 3.000.— » Κας. Ξανθ. Χρυσανθάκη και Έλ. Βηλαρά εις μνήμην

Παύλου Λαμπίρη 300.— » κ. Φ. Άπάζογλου εις μνήμην Β. Σικαρίδη 1.000.— » κ. και Καν. Χρ. Ν. Τσαννρίδη » » Ί ω . Χρουσάκη 500.— » » » » » » » » » Δεσπ. Βλαστού 500.— » Καν. Πηνελ. Δεδοΰση » » συζΰγου'της 600.— » κ. καί Καν. Ί ω . Κριθάρη » » Μαριέττας Κυπριάδου 300.— » » Λ. Κανάρην » » Κίμ. Λαδάκη 400.— » κ. και Καν. Άρτ. Θεοδωρίδου » » » » 500.— » » » » ΠάρηΊππ.Κόκκινη » » » » 500.— » Οϊκογ.Άριστ. Βλασσοποΰλου » » » » 500.— » Καν, Βιργ. Ι. Διακάκη » » » » Ll22?lT~

Εις μεταφοράν 708.150.—

214

708.150.— Από κ. Άριστ. Σιμεόνογλου εις μνήμην Άλ. Σινιόσογλου 1.500.—

» κ. Θ. Θεοδωρόπουλον ύπερ σκοπού 500.— » Συναυλίαν Κας. Ξένης Άξελοϋ (Καθαρού εισπράξεις) 7.192.— » κ. Άλεξ. Φίλωνα εις μνήμην Κ. Κυριάκου 1.000.— » Δδα. Κατερινοποΰλου » » Μιχ. Στελλάκη 300.— » κ. Κ. Παππίνην » » συζύγου του 2.000.— » κ κ. Ά δ . Φιξ » » μητρός των 30.000.— » κ. και Καν. Άλ. Νικολοΰδη » » Ύακ. Κ. Φιξ 3.000.— » κ.κ. Άδελφ. Κυριακόπουλου » » μητρός των 4.000.— » Καν. Άγγ . Παναγιωτάτου υπέρ σκοπού 1.000.— » κ. Γεώργιον Γυαλίστραν εις μνήμην Άλ. Πετρίτση 500.— » Οίκογ. Χρ.'Αναγνωστοπούλου » » Άύ\Ε.Καρακάλου 300.— » Κληρονομίαν Γ. Τρωαδίτου εις μετρητά 30.000,— » κ. Γ. Γυαλίστραν εις μνήμην Έρατοϋς Π. Καλλιγά 500.— » Καν. Π. Δαμαλα » » » » » 300.— » κ. 3Ιω. Χατζηανδρέου » » Ι. Δροσοπούλου 500.—

Εις μνήμην Άν. Παραοκευοπού λον : » κ. Καν. Ν. Σπυρίδου 500.— » Προσωπικον Διοικήσεως Σιδηρ. Θεσσαλίας 1.200.— » κ. Β. Γιαννοΰλην 300.— » Α. Ε. Συγκοινωνιών Βόλου 1.000.— » Έταιρ. Σιδηρ. Θεσσαλίας 1.000.—

ΔωρεαΙ δια βραβεία μα&ητών. κ. Ίππ . Σ. Καραβιάς 1.000.— Στρατηγός κ. Ί ω . Πετρίδης 1.000.— κ. Γεώργ. Κανέτσιος 1.000.— Κα. Έλ. Καλλιφρονα 500.— 3.500.—

Σΰνολον Δρχ. 798.242.—

215

Ε Ι Κ Ο Ν Ε Σ Π Ρ Ο Ε Δ Ρ Ω Ν

Εις την σειράν των εικόνων των διατελεσάντων Προέδρων τοΰ «Παρνασσού» αϊτινες είναι άνηρτημέναι εις την αϊθουσαν τοΰ Προεδρείου, προσετέθησαν και αλλαι δύο, αί των αειμνήστων Θαλή Άντωνιάδου διακεκριμένου λογίου κ. Ελευθερίου Ρα­

φαήλ Γενικοϋ Προξένου, οι οποίοι προήδρευσαν κατά τα πρώτα ετη της ιδρύσεως τοΰ Συλλόγου.

Δια την προτομήν τοΰ αλησμόνητου ποιητοΰ της Γαλάτειας και των Αττικών Νυκτών Σπυρίδωνος Βασιλειάδου, τοΰ πρώτου ρίψαντος την ίδέαν της ιδρύσεως της Σχολής τών 'Απόρων Παί­

δων, ύπεσχέθη ό ρέκτης Υπουργός — Διοικητής Πρωτευούσης κ. Κ. Γ. Κοτζιας δτι θα μεριμνήστ) περί τής ταχείας αυτής ανα­

στηλώσεως εις περίβλεπτον μέρος τών Αθηνών.

216

Ξ Ε Ν Ο Ι Σ Υ Ν Δ Ε Σ Μ Ο Ι

Ύπο την αιγίδα καί δια πρωτοβουλίας μελών τοΰ «Παρνασ­

σού» συνεστήθη προ ΙΟετίας ό εν 'Αθήναις Έλληνοϊαπωνικος Σύλλογος με Πρόεδρον τον κ. Ίπποκράτην Καραβίαν και Γενι­

κον Γραμματέα τον Καθηγητήν κ. Έμμ. Πεζόπουλον. Επίσης εν τω «Παρνασσω» εδρεύει ό Έλληνο­Αιγυπτιακός

Σύνδεσμος μέ Πρόεδρον τον κ. Άντ. Μπενάκην καί Γεν. Γραμ. ματέα τον δραστήριον καί άκαταπόνητον Στρατηγον κ. "Ιω. Πε­

τρίδην. 'Αμφότεροι οί Σύλλογοι ούτοι είργάσθησαν και εργάζον­

ται επωφελώς και λυσιτελώς προς σύσφιγξιν τών φιλικών σχέσεων και άνάπτυξιν εύρυτέρας πνευματικής επικοινωνίας μεταξύ τών ενδιαφερομένων εθνών.

'Ωσαύτως εν τή μεγάλη αιθούση τοΰ «Παρνασσού» έκαμαν την πρώτην επίσημον δημοσία εμφάνισίν των ό Έλληνο­Γερμανι­

κος Σύνδεσμος, ό Έλληνο­Ίσπανικός, ό Έλληνο­Γιουγκοσλαυ ­

κός, ό Έλληνο Ρουμανικός, ό Έλληνο­Βουλγαρικός, ό Έλληνο­Αύ­

στριακός, ό Έλληνο­Πολωνικος καί ή Ένωσις «Άθήναι­Ρώμη». Ως γνωστόν δε πασαι σχεδόν αί ενδιαφέρουσαι διαλέξεις τοΰ

Έλληνο­Γαλλικού και του Έλληνο 'Αγγλικού Συνδέσμου δίδονται εν τω < Παρνασσω», όστις ύπο τών ξένων λογίων καί επιστημό­

νων θεωρείται ως το κατ' εξοχήν διεθνές πνευματικόν κέντρον τών 'Αθηνών.

Τέλος, κατά τον Άπρίλιον τοΰ 1939, τη πρωτοβουλία εκλε­

κτών μελών τοΰ «Παρνασσού», συνέστη, τή εγκρίσει τής Κυβερ­

νήσεως και ένθουσιώδει επιδοκιμασία τής Α. Ε. τοΰ Πρεσβευτοΰ τών Ηνωμένων Πολιτειών κ. Λίγκολν Μάκ Βή, ή Έλληνο­αμε­

ρικανική Πνευματική Ένωσις (The Friends of America), τής οποίας τα επίσημα εγκαίνια εγένοντο εν τή μεγάλη αιθούση τοΰ «Παρνασσού» τήν 8ην 'Ιουνίου 1939,παρουσία πολλών επισήμων και εκλεκτού ακροατηρίου. Πρόεδρος τής Ενώσεως εξελέγη ομο­

φώνως ό Πρόεδρος τοΰ «Παρνασσού» κ. Ίππ. Καραβίας και 'Αν­

τιπρόεδροι τα μέλη αυτού κ.κ. Λ. Κ. Ροΰφος, Σπ. Κ. Τρικούπης, Γεωργ. Κοφινάς καί Έμμ. Πεζόπουλος.

ΜΕΓΑΛΟΙ ΕΥΕΡΓΕΤΑΙ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

Η Α Μ· Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α'

Η AM Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΣΟΦΙΑ

'Αντώνιος Πάγκαλος Θεόδωρος Ροδοκανάκης Πηνελόπη Χαλδουβάκη Ύπουργειον Εσωτερικών Δήμος 'Αθηναίων Π. Στεφάνοβικ Σκυλίτσης Νικόλαος Ζαρίφης Ευανθία Θ. Καντζηλιέρη Ε λ έ ν η Ν Ζαρίφη Πέτρος Σκένδερ 'Αναστάσιος Τσούφλης Ευστάθιος Ευγενίδης Παναγ. Ταμπακόπουλος Γεώργι©5 Σταματέλλος Χαρίκλεια Άβράμοβιτς 'Αριστείδης Σερφιώτης Γεώργιος Κοζάκης Τυπάλδος Ρωξάνη Γ. Κοζάκη Τυπάλδου Κωνστ. Σεβαστόπουλος Τιμολέων Α. 'Αργυρόπουλος Πέτρος Κοσκορόζης Βασιλική Ι Παπαζήση (Tò γένος Ι. Μακρυγιάννη)

Έρασμία Χ. Δουζίνα (Τ© γένος Ι. Μακρυγιάννη)

'Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος Ύπο τήν Προεδρίαν Α.Β.Υ.

Βασιλόπαιδος Χριστόφορου «Σύλλογος Ερασιτεχνών»

Λέων Γρ Νοταράς Νικόλαος Άξελος Εμμανουήλ Μπενάκης Επαμεινώνδας Εμπειρίκος

Γεώργιος Σωκράτης Κρίτσας Παναγιώτης Χαλκοκονδύλης Παντελής Κοντόσταυλος Σέργιος Τζοαννόπουλος Στέφανος Ράλλης Αγγελική Στ Ράλλη

Ιωάννης Α. Χαραλάμπης 'Ανδρέας Μεταξάς 'Αλεξάνδρα Α· Κόντου Δημήτριος Μισαηλίδης Γεώργιος Δ. Κυπαρίσσης Κωνσταντίνος Βάμβας Φλωρεντία Δουρούτη

218

Σπυρίδων Γ. Κουρέβελης . 'Ιωάννης Δ. Καλλιψρονάς Ευδοκία Σ. Τζοανοπούλου Άχιλλεύς Γεώρ. Πελλεγρίνος Θεόδωρος Λεπεσιώτης 'Ιπποκράτης Σ. Καραβίας Τιμολέων Ε. 'Ηλιόπουλος Ευγένιος Ι. Κανέλλης 'Ανδρέας Λ. Καλοκαιρινός Γεώργιος Ι 'Αγγελόπουλος 'Ανδρέας Πλάτης Άριστοτ. Σακελλαρόπουλος Σταμάτιος Γ. 'Εμπειρίκος Γεώργιος Βελλιανίτης Ανδρέας Μ. 'Ανδρεάδης Οίκονόμειος Έπιτρ. Τεργέστης Γεώργιος Κ. Δ. Βοΰρος Δημήτριος Βεκουσης Νικόλαος Φουντούλης

Γαβριήλ Ν. 'Αθανασούλης Δημήτριος Ε. Καστόρχης Γεώργιος 'Ιωάννου Πολίτης 'Αθηνά "Οθωνος Σταθάτου Δημοσθένης Π. Πανταλέων Παναγιώτης 'Αλεξόπουλος Κωνσταντίνος Τζηρος Σπυρίδων καί Ε λ έ ν η Σαλτα-

φέρα Σπύρος Κ Νικολόπουλος Δημήτριος Ι. Πετρίδης 'Ιωάννης και Ειρήνη Μεταξά Νικόλαος Δ. Λεβίδης

Ύπουργεϊον Διοικήσεως Πρωτευούσης

Ύπουργοΰντος Κ. Γ. Κ ο τ ζ ι ά Γεώργιος Τρωαδότης Κίμων Λαδάκης Ιωάννης καί 'Αντώνιος Κ. Φίξ

219

APXAI TOY ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΦΟΡΕΙΑ

> Q 3 9 - i 9 A 2

Πρόεδρος 'Αντιπρόεδρος

» . . . . . . . »

Γενικός Γραμματεύς Ειδικός »

» » . . Ταμίας "Εφορος Καταστήματος . . .

» Βιβλίου', καϊ άναγν. Κοσμήτωρ Σύμβουλος

» » »

"Εφορος των Σχολών . . . Κοσμήτωρ Γραμματεύς . . Κοσμήτωρ

» » » » » » » » » » » » »

Είδικος Κοσμήτωρ . . . . » » . . . .

Ιπποκράτης Σ. Καραβιάς Αλέξανδρος Φίλων Γεώργιος Π. Οικονόμος Εμμανουήλ Πεζόπουλος Θρασύβουλος Βλησίδης Κωνσταντίνος Κυριακόπουλος "Αγγελος Χ, Πετρόπουλος Γεώργιος Πίσσας Γεώργιος Παπακωνσταντίνου Ριχάρδος Λιβαθινόπουλος Γεώργ. Δημητριάδης Αθηναίος Γεώργιος Κ. Πώπ 'Ιωάννης Δ. Πετρίδης 'Ιωάννης Μπρισιμιτζάκης Άχιλλεύς Κΰρου

'Ηλίας Παπανικολάου Γεράσιμος Νοταράς .Λάμπρος 'Αναγνωστόπουλος Δημητρ. Β. 'Αντωνόπουλος Χαρίλαος Καλλίας Γεώργιος Κανέτσιος 'Ηρακλής Σ. Λεοντίδης Γεράσιμος Μακρής Γεώργιος Ναύτης Νάκος Πανουριας 'Αριστοτέλης Παπαντωνίου Μιλτιάδης Πουρής 'Αριστοτέλης Σακελλαρόπουλος 'Αλέξανδρος Σιατος Κρίτων Γ. Σουρής Ευάγγελος Τρεπεκλής 'Ιωάννης Καρακατσάνης Χαράλαμπος Σκαλισιανος

ΚΟΣΜΗΤΕΙΑ ΤΩΝ ΣΧΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΠΟΡΩΝ ΠΑΙΔΩΝ

220

ΕΞΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

'Ιωάννης Χ. 'Αναγνωστόπουλος 'Ιωάννης Δαγλαρίδης 'Ιωάννης Καμπανάκης

ΤΜΗΜΑ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ

Πρόεδρος 'Ιπποκράτης Σ. Καραβιάς 'Αντιπρόεδρος Γεώργιος Δημητριάδης 'Αθηναίος Γραμματεύς Κρίτων Γ. Σουρής

ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΠΚΟΝ

Πρόεδρος . . . 'Εμμανουήλ Πεζόπουλος 'Αντιπρόεδρος . . . . . . . . Νικόλαος Κυπαρίσσης Γραμματεύς Δημήτριος Γατόπουλος

ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Πρόεδρος Νικόλαος Χωραφας 'Αντιπρόεδρος . Δημήτριος Δαμασκηνός Γραμματεύς Γεώργιος Τσεκουρόπουλος

221

Κ Ι Ν Η Σ Ι Σ ΜΕΛΩΝΙ

Ε Π Ι Τ Ι Μ Α Μ Ε Λ Η

Ή Α.Θ.Μ. ο Πάπας καΐ Πατριάρχης 'Αλεξανδρείας και Πάσης 'Αφρικής ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ Β'.

ΤΙ Α.Θ.Μ. δ Πατριάρχης Ιεροσολύμων ΤΙΜΟθΕΟΣ Ή Α.Π. ό Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ

Κόμησσα Ριανκουρ Ουρανία Β. Δούσμανη Γουλιέλμος Δαίρπφελδ Γεώργιος Χόρτον Γουλιέλμος Μίλλερ S.E. Agostin Edwards Γεώργιος Χατζηδάκις Henry Morgenthau S.B. le Comte de Teleky Ροβέρτος Φούξ Gino Arias S.E. Balbino Giuliano S.E. Giuseppe Bastianini S.E. Gioacchino Volpe S.E. Serry Omar Bey Joseph Bidez S.E. Dr. Miguel Crushaga S E. Amedeo Giannini Dr. Serge Voronoff Dr. Shigetomo Sayegusa Λίνα U. Τσαλδάρη S.E. Mahmoud Taher Pacha

(*) Σημ. Ή κίνησις των μελών περιλαμβάνει τος μειαβολάς τάς επελ­

θούσας μέχρι της 31ης Αυγούστου 1939 καθ' ην ήρχισεν ή εκτΰπωσις της παρούσης Έπετηρίδος.

222

Καλλιρρόη Παρρέν S.E. Rusen Esref Unaydiii

Bernard Rust Jean Zay S.E. Ahmet Loutfi El S ay ed Pacha S-E. Lincoln Mac-Veagh S.E. Sir Sidney Waterlow Lady Maureen Stanley Νικόλαος Δ. Λεβίδης Κωστής Παλαμάς Δημήτριος Γρ. Καμπούρογλους

223

Π1ΝΑΞ ΤΩΝ ΤΑΚΤΙΚΩΝ ΜΕΛΩΝ

ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

Η A.M. Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Β'.

Η Α.Β.Υ. Ο ΔΙΑΔΟΧΟΣ ΠΑΥΛΟΣ

Η Α.Β.Υ. Ο ΒΑΣΙΛΟΠΑΙΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Η Α.Β.Υ. Ο ΒΑΣΙΛΟΠΑΙΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

Η Α.Β.Υ. Ο ΒΑΣΙΛΟΠΑΙΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ

1

2

3

4

5

6

7

8

9 10 11 12 13 14 15 16 17

18 19

Δημήτριος Ε. Ηλιόπουλος

Νικόλαος 1. Ίγγλέσης

Γεώργιος Ι. Πίσσας

Πέτρος Ζαλοκώστας

Μάρκος Μίνδλερ

'Αλέξανδρος Φιλαδελφεύς

Κωνσταντίνος Ε. Σταυρόπουλος

Κωνσταντίνος Ράλλης

Γεώργιος Παπακωνσταντίνου 'Ιπποκράτης Σ. Καραβιάς 'Αντώνιος Μάτεσις Γε(όργιος Σ. Στρέϊτ Νικόλαος Τριανταφυλλάκος Δημήτριος Πετροκόκκινος 'Ιωάννης Θεολόγης Κωνσταντίνος Δ. Ζέγγελης Πάνος Ι. Λάμπρος

Μιλτιάδης Νεγρεπόντης Παύλος Βακας

1882

1883

1884

»

1887

1888

1889

1891

1893 » » » » » »

1894 »

1895 »

224

20 Ιωάννης Δ. Πετρίδης 1896 21 Εμμανουήλ Σ. Βαλέτας » 22 Ριχάρδος Λιβαθινόπουλος »

23 Πέτρος Π. Καλλιγάς 1897 24 'Αλέξανδρος Ν. Διομήδης »

25 Σιμωνίδης Βλαβιανός 1898 26 Δημήτριος Φραγκοΰλης » 27 Προκόπιος Δ. Ζαχαρίας » 28 Κωνσταντίνος Ι. Ζωγράφος » 29 Λάμπρος Δ. Καλλιφρονάς » 30 Μιχαήλ Καΐρης » 31 Μιχαήλ Παπαδόπουλος » 32 Ιωάννης Ήπίτης »

33 Κωνσταντίνος Λ. Κονσόλας 1899 34 Νικόλαος Πετσάλης » 35 Επαμεινώνδας Δηληγιάννης » 36 Επαμεινώνδας Λαμπαδάριος » 37 Σταμος Παπαφράγκος » 38 'Ιωάννης Α. Δουροΰτης » 39 Πέτρος Α. Μαυρομιχάλης »

40 "Οθων Φωστηρό/τουλος 1900 41 'Ιωάννης Μπρισιμιτζάκης » 42 Λουδοβίκος Νικολαΐδης » 43 'Ιωάννης 'Αθανασάκης » 44 Δημήτριος Άσιμής »

45 'Αθανάσιος Μαζαράκης 1901 46 Βαρθολομαίος Γκίζης » 47 Τηλέμαχος Λουγγής » 48 'Ιωάννης Καλαμάρης » 49 Δημήτριος Καστόρχης » 50 Γεώργιος Κ. Μανοΰσης » 51 Σπήλιος Ι. Χαραμής » 52 Βασίλειος 'Ακριβός » 53 Νικόλαος Όθωναΐος »

225

54 55

56 57 58 59 60 61 62

63 64 65 66 67 68 69 70

71

72 73 74 75 76 77 78 79 80 81

82

83

Κωνσταντίνος Δόσιος Βλαδίμηρος Μπένσης

'Αθανάσιος Λιοΰμας Νικόλαος Γεννήσαρλης Ηλίας Β. Παπανικολάου 'Αναστάσιος Τσέλος Γεώργιος Πώπ 'Ιωάννης Μπίστης Ευάγγελος Καναβαριώτης

'Αλέξανδρος Μερκάτης Παναγιώτης Τριανταφυλλάκος Διονύσιος Κουρουκλης Κωνσταντίνος Τσιμινάκης 'Εμμανουήλ Μποΰκης 'Ιωάννης Δοανίδης Μαρίνος Γερουλανος 'Αθανάσιος Θ. Ρετσίνας

'Ανδρέας Ίγγλέσης

Θεόφιλος Βορρέας Νικόλαος Γιοκαλας 'Ηλίας Γούναρης Μιχαήλ Εύλάμπιος 'Αριστείδης Σ. Μπαλάνος 'Αθανάσιος Φίλων 'Αναστάσιος Γονατας Δημήτριος Πουρναράς 'Αδαμάντιος Χαρτουλάρης Γρηγόριος 'Εμπεδοκλής

'Ιωάννης Οΐκονομόπουλος

'Αλέξανδρος Φίλων

1902 »

1903 » » » » » »

1904 » » » » » » »

1907

1908 » » » » » » » » »

1909

1910 84 'Ιωάννης Καρακατσάνης 85 'Αλκιβιάδης Ζωϊόπουλος

15

226

86 Ιωάννης Θεοφανόπουλος 1911 87 Νικόλαος Λανίτης »

88 Δημήτριος Χόνδρος 1912 89 Κυριάκος Βαρβαρέσος » 90 Ιωάννης Ζέπος »

91 Θαλής Α. Θεοδωρίδης 1913 92 'Ιωάννης Ρικάκης » 93 'Ιωάννης Ήλιάσκος » 94 Παναγής Οικονόμου » 95 Σπυρίδων Τσαγρης »

96 Κωνσταντίνος Παπαπάνος 1914 97 Κωνσταντίνος Σ. Τσαλδάρης »

98 Νικόλαος Μαρκόπουλος 1915 99 'Αναστάσιος Παπαληγοΰρας »

100 'Αριστείδης Κυριακίδης » 101 'Αριστοτέλης Ι. Βαλαωρίτης »

102 Σάββας Κέντρος 1916 103 Γεώργιος Κοφινάς » 104 Θεόδωρος Πετρακόπουλος » 105 Μιλτιάδης Πουρής » 106 'Αναστάσιος Σαράτσογλους » 107 'Ανδρέας Κωνσταντινίδης » 108 'Αναστάσιος Χαρτουλάρης »

109 Πέτρος Κ. Μαυρομιχάλης 1917 110 Μανώλης Καλομοίρης » 111 Περικλής Σαχίνης » 112 'Αντώνιος Π. Φουστάνος » 113 'Αλέξανδρος Ζώτος » 114 Γρηγόριος Ξενόπουλος » 115 Λάμπρος 'Αναγνωστόπουλος »

116 'Ιωάννης Θεοδωρίδης 1918 117 Λέων Λογοθέτης »

22?

118 Ιωάννης Κροσσός 1919 119 'Αλέξανδρος Δελοΰκας » 120 Γεώργιος Διδάχος » 121 Νικόλαος Κωτσονόπουλος » 122 Κωνσταντίνος Κυριακόπουλος » 123 Γεράσιμος Νοταράς » 124 Κρίτων Γ. Σουρής »

125 'Ηλίας Μελισσουργός 1920

126 Θεόδωρος Υψηλάντης 1921 127 Κωνσταντίνος Δροσόπουλος » 128 Κοραής Συνεφιας » 129 'Απόστολος Δοξιάδης » 130 Αντώνιος Μπουρνιάς » 131 Μιχαήλ Μουτοΰσης » 132 Νικόλαος Λάσκαρης » 133 Πέτρος Άγγελετόπουλος » 134 'Αντώνιος Άριανοΰτσος » 135 Γεώργιος Α. Βλάχος » 136 Γεώργιος Ν. Γεωργιάδης » 137 Πάνος Μαρινόπουλος » 138 Νικόλαος Κλάδας » 139 Γεώργιος Κανέτσιος » 140 Κωνσταντίνος Ροβολόπουλος » 141 Σταμάτιος Ροζάκης » 142 Ευάγγελος Κρητικός » 143 Γεοόργιος Χορς » 144 Ευάγγελος Χατζηϊωάννου » 145 Κωνσταντίνος Παπαφλέσσας » 146 Κώστας Γ. Κοτζιάς » 147 Παναγιώτης Βενιόπουλος » 148 Σπΰρος Σαλταφέρας » 149 Παναγιώτης Σταμπολτζής » 150 Θεόδωρος 'Αναγνωστόπουλος » 151 'Αλέξανδρος Σιάτος »

152 Δημήτριος Ν. Δαμασκηνός 1922

£28

Παναγιώτης Πουλίτσας Ιωάννης Τσάτσος Κωνσταντίνος Μέκιος "Απόστολος Μελίδης Γεώργιος Μαντάς Γεώργιος Λογοθέτης 'Απόστολος Παπαντωνίου Ανδρέας Τζουλάτης Κίμων Εΰαγγελάτος Παναγιώτης Μακρής Ανδρέας Μαριολόπουλος Σπυρίδων Κριεζώτης

165 Νικόλαος Ελευθεριάδης 166 Δημήτριος Παπαλέξης 167 'Ανδρέας Μαντζοΰφας 168 Βασίλειος Βλαχόπουλος 169 Μιχαήλ Ι. 'Αργυρόπουλος 170 'Ελευθέριος Γκίλης 171 Χαράλαμπος Σκαλισιανος 172 Νικόλαος Ι. Κοκίδης 173 Δημήτριος Ν. Φουντοΰλης 174 Παναγιώτης Σπηλιάδης 175 Μιχαήλ Γεωργαντάς 176 Δημήτριος Σ. Μπαλανος 177 Νικόλαος Γρηγορογιάννης 178 Φίλιππος Βασιλείου 179 Πάτροκλος Κοντογιάννης 180 Κωνσταντίνος Σγοΰτας 181 Λουκάς Γιδόπουλος 182 Γεράσιμος Μακρής 183 Δημήτριος Άχλανλής 184 Κωνσταντίνος Δ. Παπαδόπου 185 Παναγιώτης Ζερβός

186 Ευάγγελος Λεονάρδος 187 Στυλιανός Μαυρομιχάλης 188 Γεώργιος Ναύτης

153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164

229

189 Γεώργιος Δημητριάδης ό'Αθηναίος 1924 190 'Αριστοτέλης Βλαχόπουλος » 191 Κωνσταντίνος Άποστολόπουλος » 192 Γεώργιος Παπαγεωργίου » 193 Δημήτριος Γυαλίστρας » 194 Κωνσταντίνος Μακαρονόπουλος » 195 Μιχαήλ Μαγκάκης » 196 Νικόλαος Δημητριάδης » 197 Γεώργιος Κυριακόπουλος » 198 'Αριστοτέλης Παπαντωνίου » 199 Διονύσιος Π. Καλογερόπουλος » 200 Δημήτριος Καλοποθάκης » 201 Κωστής Νικολάου » 202 ΙΙολυχρόνης Καράκαλος » 203 Μιχαήλ Νεγρεπόντης » 204 Ιωάννης Μ. Κατσαρός » 205 Γεώργιος Φωστηρόπουλος » 206 Κωνσταντίνος Παππίνης » 207 Επαμεινώνδας Θωμόπουλ,ος » 208 'Αλέξανδρος Εμπειρίκος Κουμουνδούρος » 209 Κωνσταντίνος Ε. Εμπειρίκος » 210 'Ιωάννης 'Αργυρόπουλος » 211 'Αλέξανδρος Δήμησσας » 212 Κωνσταντίνος Δήμησσας » 213 Ευάγγελος Κυριακόπουλος » 214 Γεώργιος Καζανόβας » 215 Βασίλειος Λαμπίκης » 216 Δημήτριος Τοτόμης » 217 Λάζαρος Ζαοΰσης » 218 'Ανδρέας Μάγκος » 219 Στέφανος Μαυρογένης » 220 Λουκάς Κανακάρης Ροΰφο; » 221 Νικόλαος Πετμεζάς » 222 'Αλέξανδρος Άναστασιάδης » 223 Δήμος Καρακώσίας » 224 'Αμβρόσιος ΓΙλυτάς »

230

225 Νικόλαος ΙΙανταλέων 1926 226 Παναγιώτης Κουρουσόπουλος » 227 Διονύσιος Καλλιμάνης » 228 'Ανδρέας Μπροΰμης » 229 Λεο)νίδας Σκοΰμπης » 230 'Ηλίας Παπαηλιοΰ » 231 Θεμιστοκλής Μιχαλόπουλος » 232 Νικόλαος Οικονομόπουλος » 233 Κωνσταντίνος Νίδερ » 234 Κωνσταντίνος Νέγρης » 235 Εμμανουήλ Πεζόπουλος » 236 Γεώργιος Γεωργαλας » 237 Κωνσταντίνος Γουναράκης » 238 'Ιωάννης Δαγλαρίδης » 239 'Ιωάννης Α. Οικονόμου » 240 Δημήτριος Τ. Νότη Μπότσαρης » 241 Τηλέμαχος Καράκαλος » 242 Δημήτριος Μαντζοΰνης » 243 'Ιωάννης Στάμου » 244 'Αναστάσιος Ι. Άραβαντινος » 245 Ιωάννης Λάμπρου »

246 Σωτήριος Χαραλάμπης 1927 247 Φρίξος Ι. Θεοδωρίδης » 248 'Ιπποκράτης ΙΙαπαβασιλείου » 249 'Αριστείδης Α. Χρυσαφής » 250 Μιχαήλ Βολωνάκης » 251 Θρασύβουλος Βλησίδης » 252 Στέφανος Παπαρρηγόπουλος »

253 'Αντώνιος Έμμ. Μπενάκης 1928 254 Χρήστος Σχίμφλε » 255 Σπυρίδων Γαλανός » 256 Θεόδωρος Τσαρλαμπάς » 257 Ζαχαρίας Παπαντωνίου » 258 Δημήτριος Πετροπουλάκης » 259 Χρήστος ΙΙράτσικας >?

231

260 Νικόλαος Α. Κοντός 1928 261 Γεώργιος Π. Οικονόμος » 262 Κωνσταντίνος Βερροιόπουλος »

263 'Ιωάννης Καράς 1929 264 Βασίλειος Παπακωνσταντίνου » 265 Λουκάς Γαλάτης » 266 Ίοΰλιος Δαλιέτος » 267 Θεόκλητος Φιντικλής » 268 Δημήτριος Ασλάνης » 269 Δημήτριος Δάλμας » 270 Σταύρος Χορς » 271 Μιχαήλ Στεφανίδης » 272 Χρήστος Γιώτης » 273 Μάρκος Δράκος » 274 Θεόδωρος Δ. Δημητριάδης » 275 Άχιλλεύς Α. Κΰρου » 276 Νικόλαος Ξυδάκης » 277 Θεόδωρος Μερτικόπουλος » 278 Φιλώτας Παπαγεωργίου » 279 Νικόλαος Κυπαρίσσης » 280 Άχιλλεύς Παπαδάτος » 281 'Αναστάσιος Λεονάρδος » 282 Δημήτριος Π. Πετρίδης » 283 Επαμεινώνδας Σημαντήρας »

284 Κωνσταντίνος Μαζαράκης Αινιαν 1930 285 Νικόλαος Πράτσικας » 286 Παναγιώτης Τζανέττος » 287 "Αλέξανδρος Εΰστρατιάδης » 288 Μέλτας Φραγκίστας » 289 Παναγιώτης Κοκκινόπουλος » 290 Άχιλλεύς Τζάρτζανος » 291 Νικόλαος Χ. 'Αναγνωστόπουλος » 292 Σταυρός Γ. Άνδροΰσος » 293 Ζαχαρίας Ζαχαριάδης » 294 'Αλέξανδρος Βαρατάσης »

232

295 Σπυρίδων Γ. Λιβιεράτος 1930 296 Σκεύος Ζερβός » 297 Σπυρίδων Πάτσης » 298 Δημήτριος Καλύβας » 299 Στέφανος Ήλιάδης » 300 Μιχαήλ Σπανίδης »

301 Γεώργιος Δεμερτζής 1931 302 Μιχαήλ Α. Βουτσινάς » 303 Σωτήριος Σκίπης » 304 Γεράσιμος Ζησιματος » 305 Δημήτριος Μπόγρης » 306 Σπυρίδων Παπασπΰρου » 307 Χρήστος Τσαγγρίδης » 308 Ευστάθιος Άνανιάδης » 309 Σωτήριος Ίγγλέσης » 310 "Αγις Ταμπακόπουλος » 311 Δημήτριος Γίδας » 312 Ζαφείριος Γαβαλάς »

313 Δημήτριος Γατόπουλος 1932 314 Χρήστος Οικονόμου » 315 Χαράλαμπος Παναγιωτόπουλος » 316 'Ιωάννης Χ. 'Αναγνωστόπουλος » 317 'Ηρακλής Λαγάνας » 318 'Αλέξανδρος Τράντας » 319 "Αγγελος Ίωαννίδης » 320 Δημήτριος Φικιώτης » 321 'Αλέξανδρος Κριεζής » 322 Κωνσταντίνος Χρηστόπουλος » 323 'Αριστοτέλης Γ. Μιμήκος » 324 Γρηγόριος Εΰστρατιάδης » 325 'Αντώνιος Δαρήγος » 326 Νικόλαος Ι. Λοΰβαρις » 327 Γεώργιος Χαριτάκης » 328 Χρήστος Λαδάς » 329 Δαμιανός Ίω,αννίδης »

233

330 Νικόλαος Καραχρήστος 1932 331 'Αριστοτέλης Κοΰζης » 332 Σταύρος Κωστόπουλος » 333 Γεώργιος Μαντζοΰφας »

334 Βασίλειος Κελεμένης 1933 335 'Ιωάννης Σκουτερόπουλος » 336 'Ιωάννης Μαρκόπουλος » 337 'Ανδρέας Ήλιάδης » 338 'Αριστοτέλης Σοφιανόπουλος » 339 'Επαμεινώνδας Γίδας » 340 'Ανδρέας Παναγιωτάκης » 341 Γεώργιος Δραβίλλας » 342 Άλκιμος Γράτσος » 343 Γεώργιος Προκοπίου » 344 "Αγγελος Σ. Μεταξάς » 345 Κωνσταντίνος Μπακόλλας » 346 Γεώργιος Ά ρ . Βλασσόπουλος » 347 'Ιωάννης Καμπανάκης » 348 Μαρίνος Σίγουρος » 349 Στέφανος Στροΰμπος » 350 Γεώργιος Ά ρ . Νικολαΐδης » 351 Παναγιώτης Γιωτόπουλος » 352 Δημήτριος Πετρακάκος » 353 Ούμβέρτος Άργυρος » 354 Αντώνιος Δ. Σταθάτος » 355 Κωνσταντίνος Δημαράς » 356 Διονύσιος Μαντζουλΐνος » 357 "Αριστος Καμπάνης » 358 Διονύσιος Κόκκινος » 359 Ανδρέας Κραβαριώτης » 360 Αθανάσιος Μπροΰστας » 361 Κωνσταντίνος Ε. Σταυρόπουλος » 362 Θεόδωρος Μπουκογιάννης » 363 Γεώργιος Τσεκουρόπουλος » 364 'Ιωάννης Σακελλίων » 365 Νικόλαος Μασουρίδης »

234

366 Βασίλειος Δηληγιάννης 1933 367 Δαμιανός Σωτηριάδης » 368 Άχιλλεύς Μάντζαρης » 369 Θωμάς Βελλιανίτης » 370 'Ιωάννης Χαραμής » 371 Μενέλαος Σακόρραφος » 372 Σπυρίδων Τρικούπης » 373 Θεμιστοκλής Βολίδης » 374 Κώστας Μισαηλίδης » 375 Μιχαήλ Μιχαηλίδης » 376 Νάκος Πανουριΰς » 377 Δημήτριος Παναγιωτόπουλος » 378 Κωνσταντίνος Π. Οικονόμου » 379 Βασίλειος Βλαβιανός » 380 Νικόλαος Χωραφάς » 381 Δημήτριος Νομικός » 382 'Ιωάννης Γιοΰπης » 383 'Εμμανουήλ 'Εμμανουήλ » 384 Ζήσης Χατζηβασιλείου » 385 Νικόλαος Μακκας » 386 Πάνος Σωτηρόπουλος » 387 Παναγιώτης Άριστόφρων » 388 Εμμανουήλ Λαμπαδάριος » 389 Δημήτριος Λαμπαδάριος ­ » 390 Ερρίκος Σκάσσης 1934 391 Θωμάς Σκάσσης » 392 Νικόλαος Λοΰρος » 393 'Ιωάννης Ταχμιντζής » 394 'Ιωάννης Παπαστρατος » 395 f Σεβ. Μητροπολίτης Δράμας Βασίλειος » 396 Νικόλαος Γεωργόπουλος » 397 'Ιωάννης Μπουρνιάς » 398 Μιχαήλ Παυλόπουλος » 399 'Εμμανουήλ Τσουδερός » 400 Κωνσταντίνος Μίχαλος » 401 'Αριστοτέλης Σακελλαρόπουλος » 402 Γεώργιος Παλαιολόγος »

235

403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436

437 438

Γεώργιος Οικονομόπουλος Δημήτριος Φραγκόπουλος Γεώργιος Σταυρίδης Στυλιανός Κωστογιάννης 'Αλέξανδρος Π. Λάμπρος 'Ηρακλής Λεοντίδης Θεόδωρος Τζανίδης Γεώργιος 'Αθανασιάδης Νόβας 'Ανδρέας Λαμπρόπουλος "Αλκις Ν. Πολίτης Κυριάκος 'Αναγνωστόπουλος Λεωνίδας Φιλιππίδης 'Αθανάσιος Μαυροειδής Νικόλαος 'Εμπειρίκος Νικόλαος Λυκάκης Νικόλαος Τσιπούρας Δημήτριος Βασιλείου 'Ανδρέας Κ. Γεωργαλάς Γεώργιος Γεωργιάδης Μιχαήλ Γ. Εΰλάμπιος Κίμων Θεοδωρόπουλος Νικόλαος Θεοδώρου Στέφανος Σπ. Καλογεράς 'Ιωάννης Ν. Μπίτσος Νικόλαος Ραφαήλ Κωνσταντίνος Ρόκκος Κωνσταντίνος Φωτόπουλος Στρατής 'Ανδρεάδης Ιωάννης Άσκητόπουλος Σωτήριος Βασιλειάδης 'Αριστείδης Γεννάδης 'Αλέξανδρος Γεωργιάδης Πάνος Ίατρίδης Φωκίων Παπαμήτρος

Κωνσταντίνος Φραγκόπουλος Γεώργιος Θρ. 'Αγγελόπουλος 'Αθάνατο

19c » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » » »

19c ς »

236

439 Σωτήριος Γραββάνης 1935 440 Εμμανουήλ Καψαμπέλης » 441 Πέτρος Κόκκαλης » 442 Νικόλαος Κουμουντζόπουλος » 443 Λεωνίδας Μπουρνιας » 444 Μιχαήλ Δένδιας » 445 Βασίλειος Άσκητόπουλος » 446 Περικλής Γρηγοριάδης » 447 Απόστολος Ζοΰζουλας » 448 Θρασύβουλος Καββαδίας » 449 Δημήτριος Καθενιώτης » 450 Κρέων Κυριακίδης » 451 Σπυρίδων Λιμπεράτος » 452 Μιχαήλ Μιχαλακόπουλος » 453 Ανδρέας Μιχαλόπουλος » 454 'Αντώνιος Παπαγεωργίου » 455 Περικλής Πολύβιος » 456 Γεώργιος Δ. Ράλλης » 457 Νικόλαος Σπυρατος » 458 Ευάγγελος Τρεπεκλής » 459 Θεοφάνης Τσαοΰσογλου » 460 Δημήτριος Κουκοΰλης » 461 Θεόδωρος Γ. 'Αγγελόπουλος » 462 'Αλέξανδρος Κ. Βοΰρος » 463 Διονύσιος Γίγαντες » 464 Γεώργιος Δαρδοΰγιας » 465 Κωνσταντίνος Καμπας » 466 Πάνος Καρανικόλας » 467 Περικλής Μαζαράκης » 468 Σπυρίδοον Μινώτος » 469 Ευάγγελος Παπαστρατος » 470 Βασίλειος Π. Παπαδάκης » 471 "Αγγελος Πετρόπουλος » 472 Δημήτριος Γ. Βικέλας » 473 Κωνσταντίνος Ι. Ήλιάσκος » 474 Γεράσιμος Ίγγλέσης » 475 Γεώργιος Λ. Κοργιανίτης »

237

476 Δημήτριος Ν. Λεβίδης 1935 477 'Ιωάννης Κ. Μελισσινος » 478 Ντίνος Σ. Μπαλανος » 479 Σπυρίδων Βραχλιώτης Μπάτης » 480 'Αλέξανδρος Α. Πάλλης » 481 "Οθων Παπαπαΰλου » 482 Εμμανουήλ Πενθερουδάκης » 483 Ιωάννης Στρίμπερ » 484 Θεόδωρος Τουρκοβασίλης » 485 'Αλφρέδος Χατζηαργΰρης » 486 'Ιωάννης Χρυσικός »

487 Περικλής Βλάσσης 1936 488 Κωνσταντίνος Γεωργακόπουλος » 489 Στέφανος Γεωργόπουλος » 490 Σπυρίδων Δεϊμέζης » 491 Δημήτριος Ι. Ζέπος » 492 Δημήτριος Ζωγράφος » 493 Χρήστος Καράσος » 494 Γεώργιος Κοζώνης » 495 "Οθων Κοντόσταυλος » 496 Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος » 497 Κωνσταντίνος Μαλαματιανος » 498 Γεώργιος Μαντζαβΐνος » 499 Σπυρίδων Μαρκεζίνης » 500 Σωτήριος Παπαστράτος » 501 'Αθανάσιος Πετσάλης. » 502 Διονύσιος Ραζή­Κατσίκας » 503 Παύλος Σωτηριάδης » 504 Δημήτριος Ε. Χέλμης » 505 Ευάγγελος Άποκορίτης » 506 Κωνσταντίνος Βαλσάμης » 507 Μιχαήλ Βερονίκης » 508 'Αριστείδης Βιτσικουνάκης » 509 Παναγιώτης Δεκάζος » 510 Κώστας Δημητριάδης » 511 'Ιωάννης Άντ. Κοΰλουτρος » 512 Βάσσος Κριμπάς »

238

513 Όδυσσεύς Λάππας 1936 514 Τάκης Παπασωτηρίου » 51ο Νικόλαος Α. Ρ. Ραγκαβής » 516 Μαρίνος Σιγάλας » 517 Δημήτριος Γ. Σκουζες » 518 Δημήτριος Χέλμης » 519 Γεώργιος Γ. "Αβέρωφ » 520 Κωνσταντίνος 'Αράπης » 521 Νικόλαος Άρκάδιος » 522 Κωνσταντίνος Γ. Καραπάνος » 523 Χρήστος Κ. Κοφίνης » 524 Θάνος Κριμπάς » 525 'Απόστολος Μαχαιράς » 526 Νικηφόρος Μοσχόπουλος » 527 Νικόλαος Ροδόπουλος » 528 Γεώργιος Άλ. Σκουζες » 529 Ξενοφών Στελλάκης » 530 Κωνσταντίνος Φεγγάρης » 531 Χρήστος Σαδούκας » 532 Κωνσταντίνος Ν. Γεωργακάς » 533 Βασίλειος 'Αθηναίος Κοντογιάννης » 534 'Ιωάννης Κοντολέων » 535 Τζών Όρφανίδης » 536 'Ιωάννης Πάσχος » 537 Δημήτριος ΙΙετρίτης » 538 Ευάγγελος Ροΰσσος » 539 Άργΰρης Χατζηαργΰρης »

540 Τρύφων Άνδριανάκος 1937 541 Δημήτριος Β. 'Αντωνόπουλος » 542 'Ιωάννης Άποστολόπουλος » 543 Περικλής Ίακ. 'Αργυρόπουλος » 544 Διονύσιος Γιαννουλόπουλος » 545 Θεόδωρος Θεοδωρακέας » 546 Γεώργιος Ίατρίδης » 547 'Ιωάννης Κακοΰρης » 548 Νίκος Κοντόπουλος »

S&9

549 Αθανάσιος Κυριαζής 1937 550 Μιλτιάδης Μελισσινος » 551 Ευάγγελος Νικολόπουλος » 552 Σπυρίδων Νικολόπουλος » 553 Φιλοκτήτης ΟΊκονομίδης » 554 Σπυρίδων Πέτας » 555 Σταύρος Πλακίδης » 556 Γεράσιμος Σταθάτος » 557 Σωτήριος Στρατήγης » 558 Παύλος Τσέλιος » 559 Ιωάννης Ψιλιανος » 560 Βλαδήμιρος Λεβίδης » 561 Παναγιώτης Λυμπερόπουλος » 562 Γρηγόριος Ι. Παπαφλέσσας » 563 Ιωάννης Παπαφλέσσας » 564 Γεώργιος Πετρόπουλος » 565 Γεοόργιος Σπυρίδωνος »

566 Ευάγγελος Άβαριτσιώτης 1938 567 Γεράσιμος Μπάμπη "Αννινος » 568 Λάμπρος 'Απέργης » 569 Κωνσταντίνος Βέης » 570 Διονύσιος Ζακυνθινός » 571 Μιχαήλ Ζωγράφος » 572 Χαρίλαος Καλλίας » 573 Πάνος Ν. Καραβιάς » 574 Σταύρος Μακράκης » 575 Ηλίας Πολίτης » 576 Γεώργιος Α. Ροζάκης » 577 Ευάγγελος Α. Ροζάκης » 578 Ιωάννης Σφοίνης » 579 'Ιωάννης Αιλιανός » 580 Θεοφάνης 'Αλεξόπουλος » 581 'Ιωάννης Βαλτής » 582 Μαρίνος Δελλαδέτσιμας » 583 "Εκτωρ Δρακοΰλης » 584 Πέτρος Έξαρχάκης »

240

Ô85 Πέτρος Θηβαίος 1938 586 'Ιωάννης Δ. Ο. Καροΰσος » 587 Νικόλαος ΚισΦΰνιος » 588 'Οδυσσεύς Κυριακόπουλος » 589 Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης » 590 Δημήτριος Λογοι^έτης » 591 Εμμανουήλ Λουλακάκης » 592 Σπύρος Μελάς » 593 Παναγιώτης Μέρμηγκας » 594 Περικλής Παρασκευόπουλος » 595 'Απόστολος Πουλόπουλος » 596 'Αριστομένης Α. Ρόμβος » 597 Νικόλαος Τριαντάφυλλου » 598 Γεώργιος Τσεκλένης » 599 "Αγγελος Φιλιππόπουλος » 600 Κωνσταντίνος Γόντικας » 601 Δημήτριος Εΰαγγελίδης » 602 'Ηλίας Ζωγράφος » 603 'Ιωάννης Θανασουλόπουλος » 604 Κωνσταντίνος Κωνοφάος » 605 Ξενοφών Κοντιάδης » 606 'Αλέξανδρος Κορυζής » 607 'Αγαμέμνων Κοτρόζος » 608 Νικόλαος Κοΰρσης » 609 'Αντώνιος Κωδοΰνης » 610 Λεωνίδας Λαγοπάτης » 611 'Ιάκωβος Ν. Μπαγτζής » 612 Δημήτριος Μπέλλιας » 613 Κωνσταντίνος Γ. Μπόνης » 614 'Ανδρέας Παν. Μπροΰμης » 615 Μάρκος Νομικός » 616 'Αλέκος Παπαδημητρόπουλος » 617 Λεωνίδας Πέρδικας » 618 Νικόλαος Ραζέλος » 619 Κωνσταντίνος Α. Σαράφης » 620 Δημήτριος Σκαλιστήρης » 621 'Αντώνιος Σκάσσης »

241

622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648

649 650 651 652 653 654 655 656 657

'Αθανάσιος Σμπαροΰνης Γεώργιος Σοϋτος 'Αλέξανδρος Σωτηρίου Γεώργιος Σωφρονόπουλος Κωνσταντίνος Χαριτάκης Γρηγόριος Κασιμάτης Κωνσταντίνος Χατζηαργΰρης Γεώργιος Κ. Άσπρέας Ζαφείριος 11. Βάλβης Βασίλειος Βοΐλας 'Αγησίλαος Γαλανόπουλρς Γεώργιος Δοΰσμανης 'Ανάργυρος Ήλιάδης Θεοδόσιος Θεοδοσιάδης 'Ιωάννης Καζανόβας Σπυρίδων Καλιάφας Κωνσταντίνος Ι. Κυριακόπου^ Δημήτριος Μάργαρης Βασίλειος Μαροΰδας Κωνσταντίνος Μουτοΰσης Κωστής Μπαστιάς 'Ιωάννης Νικολάου Γεώργιος Πουρναρόπουλος 'Ιωάννης Σβορώνος 'Αναστάσιος Σταματιάδης Ευγένιος Α. Φωκάς Πολύγνωτος Χατζημανώλης

Παναγιώτης 'Αγγελής 'Ανδρέας 'Αναστασόπουλος Γεώργιος Βλαβιανός Κώστας Γιαννάτος Βασίλειος Γουλανδρής 'Απόστολος Δασκαλάκης Ταξίαρχος Δασκαλάκης Δημήτριος Δημητριάδης Νικόλαος Δρακουλίδης

242

658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677

Νικόλαος Καμπάνης Νικόλαος Καρυδάκης Σπΰρος Κατηφόρης Σπνρος Λιβιερατος Γεράσιμος Λοβέρδος 'Αλέξανδρος Μαρκοπουλιώτης Σπύρος Μάρμορας Κωνσταντίνος Μέρμηγκας Βλαδίμηρος Μπένσης Θεόδωρος Μποζώνης Γεώργιος Μωρα'ίτης Γεώργιος Παμπούκας 'Ανδρέας Παπαθεοδωροπουλος 'Ιωάννης Σακελλαρίου Ευάγγελος Στρατήγης 'Αντώνιος Φιξ 'Ιωάννης Φιξ 3Αριστομένης Φλώρος 'Αντώνιος Χατζής f Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Ταλαντίου

Κύριος Κος. Παντελεήμων

193 » » » » » » » » » » » » » » » » » »

»

243

ΑΝΤΕΠΙΣΤΕΛΛΟΝΤΑ ΜΕΛΗ

Ό 'Αρχιεπίσκοπος Σιναίου Πορφύριος Γ'. Ό 'Αρχιεπίσκοπος Βορείου καί Νοτίου 'Αμερικής Άθηναγόρας Ό Μητροπολίτης πρ. Παραμυθίας Άθηναγόρας » » Θεσσαλιώτιδος 'Ιεζεκιήλ. » » Χαλκίδος Γρηγόριος

Κορινθίας Δαμασκηνός Ιερισσού και 'Αγίου "Ορους Σωκράτης Κοζάνης καί Σερβίων Ιωακείμ Σάμου καί 'Ικαρίας Ειρηναίος Αευκάδος καί 'Ιθάκης Δημήτριος Καρυστίας Παντελεήμων Κεφαλληνίας Γερμανός 'Ιωαννίνων Σπυρίδων Μυτιλήνης 'Ιάκωβος Γόρτυνος καί Μεγαλουπόλεως Προκόπιος

» Ζακύνθου Χρυσόστομος » Οίτυλου Γυθείου καί Κυθήρων Προκόπιος

Επίσκοπος Κυδωνιάς καί Άποκορώνου Άγαθάγγελος » Κορυτσάς Ευλόγιος » Νέας 'Αγγλίας Άθηναγόρας

Ιωάννης Ν. Μεταξάς Δημήτριος Ι. Κόλλας Νικόλαος Ν. Σαρίπολος Δημήτριος Πασχάλης Νικόλαος Γ. Καραβίαζ Γεώργιος Ρούσσος

» » » »

» » » » »

» » » »

» » » » »

m Γρηγόριος Τριανταφυλλίδης Νικόλαος Σοφούλης Λεωνίδας Δελακοβίας Théodore Reinach Al. Charpentier Charles Strauss Henri Bidoux Vicomte Louis de Porto Seguro Marquis de Riencourt Sir Gerald Talbot Enrique Baeza Roberto Lòventhal Stanislao Prato Eugenio de Fuentes Hector Briones Luco Πλάτων E. Δρακούλης Νικόλαος Δ. Λάππας Ιωάννης Α. Καραβίας Στίλπο:>ν Πιττακής Νικόλαος Μπόμπολας Αντώνιος Κομοΰτος Μιχαήλ Άναστασιάδης 'Αλέξανδρος Σκένδερ Νικόλαος Νικολαιδης Ιωάννης Κουτσαλέξης Έρνέστος Παπασταματίου (Πάπς) Νικόλαος Σ. Λιβαδ&ς Γεώργιος Μουστάκης Παντελής Σαλταμπάσης Hubert Pernot Marquis Ollivar Charles Maurraa

245

Gustaw Prezychocki S. D. Stefanoses Hidenaca Tanaka Gousi Kihara Emil Ludwig Julio Fernandez Teofilo Antiguar Olivier de Nago Prof. Antonio Baldacei Κωνσταντίνος Καββασιάδης Νικόλαος Σπεράντσας Δημήτριος Δαμίρης Αεωνής Καλβοκορέσης Κωνσταντίνος Πρίγκος Νικόλαος Αέλης Φίλιππος Άργέντης Αιμίλιος Βρυζάκης Δημήτριος Σισιλιανος Aldo Neppi Modona Astorre Lupattelli. H. Grégoire Vincenzo Berardis Κωνσταντίνος Σ. Πεταλας Arturo Magnocavallo Γεώργιος Ζώρας Conte Carlalberto Grillenzoni Albert Sergysels David Archer 'Αναστάσιος Σκιαδαρέσης Don Dario Ovalle Castilo Max Errazuriz Don Cesar M armor Cuervo

246

Prof. Nicola Festa Prof. Vincenzo Biagi Gaston Zananiri Σπυρίδων Κόλλας Mahmoud About Fatti Ματθαίος Μαυρογορδαιος Achille Sékally Χρήστος Εύαγγελάτος Σπυρίδων Μαζαράκης Σπυρίδων Μαρκέτης 'Αλέξανδρος Άφεντούλης Don Rafael Bracamonte Γεώργιος Σούρλας Αεωνίδας Χ. Ζώης 'Αντώνιος Φραγκούλης Edwidge Lùdeke 'Ιωάννης Σοφιανόπουλος Oscar Garcès Silva Ernesto Balibrea y Palain Comte Vladimir d'Ormesson 'Αλέξανδρος Α. Ρ. Ραγκαβής Dr. Bruno "Lavagnini Γεώργιος Στρατηγός Jacques de Lacretelle Selim Gerçek Abdurrahman Organ Salh Cimcoz Παναγιώτης Σπηλιώτης 'Ανδρέας Χόρβατ. ΚαζιμΙρ Μπούλας Prof. Paolo Emilio Pavolini Δρ. Γεώργιος Κάρο

247

Θεόδωρος Θεοδωρόπουλος 'Αγγελική Παναγιωτάτου Δημήτριος Γε(οργακας Γεώργιος Κορώνης Κωνσταντίνος ΣολΖδίτος Ιωάννης Α. Καποδίστριας Μενέλαος Χ. Τσητσουρας Leslie C. Kemp Robert Meikle Sir Thomas Blomfield Jules Romains Μηνάς Γεωργιάδης Μιχαήλ Ήλιάδης Ιωάννης Μουρέλλος Δευκαλίων Ρεδιάδης Ιωάννης Τρίκογλου Νικήτας Δίμπσον Prof. Emile Schaub Koch

248

ΘΑΝΟΝΤΑ ΜΕΛΗ (1937-1939)

Ή Α.Β.Υ. δ Βασιλόπαις ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Ή Α Θ.Μ. ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Ή AM. δ 'Αρχιεπίσκοπος 'Αθηνών καΐ Πάσης Ελλάδος ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

Γαβριήλ 'Δ' Άννοΰντσιο 'Αλέξανδρος Γ. Σκουζες 'Αναστάσιος Γ. Κούπας Παναγιώτης Δ. Πετρίδης Παναγιώτης Κουριτέας 'Ιάκωβος Δαμαλάς Νικόλαος 'Ολύμπιος Δημήτριος Μέκιος Δημήτριος Βαοιλείδης 'Αλέξανδρος Ζαχαρίου Χαράλαμπος Βοζίκης Γεώργιος Α. Τσόχας 'Αδαμάντιος 'Αδαμαντίου 'Ιωσήφ Μαργοΰλης 'Ιωάννης Σαουνάτσος Παναγιώτης Μουτοΰ^ης 'Ανδρέας Στεφανόπουλος Θεόδωρος Κουμάνταρος Λημήτριος Γεωργαντάς Στέφανος Λεοντίδης Δημήτριος Ι. Πετρίδης Δημήτριος Α. Άραβαντινός Ευγένιος Α. Καραβιάς Πέτρος Μάνεσης "Αγγελος Γιαλλινας Σπυρίδων Ζαβιτσιανος Antonio Rubio y Luz Baron P. de Couhertin Δημήτριος Σάρρος

Δημήτριος Μισαηλίδης Γεώργιος Τζορμπατζής Παναγιώτης Μεγαλίδης Θωμάς Θωμόπουλος Μιχαήλ Κέπετζης Albin Putzker Γεώργιος Μαυρογιάννης Γεώρδιος Ύπερίδης Νικόλαος Σπυρόπουλος Γεώργιος Στρατήγης Ettore Romagnoli Παναγιώτης Άρμυριώτης Παναγιώτης Κασίμης 'Ιωάννης Συκουτρής Fr. Muratti Θωμάς Βρυζάκης Δημήτριος Γουδής Κωνσταντίνος Κοτσιανας Σπύρος Κ. Νικολόπουλος 'Ιωάννης Κ. Νικολόπουλος Κωνσταντίνος Βρυζάκης Περικλής Φωκάς 'Αριστοτέλης Ζάχος Μιχαήλ Στελλάκης Κίμων Λαδάκης 'Απόστολος Ε. Καραβιάς Σπυρίδων Ζοΰζουλας 'Ιωάννης Δροσόπουλος 'Αναστάσιος Παρασκευόπουλος

249

Δ Ι Ο Ρ Θ Ω Τ Ε Α

Σ ε λ . 93 Στίχ. 10 προσΦετέον ό υπουργός Dr. Rust. γραπτέον ημών αντί υμών. μετά την λέξιν ομιλητής ιτροσΦετέον «κομψός» γραπτέον μνημόσυνον. γραπτέον ίίΟΓελέσας εφ1 ίκανον χρόνον. προσΦετέον και «cu» εις το τέλος της παραγράφου προσθετέον «Εις την αεμνήν ταυ­

την τελετήν παρέστη και ό ανεψιός και κληρονόμος των αειμνήστων ευεργετών Πρεσβευτής κ. Σστ. Σαλταφέρας μετά της έριτίμου συζύγου του».

148 » 2 Εις την Έια ιρε ίαν προστασίας των ζώων προσθ·ετέον­ ομίλησαν ή Κα. Ά&ηνά Ταρσοΰλη και ό κ. Μυριβήλης.

155 » 23 προσθετέον' Εις τάς πλείστας των διαλέξεων της Ε. Ο. Ν. και του «Νέου Κράτους» παρέστη καί ή Α. Ε. ό Πρόεδρος της Κυβερνήσεως κ. 'Too. Μεταξάς.

159 » 22 αντί επίσημοι, γραπτέον «πάντες oi».

97 111 128 128 129 130

» 8 » 26 » 2 » 4 » 2 > 20

ΠΙΝΑΞ ΤΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Σελ. ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΚΙΝΗΣΙΣ 3 ­ 7 8

Στη φύση. Ποίημα κ. Κωστή Παλαμά 5 Ό ηρωικός Παπαφλέσσας, υπό τοΰ Σεβ. Μητροπολίτου Θεσσαλιώτιδος Κυ­

ρίου 'Ιεζεκιήλ 7 Ή ζωή καί τα Κολλοειδή, υπό τοΰ Καθηγητού κ. Κ. Ζέγγελη, της 'Ακαδη­

μίας 'Αθηνών 11 Περί ευκαιρίας στίχων ποιητών, υπό τοΰ κ. Έμμ. Πεξοπούλου Καθηγη­

τού τοΰ Πανεπιστημίου 26 "Ο συνοδός του Σειρίου και ό αστήρ τοΰ Κονΐπερ, υπό τοΰ κ. Στ. Πλακίδου

Καθηγητού τοΰ Πανεπιστημίου 32 Ή νεωτέρα επιστημονική πρόοδος έναντι τοΰ ΰλισμοΰ, υπό τοΰ κ Θρασ.

Βλησίδου, Καθηγητού τοΰ Πανεπιστημίου 39 Ή Ελλάς μεταξύ 'Ανατολής καί Δύσεως. Ή άντίθεσις δύο εθνικών ηγετών,

υπό τοΰ κ. Άχ. Α. Κύρου 41 Το άρχαΐον επίγραμμα καί αϊ επ ' αύτοΰ έργασίαι τών νεωτέρων, υπό τοΰ κ.

Νικ. Κυπαρίσση Διευθυντοΰ 'Ακροπόλεως 62

ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΔΩΡΕΑ 78

ΕΠΙΣΗΜΑ ΕΓΓΡΑΦΑ 8 3 — 106 ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΑ

'Επ ί τελεσθέντι μνημοσύνω και συλλυπητηρίοις επί θανάτω άοιδίμου Πρίγκη­

πος Νικολάου 84—85 Μακ. Πάπας και Πατριάρχης 'Αλεξανδρείας και Πάσης 'Αφρικής Κύριος

Κος Χριστόφορος, επί συγχαρητηρίοις δι' άνάρρησίν του καί έκλογήν του ώς 'Επιτίμου Μέλου ς 86

Α. Ε. Πρόεδρος Κυβερνήσεως κ. Τ. Μεταξάς, επί εισφορά υπέρ 'Αεροπορίας 87 'Επί άποστολ.ή Έπετηρίδος «Παρνασσοΰ» 88

Κ, Κοτζιάς, 'Υπουργός—Διοικητής Πρωτευούσης, επί τη αποστολή "Έπετηρί­

δος « Παρνασσοΰ. » . . 89 'Επί συμμέτοχη μαθητών Σχολής εις φύτευσιν δένδρων κατά τήν εβδο­

μάδα τοΰ Πρασίνου 90 Άο. Δημητράτος, 'Υφυπουργός 'Εργασίας, έπί παροχή ευκολιών δια τήν έγ­

γραφήν εργαζομένων παίδων εις Σχολήν 91 Jcaa Zay, 'Υπουργός 'Εθνικής Παιδείας της Γαλλίας. 'Επ ί ανακηρύξει του ο>ς

'Επιτίμου Μέλους καί υποδοχή του είς «Παρνασσόν» 92 κ. Β. Rust, 'Υπουργός Παιδείας της Γαλλίας επί ανακηρύξει του ώς 'Επιτίμου

Μέλους καί υποδοχή του εις «Παρνασσόν» 93

251

Α. Ε. Πρεσβευτής της Βουλγαρίας κ. Δ. Σισμάνωφ, επί παραχωρήσει αϊ­ Σελ. θούοης εις Έλληνοβουλγαρικον Σύνδεσμον 93

Α.Ε. κ. Ρουσεν Έσρεφ Ουναϊντίν, Πρεσβευτής της Τουρκίας, επί συλλυπη­

τηρίοις δια θάνατον Κεμάλ Άτατούρκ, " . . . 94 Α. Ε. Πρεσβευτής της 'Ιταλίας κ. R. BoscarelH, επί προσκλήσει του εις μνη­

μόσυνον Γαβριήλ Δ'Αννούντσιο 94 KUQÌCX Maria Gallese D'Annunzio, επί συλλυπητηρίοις δια θάνατον συζύγου της . 95 'Επιτροπεία Εορτασμού 50ετηρίδος Δ. Η. Οίκονομίδον, επί τή παραχωρή­

σει αιθούσης δι* έορτασμον 96 Πατριαρχεΐον 'Αλεξανδρείας, επί συλλυπητηρίοις δια. θάνατον Πατριάρχου

Νικολάου 96 Σεβ. Μητροπολίτης Γυθείου — Οίτυλου—Κυθήρων Κύριος Προκόπιος, επί

έκ?α>γή του ως αντεπιστέλλοντος μέλους 97 Σεβ. Μητροπολίτης Μυτιλ,ήνης Κύριος 'Ιάκωβος, επί εκλογή του ώς αντεπι­

στέλλοντος μέλους 98 Σεβ. Μητροπολίτης Ζακύνθου Κύριος Χρυσόστομος, επί εκλογή του ώς αντε­

πιστέλλοντος μέλους 99 t ' i t o . Δροσόπουλος, Διοικητής 'Εθνικής Τραπέζης, επί εκλογή του ώς επιτί­

μου μέλους (τηλεγράφημα) 99 κ. Δευκαλίων Ρεδιάδης, 'Υφυπουργός 'Εμπορικής Ναυτιλίας, έπί εκλογή του

ώς αντεπιστέλλοντος μέλους . . 99 Αύχειον 'Ελληνίδων, επί παραχωρήσει αιθούσης δια τήν «Ήμέραν τής Μη­

τέρας» και συμμετοχήν ε'ις τήν εορτήν 100 Σ. Ε. Γ. Α. Σ. επί παραχωρήσει αιθούσης δια 2 διαλέξεις επί τή 40ετηρίδι

τοΰ Συλλόγου 101 Σύλλογος «Ύπερ Ζακύν&ου», έπί τή παραχωρήσει αιθουσών δια συνεδριά­

σεις τοΰ Συμβουλίου του 101 'Επιτροπή Εορτασμού 80ετηρίδος Ίω. Καρδαμάτη, έπί παραχο)ρήσει τής αι­

θούσης και συμμετοχή εις έορτασμόν 102 Έ&νικος Σύνδεσμος, έπί παραχωρήσει τής αιθούσης δι ' εορτήν νυκτερινής

Σχολής του « 102 "Ενωαις 'Επτανησίων, έπί τή παραχωρήσει τής αιθούσης δι ' έορτασμόν επε­

τείου 'Ενώσεως 'Επτανήσου 103 'Ιστορική και Λαογραφική 'Εταιρεία Θεσσαλών, επί παραχωρήσει τής αι­

θούσης δι ' έορτασμόν δεκαετηρίδος της 103 'Επιτροπή 'Εορτασμού 40ετηρίδος Θεοφ. Βορέα, έπί παραχωρήσει αιθούσης

διά τον έορτασμόν και συμμετοχήν ε'ις αυτόν 104 Καξιμιρ Μπούλας, Καθηγητής τής 'Ελληνικής Φιλολογίας εν τω Πανεπιστη

μίω Κρακοβίας, έπί τή εκλογή του ώς αντεπιστέλλοντος μέλους . . . . 105 Jules Romains,, έπί τή εκλογή του ώς αντεπιστέλλοντος μέλους 105 L, C. Kemp, Διευθυντής Ή?ιεκτρικής 'Εταιρείας, έπί τή εκλογή του ώς αντε­

πιστέλλοντος μέλους 106

'Αγγελία Βασιλικής δωρεάς 92

κ. Κ. Κοτξιάς. 'Υπουργός—Διοικητής Πρωτευούσης. Περί οργανώσεως Φι­

λαρμονικής Σχολής 'Απόρων Παίδων 95

ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ «Παρνασσού» εις Άρχαιολογικήν Έταιρε ίαν έπί τφ πα­

νηγυρισμφ τής Έκατονταετηρίδος της 95

252

ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΕΙΣ 1 0 7 — 1 2 3

κ. Ίππ. Σ. Καραβιάς. Λόγος εκφωνηθείς εν τή μεγάλη αίθούση τοϋ «Παρ­

νασσού» κατά τήν ε 11 μνημόσυνο ν τελετήν Πρίγκηπος Νικολάου. . . . 109 Σεβ. Μητροπολίτης Ίερισσοΰ και 'Αγίου "Ορους Κος. Σωκράτης. Λόγος εκ­

φωνηθείς κατά το Μνημόσυνον Μ. Ευεργετών, 'Ιδρυτών, Προέδρων κλπ. θανόντων μελών τοΰ «Παρνασσού» 112

κ. 'ITITI. Σ. Καραβιάς. Προσφώνησις κατά τήν έορτήν της Έκατονταετηρίδος της 'Αρχαιολογικής 'Εταιρείας εν τή αίθούση της 'Ακαδημίας 'Αθηνών 113

κ. 'ITITI. Σ. Καραβιάς. Προσφώνησις προς τόν κ. J e a n Zay, Ύπουργόν της 'Εθνικής Παιδείας τής Γαλλίας (γαλλισιί) επί τή ανακηρύξει αύτοϋ οις 'Επιτίμου Μέλους τοΰ «Παρνασσού» 115

κ. ΊΤΖΤΖ. Σ. Καραβιάς. Προσφώνησις προς τα Μέλη τής Λιαβαλκανικής Δια­

σκέψεως δια τήν είρήνην (γαλλισιί) 116 κ. 'Αντώνιος Μάτεσις. Λόγος πανηγυρικός εκφωνηθείς κατά τήν Έθνικήν

Έορτήν τής 25 Μαρτίου 1939 117

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΜΝΗΜΟΣΥΝΑ 1 2 5 — 1 3 3 <>

Κατάθεσις στεφάνου επί τών τάφων τών άοιδίμων Βασιλέιον εν Τατοΐω . . . 127 Πολιτικον Μνημόσυνον τοΰ αειμνήστου Πρίγκηπος Νικολάου 128

» » René Puaux υπό τοϋ Έλληνο Γαλλικού Συνδέσμου . . 129 Φιλολογικόν » Στεφάνου Μαρτξώκη 129 Μνημόσυνον "Ο&ωνος καΐ Ά&ηνας Στα&άτου υπό 'Ωδείου 'Αθηνών, «Παρ­

νασσού» κλπ " 129 Φιλολογικόν Μνημόσυνον 'Ιωάννου Συκουτρή 130

» « Γαβριήλ Δ'Αννούντσιο 130 Πολιτικόν » Σπύρου Νικολό π ούλου 131 Φιλολογικόν » Γεωργίου Στρατήγη 131

» » Μπάμπη ' Αννίνον 131 Καλλιτεχνικόν » Ίω. Σακελλαρίδη . . . Ζ 132 * Εκκλησιαστικά μνημόσυνα και συλλυπητήρια ψηφίσματα 133

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ 1 3 7 — 1 5 6

1936—1937 138­143 1­937—1938 144­147 1938—1939 (Διάφοροι) 148­153 Διαλέξεις «Παρνασσοΰ» 153—154

Ε. Ο. Ν ι . . . ; 154­155 » «Νέου Κράτους» 155 » 'Εκθέσεως 'Υγιεινής 155—156 » 'Επιτροπής Άεραμύνης 'Εθνικής Τραπέζης τής 'Ελλάδος . . . 156

ΕΟΡΤΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΕΞΙΩΣΕΙΣ 1 5 9 — 1 6 8

'Εθνική 'Εορτή 25 Μαρτίου 159 Ευεργετικοί χοροί υπέρ Σχολών 'Απόρων Παίδων 159 Λύκειον 'Ελληνίδων. 'Ημέρα τής Μητέρας , 160 Εκατονταετηρίς Πανεπιστημίου 160

» 'Αρχαιολογικής 'Εταιρείας 16.^

253

Έ π ί δ ο σ ι ς διπλώματος 'Επιτ ίμου Μέλους εις Α. Ε. Πρεσβευτήν της Τουρ­ Σελ. κίας κ. Ρουσέν Έ σ ρ έ φ Ούνα'ίντίν 160—161

Μουσικοφιλολογική Προεσπερίς. 'Ομιλία κ. Ριχάρδου ΛιβαϋΊνοπούλου. 161 'Εορτασμός 88ης άμφιετηρίδος κ. Νικολάου Δ. Λεβίδη 161

40ετηρίδος Σ. Ε. Γ. Α Σ. . . 161 Δεξίωσις μελών Διαβαλκανικής 'Ενώσεως δια την είρήνην 162 Επίδοσις διπλωμάτων Έπιτίμοιν Μελών εις κ.κ. Jean Zay, Β. Rust και

Ahmet Loufti At Saged Pacha 162 Ε ο ρ τ α σ μ ό ς Έ&νικής "Εορτής τών Ρουμάνων 162

» 50ετηρίδος ΚαΦηγητοΰ Δ. Η. ΟΙκονομίδου 162 » της επετείου της Ενώσεως 'Επτανήσου 163

Έ π ί δ ο σ ι ς διπλώματος 'Επιτίμου Μέλους είς την Α. Ε. τον Πρεσβευτήν τών Ηνωμένων Πολιτειών κ. Lincoln Mac Veagh 163—164

Έ π ί δ ο σ ι ς διπλώματος 'Επιτίμου Μέλους είς την Α. Ε. τον Πρεσβευτήν της Μεγ. Βρετανίας Sir Sydney Waterlew 165

'Εορτασμός 25ετηρίδος 3ης 'Ομάδος Ναυτοπροακόπων Ά&ηνών . . . . 165—166 Άνακήρυξ ι ς 'Επιτίμου Μέλους της Lady Maureen Stanley 166 Εορτασμός 50ετηρίδος κ. Μιχαήλ 'Αργυροπούλου 166 Ε ο ρ τ α σ μ ό ς 'Εθνικής 'Εορτής 26 'Οκτωβρίου και Άγιου Δημητρίου παρά

τών εν Ά&ήναις Μακεδόνων 166 Φιλολογική εορτή προς τιμήν κ. Ζαχ. Παπαντωνίου υπό 'Αρμενίων απο­

φοίτων 'Αμερικανικών Κολλεγίων 167 Φιλολογική εορτή προς τιμήν κ. Γρηγορίου Ξενόπουλου 167 Εορτασμός 80ετηρίδος 'Ιωάννου Καρδαμάτη 167

'Επίσημος εναρξις εργασιών «Έλληνο­'Αμερικανικής Πνευματικής 'Ε­

νώσεως* 167 Εορτασμός ΙΟετηρίδος 'Ιστορικής και Λαογραφικής 'Εταιρείας τών

Θίοσαλών 168 Σχολική 'Εορτή Έ&νικοϋ Συνδέσμου 168

» > Δραγατσείου Λυκείου. '. 168

Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ «ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ» 1 7 0 — 1 7 2

Τμήματα του «Παρνασσού*

Τμήμα Κα?.ών Τεχνών · . . 173 » Φιλολογικόν και Άρχαιολογικύν 173 > Νομικών και Πολιτικών 'Επιστημών 174

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΕΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ 1 7 5 — 1 7 6

'Αποτελέσματα 1937 175 1938 175 1939 176

Ε Κ Θ Ε Σ Ε Ι Σ 1 7 7 — 1 8 5

Τουρκική ΈκΌ­εσις Βιβλίου και Ζωγραφικής 177—181 *Εκθ·εσις 'Υγιεινής 182—184

> Γερμανικό» Βιβλίου . 184 Έκτ>έσεις Ζωγραφικής και φωτογραφιών 185

254

Σελ. ΣΥΝΑΥΛΙΑΙ 1 8 6 ­ 1 8 9

1936­1937 186 1937­1938 186­187 1938­1939 187­188 Récital Κας. Ξένης Άξελοϋ 188—189

» κ. Κωστή Νικολάου 189

ΣχολαΙ 'Απόρων Παίδων 190—194 Διαρρύϋ­μ,ισις μεγάρου «Παρνασσού» 195—196 Κρατική Οικονομική ενίσχυσις. Δωρεαί xaì Κληροδοτήματα 197—198 Εισφορά τον «Παρνασσού» . . ν 199

Οικονομική διαχείρισις 200—201 "Εκτακτα "Εσοδα Συλλόγου 202—214 Εικόνες Προέδρων 215 Ξένοι Σύνδεσμοι 216 Μεγάλοι Εύεργέται τοΰ Συλλόγου 217—218 Άρχαι τοΰ Συλλόγου 219—220

Κ1ΝΗΣΙΣ ΜΕΛΩΝ 221—248

'Επίτιμα μέλη 221—222 Τακτικά μέλη . 223—g24 Αντεπιστέλλοντα Μέλη 243—247 Θανόντα Μέλη 248

ΔΙΟΡΘΩΤΕΑ 249