Π. ΤΕΤΣΗΣ ΧΑΡΑΚΤΙΚΗ · Γιαπί, 1964. Ἀκουατίντα, 33 x 49,2 ἑκ....

Π. ΤΕΤΣΗΣ ΧΑΡΑΚΤΙΚΗΑΠΟ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ ΜΙΕΤ

17 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013 – 2 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2014

ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΑΓΡΙΝΙΟΥ

ENTYPO TETSIS AGRINIO.qxd:Layout 1 11/29/13 3:35 PM

ΠΕΡΙ χΑλΚΟΓΡΑΦΙΑΣ

Ἡ χαλκογραφία δὲν ἔχει σκοπὸ νὰ ἐπαναλάβει ἕναν πίνακα ζωγραφικῆς, ἀλλὰ ἀπο-ζητᾶ μίαν ἄλλη ἔκφραση. Σ’ αὐτὴν βρῆκα λύσεις ποὺ δὲν εἶχα στὴ ζωγραφική.Αὐτὲς εἶναι σχετικὲς μὲ τὴν ἰδιομορφία της, ποὺ σὲ ὑποχρεώνει νὰ δημιουργήσειςτὸ ἔργο σου σὲ περιορισμένα ὅρια (συνήθως λείπει τὸ χρῶμα), μέσα σε λιτότητα.

Τὸ μαγικὸ τοῦ χρώματος ποὺ ἔχει ἡ ζωγραφική, ἐδῶ εἶναι ἀνύπαρκτο. Δὲνὑπάρχει παρὰ μόνο τὸ μαῦρο μελάνι καὶ τὸ ἄσπρο τοῦ χαρτιοῦ. Τὰ μοναδικὰαὐτὰ δύο στοιχεῖα, σὰν τὸν καλόγηρο ἢ τὸν ἀσκητὴ ποὺ ἀπέχει ἀπὸ τὶς ἀπο-λαύσεις τῆς ζωῆς. Τὸ μαῦρο ράσο του καὶ τὸ ἄσπρο ἀσβεστωμένο κελί του. (Πό-σο ταίριαζε αὐτὴ ἡ τέχνη στοὺς καλλιτέχνες καλόγηρους τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ποὺτὴν ἀσκήσανε ἐπὶ δύο αἰῶνες καὶ μᾶς δώσανε ἔργα γεμάτα ἰδιοτυπία).

Καὶ ἡ λιτότητα αὐτὴ εἶναι ἀποτέλεσμα μιᾶς τεχνικῆς μὲ ἐξαιρετικὰ πολύ-πλοκα προβλήματα κι ἐπίπονη προπαρασκευαστικὴ διαδικασία κατὰ τὴ χάρα-ξη. Τεχνικὴ μ’ ἕναν κόσμο γεμάτο μυστικὰ καὶ ταυτόχρονα ἀνοιχτὸ γιὰ κάθεἐξέλιξη. Μπορεῖς ν’ ἀνακαλύψεις ἐκφραστικοὺς δρόμους καινούριους. Ἡ ἐκτύ-πωση εἶναι χαρά, αἰσθάνεσαι ὁλοκλήρωση ὅταν κάθε ἀνάτυπο παίρνει τὸν προ-σωπικό του τόνο κι ἕνα ὕφος ἀπὸ τὴν εὐαισθησία τῆς στιγμῆς.

Στὴ χαλκογραφία δοκιμάζεται ὁ καλλιτέχνης-ἐργάτης. Εἶναι πολὺ δύσκολοὅταν σὲ κυνηγᾶ συγχρόνως τὸ ὅραμα τοῦ ἔργου καὶ πρέπει νὰ μὴν τὸ προδώσεις.Ἔχει μιὰ ἰδιαίτερη θέση γιὰ μένα ἡ χαλκογραφία, παράλληλα μὲ τὴ ζωγραφική, μὲπολλὰ κοινά. Τὰ κοινὰ σημεῖα ἂς μὴν τὰ ἐντοπίσουμε στὴ θεματογραφία, ποὺεἶναι κάτι συμπτωματικό, ἀλλὰ στὴν ἀντίληψη τοῦ περίγυρου, στὶς ἀναφορὲς ποὺπερνοῦν καὶ στὴ ζωγραφικὴ καὶ στὴ χαρακτική.

Δέχομαι τὴν ὅραση σὰν κύρια αἴσθηση ἐπικοινωνίας μὲ τὸ περιβάλλον, κιἔτσι τὸ πρόβλημά μου καὶ κατὰ συνέπεια οἱ ἀναζητήσεις μου ἁπλώνονται στὴνἀνακάλυψη τοῦ φωτός. Ἐκεῖ ζητάω τὶς λύσεις μου τώρα, ὅπως καὶ ἄλλοτε. Εἶμαισαφὴς σ’ αὐτὸ ποὺ γύρευα πάντα. Μένω σταθερὸς στὸ «πιστεύω» μου. Πρῶτ’ἀπ’ ὅλα εἶναι τὰ μάτια!

Νά τί εἶναι τώρα: ἀπότομες μεταλλαγές, κοντράστα χωρὶς ἥσυχες μεταπτώσεις·τονικὴ ἀφήγηση ἑνὸς χώρου δίχως χρωματικὴ ὑπόσταση, μὲ λιτὰ μέσα, τὸ μαῦροκαὶ τὸ ἄσπρο· συμπύκνωση τοῦ φωτὸς μέχρι τὰ ἄκρα καὶ ἔνταση. Κοινὰ προβλή-ματα στὴ ζωγραφικὴ καὶ στὴ χαρακτική, ποὺ εἶναι μιὰ προέκταση τῆς πρώτης.

Π. ΤEΤΣΗΣ

ἐφ. Θεσσαλονίκη, 7 Μαΐου 1971


Γιαπί, 1964. Ἀκουατίντα, 33 x 49,2 ἑκ. (ἀρ. κατ. 15)


Πασχαλινὰ αὐγά, 1970-80[;]. Ἔγχρωμη λιθογραφία, 50,1x70 ἑκ. (ἀρ. κατ. 58)

Νεκρὴ φύση, 1970-80. Ἔγχρωμη λιθογραφία, 50x70,1 ἑκ. (ἀρ. κατ. 51)


ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ARTIGRAF ΚΑΙ ΤΗ λΙΘΟΓΡΑΦΙΑ

Ἡ Artigraf ἐπιμένει νὰ μᾶς βάζει σὲ μικρὲς ταλαιπωρίες. Θέλει ἕνα «κειμενάκι»περὶ λιθογραφίας. Κατὰ καιροὺς μοῦ πρότεινε ὁμιλίες στὶς ἐτήσιες ἐκθέσεις της.Εὐτυχῶς τότε ὑπῆρχε ὁ Τσαρούχης ποὺ ἦταν πρόθυμος. Τώρα πάει κι αὐτός, μᾶςἄφησε χρόνους· ἀλλὰ δὲν θὰ τὸν ἀντικαταστήσω. Μὰ τί νὰ γράψω; Νὰ κάνω ἐκλαϊ-κευμένο μάθημα τεχνικῆς τῆς λιθογραφίας δὲν γίνεται. Γι’ αὐτὸ θὰ διηγηθῶ μιὰμικρὴ ἱστορία. Πῶς καὶ ποιὸς μὲ δίδαξε τὴ λιθογραφία, τὴν τεχνικὴ ποὺ γίνεταιἐπάνω σὲ τσίγκο, γιατὶ ὡς γνωστὸ συνυπῆρξαν ἀπ’ ἀρχῆς ἡ πέτρα καὶ ὁ τσίγκος.

Κάποτε, γύρω στὸ ’60, τὸ περιοδικὸ Ζυγός, δηλαδὴ ὁ Φραντζῆς Φραντζι-σκάκης, στὴν προσπάθειά του νὰ ἀνοιχτεῖ πρὸς ἕνα πλατύτερο κοινὸ καὶ νὰ τὸπροσελκύσει, σκέφθηκε νὰ ἀπευθυνθεῖ σὲ ὁρισμένους «ἐπώνυμους» καλλιτέ-χνες [γιὰ] νὰ κάνουν λιθογραφίες, οἱ ὁποῖες θὰ προσφέρονταν μαζὶ μὲ τὸ πε-ριοδικό. Κανένας ἀπὸ τοὺς διαλεγμένους καλλιτέχνες δὲν ἤξερε τίποτε ἀπὸ τὴντεχνική. Τὴν καθοδήγησή τους ἀνέλαβε ὁ Ἀσαντοὺρ Μπαχαριάν, ποὺ ἀπὸ τὰμικρά του χρόνια εἶχε ζυμωθεῖ στὴν ἐπαγγελματικὴ λιθογραφία κι ἤξερε καλὰτὴ δουλειά. Ὣς τότε τὰ προϊόντα τῶν γραφικῶν τεχνῶν, ἐτικέτες, ἀφίσες κι ἄλλαδιαφημιστικά, ἐκτελοῦντο μὲ τὸ λιθογραφικὸ τρόπο, μὲ τὸ χέρι –ἐλάχιστα μὲδιαφάνειες ἢ φωτομεταφορά, ποὺ μόλις ἐμφανίζετο– ἀπὸ πολὺ σπουδαίους κιἄξιους τεχνίτες. Ὁ Μπαχαριὰν εἶχε μαθητεύσει σ’ αὐτούς.

Ἡ λιθογραφία στὸν τόπο μας, τότε, περιορίζετο σὲ ἐλάχιστα δείγματα μερικῶνχαρακτῶν, σὲ μικρὸ ἀριθμὸ ἀντιτύπων μονάδων, καὶ ἦταν ἕνα σπάνιο εἶδος,ἀλλὰ γιὰ μεγαλύτερη διάδοση καὶ κατανάλωση τέτοιο καλλιτεχνικὸ ἀγαθὸ ἦτανἄγνωστο σ’ ἐμᾶς· ὁ Ζυγὸς τότε εἶχε ἀνάγκη ἑνὸς σχετικὰ μεγάλου ἀριθμοῦ ἀντι-τύπων, ποὺ ἦταν ἀδύνατο νὰ γίνει σὲ πέτρα καὶ σὲ ἐπίπεδο πιεστήριο. Ἔμενε, λοι-πόν, ὁ τσίγκος, ποὺ θὰ ἔμπαινε στὴ μηχανὴ offset, δηλαδὴ ὅπως γινόταν γιὰὅλα τὰ ἄλλα ἔντυπα. Ἡ ἐκτύπωση θὰ γινόταν στὴν Ἀσπιώτη-ΕλΚΑ. Οἱ εἰδικοὶτεχνίτες καὶ ὁ Τάσσος, ποὺ κρατοῦσε τὸ καλλιτεχνικὸ μέρος τοῦ ἐργοστασίου, νό-μισαν γιὰ τρελὸ τὸν Μπαχαριὰν καὶ οὐτοπία τὴν ἰδέα πὼς μποροῦσαν νὰ βγοῦνπεντακόσια ἀντίτυπα κάθε ἔργου δίχως νὰ χαλάσει ἡ πλάκα, γιατὶ ὁρισμένοι καλ-λιτέχνες εἶχαν δουλέψει ἀνορθόδοξα, πέρα ἀπὸ τὴ συνήθη χρήση τοῦ κραγιονιοῦ.

Ὁ Μπαχαριάν, ὅμως, κέρδισε!Αὐτὴ ἡ προσπάθεια τοῦ Ζυγοῦ θαρρῶ πὼς εἶναι ἡ πρώτη [γιὰ] νὰ διαδο-

θεῖ τὸ λιθογραφικὸ ἔργο σὲ κοινὸ εὐρύτερο· καὶ πρέπει νὰ τὴν τοποθετοῦμεστὰ καλλιτεχνικὰ γεγονότα ποὺ εἶναι σημαδιακὰ γιὰ τὸν τόπο μας.


Γι’ αὐτὴ τὴ σειρὰ τοῦ Ζυγοῦ εἶχαν δουλέψει ὁ Βακαλό, ὁ Κανέλλης, νομίζω ὁΣπυρόπουλος, ὁ Σικελιώτης, ὁ Βασιλείου καὶ ἄλλοι. Ὁ ὑποφαινόμενος, νέος τό-τε, μὴ ὄντας «ἐπώνυμος», δὲν εἶχε περιληφθεῖ. Ἀλλὰ βλέποντας τὸν Μπαχαριὰννὰ καθοδηγεῖ τὸν Γιῶργο Βακαλό, τοῦ προκλήθηκε ἡ ἐπιθυμία νὰ δοκιμάσει καὶζήτησε ἀπὸ τὸν Φραντζῆ Φραντζισκάκη νὰ ἐπιχειρήσει κι αὐτός, πράγμα ποὺ ἔγι-νε. Ὁ φίλος Ἀσαντοὺρ μοῦ ἐξήγησε πὼς ἐκτὸς ἀπὸ τὸ λιθογραφικὸ κραγιόνιμποροῦσα νὰ χρησιμοποιήσω καὶ τὴν παστίλια ποὺ διελύετο στὸ νερὸ σὰν με-λάνι. Ἕνα ἀραιὸ διάλυμα θὰ ἔδινε ἐλαφροὺς γκρίζους τόνους, τὸ πυκνότερο πιὸσκούρους, ἀλλὰ ποὺ ἦταν δύσκολο νὰ ἐλεγχθεῖ γιατὶ κατὰ τὴν ὀξείδωση μπο-ροῦσε νὰ χανόταν τὸ μέτρο καὶ νὰ ἔφτανε μέχρι τὸ μαῦρο.

Τοῦτος ὁ τρόπος ἦταν ριψοκίνδυνος συγκρίνοντάς τον μὲ τὴ σιγουριὰ τοῦ κρα-γιονιοῦ, ὅπου τὸ τύπωμα εἶναι πανόμοιο μὲ τὸ γράψιμο. Αὐτὸ μοῦ ἄρεσε· τὸ χρη-σιμοποίησα καὶ τὸ χρησιμοποιῶ ἔκτοτε. Πιστεύω πὼς μὲ λίγα μέσα, λίγα χρώμα-τα καὶ τόνους, μποροῦμε νὰ ἔχουμε πλούσιο ἀποτέλεσμα καὶ νὰ μὴ φτάνουμε νὰκάνουμε ζωγραφικὴ μὲ τὴ λιθογραφία. χαίρομαι ὅταν βλέπω μιὰ λιτὴ λιθογραφίακαὶ λυπᾶμαι πὼς σπάνια τὸ ἔχω καταφέρει. Ἔτσι ὁ Μπαχαριὰν ὑπῆρξε δάσκαλόςμου, καὶ ὁ ὁποῖος ἀργότερα δίδαξε ἐπὶ ἀρκετὰ χρόνια στὴ σχολὴ Βακαλό.

Ἡ φίλη μας ἡ Artigraf εἶναι σχεδὸν δεκαπέντε χρόνια ποὺ ἔδωσε πολὺ με-γάλη ὤθηση, καλώντας ὥριμους καὶ νέους καλλιτέχνες νὰ ἐργασθοῦν καὶ νὰ δο-κιμασθοῦν. Σ’ αὐτὰ τὰ χρόνια ἔγιναν ἑκατοντάδες λιθογραφικὰ ἔργα καὶ δόθη-κε ἡ δυνατότητα σὲ πολλοὺς νὰ ἀποκτήσουν ἕνα αὐθεντικὸ ἔργο, φτιαγμένοἀπὸ τὰ χέρια τοῦ καλλιτέχνη μὲ τὸν τρόπο τῆς εὐγενοῦς αὐτῆς τέχνης.

Καὶ μιὰ ποὺ μιλᾶμε γι’ αὐτή, θὰ πρέπει νὰ σταθοῦμε στοὺς παλιοὺς λιθο-γράφους –πόσοι θὰ ζοῦν ἀκόμη;– ποὺ μὲ τὴν καλλιτεχνική τους φύση, τὴ δε-ξιοτεχνία τους, τὴν ὑπομονή τους καὶ τὴν ἀγάπη τους γιὰ τὴ δουλειά τους ἔκα-ναν μικρὰ ἀριστουργήματα, εἴτε δικές τους συνθέσεις εἴτε ἀναπαραγωγὲς ἔργωνκαλλιτεχνικῶν, καὶ τὰ ὁποῖα ὅμως εἶχαν τὴ μοίρα νὰ εἶναι ἐφήμερα. Τί ἀπομέ-νει ἀπὸ αὐτά; Ἐλάχιστα. Θά ’πρεπε νὰ ὑπῆρχε μιὰ Ἀρχειοθήκη-Πινακοθήκηἔργων γραφικῶν τεχνῶν ποὺ νὰ τὰ εἶχε συλλέξει καὶ φροντίσει στοργικά.

Πιστεύω πὼς κάποιος μὲ ὄρεξη καὶ ἐνθουσιασμὸ θὰ μποροῦσε νὰ εἶχε ἀρχί-σει τὴ δημιουργία της, ἂν εἶχε ἀνταπόκριση ἀπὸ τὴν πολιτεία, δηλαδὴ ἠθικὴκαὶ ὑλικὴ ὑποστήριξη. Μπορεῖ νὰ μὴν εἶναι ἀργά.

Νοέμβριος 1990

Ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Παναγιώτη Τέτση Τὸ θράσος τοῦ καλλιτέχνη νὰ γράφει,

Ἐκδόσεις Καστανιώτη, Ἀθήνα 1995, σ. 54-56


λαϊκὴ ἀγορά, 1979-82. Ἔγχρωμη λιθογραφία, 47x70 ἑκ. (ἀρ. κατ. 59)


Σπίτι. Ἔγχρωμη μεταξοτυπία, 67,6x97,5 ἑκ. (ἀρ. κατ. 61)


Κυπαρίσσια, 1964. Ἀκουατίντα καὶ ὀξυγραφία, 74,8 x 42,5 ἑκ. (ἀρ. κατ. 17)


ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΩΤΙΔΗΣ

ΤΑ χΑΡΑΚΤΙΚΑ ΤΟΥ Π. ΤΕΤΣΗ

Τὸ 1958 κάνει τὴν πρώτη ἔκθεση χαρακτικῶν του μὲ χαλκογραφίες στὸν« Ἁρμό». Ἡ συστηματικὴ σχέση του μὲ τὴ χαλκογραφία εἶχε ἀρχίσει στὴ ΣχολὴΚαλῶν Τεχνῶν τοῦ Παρισιοῦ μὲ δάσκαλο τὸν Ed. Goërg. Τὸ ἐνδιαφέρον του γιὰτὴ χαρακτικὴ ἀπὸ τόσο νεαρὴ ἡλικία συνεχίστηκε ἀδιάπτωτο καὶ καλύπτει τὸ σύ-νολο σχεδὸν τῆς πορείας του μέχρι σήμερα. χαρακτηριστικὸ δεῖγμα τῆς προ-σωπικότητας τοῦ καλλιτέχνη εἶναι ἡ ἐμμονή του στὴν κυριολεξία τοῦ αὐθεντι-κοῦ γιὰ τὸ ὑλικὸ τῆς βάσης: δουλεύει τὴ χαλκογραφία μὲ χαλκὸ καὶ ὄχι, κατὰτὴ συνήθη πρακτική, μὲ τὸν τσίγκο ποὺ εἶναι ὑλικὸ εὐτελὲς καὶ ἀπρόβλεπτο στὴδιάβρωσή του ἀπὸ τὸ ὀξύ. Ἀντίθετα, ἡ ἐπιφάνεια τοῦ χαλκοῦ δὲν προδίδει οὔτεστὸ ἐλάχιστο τὴν εὐαισθησία τῆς γραμμῆς καὶ τοῦ πλασμοῦ ποὺ μπορεῖ νὰ ἐπι-τύχει ὁ καλλιτέχνης. Ἀπὸ τὸν Goërg πῆρε τὴν τεχνογνωσία ποὺ τοῦ χρειαζότανγιὰ νὰ προχωρήσει ἀργότερα σὲ ἰδιοπρόσωπους πειραματισμούς, ποὺ μέσαἀπὸ ἐπώδυνες συχνὰ πρακτικὲς ἀπέδωσαν ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ μεστὰ ποιότητας καὶὄγκου σώματα χαρακτικοῦ ἔργου τῆς γενιᾶς του. λογικὰ προκύπτει τὸ κύριο χα-ρακτηριστικὸ τῆς χαρακτικῆς τοῦ Τέτση σὲ ὅλη της τὴν πορεία: βασίζεται στὴντονικότητα τῆς γραφῆς ποὺ ἔχει καὶ ἡ ζωγραφική του. Ἀνήκει περισσότεροστὴν παράδοση τῆς χαρακτικῆς τοῦ Ντεγκὰ καὶ τῶν μοντερνιστῶν παρὰ στὴσχεδιαστικὴ γραμμικότητα τῆς συνολικῆς μορφῆς.

Στὰ ἔργα τῆς πρώτης ἔκθεσης ἡ κριτικὴ1 σημείωσε τὸν κυρίαρχο ρόλο ποὺὁ Τέτσης δίνει στὴ χρωματικὴ ἐπεξεργασία: ἀπὸ τότε χρονολογεῖται ὁ πολυε-στιακὸς φωτισμὸς καὶ τὰ ὑποβλητικὰ ἀποτελέσματά του στοὺς χρωματικοὺςτόνους ὅταν τὰ σχήματα φωτίζονται ὄχι ἀπὸ μία ἀλλὰ ἀπὸ διάφορες πηγές. Ὁἴδιος σημειώνει στὸν κατάλογο ὅτι ἡ χαρακτική του «δὲν θά ’πρεπε νὰ θεωρη-θεῖ ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴν προηγούμενη ζωγραφικὴ ἐργασία μου, εἶναι ἕνα κομ-μάτι της ἢ ἡ συνέχειά της, ἀλλάζει μόνον τὸ μέσον… καὶ ἀπὸ αὐτὸ τὸ μέσονθέλησα νὰ ἀντλήσω ζωγραφικὲς δυνατότητες ποὺ προσφέρονται ἀγνοώντας τὴγραφικὴ ἀντίληψη τῆς παλιᾶς παραδόσεως, ἀφοῦ ἡ χαρακτικὴ ἔπαψε νὰ πε-ριορίζεται σὲ καθαρὰ εἰκονογραφικοὺς σκοπούς».2 Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ ὁ καλ-λιτέχνης δίνει τὸ στίγμα του: μέσα ἀπὸ τὴ χαρακτική, ἀξιοποιώντας τὶς ἐκφρα-στικὲς ἰδιοτυπίες τοῦ μέσου, θὰ ἐπεξεργαστεῖ τὶς ἐντυπώσεις τῶν μοναδικῶνἔργων, αὐτῶν ποὺ ἡ ζωγραφικὴ δίνει στοὺς σχετικὰ λίγους οἱ ὁποῖοι μποροῦννὰ τὴν ἀποκτήσουν.


Ἕνα σημαντικὸ μέρος τῆς δημοτικότητας τοῦ Τέτση ὡς ζωγράφου ὀφείλεται στὸὅτι ἔκανε ἔμπρακτα τὴν αἰσθητικὴ τῆς ζωγραφικῆς του κοινὸ κτῆμα μέσα ἀπὸ τὴ χα-ρακτική. Μιὰ χαρακτικὴ ποὺ συχνὰ ἔδινε ἔργα τὰ ὁποῖα ἀργότερα μετέφερε στὴ ζω-γραφική, ἀντὶ τοῦ συνηθισμένου νὰ μεταφέρει στὴ χαρακτικὴ ἕνα ζωγραφικὸ ἔργο.3

Τὰ πρῶτα χαρακτικά του εἶναι κυρίως ὀξυγραφίες μὲ θέματα ἀντικείμεναπάνω σὲ μικρὸ τραπέζι καὶ λίγες ἀνθρώπινες μορφὲς καὶ τοπία. Τὸ ἴδιο ἰσχύεικαὶ γιὰ τὶς ἐπιλογὲς τῆς ἑπόμενης ἔκθεσης χαρακτικῶν του (1964), μὲ τὴν προ-σθήκη ἀθηναϊκῶν σπιτιῶν καὶ γιαπιῶν ποὺ ἀποτελοῦσαν τὴ θεματική του δε-σπόζουσα τῆς ἐποχῆς 1961-65. Καὶ πάλι ἡ ὀξυγραφία (eau forte) εἶναι ἡ τεχνικὴμὲ τὴν ὁποία γίνονται τὰ περισσότερα.

Ἀργότερα θὰ χρησιμοποιήσει μιὰ ἄλλη τεχνικὴ τῆς ὀξυγραφίας, τὴν ἀκουα-τίντα, ποὺ θὰ ἀποδώσει τὴν ἐντύπωση τῆς ἐπιπεδότητας σὲ μεγάλες, συνήθως,ἐπιφάνειες. Καὶ οἱ δύο πάντως ἀποδίδουν ζωγραφικὴ ἐντύπωση τῶν ὄγκων καὶτὴν ὑλικότητα τῶν χρωμάτων, σύμμετρα μὲ τὴ συνέπεια ὕφους ποὺ ἔχει τὸ ζω-γραφικὸ καὶ τὸ χαρακτικὸ ἔργο τοῦ Τέτση. Τὸ 1970 θὰ παρουσιάσει ἄκουα τίν-τες στὴν Ἀθήνα καὶ τὴ Θεσσαλονίκη μὲ ἀσπρόμαυρα κυρίως τοπία τῆς Σίφνου.Ἡ κριτικὴ θὰ ἀναφερθεῖ στὴν παράδοση τῆς τεχνικῆς ἀπὸ τὸν Γκόγια, τὸν χρο-νολογικὰ πρῶτο καὶ καλλιτεχνικὰ μέγιστο δάσκαλο ποὺ τὴν ἐφάρμοσε, ὣς τοὺςμοντέρνους τοῦ 20οῦ αἰώνα Πικάσο, Μιρὸ καὶ Ρουό.4

Τὸ 1975 στὶς «Νέες Μορφὲς» παρουσιάζονται καὶ πάλι χαρακτικὰ μὲ κυ-ρίαρχα τὰ ἀσπρόμαυρα ποὺ καλύπτουν τὰ δύο τρίτα τῆς θεματικῆς τῆς ἔκθεσης:θάλασσα καὶ τοπία, ἐνῶ τὸ τρίτο εἶναι ἔγχρωμες χαλκογραφίες καὶ λιθογραφίεςμὲ νεκρὲς φύσεις. Τὰ ἀσπρόμαυρα ἔργα δημιουργοῦν καὶ πάλι ξεχωριστὴ αἴσθη-ση. «…Σ’ αὐτὲς τὶς χαλκογραφίες ἀνακαλοῦνται στοιχεῖα ποὺ ἀναιροῦν τὴναὐστηρότητα τῆς χαρακτικῆς. Στοὺς αἰσθαντικοὺς τόνους τοῦ γκρίζου συνεχίζε-ται μιὰ ζωγραφικὴ προβληματικὴ ποὺ γιὰ νὰ πραγματοποιηθεῖ σὲ χαλκογραφίαἀπαιτεῖται μεγάλη καὶ σκληρὴ διαδικασία», ἐπισημαίνει ἡ Βεατρίκη Σπηλιάδη,5

ἐνῶ ὁ χρύσανθος χρήστου τονίζει τὴ στενὴ σχέση τοῦ χαρακτικοῦ ἰδιώματος μὲτὸ ζωγραφικὸ σὲ «ἔργα στὰ ὁποῖα ἀποδεικνύεται ἀκόμη μιὰ φορὰ ἡ ἑνότητα τῆςκαλλιτεχνικῆς δημιουργίας τοῦ Τέτση». Γιὰ τὰ ἀσπρόμαυρα, στὸ ἴδιο κείμενο:« Ἡ ἑνότητα τοῦ ἄσπρου καὶ ἡ πολλαπλότητα τοῦ μαύρου μαγεύουν κυριολεκτικὰτὸν θεατή».6 Παρόμοια συναισθήματα καταγράφονται στὴν ἀντίδραση τῆς ἜφηςἈνδρεάδη: «Ὁ Τέτσης φτάνει νὰ δώσει σὲ μερικὰ ἔργα, ἀκόμα καὶ σὲ ἤδη οἰκεῖαθέματά του, μὲ τοὺς μαύρους τόνους του, ἀλλὰ ἴσως περισσότερο μὲ τὰ λευκάτου, μιὰ αἴσθηση ἐμβαθυντική, σχεδὸν μυστική».7


Ὅταν ὀργανώνεται στὸν « Ὑάκινθο» ἡ ἔκθεση «25 χρόνια χαλκογραφίας τοῦΠ. Τέτση», παρουσιάζεται τὸ πανόραμα μιᾶς δημιουργίας μὲ ὅλες σχεδὸν τὶς τε-χνικὲς τῆς χαλκογραφίας καὶ ἰδιαίτερα τὶς ὀξυγραφικές, ποὺ σημαδεύουν ἕναμακροχρόνιο ἀγώνα μὲ τὸ ὑλικὸ καὶ τὰ προβλήματα τῆς ἐπεξεργασίας του. ὉΝίκος Γρηγοράκης, στὴν κατακλείδα τοῦ εἰσαγωγικοῦ του κειμένου, φαίνεται νὰδιακατέχεται ἀπὸ τὸ ἴδιο μὲ τῶν προηγούμενων συναίσθημα μπροστά στὰἀσπρόμαυρα: « Ἐκεῖνα τὰ φορτισμένα ἔντονα μαῦρα τοῦ Τέτση στὶς χαλκογρα-φίες του ἀναδίδουν πνευματικότητα… καὶ ἀποκαλύπτουν τὴν ἔνταση τῆς πάληςτοῦ ποιητῆ, τοῦ δημιουργοῦ».8

Α. Κωτίδης, «Π. Τέτσης: Τὸ ἔργο καὶ ἡ ὑποδοχή του», στὸΠ. Τέτσης, Γκαλερὶ Νέες Μορφές, Ἀθήνα 1999, σ. 59-61

1. Δ.Ε. Εὐαγγελίδης, Νέα Ἑστία, 65, 1959, σ. 60.2. Κατάλογος Π. Τέτσης χαρακτική, Αἴθουσα Ἁρμός, 4-24 Νοεμβρίου 1958.3. Ν. Γρηγοράκης, «Π. Τέτσης, 25 χρόνια χαλκογραφίας», 1956-1981, Ὑάκινθος, Ἀθήνα 1982.4. Ἔφη Ἀνδρεάδη, Τὸ Βῆμα, 29-3-1970.5. Βεατρίκη Σπηλιάδη, «Π. Τέτσης, ἕνας μάστορας στὴ δύσκολη τέχνη τῆς χαλκογραφίας», Ἡ Καθημερινή, 20-3-1975.6. χρύσανθος χρήστου, «Ὁ ζωγραφικὸς χαρακτήρας τῆς χαρακτικῆς τοῦ Τέτση», Ζυγός, Ἰανουάριος 1975, σ. 32.7. Ἔφη Ἀνδρεάδη, Τὸ Βῆμα, 29-3-1975.8. Ν. Γρηγοράκης, ὅ.π., σ. 5.


Τοπίο, 1960. Βελονογραφία, 12 x 25,8 ἑκ. (ἀρ. κατ. 4)


Μπαλκόνι, 1961. Ὀξυγραφία, 38x10 ἑκ. (ἀρ. κατ. 8)


Σπίτια, 1963. Ἀκουατίντα, 34,6x11,5 ἑκ. (ἀρ. κατ. 9)


Κ Α Τ Α Λ Ο Γ Ο Σ Ε Ρ Γ Ω Ν

1. Ἀντικείμενα, 1959. Ἀκουατίντα, 15 x 21,4. Δοκίμιο τοῦ ζωγράφου

2. Τοπίο, 1960. Βελονογραφία, 9x 13,6. Ἐνυπόγραφο, χρονολογημένο. 5/12

3. Τοπίο, 1960. Ἀκουατίντα, 12,5x17,5. Ἐνυπόγραφο, χρονολογημένο. 4/15

4. Τοπίο, 1960. Βελονογραφία, 12x25,8. Ἐνυπόγραφο, χρονολογημένο. 5/10

5. λιμάνι, 1958-60. Ἀκουατίντα καὶ ὀξυγραφία, 58,6x82,6. Ἐνυπόγραφο. 5/30

6. Τοπίο τῆς Ἀθήνας, 1961. Ἀκουατίντα, 11,7x30,2. Ἐνυπόγραφο, χρονολογημένο. 4/12

7. Μπαλκόνι, 1961. Βελονογραφία, 21,5x10,5. Ἐνυπόγραφο, χρονολογημένο. 7/10

8. Μπαλκόνι, 1961. Ὀξυγραφία, 38x10. Ἐνυπόγραφο, χρονολογημένο. Δοκίμιο τοῦ ζωγράφου

9. Σπίτια, 1963. Ἀκουατίντα, 34,6x11,5. Ἐνυπόγραφο, χρονολογημένο. 2/15

10. Τοπίο, 1963. Ἀκουατίντα, 12,5x20. Ἐνυπόγραφο, χρονολογημένο. 2/15

11. Τοπίο, 1963. Ὀξυγραφία, 10,5x19. Ἐνυπόγραφο, χρονολογημένο. 2/15

12. Τοπίο, 1963. Βελονογραφία, 11,8x16,7. Δοκίμιο τοῦ ζωγράφου

13. λιμάνι, 1963. Βελονογραφία, 17x28,5. 5/12

14. Νεκρὴ φύση, 1963. Ἀκουατίντα, 29,3x37,5. Ἐνυπόγραφο. Δοκίμιο τοῦ ζωγράφου

15. Γιαπί, 1964. Ἀκουατίντα, 33x49,2. Ἐνυπόγραφο, χρονολογημένο. 4/15

16. Γιαπί, 1964. Ἀκουατίντα, 35,8x58,8. Ἐνυπόγραφο. 5/20

17. Κυπαρίσσια, 1964. Ἀκουατίντα καὶ βελονογραφία, 75x42,5. Ἐνυπόγραφο, χρονολογημένο. 4/15

18. Τοπίο, 1965. Ἀκουατίντα, 49,3x70. Ἐνυπόγραφο, χρονολογημένο. Δοκίμιο τοῦ ζωγράφου

19. Ναυπηγεῖο, 1965. Ἀκουατίντα καὶ βελονογραφία, 59x83. Ἐνυπόγραφο. 7/30

20. Νεκρὴ φύση, 1965. Ἔγχρωμη ὀξυγραφία καὶ ἀκουατίντα, 39x19,5. Ἐνυπόγραφο. 6/30

21. Ρόδια, 1960-65. Ἀκουατίντα καὶ βελονογραφία, 32x59. Ἐνυπόγραφο. 6/20

22. Γιαπί, 1968. Ἀκουατίντα, 40,8x58,6. Ἐνυπόγραφο. 6/20

23. Ἀθήνα, 1968. Ἔγχρωμη ὀξυγραφία καὶ ἀκουατίντα, 40,7x58,6. Ἐνυπόγραφο. 5/20

24. Ἐκκλησία – δειλινό, 1969-70[;]. Ἔγχρωμη ἀκουατίντα, 41,6x58,7. Ἐνυπόγραφο.

Δοκίμιο τοῦ ζωγράφου

25. Σπίτια, 1960-70. Ἀκουατίντα, 12x25,8. Ἐνυπόγραφο. 3/15

26. Τοπίο, 1960-70. Βελονογραφία, 11,5x34,5. Ἐνυπόγραφο. 7/10

27. Κουκουνάρι, 1960-70. Ἀκουατίντα, 14x8,5. Ἐνυπόγραφο. Δοκίμιο τοῦ ζωγράφου

28. Νεκρὴ φύση, 1960-70. Ἔγχρωμη ἀκουατίντα καὶ ὀξυγραφία, 39,8x39,2. Ἐνυπόγραφο. 25/30

29. Νεκρὴ φύση, 1960-70. Ἀκουατίντα καὶ βελονογραφία, 11,5x17. Ἐνυπόγραφο.

Δοκίμιο τοῦ ζωγράφου

30. Νεκρὴ φύση, 1960-70. Ἀκουατίντα καὶ ὀξυγραφία, 16,4x23,9. Δοκίμιο τοῦ ζωγράφου

31. Νεκρὴ φύση, 1960-70. Ἀκουατίντα καὶ ὀξυγραφία, 35x49. Ἐνυπόγραφο. Δοκίμιο τοῦ ζωγράφου

32. Νεκρὴ φύση, 1960-70[;]. Ἔγχρωμη ἀκουατίντα, 40x39,5. Ἐνυπόγραφο. 11/30


33. Νεκρὴ φύση, 1960-70[;]. Ἔγχρωμη ἀκουατίντα, βελονογραφία καὶ ὀξυγραφία, 39,7x39,2.

Ἐνυπόγραφο. 7/30

34. Ναυπηγεῖο, 1960-70[;]. λιθογραφία, 58,8x83,6. Ἐνυπόγραφο. 27/60

35. Βάρκες, 1971. Ἀκουατίντα, 58,6x82,9. Ἐνυπόγραφο. 4/30

36. Σίφνος, 1972. Ἀκουατίντα, 58,8x83,5. Ἐνυπόγραφο. 3/30

37. Σίφνος, 1972. Ἀκουατίντα, 58,8x83. Ἐνυπόγραφο. 7/30

38. Σίφνος, 1973. Ἀκουατίντα, 40,5x59,7. Ἐνυπόγραφο. 6/20

39. Σίφνος, 1973. Ἀκουατίντα καὶ βελονογραφία, 49,3x69,3. Ἐνυπόγραφο. 5/20

40. Τὰ τραπέζια, 1973. Ἔγχρωμη ἀκουατίντα καὶ βελονογραφία, 46,9x36

41. Ρόδια, 1975. Ἔγχρωμη ἀκουατίντα, 39,7x39,6. Ἐνυπόγραφο. 8/30

42. Σίφνος, 1970-80. Ἀκουατίντα, 41x59,3. Ἐνυπόγραφο. 2/20

43. Σίφνος, 1970-80. Ἀκουατίντα καὶ βελονογραφία, 58,6x83,3. Ἐνυπόγραφο. 10/30

44. Σίφνος, 1970-80. Ἀκουατίντα, 34,5x48,8. Ἐνυπόγραφο. 7/20

45. Σίφνος, 1970-80. Ἀκουατίντα, 12x35. 3/20

46. Σίφνος, 1970-80. Ἀκουατίντα καὶ βελονογραφία, 40,5x58,5. Ἐνυπόγραφο. 7/20

47. Σίφνος, 1970-80. Ἀκουατίντα, 16,8x23,5. Ἐνυπόγραφο. Δοκίμιο τοῦ ζωγράφου

48. Σπίτια, 1970-80. Ἀκουατίντα, 58,7x83,5. Ἐνυπόγραφο. 1/30

49. Σουπερμάρκετ, 1970-80. λιθογραφία, 59,5x83,4. Ἐνυπόγραφο. 24/50

50. Πλοῖο, 1970-80. Ἀκουατίντα, 59x83,5. Ἐνυπόγραφο. 4/30

51. Νεκρὴ φύση, 1970-80. Ἔγχρωμη λιθογραφία, 50x70,1. Ἐνυπόγραφο. 21/60

52. Νεκρὴ φύση, 1970-80[;]. Ἔγχρωμη λιθογραφία, 50,4x70. Ἐνυπόγραφο. 189/240

53. Νεκρὴ φύση, 1970-80[;]. Ἔγχρωμη λιθογραφία, 50x70,1. Ἐνυπόγραφο. 137/240

54. Ναυπηγεῖο, 1970-80[;]. λιθογραφία, 59x84,3. Ἐνυπόγραφο. 27/60

55. Βάρκες, 1970-80[;]. Ἀκουατίντα καὶ βελονογραφία, 83,2x59. Ἐνυπόγραφο. 7/30

56. Ρόδια, 1970-80[;]. Ἔγχρωμη λιθογραφία, 50,2x49,9. Ἐνυπόγραφο. 6/60

57. Ρόδια, 1970-80[;]. Ἔγχρωμη λιθογραφία, 40,3x40. Ἐνυπόγραφο. 14/60

58. Πασχαλινὰ αὐγά, 1970-80[;]. Ἔγχρωμη λιθογραφία, 50,1x70. Ἐνυπόγραφο. 124/240

59. λαϊκὴ ἀγορά, 1979-82. Ἔγχρωμη λιθογραφία, 47x70. Ἐνυπόγραφο. 137/240

60. λαϊκὴ ἀγορά, 1986. Ἀκουατίντα καὶ ὀξυγραφία, 57,8x46,1. Ἐνυπόγραφο.

Δοκίμιο τοῦ ζωγράφου.

61. Σπίτι. Ἔγχρωμη μεταξοτυπία, 67,6x97,5. Ἐνυπόγραφο. 18/40

Οἱ διαστάσεις δίνονται σὲ ἑκατοστὰ καὶ ἀφοροῦν τὴν παράσταση.


λαϊκὴ ἀγορά, 1986. Ἀκουατίντα καὶ ὀξυγραφία, 57,8 x 46,2 ἑκ. (ἀρ. κατ. 60)


ΠΑΝΑΓ ΙΩΤΗΣ ΤΕΤΣΗΣ

Γεννήθηκε στὴν Ὕδρα τὸ 1925. Τὸ 1940 πῆρε τὰ πρῶτα μαθήματα ζωγραφικῆς

ἀπὸ τὸν Klaus Vrieslander καὶ ἡ γνωριμία του μὲ τὸν Δ. Πικιώνη καὶ τὸν Ν. χα-

τζηκυριάκο-Γκίκα καθόρισε τὴ μετέπειτα πορεία του.

Ἀπὸ τὸ 1943 ἕως τὸ 1949 φοίτησε στὴν Ἀνωτάτη Σχολὴ Καλῶν Τεχνῶν μὲ δα-

σκάλους τοὺς Δ. Μπισκίνη, Π. Μαθιόπουλο καὶ Κ. Παρθένη. Μὲ κρατικὴ ὑπο-

τροφία συνέχισε τὶς σπουδές του στὸ Παρίσι, στὴν École des Beaux-Arts, ὅπου,

μεταξὺ ἄλλων, διδάχθηκε τὴν τέχνη τῆς χαλκογραφίας κοντὰ στὸν E. J. Goërg

(1953-1956). Tὸ 1960, μὲ τιμητικὴ ὑποτροφία τῆς ἰταλικῆς κυβέρνησης, ἐπισκέφ-

θηκε τὴν Ἰταλία καὶ μελέτησε τὰ μουσεῖα της.

Τὸ διδακτικό του ἔργο τὸ ἀρχίζει τὸ 1951, ὅταν διορίζεται ἐπιμελητὴς –μὲ κα-

θηγητὴ τὸν Ν. χατζηκυριάκο-Γκίκα– στὴν ἕδρα τοῦ ἐλεύθερου σχεδίου στὴν

Ἀνωτάτη Σχολὴ Ἀρχιτεκτόνων τοῦ Ἐθνικοῦ Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Δίδαξε

ἐπίσης (1958-1976) στὸ Ἐλεύθερο Σπουδαστήριο Καλῶν Τεχνῶν (μετέπειτα

Σχολὴ Βακαλό), τοῦ ὁποίου ὑπῆρξε καὶ ἱδρυτικὸ μέλος, καθὼς καὶ στὴ Σχολὴ

Σχεδιαστῶν τοῦ Ἀθηναϊκοῦ Τεχνολογικοῦ Ὁμίλου (1958-1962). Τὸ 1976 ἐξελέγη

καθηγητὴς στὸ Γ́ ἐργαστήριο ζωγραφικῆς στὴν ΑΣΚΤ, στὴν ὁποία διετέλεσε καὶ

πρύτανης τὸ διάστημα 1989 ἕως 1991, καὶ δίδαξε ἕως τὸ 1992. Ἀπὸ τὸ 1993

εἶναι μέλος τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν.

Τὸ χαρακτικό του ἔργο, ἰδιαίτερα σημαντικὸ καὶ συμπληρωματικὸ τοῦ ζω-

γραφικοῦ του, τὸ ἔχει παρουσιάσει σὲ ἀτομικὲς καὶ ὁμαδικὲς ἐκθέσεις στὴν

Ἑλλάδα καὶ τὸ ἐξωτερικό.


ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΚΘΕΣΗΣ

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΑΓΡΙΝΙΟΥ

Καλλιτεχνικὸς διευθυντής: χρῆστος Γαρουφαλῆς

ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ

Διονύσης Καψάλης, Ὄλγα Δροσινοῦ,Βούλα λιβάνη, Ἰωάννα Μαντζαβίνου, Κάτια χανδρᾶ

ΤΕχΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ

Μαρία Ἀλεξίου, Ἐργαστήριο Συντήρησης χάρτινου Ὑλικοῦ

ΠλΑΙΣ ΙΑ – ΚΟΡΝΙΖΕΣ

Νικόλαος Σδράλης

ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΕΡΓΩΝ

Δημήτρης Τσαλαματὰς

ΗλΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΕΣ

Μαρία Ἀλεξίου, Ἀνέστης & Νίκος Κυριακίδης

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΤΥΠΩΝ

Α. & Ν. Κυριακίδης Ο.Ε. – GRAPHICON

Θερμὲς εὐχαριστίεςγιὰ τὴ βοήθειά τους κατὰ τὴν προετοιμασία τῆς ἔκθεσης

στὸ Ἰνστιτοῦτο Σύγχρονης Ἑλληνικῆς Τέχνης (iset), καὶ στὴ Μαρία Βασιλείου·στὴν Εἰρήνη Ὀράτη καὶ στὴ Δέσποινα Τσούργιαννη(Τμῆμα Συλλογῶν Ἔργων Τέχνης τῆς Alpha Bank)·

γιὰ τὴν παραχώρηση τοῦ κειμένου στὸν Ἀντώνη Κωτίδη.


Π. ΤΕΤΣΗΣ ΧΑΡΑΚΤΙΚΗ · Γιαπί, 1964. Ἀκουατίντα, 33 x 49,2 ἑκ....

Documents

Transcript of Π. ΤΕΤΣΗΣ ΧΑΡΑΚΤΙΚΗ · Γιαπί, 1964. Ἀκουατίντα, 33 x 49,2 ἑκ....