ΤΟ ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ...

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΟΥΤΣΙΝΗΣ (ΝΙΚΗΤΑΣ)

ΤΟ ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ1941ndash1945

ΤΟΜΟΣ Α

Εκδόσεις Άνω Τελεία Αθήνα 2019

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Σημείωμα του εκδότη ndash Πρόλογος του συγγραφέα 11

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

1 Γυρισμός από τον πόλεμο η ιδέα της αντίστασης ωριμάζειΣύνδεση με τον Ανδρέα Μούντριχα ndash Δυαδική καθοδήγηση και διστακτικότη-τα ndash Από το Πεζικό στη Χωροφυλακή ndash Η ίδρυση του ΕΑΜ δίνει πνοή ndash Κλα-ρίτες η πρώτη μορφή αντάρτικου στη Βοιωτία

21

2 Στrsquo άρματα στrsquo άρματα (με τρία λιανοντούφεκα)Ο Νάκιας (Βασίλειος Παναγιώτου) ndash Το βάπτισμα του πυρός ndash Αρχίζει ηεξόντωση των ληστών ndash Ηθικός αφοπλισμός χωροφυλάκων ndash Γιάννης Αβορί-της ενέδρα μία λιποταξία μία ndash Δρόμος μετrsquo εμποδίων ndash Ένας Θηβαίος εθνι-κόφρων ndash Οι Ιταλοί εγκαταλείπουν τη Δομβραίνα ndash Ο Ορέστης στην Αθήνα

35

3 Ο Άρης στην Αθήνα όλοι οι δρόμοι περνούν από τα ΔερβενοχώριαΗ Κεντρική Επιτροπή καλεί τον Άρη ndash Ο πιστός στρατιώτης Μακρίδης ndash Ηαλήθεια για την υπόθεση Μαραθέα ndash Η αιτία της στάσης του ΚΚΕ ndash Η επι-στροφή ndash Ένα ρολόι από την Αμερική

43

4 Συνοδεύοντας το Στρατηγείο ΣτερεάςΟ κουμπάρος αλλάζει ndash Με τους Ρουμελιώτες αντάρτες του Άρη ndash Γνωρίζο-ντας τον πρωτοκαπετάνιο ndash Πορεία προς Ρούμελη ndash Στρατολόγηση του καπε-ταν-Βάρδα ndash Οι Ζερικιώτες ndash Και πάλι οι Αβοριταίοι ndash laquoΜείναμε μόνοιγραμματικέraquo ndash Συνάντηση με τα αρχηγεία Παρνασσίδας και Λοκρίδας

55

5 Συγκρότηση του Αρχηγείου Αττικοβοιωτίας επιστροφή και εγκατάστασηστη ΜαζαρέκαΕορτασμός της 25ης Μαρτίου στη Δεσφίνα ndash Συγκρότηση του Αρχηγείου Ατ-τικοβοιωτίας ndash Ο Θεοχάρης Πολύχρονος ndash Αναχώρηση για Αττική ndash Εκτέλε-ση Βάρδα και Αβορίτη ndash Ανασυγκρότηση διοικήσεων ndash Στάση στην ΑγίαΤριάδα Πλαταιών ndash Εγκατάσταση στη Μαζαρέκα ndash Δυο λόγια για τον ΆγιοΘωμά ndash Σχέδια σύμπτυξης στην Πίνδο ndash Μια παρένθεση για τον Ορέστη

69

6 Ο Σαράφης στρατιωτικός αρχηγός του ΕΛΑΣΣυγκρότηση του Γενικού Στρατηγείου ΕΛΑΣ ndash laquoΒροντάει ο Όλυμποςraquo ndashΠάσχα 1943 ndash Συνοδεύοντας το Σαράφη για να αναλάβει καθήκοντα ndash Ηηγουμένη Χαριτίνη της Αγίας Τριάδας ndash Ο όρκος του αντάρτη ndash Πανηγυρικήάφιξη στο Μαυρολιθάρι ndash Ένα τραγικό περιστατικό ndash Συγκέντρωση στελεχών

83

7 Ο στρατός που αποφεύγει τη σύγκρουση δε θα γίνει ποτέ ένας αξιόμαχοςστρατόςΔύναμη του Υπαρχηγείου Αττικής στη Ρούμελη ndash Ο Ηλίας Μανιάτης ndash Ηκλοπή τιμωρείται με θάνατο ndash Ένα ούζο για τον Άρη ndash Η αγγλική βοήθεια ndashΟι ιταλικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις ndash Συμπεράσματα

99

8 laquoΈνα αγκάθι ο Ψαρρόςraquo οι τρεις διαλύσεις του 542Η δεύτερη διάλυση ndash Η τρίτη διάλυση (φόνος Ψαρρού) ndash Μερικά ερωτήματακαι απαντήσεις

109

9 Συγκρότηση του Ι34 Τάγματος θορυβώδης επιστροφή στην ΑττικήΑνασυγκρότηση και μετονομασία των μονάδων του ΕΛΑΣ ndash Ένας κύκλοςκλείνει ένας νέος ανοίγει ndash Η Μάχη του Καπαρελλίου ndash Στα Βίλια υπό τα χει-ροκροτήματα των χωροφυλάκων ndash Αφοπλισμός και διάλυση της Χωροφυλα-κής Οινόης ndash Επανεγκατάσταση στη Μαζαρέκα ndash Η ληστεία ξανασηκώνει κε-φάλι ndash Ο ταγματάρχης Λακιώτης στο Ι34 ndash Σχεδιάζοντας την Ενέδρα τηςΚάζας ndash Επίσκεψη στο μητροπολίτη Αττικής amp Μεγαρίδος ndash Στο χάνι τηςΚάζας ndash Διατάσσοντας τη δύναμή μας ndash Η μάχη ndash Απολογισμός ndash Η τύχη τωναιχμαλώτων ndash Ιωαννίδης Μόνο πολιτική δράση στην Αττικοβοιωτία ndash Σύστα-ση 2ου Λόχου ndash Δράση των άλλων ταγμάτων του 34ου Συντάγματος

119

10 Ημέρες αισιοδοξίας η Ιταλία συνθηκολογείΟ αντάρτης Πέππας χειροτονείται αρχιμανδρίτης ndash Γερμανικές εκκαθαριστι-κές επιχειρήσεις στην Κωπαΐδα ndash Τροφοδότης του ΕΛΑΣ ο ελληνικός λαός ndashΟ 2ος Λόχος στο Μυρίνι Πατέρα ndash Μια γιορτή στον Άγιο Θωμά ndash Η ιταλικήανακωχή ndash Ο απλός λαός κινητοποιείται ndash Η φρουρά της Αράχοβας παραδίδε-ται στο Νικηφόρο ndash Ιταλοί στρατιώτες στο Ι34 ndash Το ιταλικό τάγμα της Εύ-βοιας [Διαπεραίωση στην Αττική ndash Ο αρχιμανδρίτης Φίλιππος κι ο καθηγητήςΧαϊνάς] ndash Οι Ισραηλίτες ndash Σοβιετικοί στρατιώτες στο Ι34

139

11 Συγκέντρωση μονάδων του ΕΛΑΣ στην ΠάρνηθαΗ αλήθεια για το Σαμαρινιώτη (Ανδρέα Τζήμα) ndash Προετοιμασία κατάληψηςτης Αθήνας ndash Οι σύνδεσμοι ndash Το μπούμερανγκ του εξτρεμισμού ndash Εχθρικέςεκκαθαριστικές επιχειρήσεις στον Ελικώνα ανάγκη για αποσυμφόρηση τηςΠάρνηθας ndash Μπαμπέσικη δολοφονία του Ιταλού αιχμαλώτου Σάρντι ndash Ο αντι-συνταγματάρχης Ρήγος στο βουνό

163

12 Οι οργανώσεις σε Δυτική Αττική και ΘήβαΚριεκούκι (Ερυθρές) ndash Περιοχή Θήβας ndash Μέγαρα ndash Βίλια ndash Ελευσίνα ndashΑσπρόπυργος ndash Μάνδρα ndash Μενίδι (Αχαρνές) ndash Δερβενοχώρια

175

13 Η Μάχη των ΔερβενοχωρίωνΗμέρα πρώτη Γερμανικό χτύπημα στην Πύλη ndash Ο Ρήγος αναλαμβάνει διοικη-τής του 34ου Συντάγματος ndash Ο μόνιμος ΕΛΑΣ μπαίνει στη μάχη ndash Ο μπαρ-μπα-Γιώργης Σταμάτης ndash Απόπειρα διαπραγμάτευσης με τη γερμανική διοίκη-ση ndash Ημέρα δεύτερη Ολομέτωπη γερμανική επίθεση ndash Οι Γερμανοί πατούντην Πύλη ndash Ημέρα τρίτη Σύμπτυξη και αποχώρηση ndash Εμπρησμός των Δερβε-νοχωρίων ndash Μερικές προσωπικές κρίσεις ndash Απολογισμός

191

14 laquoΔιά συνεχών συντριπτικών αιφνιδιασμών να μην αφήνωμεν ποτέ τιςσυμμορίεςraquoΗ περίπτωση Παπαζήση ndash Εκτέλεση των 42 Γερμανών αιχμαλώτων ndash Οι Γερ-

215

μανοί αποσύρονται από τα Δερβενοχώρια ndash Απροσδόκητη εμφάνιση της Έ-ντα ndash Επιστροφή του Ι34 στη Μαζαρέκα σύσταση 3ου Λόχου ndash Γερμανοίστη Μαζαρέκα ndash Η γερμανική ενέδρα της Λιβαδόστρας ndash Σύσταση της 5ηςΤαξιαρχίας ανασυγκρότηση του Ι34 ndash Ο ορίζοντας θολώνει ndash Εκκένωση τηςΠάρνηθας ndash Πρωτοχρονιάτικη γερμανική επίθεση στο κενό

15 Η παρουσία μας στη Μεγαρίδα μεταξύ Σεπτέμβρη 1943 ndash Γενάρη 1944Η Συνδιάσκεψη του Μυρινιού ndash Η αντίδραση δραστηριοποιείται ndash Απο-χώρηση του 2ου Λόχου ndash Ο 3ος Λόχος στον Πατέρα [Οι μεγαλονοικοκυραίοιτης Μάνδρας κι ο ναύαρχος Κουρμούλης ndash Η ενέδρα της Βένιζας] ndash Σχετικάμε την Ενέδρα της Βένιζας ndash Ο Άγρας (Μελέτης Πόγκας) ndash Η διάσωση τωνδέκα Αμερικανών αεροπόρων

231

ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ

16 Πράκτορες Τάγματα Ασφαλείας και προδότεςΟ πράκτορας Ντον Στοτ ndash Το παράδειγμα του Μενιδίου ndash Τάγματα Ασφα-λείας στην Εύβοια ndash Κατάσκοποι στην Πάρνηθα ndash Τσολιάδες στα Καμπο-χώρια ndash Ο πρώτος προδότης αντάρτης του Ι34 ndash Ο Τσαντήλας

251

17 Φεβρουάριος 1944 Σιδηροδρομικές επιχειρήσειςΟ Πατέρας κυκλώνεται ndash Απεγκλωβισμός του 3ου Λόχου ndash Απολογισμός καισυμπεράσματα ndash Σαμποτάζ του 1ου Λόχου στα παράλια του Σαρωνικού ndash ΟΑνέστης ndash Νέα γερμανική επιχείρηση στα Δερβενοχώρια ndash Η επιχείρηση τουτραίνου στο Βαθύ Αυλίδας ndash Οι Τσολιάδες επανέρχονται ndash Οι Σοβιετικοίστρατιώτες της Κινέτας

271

18 Κινητοποίηση 10000 Γερμανών σε Πάρνηθα Πατέρα και ΓεράνειαΟ γιατρός Δανάλης ndash Σωτήρια επέμβαση του Ορέστη στην Εύβοια ndash Διάλυσητης γερμανικής φρουράς του Πευκενέα ndash Αναδιοργάνωση του Ι34 εισαγωγήδυαδικών διοικήσεων ndash Ο Σπύρος Θηβαίος ndash Ο Ορέστης εθνοσύμβουλος ndashΕγκατάσταση μόνιμου τμήματος στα Μεσόγεια ndash Γερμανικό χτύπημα στο Φυ-λάκιο Φυλής ndash Η μεγαλύτερη εκκαθαριστική επιχείρηση στην Αττική ndash Συ-μπεράσματα ndash Καταστροφή των Μεταλλείων Λαρύμνης ndash Ο Δεληβορηάς(Παναγιώτης Κοροπούλης)

287

Σημείωμα του εκδότη

Εβδομήντα πέντε χρόνια μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευ-μάτων κατοχής από την Ελλάδα η ιστορία του ΕΛΑΣ Αττικής παραμένει σχε-δόν άγνωστη Μόνο αραιά συναντάμε στην ιστοριογραφία της Αντίστασης το34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας και τα laquoαρβανίτικα αντάρτικαraquo της Πάρνηθαςκαι συνήθως ως δευτερεύοντα-συμπληρωματικά στοιχεία ενός έπους που γρα-φόταν αλλού εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από την πρωτεύουσα Εάν όμωςτο κεφάλι βρισκόταν στην Αθήνα (έδρα του μηχανισμού του ΚΚΕ) η σπονδυ-λική στήλη στην Πίνδο και τα άκρα σε όλα τα μέρη της χώρας για την Αντί-σταση η Πάρνηθα υπήρξε το αναντικατάστατο νευρικό της σύστημα

Το Υπαρχηγείο Αττικής σύντομα Ι34 Τάγμα ήταν το αρμόδιο για την επι-κοινωνία του κέντρου με τον laquoΕΛΑΣ του βουνούraquo έβαζε τα στελέχη και τουςσυνδέσμους στην Αθήνα ή τους έβγαζε απrsquo αυτή παρέλαβε μεγάλο μέρος τουοπλισμού των Ιταλών μετά τη συνθηκολόγησή τους φυγάδευσε τους Εβραί-ους της πρωτεύουσας στέγασε τον ασύρματο επικοινωνίας του ΕΑΜ με τοΣτρατηγείο Μέσης Ανατολής παρακολουθούσε την κίνηση του εχθρού στονοδικό άξονα Αθήνας ndash Ελευσίνας ndash Θήβας (τη μόνη τότε εθνική οδό προς ταβόρεια) και τις σιδηροδρομικές γραμμές προς Θεσσαλονίκη και Πελοπόννη-σο Εγγυόταν τέλος πως ο δρόμος του ΕΛΑΣ για την Αθήνα θα ήταν ανοι-χτός όταν θα αποχωρούσαν οι Γερμανοί πλεονέκτημα που απέτυχε -ή απέφυ-γε- να αξιοποιήσει η ηγεσία του κινήματος όταν της δόθηκε η ευκαιρία

Δεν ήταν ωστόσο ένα ιδιότυπο τάγμα διαβιβάσεων ή μονάδα συνοδείας τοΙ34 Τόλμησε τη σύγκρουση με τον εχθρό ενίοτε την επιδίωξε κιόλαςκόντρα στη φοβία του καθοδηγητικού κέντρου πως η επιθετική δράση θα εξε-ρέθιζε το γερμανικό θηρίο και θα το οδηγούσε στα ζωτικής σημασίας μονο-πάτια της Δυτικής Αττικής Κι όχι μόνο δε λύγισε αλλά ανάγκασε τους Γερ-μανούς να κρατούν καθηλωμένους χιλιάδες πολύτιμους στρατιώτες για τηνκαταδίωξή του

Σχηματικά η βιβλιοπαραγωγή για την εαμική εθνική αντίσταση διακρίνεταισε τρία κύματα Το πρώτο περιλαμβάνει απομνημονεύματα αγωνιστών πουκυκλοφόρησαν τις δεκαετίες rsquo50-rsquo60 στα σύντομα φιλελεύθερα διαλείμματατου αποκληθέντος laquoκράτους της Δεξιάςraquo Το δεύτερο ξεκινά το rsquo74 με τηναποκατάσταση του κοινοβουλευτισμού κυριαρχούν ξανά οι βιωματικού τύ-που καταθέσεις μιας δρακογενιάς που σιγά-σιγά έφευγε από τη ζωή Στο τρί-το το πιο σύγχρονο η σκυτάλη έχει πια περάσει από τους πρωταγωνιστέςστους ιστορικούς επιστήμονες και εξειδικευμένους ερευνητές

12 ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΟΥΤΣΙΝΗΣ (ΝΙΚΗΤΑΣ)

Το Αντάρτικο στην Αττική 1941-1945 ανήκει στο δεύτερο κύμα Ο ΓιώργοςΜπουτσίνης ο καπεταν-Νικήτας του Ι34 έχει πρόσφατα επαναπατριστεί απότις λαϊκές δημοκρατίες και παρουσιάζει γεγονότα και πρόσωπα του αντάρτι-κου με πολύτιμες λεπτομέρειες καταθέτοντας πάντα ευθαρσώς την προσωπι-κή του αξιολόγηση Για όσα ήταν απών ή δεν είναι βέβαιος χρησιμοποιεί συ-νήθως χωρία από το εμβληματικό Γερμανοί Κατοχή Αντίσταση του ΦοίβουΓρηγοριάδη καθώς και από το προ εικοσαετίας δημοσιευμένο στον αθηναϊκότύπο χρονικό του Ανδρέα Μούντριχα τον οποίο θεωρεί εν γένει αξιόπιστοαφηγητή παρά τη μεταπολεμική στροφή του προς τη Δεξιά και τον εργοδοτικόσυνδικαλισμό Άλλοτε αξιοποιεί μαρτυρίες συναγωνιστών που ζήτησε ο ίδιοςεν όψει της έκδοσης και τις ακόμα ακυκλοφόρητες αναμνήσεις του στενούτου φίλου Νίκου Παπανικολάου Όλες αυτές οι πηγές δεν είναι απλά γεμίσμα-τα ολοκληρώνουν την αφήγηση ο συγγραφέας κάνει διάλογο μαζί τους συ-χνά τις χρησιμοποιεί αντιπαραθετικά μεταξύ τους για να αναδείξει διαφορετι-κές εκτιμήσεις και κίνητρα

Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1979 σε επιμέλεια Νίκου Παπανικολάου αυτο-έκδοση του συγγραφέα και εμπορική διανομή από τις Εκδ Νεόκοσμος τωνΦοίβου και Σόλωνα Γρηγοριάδη Γνωρίζουμε πως ο συγγραφέας δούλευε τηβ΄ έκδοση στις αρχές της δεκαετίας του rsquo80 διορθωμένη και συμπληρωμένημε την περίοδο από τη Βάρκιζα έως την έναρξη του Εμφυλίου αλλά δεν πρό-λαβε

Επιλέξαμε η επανέκδοση να γίνει αφενός σε δύο τόμους αφετέρου μεπρόσθετη επιμέλεια και όχι ως πανομοιότυπο Πέρα από τις συνήθεις παρεμ-βάσεις μιας επιμέλειας (ενιαίο ύφος και ορθογραφία αντιπαραβολές διορ-θώσεις κλπ) το δεύτερο μας επέτρεψε να αναδιατάξουμε τη ροή της αφήγη-σης και να προβούμε σε νέο χωρισμό σε κεφάλαια ώστε τα γεγονότα και ταπορτραίτα αγωνιστών να παρουσιάζονται πιο συνεκτικά Προσθέσαμε επίσηςσύντομα βιογραφικά για τα πρόσωπα-κλειδιά χάρτες και σχόλια προσπα-θώντας να διευκολύνουμε το μέσο σημερινό αναγνώστη Αντίθετα δεν κάνα-με καμιά παρέμβαση στα κείμενα των πηγών (με εξαίρεση ορισμένες συμβο-λές του Αλέξανδρου που ήταν ενσωματωμένες στο κυρίως κείμενο) και τοπρολογικό σημείωμα του συγγραφέα τα οποία παρατίθενται όπως ακριβώςστην α΄ έκδοση

Καλή ανάγνωσηΑθήνα Οκτώβρης 2019

Πρόλογος του συγγραφέα

Η αντίσταση του Ελληνικού λαού στη Χιτλεροφασιστική κατοχή ήταν μιαεποποιΐα που όσο περνάνε τα χρόνια τόσο και περισσότερο συνειδητοποιού-με τις διαστάσεις της και το νόημά της Σήμερα η αναγκαιότητά της οι θυσίεςτης το μεγαλείο της είναι αδύνατο να παραγνωριστούν για χάρη μιας σκοπι-μότητας laquoεθνικιστικήςraquo που είναι φοβερά επιζήμια για την Εθνική μας ζωήόταν ακόμα και στη Δυτική Γερμανία αναζητούν και προβάλλουν τίτλουςαντίστασης κατά του χιτλερισμού Διωγμένη φυλακισμένη κυνηγημένη του-φεκισμένη εκπατρισμένη η Ελληνική αντίσταση κατά της φασιστικής κατο-χής όχι μόνο δεν έσβησε από τη μνήμη του λαού αλλά αντίθετα ρίζωσε πιοβαθιά στη συνείδησή του και αξιώνει τη θέση της στην επίσημη ιστορία μας

Δικαιολογημένα η κάθε περιοχή προβάλλει τη συμμετοχή της και τις θυσίεςτης στην Εθνική μας Αντίσταση Χρέος είναι για καθέναν που έζησε τα δρα-ματικά και ηρωικά εκείνα χρόνια να δώσει την προσωπική του μαρτυρία Κιαυτό σαν υποχρέωση στις θυσίες του λαού σrsquo εκείνους που δώσαν τη ζωήτους σrsquo αυτόν τον αγώνα σrsquo αυτούς που μαρτύρησαν που βασανίστηκανΥποχρέωση στην ιστορία στα παιδιά που ρωτάνε που πρέπει να μάθουν

Όσοι μέχρι σήμερα αναφέρθηκαν στην ιστορία της αντίστασης στην Αττικήαναφέρθηκαν γενικά συμπτωματικά χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η αναφοράτους δεν αποτελεί μια συμβολή στην ιστορία της αντίστασης στην περιοχή αυ-τή Μόνο που το έργο τους δεν μπορεί να καλύψει αυτή την ανάγκη Η ιστο-ρία της αντίστασης στην Αττική και την Αττικοβοιωτία γενικότερα δεν έχειγραφεί Και το γράψιμό της είναι σήμερα μια ανάγκη και μια υποχρέωση στηνπεριοχή

Πολλοί από τους πρωτεργάτες της αντίστασης στο χώρο αυτό που και απότο ρόλο που διαδραμάτισαν είχαν μια γενικότερη εμπειρία στα γεγονόταόπως ο Θεοχάρης Πολύχρονος ο Κώστας Αντωνόπουλος (Κρόνος) ο Σερα-φείμ Κοσσόρας ο Παναγιώτης Κοροπούλης (Δεληβορηάς) ο Θανάσης Βα-λάντος ο Γιάννης Πατής (Γαλανός) ο Γιάννης Σταματάκης (Λακιώτης) οΓιώργος Μενιδιάτης και άλλοι ακόμα δεν ζουν πια Αναφερόμαστε με ευ-λάβεια στη μνήμη τους στη μνήμη όλων των αγωνιστών που χάθηκαν όλωντων θυμάτων της φασιστικής κατοχής με το αίσθημα της ευθύνης και τηςυποχρέωσης να γραφεί η ιστορία της περιοχής μας για νrsquo αποκατασταθεί τοέργο τους να δικαιωθεί ο αγώνας και η θυσία τους Η υποχρέωση αυτή ανή-κει σrsquo όλους όσοι έζησαν κείνα τα χρόνια και η συμβολή τους είναι απαραί-τητη για να γράψουμε την ιστορία μας


Μια προσπάθεια στην ικανοποίηση αυτής της ανάγκης αποτελεί τούτο τογραφτό που βγαίνει και από μια πρόσθετη υποχρέωση μια και κατάγομαι απότην περιοχή αυτή (το Κριεκούκι) Κι ακόμα γιατί πήρα μέρος στην αντίστασητης Αττικής από το ξεκίνημά της ως το τέλος

Η αφήγησή μου βασίζεται κύρια στη μνήμη μου αλλά και στη βοήθεια πολ-λών συμμαχητών μου εκείνης της εποχής που πρόθυμα προσφέρθηκαν να μεβοηθήσουν και τους οποίους ευχαριστώ Ημερολόγιο δεν έχω κρατήσει καιδεν έχω στη διάθεσή μου προσωπικό αρχείο Όπως κι άλλοι αγωνιστές δεν εί-χα καθόλου συνείδηση του έργου που κάναμε εκείνη την εποχή Ούτε καν φα-νταζόμουνα πως κάνουμε κάτι ξεχωριστό που θάπρεπε να γραφτεί και να μεί-νει

Μετά όμως την παράδοση της αντίστασης στους αντιπάλους της κι ενώκρυβόμουνα όπως χιλιάδες άλλοι αγωνιστές άρχισα να γράφω Από τα γρα-φτά όμως αυτά δε σώθηκαν παρά μόνο ένα τετράδιο Το είχε laquoεντοιχίσειraquo ογερο-πατέρας μου στους τοίχους του καμένου από τους Γερμανούς σπιτιούμας Αλλά κι εκεί δεν ήταν τυχερό να γλιτώσει βρέθηκε μισοκατεστραμμένοΓια μας δεν ήταν δυνατό να φανταστούμε τότε μια τέτοια τύχη της ΕλληνικήςΑντίστασης Ούτε μια συστηματική επίσημη προσπάθεια να εξαφανιστεί νασβήσει το έργο της και οι δημιουργοί της ώστε σήμερα να χρειάζονται βα-σάνισμα μνήμης κι επίμονη αναζήτηση μαρτυριών κάτω απrsquo τους όγκους τηςδιαστρέβλωσης της κατασυκοφάντησης των διαβολών και της παραποίησης

Το πέρασμα του χρόνου είναι σε βάρος της μνήμης Μα τα γεγονότα εκείναείχαν τόσο έντονη επίδραση πάνω μας καθόρισαν τόσο αποφασιστικά την κα-τοπινή ζωή μας ώστε να μη μπορούμε να τα ξεχάσουμε ούτε στιγμή Φυσικόείναι οι περιπέτειες της αντίστασης οι διώξεις εναντίον μας τα βάσανα σταοποία υποβληθήκαμε νrsquo αποτελούν αιτίες για κάποιον υποκειμενισμό στιςκρίσεις Τον κίνδυνο αυτό τον αντιμετωπίζει ο καθένας που γράφει και τοναποφεύγει στο βαθμό που συνειδητοποιεί ότι τα άτομα σιγά σιγά φεύγουν απότο προσκήνιο ενώ η αντίστασή μας θα μείνει γιατί είναι ένα κομμάτι τηςιστορίας του λαού μας

Το γεγονός ότι κατάγομαι από την Αττική ότι πήρα μέρος στην αντίστασηστην περιοχή αυτή από το ξεκίνημά της ως το τέλος κάνει ώστε το γραφτόμου να μην είναι μόνο μια μαρτυρία αλλά και μια απολογία για τη δράση μαςμπροστά στο λαό της Αττικής Αυτόν το λαό που γέννησε που έθρεψε τηναντίσταση που έδωσε θύματα στο βωμό της που σε πολλές περιπτώσεις έγινεολοκαύτωμα

ΤΟ ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ 1941-1945 15

Η συμμετοχή του λαού της Αττικής υπήρξε καθολική Και στη λέξη αυτήδεν υπάρχει υπερβολή Και σαν κεφάλαιο της ιστορίας μας σαν κληρονομιάανήκει σrsquo όλο το λαό της Εμείς που συνέπεσε να rsquoμαστε μάρτυρες της καθο-λικής αντίδρασης του λαού στον καταχτητή της συμμετοχής του στην ενεργη-τική αντίσταση της συμπαράστασης και βοήθειας που δεχτήκαμε περηφα-νευόμαστε για τη συμπεριφορά του λαού της περιοχής μας στα δύσκολαχρόνια της κατοχής

Βέβαια υπήρξαν και εξαιρέσεις που άλλωστε ποτέ δεν έλειψαν από καμιάπεριοχή και από κανένα λαό όμως αυτές δεν μεταβάλλουν την γενική εικόναούτε αναιρούν την καθολικότητα της αντίστασης Η φοβερή πίεση που εξα-σκούσε ο εχθρός η διαβολή και το ψέμα των ανθρώπων που δέχτηκαν να τονυπηρετήσουν (των Κουΐσλιγκς όπως τους λέγανε) η πείνα και η δυστυχία τοαποκορύφωμα των δεινών μας και η ύπουλα μεθοδευμένη δράση των laquoσυμ-μάχων μαςraquo Άγγλων έσπαγαν κάποτε την ενότητα και τη συνοχή της αντίστα-σης στην περιοχή μας Μερικές φορές βοηθούσαν και δικά μας λάθη Αλλά οαγώνας μας ο αγώνας των αγνών αγωνιστών που δώσαν τη ζωή τους ήταντόσο ανιδιοτελής τόσο ανώτερος που δε μπορούν να τον επισκιάσουν ξεχωρι-στά μεμονωμένα λάθη ή και αδικίες ακόμα

ndash Δυο λόγια για τις ιδιομορφίες του αντάρτικου της Αττικής ndash

Αυτές καθορίζονταν από δύο παράγοντες Τον εδαφικό χώρο και τις κατοχι-κές συνθήκες Ο χώρος στον οποίο έδρασε το αντάρτικο της Αττικής ήταν ταμικρά βουνά της Πάρνηθας ο Πατέρας τα Γεράνια και πού και πού ο Κιθαι-ρώνας Τα δασωμένα υψώματα της βορειοανατολικής ακτής της Αττικής (Δή-λεσι-Κάλαμος κλπ) και μερικές φορές η Πεντέλη

Τα βουνά αυτά αν τα συγκρίνει κανένας με τον Παρνασσό και συνέχειαπρος τα πάνω είναι απλά υψώματα Σχεδόν ξεκομμένα και χωρίς συνέχεια ήσύνδεση με τον ορεινό κορμό που αρχίζει από τον Ελικώνα και φτάνει στηνΠίνδο Δεν υπάρχει βάθος ούτε κανένα είδος μετόπισθεν που να επιτρέπεικάποιο στοιχειώση ελιγμό Αμαξιτοί δρόμοι οδηγούν όχι μονάχα στις προ-σβάσεις των βουνών αλλά και στην καρδιά τους κοντά στα λημέρια

Από την άλλη μεριά τα λημέρια αυτών των αδυσώπητων εχθρών των Γερ-μανών βρίσκονταν λίγα χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα και τα προάστιαόπου οι Γερμανοί είχαν σοβαρές δυνάμεις για να εξασφαλίζουν την κυριαρχίατους αλλά και τις συγκοινωνίες τους με την Πελοπόννησο και τα νησιά πουπέρναγαν από ζωτικές οδικές αρτηρίες Αθήνας ndash Θεσσαλονίκης Αθήνας ndashΚορίνθου ndash Πατρών


Απrsquo αυτόν τον παράγοντα καθορίζονταν και η πυκνότητα των γερμανικώνδυνάμεων Έτσι από τις ιδιόμορφες αυτές συνθήκες εδάφους και κατοχής ξε-πηδούν οι μεγάλες οι τεράστιες δυσκολίες για το αντάρτικο της Αττικής Τοξεπέρασμα αυτών των δυσκολιών απαιτούσε όχι μόνο πίστη αλλά και με-γάλη αντοχή στις πορείες στην πείνα στις κακουχίες και στερήσεις καρτερι-κότητα αλλά και θέληση στην αντιμετώπιση του καθημερινού και άμεσου κιν-δύνου που με μια λέξη το λένε παληκαριά laquoΚαρτερικό Τμήμαraquo το ονόμασε οΦοίβος Γρηγοριάδης Κι αυτός ο όρος δεν έχει την παραμικρή υπερβολή

Παρά τις αναρίθμητες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών με τε-ράστιες δυνάμεις το πείσμα και η καρτερικότητα των ανταρτών της Αττικήςυπερίσχυε Ποτέ οι Γερμανοί δεν κατάφεραν να εκτοπίσουν τους αντάρτες τηςΑττικής από τις παρυφές της σκλαβωμένης Ελληνικής Πρωτεύουσας που τηναντίστασή της έτρεφε το απόηχο των μαχών γύρω από τα υψώματα που τηνπεριστοίχιζαν Λίγες το πολύ δέκα μέρες και οι αντάρτες της Αττικής ξανάστα λημέρια τους έξω απrsquo την Αθήνα καρφί στο μάτι των Γερμανών και τωνσυνεργατών τους

Τέλος θα rsquoταν μεγάλη παράλειψη αν δεν δηλώναμε απrsquo την αρχή πως το έρ-γο μας αυτό δεν είναι ούτε μπορούσε να είναι ολοκληρωμένο Προσπαθήσα-με νrsquo αποφύγουμε λάθη και ασάφειες στην αφήγηση αποκλείοντας την υπερ-βολή και το μυθιστόρημα Παραλείψεις γεγονότων και ιδιαίτερα προσώπων-μαχητών δε μπορέσαμε νrsquo αποφύγουμε Για αυτό ζητάμε από τους αφανείςαλλά επίλεκτους αυτούς Έλληνες-συμμαχητές μας να μας συγχωρήσουν αυ-τές τις παραλείψεις που γίνονται από μία αδυναμία μας Αδυναμία να ψάξου-με να βρούμε και να προβάλουμε όλους τους ανώνυμους τους αφανείς αυ-τούς ήρωες τους δημιουργούς της αντιστασιακής εποποιΐας Οι καθοδηγητέςτα στελέχη που συνήθως προβάλλονται παίζουν βέβαια κάποιο σοβαρό ρόλοαλλά την ιστορία τη δημιουργούν αυτοί οι απλοί μαχητές που συνήθωςμένουν άγνωστοι όπως για παράδειγμα ο απλός αθόρυβος αλλά υπέροχοςγια την ευσυνειδησία στην εκτέλεση της αποστολής του σύνδεσμος του Ι34Τάγματος laquoΤζίμηςraquo (Δημήτρης Βαρελάκης) που τον συνάντησα τυχαία καιτον θυμήθηκα

Αν το μπορέσουμε σε μια δεύτερη έκδοση θα προσπαθήσουμε ώστε οι ελ-λείψεις και οι παραλείψεις να περιοριστούν αν όχι να εκλείψουν

Αθήνα Ιούλης 1979ΓΙΩΡΓΗΣ ΜΠΟΥΤΣΙΝΗΣ

-ΝΙΚΗΤΑΣ-

Συγκρότηση του Ι34 Τάγματος θορυβώδης επιστροφή στην Αττική9

Μετά την πρώτη διάλυση του 542 κι ενώ είχε ήδη ξεκινήσει η ανασυ-γκρότησή του αποφασίστηκε να κατεβούν στην πρωτεύουσα (χωριστά) οΟρέστης κι ο Ψαρρός Την ώρα λοιπόν που τα συγκεντρωμένα στο Μαυρολι-θάρι τμήματα καταλάμβαναν νέες θέσεις εν όψει των ιταλικών εκκαθαριστι-κών επιχειρήσεων για τις οποίες μιλήσαμε αναλυτικά νωρίτερα ο Ορέστηςμε μία ομάδα ανταρτών αναχωρούσε για την Αττική

Φτάνοντας στην Πάρνηθα άφησε την ομάδα στη Στεφάνη και συνέχισεμόνος για Αθήνα Εκεί συνδέθηκε μέσω Κτιστάκη με τον ταγματάρχη ΓιάννηΣταματάκη ανηψιό του Μάντακα Ο Σταματάκης θα πάρει το ψευδώνυμοΛακιώτης και στη συνέχεια θα τον δούμε νrsquo αναδεικνύεται σε πολύτιμο στρα-τιωτικό στέλεχος του ΕΛΑΣ στην Αττικοβοιωτία και την Εύβοια

Ο Ορέστης πίστευε -ορθώς- ότι θα rsquoταν επιζήμια η απουσία σύσσωμου τουΕΛΑΣ Αττικοβοιωτίας απrsquo τα λημέρια του για μεγάλο διάστημα Η παρουσίατου αντάρτικου στα χωριά έδινε δύναμη και κύρος στις εαμικές οργανώσειςενώ αντίθετα η απουσία του τις έβαζε σε κίνδυνο Επίσης μπορεί οι προ-σπάθειες των εχθρών του εθνικοαπαλευθερωτικού κινήματος να φτιάξουν δι-κές τους ανταρτομάδες στα Γεράνεια (κι ύστερα στον Κιθαιρώνα) να είχαναποτύχει αυτό όμως δε σήμαινε πως ο κίνδυνος είχε περάσει Παράλληλα ηζωοκλοπή άρχιζε να ξαναφουντώνει

Γιrsquo αυτούς τους λόγους παρέμεινε στην περιοχή και δεν ξανανέβηκε στηΡούμελη Μετέτρεψε μάλιστα την ομάδα του σε έφιππη και άρχισε να κινείταιστην Αττικοβοιωτία αναπτερώνοντας με τον τρόπο αυτό το ηθικό των Εαμι-τών στα χωριά για όσο καιρό οι υπόλοιποι θα απουσιάζαμε Επικεφαλής βάδι-ζε πάντα ένας παπάς Τrsquo άλογα τα δανείστηκε από τους ντόπιους έπειτα ότανlaquoπρομηθεύτηκεraquo άλλα απrsquo την Κωπαΐδα τα επέστρεψε

ΦΩΤΟ Στελέχη του Ι34 με Εφεδροελασίτες από το Κριεκούκι ndash Αύγουστος 1943-Αριστερά οι Τάσος Μελ Παγώνης Θανάσης Τσαρός (Γαβριώτης) Κώστας Αθ Μπουτσί-νης Γιάννης Μ Κάμπος Στο κέντρο οι Γιώργος Παν Μπουτσίνης (Νικήτας) και ΙωάννηςΣταματάκης (Λακιώτης) Στην άκρη δεξιά ο Γεώργιος Γκίκας και δίπλα του ο Γιάννης Κα-ράς


Στη Θίσβη συνάντησε εκείνες τις μέρες και τους Σιάντο Τσιριμώκο καιΠέτρο Ρούσο ενώ πήγαιναν στην Αίγυπτο όπου θα rsquoβαζαν τα θεμέλια τηςκαινούργιας σκλαβιάς της χώρας μας ndash στους Άγγλους

Ανασυγκρότηση και μετονομασία των μονάδων του ΕΛΑΣ

Αρχές Ιουλίου του rsquo43 η Κεντρική Επιτροπή του ΕΛΑΣ αποφάσισε τη με-τονομασία των αντάρτικων σχηματισμών σε μονάδες τακτικού στρατού Ηαπόφαση αντικατόπτριζε τη συνεχή επιθυμία και τάση των επιτελών της Αθή-νας για πλήρη μετατροπή του αντάρτικου στρατού σε τακτικό κάτι που στηθεωρία φαινόταν πραγματοποιήσιμο όχι όμως και στην πράξη απrsquo τον ΕΛΑΣαπουσίαζαν πολεμικά μέσα όπως η αεροπορία και τα μηχανοκίνητα ενώ πολ-λές φορές έλειπαν κι αυτές οι σφαίρες για τα ατομικά όπλα Όλα αυτά ταγνώριζαν καλά οι αξιωματικοί που rsquoχαν κάποια θητεία στον αντάρτικο στρα-τό Εκείνοι που δεν καταλάβαιναν ήταν οι συνάδελφοί τους στην Αθήνα

Ανάλογα με τον τόπο καταγωγής των στρατευμένων οι μονάδες πήραν τιςονομασίες που rsquoχαν στον παλιό στρατό Έτσι το έως τότε Αρχηγείο Αττικο-βοιωτίας μετονομάστηκε σε 34ο Σύνταγμα Πεζικού το οποίο προπολεμικάπεριλάμβανε κυρίως άντρες απrsquo την Αττική την Κούλουρη (Σαλαμίνα) κι όλατrsquo αρβανιτοχώρια της Αττικής και της Βοιωτίας Στρατιωτικά υπαγόταν στηXIII Μεραρχία Στερεάς ενώ πολιτικά η εξάρτησή του παρέμενε απευθείαςστο Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ

Η Δ ι ο ί κ η σ η τ ο υ 3 4 ο υ Σ υ ν τ ά γ μ α τ ο ς στελεχώθηκε ως εξήςΣτρατιωτικός Χρήστος Δαλιάνης ταγματάρχης ΠεζικούΚαπετάνιος Φώτης Βερμαίος (Φοίβος Γρηγοριάδης) λοχαγός ΠεζικούΠολιτικός Ορέστης (Ανδρέας Μούντριχας) αντικαθιστώντας τον έως τότεπολιτικό Πελοπίδα που στάλθηκε στην Πελοπόννησο με μια ομάδα απόογδόντα διαλεγμένους άντρες

Αντίστοιχα τα τρία τοπικά υπαρχηγεία μετονομάστηκαν σε τάγματα Κα-θένα είχε δύναμη ογδόντα έως εκατό αντάρτες αριθμός που αργότερα θα αυ-ξανόταν

Τ ά γ μ α Ι 3 4 (Αττικής)Στρατιωτικός Νικήτας (Γεώργιος Μπουτσίνης) μόνιμος υπαξιωματικόςΚαπετάνιος Θεοχάρης ΠολύχρονοςΠολιτικός Γαβριώτης (Θανάσης Τσαρός) επειδή απουσίαζε τα χρέη του θαασκούσε ο Αλέξανδρος (Νίκος Παπανικολάου)


Τ ά γ μ α Ι Ι 3 4 (Θηβών)Στρατιωτικός Κρόνος (Κώστας Αντωνόπουλος) μόνιμος ανθυπασπιστήςΚαπετάνιος Νικολός (Νικόλαος Ντάκουρης)Πολιτικός Σπάρτακος (Παναγιώτης Μηλιώτης) υπαξιωματικός Χωροφυλα-κής

Τ ά γ μ α Ι Ι Ι 3 4 (Λειβαδιάς)Στρατιωτικός Εύριπος (Ευάγγελος Χείλαρης) μόνιμος ανθυπολοχαγόςΚαπετάνιος Θανάσης ΒαλάντοςΠολιτικός Επαμεινώνδας (Σεραφείμ Κοσσόρας)

Κατόπιν εντολής της XIII Μεραρχίας στη δύναμη του 34ου Συντάγματοςπροστέθηκε προσωρινά μια διμοιρία αποσπασμένη απrsquo το πρώην ΑρχηγείοΌθρυος του Μπεγνή Η διμοιρία αυτή θα σταλεί τον Αύγουστο στην Εύβοιαόπου δεν είχαμε πατήσει μέχρι τότε Χάρη σε οπλισμό που θα προμηθευτείμετά την ιταλική ανακωχή και την ανάλογη προσέλευση εθελοντών σε λίγουςμήνες θα μετεξελιχτεί σε 7ο Τάγμα και ακολούθως 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

Ένας κύκλος κλείνει ένας νέος ανοίγει

Με τη μετονομασία του Υπαρχηγείου Αττικής σε Ι34 δηλαδή 1ο Τάγματου 34ου Συντάγματος ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση εξέλιξης της μονάδαςμας η οποία είχε αρχίσει την 25η Μαρτίου στη Δεσφίνα με την αντάρτικη ορ-κωμοσία και τη συγκρότησή μας σε στρατιωτικά πειθαρχημένο μαχητικό τμή-μα Τέσσερις μήνες βουνίσιας ζωής γεμάτης από κακουχίες στερήσεις κρύοκαι κούραση αλλά κι από αποφασιστικότητα αντοχή κι υπερηφάνεια Ζώνταςελεύθεροι ανυπότακτοι έξω απrsquo την εξουσία των κατακτητών

Οι μεγάλες -όπως διατυμπάνιζε η ραλλική κυβέρνηση- εκκαθαριστικές επι-χειρήσεις είχαν τελειώσει Οι απειλές Γερμανοϊταλών και Ράλληδων ότι θαμας σάρωναν μέχρις ενός είχαν ξεθυμάνει δίχως κανένα (γιrsquo αυτούς) αποτέλε-σμα Σε όσες συγκρούσεις έλαβαν χώρα στο πλαίσιο αυτό ο εχθρός υπέστησοβαρές απώλειες σε άντρες κι υλικά Το ελασίτικο αντάρτικο όχι μόνο δενέπαθε ζημιές όχι μόνο δε διαλύθηκε αλλά ατσαλώθηκε κι ετοιμαζόταν ναμπει στη νέα φάση πιο έμπειρο ορμητικό μεθοδικό αποφασιστικό

Στα μέσα Ιουλίου οι δυνάμεις του 34ου Συντάγματος ξεκίνησαν απrsquo τηΡούμελη για να επιστρέψουν στα μέρη τους Ανάμεσά τους το I34 Τάγμαέτοιμο για δράση στη δύσκολη κι επικίνδυνη ζώνη Αττικής ndash ΜεγαρίδαςΜπορεί να μοιάζει περιττολογία ο διαρκής τονισμός των ιδιομορφιών αυτήςτης περιοχής αλλά ήταν μια πραγματικότητα που πρέπει να επαναλαμβάνεται


για να κατανοηθεί Ομάδες θανάτου αποκαλούνταν τα τμήματα που κράτησαντην Πάρνηθα άπαρτο κάστρο σrsquo όλη τη διάρκεια της φασιστικής σκλαβιάςΑρκεί μια ματιά στο χάρτη για να καταλάβει ο αναγνώστης ότι συγκριτικά μετον αδιάκοπο ορεινό όγκο που ξεκινά από τη Βόρεια Πίνδο και καταλήγειστον Ελικώνα τα βουνά της Δυτικής Αττικής (Πάρνηθα Πατέρας Κιθαι-ρώνας και Γεράνεια) δεν αποτελούν παρά ασήμαντες εδαφικές εξάρσεις Οστενός χώρος δεν προσφερόταν για κίνηση και ελιγμό ενώ το πυκνό οδικό δί-κτυο έκανε εύκολη τη μηχανοκίνητη προσπέλαση εκ μέρους του εχθρού οοποίος επιπλέον φρόντιζε να κρατά τα νευραλγικά περάσματα προς και απότην πρωτεύουσα

Εάν όμως η εδραίωση κι η δράση μας στην περιοχή ήταν δύσκολη ήτανταυτόχρονα άλλο τόσο ζωτικά απαραίτητη Ο ψυχολογικός αντίκτυπος πουπροξενούσε η παρουσία αντάρτικου στρατού στα πρόθυρα της Αθήνας ήταντεράστιος για το φρόνημα του λαού της πρωτεύουσας Αντίκτυπος εντονότε-ρος ακόμα κι απrsquo τrsquo αντάρτικο του Παρνασσού και της Γκιώνας Προσέφερεεπίσης μια ασφαλή διέξοδο για τους αγωνιστές της πόλης αφού με μια δρα-σκελιά ο σταμπαρισμένος και κυνηγημένος αντιστασιακός βρισκόταν κάτωαπrsquo την προστασία των ανταρτών ελεύθερος να συνεχίσει τον αγώνα τουΉταν τέλος το αντάρτικο της Αττικής ο φρουρός της πύλης της Αθήνας τουσίγουρου δρόμου απrsquo όπου περνούσαν δίχως σταματημό τα στελέχη του ΕΑΜκαι του ΚΚΕ οι σύνδεσμοι κι οι ταχυδρόμοι οι αξιωματικοί που έβγαινανστο βουνό για να πλαισιώσουν τον ΕΛΑΣ

Για τους Γερμανούς ήταν πολύ σημαντικό να αφανιστεί το αντάρτικο τηςΑττικής ή τουλάχιστον να απωθηθεί βορειότερα Όπως θα δούμε στη συ-νέχεια όλες οι προσπάθειές τους απέτυχαν και το αντάρτικο παρέμεινε καρφίστο μάτι τους μέχρις ότου ξεκουμπίστηκαν

Η Μάχη του Καπαρελλίου

Η κίνηση του Ι34 από το Γαρδίκι Ομιλαίων προς τα Δερβενοχώρια ξεκίνη-σε στις 13 Ιουλίου 1943 Χαράξαμε την ίδια περίπου διαδρομή με την άνοδοΑργύρια Κολοκυθιά Ανατολή Δάφνη Καστριώτισσα Μαυρολιθάρι Καλο-σκοπή Δροσοχώρι Χρισσό Δεσφίνα Δίστομο Στείρι Κυριάκι ΖάλτσαΠρόδρομος Δομβραίνα Ξηρονομή Ελλοπία Λεύκτρα Καπαρέλλι ΒίλιαΠάνακτο

Στο Καπαρέλλι φτάσαμε κατά τις εννέα το πρωί της 30ής Ιουλίου Έπειτααπrsquo τα καλωσορίσματα η οργάνωση του χωριού μάς παρέδωσε έναν αριθμό


ατομικών όπλων κι οπλοπολυβόλων καθώς και κιβώτια με ταινίες για τα δεύ-τερα (τα οπλοπολυβόλα προορίζονταν για τον υπό σύσταση β΄ λόχο του τάγ-ματος με πρωτοστάτη το μακαρίτη Ν Ζυγούρα) Πάρθηκαν μέτρα ασφαλείαςμε κλιμάκωση σε σκοπιές ένα-δύο χιλιόμετρα έξω απrsquo το χωριό και οι άντρεςκάθισαν κατάχαμα ή στα πεζούλια των σπιτιών να ξεκουραστούν ενώ μερικοίκαταπιάστηκαν με τον καθαρισμό των όπλων Μας φίλεψαν ψωμί ελιές καιτυρί Κάπου βρέθηκε κι ένα ουζάκι

Θα ήταν μία το μεσημέρι όταν από μια σκοπιά ακούστηκε πυροβολισμόςπου σήμαινε την κίνηση εχθρικού αυτοκινήτου προς το μέρος μας Αμέσωςδόθηκε εντολή να μην το χτυπήσει κανείς αλλά να τραβηχτούμε απrsquo το δρόμοκαι να κρυφτούμε στις μάντρες των σπιτιών Έτσι όταν ο οδηγός της κούρσαςέφτασε ανυποψίαστος στο κέντρο του Καπαρελλίου και σταμάτησε βρέθηκεξαφνικά με τα όπλα μας προτεταμένα καταπάνω του Οι επιβαίνοντες παρα-δόθηκαν έντρομοι και δίχως την παραμικρή αντίσταση ήταν ένας Γερμανόςυπολοχαγός του οργανισμού ΤΟΤ ένας Γερμανός στρατιώτης που οδηγούσεκαι ένας Αρμένης διερμηνέας Μαζί τους είχαν τον ντόπιο Σωτήρη Κ Γερα-μάνη ως όμηρο

Γνωρίζαμε από πείρα ότι οι Γερμανοί θα κινούνταν αμέσως μόλις θα διαπί-στωναν ότι οι άνθρωποί τους αργούσαν αδικαιολόγητα να επιστρέψουνΌντως γύρω στις τέσσερις εμφανίστηκε μια ισχυρή μηχανοκίνητη φάλαγγαμε κατεύθυνση από Θήβα προς Καπαρέλλι

Η συντριπτική αριθμητική υπεροχή του εχθρού (αργότερα μάθαμε ότι ήτανεξακόσιοι Γερμανοϊταλοί) επέβαλλε την τακτική της απόσυρσης για τηνοποία επιπλέον ήταν ευνοϊκό το έδαφος κι ο χρόνος Απrsquo την άλλη μεριά εί-χαμε πολλούς νέους αντάρτες κι ήταν ευκαιρία να πάρουν αέρα μάχης Ήτανεπίσης ευκαιρία να ενισχύσουμε το ηθικό και το κύρος των οργανώσεών μαςνα δείξουμε στους κατοίκους των χωριών εκείνης της περιοχής ότι ο ΕΛΑΣξέρει να δίνει μάχες -όταν κι όπου θέλει- και να τις κερδίζει αλλά και στουςκατακτητές ότι από rsquoδω και πέρα θα είχαν έναν υπολογίσιμο αντίπαλο δίπλαστη φωλιά τους

Αποφασίσαμε λοιπόν μετά από σύσκεψη της τριμελούς διοίκησης ναδώσουμε μάχη και δόθηκαν απrsquo το στρατιωτικό του Ι34 Νικήτα οι ανάλογεςεντολές Οι άντρες έπιασαν θέσεις έξω απrsquo το χωριό στις δυτικές παρυφέςτου με ανάπτυξη σε βάθος και κλιμακωμένες διαδοχικές αντιστάσεις Οι δεχωρικοί διατάχτηκαν όταν θα έφτανε ο εχθρός να του δείξουν τις θέσεις μαςώστε να μην πραγματοποιηθούν μετά αντίποινα


Το σχέδιο εξελίχτηκε όπως είχε καθοριστεί Μόλις οι προφυλακές τουεχθρού βγήκαν απrsquo το χωριό και προχώρησαν σε απόσταση βολής απrsquo ταόπλα μας τους υποδεχτήκαμε με πυκνά πυρά που χτύπησαν αρκετούς Οεχθρός σταμάτησε την κίνησή του και άρχισε πλέον μάχη τακτικών τμη-μάτων Οι προωθημένες ομάδες μας συμπτύχτηκαν και μrsquo αυτές επιχειρήσαμεμικρό ελιγμό χτυπώντας απrsquo τα πλάγια Ως απάντηση ο εχθρός πραγματοποί-ησε κι αυτός σύμπτυξη αναζητώντας κάλυψη στrsquo ακρινά σπίτια

Η μάχη η οποία αποτέλεσε το βάπτισμα του πυρός για το Ι34 διήρκεσε πε-ρίπου τρεις ώρες Ήταν μια κανονική μάχη εκ παρατάξεως που απέδειξε τοαξιόμαχό μας Οι Γερμανοϊταλοί μετά την πρώτη κρούση απέφυγαν να κινη-θούν επιθετικά ξεγελασμένοι απrsquo την -ασυνήθιστη γιrsquo αντάρτικο τμήμα- πυ-κνότητα πυρός που τους έκανε να νομίσουν ότι ήμασταν πολύ περισσότεροιΈχασαν πέντε άντρες μεταξύ των οποίων και το Γερμανό φρούραρχο ΘήβαςΆγνωστος παρέμεινε ο αριθμός των τραυματιών τους τους οποίους παρέλα-βαν κατά την αναχώρησή τους το ίδιο βράδυ Το επόμενο πρωί ξαναγύρισανκαι παρέλαβαν τους νεκρούς τους ευτυχώς πέρα από μικρολεηλασία οικια-κών αντικειμένων δεν προέβησαν σε αντίποινα κατά του χωριού

Εμείς δεν είχαμε απώλειες Μόλις άρχισε να σουρουπώνει με διαδοχικές κι-νήσεις κατά τις οποίες διατηρούσαμε επαφή με τον εχθρό με αραιά πυρά υπο-χωρήσαμε δυτικά προς τη θάλασσα Στη συνέχεια πιάσαμε τις βορειοδυτικέςυπώρειες του Κιθαιρώνα όπου καταυλιστήκαμε στη θέση Βλυζιμάς

Κλείνοντας την εξιστόρηση της μάχης θέλω να τονίσω ότι η πλειοψηφίατων ανταρτών μας ήταν νέα παιδιά δίχως ιδέα από πόλεμο και πολλοί απrsquo αυ-τούς δε γνώριζαν ούτε το χειρισμό του όπλου Χάρη όμως στη συνειδητή πει-θαρχία κι επιμονή τους σε συνδυασμό μrsquo εντατική εκπαίδευση βάσει ωρολο-γίου προγράμματος που είχαμε πραγματοποιήσει στο Γαρδίκι είχαν κατορ-θώσει σrsquo ελάχιστο χρονικό διάστημα νrsquo αφομοιώσουν τόσο το χειρισμό τωνόπλων όσο και τους βασικούς κανόνες μάχης

Στα Βίλια υπό τα χειροκροτήματα των χωροφυλάκων

Το βράδυ της 31ης Ιουλίου μπήκαμε στα Βίλια σε σχηματισμό παρέλασηςκαι υπό ζωηρές επευφημίες ο αντίκτυπος της Μάχης του Καπαρελλίου είχεφτάσει πριν από μας

Ολόκληρη η παραμονή μας στο χωριό ήταν ένα ολονύχτιο γλέντι αντάμα μετους κατοίκους Στη δε παρέλασή μας ήταν παρόντες ακόμη κι οι άντρες τουτοπικού σταθμού Χωροφυλακής με επικεφαλής τον ίδιο το σταθμάρχη έναν


ανθυπασπιστή ndash κίνηση σίγουρα ασυνήθιστη για την εποχή εκείνη καθώς(όπως είναι γνωστό σrsquo όσους ζουν ακόμα απrsquo τη γενιά της Κατοχής) η Χωρο-φυλακή κρατούσε την εχθρική στάση που επέβαλλαν απέναντι στο αντάρτικοοι εντολείς της οι κυβερνήσεις-όργανα των κατακτητών Η θέση όμως τηςΧωροφυλακής ως σώματος δεν εμπόδιζε πολλούς άντρες της να σκέφτονταινα ενεργούν πατριωτικά και να συμπεριφέρονται με συμπάθεια προς εμάς

Στις αρχές όσο το αντάρτικο ήταν αδύνατο επικρατούσαν στη Χωροφυλα-κή εκείνα τα στοιχεία που δεν είχαν ελληνική πατριωτική συνείδηση και εν-διαφέρονταν μόνο για την καριέρα ακόμα κι αν έπαιρναν διαταγές απrsquo τουςκατακτητές Αυτό σήμαινε εθνικοφροσύνη κατά την αντίληψή τους μα η λέξηδεν ταίριαζε με τα έργα τους γιrsquo αυτό ο λαός τής έδωσε την έννοια της εθνο-προδοσίας της εθνοκαπηλίας

Όπως και να rsquoταν πάντως σε αρκετές περιπτώσεις οι χωροφύλακες κρατού-σαν στάση ανοχής Έτσι και στα Βίλια όπου υποδέχτηκαν παθητικά την κα-τάσταση και χειροκρότησαν κι αυτοί τους παρελαύνοντες αντάρτες

Αφοπλισμός και διάλυση της Χωροφυλακής Οινόης

Το ίδιο βράδυ (31η Ιουλίου προς 1 Αυγούστου) η διοίκηση του τάγματοςαποφάσισε σε σύντομη σύσκεψη με τους υπευθύνους της Οργάνωσης Βιλίωντη διάλυση του γειτονικού Σταθμού Χωροφυλακής Οινόης Πάνω στο μοναδι-κό οδικό άξονα που συνέδεε την Αθήνα με την Κεντρική Στερεά και τη Θεσ-σαλία ο σταθμός αυτός αποτελούσε στην πραγματικότητα ένα laquoπόστο μπλό-κοraquo όπου γινόταν συστηματικός έλεγχος ταυτοτήτων και όλων των μεταφε-ρόμενων με ζώα ή αυτοκίνητα εμπορευμάτων Οι άντρες του είτε το rsquoθελανείτε όχι ήταν υποχρεωμένοι να συμμορφώνονται με τις διαταγές της γερμα-νόδουλης κυβέρνησης και των ίδιων των Γερμανών

Λίγο πριν τα χαράματα ήμασταν έτοιμοι γιrsquo αναχώρηση θα διαλύαμε τοσταθμό κι έπειτα θα συνεχίζαμε προς τα Δερβενοχώρια Δυο Βιλιώτες είπαντότε πως μας διέθεταν ένα λεωφορείο Δε θα rsquoταν άσχημη και λίγη αυτοκινη-τάδα μετά από είκοσι μέρες συνεχούς ποδαρόδρομου στα κατσάβραχα οπότεανεβάσαμε στο λεωφορείο μια διμοιρία μαζί με τη διοίκηση και ξεκινήσαμεΚατά την αναχώρησή μας έγινε πανζουρλισμός λες κι οι χωρικοί είχαν ξε-χάσει ότι είχαμε Κατοχή (όντως εκείνες τις στιγμές το rsquoχαν ξεχάσει)

Σε λίγα λεπτά φτάσαμε στο Μάζι όπως λεγόταν τότε η Οινόη Η νύχταήταν ασέληνη Αποβιβαστήκαμε λίγα μέτρα απrsquo το κτήριο του σταθμού κιετοιμαστήκαμε ndash οι χωροφύλακες δεν είχαν πάρει κανένα μέτρο ασφαλείας


ούτε εμείς φυσικά είχαμε σχηματισμό επίθεσης Μια ομαδούλα από έξιάντρες με επικεφαλής τον Οδυσσέα (Γιάννη Γκέλη) και τον Αλέξανδρο προ-χώρησε πρώτη και μπήκε στο θάλαμο όπου κοιμούνταν οι χωροφύλακες κρα-τώντας αναμμένα σπαρματσέτα που rsquoχαμε προμηθευτεί στα Βίλια

Οι χωροφύλακες ξύπνησαν πανικόβλητοι με τις κάνες των όπλων στραμ-μένες καταπάνω τους Κι όταν στο ημίφως αντίκρυσαν κάποιους γενειοφό-ρους να τους φωνάζουν να ντυθούν γρήγορα σίγουρα πίστεψαν ότι έβλεπανεφιάλτη Ήταν τέτοιος ο τρόμος που προσπαθούσαν να φορέσουν δεξί άρβυ-λο στο αριστερό πόδι δεν τους περιγελάμε οποιοσδήποτε στη θέση τους θαπάθαινε το ίδιο Εν τω μεταξύ εμείς μαζεύαμε τα όπλα και τα φυσίγγια τους

Κάποτε ετοιμάστηκαν ndash καιρός ήταν διότι άρχιζε να ξημερώνει και σύντο-μα θrsquo άρχιζε η κίνηση των γερμανικών αυτοκινήτων Ήταν ένας ανθυπασπι-στής δύο ενωμοτάρχες και δεκαπέντε χωροφύλακες Δίχως να σταθούμε που-θενά τους οδηγήσαμε στην εκκλησία του Πανάκτου όπου τους εξήγησε οΑλέξανδρος (ως προσωρινός πολιτικός του τάγματος) τι αντιπροσώπευε οΕΛΑΣ και ποιους σκοπούς είχε το ΕΑΜ Στη συνέχεια τους κάλεσε στην πλα-τεία μπροστά στους αντάρτες και τους κατοίκους του χωριού και τους ρώτη-σε περίπου τα εξής Έπειτα απrsquo όσα ακούσατε θέλετε να μείνετε μαζί μας καινα αγωνιστείτε στο πλευρό μας για την απελευθέρωση της πατρίδας μας ΣτηΧωροφυλακή είτε το θέλετε είτε όχι υπηρετείτε τον κατακτητή Στην περίπτωσηπου δεν επιθυμείτε να μείνετε κοντά μας σας δίνουμε το λόγο της τιμής μαςπως είστε ελεύθεροι τώρα αμέσως να επιστρέψετε στα σπίτια σας και μάλισταθα σας διευκολύνουμε σrsquo αυτό

Ο ανθυπασπιστής Πυργάκης κι ο ενωμοτάρχης Ροϊνιώτης αρνήθηκαν επικα-λούμενοι σοβαρούς οικογενειακούς λόγους ωστόσο δήλωσαν ότι θα βοηθού-σαν όπου βρίσκονταν καθώς κατάλαβαν ότι οι σκοποί μας ήταν πατριωτικοί(αργότερα πληροφορηθήκαμε πως ο Πυργάκης ανέλαβε υπηρεσία στην Κοκ-κινιά και πράγματι βοήθησε επιβεβαιώνεται κι απrsquo τις σημειώσεις του αγωνι-στή Ψύχα) Ο δεύτερος ενωμοτάρχης κι οι δεκαπέντε χωροφύλακες έμεινανμαζί μας και πολέμησαν μέχρι την laquoαπελευθέρωσηraquo Οι περισσότεροι συμμε-ρίστηκαν την τύχη όλων των αγωνιστών της Αντίστασης

Σχετικά με τη συγκεκριμένη επιχείρηση έγινε μεταπολεμικά προσπάθεια ναδιαστρεβλωθεί η αλήθεια Παραθέτω ως παράδειγμα ένα γράμμα που δημο-σιεύτηκε στην Απογευματινή της Τετάρτης 19 Μαρτίου rsquo58

Αξιότιμε κύριε ΔιευθυντάΣας παρακαλώ θερμώς να καταχωρίσετε εις την έγκριτον εφημερίδα σας

τα ακόλουθα Ο κ Μούντριχας ndash Ορέστης εις απάντησιν επιστολογράφου


ανέφερεν ότι θα τηρήση χρονολογικήν σειράν Ως εκ τούτου μου δίδεται ηαφορμή να τον ερωτήσω (τώρα ευρίσκεται εις το τέλος του 1943) διατί πα-ρέλειψε εν ουσιαστικόν γεγονός το οποίον συνέβη κατά τον μήνα Ιούλιον1943 εις Οινόην Αττικής ndash Μάζι

Συγκεκριμένως πρόκειται περί της απαγωγής 20 ανδρών του ΣταθμούΧωρκής και μεταβατικού αποσπάσματος δυνάμεως 20 χωροφυλάκων μεεπικεφαλής τον τότε Ανθστήν κ Πυργάκην Μεταξύ αυτών ευρίσκετο κλι-νήρης ο χωροφύλαξ Εμμανουηλίδης με πυρετό 40deg τον οποίον τα παλλη-κάρια του Ορέστη εσήκωσαν εκ της κλίνης του κλωτσηδόν Νομίζω ότι επι-κεφαλής των απαγωγέων ήτο ο εκ Κριεκουκίου Καπετάν Ηρακλής (Ι Οικο-νόμου)

Πάντως τούτους μετέφερον εις Δερβενοχώρια και αφού τους απεγύμνω-σαν αφώπλισαν και εκράτησαν περίπου μίαν εβδομάδα τους άφησαν ελεύ-θερους μηδενός δεχθέντος να παραμείνη με τους laquoκατσαπλιάδεςraquo προς τι-μήν των και τιμήν του ηρωικού σώματος της Χωροφυλακής Και πάλιν ερω-τάται ο Καπετάν Ορέστης διατί δεν ανέφερε το γεγονός Μήπως δενενθυμείται ή μήπως δεν γνωρίζει το συμβάνΜετά τιμήςΒΥ Χωροφύλαξ εν αποστρατεία

Να πώς γράφεται η Ιστορία από την laquoάλλη πλευρά του λόφουraquo Να πώς τηδίδασκαν στα σχολεία και στο στρατό στη σκοτεινή περίοδο των τριάνταχρόνων που ακολούθησαν όταν η συγγραφή η αφήγηση κι η διδαχή της Ιστο-ρίας της Αντίστασης ήταν ένας μονόλογος όταν οι απολογητές της συνεργα-σίας με τον κατακτητή ήταν ασύδοτοι όταν οι πρωταγωνιστές βρίσκονταν σεαπηνή διωγμό στην παρανομία στη φυλακή στην εξορία και δεν τολμούσαννα μιλήσουν Οργίαζαν οι διαστρεβλώσεις οι συκοφαντίες

Σrsquo αυτό το πλαίσιο πρέπει να ενταχτεί η επιστολή του απόστρατου χωροφύ-λακα Γιατί όμως θεώρησε σκόπιμο να κρυφτεί πίσω απrsquo την ανωνυμία σεμια εποχή παντοδυναμίας των ομοϊδεατών του Διότι θα τον διέψευδαν οι ίδιοιοι συνάδελφοί του που έζησαν τα γεγονότα αν όχι επίσημα γιατί ίσως δεν τομπορούσαν τότε τουλάχιστον μεταξύ τους (εάν φυσικά ήταν χωροφύλακαςόπως έγραψε αυτός ο αρουραίος)

Ήρθε η εποχή που η παραχάραξη της Ιστορίας θrsquo ακολουθήσει αντίστροφηπορεία και πολλά γεγονότα θα πάρουν σιγά-σιγά την πραγματική τους θέσηκαι διάσταση Η κατάργηση του σταθμού έγινε ακριβώς όπως περιγράψαμε κιόχι όπως ισχυρίζεται ο ανώνυμος επιστολογράφος Οι άντρες δεν ήταν είκοσιαλλά δεκαοχτώ Οι δεκαέξι έμειναν στον ΕΛΑΣ με τη θέλησή τους όχι μηδε-νός δεχθέντος Έφυγαν μόνο δύο κι αυτοί την ίδια μέρα 1 Αυγούστου rsquo43 όχι


μετά από μίαν εβδομάδα Και δεν έφυγαν απογυμνωμένοι αλλά με τη στολήτους ατσαλάκωτη Όσα λέει δε σχετικά με τον άρρωστο που rsquoχε σαράντα πυ-ρετό δεν έχουν την ελάχιστη δόση αλήθειας

Ο Ορέστης δεν ήταν παρών στην Οινόη ώστε να δώσει απάντηση ούτε μπο-ρούσε να rsquoναι ενήμερος όλων των λεπτομερειών για τη δράση των τμημάτωντου συντάγματος πόσο μάλλον όταν έγραφε μετά από δεκαπέντε χρόνια Ού-τε αρχεία του ΕΛΑΣ υπήρχαν γιατί είτε καταστράφηκαν είτε έπεσαν σταχέρια των εχθρών της Αντίστασης Εμείς όμως που γράφουμε τις ζήσαμε αυ-τές τις λεπτομέρειες κι οι εικόνες έχουν μείνει ζωντανές στη μνήμη μας

Επανεγκατάσταση στη Μαζαρέκα

Μετά το Πάνακτο επισκεφτήκαμε και τrsquo άλλα Δερβενοχώρια Ύστερrsquo απόπολύμηνη απουσία οι συνεργάτες μας στις οργανώσεις και όλοι οι κάτοικοιμας υποδέχτηκαν με χαρά κι ενθουσιασμό

Στις 4 Αυγούστου εγκατασταθήκαμε στην παλιά μας βάση τη ΜαζαρέκαΜε την άφιξή μας έφτασε κι ο παλιός πολιτικός του Υπαρχηγείου Αττικής οΓαβριώτης η διοίκηση του 34ου Συντάγματος τον θεωρούσε απαραίτητο γιατο Ι34 και τον είχε ανακαλέσει στη δύναμή του τώρα που έπαιρνε να μεγα-λώσει Στον Αλέξανδρο ανατέθηκαν ίδια καθήκοντα στον 1ο Λόχο με στρα-τιωτικό το Ζάχο και καπετάνιο τον Κυνηγό Σημειώνω επίσης ότι εκείνες τιςμέρες σύγχρονα με το Γαβριώτη έφτασαν στη Μαζαρέκα και τα μέλη τηςδιοίκησης του συντάγματος Δαλιάνης και Βερμαίος

Μέχρι αυτή τη στιγμή το τάγμα μας είχε έναν πλήρη λόχο Βάλαμε πρό-γραμμα για ακόμα δύο και συγκροτήσαμε τμήμα εμπέδων με αποστολή ναυποδεχτεί και να εκγυμνάσει τους νεοστρατολογουμένους Ετοιμάζαμε επίσηςσχέδια για χτυπήματα κατά των Γερμανών στην περιοχή ndash πάνω σrsquo αυτά είχα-με γενικές διαταγές απrsquo τη διοίκηση αλλά ο τόπος και ο χρόνος είχαν αφεθείστη δική μας πρωτοβουλία

Η ληστεία ξανασηκώνει κεφάλι

Εάν συνδυάσουμε τη Μάχη του Καπαρελλίου (Ι34) με το χτύπημα κατάΙταλών στο Νεοχώρι (ΙΙ34) τις ίδιες περίπου μέρες μπορούμε σίγουρα ναπούμε ότι η επιστροφή του ΕΛΑΣ Αττικοβοιωτίας στις βάσεις του υπήρξε θο-ρυβώδης πανηγυρική ndash ένα ξεκίνημα για έντονα επιθετική δραστηριότητα

Ξέχωρα όμως απrsquo την καθαρά αντιστασιακή δράση έμπαινε μπροστά μαςμια σειρά από παράλληλα καθήκοντα όπως η ασφάλεια κι η τάξη των κατοί-


κων εντός των ορίων δικαιοδοσίας μας Η ληστεία ήταν μια πληγή μια μάστι-γα συνέπεια της Κατοχής Απrsquo την αρχή κιόλας πρώτο μέλημά μας ήταν ηεξάλειψή της και το rsquoχαμε πετύχει μόνο που με την τρίμηνη απουσία τουγάτου στη Ρούμελη μερικοί ποντικοί είχαν βγει απrsquo τις τρύπες τους κι άρχισαντις ζημιές

Το σοβαρότερο κρούσμα ήταν ο Παναγιώτης Φορτώσης παλιός Αβοριταί-ος που όταν οι σύντροφοί του εντάσσονταν στον ΕΛΑΣ εκείνος είχε δηλώσειότι προτιμούσε να πάει σπίτι να ησυχάσει Πράγματι αποσύρθηκε και καθότανφρόνιμα μέχρι τη στιγμή που είδε τα αντάρτικα τμήματα να φεύγουν τότεαφυπνίστηκαν τα ένστικτά του και ξανάπιασε το τουφέκι προβαίνοντας εκτόςαπό ληστείες και σε βιασμούς σε αντίθεση με τις παραδόσεις των παλιών λη-στών που σέβονταν τις γυναίκες Δεν ήταν ληστής από ανάγκη αλλά από χα-ρακτήρα ένα επικίνδυνο κακοποιό στοιχείο

Άρχισε η καταδίωξή του Ο Ορέστης ήξερε από τέτοια και στρίμωξε τουςτσοπαναραίους γύρω απrsquo τον Ελικώνα Αν δε μου τον παραδώσετε τους απεί-λησε δε θα σας αφήσω ούτε πρόβατο γιατί ξέρω πως εσείς τον ταΐζετε Πράγ-ματι τον παρέδωσαν οι ίδιοι στο χωριό Πρόδρομος Έγινε ανταρτοδικείο μεπρόεδρο τον ταγματάρχη Δαλιάνη κατά το οποίο κατατέθηκαν τέτοιες τερα-τωδίες του Φορτώση που δεν μπορούσε να του αναγνωριστεί το παραμικρόελαφρυντικό Καταδικάστηκε σε θάνατο κι εκτελέστηκε

Μαζί με το Φορτώση καταδικάστηκε κι ένας Παππάς πληροφοριοδότηςτων Γερμανών που rsquoχε κάνει μεγάλες ζημιές Για την εκτέλεση αυτού του κα-ταδότη ο Δαλιάνης θα rsquoτρωγε μετά την laquoαπελευθέρωσηraquo κάμποσα χρόνια φυ-λακή Οι laquoεθνικόφρονεςraquo που εν τω μεταξύ είχαν ξανανεβεί στην εξουσίαεκδικήθηκαν για τον ομοϊδεάτη τους κλείνοντας στη φυλακή τον πραγματικόεθνικόφρονα τον πατριώτη τον πολεμιστή για το ξεσκλάβωμα της πατρίδας

Ο ταγματάρχης Λακιώτης στο Ι34

Στις αρχές Αυγούστου rsquo43 ανέβηκε στη Μαζαρέκα ο ταγματάρχης ΓιάννηςΣταματάκης Επειδή καταγόταν απrsquo τους Λάκκους Χανίων επέλεξε το όνομαΛακιώτης Αυτόν τον υπέροχο και σεμνό αγωνιστή θα τον συναντήσουμεπολλές φορές στη συνέχεια της ιστορίας μας πάντοτε σε δράση Ένα στρα-τιωτικό στέλεχος πιστό και χρήσιμο στον Αγώνα

Ο Ορέστης κι ο Φοίβος Γρηγοριάδης γράφουν ότι ανέλαβε στρατιωτικόςδιοικητής του Ι34 Τάγματος με την άφιξή του πράγμα που είναι λάθος Ναιμεν ήταν ανώτερος σε βαθμό του Νικήτα οπότε κανονικά θα έπρεπε να τοπο-


θετηθεί στη θέση του αλλά ο Ορέστης γνώριζε καλά την αντάρτικη -κι ακόμακαλύτερα την αρβανίτικη- νοοτροπία και ψυχοσύνθεση γιrsquo αυτό δεν έκανετέτοιες γκάφες

Στο αντάρτικο δεν μπορούν να εφαρμοστούν κατά γράμμα οι κανονισμοίτου τακτικού στρατού όποιος παραβαίνει τους άγραφους νόμους του αντάρτι-κου το μετανιώνει μετά Και το ότι ο ΕΛΑΣ είχε γίνει laquoτακτικός στρατόςraquo μεέγγραφη διαταγή της Κεντρικής Επιτροπής δε σήμαινε πως ταχυδακτυλουργι-κά είχε αλλάξει η νοοτροπία κι είχαν καταργηθεί τα έθιμα Ο Λακιώτης λοι-πόν τοποθετήθηκε αρχικά δίπλα στη διοίκηση του Ι34 δίχως πόστο ας πούμεσαν επιτελής ndash εδώ έδειξε κι ο ίδιος την ανωτερότητα του χαρακτήρα τουδιότι ας μην ξεχνάμε πως ήταν Κρητικός κι ως Κρητικός είχε στο αίμα του τηνοοτροπία του αντάρτη Αργότερα μόλις συμπληρώθηκε ο αριθμός νεοσυλ-λέκτων για να συγκροτηθεί δεύτερος λόχος ο Νικήτας (που στο μεταξύ είχεεκτιμήσει την αξία και τον εξαίρετο χαρακτήρα του Λακιώτη) του παραχώρη-σε από μόνος τη θέση του στρατιωτικού διοικητή στο τάγμα

Σχεδιάζοντας την Ενέδρα της Κάζας

Μέσα στο πρόγραμμα του Ι34 ήταν να δώσουμε τον Αύγουστο ένα γερόχτύπημα στη φωλιά του θηρίου Εφαρμόζοντας την αντάρτικη τακτική να δια-λέγουμε εμείς τον τόπο και την ώρα επιλέξαμε την Κάζα λόγω της εδαφικήςτης ιδιομορφίας Πιο συγκεκριμένα την τοποθεσία Σαλίγκαρος με τις πολλέςστροφές που φιδοσέρνονται στις δασωμένες πλαγιές της Γκουρμέλας Μελε-τήσαμε ως διοίκηση την επιχείρηση σε συνεργασία με το Λακιώτη κι αποφα-σίσαμε να πραγματοποιηθεί το ξημέρωμα της 13ης

Την ίδια περίοδο η διοίκηση του 34ου Συντάγματος είχε στο μυαλό της μιαεπίσκεψη στο δεσπότη Ιάκωβο27 με σκοπό την ηθική αλλά και υλική συνδρο-μή του στον αγώνα μας Οι διάφορες πληροφορίες που είχαμε συνέκλιναν σrsquoένα σημείο Μας έβλεπε με συμπάθεια αλλά και με κάποιες επιφυλάξεις Στοπαρελθόν είχε μερικές επαφές με εαμικές οργανώσεις για θέματα ανθρωπιστι-κού χαρακτήρα ndash είχε δεχτεί να μεσολαβήσει στις αρχές για την αποφυλάκισηΕαμιτών κρατουμένων Ήταν επίσης γνωστό ότι διέμενε κατrsquo αραιά χρονικάδιαστήματα στο μετόχι του Οσίου Μελετίου και πράγματι στις 11 Αυγούστουμάθαμε ότι ο Ιάκωβος βρισκόταν εκεί Η διοίκηση του συντάγματος ανέθεσεστο τάγμα να χειριστεί το θέμα αφού φυσικά έδωσε τις ανάλογες κατευθύν-σεις

Κάζα Διάσελο μεταξύ Κιθαιρώνα και Πάστρας επί της ΠΕΟ Ελευσίνας ndash Θήβας


Επίσκεψη στο μητροπολίτη Αττικής amp Μεγαρίδος

Το αρχηγείο του Ι34 σκέφτηκε να συνδυάσει τις δύο αποστολές Έτσι η με-τακίνησή μας από Πάρνηθα προς Κάζα θα καλυπτόταν με το πρόσχημα τηςεπίσκεψης στην οποία πάντως θέλαμε ειλικρινώς να δώσουμε επισημότηταΣυγκροτήθηκε μια έφιππη ομάδα από δεκαπέντε επίλεκτους άντρες για τηνκαλύτερη δυνατή εμφάνιση και επικεφαλής τέθηκαν απrsquo τη διοίκηση του τάγ-ματος ο Νικήτας κι απrsquo τη διοίκηση του λόχου οι Αλέξανδρος ndash Οδυσσέας

Στις 12 Αυγούστου κινήσαμε για το μοναστήρι Ακούγοντας τις οπλές τωναλόγων μας στο λιθόστρωτο προαύλιο ο Ιάκωβος κατέβηκε να μας υποδεχτείΞεπεζέψαμε παραταχτήκαμε σε γραμμή με μέτωπο προς αυτόν και χαιρετίσα-με ndash πρώτα στρατιωτικά με το παράγγελμα κι ύστερα φιλώντας του ένας-ένας το χέρι Ήταν η πρώτη καλή εντύπωση κι επειδή ήταν πια μεσημέρι μαςκάλεσε σε γεύμα Σύμφωνα με τις εντολές του οι δεκαπέντε άντρες τηςομάδας γευμάτισαν με τους καλογέρους στην τραπεζαρία του ισογείου ενώ οιτρεις επικεφαλής μαζί του ώστε να έχουμε άνεση λόγου

Κατά τη διάρκεια του γεύματος (ένα πιάτο σούπας δίχως λάδι) δόθηκε ηευκαιρία για πολλή συζήτηση γύρω απrsquo τον αγώνα και τους σκοπούς μαςΥπέβαλε πάρα πολλά ερωτήματα και ιδίως στάθηκε στο θέμα της θέσης μαςαπέναντι στη θρησκεία και τον κλήρο συνήθως απαντούσε ο πολιτικόςΑλέξανδρος που rsquoχε επιφορτιστεί σχετικά απrsquo τη διοίκηση Όσο δε η συζήτη-ση προχωρούσε ο αρχικά δύσπιστος επίσκοπος άρχιζε να γίνεται ευχάριστοςΠρος το τέλος δεν έκρυβε πια τον ενθουσιασμό του και ως πρώτο δείγμαυποσχέθηκε να επιτύχει απrsquo τις κατοχικές αρχές ένα παρακράτημα 3 επί τηςπαραγωγής λαδιού στην περιοχή Μάνδρας ndash Ελευσίνας Σκοπός του θα ήταν ηβοήθεια προς τους απόρους αλλά ένα μέρος θα δινόταν και προς τα τοπικάτμήματα του ΕΛΑΣ Μας διαβεβαίωσε επίσης ότι το μοναστήρι θα μας βοη-θούσε όσο ήταν δυνατό αλλά κι ότι ο ίδιος θα διαφώτιζε το ευσεβές πλήρωματης εκκλησίας για τους πατριωτικούς μας σκοπούς

Η συνέχεια απέδειξε ότι εννοούσε όλες τις υποσχέσεις του Από τον άμβω-να με έμμεσο βέβαια τρόπο μιλούσε για αντίσταση και την υποχρέωση τουλαού να βοηθήσει Εκφραζόταν με συγκατάνευση για το αντάρτικο Στηνέδρα της μητρόπολής του βρήκαν άσυλο Ελασίτες τραυματίες έναν τραυμα-τία μετέφερε εκεί στις αρχές του rsquo44 ο γιατρός του ΕΛΑΣ Μαυρουκάκης

Χωρίς να οργανωθεί ποτέ στο ΕΑΜ ο Ιάκωβος ήταν στην ουσία ένας Εαμί-της Αναρίθμητες φορές έκρυψε και φιλοξένησε στη μητρόπολη στην Κηφι-σιά στελέχη κι αντάρτες μας Τέτοιος έμεινε κι αργότερα οι δε ενάντιοι ισχυ-


ρισμοί κάποιων δικών μας ήταν συκοφαντικοί κι αβάσιμοι διότι καμιά μετα-βαρκιζιανή ενέργειά του δεν ήταν αντιεαμική Τουναντίον παρότι το κίνημάμας ηττήθηκε συντριπτικά και πολλοί το εγκατέλειψαν υπό τη φοβερή πίεσητου εχθρού ο Ιάκωβος συνέχισε να βοηθά οπαδούς μας Παράδειγμα η συν-δρομή κι η προστασία του στον αρχιμανδρίτη Χρυσόστομο (Γεώργιο Πέππα)τον έφιππο αντάρτη-παπά της Αττικοβοιωτίας Περιέθαλψε επίσης στη μη-τρόπολη τον καταδιωκόμενο παπα-Γιαννέτσο απrsquo το Γαλαξίδι πατέρα τουΕλασίτη διοικητή λόχου Τηλέμαχου (Νίκου Γιαννέτσου) κι αργότερα τον το-ποθέτησε σrsquo ενορία στα Μεσόγεια

Στο χάνι της Κάζας

Μετά το μεσημέρι όπως είχαμε συνεννοηθεί το τάγμα έφτασε κι αυτό στομοναστήρι Η διοίκηση του τάγματος αναχώρησε αμέσως προς Κάζα γιrsquo ανα-γνώριση ενώ η διοίκηση του λόχου διατάχτηκε να παραλάβει τους άντρες καινα βαδίσουν προς το Σαλίγκαρο εν αναμονή νεότερων διαταγών

Όσο έφεγγε ακόμα κάναμε τις παρατηρήσεις μας Τότε έριξα την ιδέαστους συντρόφους μου να κατεβούμε στο χάνι κι ίσως ήμασταν τυχεροί ναπιούμε ένα ποτηράκι με δυο ελιές να ζεσταθούμε Συμφώνησαν όλοι καθώςμετά το σούρουπο δεν υπήρχε κίνδυνος οι Γερμανοί κινούνταν νύχτα μόνο μεμεγάλα τμήματα οπότε τους αντιλαμβάνονταν οι σύνδεσμοι απrsquo τις οργα-νώσεις και μας ειδοποιούσαν

Το χάνι υπήρχε από πολλά χρόνια πριν κι ήταν γνωστό σrsquo όλους τους Αθη-ναίους κυνηγούς Το διατηρούσε ο μπαρμπrsquo-Αντώνης ένας πνευματώδης καικαλαμπουρτζής Μανδραναίος που πέθανε το rsquo39 Έπειτα το ανέλαβαν οι δυογιοι του ο Κώστας κι ο Βασίλης Μιχαλάκης Γνώριζαν την ύπαρξη αντάρτι-κου στην περιοχή (άλλωστε ήταν πολύ πρόσφατο το Καπαρέλλι κι η Οινόη)επομένως δεν ένιωσαν έκπληξη όταν μας είδαν να μπαίνουμε στο μαγαζί τουςμε τις αντάρτικες στολές- Καλώς τα τα παιδιά μας υποδέχτηκαν- Υπάρχει τίποτε Είμαστε φανάρια τους ρώτησε ο Θεοχάρης- Κάτι θα βρεθεί βρε παιδιά αλλά να κάνουμε και καμιά δουλειά έριξε πονηράτον πόντο το ένα απrsquo τα αδέλφια εννοώντας να πολεμάμε- Ε κάτι θα κάνουμε κι εμείς πατριώτη απάντησε ο Γαβριώτης χωρίς φυσικάνα βγάλει μιλιά για το σκοπό της παρουσίας μας στην Κάζα

Μας προσέφεραν ελιές ψωμί και ρετσίνα Σαν αποφάγαμε συνεχίσαμε τηναναγνώρισή μας και βαδίσαμε προς το Σαλίγκαρο


Διατάσσοντας τη δύναμή μας

Μες στο σκοτάδι έγινε η τοποθέτηση των δυνάμεών μας στις κατάλληλεςθέσεις του δρόμου για την ενέδρα

Μια διμοιρία μrsquo επικεφαλής το Μελά έπιασε την πλαγιά προς τη μεριά τωνΒιλίων (λίγο πιο πέρα απrsquo το σημείο που rsquoναι σήμερα το βενζινάδικο του Πα-ναγιώτη Γκιόκα) Η άλλη διμοιρία μrsquo επικεφαλής τον Αριστείδη έπιασε τηναπέναντι πλευρά λίγο πιο κάτω απrsquo την παλιά βρύση προς τη μεριά της Αθή-νας Ένα μικρό τμήμα προς το κάστρο και μία διμοιρία στο άκρο της διάτα-ξης δυτικά με τους Ζάχο Αλέξανδρο Κυνηγό και Οδυσσέα Πάνω απrsquo τηβρύση τοποθετήθηκαν οι Λιαταναίοι με τον Ανυφαντή

Στα υψώματα από Κιάφα Σούρι (Δρυός Κεφαλές) προς Σαλίγκαρο κλιμα-κώσαμε άντρες του εφεδρικού ΕΛΑΣ Κριεκουκίου οι οποίοι με νεύματα θαειδοποιούσαν ο ένας τον άλλον για τις κινήσεις του εχθρού Απrsquo την πλευράτης Αθήνας βάλαμε δύο άντρες έναν που έβλεπε προς Οινόη κι έναν προςεμάς ώστε να συνδεόμαστε οπτικά Ο Σταθμός Διοίκησης Τάγματος ορίστηκεσε σημείο ανάμεσα στο αρχαίο κάστρο και τη βρύση

Στα σχέδιά μας ήταν να καταλάβουμε και αυτοκίνητα τα οποία θα ανεβάζα-με στα Δερβενοχώρια Για το σκοπό αυτό είχαμε φροντίσει να βρίσκονται κο-ντά τρεις σοφέρ απrsquo το Κριεκούκι οι Τάσος Θ Καπετάνης Νώντας Γ Γέρουκαι Βαγγέλης Παπάς Από αυτούς μόνο ο τρίτος παρέμεινε στη μάχη οι άλ-λοι δύο έγιναν μπουχός μόλις άρχισε η σύγκρουση Ούτως ή άλλως δεχρειάστηκαν έτσι όπως εξελίχτηκαν τα πράγματα

Αφού τακτοποιήσαμε τη διάταξη μουλώξαμε να λαγοκοιμηθούμε

Η μάχη

Ξημέρωμα της 13ης Αυγούστου τα φυλάκια στην Κιάφα Σούρι μας ειδο-ποίησαν ότι πλησίαζε ένα γερμανικό φορτηγό γεμάτο στρατιώτες απrsquo τη μεριάτης Θήβας Στις 645 το όχημα έφτασε στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται ηταβέρνα Μόλις βρέθηκε στη μέση της διάταξής μας ακριβώς στις στροφέςπου μοιάζουν με σαλίγκαρο ξέσπασε ένας φοβερός καταιγισμός από ατομικάκι αυτόματα όπλα σωστή κόλαση πυρός

Στις σημειώσεις του Ψύχα αναφέρεται πως το σύνθημα είχε δοθεί απrsquo το Νι-κήτα Απrsquo όσα θυμάμαι ήρθα δεύτερος γιατί πρώτος πυροβόλησε ο Γα-βριώτης κάτι που μου επιβεβαιώνει κι ο ίδιος Οι περισσότεροι Γερμανοί(ήταν περίπου τριάντα) σκοτώθηκαν πριν προλάβουν νrsquo αντιδράσουν Οιυπόλοιποι πήδησαν απrsquo το φορτηγό ταμπουρώθηκαν πίσω του και προσπάθη-


σαν να δώσουν μάχη εξοντώθηκαν όμως μέχρις ενός απrsquo τα διασταυρούμεναπυρά

Οι δασωμένες πλαγιές είχαν μόλις καταπιεί το σάλαγο της πρώτης συμπλο-κής όταν απrsquo την ίδια κατεύθυνση μπήκαν στην παγίδα άλλα δύο οχήματαένα ημιφορτηγό με Ιταλούς στρατιώτες και ένα ελαφρό επιβατηγό Στο δεύτε-ρο καταλάβαμε ότι επέβαιναν αξιωματικοί καθώς προπορευόταν μια μοτοσι-κλέτα με συνεπιβάτη έναν καραμπινιέρο με το όπλο χιαστί Δεν είχαν συνει-δητοποιήσει τι είχε συμβεί παρά μόνο όταν υποχρεώθηκαν να σταματήσουνμπροστά στους σκοτωμένους Γερμανούς Αλλά και πάλι δεν πρόλαβαν νrsquoαντιδράσουν γιατί ξέσπασε καινούργιος καταιγισμός κι έπεσαν οι περισσότε-ροι σαν κεραυνόπληκτοι Όσοι επέζησαν παραδόθηκαν

Σύντομα εμφανίστηκε νέο καμιόνι απrsquo τη μεριά της Θήβας με περίπου δεκα-πέντε Γερμανούς Αυτοί κάτι πήραν χαμπάρι απrsquo την ηχώ και κατέβηκαν γιανα πιάσουν θέσεις αλλά υπό την πίεση του Μελά αναζήτησαν διαφυγή έρπο-ντας στην πλαγιά πάνω απrsquo την παλιά βρύση Κάποιος τους είδε κι ειδοποίη-σε Μια ομάδα μrsquo επικεφαλής το Νικήτα κινήθηκε προς το μέρος τους και μερίψεις χειροβομβίδων τους εξανάγκασε να κατρακυλήσουν ξανά προς τοδρόμο όπου τους παρέλαβε η διμοιρία του Μελά και τους μακέλεψε Σώθη-καν μόνο μερικοί που τρύπωσαν σε κάτι βράχια κι έκαναν λούφα

Στη συνέχεια ακόμη δύο οχήματα με Γερμανούς από Θήβα έμπαιναν στηναπόχη Τα χτύπησε η διμοιρία του Αριστείδη αλλά αυτή τη φορά οι Γερμανοίέπιασαν καλύτερες θέσεις και ξεκίνησε πιο σοβαρή συμπλοκή χωρίς τελικάνα γλιτώσουν Από τα πυρά τα αυτοκίνητα πήραν φωτιά

Ένα αυτοκίνητο ερχόταν ταυτόχρονα από Οινόη και σταμάτησε κοντά στοκάστρο Βιάστηκαν και του rsquoριξαν από μακριά με αποτέλεσμα ο οδηγός του-καίτοι τραυματισμένος- να κάνει αναστροφή και να γυρίσει στο χωριό όπουέδωσε σήμα κινδύνου σε άλλα γερμανικά οχήματα που έρχονταν από ΑθήναΜετά από λίγο εμφανίστηκε κάτω απrsquo το κάστρο κι ένα ελληνικό λεωφορείογεμάτο κόσμο Ευτυχώς δεν έριξε κανείς αν κι εκεί ήταν αναμπουμπούλαΈκαναν σήμα οι κοντινοί αντάρτες και ο οδηγός έστριψε προς την Οινόη

Την ίδια ώρα στο κέντρο της ενέδρας (γύρω απrsquo το Σαλίγκαρο) επικρατού-σε ησυχία Οι αντάρτες επιδίδονταν στο ξαλάφρωμα των σκοτωμένων από πε-ριττά γιrsquo αυτούς βάρη όπως ο οπλισμός κι οι μπότες και η εντύπωση που rsquoχα-με εκείνη τη στιγμή ήταν πως τριγύρω δεν υπήρχε ψυχή ζώσα απrsquo τον εχθρό

Λίγο πριν καταλαγιάσει το ντουφεκίδι είχαμε βάλει τον Αχιλλέα (Ίωνα Πα-παδημητρίου γιο μετόχου των σιδηροδρόμων ΣΕΚ που rsquoχε έρθει εθελοντής κιήξερε κάποια γερμανικά) να φωνάξει σε τυχόν επιζώντες να παραδοθούν


Έχοντας πλήρη άγνοια κινδύνου ανέβηκε εκείνος σrsquo ένα βράχο και φώναξεπροσφέροντας έναν θαυμάσιο στόχο για τυχόν Γερμανούς Ευτυχώς τον συ-νέφερε κάποιος γρήγορα Παραδόθηκαν τρεις ο ένας με τραύμα στη λεκάνη

Η συμπλοκή συνεχίστηκε για λίγο περιφερειακά προς την κατεύθυνση τουΚριεκουκίου με αραιές ντουφεκιές Ύστερrsquo από λίγο εμφανίστηκε στην Οι-νόη μια γερμανική φάλαγγα τεθωρακισμένων και μια μηχανοκίνητη πυροβο-λαρχία με τέσσερα πυροβόλα Τα έστησαν αμέσως κι άρχισαν να χτυπούν τοΣαλίγκαρο όταν πια εμείς είχαμε πάρει το δρόμο της επιστροφής

Ανηφορίσαμε προς τα υψώματα της Γκουρμέλας και rsquoκει σταθήκαμε Πρώ-τα κάναμε ένα τιμητικό προσκλητήριο για τους δύο νεκρούς μας οι οποίοι εί-χαν πέσει λίγο πριν την αποχώρησή μας ο Νικήτας διέταξε προσοχή πήρεαναφορά έγινε ενός λεπτού σιγή κι έπειτα τραγουδήσαμε το Επέσατε θύματααδέλφια εσείς Ήταν υποβλητική εκείνη η στιγμή μες στην ερημιά και σε μερι-κών τα μάτια κύλησε ένα δάκρυ Αφού φωνάξαμε όλοι με βροντερή φωνήΘάνατος στο φασισμό ξεκινήσαμε για το Πάνακτο

Την επόμενη μέρα οι ναζί έκαψαν το δάσος κι απrsquo τις δύο μεριές τουδρόμου Πέρασαν επίσης απrsquo το χάνι και το έκαναν στάχτη Ολόκληρες απο-θήκες είχε αυτό το μαγαζί λάδι όσπρια άλευρα ικανά να θρέψουν δεκάδεςανθρώπους επί μήνες Οι ιδιοκτήτες οι αδελφοί Μιχαλάκη ίσα που πρόλαβαννα φύγουν και να γλιτώσουν από σίγουρη εκτέλεση

Απολογισμός

Η επιχείρηση η οποία διήρκεσε σχεδόν ένα δίωρο και εξελίχτηκε δύο φορέςσε μάχη εκ του συστάδην ολοκληρώθηκε με πλήρη επιτυχία Οι μοναδικέςμας απώλειες ήταν οι διμοιρίτες Αριστείδης (Σταμάτης Γκλιάτης από Μάν-δρα) και Μελάς (Γιώργος Λούκος από Κριεκούκι) Τραυματίστηκε επίσηςελαφρά ο καπετάνιος του τάγματος Θεοχάρης Αν και αριθμητικά μικρές θε-ωρήσαμε βαριές τις απώλειές μας καθώς χάσαμε δύο απrsquo τα καλύτερα παλι-κάρια μας

Ο Μελάς σκοτώθηκε ως εξής Όταν σταμάτησε το ντουφεκίδι κι η διμοιρίατου συμπτυσσόταν εκείνος έμεινε πίσω και προσπάθησε να βάλει μπρος μιαιταλική μοτοσικλέτα που βρισκόταν στο δρόμο κοντά στη βρύση Ένας κρυμ-μένος Γερμανός τον είδε και τον πυροβόλησε Οι άντρες επέστρεψαν και τονεξόντωσαν αλλά το κακό είχε γίνει

Οι κατακτητές έχασαν γύρω στους ογδόντα άντρες Από την ταυτότητα ενόςΓερμανού που φορούσε δίκωχο ανακαλύψαμε πως ήταν συνταγματάρχης


Πήραμε τριάντα γερμανικά και περίπου δέκα ιταλικά ντουφέκια Μάουζερδύο αυτόματα Μπερέτα και κάπου δέκα πιστόλια Επίσης πολύ απαραίτηταάρβυλα και γερμανικές μπότες σε άριστη κατάσταση Καταστρέψαμε επτά-οκτώ αυτοκίνητα και τρεις μοτοσικλέτες

Αιχμαλωτίσαμε συνολικά δέκα άντρες Από αυτούς οι επτά ήταν Ιταλοί πουγλίτωσαν γιατί με τις πρώτες ριπές σήκωσαν τα χέρια ψηλά μάλιστα ένας είχεβγάλει στα γρήγορα ένα λευκό μαντήλι και το κουνούσε Ανάμεσά τους ήτανο ταγματάρχης Ολίβιο Ντούτσε διοικητής Βοιωτίας των Καραμπινιέρων καιο λοχαγός Πάολο Σάρντι διευθυντής 3ου Γραφείου -Οικονομικού- του Ιταλι-κού Στρατού (Κόρπο ντrsquo Αρμάτα)

Οι άλλοι τρεις ήταν οι Γερμανοί για τους οποίους μιλήσαμε παραπάνω Τονέναν τον σκότωσε πριν ξεκινήσουμε για την επιστροφή μας ο Θεοχάρης είχετη γνώμη ότι αυτός τον είχε τραυματίσει Ο δεύτερος ήταν ένας χοντρός πουζύγιζε εκατόν είκοσι κιλά ονόματι Φριτς Ήταν επαγγελματίας μάγειραςοπότε μετά laquoδιορίστηκεraquo μάγειρας του 3ου Λόχου Παρά το ελάττωμα της κα-ταγωγής του σιγά-σιγά απέσπασε τις συμπάθειες του λόχου και της διοίκησηςτου τάγματος όμως δεν ήταν τυχερός να ζήσει πολύ Η περιοχή μας ήταντέτοια που δε σήκωνε Γερμανούς δεν είχαν μπέσα αυτοί

Γενικά οι Γερμανοί αιχμάλωτοι δεν επιζούσαν στο αντάρτικο Αυτός ήτανο αδυσώπητος νόμος του πολέμου Όπως δε μας αναγνώριζαν ως αιχμαλώ-τους πολέμου το ίδιο κάναμε κι εμείς Σκληρό βέβαια και απάνθρωπο μα δενείχαμε άλλη επιλογή Εκείνοι διέθεταν φυλακές και στρατόπεδα συγκέντρω-σης σrsquo όλη την Ευρώπη αλλά αν έπεφτε ένας δικός μας στα χέρια τους περ-νούσε τα χειρότερα βασανιστήρια πριν πεθάνει ή καταλήξει σε στρατόπεδοθανάτου Εμείς τουλάχιστον ποτέ δε βασανίζαμε αιχμάλωτο Και το σπου-δαιότερο Τι ήθελαν οι Ούνοι στον τόπο μας Ήρθαν ως κατακτητές υποδού-λωσαν την πατρίδα μας ρήμαξαν τα πάντα και θα τους αφήναμε ατιμώρη-τους Αυτοί ήταν οι παράνομοι οι αδικούντες κι εμείς εκδικητές και τιμωροί

Αντίθετα οι Ιταλοί κατά κανόνα επιζούσαν ndash τουλάχιστον στην περιοχήμας Συχνά μάλιστα τους εμπιστευόμασταν όπλο και δεν ξέρουμε καμιά περί-πτωση που να παρασπόνδησαν

Οι Γερμανοί ήταν το κάτι άλλο και ιδού το παράδειγμα Τον τρίτο Γερμανόαιχμάλωτο ο οποίος ήταν και τραυματίας ο Θεοχάρης επέμενε να τον εκτε-λέσουμε Δε χρειάζεται να βάλουμε φίδια στον κόρφο μας υποστήριζε Περ-νώντας το τάγμα απrsquo το Πάνακτο τον λυπήθηκαν οι χωριάτες και μας παρα-κάλεσαν να τους τον αφήσουμε για τον γιατρέψουν Τον ονόμασαν Χιόνηεπειδή είχε κάτασπρα μαλλιά μολονότι ήταν γύρω στα είκοσι Δεν πέρασε


ωστόσο πολύς καιρός και ο Θεοχάρης δικαιώθηκε ο άσπρος Γερμανός οοποίος υποστήριζε ότι ήταν Ολλανδός επίστρατος και δε συμπαθούσε τουςΓερμανούς αποδείχτηκε ότι είχε πολύ μαύρη ψυχή Μετά τη Μάχη των Δερ-βενοχωρίων που θα περιγράψουμε όταν έρθει η σειρά της ο ευγενικός νέοςεθεάθη μrsquo έναν δαυλό να πυρπολεί τα σπίτια Οι χωρικοί είχαν φύγει για ναγλιτώσουν τον είδε όμως απrsquo την κρυψώνα της μια γριούλα που δεν είχε προ-λάβει και νόμισε ότι ονειρευόταν Οι καλοκάγαθοι Αρβανίτες του Πανάκτουδεν μπορούσαν να πιστέψουν πως τους έβαζε φωτιά αυτός ο άνθρωπος πουτου rsquoχαν προσφέρει άσυλο και του rsquoδιναν την μπουκιά τους

Ιωαννίδης Μόνο πολιτική δράση στην Αττικοβοιωτία

Το ξαφνικό χτύπημα και τόσο κοντά στην πρωτεύουσα αναστάτωσε τουςΓερμανούς Όχι μόνο για την επίδραση που είχε στο ηθικό του λαού της Αθή-νας αλλά κι επειδή πλέον ένιωθαν την απειλή μας Μέχρι τότε οι κατακτητέςσυνήθιζαν να σουλατσάρουν ανενόχλητοι απrsquo την Αθήνα έως τη Λαμία ακό-μα και με μεμονωμένες μοτοσικλέτες Στο εξής μόνο σε φάλαγγες υπό τη συ-νοδεία τεθωρακισμένων θα κινούνταν στη ζωτική αυτή οδική αρτηρία Τη δενύχτα έπαψαν εντελώς να κυκλοφορούν μολονότι κλιμάκωσαν ισχυρές φρου-ρές στον άξονα Αθήνα ndash Ελευσίνα ndash Μάνδρα ndash Οινόη ndash Κριεκούκι

Δεν ήταν όμως μόνο οι κατακτητές που θορυβήθηκαν αλλά κι οι μαχαρα-γιάδες της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος που ιδέα δεν είχαν απόαντάρτικο Φοβούνταν ότι εάν προκαλούσαμε οι Γερμανοί θα μας εξόντωνανεύκολα οπότε θα χανόταν η δίοδος επικοινωνίας της Αθήνας με τους σχημα-τισμούς της Ρούμελης και της Θεσσαλίας Στην πραγματικότητα αγνοούσαντις δυνατότητές μας δεν εμπιστεύονταν την αντοχή μας δεν μπορούσαν ναυπολογίσουν την υποστήριξή μας απrsquo τον αγροτικό πληθυσμό

Ο Σιάντος έλειπε τότε στη Ρούμελη Ο Ιωαννίδης όπως μαρτυρά οΟρέστης τον κάλεσε και του rsquoτριξε τα δόντια Σας απαγορεύω να ξαναχτυπή-σετε τους Γερμανούς στην περιοχή της Αττικοβοιωτίας Μόνο πολιτική δράσηθα έχετε Η υπόδειξη αυτή δεν πάρθηκε υπόψη εάν φυσικά έγινε όπως λέει οΟρέστης επίσημα δεν ανακοινώθηκε τίποτα αλλά δεν το αποκλείω διότι εί-χαμε τέτοιες συστάσεις απrsquo τη διοίκησή μας κατά καιρούς

Ωστόσο για το σκλαβωμένο λαό η Ενέδρα της Κάζας είχε τελείως διαφορε-τική σημασία Πρώτη φορά έφτανε στην Αθήνα ο κοντινός αντίλαλος μιας σο-βαρής συμπλοκής αναθάρρησε ο λαός της ενθουσιάστηκε σήκωσε ακόμαψηλότερα το ανάστημά του Αθρόα έγινε η προσέλευση εθελοντών


Εάν όμως για τον κόσμο απrsquo τα γύρω χωριά η διαδικασία ήταν απλουστευ-μένη αφού τόσο καιρό τους είχαμε γνωρίσει καλά για τους Αθηναίους καιτους Πειραιώτες το πράγμα διέφερε Αυτοί γίνονταν δεκτοί μόνο με φύλλοπορείας απrsquo την εαμική οργάνωση της συνοικίας τους αλλά οι οργανώσειςαυτές -σύμφωνα με τη γραμμή της Κεντρικής Επιτροπής- ήταν πολύ τσιγκού-νες στην προώθηση νέων προς το βουνό Το δόγμα των κούτβηδων έλεγε πωςο αγώνας θα κρινόταν στις πόλεις κι είναι γνωστό πόσο αυτό κόστισε στουςαγωνιστές ειδικά και στο λαό γενικότερα Αραιά και πού έστελναν κάποιονστο βουνό κι αυτό μόνο σε περίπτωση που κινδύνευε άμεσα να συλληφθείκαι με σημείωμα της ανώτατης καθοδήγησης

Σύσταση 2ου Λόχου

Επιστρέφοντας στη Μαζαρέκα μετά την Ενέδρα της Κάζας οπλίσαμε με ταλάφυρα έναν αριθμό εθελοντών που έως τότε παρέμεναν άοπλοι Η δύναμήμας μεγάλωνε επομένως πλησίαζε η ώρα που θα συγκροτούσαμε το δεύτερολόχο Τότε με απόφαση των Δαλιάνη ndash Βερμαίου ndash Ορέστη λύθηκε και τοζήτημα της διοίκησης της μονάδας μας

Με την τοποθέτηση του Λακιώτη ως στρατιωτικού η Δ ι ο ί κ η σ η τ ο υΙ 3 4 Τ ά γ μ α τ ο ς διαμορφώθηκε ως εξήςΣτρατιωτικός Λακιώτης (Γιάννης Σταματάκης) ταγματάρχης Πεζικού αντι-καθιστώντας το Νικήτα (Γεώργιο Μπουτσίνη)Καπετάνιος παρέμεινε ο Θεοχάρης ΠολύχρονοςΠολιτικός παρέμεινε ο Γαβριώτης (Θανάσης Τσαρός)

Στον υ π ό σ ύ σ τ α σ η 2 ο Λ ό χ ο τ ο υ Ι 3 4 τοποθετήθηκε διοίκησηαποτελούμενη απrsquo τουςΣτρατιωτικός Νικήτας (Γεώργιος Μπουτσίνης)Καπετάνιος Κυνηγός (Γιώργης Μωραϊτάκης)Πολιτικός Μπαρμπακώστας (Κώστας Κομίνης)

Δράση των άλλων ταγμάτων του 34ου Συντάγματος

Στις 13 Αυγούστου μια διμοιρία του ΙΙΙ34 με επικεφαλής τον Αντώνη χτύ-πησε στο Δίστομο ένα ιταλικό περιπολικό αυτοκίνητο Την ίδια μέρα ένατμήμα του ΙΙ34 επέδραμε κατά του οχυρωμένου φυλακίου των Ιταλών στηνΜπούκα Κωπαΐδας εκεί που τοποθετήθηκε αργότερα το αντλιοστάσιο τηςΥλίκης Η επιχείρηση αυτή κόστισε τη ζωή του αντάρτη Καραφωτιά

Οι οργανώσεις σε Δυτική Αττική και Θήβα12

Στην αρχή του βιβλίου έδωσα μερικά στοιχεία για το Κριεκούκι ndash ίσωςπρόωρα αλλά εκεί έγινε το ξεκίνημα Ευκαιρία τώρα να μιλήσω αναλυτικότε-ρα για το σπουδαίο θέμα των οργανώσεων διότι ο ρόλος τους στον αγώνα -κιειδικά στο αντάρτικο- υπήρξε κεφαλαιώδης Αντάρτικο δίχως τις οργανώσειςδεν μπορούσε να σταθεί Κι όταν στάθηκε κι εδραιώθηκε τότε έγινε αυτό μετη σειρά του το στήριγμα των οργανώσεων το παιδί κι η μάνα

Υπήρξαν και αρκετές περιπτώσεις ανθρώπων που εντελώς αυθόρμητα κιανεξάρτητα πήραν ένα όπλο που rsquoχαν κρυμμένο και βγήκαν στο κλαρί σμίγο-ντας εκεί μrsquo άλλους που σκέφτηκαν ίδια Ακόμα κι αυτοί δε θα κατάφερναννα σταθούν για πολύ εάν δε φτιάχνονταν οργανώσεις για τη στήριξή τους

Στο παρόν κεφάλαιο θα κάνουμε λόγο για τις οργανώσεις της υπαίθρου οιοποίες είχαν ως βασικό σκοπό να βγάλουν αντάρτικο και να το στηρίζουν μετροφοδοσία ιματισμό υπόδηση όπλα πυρομαχικά συνδέσμους και πληρο-φορίες Δε θα μιλήσουμε για τις οργανώσεις των μεγάλων πόλεων που κυρί-ως αποσκοπούσαν -τουλάχιστον στην αρχή- στην πάλη του λαού για την επι-βίωσή του αυτές φτιάχτηκαν με πρωτοβουλία εξαρχής του ΚΚΕ και εξελίχτη-καν σε μαχητικές σε επόμενη φάση

Οι πρώτοι λοιπόν αγωνιστές που άρχισαν να φτιάχνουν οργανώσεις ήτανκατά κανόνα παλιοί κομμουνιστές ndash οι περισσότεροι απrsquo αυτούς δηλωσίες δί-χως σύνδεση ή κομματική εντολή στο ξεκίνημα παρά μόνο με την αγωνιστι-κή τους πείρα Όσο οι οργανώσεις αναπτύσσονταν μέσα στα καθήκοντά τουςέμπαινε η συγκρότηση μαχητικών ομάδων άοπλων ή με ελάχιστα όπλα στηναρχή ένοπλων αργότερα που θα μετεξελίσσονταν στον εφεδρικό ΕΛΑΣ Ταένοπλα αυτά τμήματα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην Αντίσταση και πάμπολ-λες φορές βρέθηκαν να πολεμούν στο πλευρό του μόνιμου ΕΛΑΣ

Κριεκούκι (Ερυθρές)

Έχω ήδη περιγράψει πώς το φθινόπωρο του rsquo42 ενώ ήδη οι πρώτοι αντάρ-τες του Ορέστη κινούνταν στη γύρω περιοχή δημιουργήθηκε στο Κριεκούκι


εαμική επιτροπή που μεταξύ άλλων είχε ως καθήκον την υποστήριξή τουςΣυμπληρώνω σε αυτή την ενότητα με τη βοήθεια του Γιώργη Γκίκα (Γαζή)

Στην επιτροπή έπαιρναν μέρος οι Γκίκας Γεώργιος του Αθανασίου ΔρόσηςΣτυλιανός (έμπορος) Μακρής Τάκης Παπαδημητρίου Ευάγγελος (Καπαρελ-λιώτης γιατρός) Οι Δρόσης και Παπαδημητρίου ανέλαβαν πέραν των υπό-λοιπων καθηκόντων την εξεύρεση πόρων για τη βοήθεια του αντάρτικου

Αργότερα καθώς το εαμικό κίνημα αναπτυσσόταν η επιτροπή αυτή ανα-σχηματίστηκε Έγινε ένα πλατύ όργανο υπεύθυνο για την καθοδήγηση τουκινήματος στην περιοχή όπου συμμετείχαν και διάφοροι παράγοντες του χω-ριού όπως οι Γέρου Τάκης του Δ (κτηματίας) Γκιόκεζας Δημήτρης (κτημα-τίας) Καπετάνης Αναστάσιος του Θ (αυτοκινητιστής) Μαργέτης Δημήτρηςή Καραμπαρίσης (εμποροκτηματίας) Γραμματέας ανέλαβε ο Γιώργης Φίλιπ-πας γεωπόνος απrsquo τη Λευκάδα με το ψευδώνυμο Πάλας

Η επιτροπή δημιούργησε παράλληλα όργανα Εθνική Αλληλεγγύη Επιμε-λητεία του Αντάρτη Λαϊκό Δικαστήριο Επίσης συγκροτήθηκαν σε ξεχωρι-στές οργανώσεις η μαχητική ομάδα και η νεολαία (η πρώτη εξελίχτηκε αρ-γότερα στον εφεδρικό ΕΛΑΣ Κριεκουκίου μrsquo ένα τμήμα οπλισμένο η δεύτε-ρη στην τοπική ΕΠΟΝ) Η Αλληλεγγύη κι η ΕΤΑ κατευθύνονταν απrsquo τονΚώστα Πλούμπη (Τζόλη) και συμμετείχαν ενεργά κτηματίες κι έμποροι ΤοΛαϊκό Δικαστήριο ένα όργανο πραγματικής εξουσίας δίπλα στη σκιώδη τωνκουΐσλιγκ διευθυνόταν απrsquo το δικηγόρο Δημήτρη Καραγιάννη που rsquoταν γα-μπρός του Στυλιανού Δρόση ενώ συμμετείχε -μεταξύ άλλων- ο Τάσος Κών-στας

Υπεύθυνος του εφεδρικού ΕΛΑΣ ορίστηκε σε πρώτη φάση (αρχές-μέσα τουrsquo43) ο Γιώργης Γκίκας Θυμόμαστε τους εξής Εφεδροελασίτες Δεφίγγος Βα-σίλειος Δρόσης Γιάννης του Προκόπη Καράς Γιάννης Καρράς ΔημήτριοςΚώνστας Ιωάννης (Μαύρος) Μακρυνόρης Γιάννης Μελετίου Ευάγγελος(Κόκοσης) Μπεθάνης Κώστας (Τάκος) Μπεθάνης Κώστας του Μιχάλη(Γκιούλης) Μπεθάνης Χρήστος του Μιχάλη (Γκιούλης) Μπέλσης ΙωάννηςΜπέλσης Χαράλαμπος Μπουτσίνης Κώστας του Αθανασίου Παγώνης Γεώρ-γιος του Ιωάννη Παγώνης Μελέτιος του Δημητρίου Παγώνης Νικόλαος τουΙωάννη Παγώνης Σωτήρης (Μπόνης) Παγώνης Τάσος του Μελετίου Παπα-πέτρου Ιωάννης (Ρόκκος) Παπάς Ευάγγελος του Α Πλούμπης Γιάννης τουΘανάση Πλούμπης Κωνσταντίνος (Τζόλης) Ρεντούμης Μελέτιος του Ι Σα-κελάρης Χριστόφορος Τουλούμης Ευάγγελος Ο κατάλογος φυσικά δεν εξα-ντλείται σrsquo αυτούς


Υπεύθυνος για την ΕΠΟΝ τοποθετήθηκε ο Κώστας Παν Μπουτσίνηςαδερφός του Νικήτα Μερικά ονόματα από τη δυναμική αυτή ομάδα ΔρόσηςΗλίας (εγγονός του Μπάτση Παναγή) Κοτρώνη Χρυσούλα του ΑθανασίουΚώνστας Περικλής του Σ Λούκος Νίκος (Κατσής αδερφός του αντάρτη Με-λά) Λούκου (οδοντίατρος αδερφή της μετέπειτα ηθοποιού Έλλης Λαμπέτη)Παγώνης Γεώργιος (Μπόνης) Πέππας Ιωάννης του Γ Σοφού Τσεβούλα (Πα-ρασκευή) του Παναγιώτη Σωτηρίου Γεώργιος του Κ Σωτηρίου Δημήτριοςτου Γ (Καπούστρος) Σωτηρίου Τάσος του Κ

Το Κριεκούκι έδωσε στο μόνιμο ΕΛΑΣ τους εξής αντάρτες (ας μας συγχω-ρήσουν οι συναγωνιστές εάν ξεχνάμε κάποιον) Αγγέλου Αντρέας (Μελάς)Αγγέλου Παναγιώτης του Τάσου Ανανίας Αρίστος Γερογιάννης Δημήτρης(Μπέσσας) Γκίκας Γεώργιος (Μπάτης) Γκίκας Νικόλαος ή Σαφάκας ΓκίκαςΝικόλαος του Αθανασίου Γκιόκας Αθανάσιος Γκιόκας Γιώργης (Γεροδή-μος) Γκιόκας Κωνσταντίνος Γκιόκας Σεραφείμ (Θύμιος) Ζουλούμης Γε-ράσιμος Κάμπος Γιάννης του Μιχαήλου Καράς Γιάννης (Μωρηάς) ΚομίνηςΔημήτριος του Αθανασίου (Ταρζάν) Κοσμάς Γεώργιος Κοτόρος ΝικόλαοςΚοτρώνης Κλέαρχος του Χαραλάμπη Κουντουριώτης Σπύρος (Ντουλαμάς)Λεχρής Μελέτης Λούκος Άγγελος Λούκος Βαγγέλης (Σουλιώτης) ΛούκοςΓιώργης (Μελάς) Λούκος Θανάσης ή Ρήνης Μαργέτης Αναστάσιος τουΑθανασίου Μάρκου Δημήτριος του Αναστασίου Μπεθάνης Κώστας τουΕυαγγέλου ή Νίκας Μπεθάνης Νικόλαος Μπότσης Παναγιώτης (Γερο-Όλυ-μπος) Μπουτσίνης Γιώργης (Νικήτας) Μπουτσίνης Μελέτης (Γρίβας)Ντάκος Μηνάς (Γαριδομάτης) Οικονόμου Ιωάννης (Ηρακλής) ΠαγώνηςΑναστάσιος Παγώνης Γιώργης (Υψηλάντης) Παγώνης Πέτρος (Κιτσο-Καλία) Παγώνης Χρήστος του Γεωργίου Παπαϊακώβου Χρήστος Παπακων-σταντίνου Αναστάσιος (Ντίνος Κελεπούρης) Παπακωνσταντίνου Γιάννης ήΚελεπούρης (Μπούρας) Παπανικολάου Αναστάσιος Παπάς Γιάννης (Λέων)Παπάς Δημήτριος του Ιωάννη Παπάς Θανάσης ή Πανάγος Πόγκας Αριστεί-δης Πρωτόπαπας Βαγγέλης ή Μπενούκας (Τζαβέλας) Σακελάρης ΘανάσηςΣιδερίας Νίκος Σταμάτης Γεώργιος του Τάσσου Τσάκωνας Αντώνης

Στις μάχες του ΕΛΑΣ σκοτώθηκαν οι Κομίνης Δημήτριος (Ταρζάν) Λού-κος Γιώργης (Μελάς) Μπάκος Μηνάς Μπουτσίνης Μελέτης (Γρίβας) Πα-γώνης Γιώργης (Υψηλάντης) Παγώνης Χρήστος και ο Διονύσης εγγονός τουΘανάση Γέρου Οι Μακρυνόρης Γιάννης (Μπαρμπούτσος) και ΟικονόμουΑθανάσιος του Δ συνελήφθησαν με κατάδοση κι εκτελέστηκαν απrsquo τους Γερ-


μανούς στο Χαϊδάρι Ο Παπάς Νικόλαος (Πανάγος) κι η σύζυγός του Ανα-στασία (Νάστα η μαμή) συνελήφθησαν με τον ίδιο τρόπο κι εκτελέστηκανστην Κάζα τον Αύγουστο του rsquo44 Ο Βλάχος λιοτριβιάρης Μητσογιάννηςεκτελέστηκε στην Κωπαΐδα γιrsquo άλλους λόγους Ο Τζεμπελίκος Κωνσταντίνοςτου Δημ χάθηκε στη Γερμανία όπου είχε μεταφερθεί ως όμηρος

Μετά την απελευθέρωση εκτελέστηκαν με laquoδικαστικές αποφάσειςraquo οιΓκιόκας Σεραφείμ (Θύμιος) Γκιόκεζας Αναστάσιος και Μπεθάνης Χρήστος(Γκιούλης) Στον Εμφύλιο χάθηκαν οι Πλούμπης Κωνσταντίνος (Τζόλης) καιΣοφού Τσεβούλα όταν έπιασαν το βουνό για νrsquo αποφύγουν την καταδίωξητου αντιπάλου

Περιοχή Θήβας

Όπως σε πολλά άλλα μέρη έτσι και στη Θήβα η πρώτη κομματική αντιστα-σιακή οργάνωση συγκροτήθηκε από παλιούς κομμουνιστές Ανάμεσά τουςήταν οι Γεωργαντάς Κώστας Δημητριάδης Φίλιππας Καλαντζής ΒαγγέληςΣαράτσης Σταύρος Αν και μακροπρόθεσμα δεν προσέφερε πολλούς αντάρτεςστο μόνιμο ΕΛΑΣ η οργάνωση ήταν μαζικότατη και διέθετε καλό εφεδροε-λασίτικο τμήμα με επικεφαλής το μαχητικό νέο Σωτήρη Καλαντζή

Η Οργάνωση Θήβας ανέπτυξε πλούσια δράση και πρέπει νrsquo αποτελέσειαντικείμενο λεπτομερέστερης έρευνας απrsquo τους ίδιους τους Θηβαίους συνα-γωνιστές όσο είναι ακόμα καιρός Εγώ μπορώ να θυμηθώ μόνο λίγα ονόματαόπως τον εξαίρετο μαχητή Σπύρο Ρούσο και το σύντροφό μας Νίκο Μπαλα-τσό Ο Μπαλατσός ήταν μαζί μας από τότε που πρωτάρχιζε η οργανωτικήδραστηριότητα του Μούντριχα έπεσε αργότερα στον αγώνα κατά της δεύτε-ρης Κατοχής

Εξίσου δύσκολο μου είναι να παρακολουθήσω τις οργανώσεις των χωριώντης περιοχής στη μαζική ανάπτυξή τους Θα χρειαζόταν ειδική μνεία σταονόματα και τη δράση των αγωνιστών την οποία αδυνατώ να πράξω διότιμου λείπουν στοιχεία Ως εκ τούτου στις επόμενες γραμμές θα περιοριστώ σελίγους απrsquo τους πρωτοπόρους της διετίας rsquo41-rsquo42

Στα Β ά γ ι α πρώτος ο καθηγητής Χρήστος Βουδούρος κι ακολούθως οΠάλης ο μετέπειτα αντάρτης Μελάς Στις Θ ε σ π ι έ ς ο δικηγόρος ΜήτσοςΣελιανίτης Στο Μ α υ ρ ο μ μ ά τ ι ο νεολαίος Χρήστος Καλογήρου ΣτηνΆ σ κ ρ η οι Φώτης Λεβέτας Σπύρος Μάντζαρης Θρασύβουλος Παπαγεωργί-

Λίγες γραμμές παραπάνω καθώς και στην αρχή του βιβλίου ως laquoΠανάγοςraquo έχει ανα-φερθεί ο Αθανάσιος Παπάς Θεωρούμε πιθανότερο πως πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο


ου Στον Π ρ ό δ ρ ο μ ο οι Σεραφείμ Κοσσόρας και Θανάσης Νικολού ΣτηνΞ η ρ ο ν ο μ ή ο γιατρός Κακάτσης Στο Λ ο υ τ ο ύ φ ι και το Μ ε λ ι σ σ ο -χ ώ ρ ι ο γιατρός Νίκας Στα Λ ε ύ κ τ ρ α ο γιατρός Πήλιουρης

Στο Κ α π α ρ έ λ λ ι υπήρχε μετά το Κριεκούκι η μαζικότερη οργάνωσηστο ξεκίνημα του αγώνα με τους Βαγγέλη Γεραμάνη Γιώργη Ζιώγα ΝίκοΖυγούρα Οδυσσέα Καρατζά Κουρέα Παναΐτση Σωτήρη Παπασταμάτη καιάλλους Ο πιο δραστήριος ήταν ο Ζυγούρας στου οποίου το σπίτι έκαναν κο-νάκι ο Μούντριχας κι ο συγγραφέας αυτού του βιβλίου μαζί μrsquo άλλους πουκάθε φορά είχαν μαζί τους Η οικογένειά του έγινε ολοκαύτωμα απrsquo τους αφη-νιασμένους laquoεθνικόφρονεςraquo σrsquo αυτόν τον άτυχο και τελικά προδομένο αγώναο Νίκος δολοφονήθηκε μετά από ψευτοδίκη η αδερφή του χωρίς καν δίκηεπειδή ήταν αδερφή του ενώ ο αδερφός του Λουκάς σκοτώθηκε στο δεύτε-ρο αντάρτικο όπου βγήκε αναγκαστικά για να γλιτώσει τις διώξεις

Το Καπαρέλλι έδωσε αρκετούς αντάρτες στο μόνιμο ΕΛΑΣ Θυμάμαι ονο-μαστικά μόνο τους Σωτήρη Γεραμάνη Λουκά Ζυγούρα Θανάσαινα και Σω-τήρη Τζαβάρα Διέθετε επίσης μια εξαίρετη επονίτικη οργάνωση με πολύ δρα-στήριους νεολαίους όπως ήταν οι Πλούταρχος Γεραμάνης (σκοτώθηκε στονΕμφύλιο) Χαράλαμπος Καλατζής και Λεμονής

Μέγαρα

Για τα Μέγαρα αδυνατώ να κάνω ακριβή διαχωρισμό ανά οργάνωση κατάτο παράδειγμα του Κριεκουκίου (ΕΑΜ ΚΚΕ εφεδρικός ΕΛΑΣ Εθνική Αλ-ληλεγγύη κοκ) και να γράψω για την ιδιαίτερη δράση της καθεμιάς ας κα-ταπιαστούν μrsquo αυτό το θέμα οι επιζώντες αγωνιστές της περιοχής όπωςκάνουν οι Ελευσιναίοι Εγώ θrsquo αναφέρω όσους θυμάμαι απrsquo την άμεση συνερ-γασία που είχαμε καθώς και όσους πολέμησαν μαζί μας στον τακτικό ΕΛΑΣ

Η Οργάνωση Μεγάρων του ΕΑΜ υπήρξε μαζική και μαχητικότατη με δυ-ναμικό κομματικό πυρήνα Γραμματέας της ήταν ο Γιώργος Μενιδιάτης (Πυ-θαγόρας) που εκτελέστηκε μετά τη Βάρκιζα Μεταξύ των βασικών στελεχώνήταν επίσης τrsquo αδέρφια του οι Γιάννης και Αλέκος (Άρης) Μενιδιάτης ΟΑλέκος φυλακίστηκε απrsquo τους Γερμανούς στο Χαϊδάρι κι εκτελέστηκε με άλ-λους σαράντα εννέα πατριώτες στην αγια-Σωτήρα Μάνδρας την 9η Αυγού-στου rsquo44 Σπουδαία αγωνιστική δράση παρουσίασε κι ο ριψοκίνδυνος μέχρικουτουράδας Γιώργης Λούπας δύο φορές τον έπιασαν οι Γερμανοί και δύοφορές τους ξέφυγε εφαρμόζοντας το ρητό ότι η τύχη βοηθά τους τολμηρούς


Η κορωνίδα όμως των αγωνιστών που ανέδειξε η περιοχή ήταν ο ηρωικόςΑνέστης για του οποίου τη δράση και το θάνατο θα γράψω σrsquo άλλο κεφάλαιο

Η δουλειά των οργανωμένων μελών στα Μέγαρα ήταν πολύ επικίνδυνηδιότι είχε καθrsquo όλη τη διάρκεια της Κατοχής γερμανική φρουρά κι επιπλέον σrsquoελάχιστη απόσταση βρισκόταν το Μεγάλο Πεύκο όπου έδρευαν δυνάμεις μεειδική αποστολή να αντιμετωπίσουν την Εθνική Αντίσταση Τμήματα της φο-βερής Γκεστάπο των Ες Ες και των ειδικών αντιανταρτικών μονάδων όπως ηΜεραρχία Ορεινών Κυνηγών Έντελβαϊς υπό τη διοίκηση του συνταγματάρχηΓκλιτς εργάζονταν συντονισμένα για το σκοπό αυτό

Επίσης όσο το αντάρτικο φούντωνε τόσο ένα μέρος του ντόπιου κατεστη-μένου έβλεπε με φόβο αντιπάθεια και τελικά με μίσος τη νέα κατάσταση πουδιαμορφωνόταν στην οποία η εξουσία περνούσε ντε φάκτο στα χέρια φτωχώνκαι μέχρι πρότινος ασήμαντων ανθρώπων Είναι γνωστή η τακτική της μερί-δας αυτής των νοικοκυραίων οι οποίοι δεν ήθελαν ούτε τη γερμανική κατοχήούτε να διακινδυνέψουν πολεμώντας την ndash κι ακόμη περισσότερο έβλεπανπεριδεείς την εμφάνιση στο πολεμικό προσκήνιο (επομένως και στο πολιτικό)του απλού λαού καθώς η παλιά εξουσία είτε μούλωχνε είτε τασσόταν με τουςΓερμανούς Δυσκολεύονταν τα τζάκια των πολιτικάντηδων των προυχόντωνκαι των προεστών να υποταχτούν στην παράλληλη αλλά πραγματική νέαεξουσία των laquoασήμωνraquo γιrsquo αυτό η αντίδρασή τους έφτανε κάποιες φορές -σεμια όξυνση της πάλης- έως και τη συνεργασία με την κατακτητή Ακόμα καικαταδόσεις έγιναν που ήταν η έσχατη μορφή συνεργασίας Βεβαίως το συ-γκεκριμένο φαινόμενο δεν εκδηλώθηκε αποκλειστικά στα Μέγαρα αλλά ήτανεντονότερο σε σύγκριση με γειτονικές περιοχές

Οι εθνικοαπελευθερωτικές οργανώσεις ήρθαν αναπόφευκτα σε σύγκρουσημε τα στοιχεία της μαύρης αντίδρασης πολλώ δε μάλλον απrsquo τη στιγμή που οαγώνας έφερε ταυτόχρονα το στοιχείο της κοινωνικής απελευθέρωσης μιαςκαι τον καθοδηγούσαν κομμουνιστές Στην πάλη όμως που διεξαγόταν ητάξη των προεστών απέφευγε να βγει μπροστά δρούσε κατά κανόνα από ταπαρασκήνια εξαγοράζοντας απλούς ανθρώπους (ή αξιοποιώντας την άγνοιακαι προκατάληψή τους) και βάζοντάς τους να κάνουν τη δουλειά της Παρου-σιαζόταν λοιπόν το πρόβλημα νrsquo αντιμετωπίζουμε ως άμεσους αντιπάλουςτους τελευταίους που σε τελευταία ανάλυση γιrsquo αυτούς παλεύαμε

Ο γραμματέας της τοπικής εαμικής οργάνωσης αδυνατούσε να συλλάβει τοσύνθετο μηχανισμό που μόλις περιγράψαμε και πρότεινε την ευκολότερη λύ-ση την εκτέλεση Στην πραγματικότητα αυτή ήταν η δυσκολότερη διότι συ-νήθως δεν υπήρχαν αποδείξεις γιrsquo αυτό και ερχόμασταν σε -συχνά οξύτατες-


συγκρούσεις για περιπτώσεις που διαθέταμε μόνο ενδείξεις ή υπόνοιες Ηανωτερότητα όμως του ηρωικού Πυθαγόρα (Μενιδιάτη) έγκειται στο ότι ποτέδεν άφησε το αντάρτικο τμήμα στο Μυρίνι δίχως ενίσχυση σε τρόφιμα καιπληροφορίες παρά τις προσωπικές επιθέσεις Οφείλουμε μέσα απrsquo τις σελίδεςτου βιβλίου μας νrsquo αναγνωρίσουμε τις υπηρεσίες αυτού του αγνού και φλογε-ρού πατριώτη του οποίου αργότερα ο μαρτυρικός θάνατος θα επισφράγιζετον ανιδιοτελή αγώνα για ένα καλύτερο μέλλον των άλλων

Στη μνήμη και τις σημειώσεις μας έχουν περισωθεί τα εξής ονόματα επίσηςδραστήριων μελών της εαμικής οργάνωσης Αρκουδάρης Κώστας του Στα-μάτη Βαρελάς Νίκος Βλάχος Ιωάννης του Αλέξανδρου ΔιαμαντόπουλοςΒασίλης του Παναγιώτη Δουμένης Ιωάννης του Αντωνίου Κάντας Ιωάννηςτου Νικολάου Κορόγιαννος Μελέτιος του Ιερόθεου Κρεμύδας Πέτρος τουΧρήστου Λαδά Αθανασία Λάιος Παναγιώτης Μουρτζούκος Ιωάννης (Κα-ραφωτιάς) Μώλος Θωμάς του Σπύρου Πανταζής Κωνσταντίνος του ΑνδρέαΠαπασπύρου Παναγιώτης του Αλέξανδρου Πέγγος Γεώργιος του ΝικολάουΠέγγος Ιωάννης Πιπιλής Αναστάσιος του Γεωργίου Σάλτας Αναστάσιος τουΑλέξανδρου Σταμέλος Γεώργιος Στρατιώτης Νικόλαος του ΔημητρίουΦουρτουλάκης Αναστάσιος Φουρτουλάκης Μελέτιος Χαλόφτης Ευάγγελοςτου Ιωάννη

Ο Νίκος Βαρελάς πιάστηκε και βασανίστηκε Ο Ιωάννης Πέγγος σκοτώθη-κε κατά τη διάρκεια της Κατοχής Ο Κωνσταντίνος Πανταζής κι ο Ανα-στάσιος Φουρτουλάκης εκτελέστηκαν μετά τη Βάρκιζα Πολλοί ακόμα απrsquoτους παραπάνω καταδικάστηκαν αργότερα σε θάνατο ή ισόβια δεσμά καιπέρασαν τη μισή ζωή τους φυλακισμένοι

Στον ΕΛΑΣ ο λαός των Μεγάρων έδωσε μέσω των οργανώσεών του τουςπαρακάτω μαχητές Αρναουτόπουλος Γεώργιος (Παρασκευάς ndash 3ος Λόχος)Δρούσιος Αθανάσιος (Κανάρης ndash 2ος Λόχος) Καλιπέσης ή ΚαλιπέτσηςΕυάγγελος (3ος Λόχος) Καραμπέρης Γιάννης Κούνουπας Τάσος (Οδυσ-σέας ndash ομαδάρχης) Λάιος Παναγιώτης Μιχαλάκης Παναγιώτης ΣαλιάμηςΣταμέλος Γεώργιος (Ακρίτας) Φαρμάκης (ψευδώνυμο χωροφύλακα απrsquo τοσυνοικισμό Μελί ndash 3ος Λόχος) Με τα ονόματα αυτά δεν εξαντλούμε τον κα-τάλογο των αγωνιστών είναι όμως ενδεικτικά της τεράστιας συμμετοχής τωνΜεγαριτών στον αγώνα του έθνους για την επιβίωσή του

Τα Μέγαρα διέθεταν επίσης περιφερειακή οργάνωση της οποίας επικεφα-λής για μια περίοδο ήταν ο Ευάγγελος Καραμιχάλης με το ψευδώνυμο ΒύρωνΗ περιφερειακή περιλάμβανε την περιοχή έως το Λουτράκι (Περαχώρα Πί-σια Αλεποχώρι Αγ Θεοδώρους κά) Στα χωριά αυτά είχαμε καλή παρουσία


με τα οργανωμένα μέλη μας των οποίων δυστυχώς δε διατηρήσαμε τα ονόμα-τα

Υπεύθυνος του Α λ ε π ο χ ω ρ ί ο υ ήταν ο απόστρατος αξιωματικός Χρή-στος Μανιάτης Είχε ζητήσει στον απόμακρο παραθαλάσσιο οικισμό τη μονα-ξιά έκρυβε όμως μέσα του αρκετά αποθέματα ζωτικότητας που ζητούσανδιέξοδο κι αφού δεν υπήρχε δάσκαλος ανέλαβε ο ίδιος αυτά τα καθήκονταΉταν επίσης φλογερός πατριώτης ενθουσιάστηκε με την Αντίσταση δόθηκεστον αγώνα μrsquo όλη του την ψυχή Με τα προσόντα που διέθετε το οργανωτι-κό πνεύμα του και την παλιά πείρα βοήθησε αποτελεσματικά τον ΕΛΑΣ σrsquoαυτή την περιοχή

Βίλια

Ανάμεσα στους πρωτοπόρους Εαμίτες ήταν οι Γεώργιος Γκιόκας ΙωάννηςlaquoΜάμοςraquo Γκιόκας και Μελέτης Μακρυνόρης Η οργάνωση βοήθησε αρκετάμε τρόφιμα το 2ο Λόχο του Ι34 στο Μυρίνι

Τα Βίλια μας έδωσαν επίσης αρκετούς αντάρτες Σημειώνω όσους θυμάμαιΑνυφαντής Θανάσης Ανυφαντής Παναγιώτης (Ναπολέων) Γκιόκας Φίλιπ-πας Δερβένης Γιώργης Δερβένης Σωτήρης Δουδέσης Θανάσης (Βιλιώτης)Καραΐσκος Ζαχαρίας Μεϊντάνης Αριστείδης Μόρφας Αναστάσιος τουΚωννου (της χήρας) Μόρφας Γιώργης του Θεμ (Αρβανίτης) Μόρφας Θεμι-στοκλής του Αναστασίου (Αχιλλέας) Μπεθάνης Γιώργης (Κιθαιρώνας) Πα-γώνης Χρήστος Ρούσης Γεώργιος του Δημ Ρούσης Τάκης Χόνδρος Σωτή-ρης

Ο Σωτήρης Χόνδρος σκοτώθηκε σε μάχη με τους Γερμανούς στο 51ο χλμέξω απrsquo την Άμφισσα Ο μπαρμπα-Θεμιστοκλής πατέρας του Αρβανίτηεκτελέστηκε από Γερμανούς στη Λούμπα την άνοιξη του rsquo44 Ο ΓεώργιοςΡούσης τραυματίστηκε στη μάχη του Σανατορίου Πάρνηθας το καλοκαίρι τουrsquo44 Σκοτώθηκε στον Εμφύλιο Ο Αριστείδης Μεϊντάνης σκοτώθηκε στα Δε-κεμβριανά

Λίγοι Βιλιώτες κατοικούσαν σε αγροτόσπιτα στη θέση Λ ο ύ μ π α κοντάστο Άνω Αλεποχώρι η οποία ήταν το πέρασμά μας απrsquo τον Πατέρα στα Γε-ράνεια Την εαμική οργάνωση αποτελούσαν τα αδέρφια Γιώργος και ΝίκοςΜόρφας του Δημητρίου και ο Θανάσης Οικονόμου ως υπεύθυνος Ο Γιώργοςήταν Επονίτης ένας ικανότατος και δραστήριος αγωνιστής μας εφοδίαζε συ-νεχώς με πληροφορίες και τρόφιμα σε συνεργασία πάντα με τα άλλα δύομέλη της οργάνωσης αλλά και με τον υπεύθυνο Αλεποχωρίου Χρήστο Μα-νιάτη


Ελευσίνα

Πόλη με εργατιά η Ελευσίνα πήρε ξεχωριστή θέση στην Αντίσταση Η κα-ταγραφή της ιστορίας της είναι έργο των ίδιων των αγωνιστών της από τη με-ριά μου θα ξαναπεριοριστώ σrsquo όσους θυμάμαι απrsquo τη συνεργασία μας

Όπως έγινε και σrsquo άλλες πόλεις και χωριά έτσι και στην Ελευσίνα τέσσεριςπαλαίμαχοι αγωνιστές που τους είχε χωρίσει η τεταρταυγουστιανή χολέρασυναντήθηκαν μες στην καινούργια μαυρίλα κι αποφάσισαν να δράσουνΉταν οι Μιχάλης Λογοθέτης Γιώργης Μίλησης (Ρένος) Γιώργης Τσεβάς(αυτός ήταν απrsquo τον Ασπρόπυργο) και Φραγκούλης Φουτρής Ένα ερώτηματους απασχολούσε Και τώρα τι κάνουν Αλλά η απόφαση είχε παρθεί απόπριν Θrsquo αντισταθούμε Το πώς θα το βρούμε Κι ο Τσεβάς ο πιο laquoσοφόςraquo τηςπαρέας έβαλε σφήνα την ιδέα Όπλα να βρούμε όπλα Μrsquo αυτά γίνεται η αντί-σταση μόνο με τα όπλα μπορείς νrsquo αντισταθείς αποτελεσματικά

Έτσι λοιπόν μπήκαν οι βάσεις και μέχρι νrsquo αρχίσουν τα μπλόκα η Οργάνω-ση Ελευσίνας ήταν απrsquo τις δυναμικότερες με πολύ ικανά στελέχη Στην Ελευ-σίνα υπάγονταν επίσης οι οργανώσεις του Ασπροπύργου και της ΜάνδραςΕπικεφαλής της Περιφερειακής Επιτροπής ήταν ένα διάστημα ο παλιός κομ-μουνιστής Ντίνος Βέττας Γραμματέας της κομματικής οργάνωσης ο ΤσάκοςΜέλη της Αχτιδικής Επιτροπής οι Δρόσος Λαμπρόπουλος (Οδυσσέας) Γιώρ-γης Μήλισης (Ρένος) Στελέχη οι Βρανάς Γιώργης Ζαφείρης Κανάκης ΜΛογοθέτης Μάχλης και άλλοι

Η Ελευσίνα έστειλε αρκετούς αντάρτες στο μόνιμο ΕΛΑΣ Σημειώνω ταονόματα δεκατριών που θυμάμαι Γαλαίος Γιάννης Γαλανόπουλος ΓεώργιοςΓκιόκας Νίκος Καλαρίδης Στέλιος Κανελλόπουλος Γεώργιος (Κένταυρος)Λαζαρίδης Γεώργιος Μιχαήλος Παναγιώτης Μπουγάς Γεώργιος Μυτιληναί-ος Χρήστος Πέππας Γεώργιος (Ίσαυρος) Σακελλαρίου Γεώργιος (Λάμπρος)Σκόρδας Λουκάς Φραγκούλης Ασημάκης (Αητός)

Με τις εαμικές οργανώσεις Ελευσίνας ndash Ασπροπύργου ndash Μάνδρας η συνερ-γασία μας υπήρξε συνολικά ομαλότερη απrsquo ότι με των Μεγάρων Ιδιαίτερασημαντική ήταν η συνεισφορά τους στην επιμελητεία η οποία ήταν συχνάάλυτο πρόβλημα ndash δεν ήταν Θεσσαλία η Αττική Πρωταγωνιστικό ρόλο έπαι-ξε ο υπεύθυνος Εθνικής Αλληλεγγύης της Οργάνωσης Ελευσίνας ο ΓιώργοςΑλεξίου


Ασπρόπυργος

Τα Καλύβια Χασιάς όπως λέγαμε τότε τον Ασπρόπυργο αποτέλεσαν μιαπολύ ενδιαφέρουσα εξαίρεση για τον ιστορικό που θα θελήσει νrsquo αναλύσει τοκοινωνικό περιεχόμενο της αντίστασης κατά της τριπλής ξενικής κατοχής

Είπαμε πως εκτός από εθνικοαπελευθερωτικό το αντάρτικο είχε και κοινω-νικό περιεχόμενο Δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά αφού σrsquo έναν τέτοιοαγώνα ενεργοποιούνταν οι λαϊκές μάζες ποιος θα πάλευε ο βιομήχανος κι οτσιφλικάς Διεξάγοντας τον αγώνα και θυσιάζοντας τη ζωή τους οι μάζεςαποκτούσαν δύναμη κύρος δικαιώματα και φυσικά εξουσία αφού κρατού-σαν όπλο Αυτό το γεγονός αντιμετωπιζόταν μrsquo επιφύλαξη κι αργότεραεχθρότητα από τους νοικοκυραίους την παλιά τάξη με χαρακτηριστικό πα-ράδειγμα τα Μέγαρα Εντούτοις στον Ασπρόπυργο η πλειοψηφία των νοικο-κυραίων όχι μόνο δεν τρόμαξε όχι μόνο οργανώθηκε στο ΕΑΜ αλλά βγήκεκαι στο βουνό

Ο Ασπρόπυργος υπήρξε το χωριό που έδωσε τους περισσότερους μόνιμουςαντάρτες στον ΕΛΑΣ Σε σύγκριση με τις υπόλοιπες κωμοπόλεις και χωριάτης περιοχής οι laquoΚαλυβιώτεςraquo συμμετείχαν κατά πολύ μεγάλη πλειοψηφίαστην Αντίσταση γνωρίζοντας αντιστοίχως μεγάλες απώλειες και θυσίεςΑκόμα και μετά την προδοτική Βάρκιζα υπέστησαν με καρτερικότητα όλεςτις καταδιώξεις των αντιπάλων Δεν απουσίασε βεβαίως και μια μειοψηφικήμερίδα που παρέμεινε απrsquo έξω που καιροσκοπούσε μονάδες που δεν έλειψαναπό κανένα μέρος κι έθνος φανατισμένα στοιχεία με μειωμένη εθνική συνεί-δηση τα οποία έφτασαν έως και τη συνεργασία με τον εχθρό

Τα θεμέλια της οργάνωσης μπήκαν σrsquo ένα εξοχικό κέντρο του Ασπροπύρ-γου όπου μαζεύτηκαν με πρωτοβουλία του Γιώργη Μίληση οι Μιχάλης Λο-γοθέτης Γιώργης Τσεβάς και Φραγκούλης Φουτρής Βασικά στελέχη ήτανοι Καλιέρης Ιωάννης Κόλιας Μήτσος Κουράσης Γεώργιος ή ΝταβέληςΚουράσης Κωνσταντίνος Λιόσης Γεώργιος Μαυράκης Σιδέρης (Ισίδωρος)Μαυράκης Χρήστος (Δράκος) Παπαδημητρίου Παναγιώτης Τσεβάς Γιώρ-γης Τσίγκος Βασίλης Τσίγκος Ιωάννης ή Μπούρλος

Στη συνδιάσκεψη όλων των οργανώσεων της περιοχής η οποία έγινε τέληφθινοπώρου του rsquo43 στο Μυρίνι Πατέρα (θα μιλήσουμε σχετικά όταν έρθει ηώρα) ο Ασπρόπυργος έστειλε πληρέστατα ενημερωμένη αντιπροσωπεία μεεπικεφαλής τους Τσεβά και Κόλια Μίλησαν και οι δύο προκαλώντας βαθιά

Η σύνθεση των παρευρισκομένων καθιστά βέβαιο ότι πρόκειται για την ίδια σύσκεψηαπrsquo την οποία ξεκίνησε η δημιουργία της Οργάνωσης Ελευσίνας


εντύπωση στους συνέδρους ο δε Μητσο-Κόλιας κέρδισε το δυνατότερο χει-ροκρότημα Ήταν μια ηγετική φυσιογνωμία αναμφισβήτητης αξίας αλλά -δυ-στυχώς για το Κόμμα και τον αγώνα- στη συνέχεια παραμερίστηκε κι αυτός κιο Τσεβάς Στην Πετρούπολη βρέθηκε αργότερα ο Κόλιας παραπεταμένος ωςυπεύθυνος του ΕΛΑΣ Εκεί σκοτώθηκε απrsquo τους Γερμανούς

Ενεργά μέλη της Οργάνωσης Ασπροπύργου ήταν επίσης οι Αντωνίου Ντί-νος Ηλίας Λεωνίδας ή Κολιοτσάκος Ηλίας Χρήστος Κόλιας ΠαναγιώτηςΚουράσης Δημήτριος Λαζάρου Χρήστος Λιάκος Γεώργιος ή ΒαρβάτοςΛιόσης Αναστάσιος Μαγγίνας Αθανάσιος Μιχαήλ Νικόλαος Μουζάκα Βα-σιλική Νικολόπουλος Σωτήρης Παπαγεωργίου Βαγγέλης ΠαπαδημητρίουΠροκόπης Πετρόγιαννος Δημήτριος Σαμπάνης Ανδρέας Σταύρου Ευάγγε-λος Τριβέλας Γεώργιος Τσεβά Αντωνία Χατζής Αλέκος

Στον ένοπλο αγώνα ο Ασπρόπυργος προσέφερε ογδόντα δύο μαχητές ndash εί-κοσι δύο αντάρτες της πόλης και εξήντα του βουνού Για να εκτιμήσεικάποιος την αξία τους αρκούσε να γνωρίσει έστω κι έναν απrsquo αυτούς όπωςτο Σιδέρη Φίλη Έξι έπεσαν στη μάχη και τρεις εκτελέστηκαν Αυτές τις ηρω-ικές περγαμηνές καμιά laquoεθνικοφροσύνηraquo δεν μπορεί να τις σβήσει κάποτε θαλάμψουν σα φωτεινά αστέρια δείχνοντας το σωστό δρόμο στη νέα γενιά

Στον εφεδρικό ΕΛΑΣ συμμετείχαν οι Ευθυμίου Νικόλαος ΚαραγιάννηςΙωάννης ή Γιάγκος Καραμάνος Γρηγόριος Κόλιας Παναγιώτης Λιάκος Γε-ώργιος Λιάκος Δημήτριος Λιάκος Σταμάτης Λιόσης Αναστάσιος ΛιόσηςΔημήτριος Μαρνίκας Ιωάννης Μίχας Αθανάσιος Μυλωνάς ΑναστάσιοςΝτάρας Ισίδωρος Παληγκίνας Γρηγόριος Παπαδιάς Γεώργιος Παπαπολυ-χρονίου Παναγιώτης Πέππας Βασίλειος Πέππας Μελέτιος Περδικάκης Δη-μήτριος Στάμου Ιωάννης (Τσεκούρας) Τσίγκος Δημήτριος Φίλης Σιδέρης

Αρχηγός των Εφεδροελασιτών ήταν ο ταγματάρχης Νικόλαος Ευθυμίου ΟΔημήτριος Λιόσης έγινε αργότερα πράκτορας των Γερμανών

Στο βουνό με το μόνιμο ΕΛΑΣ βγήκαν ανά μονάδα οι ακόλουθοιΙ 3 4 Τ ά γ μ α Αβραάμ Ευάγγελος ή Αλέξανδρος (2) Βερούτης Σπύρος

(Χασιώτης ndash ολμιστής 45) Γκλιάτης Ευάγγελος (3) Γκολέμης Δημήτριος(Δήμας ndash 2) Ευθυμίου Παναγιώτης (Τάκης ndash 2) Ευσταθίου Παναγιώτης (2)Ηλίας Νικόλαος (2) Καμπόλης Αναστάσιος (Καλυβάκης ndash 2) Καμπόλης Ιω-άννης (Καλύβας ndash ομάδα διοικήσεως μεραρχίας) Kαμπόλης Μιχάλης Κα-μπόλης Παναγιώτης (Καλής ndash 45) Καραλής Λεωνίδας (Τσίφτης ndash 2) Κόλ-λιας Κωνσταντίνος (Κόκκινος ndash 45) Κουράσης Σταύρος (45) Λιάκος Γεώρ-γιος (Σπυράκης ndash 2) Λιάκος Ευάγγελος του Ιωάννη (2) ΜπελεγράτηςΕυάγγελος (2) Μπουγιατίστης Γεώργιος (3) Μυλωνάς Μελέτιος (Αξιός ndash 2)


Νοδάρας Ιωάννης (σύνδεσμος 45) Πάνος Δημήτριος (Φάνης ndash 45) Παπαϊω-άννου Κωνσταντίνος (Κουργάρας) Παππούς Δημήτριος (2) Παππούς Πανα-γιώτης (45) Παππούς Σπύρος (2) Πέππας Παναγιώτης (Καραφωτιάς ndash 2)Πετρόγιαννος Διαμαντής (1) Ρόδης Κωνσταντίνος (2) Σερέπας Δημήτριος(45) Σερέπας Δημήτριος (ολμιστής 45) Σερέπας Σταμάτης (45) ΣτάμουΓεώργιος (2) Τριβέλας Κωνσταντίνος (45) Τσεβάς Γεώργιος (επιμελητήςτάγματος) Τσεβάς Ιωάννης (καπετάνιος ομάδας) Τσίγκος Βασίλειος (45)Τσίγκος Ισίδωρος (45) Τσίγκος Κωνσταντίνος (2) Τσίγκος Κωνσταντίνος(Καψοκαλύβας ndash 2) Τσίγκος Παναγιώτης (2) Τσίγκος Παναγιώτης (Βρέ-στας ndash 2) Τσοκάνης Παναγιώτης (Τούρκος ndash 45) Χατζιδάκης Περικλής(45)

Ι Ι Ι 3 4 Τ ά γ μ α Ηλίας Ιωάννης (Κολιοτσάκος) Κατσιμπάρδης Δημή-τριος Λιόσης Μιχαήλ (σύνδεσμος τάγματος) Μυλωνάς Βασίλειος ΠανταζήςΙωάννης

5 ο Τ ά γ μ α Παπαϊωάννου Αλέκος Σερέπας Σταμάτης (Τιμοσένκο) Τρα-χιώτης Σωτήριος Τσίγκος Ευάγγελος (Κώστας)

Π υ ρ ο β ο λ ι κ ό Μ ε ρ α ρ χ ί α ς Γκίκας ΚωνσταντίνοςΜ η χ α ν ο κ ί ν η τ ο Κόλλιας Αθανάσιος Λιάκος ΔημήτριοςΕ Λ Α Ν Γαβαθάς ΠερικλήςΟι Βασίλειος Τσίγκος και Αλέκος Παπαϊωάννου τραυματίστηκαν στις

μάχες του Σανατορίου Πάρνηθας και της Σουβάλας αντίστοιχα Σε μάχη τραυ-ματίστηκε κι ο Διαμαντής Πετρόγιαννος

Οι Μιχάλης Καμπόλης Σταύρος Κουράσης Γεώργιος Λιάκος (Σπυράκης)Νικόλαος Μάρκος Δημήτριος Πέπας και Δημήτριος Τσίγκος έπεσαν μαχόμε-νοι Οι Δημήτριος Κόλλιας και Ν Μαυράκης (Νάκος) εκτελέστηκαν απrsquo τουςΓερμανούς Ο Σιδέρης Μαυράκης εκτελέστηκε μετά τη Βάρκιζα

Μάνδρα

Οι Μανδραναίοι ήταν άνθρωποι σκληροί από ιδιοσυγκρασία Ήταν όμωςκαι πιστοί συνεπείς πρόθυμοι αρκεί να τους φερόσουν με το μαλακό και μετο φιλότιμο

Η Μάνδρα μας ενδιέφερε ιδιαίτερα ως Ι34 Τάγμα διότι ήταν το κοντινότε-ρο κατοικημένο μέρος στον καταυλισμό του 2ου Λόχου Οι ακούραστοι Εφε-δροελασίτες Μελέτης Μαρούγκας Μουντζούρης Κίτσος Τσάνας κι ο άλλοςΜελέτης Μαρούγκας (της Χριστίνας) υπήρξαν το μάτι και το αυτί των ανταρ-τών με επικεφαλής τον Κώστα Διολέτη Μεταξύ αγια-Σωτήρας και Παλαιο-


χωρίου περνούσαμε από Πατέρα προς Πάρνηθα κι αντίστροφα και οι Μαν-δραναίοι μας εξασφάλιζαν το πέρασμα με σιγουριά

Η οικογένεια του μπαρμπα-Πανούση Διολέτη με το Χρήστο και τον Κώσταπου έπεσε ηρωικά στον αγώνα (ο Λεωνίδας ήταν ακόμα μικρός) είναι αντι-προσωπευτική των παραδόσεων του rsquo21 Επίσης ο Γιώργης Πόγκας υπεύθυ-νος της Επιμελητείας του Αντάρτη υπήρξε ένας απrsquo τους πιο πολύτιμους συ-νεργάτες μας σε δύσκολες ώρες

Στο Ι34 Τάγμα θυμάμαι ότι υπηρέτησαν οι εξής Γκλιάτης ΝικόλαοςΓκλιάτης Σταμάτης (Αριστείδης) Καραϊσκάκης Νίκος Κόλλιας ΙωάννηςΜαρούγκας Ιωάννης Μαρούγκας Μελέτης (Φίλης) Μαρούγκας Μελέτης(της Χριστίνας) Παπαπέτρου Σωτήρης Ρόκας Κωνσταντίνος Σιμπάρδης Πα-ναγιώτης Τσάμος Γεώργιος

Μενίδι (Αχαρνές)

Το Μενίδι είχε γερή εαμική οργάνωση της οποίας επικεφαλής ήταν έναςνέος αλλά πολύ συνετός άντρας ο Μήτσος Βησσαράκης Και σήμερα ακόμαέπειτrsquo από τριάντα πέντε χρόνια ακούς να λένε πολλοί Μενιδιάτες ότι χάρηστο Βησσαράκη το χωριό έμεινε σrsquo όλη τη διάρκεια της Κατοχής σαν αγαπη-μένη οικογένεια παρά τις επίμονες προσπάθειες μερικών laquoεθνοπατέρωνraquo(Πάγκαλου ndash Γονατά) να σπείρουν το μικρόβιο του διχασμού και της αλληλο-εξόντωσης

Βέβαια όπως λέει πρώτα ο ίδιος ανταποκρίθηκε στα δύσκολα κι επικίνδυνακαθήκοντά του επειδή είχε γιrsquo άξιους συνεργάτες οργανωμένα μέλη Είχε επί-σης την ειλικρινή και φιλότιμη συμπαράσταση όλων των κατοίκων ασχέτωςπολιτικής τοποθέτησης Δυστυχώς αργότερα στα Δεκεμβριανά μια εσφαλ-μένη απόφαση της ηγεσίας του ΚΚΕ -κι η ακόμα πιο σφαλερή εφαρμογή τηςαπrsquo τα υπεύθυνα περιφερειακά όργανα- τάραξε τα ήρεμα νερά δίχασε τουςκατοίκους κι έστειλε πολλούς αγωνιστές στην εξορία ή το εκτελεστικόαπόσπασμα

Το Μενίδι προσέφερε στον ΕΛΑΣ σημαντικό αριθμό απrsquo τα παιδιά του ndashσυγγνώμη αν παραλείψουμε κάποιον είναι πολλά τα χρόνια Βασιλείου Κων-σταντίνος του Σπ Βησσαράκης Νικόλαος του Σωτηρίου (Σπαθούλας ndash αδερ-φός του εαμικού υπευθύνου) Βλάχος Δημήτριος του Γεωργίου (Γρήβας)Βούλγαρης Γεώργιος του Ιωάννη Βρεττός Ιωάννης του Γεωργίου (Κουμπού-ρας) Δαμάσκος Δημήτριος του Κ Δαμάσκος Χρήστος του Ευάγγελου(Τάκης) Δεγαΐτης Γεώργιος του Λέοντα (Τσιριγώτης) Καβαλάρης Γεώργιος


του Αν (Μπαρδάκος) Καράμπελας Νικόλαος αδερφοί Κατάρας Αναστάσιοςκαι Παναγιώτης του Σπύρου Κατάρας Εμμανουήλ Κατάρας Νικόλαος τουΕυάγγελου Κουντουριώτης Ιωάννης του Χρ Λαβρέντης Ευάγγελος του ΧρΛάσκος Αναστάσιος του Ευάγγελου (Γαρύφαλλος) Μαδαρός Ιωάννης Μαρί-νης Γεώργιος του Ευάγγελου (Ρήνος) Μαρίνης Σπύρος του Κ ΜασούραςΙωάννης του Γεωργίου Ματουκάς Μιχαήλ Ματουκάς Αντώνιος Μουστα-κάτος Γεώργιος του Ι Μπόζδας Αθανάσιος του Ιωάννη Μπούκης ή ΒαθιάςΝίκας Σπύρος του Ιωάννη Στουραΐτης Χρήστος Τεμέλκος Μιχαήλ του Χρ(Τζατζάς) Τριβέλας Δημήτριος του Κωνσταντίνου (Φρύδας) ΤσαγκάρηςΣπύρος του Δημ αδερφοί Τσάμης Ιωάννης (Καραγιώργης) και Χρήστος (Χα-σάπης) Χατζηπέτρος Κωνσταντίνος του Δημ

Ο Μιχάλης Ματουκάς σκοτώθηκε από νάρκη Οι Εμμανουήλ ΚατάραςΓιάννης Κουντουριώτης και Κώστας Χατζηπέτρος έπεσαν σε μάχες με τουςΓερμανούς Οι Γιάννης Μασούρας και Δημήτρης Τριβέλας σκοτώθηκαν στηΣωτηρία Ο Μιχάλης Τεμέλκος εκτελέστηκε μετά τη Βάρκιζα Τη μανία τωνχιτλερικών κτηνών γνώρισε επίσης ο άμαχος πληθυσμός του χωριού μετριάντα πέντε νεκρούς Δυστυχώς δεν μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε ταονόματά τους

Δερβενοχώρια

Σχεδόν όλοι οι κάτοικοι των Δερβενοχωρίων ήταν οργανωμένοι στο ΕΑΜπαρατηρήθηκε μάλιστα η εξής laquoιδιομορφίαraquo Πουθενά στrsquo οροπέδιο δενυπήρξε -ή τουλάχιστον δεν εκδηλώθηκε- οποιαδήποτε αντιεαμική αντίδρασησε αντίθεση με γειτονικά χωριά όπως πχ στον Άγιο Θωμά την Ασωπία ή τοΚριεκούκι που βεβαίως κι αυτά τα ελέγχαμε με τις οργανώσεις μας Ούτεπληροφοριοδότης των Γερμανών και των Ταγματασφαλιτών υπήρξε κανείςΟι Δερβενοχωρίτες έμειναν μέχρι το τέλος αληθινοί Έλληνες παρrsquo όλες τιςκαταστροφές που θα πάθαιναν ακόμα κι οι πολιτικά αντίθετοι φέρθηκαν μrsquoαξιοπρέπεια κι υπερηφάνεια και δεν καταδέχτηκαν να πέσουν στο επίπεδο τουχαφιέ

Δε φύτρωνε στα Δερβενοχώρια το ζιζάνιο της προδοσίας διότι επιζούσαν κιεπιζούν ακόμα οι αρβανίτικες παραδόσεις του Σκουρτανιώτη του Χατζημε-λέτη του Μητρομάρα κι άλλων αγωνιστών που έδρασαν το rsquo21 στα χώματάτους Άβατο ήταν για τους Τούρκους αυτό το δερβένι (πέρασμα) απrsquo τη Βοιω-τία και την Εύβοια προς την Πελοπόννησο Μονάχα μια φορά το χρόνο κα-τέβαινε στη Θήβα ο καπετάνιος απrsquo το Δερβενοσάλεσι (Πύλη) για να δώσει


τον ετήσιο φόρο στον πασά αυτή ήταν η συμφωνία κι οι Τούρκοι την τηρού-σαν αποφεύγοντας νrsquo ανοίξουν πολεμικούς λογαριασμούς Κι όπως αναφέρειη παράδοση το πουγγί με τις λίρες το έδινε ο καπετάνιος κρεμασμένο στη μύ-τη της πάλας του σε ένδειξη παλικαριάς κι ανυποταγής

Στρατιωτικά μολονότι τrsquo οροπέδιο αποτελούσε τη βάση του 34ου Συντάγ-ματος και του Ι34 Τάγματος είχαμε αποφασίσει να μη στρατολογούμεντόπιους Κρίναμε προτιμότερο να μένουν οπλισμένοι στα χωριά τους ωςμέλη του εφεδρικού ΕΛΑΣ πράγμα που στη συνέχεια θrsquo αποδεικνυόταν σω-τήριο Δεχτήκαμε μόνο κάποιους που επέμειναν πάρα πολύ όπως τους Χρή-στο Λάμπρου (Νταβέλη) Γιώργο Λύγκο Βαγγέλη Παύλου (Καραϊσκάκη) καιΒασίλη Σταμάτη απrsquo την Πύλη Διομήδη Αγαθή Γεροδήμο Θανάση Διπλό(Διάκο) Αναστάσιο Μίχα και Γιάννη Πέπα απrsquo τα Σκούρτα τους ΠαντελήΛινάρδο Κώστα Μιχαήλου και Ανδρέα Πέππα απrsquo το Πάνακτο καθώς καιμερικούς ακόμα που μου διαφεύγουν

Τη δυνατότερη και μαχητικότερη οργάνωση είχε η Π ύ λ η ή Δερβενοσάλε-σι Υπεύθυνος της εαμικής οργάνωσης ήταν ο πρώην κοινοτάρχης ΣωτήροςΤσεβάς και επικεφαλής του εφεδρικού ΕΛΑΣ ο Στέφας Μαλιάτσης ο οποίοςήταν κι έφεδρος λοχίας Από συνδυασμένα στοιχεία που διαθέτουμε (ΤσεβάςΣτέφας Μανωλκίδης) την εφεδρική ομάδα αποτελούσαν οι Γιώργας Γεώρ-γιος Ι Γιώργας Κώστας Χρ Γιώργας Μελέτης Κόλλιας Γεώργιος ΣτυλΚώνστας Δημήτριος ή Μητσογιαννάκος Λάμπρου Βασίλης ΔημοσθΛάμπρου Γεώργιος Δημοσθ Λύγκος Αθανάσιος Δ Λύγκος Ζήσης ΛύγκοςΘεόδωρος Κ Λύγκος Παναγής Μαλιάτσης Δημήτριος Ευστ ΜαλιάτσηςΠαύλος Μαλιάτσης Στάθης Μαλιάτσης Στέφας (αρχηγός) Νέος Γεώργιος ήΓούλιας Παπαϊωάννου Αγησίλαος Δ Παπαϊωάννου Χριστόφορος Δ Στα-μάτης Αγγελής Γ Σταμάτης Γιάννης Σταμάτης Τάσος Γ Τσεβάς Δημήτρης(υπεύθυνος ΕΑΜ)

Στα Σ κ ο ύ ρ τ α υπεύθυνος του ΕΑΜ ήταν ο Θανάσης Αγαθής και τουεφεδρικού ΕΛΑΣ ο Θανάσης Παπαθανασίου που rsquoχε το παρατσούκλι Γιατα-γάνας Θυμάμαι επίσης το Γιάννη Αγαθή

Στη Σ τ ε φ ά ν η ή Κρώρα δραστήρια μέλη ήταν οι Κεχαγιάς ΓιώργοςΜυλωνάς Βασίλης Νοδάρας Βασίλης Σαμπάνης Ανδρέας Σαμπάνης Γιώρ-γης Σαμπάνης Περικλής (Σκόμπυ) Φιλιππής (Ταγματάρχης)

Ούτε το μικρό Π ά ν α κ τ ο και το ακόμα μικρότερο Π ρ ά σ ι ν ο -παλαιέςονομασίες Κακονισχήρι και Καβάσαλα- υστέρησαν σε προσφορά στον εθνι-κοαπελευθερωτικό αγώνα Ειδικά το Πάνακτο που πέρα απrsquo τους προαναφερ-


θέντες αντάρτες μάς έδωσε τον ιερέα του συντάγματός μας τον αρχιμανδρίτηΧρυσόστομο (κοσμικό όνομα Γεώργιος Πέππας)

Το ότι ξεχώρισα αυτά το ονόματα καθόλου δε σημαίνει πως οι υπόλοιποικάτοικοι των χωριών απουσίασαν απrsquo τον αγώνα και δεν έδωσε ο καθένας ότιμπορούσε Η πηγή η βρυσομάνα είναι πάντα το ανώνυμο πλήθος που όμωςείναι πρακτικά αδύνατο να παρελάσει απrsquo τις σελίδες ενός βιβλίου Γιrsquo αυτόόπως είναι γενικά παραδεκτό σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα γίνεταιπάντα ένα ξεχώρισμα αυτών που υπήρξαν πιο ενεργοί

ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΤΗΣ Α΄ ΕΚΔΟΣΗΣ (1979) ΤΟΥ

ΑΝΤΑΡΤΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ 1941-1945

ΔΙΑΤΙΘΕΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓ ΜΠΟΥΤΣΙΝΗ

ΣΕ ΣΥΛΛΕΚΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ

xxxxxxxxxxxxxxxxxxcom

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Σημείωμα του εκδότη ndash Πρόλογος του συγγραφέα 11

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

1 Γυρισμός από τον πόλεμο η ιδέα της αντίστασης ωριμάζειΣύνδεση με τον Ανδρέα Μούντριχα ndash Δυαδική καθοδήγηση και διστακτικότη-τα ndash Από το Πεζικό στη Χωροφυλακή ndash Η ίδρυση του ΕΑΜ δίνει πνοή ndash Κλα-ρίτες η πρώτη μορφή αντάρτικου στη Βοιωτία

21

2 Στrsquo άρματα στrsquo άρματα (με τρία λιανοντούφεκα)Ο Νάκιας (Βασίλειος Παναγιώτου) ndash Το βάπτισμα του πυρός ndash Αρχίζει ηεξόντωση των ληστών ndash Ηθικός αφοπλισμός χωροφυλάκων ndash Γιάννης Αβορί-της ενέδρα μία λιποταξία μία ndash Δρόμος μετrsquo εμποδίων ndash Ένας Θηβαίος εθνι-κόφρων ndash Οι Ιταλοί εγκαταλείπουν τη Δομβραίνα ndash Ο Ορέστης στην Αθήνα

35

3 Ο Άρης στην Αθήνα όλοι οι δρόμοι περνούν από τα ΔερβενοχώριαΗ Κεντρική Επιτροπή καλεί τον Άρη ndash Ο πιστός στρατιώτης Μακρίδης ndash Ηαλήθεια για την υπόθεση Μαραθέα ndash Η αιτία της στάσης του ΚΚΕ ndash Η επι-στροφή ndash Ένα ρολόι από την Αμερική

43

4 Συνοδεύοντας το Στρατηγείο ΣτερεάςΟ κουμπάρος αλλάζει ndash Με τους Ρουμελιώτες αντάρτες του Άρη ndash Γνωρίζο-ντας τον πρωτοκαπετάνιο ndash Πορεία προς Ρούμελη ndash Στρατολόγηση του καπε-ταν-Βάρδα ndash Οι Ζερικιώτες ndash Και πάλι οι Αβοριταίοι ndash laquoΜείναμε μόνοιγραμματικέraquo ndash Συνάντηση με τα αρχηγεία Παρνασσίδας και Λοκρίδας

55

5 Συγκρότηση του Αρχηγείου Αττικοβοιωτίας επιστροφή και εγκατάστασηστη ΜαζαρέκαΕορτασμός της 25ης Μαρτίου στη Δεσφίνα ndash Συγκρότηση του Αρχηγείου Ατ-τικοβοιωτίας ndash Ο Θεοχάρης Πολύχρονος ndash Αναχώρηση για Αττική ndash Εκτέλε-ση Βάρδα και Αβορίτη ndash Ανασυγκρότηση διοικήσεων ndash Στάση στην ΑγίαΤριάδα Πλαταιών ndash Εγκατάσταση στη Μαζαρέκα ndash Δυο λόγια για τον ΆγιοΘωμά ndash Σχέδια σύμπτυξης στην Πίνδο ndash Μια παρένθεση για τον Ορέστη

69

6 Ο Σαράφης στρατιωτικός αρχηγός του ΕΛΑΣΣυγκρότηση του Γενικού Στρατηγείου ΕΛΑΣ ndash laquoΒροντάει ο Όλυμποςraquo ndashΠάσχα 1943 ndash Συνοδεύοντας το Σαράφη για να αναλάβει καθήκοντα ndash Ηηγουμένη Χαριτίνη της Αγίας Τριάδας ndash Ο όρκος του αντάρτη ndash Πανηγυρικήάφιξη στο Μαυρολιθάρι ndash Ένα τραγικό περιστατικό ndash Συγκέντρωση στελεχών

83

7 Ο στρατός που αποφεύγει τη σύγκρουση δε θα γίνει ποτέ ένας αξιόμαχοςστρατόςΔύναμη του Υπαρχηγείου Αττικής στη Ρούμελη ndash Ο Ηλίας Μανιάτης ndash Ηκλοπή τιμωρείται με θάνατο ndash Ένα ούζο για τον Άρη ndash Η αγγλική βοήθεια ndashΟι ιταλικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις ndash Συμπεράσματα

99


109


119


139


163


175


191


215



231



251


271


287



































-ΝΙΚΗΤΑΣ-

















































































































Η μάχη








































































Μέγαρα


















Βίλια






Ελευσίνα





























Μάνδρα

































109


119


139


163


175


191


215



231



251


271


287



































-ΝΙΚΗΤΑΣ-

















































































































Η μάχη








































































Μέγαρα


















Βίλια






Ελευσίνα





























Μάνδρα


































231



251


271


287



































-ΝΙΚΗΤΑΣ-

















































































































Η μάχη








































































Μέγαρα


















Βίλια






Ελευσίνα





























Μάνδρα


































































-ΝΙΚΗΤΑΣ-

















































































































Η μάχη








































































Μέγαρα


















Βίλια






Ελευσίνα





























Μάνδρα
















































































































































Η μάχη








































































Μέγαρα


















Βίλια






Ελευσίνα





























Μάνδρα





































































































Μέγαρα


















Βίλια






Ελευσίνα





























Μάνδρα















































Βίλια






Ελευσίνα





























Μάνδρα

































Ελευσίνα





























Μάνδρα























































Μάνδρα
































ΤΟ ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ...

Documents

Transcript of ΤΟ ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ...