ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗΒ’ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Εισαγωγικά Είναι η συνοπτική καταγραφή ενός έργου του γραπτού λόγου, η φραστική

πύκνωσή του, η αναπαραγωγή ενός άλλου μικρού κειμένου με το ίδιο νόημα συμπυκνωμένο.

Προϋποθέτει κατανόηση, αντιληπτική κατοχή της κύριας ιδέας την πλήρη κατανόηση του κειμένου που αναγνώσθηκε.

Σκοπεύει α) Στη θεμελίωση ενός γνωστικού υλικού, κατάλληλου για πολλαπλές χρήσεις β) Στην καλλιέργεια της προσεκτικής θεώρησης ενός κειμένου και στην ευκολότερη μνημονική αποταμίευση του.

Επιτυγχάνεται με την προσεκτική ανάγνωση, τη λεξιλογική εξομάλυνση και τη σύνδεση των θεματικών ενοτήτων του κειμένου. φυσικά διευκολύνει και η στρατηγική ενός σχεδιαγράμματος. Η λογική σύνδεση των σημειώσεων ή η ανάπτυξη του διαγράμματος μπορούν να οδηγήσουν στην περίληψη.

α) Η περίληψη μπορεί να είναι εκτενής (γράφουμε με βάση τη θεματική περίοδο και τις σημαντικές λεπτομέρειες κάθε παραγράφου)

β) Η περίληψη μπορεί να είναι συνοπτική (γράφουμε με περίληψη με βάση τους πλαγιότιτλους των παραγράφων ή των ευρύτερων νοηματικών ενοτήτων)

γ) Η περίληψη μπορεί να είναι εκτενής ή συνοπτική, ακόμα και όταν στηριζόμαστε στο διάγραμμα ενός κειμένου.

Τα βήματα για να γραφτεί μια σωστή περίληψη είναι τα ακόλουθα:

Διαβάζουμε το κείμενο, δύο φορές για να το κατανοήσουμε.Βρίσκουμε το θεματικό κέντρο του κειμένου.Προσέχουμε τη χρήση διαρθρωτικών λέξεων (Ωστόσο, πρώτα, έπειτα, στησυνέχεια, τέλος, επιπλέον κ.τ.ό.), έτσι ώστε να υπάρχει συνοχή και συνεκτικότητα στο κείμενο.Στο κείμενό μας πρέπει να αποδώσουμε τη συλλογιστική πορεία του συγγραφέαμε τη βοήθεια κατάλληλων λέξεων (λ.χ. ο συγγραφέας αναφέρει, υποστηρίζει,τονίζει ή τονίζεται υποστηρίζεται κτλ.).Επιλέγουμε είτε την ενεργητική, είτε την παθητική σύνταξη για το κείμενο

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ

1. ΜΕΛΕΤΩ προσεκτικά το κείμενο και επισημαίνω το θεματικό του κέντρο με το οποίο θα αρχίσω την περίληψη.

2. ΧΩΡΙΖΩ το κείμενο σε παραγράφους ή ενότητες (μεγαλύτερα κείμενα) και εντάσσω τις παραγράφους σε αυτές.

3. ΓΡΑΦΩ τον πλαγιότιτλο κάθε παραγράφου ή ενότητας και σχηματίζω τις κεντρικές αρτηρίες του νοήματος του κειμένου. Επιπλέον υπογραμμίζω τα κύρια σημεία κάθε παραγράφου

4. ΑΝΑΔΙΑΤΥΠΩΝΩ τους πλαγιότιτλους με τη βοήθεια των υπογραμμισμένων στοιχείων, και προσδίνω σ’ αυτούς λογική ακολουθία.

5. ΠΡΟΒΑΙΝΩ σε συρραφή των πλαγιότιτλων προσέχοντας να δώσω συνεκτικότητα και συνοχή σ’ αυτούς.

6. ΑΠΟΤΥΠΩΝΩ προσωπικό ύφος γραφής αποφεύγοντας το ύφος του συγγραφέα χρησιμοποιώντας όμως, αν είναι αναγκαίο και αυτούσιες φράσεις του κειμένου.

1

ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗΒ’ ΛΥΚΕΙΟΥ

7. ΕΠΙΔΙΩΚΩ να παρουσιάσω τις θέσεις του συγγραφέα και σε καμία περίπτωση δεν εκφράζω προσωπική άποψη (διαφωνία ή συμφωνία). Είμαι δηλαδή αντικειμενικός στη θεώρηση του κειμένου.

8. Όταν ο συγγραφέας χρησιμοποιεί πολλά παραδείγματα ΑΠΟΦΕΥΓΩ την αναφορά τους στην περίληψη, γράφοντας μόνο το στόχο που είχε η χρήση τους ή αν κρίνω απαραίτητο γράφω το πιο σημαντικό.

Σε μία περίληψη προσέχουμε τα εξής:α) αποφεύγουμε τις υπερβολικές αφαιρέσεις και γενικεύσεις, δίνοντας, όπου χρειάζεται, λεπτομέρειες και παραδείγματα.β) αποφεύγουμε τη μίμηση του ύφους του συγγραφέα. Αποφεύγουμε, επίσης τηχρησιμοποίηση αυτούσιων φράσεων/προτάσεων του κειμένου. Εάν το κείμενοπεριέχει ειδική ορολογία και είναι επιβεβλημένο να χρησιμοποιήσουμε κάποιουςόρους αυτούσιους, τότε οι όροι αυτοί πρέπει να είναι ενσωματωμένοι στο κείμενόμας.γ) οφείλουμε να είμαστε αντικειμενικοί.δ) πρέπει να γνωρίζουμε ότι η έκταση της περίληψης προσδιορίζεται από τρία πράγματα: την ποιότητα και την έκταση του κειμένου που εξετάζουμε, το σκοπό για τον οποίο κάνουμε την περίληψη και τέλος, την κριτική / αφαιρετική ικανότητά μας.ε) Πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι ο σκοπός για τον οποίο γράφεται μια περίληψη επηρεάζει το λόγο μας και τη γραφή της περίληψής μας.

Παραδείγματαπερίληψη του κειμένου «Τεχνική και εκπαίδευση» (σ. 249 σχολικού βιβλίου) ΕΚΘΕΣΗ – ΕΚΦΡΑΣΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

α. ενεργητική σύνταξηΟ συγγραφέας στον πρόλογό του διατυπώνει το ερώτημα, αν κινδυνεύει ο πνευματικός πολιτισμός από την ανάπτυξη των τεχνικών μέσων (τύπος, κινηματογράφος, ραδιόφωνο, τηλεόραση). Στην αρχή, παραθέτει τις απόψεις δύο ειδικών επιστημόνων και καταλήγει στην άποψη ότι ο κίνδυνος είναι υπαρκτός. Έπειτα, αναλύει τη δύναμη της «εικόνας» που προσφέρεται από τα πιο πάνω τεχνικά μέσα και τονίζει τις αρνητικές επιπτώσεις της στη διανοητική μας λειτουργία. Ο δοκιμιογράφος πιστεύει, ότι ο πολιτισμός μας διαθέτει ένα είδος “ομοιόστασης”, που τον βοηθά να αποκαθιστά την κλονισμένη ισορροπία του. Τέλος, αναφέρει ότι για να κινητοποιηθεί αυτό το είδος της “ομοιόστασης”, ένα μέτρο μόνο υπάρχει, η μόρφωση των νέων. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να συμβαδίσει η πρόοδος της εκπαίδευσης με την πρόοδο της τεχνικής. (116 π.)

β. παθητική σύνταξηΣτον πρόλογο του κειμένου διατυπώνεται το ερώτημα, αν κινδυνεύει ο πνευματικός πολιτισμός από την ανάπτυξη των τεχνικών μέσων (τύπος, κινηματογράφος, ραδιόφωνο, τηλεόραση). Στην αρχή παρατίθενται οι απόψεις δύο ειδικών επιστημόνων και τονίζεται η άποψη ότι ο κίνδυνος είναι υπαρκτός. Έπειτα, αναλύεται η δύναμη της «εικόνας» που προσφέρεται από τα πιο πάνω τεχνικά μέσα και τονίζονται ο αρνητικές επιπτώσεις της στη διανοητική μας λειτουργία. Πιστεύεται ότι ο πολιτισμός μας διαθέτει ένα είδος «ομοιόστασης» που τον βοηθά να αποκαθιστά την κλονισμένη ισορροπία του.Τέλος, αναφέρεται ότι για να κινητοποιηθεί αυτό το είδος της «ομοιόστασης», ένα μέτρο μόνο υπάρχει, η μόρφωση των νέων. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να συμβαδίσει η πρόοδος της εκπαίδευσης με την πρόοδο της τεχνικής”.(116π)

2