Η Μπαρούτη

Εισαγωγικός τομέας και προκαταρτική φάσηΕισαγωγικός τομέας και προκαταρτική φάση

• Μικρή Περιγραφή: Οι μαθητές θα διδαχτούν το σημαντικό ρόλο της μπαρούτης στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, τον τρόπο παρασκευής της και θα επισκεφθούν τους Μπαρουτόμυλους της Δημητσάνας.

• Λεξιλόγιο: Μπαρούτη, Μπαρουτόμυλοι, Δημητσάνα, Υδροκίνηση, Νίτρο (Νιτρικό Κάλιο), Θειάφι (Θείο), Κάρβουνο (Άνθρακας), Ελληνική Επανάσταση 1821.

• Κοινό που απευθύνεται: Καθηγητές Β/βάθμιας Εκπαίδευσης, κυρίως Χημικούς, Φυσικούς, Βιολόγους και Φιλολόγους.

• Ηλικία: 13-18 ετών.

• Περιβάλλον: Σχολείο, Εργαστήριο Η/Υ, Μπαρουτόμυλοι, Μουσείο Υδροκίνησης.

• Χρονική διάρκεια: Πριν την επίσκεψη – 6 ώρες Επίσκεψη – 3 ώρες Μετά την επίσκεψη – 2 ώρες

Εισαγωγικός τομέας και προκαταρτική φάσηΕισαγωγικός τομέας και προκαταρτική φάση

• Τεχνικές απαιτήσεις: Εργαστήριο Η/Υ με σύνδεση στο διαδίκτυο, Ιστορικοί Χάρτες, Αίθουσα προβολών.

• Υπόβαθρο συγγραφέα: Καθηγητής/τρια Φυσικών Επιστημών ή Φιλόλογος.

• Σύνδεση με τη διδακτέα ύλη: Φυσική Α΄ Λυκείου, Χημεία Α΄ Λυκείου, Βιολογία Γεν. Παιδείας Γ΄ Λυκείου, Ιστορία Γεν. Παιδείας Γ΄ Λυκείου.

• Διδακτικοί στόχοι: Οι μαθητές θα γνωρίσουν τη συνεισφορά της εγχώριας παραγωγής μπαρούτης στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821. Θα γνωρίσουν την προβιομηχανική οικονομία του Ελληνικού χώρου και τη χρήση των υδάτινων πόρων στην ανάπτυξή της, ενώ τέλος θα εντρυφήσουν στα μυστικά της παρασκευής της μπαρούτης.

• Καθοδήγηση για προετοιμασία: Ο καθηγητής θα παρουσιάσει τρία ντοκιμαντέρ σχετικά με τους μπαρουτόμυλους στον Ελλαδικό χώρο. Θα προτρέψει τους μαθητές να αναζητήσουν πληροφορίες για το ρόλο της μπαρούτης στην Ελληνική Επανάσταση και τον τρόπο παρασκευής της. Επίσης, θα κατευθύνει τους μαθητές να εξετάσουν την προβιομηχανική οικονομία και ανάπτυξη στον ελλαδικό χώρο και ειδικά στην περιοχή της Δημητσάνας.

Πριν την επίσκεψηΠριν την επίσκεψη – 1 – 1ηη Διδακτική φάση Διδακτική φάση: : Δραστηριότητες Δραστηριότητες εκμαίευσης ερωτήσεωνεκμαίευσης ερωτήσεων – – Πρόκληση της περιέργειαςΠρόκληση της περιέργειας

• Ο καθηγητής παρουσιάζει στους μαθητές το ντοκιμαντέρ 1821. Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΣΤΙΓΜΗ για τη συμβολή της μπαρούτης στην Ελληνική Επανάσταση.

• O καθηγητής παρουσιάζει στους μαθητές την εκπομπή ΟΙΚΟΣΦΑΙΡΑ: ΛΟΥΣΙΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ, εστιάζοντας την προσοχή τους στην υδρενέργεια του Λούσιου.

• Ο καθηγητής παρουσιάζει στους μαθητές την ενημερωτική εκπομπή ΡΙΜΕΪΚ: ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ και συζητά με τους μαθητές τη διαδικασία παρασκευής της μπαρούτης από φυσικές πρώτες ύλες.

Ο καθηγητής ζητάει από τους μαθητές να σχολιάσουν το παρακάτω κείμενο από τα «Απομνημονεύματα» του Θ. Κολοκοτρώνη:

«Μπαρούτι είχαμεν, έκαμνε η Δημητζάνα. Του μπαρουτιού την υπόθεσι την είχαν πάρει απάνω τους τα αδέλφια Σπηλιωτόπουλοι και δια να δουλεύουν την μπαρούτη, δεν επαίρναμε πολλούς Δημητζανίτες εις το στρατόπεδο, τους αφήναμε δι' αυτήν την δούλευσιν".

Πριν την επίσκεψηΠριν την επίσκεψη – 1 – 1ηη Διδακτική φάση Διδακτική φάση: : Δραστηριότητες Δραστηριότητες εκμαίευσης ερωτήσεωνεκμαίευσης ερωτήσεων – –

Προσδιορισμός ερωτήσεων με βάση την υφιστάμενη γνώσηΠροσδιορισμός ερωτήσεων με βάση την υφιστάμενη γνώση • Ποιο είναι το μείγμα της

μπαρούτης; (KNO3, S, C)

• Πότε περίπου ανακαλύφθηκε η μπαρούτη και πότε πρωτοχρησιμοποιήθηκε;(1230)

• Πως η μπαρούτη επηρέασε τους πολέμους για την αναδιανομή του κόσμου από τον 14ο έως τον 19ο αιώνα;

• Ποιος ο ρόλος της Δημητσάνας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και κατόπιν στην Ελληνική Επανάσταση του 1821;

Πριν την επίσκεψηΠριν την επίσκεψη – – 22ηη Διδακτική φάση Διδακτική φάση: : Ενεργή διερεύνησηΕνεργή διερεύνηση – –

Πρόταση προκαταρκτικών εξηγήσεων ή υπόθεσηςΠρόταση προκαταρκτικών εξηγήσεων ή υπόθεσης • Ο καθηγητής ρωτάει τους μαθητές πόσο συνέβαλλε η

υδρενέργεια του Λούσιου στην προβιομηχανική ανάπτυξη της Δημητσάνας.

• Ο καθηγητής παροτρύνει τους μαθητές να αναζητήσουν σε πηγές πληροφορίες για την εξέλιξη της τεχνολογίας στη διαδικασία παραγωγής της μπαρούτης (π.χ. πότε πρωτοεμφανίστηκαν οι υδροκίνητοι μπαρουτόμυλοι με κοπάνια).

• Ο καθηγητής ζητάει από τους μαθητές να περιγράψουν τη λειτουργία του υδροκίνητου μπαρουτόμυλου σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρέχονται στις ταινίες που έχουν παρουσιαστεί στους μαθητές.

• Ο καθηγητής ζητάει από τους μαθητές να του αναφέρουν τους τρόπους συλλογής των πρώτων υλών για τη μπαρούτη.

Πριν την επίσκεψηΠριν την επίσκεψη – – 22ηη Διδακτική φάση Διδακτική φάση: :

Ενεργή διερεύνησηΕνεργή διερεύνηση – – Σχεδιασμός και υλοποίηση απλής διερεύνησηςΣχεδιασμός και υλοποίηση απλής διερεύνησης Χωρίζουμε τους μαθητές σε τέσσερεις ομάδες.

Η πρώτη ομάδα θα ασχοληθεί με την εξάπλωση των μπαρουτόμυλων στο Βαλκανικό χώρο.

Η δεύτερη ομάδα θα ασχοληθεί με το τρόπο λειτουργίας των υδροκίνητων μπαρουτόμυλων.

Πριν την επίσκεψηΠριν την επίσκεψη – – 22ηη Διδακτική φάση Διδακτική φάση: :

Ενεργή διερεύνησηΕνεργή διερεύνηση – – Σχεδιασμός και υλοποίηση απλής διερεύνησηςΣχεδιασμός και υλοποίηση απλής διερεύνησης

Η τρίτη ομάδα θα ασχοληθεί με την εξέλιξη της τεχνολογίας που σχετίζεται με την παρασκευή της μπαρούτης.

Πριν την επίσκεψηΠριν την επίσκεψη – – 22ηη Διδακτική φάση Διδακτική φάση: :

Ενεργή διερεύνησηΕνεργή διερεύνηση – – Σχεδιασμός και υλοποίηση απλής διερεύνησηςΣχεδιασμός και υλοποίηση απλής διερεύνησης

Η τέταρτη ομάδα θα ασχοληθεί με την προέλευση των πρώτων υλών για την παρασκευή της μπαρούτης.

Πριν την επίσκεψηΠριν την επίσκεψη – – 22ηη Διδακτική φάση Διδακτική φάση: :

Ενεργή διερεύνησηΕνεργή διερεύνηση – – Σχεδιασμός και υλοποίηση απλής διερεύνησηςΣχεδιασμός και υλοποίηση απλής διερεύνησης

• Οι μαθητές παρατηρούν το φυσικό περιβάλλον της Δημητσάνας, τους ανεξάντλητους φυσικούς πόρους και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

• Γίνεται ξενάγηση και παρουσίαση του μπαρουτόμυλου, αλλά και όλων των υδροκίνητων εγκαταστάσεων (Βυρσοδεψείο, νεροτριβή, αλευρόμυλος).

• Οι μαθητές χωρισμένοι στις ομάδες τους συλλέγουν επιτόπου πληροφορίες για τα θέματα που τους έχουν τεθεί. Παρακολουθούν τη διαδικασία παραγωγής της μπαρούτης.

ΕπίσκεψηΕπίσκεψη – – 33ηη Διδακτική φάση: Διδακτική φάση:

ΔημιουργίαΔημιουργία – – Συλλογή αποδεικτικών στοιχείων μέσω παρατήρησηςΣυλλογή αποδεικτικών στοιχείων μέσω παρατήρησης

ΕπίσκεψηΕπίσκεψη – – 44ηη Διδακτική φάση: Διδακτική φάση:

ΣυζήτησηΣυζήτηση – – Εξήγηση βασισμένη στα αποδεικτικά στοιχείαΕξήγηση βασισμένη στα αποδεικτικά στοιχεία • Ο καθηγητής τονίζει τη σημασία του φυσικού

περιβάλλοντος και των πλουτοπαραγωγικών πηγών για την ανάπτυξη (κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική κ.τ.λ.)

• Ζητείστε από τους μαθητές να «ταυτοποιήσουν» τα μέρη της εγκατάστασης και να προσδιορίσουν το ρόλο κάθε τμήματος.

• Ζητείστε από τους μαθητές να προσδιορίσουν τη πηγή προέλευσης των πρώτων υλών της μπαρούτης.

• Ζητείστε από τους μαθητές να συνδυάσουν την ιστορικότητα του χώρου (κοιτίδα της Επαναστάσεως) με τη βιοτεχνική ανάπτυξη που προϋπήρχε.

ΕπίσκεψηΕπίσκεψη – – 44ηη Διδακτική φάση Διδακτική φάση: : Συζήτηση Συζήτηση – – Θεώρηση άλλων εξηγήσεωνΘεώρηση άλλων εξηγήσεων

• Ο καθηγητής εξηγεί γιατί η μπαρούτη έπαιξε σημαντικό ρόλο στους πολέμους που καθόρισαν τις μεγάλες αυτοκρατορίες.

• Ο καθηγητής εξηγεί γιατί η ανάπτυξη σχετίζεται με το φυσικό περιβάλλον και τους πόρους που προσφέρει.

• Ο καθηγητής εξηγεί γιατί η τεχνολογική πρόοδος οδηγεί σε αφύπνιση τους λαούς και σε επαναστάσεις .

• Ζητάμε από τους μαθητές να διερευνήσουν βιβλιογραφικά τη σχέση τεχνολογικής ανάπτυξης και κοινωνικής προόδου.

Μετά την ΕπίσκεψηΜετά την Επίσκεψη – 5 – 5ηη Διδακτική φάση: Διδακτική φάση:

ΑνασκόπησηΑνασκόπηση – – Έκφραση εξηγήσεωνΈκφραση εξηγήσεων • Ο καθηγητής παρουσιάζει τις

παράλληλες δραστηριότητες του Υπαίθριου Μουσείου Υδροκίνησης της Δημητσάνας (Βυρσοδεψείο, νεροτριβή, αλευρόμυλος).

• Ο καθηγητής παρουσιάζει την κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική διάσταση της προβιομηχανικής ανάπτυξης στον ελληνικό και ευρωπαϊκό χώρο.

• Ο καθηγητής αναλύει τη διασύνδεση οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής ανάπτυξης.

Μετά την ΕπίσκεψηΜετά την Επίσκεψη – 5 – 5ηη Διδακτική φάση: Διδακτική φάση:

ΑνασκόπησηΑνασκόπηση – – Δραστηριότητες και υλικά μεταπαρακολούθησης • Ζητείστε από τους μαθητές να ολοκληρώσουν

τις εργασίες που τους δόθηκαν.

• Ζητείστε να ετοιμάσουν μια παρουσίαση Power Point με τον κοινωνικό αντίκτυπο της προβιομηχανικής δραστηριότητας στην ευρύτερη περιοχή της Δημητσάνας.

• Ζητείστε από τους μαθητές να δημιουργήσουν χάρτες όπου θα σημειώνονται οι μπαρουτόμυλοι, καθώς και μια μακέτα μπαρουτόμυλου.

Διατήρηση της επαφής• johnchiotelis@yahoo.gr

• Δρ. Χιωτέλης Ιωάννης

• Γενικό Λύκειο Πελοπίου