1. Η εποχή του διαφωτισμού

23
Ενότητα 1 Ενότητα 1 η Η εποχή του Διαφωτισμού Η εποχή του Διαφωτισμού ΙΣΤΟΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ Γ’ Γυμνασίου Γ’ Γυμνασίου

Transcript of 1. Η εποχή του διαφωτισμού

Page 1: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Ενότητα 1Ενότητα 1ηη

Η εποχή του ΔιαφωτισμούΗ εποχή του Διαφωτισμού

ΙΣΤΟΡΙΑΙΣΤΟΡΙΑΓ’ ΓυμνασίουΓ’ Γυμνασίου

Page 2: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Εξελίξεις στην Ευρώπη Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά το 17ο και 18ο αιώνα κατά το 17ο και 18ο αιώνα

(1)(1)

Αύξηση πληθυσμούΑύξηση πληθυσμού

Αγροτική επανάσταση :Αγροτική επανάσταση : μεγάλα αγροκτήματαμεγάλα αγροκτήματα νέες μέθοδοι καλλιέργειαςνέες μέθοδοι καλλιέργειας χρήση μηχανώνχρήση μηχανών

Page 3: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά το 17ο και 18ο αιώνα (2)το 17ο και 18ο αιώνα (2)

Συσσώρευση Συσσώρευση κεφαλαίων κεφαλαίων

στα χέρια στα χέρια Ευρωπαίων Ευρωπαίων επιχειρηματιών επιχειρηματιών

ΣυγκέντρωσΣυγκέντρωση άνεργων η άνεργων πρώην πρώην αγροτών αγροτών στις πόλεις στις πόλεις

Ανάπτυξη εμπορίου ανάμεσα σε Ευρώπη, Αφρική και Αμερική

(τριγωνικό εμπόριο)

Page 4: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Εξελίξεις στην Ευρώπη Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά το 17ο και 18ο αιώνα κατά το 17ο και 18ο αιώνα

(3)(3) Βιομηχανική επανάσταση Βιομηχανική επανάσταση

Γέννηση βιομηχανίας: δημιουργία μεγάλων Γέννηση βιομηχανίας: δημιουργία μεγάλων εργοστασίων για μαζική παραγωγή εργοστασίων για μαζική παραγωγή προϊόντων με τη χρήση μηχανώνπροϊόντων με τη χρήση μηχανών

Πρώτη φάση Βιομηχανικής Επανάστασης: Πρώτη φάση Βιομηχανικής Επανάστασης: 1750-1780 στη Μ. Βρετανία1750-1780 στη Μ. Βρετανία

Page 5: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Εξελίξεις στην Ευρώπη Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά το 17ο και 18ο αιώνα κατά το 17ο και 18ο αιώνα

(4)(4)

Εργοστάσιο Εργοστάσιο υφαντουργίας στην υφαντουργίας στην

Αγγλία Αγγλία (περίπου 1750)(περίπου 1750)

Page 6: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Εξελίξεις στην Ευρώπη Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά το 17ο και 18ο αιώνα κατά το 17ο και 18ο αιώνα

(5)(5) 1. Οι κοινωνικές επιπτώσεις της εκβιομηχάνισης1. Οι κοινωνικές επιπτώσεις της εκβιομηχάνισης

Οι εξελιγμένες μηχανές του Άρκραϊτ [Άγγλος βιομήχανος] Οι εξελιγμένες μηχανές του Άρκραϊτ [Άγγλος βιομήχανος] απαιτούν λίγα χέρια, και μάλιστα μόνο παιδιά, με την επίβλεψη απαιτούν λίγα χέρια, και μάλιστα μόνο παιδιά, με την επίβλεψη ενός επιστάτη. Ένα παιδί μπορεί να παράγει τόσο όσο μπορούσαν ενός επιστάτη. Ένα παιδί μπορεί να παράγει τόσο όσο μπορούσαν παλαιότερα δέκα ενήλικες, καμιά φορά και περισσότερο. παλαιότερα δέκα ενήλικες, καμιά φορά και περισσότερο.

Οι εξελιγμένες κλωστικές μηχανές, [...] απαιτούν μόνο έναν Οι εξελιγμένες κλωστικές μηχανές, [...] απαιτούν μόνο έναν εργαζόμενο για να τις δουλέψει. Έτσι, σε διάστημα δέκα ετών, ο εργαζόμενο για να τις δουλέψει. Έτσι, σε διάστημα δέκα ετών, ο Ρίτσαρντ Άρκραϊτ, ένας πάμπτωχος άνθρωπος που είχε δεν είχε Ρίτσαρντ Άρκραϊτ, ένας πάμπτωχος άνθρωπος που είχε δεν είχε παρά πέντε λίρες όλες κι όλες έχει αποκτήσει περιουσία που παρά πέντε λίρες όλες κι όλες έχει αποκτήσει περιουσία που ξεπερνά τις είκοσι χιλιάδες λίρες. Την ίδια στιγμή, εκατοντάδες ξεπερνά τις είκοσι χιλιάδες λίρες. Την ίδια στιγμή, εκατοντάδες γυναίκες είναι υποχρεωμένες, όταν, βεβαίως βρίσκουν δουλειά, να γυναίκες είναι υποχρεωμένες, όταν, βεβαίως βρίσκουν δουλειά, να εργάζονται από το πρωί μέχρι το βράδυ, παράγοντας τεράστιες εργάζονται από το πρωί μέχρι το βράδυ, παράγοντας τεράστιες ποσότητες βαμβακερού υφάσματος για τέσσερις πέντε πένες ποσότητες βαμβακερού υφάσματος για τέσσερις πέντε πένες [πένα: υποδιαίρεση της αγγλικής λίρας] την ημέρα, το πολύ.[πένα: υποδιαίρεση της αγγλικής λίρας] την ημέρα, το πολύ.

Ralph MatherRalph Mather, Μια αντικειμενική παρουσίαση της ζωής των φτωχών κλωστών βαμβακιού στο , Μια αντικειμενική παρουσίαση της ζωής των φτωχών κλωστών βαμβακιού στο Lancashire Lancashire (1780). (1780).

Πηγή: http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/ Πηγή: http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/

Page 7: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Εξελίξεις στην Ευρώπη Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά το 17ο και 18ο αιώνα κατά το 17ο και 18ο αιώνα

(6)(6) Κοινωνικές μεταβολέςΚοινωνικές μεταβολές

Η Η αστική τάξη αστική τάξη (βιομήχανοι, (βιομήχανοι, τραπεζίτες, έμποροι): ενισχύουν τη τραπεζίτες, έμποροι): ενισχύουν τη θέση τουςθέση τους

Οι Οι αριστοκράτεςαριστοκράτες: προσπαθούν να : προσπαθούν να διατηρήσουν τα προνόμιά τους διατηρήσουν τα προνόμιά τους

Οι Οι αγρότεςαγρότες και τα και τα ασθενή κοινωνικά ασθενή κοινωνικά στρώματαστρώματα των πόλεωντων πόλεων:: ζουν σε ζουν σε άσχημες συνθήκεςάσχημες συνθήκες

Page 8: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Εξελίξεις στην Ευρώπη Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά το 17ο και 18ο αιώνα κατά το 17ο και 18ο αιώνα

(7)(7) Πολιτική κατάστασηΠολιτική κατάσταση

Σχεδόν σε όλη την Ευρώπη κυριαρχεί η Σχεδόν σε όλη την Ευρώπη κυριαρχεί η απόλυτη μοναρχία απόλυτη μοναρχία (όλη η εξουσία (όλη η εξουσία συγκεντρωμένη στα χέρια του βασιλιά)συγκεντρωμένη στα χέρια του βασιλιά)

Εξαίρεση η Μ. Βρετανία (αναγνώριση Εξαίρεση η Μ. Βρετανία (αναγνώριση δικαιωμάτων στα μέλη των δικαιωμάτων στα μέλη των ισχυρότερων τάξεων)ισχυρότερων τάξεων)

Page 9: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Εξελίξεις στην Ευρώπη Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά το 17ο και 18ο αιώνα κατά το 17ο και 18ο αιώνα

(8)(8) Πρόοδος φυσικών επιστημώνΠρόοδος φυσικών επιστημών  

Απελευθέρωση από προλήψεις ΜεσαίωναΑπελευθέρωση από προλήψεις Μεσαίωνα ΛογικήΛογική

Διακρίνονται:Διακρίνονται: Φράνσις Μπέικον Φράνσις Μπέικον (σημασία πειραμάτων)(σημασία πειραμάτων) Ρενέ Ντεκάρτ Ρενέ Ντεκάρτ (η αμφιβολία οδηγεί στην (η αμφιβολία οδηγεί στην

γνώση)γνώση) Τζον Λοκ Τζον Λοκ (δικαιώματα ζωής, ελευθερίας, (δικαιώματα ζωής, ελευθερίας,

περιουσίας)περιουσίας) Ισαάκ ΝιούτονΙσαάκ Νιούτον (Νόμος της Βαρύτητας – «το (Νόμος της Βαρύτητας – «το

σύμπαν λειτουργεί με βάση φυσικούς νόμους»)σύμπαν λειτουργεί με βάση φυσικούς νόμους»)

Page 10: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Το κίνημα του Διαφωτισμού Το κίνημα του Διαφωτισμού (1)(1)

Διαφωτισμός: Διαφωτισμός: Σημαντικό πνευματικό Σημαντικό πνευματικό κίνημα. Εμφανίστηκε στην Αγγλία (τέλος κίνημα. Εμφανίστηκε στην Αγγλία (τέλος 1717ουου αι.) και κορυφώθηκε στη Γαλλία (18 αι.) και κορυφώθηκε στη Γαλλία (18οςος αι.) Οι διαφωτιστές πρέσβευαν τον αι.) Οι διαφωτιστές πρέσβευαν τον ορθολογισμόορθολογισμό και την και την πίστη στην πίστη στην πρόοδοπρόοδο, αξιώνοντας , αξιώνοντας αλλαγές σε όλες τις αλλαγές σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης δράσηςπτυχές της ανθρώπινης δράσης, στους , στους πολιτικοκοιπολιτικοκοι--νωνικούς θεσμούς, την νωνικούς θεσμούς, την οικονομία, την εκπαίδευση και τη θρησκεία. οικονομία, την εκπαίδευση και τη θρησκεία. Τάχθηκαν υπέρ της ατομικής ελευθερίας και Τάχθηκαν υπέρ της ατομικής ελευθερίας και ενάντια στην τυραννική διακυβέρνηση και ενάντια στην τυραννική διακυβέρνηση και την καταπίεση που ασκούσε η Εκκλησία.την καταπίεση που ασκούσε η Εκκλησία.

Page 11: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Το κίνημα του Διαφωτισμού Το κίνημα του Διαφωτισμού (2)(2)

Εκπρόσωποι του ΔιαφωτισμούΕκπρόσωποι του ΔιαφωτισμούΡουσόΡουσόΒολτέροςΒολτέροςΝτιντερόΝτιντερόΜοντεσκιέΜοντεσκιέΝτ’Ντ’ ΑλαμπέρΑλαμπέρ

Page 12: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Διαφωτισμός και πολιτική Διαφωτισμός και πολιτική (1)(1)

Ο Διαφωτισμός είναι Ο Διαφωτισμός είναι κίνημα πολιτικόκίνημα πολιτικό (εκτός από πνευματικό).(εκτός από πνευματικό).

Μέσα από αυτόν η κοινωνικά ανερχόμενη Μέσα από αυτόν η κοινωνικά ανερχόμενη τότε τότε αστική τάξηαστική τάξη διαμόρφωσε τα διαμόρφωσε τα πολιτικά της επιχειρήματα που της ήταν πολιτικά της επιχειρήματα που της ήταν αναγκαία για να διεκδικήσει τη αναγκαία για να διεκδικήσει τη συμμετοχή της στη λήψη των πολιτικών συμμετοχή της στη λήψη των πολιτικών αποφάσεων.αποφάσεων.

Page 13: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Διαφωτισμός και πολιτική Διαφωτισμός και πολιτική (2)(2)

Θεμελιώδης πολιτική έννοια: Θεμελιώδης πολιτική έννοια: Φυσικά Φυσικά δικαιώματαδικαιώματα

Είναι τα δικαιώματα (Είναι τα δικαιώματα (ζωής, ιδιοκτησίας, ζωής, ιδιοκτησίας, ισονομίας, ελευθερίας σκέψης και ισονομίας, ελευθερίας σκέψης και έκφρασηςέκφρασης) που έχουν όλοι οι άνθρωποι, ) που έχουν όλοι οι άνθρωποι, μόνο και μόνο επειδή είναι άνθρωποι, και μόνο και μόνο επειδή είναι άνθρωποι, και καμία εξουσία δεν μπορεί να τα καμία εξουσία δεν μπορεί να τα καταργήσει.καταργήσει.

Page 14: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Διαφωτισμός και πολιτική Διαφωτισμός και πολιτική (3)(3)

Θεωρία του Θεωρία του κοινωνικού συμβολαίου κοινωνικού συμβολαίου (Τζον Λοκ)(Τζον Λοκ)::

Οι πολίτες παραχωρούν ορισμένες από τις Οι πολίτες παραχωρούν ορισμένες από τις ελευθερίες τους για να συμβιώσουν.ελευθερίες τους για να συμβιώσουν.

Το κράτος εγγυάται αυτή την συμφωνίαΤο κράτος εγγυάται αυτή την συμφωνία

(κοινωνικό συμβόλαιο)(κοινωνικό συμβόλαιο) Αν το κράτος παραβιάσει τουςΑν το κράτος παραβιάσει τους

όρουςόρους και γίνει τυραννικό, οικαι γίνει τυραννικό, οι

άνθρωποι έχουν δικαίωμα άνθρωποι έχουν δικαίωμα

αντίστασης.αντίστασης.

Page 15: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Διαφωτισμός και πολιτική Διαφωτισμός και πολιτική (4)(4)

Γενική βούληση Γενική βούληση ((ΡουσόΡουσό)):: Η πολιτική εξουσία πρέπει να είναι στα Η πολιτική εξουσία πρέπει να είναι στα

χέρια του λαού, όχι ενός ηγεμόνα.χέρια του λαού, όχι ενός ηγεμόνα. Η γενική βούληση είναι η σύνθεση των Η γενική βούληση είναι η σύνθεση των

ατομικών βουλήσεων, μέσα από την οποία ατομικών βουλήσεων, μέσα από την οποία εκφράζεται το δημόσιο συμφέρον.εκφράζεται το δημόσιο συμφέρον.

Η γενική βούληση εκφράζεταιΗ γενική βούληση εκφράζεται

καθώς ο λαός συμμετέχει καθώς ο λαός συμμετέχει

στη λήψη αποφάσεων.στη λήψη αποφάσεων.

Page 16: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Διάκριση εξουσιών Διάκριση εξουσιών (Μοντεσκιέ)(Μοντεσκιέ): : Οι φορείς των εξουσιών θα πρέπει να Οι φορείς των εξουσιών θα πρέπει να

είναι διαφορετικοί:είναι διαφορετικοί: Η Η εκτελεστική εξουσία (κυβέρνηση)εκτελεστική εξουσία (κυβέρνηση), ,

εφαρμόζει τους νόμους.εφαρμόζει τους νόμους. ΗΗ νομοθετική εξουσία (βουλή)νομοθετική εξουσία (βουλή),, θεσπίζει θεσπίζει

τους νόμους.τους νόμους. Η Η δικαστική εξουσία (δικαστές)δικαστική εξουσία (δικαστές),,

ελέγχει την τήρηση των νόμων.ελέγχει την τήρηση των νόμων. Έτσι δεν θα είναι εύκολοΈτσι δεν θα είναι εύκολο

να γίνεται κατάχρηση δύναμης.να γίνεται κατάχρηση δύναμης.

Διαφωτισμός και πολιτική (5)

Page 17: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Διαφωτισμός και πολιτική Διαφωτισμός και πολιτική (6)(6)

ΕπίδρΕπίδρααση του Διαφωτισμούση του Διαφωτισμού Οι θέσεις του Διαφωτισμού επηρέασαν τα Οι θέσεις του Διαφωτισμού επηρέασαν τα

πολιτικά πράγματα του 18πολιτικά πράγματα του 18ουου αι.: αι.:

Ενέπνευσαν την Ενέπνευσαν την αμερικανική και τη αμερικανική και τη γαλλική επανάστασηγαλλική επανάσταση (τέλη 18 (τέλη 18ουου αι.). αι.).

ΕΕνέπνευσαν ορισμένους μονάρχες, που νέπνευσαν ορισμένους μονάρχες, που εφάρμοσαν το πολίτευμα της εφάρμοσαν το πολίτευμα της φωτισμένης φωτισμένης δεσποτείας.δεσποτείας.

Πολλές από αυτές τις θέσεις αποτελούν τη Πολλές από αυτές τις θέσεις αποτελούν τη βάση σύγχρονων δημοκρατιών.βάση σύγχρονων δημοκρατιών.

Page 18: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Διαφωτισμός και θρησκείαΔιαφωτισμός και θρησκεία ΌΌλοι οι διαφωτιστές ασκούσαν λοι οι διαφωτιστές ασκούσαν αυστηρή κριτική αυστηρή κριτική

στο φανατισμόστο φανατισμό της καθολικής θρησκείας. της καθολικής θρησκείας. Πίστευαν ότι η Πίστευαν ότι η ανεξιθρησκίαανεξιθρησκία θα εξαφάνιζε τη θα εξαφάνιζε τη

μισαλλοδοξία.μισαλλοδοξία. Κάποιοι υιοθετούσαν τον ντεϊσμό, ενώ κάποιοι Κάποιοι υιοθετούσαν τον ντεϊσμό, ενώ κάποιοι

άλλοι ήταν άθεοι.άλλοι ήταν άθεοι.

Σύμφωνα με τη Σύμφωνα με τη θεωρία του ντεϊσμούθεωρία του ντεϊσμού, ο Θεός , ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο, αλλά δεν ρυθμίζει την τύχη του δημιούργησε τον κόσμο, αλλά δεν ρυθμίζει την τύχη του και δεν παρεμβαίνει στις υποθέσεις των ανθρώπων.και δεν παρεμβαίνει στις υποθέσεις των ανθρώπων.

Page 19: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Διαφωτισμός και Διαφωτισμός και εκπαίδευσηεκπαίδευση

Η εκπαίδευση είναι ένα μέσο Η εκπαίδευση είναι ένα μέσο που εξασφαλίζει τη συνεχή που εξασφαλίζει τη συνεχή πρόοδο των ανθρώπων.πρόοδο των ανθρώπων.

ΟΟ Ρουσό Ρουσό, , στο έργο του στο έργο του ΑιμίλιοςΑιμίλιος, υποστήριζε ότι ο , υποστήριζε ότι ο δάσκαλος:δάσκαλος:

Δεν λειτουργεί ως αυθεντία.Δεν λειτουργεί ως αυθεντία. Θέτει ερωτήματα και ο μαθητής Θέτει ερωτήματα και ο μαθητής

ανακαλύπτει τις απαντήσεις.ανακαλύπτει τις απαντήσεις.Η πρώτη έκδοση του βιβλίου «Αιμίλιος ή περί εκπαίδευσης»

Page 20: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Διαφωτισμός και οικονομικός Διαφωτισμός και οικονομικός φιλελευθερισμόςφιλελευθερισμός

Φυσιοκρατία – Φυσιοκράτες:Φυσιοκρατία – Φυσιοκράτες: Γάλλοι οικονομολόγοι που υποστήριζαν ότι Γάλλοι οικονομολόγοι που υποστήριζαν ότι

η οικονομία θα έπρεπε να αφεθεί να η οικονομία θα έπρεπε να αφεθεί να λειτουργήσει «φυσικά», χωρίς κρατικές λειτουργήσει «φυσικά», χωρίς κρατικές παρεμβάσεις.παρεμβάσεις.

Οικονομικός φιλελευθερισμός:Οικονομικός φιλελευθερισμός: Στην Αγγλία ο Στην Αγγλία ο Άνταμ ΣμιθΆνταμ Σμιθ

υποστήριξε ότι το κράτος υποστήριξε ότι το κράτος

πρέπει να επεμβαίνει ελάχισταπρέπει να επεμβαίνει ελάχιστα

στην οικονομική ζωή.στην οικονομική ζωή.

Page 21: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Η ΕγκυκλοπαίδειαΗ Εγκυκλοπαίδεια

Συλλογικό έργο 33 τόμωνΣυλλογικό έργο 33 τόμων Συνόψισε τις νέες γνώσεις Συνόψισε τις νέες γνώσεις

και πεποιθήσεις των και πεποιθήσεις των διαφωτιστών.διαφωτιστών.

Περιείχε οικονομικά, Περιείχε οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά και κοινωνικά, πολιτικά και άλλα θέμάλλα θέμαατα.τα.

Πρωτεργάτες: Πρωτεργάτες: ΝτιντερόΝτιντερό,, Ντ’ ΑλΝτ’ Αλααμπέρμπέρ

Η πρώτη έκδοση της Εγκυκλοπαίδειας

Page 22: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Η διάδοση των ιδεών του Η διάδοση των ιδεών του ΔιαφωτισμούΔιαφωτισμού

Οι ιδέες του Διαφωτισμού:Οι ιδέες του Διαφωτισμού: Αρχικά διαδόθηκαν στα ανώτερα Αρχικά διαδόθηκαν στα ανώτερα

μορφωμένα κοινωνικά στρώματα.μορφωμένα κοινωνικά στρώματα. Μέσω εκλαϊκευμένων βιβλίων, έγιναν Μέσω εκλαϊκευμένων βιβλίων, έγιναν

δημοφιλείς και σε ευρύτερα στρώματα δημοφιλείς και σε ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας.της κοινωνίας.

Ξεπέρασαν τα σύνορα της Γαλλίας και Ξεπέρασαν τα σύνορα της Γαλλίας και διαδόθηκαν σε όλη την Ευρώπη και έξω διαδόθηκαν σε όλη την Ευρώπη και έξω από αυτήν.από αυτήν.

Page 23: 1.  Η εποχή του διαφωτισμού

Γκ. Λενονιέ, Ο Ντ’ Αλαμπέρ (στο τραπέζι) διαβάζει την Γκ. Λενονιέ, Ο Ντ’ Αλαμπέρ (στο τραπέζι) διαβάζει την Εγκυκλοπαίδεια στο σαλόνι της μαντάμ Ζοφρέν: Εγκυκλοπαίδεια στο σαλόνι της μαντάμ Ζοφρέν:

τα παρισινά σαλόνια υπήρξαν εστίες του Διαφωτισμού.τα παρισινά σαλόνια υπήρξαν εστίες του Διαφωτισμού.