ΑΠΟΛΛΩΝ 13: ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑΣ

• (οι χρόνοι είναι σε ώρα Χιούστον)

Σάββατο, 11 Απριλίου 1970

* 1:13 μμ. Ο «Απόλλων 13» εκτοξεύεται από το Κανάβεραλ. Ο κεντρικόςκινητήρας του δευτέρου ορόφου σβήνει 132’’ πριν τον ��προκαθορισμένο χρόνο,αλλά οι υπόλοιποι 4 κινητήρες ωθούν το διαστημόπλοιο, λειτουργώντας 34’’ περισσότερο.��* 3:48 μμ. Ο τρίτος όροφος (S-IVB) πυροδοτεί τον κινητήρα του επί 5 λεπτάκαι 50, ωθώντας τον «Απόλλωνα 13» σε πορεία προς τη Σελήνη (TLI).��* 5:14 μμ. Το όχημα διακυβέρνησης «Οδύσσεια» συνδέεται με τη σεληνάκατο«Υδροχόος». Ο τρίτος όροφος απορρίπτεται.

•

• Κυριακή 12 Απριλίου* 7:53 μμ. Πραγματοποιείται η πρώτη διόρθωση της πορείας προς τη Σελήνη.

Δευτέρα 13 Απριλίου* 8:24 μμ. Γίνεται η τέταρτη (και τελευταία) τηλεοπτική μετάδοση από τοδιαστημόπλοιο. Ο Λόβελ κλείνει την εκπομπή ευχόμενος «καληνύχτα» στουςτηλεθεατές.* 9:07 μμ. Ο «Απόλλων 13» απέχει κάπου 300.000 χλμ. από τη Γη, όταν ηδεξαμενή οξυγόνου Νο 2 εκρήγνυται. Το οξυγόνο ξεφεύγει στο διάστημα και ηπίεση στις κυψέλες καυσίμων πέφτει στο μηδέν.* 9:08 μμ. Ο Τζακ Σουάιγκερτ μεταδίδει «Χιούστον, έχουμε πρόβλημα».* 10:50 μμ. Το πλήρωμα εγκαταλείπει την «Οδύσσεια» και εγκαθίσταται στον«Υδροχόο» ο οποίος αποφασίζεται ότι θα χρησιμοποιηθεί ως σωσίβια λέμβος γιατην επιστροφή στη Γη.

• Τρίτη 14 Απριλίου* 2:42 πμ. Ο κινητήρας του «Υδροχόου» πυροδοτείται επί 30,4 για ��να θέσειτο σκάφος σε τροχιά επιστροφής στη Γη.* 6:15 μμ. Ο «Απόλλωνας 13» εξαφανίζεται πίσω από τη Σελήνη, περνώντας 200 χλμ. πάνω από τη σεληνιακή επιφάνεια.* 6:49 μμ. Το διαστημόπλοιο επανεμφανίζεται και αρχίζει το ταξίδι τηςεπιστροφής.* 7:10 μμ. Ο τρίτος όροφος του Κρόνου 5 συντρίβεται στη Σελήνη.* 8:40 μμ. Ο κινητήρας του «Υδροχόου» πυροδοτείται επί 4 λεπτά και 23,4��για να επιταχύνει το ταξίδι της επιστροφής.

• Τετάρτη 15 Απριλίου.* 3:38 πμ. Το πλήρωμα εγκαθιστά τους αυτοσχέδιους ηθμούς για να καθαρίσειτην ατμόσφαιρα του σκάφους από το διοξείδιο του άνθρακα.* 7:38 πμ. Το σκάφος μπαίνει στη σφαίρα βαρυτικής επιρροής της Γης.* 2:23 μμ. Ο συσσωρευτής Νο 2 στον όροφο καθόδου του «Υδροχόου» εκρήγνυται,προκαλώντας στιγμιαία απώλεια ισχύος.* 10:31 μμ. Ο κινητήρας του «Υδροχόου» πυροδοτείται επί 15,4 για να γίνει��διόρθωση στην πορεία.

• Παρασκευή 17 Απριλίου

• * 6:52 πμ. Ο «Υδροχόος» πυροδοτεί τους κινητήρες-βερνιέρους για διορθώσειςακριβείας.* 7:14 πμ. Απορρίπτεται το υπηρεσιακό όχημα και οι αστροναύτες μπορούν νατο δουν και να το φωτογραφίσουν, λίγο πριν την είσοδο στη γήινη ατμόσφαιρα.* 10:43 πμ. Ο «Υδροχόος» απορρίπτεται και καίγεται στην ατμόσφαιρα.* 11:53 πμ. Αρχίζει η επάνοδος του θαλαμίσκου διακυβέρνησης.* 12:07 μμ. Η «Οδύσσεια» προσθαλασσώνεται με επιτυχία στον ΕιρηνικόΩκεανό,142 ώρες, 54 λεπτά και 41 δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευση.

ΠΩΣ ΓΥΡΙΣΤΗΚΕ Η ΤΑΙΝΙΑ• Το γύρισμα της ταινίας ήταν ιδιαίτερα απαιτητικό. Ο 41χρονος σκηνοθέτης

αντιμετώπισε το εκνευριστικό πρόβλημα της δημιουργίας συνθηκών μηδενικής βαρύτητας για τις σκηνές στο θαλαμίσκο του Απόλλωνα. Αρχικά απορρίφθηκαν ορισμένες λύσεις, όπως το κρέμασμα των αστροναυτών από καλώδιο ή η κινηματογράφησή τους σε αργή κίνηση και επιλέχθηκε το γύρισμα με τους ηθοποιούς κρεμασμένους ανάποδα. Ορισμένες από αυτές τις σκηνές υπάρχουν καιστην τελική μορφή, αλλά τελικά αποδείχθηκε ότι ήταν εξαιρετικά δύσκολο να παίζει κανείς με το αίμα να κατεβαίνει στο κεφάλι του.Ο Χάουαρντ σκέφθηκε κάτι καλύτερο. Η NASA εκπαιδεύει τους αστροναύτες της σε συνθήκες πραγματικής, πλην όμως πλαστής, έλλειψης βαρύτητας μέσα σε ειδικά διακευασμένα αεροσκάφη KC-135 (με την ονομασία Vomit Comet). Τα αεροσκάφη αυτά πραγματοποιούν παραβολικές πτήσεις και στη διάρκεια της απότομης καθόδου, δημιουργούνται συνθήκες ελεύθερης πτώσης που ταυτίζονται με τις συνθήκες που επικρατούν στο εσωτερικό ενός διαστημοπλοίου. Είναι γεγονός βέβαια πως η «έλλειψη βαρύτητας» κατά τη διάρκεια μιας τέτοιας παραβολικής πτήσης διαρκεί μόνο 25 δευτερόλεπτα. Ολόκληρο το στούντιο έπρεπε να τοποθετηθεί στο KC-135 και οι ηθοποιοί είχαν ελάχιστο χρόνο στη διάθεσή τους για να γυρίσουν επιτυχημένα τις σκηνές. Χρειάστηκαν περίπου 600 τέτοιες πτήσεις ώστε να γυριστούν όλες οι σχετικές σκηνές.

ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΠΤΩΣΗ• περιγράψαμε την κίνηση κάποιου

σώματος το οποίο εκτελεί ελεύθερη πτώση. Εάν αγνοήσουμε την αντίσταση του αέρα, η κίνηση είναι ομαλά επιταχυνόμενη με επιτάχυνση g = 9.8 m/ s 2. H επιτάχυνση έχει κατακόρυφη διεύθυνση (κάθετη στην επιφάνεια της γης) και φορά προς τα κάτω.

• G → επιτάχυνση της βαρύτητας. • Οι εξισώσεις της κίνησης είναι οι

ακόλουθες: • U= U (0 ) + g t • y = U (0 ) + ½ g t 2 • όπου U (0) η ταχύτητα τη χρονική

στιγμή t=0

• Ομολογουμένως, οι ηθοποιοί-πλήρωμα του κινηματογραφικού «Απόλλων13» εκπαιδεύτηκαν σκληρότερα και από πραγματικούς αστροναύτες. Πολλές φορές το καστ πετούσε με το KC-135 πέντε ή και έξι μέρες στη σειρά. «Εμείς ποτέ δεν πετούσαμε περισσότερες από δύο μέρες στη σειρά!», είπε εντυπωσιασμένος ο Ντέιβιντ Σκοτ, κυβερνήτης του «Απόλλωνα 16» ο οποίος εργάστηκε ως τεχνικός σύμβουλος στην ταινία. Όταν τα γυρίσματα στο KC-135 τελείωσαν, ηθοποιοί καιτεχνικοί είχαν συμπληρώσει τέσσερις ώρες εμπειρίας σε έλλειψη βαρύτητας, κατά τη διάρκεια δεκάδων πτήσεων, δουλεύοντας από τις 6 το πρωί ως τις 6 το απόγευμα. Άλλωστε ο ίδιος ο Τομ Χανκς εκπλήρωνε ένα παιδικό του όνειρο, παίζοντας στην ταινία.

• ΤΑ ΕΙΔΙΚΑ ΕΦΕ

Η προσομοίωση της μηδενικής βαρύτητας δημιούργησε και ένα άλλο πρόβλημα.Ένα μεγάλο μέρος του κοινού θα είχε ζωηρές αναμνήσεις από το πραγματικόγεγονός. Ο Χάουαρντ και ο κινηματογραφιστής Ντιν Κάντεϊ αποφάσισαν ότι δενήθελαν να μοιάζει η ταινία με κάποιο φιλμ-ντοκιμαντέρ και ότι τααποτελέσματα δεν έπρεπε να είναι «αυθεντικά άσχημα», όσο τα γεμάτα χιόνιαερασιτεχνικά φιλμάκια που γύριζαν οι ίδιοι οι αστροναύτες στο εσωτερικό τωνδιαστημοπλοίων για να μεταδοθούν στις ειδήσεις. Αντί γι' αυτό, αποφασίστηκενα χρησιμοποιηθεί ολόκληρη η δύναμη της μεγάλης οθόνης, για να μεταφερθεί ηαίσθηση της κλειστοφοβίας στον στενόχωρο θαλαμίσκο Απόλλων.

• Ένα ακριβές αντίγραφο σε φυσικό μέγεθος του «Απόλλωνα 13» κατασκευάστηκε μεφροντίδα από την KCSC Space Works, μια εταιρία με έδρα το Κάνσας, η οποίαειδικεύεται στην επισκευή και το «φρεσκάρισμα» διαστημικού εξοπλισμού σεμουσεία. Εκτός από τα ακριβή αντίγραφα του «Υδροχόου» και της «Οδύσσειας»που συναρμολογήθηκαν στο αεροσκάφος KC-135, άλλες δύο ρέπλικες στήθηκαν σταστούντιο της Universal. Σε ορισμένες σκηνές, ο θαλαμίσκος ψύχθηκεπραγματικά σε θερμοκρασία που πλησίαζε το μηδέν για να δώσει την πραγματικήεντύπωση του ψύχους που επικρατούσε στον πραγματικό «Απόλλωνα 13»!

• Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν η αναπαράσταση της μεγαλειώδους εκτόξευσης του «Κρόνου-5». Η χρήση αυθεντικών φιλμ, θεωρήθηκε ότι θα υποβάθμιζε την εντύπωση που θα προκαλούσε η τελική κόπια και έτσι αποφασίστηκε να αναπαρασταθεί το γεγονός με τη χρήση των τελειότερων γραφικών κομπιούτερ . Στα γυρίσματα χρησιμοποιήθηκε ένα μοντέλο 1:20 του Κρόνου και πλάνα από τιςεγκαταστάσεις του Διαστημικού Κέντρου Κένεντι. Οι εικόνες συντέθηκαν και υπέστησαν έντονη επεξεργασία από κομπιούτερ για να «σβηστούν» σύγχρονα κατασκευάσματα όπως η εξέδρα εκτόξευσης του διαστημικού λεωφορείου, ενώ χρησιμοποιήθηκαν αέρια, φλόγες και πάγοι για την ομολογουμένως εντυπωσιακότατη σκηνή της εκτόξευσης του μεγαλύτερου πυραύλου πουκατασκεύασε ποτέ ο άνθρωπος.

• Για τη σκηνή της έκρηξης στο υπηρεσιακό όχημα, η ομάδα του Λεγκάτοχρησιμοποίησε ένα φυσικής κλίμακας μοντέλο του οχήματος και έναν υδραυλικόκριό για να αναπαραστήσει τη βιαιότητα της έκρηξης. Για την αναπαράστασητου αερίου που ξεχυνόταν στο διάστημα, χρησιμοποιήθηκαν πυροσβεστήρες. Γιατις σεκάνς της επανόδου στην ατμόσφαιρα, χρησιμοποιήθηκε ένα φυσικήςκλίμακας μοντέλο του οχήματος διακυβέρνησης το οποίο τυλίχτηκε στις φλόγεςκαι κινηματογραφήθηκε με ρυθμό τεσσάρων καρέ το δευτερόλεπτο για νααποδοθεί σωστά η οπτική εντύπωση του ομιχλώδους «θυλάκου πλάσματος» πουπεριτύλιγε το θαλαμίσκο καθώς αυτός έπεφτε με ταχύτητα μερικών χιλιομέτρωντο δευτερόλεπτο στη γήινη ατμόσφαιρα.

ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ

• ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑː κ. ΤΣΑΓΚΑΡΗ