ΑΕΦΦ 100

Ο πολιτισμός του άσματος – 2

Η ΛΥΡΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ

(Εισαγωγή στην Αρχαιογνωσία, σελ. 183-96)

Κύρια σημεία

Λυρική ποίηση: ο ορισμός της από τους Αλεξανδρινούς φιλολόγους και ο

ορισμός της από την ρωμαϊκή περίοδο και εξής

Μελική ποίηση < μέλος = άσμα, τραγούδι. Διακρίνεται σε μονωδική (σόλο)

και χορική. Διάκριση με κριτήριο την εκτέλεση

Η σημασία του συμποσίου για τη σύνθεση και διάδοση της μελικής ποίησης –

τα κατ’ εξοχήν συμποτικά λυρικά είδη

Η σημασία των εορτών για τη σύνθεση και διάδοση της μελικής ποίησης

Ίαμβος – λοιδορία, αισχρολογία, γελοίο

Κύριοι εκπρόσωποι του ιαμβικού είδους

o Αρχίλοχος ο Πάριος (μέσα του 7ου

αι.)

o Σημωνίδης Αμοργίνος (μέσα του 7ου

αι.)

o Ιππώναξ (τέλος του 6ου

αι.)

o Ανάνιος (τέλος του 6ου

αι. ή αρχές 5ου

)

Ελεγεία – η θεματική ποικιλία του είδους με βάση τη σωζόμενη ποίηση

Κύριοι εκπρόσωποι του είδους

o Καλλίνος Εφέσιος (μέσα 7ου

αι.)

o Τυρταίος από τη Σπάρτη (μέσα 7ου

αι.)

o Μίμνερμος Κολοφώνιος (7ος

-6ος

αι.)

o Σόλων Αθηναίος (7ος

-6ος

αι.)

o Θέογνις Μεγαρεύς (6ος

αι.)

o Ξενοφάνης Κολοφώνιος (6ος

– 5ος

αι.)

Μελική ποίηση: μονωδική (σόλο) # χορική ποίηση.

Προσοχή: οι μελικοί ποιητές συνέθεταν τραγούδια και για μονωδικές και για

χορικές εκτελέσεις ανάλογα με την περίσταση, γι’ αυτό διακρίνουμε ανάμεσα

σε κυρίως μονωδικούς ποιητές και σε κυρίως χορικούς ποιητές (με κριτήριο

το σωζόμενο έργο τους)

Κυρίως μονωδικοί ποιητές

o Σαπφώ (Λέσβος, 7ος

– 6ος

αι.) – θεματική της ποίησής της

o Αλκαίος (Λέσβος, 7ος

– 6ος

αι.) – θεματική της ποίησής του

o Ανακρέων από την Τέω (6ος

– 5ος

αι.) – η διαμονή του ποιητή στην

αυλή του Πολυκράτη στη Σάμο και στην αυλή του Ίππαρχου στην

Αθήνα

Κυρίως χορικοί ποιητές

o Τέρπανδρος (από την Άντισσα της Λέσβου, δραστηριοποιείται τον 7ο

αι. στην Σπάρτη)

o Αλκμάν (7ος

αι. Λάκων ή Λυδός) – ξακουστός για τα παρθένειά του

o Στησίχορος ([?]7ος

-6ος

αι.) από το Μάταυρο της Κάτω Ιταλίας,

δραστηριοποιήθηκε στην Ιμέρα της Σικελίας και στην μητροπολιτική

Ελλάδα

o Ίβυκος από το Ρήγιο της Κάτω Ιταλίας (6ος

αι.), δραστηριοποιήθηκε

και στην αυλή του Πολυκράτη της Σάμου, του αποδίδεται η ‘εύρεση’

του επινίκιου είδους

o Σιμωνίδης ο Κείος (6ος

-5ος

αι.) πολυσχιδής ποιητής που διακρίθηκε

τόσο ως μελικός ποιητής όσο και ως ελεγειογράφος και

επιγραμματοποιός.

o Βακχυλίδης ο Κείος (τέλος 6ου

– μέσα 5ου

αι.) – το έργο του χαμένο

για αιώνες ήρθε στο φως στα τέλη του 19ου

αι. χάρη στους παπύρους ,

επίνικοι, διθύραμβοι

o Πίνδαρος Θηβαίος (τέλος 5ου

– 2ο μισό 5

ου αι.) κατατάχθηκε πρώτος

στον κανόνα των λυρικών ποιητών από τους Αλεξανδρινούς

φιλολόγους. Σώζονται οι επίνικοί του και αποσπασματικά θρήνοι,

ύμνοι, παιάνες, διθύραμβοι.

o Κόριννα Ταναγραία (κατά πολλούς σύγχρονη του Πινδάρου, άλλοι

ωστόσο την τοποθετούν στον 4ο και άλλοι στον 3

ο αι.)

Αρχαϊκό επίγραμμα

Σκόλιο

Θέματα που συζητήθηκαν αναλυτικά στο μάθημα

o Η αξιοπρόσεκτη γεωγραφική διασπορά της μελικής, ιαμβικής και

ελεγειακής ποίησης

o Η σημασία των τυράννων για τη σύνθεση και διάδοση της μελικής

ποίησης

o Η σημασία των πανελλήνιων αγώνων για τη σύνθεση επινίκων και

λατρευτικών ασμάτων

o Ύμνοι θεών # εγκώμια θνητών: η ορθή αναλογία του επαίνου (π.χ. ο

Σιμωνίδης και οι Σκοπάδες)