ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ · ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο: Η ... This study aims at presenting the new...

1

ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΚΑΙ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΚΒ΄ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ

ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Θέμα: Νέα χρηματοδοτικά εργαλεία και (τοπική/

περιφερειακή) ανάπτυξη

Επιβλέπουσα: Δρ Βασιλική Δεληθέου,Επίκουρη Καθηγήτρια Παντείου

Σπουδάστρια: Νίκη Μαργιολάκη

ΑΘΗΝΑ – 2014

2

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ ........................................ 5

ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ................................................................................ 7

ΠΕΡΙΛΗΨΗ-ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ ................................................................................... 8

ABSTRACT- KEY WORDS .......................................................................................... 9

ΕΙΣΑΓΩΓΗ .................................................................................................................... 10

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο

: Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ................................... 12

1.1. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ........................................................................................................ 12

1.2. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΑ (ΔΙΕΘΝΕΣ, ΕΘΝΙΚΟ,

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ/ΤΟΠΙΚΟ) ................................................................................ 14


: ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ

ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΕ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ .............................................. 18

2.1 ΕΥΡΩΠΗ (ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ, ΙΤΑΛΙΑ, ΓΑΛΛΙΑ, ΒΕΛΓΙΟ) .................. 18

2.2.ΕΛΛΑΔΑ ................................................................................................................ 23


: ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΑ (ΕΘΝΙΚΟ,

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ/ΤΟΠΙΚΟ) ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ/ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ........................................................ 29

3.1 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΑ (ΕΘΝΙΚΟ,

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ/ΤΟΠΙΚΟ) ....................................................................................... 29

3.2 ΜΟΡΦΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ/ΤΟΠΙΚΗΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ............................................................................................................. 31

3.2.1 ΑΠΟ ΙΔΙΑ ΕΣΟΔΑ ......................................................................................... 31

3.2.2 ΑΠΟ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ (ΚΑΠ,ΣΑΤΑ) ............................. 32

3.2.3 ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ................................................................. 35

3.2.4 ΑΠΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ........................................................ 39

3.2.5 ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΜΙΛΟ ΤΗΣ ΕΤΕΠ .................................................................... 44

3.2.5.1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ............................................... 46

3.2.5.2 ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ JEREMIE ..................................................................... 47

3.2.5.3 ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ JESSICA ...................................................................... 48


:ΝΕΕΣ ΠΗΓΕΣ ΚΑΙ ΤΑΣΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ................ 51

4.1 ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ (ΣΔΙΤ) ........................ 51

4.2 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ (LEASING) .................................................... 55

3

4.3 ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ (FACTORING).......... 56

4.4 ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ (START-UPS/BUSINESS ANGELS ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ SPIN

OFF) ...................................................................................................................... 57

4.5 ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ (VENTURE CAPITALS) .. 58

4.6 ΕΘΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

(ΕΤΕΑΝ) ............................................................................................................... 60


: ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΣΤΟΧΙΕΣ/ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗ

ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ.ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ

ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥΣ. .................................................................................................. 62

5.1 ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑΣ ................... 62

5.2 ΑΣΤΟΧΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ

ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΧΩΡΕΣ....... 64

5.3 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ

ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ......................................................................................................... 66

ΕΠΙΛΟΓΟΣ .................................................................................................................... 70

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΟΤΑ…………………………………………..72

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΔΝΤ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΤ……………....73

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3: ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΔΗΜΩΝ ΣΕ

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ………………………..……………….76

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4: ΆΡΘΡΟ 264 , Ν.3852/2010…………………………….…………77

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5: ΤΑΜΕΙΟ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΩΝ ΚΑΙ ΔΑΝΕΙΩΝ………………78

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 6: Π.Δ. 169/2013………………………………………………….....80

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 7: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΝΕΑΣ ΔΙΑΘΡΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ……………………………………………………86

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 8: ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΜΜΕ, Β΄ΚΠΣ…………………87

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 9: ΣΤΟΧΟΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2007-2013………………………………………………………88

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 10: ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΕΕ……………………….…..89

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 11: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΤΗΣ ΕΤΕΠ ΚΑΙ

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΩΝ ΤΗΣ……………………………….90

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 12 : ΔΑΝΕΙΑ ΕΤΕΠ ΓΙΑ ΧΩΡΕΣ ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΕΕ………………..91

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 13: ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΕΤΑΕ……...93

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 14: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΜΜΕ……………...94

4

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 15: ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΣΔΙΤ……………..95

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 16: ΈΡΓΑ ΣΔΙΤ ΤΡΕΧΟΥΣΑΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

ΑΤΤΙΚΗΣ………………………………………………………………………………98

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 17: ΜΟΡΦΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ (LEASING)…..99

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 18: ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ

(FACTORING)……………………………………………………………..…………101

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 19: ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ SPIN-OFF Η

ΤΕΧΝΟΒΛΑΣΤΩΝ…………………………………………………………………...102

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 20: ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ

ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2007-2013………………………………………………………..…103

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 21: ΈΡΓΑ ΠΟΥ ΥΛΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΑΤΑ)……….….106

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 22 : ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΜΕ ΣΤΕΛΕΧΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ

ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ………………………………………………………………..…109

5

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ

Α΄θμια Πρωτοβάθμια

ΑΕΠ Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν

CEB Council of Europe Development Bank

Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανάπτυξης

Δ.Α. Διαχειριστικές Αρχές

ΔΕΥΑ Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης-Αποχέτευσης

ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Δημοτικό Περιφερειακό θέατρο

ΔΚΚ Δημοτικός Κοινοτικός Κώδικας

ΔΝΤ Διεθνές Νομισματικό Ταμείο

ΕΕ Ευρωπαϊκή Ένωση

EENE Ελληνική Ένωση Νεοφυών Επιχειρήσεων

ΕΖΕΣ Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών

ΕΚΤ Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο

ΕΠ Επιχειρησιακά Προγράμματα

ΕΠΔ Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης

ΕΠΤΑ Ειδικό Πρόγραμμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης

ΕΣΠΑ Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς

ΕΤαΕ Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων

ΕΤΕΑΝ Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης

ΕΤΕπ Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

ΕΤΠΑ Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης

ΕΤΠΕ Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσανατολισμού και Εγγυήσεων

JEREMIE Joint European Resources for Small and Medium-sized Enterprises

Κοινοί ευρωπαϊκοί πόροι για τις μικροεπιχειρήσεις και τις μεσαίες

επιχειρήσεις

JESSICA Joint European Support for Sustainable Investment in City Area

Κοινή Ευρωπαϊκή Υποστήριξη για Βιώσιμες Επενδύσεις σε Αστικές

Περιοχές

ΚΑΠ Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι

ΚΔΚ Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων

6

ΚΠΣ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης

ΜΜΕ Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις

ΜΟΠ Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα

Ν.Α. Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις

ΝΠΔΔ Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου

ΟΤΑ Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης

ΠΔΕ Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων

ΠΕΠ Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα

ΠΤ Παγκόσμια Τράπεζα

ΣΑ.ΤΑ. Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης

ΣΔΙΤ Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα

Τ.Α. Τοπική Αυτοδιοίκηση

ΤΑΑ Ταμείο Αστικής Ανάπτυξης

ΤΕΜΠΠΕ Ταμείο Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων

ΤΕΠ Τεχνικό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα

ΤΠΔ Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων

ΥΠ.ΕΣ Υπουργείο Εσωτερικών

ΦΑΠ Φόρος Ακίνητης Περιουσίας

ΦΕΦΝΠ Φόρος Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων

ΦΠΑ Φόρος Προστιθέμενης Αξίας

7

ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗΣ

ΣΧΗΜΑΤΑ

Σχήμα 1: Οικονομική μεγέθυνση και ανθρώπινη ανάπτυξη…………………….…….14

Σχήμα 2: Στάδια κατάρτισης Επιχειρησιακού Προγράμματος………………………..27

Σχήμα 3: Διάγραμμα χρηματοδότησης πολιτικής συνοχής ανά στόχο…………..……43

Σχήμα 4: Οικονομική δραστηριότητα της ΕΤΕπ για το 2013 (σε εκατ. ευρώ)………..45

Σχήμα 5: Χρηματοδοτήσεις ΕΤΕπ ανά τομέα στην Ελλάδα το 2013 (σε εκατ. ευρώ)..46

ΠΙΝΑΚΕΣ

Πίνακας 1: Κατανομή Σ.Α.Τ.Α. 2012……………………………………...………….35

Πίνακας 2: Κατανομή ΚΑΠ 2011……………………………………….…………….35

Πίνακας 3: Σύνολα όλων των κατηγοριών εξυπηρετούμενων δανείων ΟΤΑ,

περιφερειών και Νομικών Προσώπων……………………………………..…………..38

Πίνακας 4: Χρηματοδοτικός πίνακας συγχρηματοδοτούμενων αναπτυξιακών

προγραμμάτων Ελλάδας 1986-2006………………………………………….……...…41

Πίνακας 5: Στόχοι της διαρθρωτικής πολιτικής 2007-2013…………………………...43

Πίνακας 6 : Έργα ΣΔΙΤ ανά τύπο σύμπραξης στους ΟΤΑ……………………...…….52

Πίνακας 7: Σύγκριση ανταποδοτικών και μη ανταποδοτικών έργων ΣΔΙΤ………...…53

Πίνακας 8: Εταιρείες ΑΚΕΣ που δραστηριοποιήθηκαν στην Ελλάδα……….………..59

Πίνακας 9: Βασικές αιτίες καθυστερήσεων στην εφαρμογή των χρηματοδοτικών

εργαλείων για την περίοδο 2007-2013…………………………………………………64

Πίνακας 10: Οι κύριοι θετικοί και αρνητικοί παράγοντες στη χρήση των

χρηματοδοτικών εργαλείων ………………………………………….….67

8

Περίληψη

Η παρούσα εργασία αποσκοπεί στην παρουσίαση των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων

που έχουν χρησιμοποιηθεί τα τελευταία χρόνια στο ευρωπαϊκό τοπίο στα πλαίσια της

προώθησης της ανάπτυξης στον τομέα των Περιφερειών και της Τοπικής

Αυτοδιοίκησης.

Δεδομένου ότι το ζήτημα της ανάπτυξης και κυρίως της οικονομικής έχει έρθει σε

πρώτο πλάνο τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, θεωρήθηκε σκόπιμο το πρώτο Κεφάλαιο

να αφιερωθεί στον ορισμό της ανάπτυξης και στην ανάδειξη των περαιτέρω

χαρακτηριστικών και επιπέδων της.

Στο δεύτερο Κεφάλαιο, επιχειρείται μία σύντομη παρουσίαση του θεσμού της Τοπικής

Αυτοδιοίκησης και των αλλαγών που έχουν επέλθει σε αυτόν από νομοθετικής άποψης

σε επιλεγμένες χώρες της Ευρώπης που χαρακτηρίζονται από μακρά παράδοση στην

ύπαρξη περιφερειακών δομών και εξουσιών.

Στο τρίτο Κεφάλαιο της εργασίας γίνεται λόγος για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης

σε όλα τα επίπεδα, με έμφαση στο πως αυτή συνέβαλλε τις τελευταίες δεκαετίες στην

άνθιση των Περιφερειών και Δήμων μέσα από μία πλειάδα εργαλείων, είτε αυτά

προέρχονται από νομοθετημένους πόρους σε κάθε χώρα, είτε από τη δανειοδότηση

μέσω ιδιωτικών τραπεζών είτε από τη χρήση ευρωπαϊκών προγραμμάτων αλλά ακόμη

και εργαλείων που έχουν σχέση με τον όμιλο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

Στο αμέσως επόμενο Κεφάλαιο παρουσιάζονται οι νέες πηγές και τάσεις

χρηματοδότησης, που συνιστούν μία μετάβαση σε συνεργασίες χρηματοδότησης

μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα μέσω των Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού

Τομέα καθώς και μία μετάβαση στη στήριξη καινοτόμων, επιχειρηματικών σχεδίων

μέσω διαφόρων ειδών κεφαλαίων.

Το πέμπτο Κεφάλαιο στέκεται στις καλές πρακτικές αλλά και στα προβλήματα που

αντιμετώπισαν οι χώρες που έκαναν χρήση των διάφορων χρηματοδοτικών εργαλείων,

παλιών και νέων, μέσα και από την παρουσίαση συγκεκριμένων παραδειγμάτων ενώ

ολοκληρώνεται με προτάσεις βελτίωσης της χρήσης τους, όπως αυτές προέκυψαν μέσα

από διαπιστώσεις τόσο των Ευρωπαϊκών οργάνων όσο και μέσα από τις συνεντεύξεις

που πραγματοποιήθηκαν με στελέχη της ελληνικής Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Λέξεις-κλειδιά: χρηματοδότηση, ανάπτυξη, Περιφέρειες, ΟΤΑ, τράπεζες,

χρηματοδοτικά εργαλεία, ΣΔΙΤ, JEREMIE, JESSICA, ΕΤΕπ

9

Abstract

This study aims at presenting the new financial instruments that have been used in

recent years in the European landscape in the context of promoting development in the

Regions and Local Authorities.

Taking under consideration that the question of development and in particular the

economic one, has come to the foreground in the last three decades, it was considered

appropriate that the first Chapter should be devoted to the definition of development and

the emergence of further features and levels.

The second Chapter attempts a brief presentation of the institution of Local Government

and the changes that have occurred in legislative terms in selected European countries

characterized by a long tradition of existence of regional structures and powers.

The third Chapter of this study refers to the financing of development at all levels, with

emphasis on how this contributed in recent decades in the bloom of Regions and

Municipalities through a variety of tools, whether they derive from statutory funds in

each country, either lending by private banks or by the use of European programs and

even tools associated with the group of the European Investment Bank.

The next Chapter presents the new trends and sources of funding, recommending a

transition to funding partnerships between the public and private sector through Public-

Private-Partnerships and a transition that supports innovative business plans through

various kinds of capital.

The fifth Chapter poses the good practices and the problems faced by countries that

have made use of various financial instruments, old and new, by presenting concrete

examples and is concluded with suggestions for improving their use, as they have been

emerged through the findings of the European institutions and through interviews

conducted with members of the greek Local Authorities

Key words : financing, development, Regions, Local authorities, banks, FEI(s)

[Financial Engineering Instrument(s)], PPPs (Public-Private-Partnerships), JEREMIE,

JESSICA, EIB (European Investment Bank)

10

Εισαγωγή

« Αν μία πολιτεία βρίσκεται, στο σύνολό της, σε ακμή, εξυπηρετεί

πολύ καλύτερα τους πολίτες ,παρά όταν οι πολίτες επιτύχουν

ο καθένας, αλλά η πολιτεία στο σύνολό της δυστυχεί….»

Περικλής

Τις τελευταίες δεκαετίες γινόμαστε μάρτυρες του μετασχηματισμού του εθνικού

κράτους, ενός κράτους που αποκεντρώνει τις κεντρικές του εξουσίες προς το

περιφερειακό και τοπικό επίπεδό του. Οι νέες συνθήκες που διαμορφώνονται πλέον σε

παγκόσμια κλίμακα «επιβάλλουν» την τοποθέτηση του τόπου και του χώρου σε πρώτο

πλάνο. Οι τοπικές κοινωνίες καλούνται να ενεργοποιηθούν και να αξιοποιήσουν τις

ευκαιρίες που τους παρουσιάζονται ώστε να καταστούν «βιώσιμες» και να

εξασφαλίσουν την μελλοντική τους ύπαρξη και συνέχεια.

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να παρουσιάσει την εξέλιξη των τοπικών

κοινωνιών τόσο στον ευρωπαϊκό όσο και στον ελλαδικό χώρο, εξέλιξη μου υφίσταται

μέσα από την υλοποίηση αναπτυξιακών στόχων αλλά και να αναδείξει τα

πλεονεκτήματα της χρήσης των χρηματοδοτικών εργαλείων, παλιών και νέων, καθώς

και πως αυτά μπόρεσαν να συμβάλλουν στην ουσιαστική ανάπτυξη των τοπικών

κοινωνιών.

Προς επίτευξη του παραπάνω σκοπού, το πρώτο Κεφάλαιο της εργασίας διερευνά το τι

είναι ανάπτυξη και στέκεται κυρίως στον τομέα της οικονομικής ανάπτυξης.

Το δεύτερο Κεφάλαιο παρουσιάζει την εξέλιξη του θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης

σε νομοθετικό επίπεδο στις ευρωπαϊκές χώρες με μακρά παράδοση στο θεσμό, όπως

είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία, η Γαλλία και το Βέλγιο αλλά και την περίπτωση

της Ελλάδας.

Το τρίτο μακροσκελές Κεφάλαιο διαπραγματεύεται τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης

και το πώς αυτή υλοποιείται και στα τρία βασικά επίπεδα (εθνικό, περιφερειακό,

τοπικό) παράλληλα με τις βασικότερες μορφές αυτής, τόσο από την πλευρά εγχώριων

πόρων όσο και από την πλευρά των προερχόμενων από εξωτερικές πηγές πόρων.

11

Το τέταρτο Κεφάλαιο παρουσιάζει τις νέες μορφές και τάσεις χρηματοδότησης, που

έχουν κάνει δειλά την εμφάνιση τους και στην ελληνική πραγματικότητα, δίνοντας

βαρύτητα στις Συμβάσεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ).

Ακολούθως, το πέμπτο Κεφάλαιο επιχειρεί μία αποτίμηση στις καλές πρακτικές που

υιοθέτησαν στην Ευρώπη καθώς και μία αναφορά στις αστοχίες που παρατηρήθηκαν τα

τελευταία χρόνια στη χρήση των χρηματοδοτικών εργαλείων, αναφορά που θα

αναδείξει τις προτάσεις βελτίωσης του Κεφαλαίου και οι οποίες υποστηρίζονται και

από τις συνεντεύξεις που πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια αυτής της εργασίας, η οποία

ολοκληρώνεται με ένα συμπερασματικό κεφάλαιο για το σύνολό της.

12

Κεφάλαιο 1ο : Η Ανάπτυξη και τα επίπεδά της

1.1 Ανάπτυξη

Το να προσπαθήσει κανείς να δώσει έναν και μόνο ορισμό για την ανάπτυξη, κρίνεται

εξαρχής ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα, καθότι η έννοια της μπορεί να συνδεθεί με

πολλά διαφορετικά χαρακτηριστικά. Ένας γενικός ορισμός έχει δοθεί από τους Oberly,

Stowers και Darby, που αποδίδει την ανάπτυξη ως « μία διαδικασία, στην οποία ένας

όλο και μεγαλύτερος αριθμός ατόμων, μίας δεδομένης περιοχής ή ενός δεδομένου

περιβάλλοντος, λαμβάνει και υλοποιεί κοινωνικά υπεύθυνες αποφάσεις, η πιθανή

συνέπεια των οποίων είναι η καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης μερικών ατόμων,

χωρίς να χειροτερεύουν τις συνθήκες ζωής των άλλων».

Για τους σκοπούς της εργασίας μας, θα αναλύσουμε την ανάπτυξη από την οικονομική

οπτική της, καθώς είναι κοινώς αποδεκτό ότι όλες οι χώρες σήμερα προσπαθούν να

υλοποιούν οικονομικές πολιτικές που θα τις οδηγήσουν σε μία συνεχή αναπτυξιακή

διαδικασία. Σύμφωνα με τον ορισμό της Παγκόσμιας Τράπεζας, όπως εμφανίζεται στο

γλωσσάριο ορισμών της, «Οικονομική ανάπτυξη είναι η ποιοτική αλλαγή και η

αναδιάρθρωση της οικονομίας μιας χώρας σε σχέση με την τεχνολογική και κοινωνική

πρόοδο . Ο κύριος δείκτης οικονομικής ανάπτυξης είναι η αύξηση του κατά κεφαλήν

ΑΕΠ , που αντανακλά την αύξηση της οικονομικής παραγωγικότητας και τη μέση υλική

ευημερία του πληθυσμού μιας χώρας. Η οικονομική ανάπτυξη είναι στενά συνδεδεμένη με

την οικονομική μεγέθυνση»1.

Αυτό που διαφαίνεται από τα ανωτέρω είναι ότι ο ρυθμός μεταβολής του κατά κεφαλή

Α.Ε.Π. θεωρείται ενδεικτικό μέγεθος της συνολικής παραγωγής της οικονομίας. Ο εν

λόγω δείκτης μας επιτρέπει να συγκρίνουμε την αναπτυξιακή δυναμική μιας χώρας σε

διαφορετικές χρονικές περιόδους της ιστορίας της και προσδιορίζει τη θέση της σε

σχέση με άλλες οικονομίες σε παγκόσμιο επίπεδο.

Πιο πρόσφατα, τα Ηνωμένα Έθνη δίνουν έμφαση στον όρο «ανθρώπινη ανάπτυξη», για

την μέτρηση της οποίας χρησιμοποιούν δείκτες βασισμένους σε πιο ποιοτικά

χαρακτηριστικά, όπως το προσδόκιμο ζωής, τον αλφαβητισμό των ενηλίκων, την

πρόσβαση και στα τρία επίπεδα εκπαίδευσης, καθώς και το μέσο εισόδημα που

αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ελευθερία της επιλογής. Την ίδια στιγμή, η

Παγκόσμια Τράπεζα συνδέει την οικονομική μεγέθυνση με την «ανθρώπινη

1 http://www.worldbank.org

http://www.worldbank.org/

13

ανάπτυξη», θεωρώντας ότι αυτή εξαρτάται αναπόφευκτα από τις κοινωνικές και

ανθρώπινες συνθήκες που υφίστανται σε κάθε χώρα σε δεδομένες χρονικές στιγμές.

Πολύ συζήτηση γίνεται επίσης τα τελευταία χρόνια για την λεγόμενη «βιώσιμη

ανάπτυξη», όρος που εμφανίστηκε το 1987 σε σχετική έκθεση της νορβηγίδας

Πρωθυπουργού Gro Harlem Brundtland και ορίζεται ως «η ανάπτυξη, η οποία

ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος, χωρίς να μειώνει την δυνατότητα των επόμενων

γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες». Στην ουσία η βιώσιμη ανάπτυξη

είναι μία διαδικασία αλλαγής, στην οποία η εκμετάλλευση των πηγών, η κατεύθυνση

των επενδύσεων, ο προσανατολισμός της τεχνολογικής ανάπτυξης και το θεσμικό

πλαίσιο βρίσκονται σε αρμονική σχέση και παρέχουν τη δυνατότητα να εκπληρωθούν

οι ανθρώπινες ανάγκες και φιλοδοξίες, τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον (Δεληθέου,

2012).

Συνοψίζοντας, γίνεται σαφές ότι οι όροι «οικονομική ανάπτυξη» και «οικονομική

μεγέθυνση» είναι δύο αλληλοσυνδεόμενοι όροι στην παγκόσμια οικονομία. Για να

μπορούν όμως να υφίστανται ουσιαστικά χρειάζονται τα συστατικά μέρη της

«ανθρώπινης ανάπτυξης», ήτοι καλύτερο και πιο εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό

που θα επιφέρει τεχνολογικές πρωτοπορίες στις επιχειρήσεις, ένα οικονομικό

περιβάλλον που θα επιτρέπει στις επιχειρήσεις να αναπτύσσονται και περισσότερη

δημοκρατία σε όλα τα επίπεδα λήψης αποφάσεων.

14

Πηγή: http://www.worldbank.org/depweb/english/beyond/beyondco/beg_01.pdf

2. Ανάπτυξη σε επίπεδα (διεθνής, εθνική, περιφερειακή/τοπική)

Όπως αναφέρθηκε και στο προηγούμενο κεφάλαιο, όλες οι χώρες επιδιώκουν να

υιοθετήσουν πολιτικές που θα τους επιφέρουν ανάπτυξη, κυρίως σε οικονομικό

επίπεδο. Η εθνική ανάπτυξη που θα προκύψει σε κάθε περίπτωση θα συμβάλλει με τη

σειρά της στη λεγόμενη διεθνή ή παγκόσμια ανάπτυξη από τη στιγμή που βρισκόμαστε

τα τελευταία χρόνια και κυρίως από τη δεκαετία του 1980 και μετά στη φάση της

παγκοσμιοποίησης της οικονομίας.

Αν και η σημασία της φαίνεται να διογκώθηκε τα τελευταία χρόνια, εντούτοις

εξακολουθούμε να ζούμε σε ένα κόσμο στον οποίο οι εθνικές πολιτικές

και οι εθνικές οικονομίες είναι οι βασικοί παράγοντες που καθορίζουν τις οικονομικές

σχέσεις. Συνεπώς η παγκοσμιοποίηση και η αυξανόμενη οικονομική αλληλεξάρτηση

μεταξύ των εθνικών οικονομιών είναι πράγματι πολύ σημαντικές (Gilpin, 2004 σελ

14).

Μέσα στη δεκαετία του 1980 θα δούμε την μετάβαση από τις ιδεολογίες του

οικονομικού μαρξισμού, του φιλελευθερισμού και του οικονομικού εθνικισμού σε

εκείνες της ενδογενούς ανάπτυξης, της νέας θεωρίας του εμπορίου και σε αυτή της

Σχήμα 1:Οικονομική μεγέθυνση και ανθρώπινη ανάπτυξη

15

οικονομικής γεωγραφίας. Αυτές οι θεωρίες προσφέρουν μία «παγκόσμια θεώρηση των

οικονομικών» πολύ διαφορετική από το μεγαλύτερο μέρος της θεωρίας που ίσχυε πριν

το 1980 καθότι περιλαμβάνουν αυξανόμενες αποδόσεις και ατελή ανταγωνισμό

(Gilpin, 2004 σελ 14).

Ως σύνολο εισάγουν τόσο τη διάσταση του χώρου (που μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα στην

παρούσα εργασία) όσο και τη διάσταση του χρόνου στην οικονομική ανάλυση,

θέτοντας στο επίκεντρο τους την τεχνολογική καινοτομία ενώ την ίδια στιγμή

παραχωρούν εξέχοντα ρόλο όσον αφορά την ίδια την οικονομία σε θεσμούς όπως είναι

οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις.

Από όλες αυτές τις θεωρίες, αυτή που χρήζει αναφοράς στο παρόν κεφάλαιο είναι η

«νέα θεωρία της ανάπτυξης» ή «θεωρία της ενδογενούς ανάπτυξης», η οποία και

διατυπώθηκε πρώτη φορά από τους Paul Romer (1986) και Robert Lucas(1988)2. Η

ανάλυση του Romer στηρίχθηκε σε ένα υπόδειγμα γενικής ισορροπίας (αντίστοιχο με

αυτό του Solow που διατυπώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1950),στο οποίο όμως

επικρατούν αύξουσες αποδόσεις κλίμακας. Η βασική θέση του υποδείγματος είναι ότι

οι αύξουσες αποδόσεις κλίμακας προκύπτουν από τη συσσώρευση της γνώσης που

υφίσταται στην παραγωγική διαδικασία (Πετράκος και Ψυχάρης, 2004 σελ 25).

Όπως γίνεται κατανοητό, η τεχνολογική καινοτομία και πρόοδος βρίσκονται στο

επίκεντρο της θεωρίας της ενδογενούς ανάπτυξης. Ταυτόχρονα σημαντική συνεισφορά

της θεωρίας μπορεί να θεωρηθεί το γεγονός ότι ενθαρρύνει τη χρήση κυβερνητικών

πολιτικών για να αυξηθεί μακροπρόθεσμα ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης.

Συνολικά, για τον Romer η ανάπτυξη είναι μία συσσωρευτική διαδικασία κατ’

αναλογία, αλλά οι ρυθμοί ανάπτυξης των ανεπτυγμένων χωρών μπορεί κάλλιστα να

είναι υψηλότεροι από αυτούς των αναπτυσσόμενων χωρών, και συνεπώς τα επίπεδα

ανάπτυξης να αποκλίνουν αντί να συγκλίνουν (Πετράκος και Ψυχάρης, 2004 σελ 25).

Αυτό φαίνεται να συμβαίνει και στην περίπτωση των ευρωπαϊκών χωρών, καθότι μία

πρόσφατη μελέτη σε πανευρωπαϊκό επίπεδο (Petrakos et al, 2000) έδειξε ότι οι τάσεις

που επικράτησαν στην Ευρώπη την τελευταία δεκαετία είναι σαφώς τάσεις απόκλισης.

Η μετάβαση των χωρών της Ε.Ε. στην οικονομία της αγοράς δεν οδήγησε τις χώρες της

Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης σε υψηλά επίπεδα ανάπτυξης ούτε έστω και σε μία

σύγκλιση με τα επίπεδα ανάπτυξης των χωρών της Δυτικής Ευρώπης.

2 Paul M. Romer «Increasing Returns and Long-Run Growth», Journal of Political Economy, 94, No5 (Οκτώβριος

1986,) σελ 1002-37. Robert E. Lucas Jr., «On the Mechanics of Economic Development», Journal of Monetary

Economics, 22, No1 (Ιούλιος 1988), σελ 3-42.

16

Σε αυτό το σημείο, κρίνεται σκόπιμο να γίνει και μία αναφορά στις βασικές θεωρίες

που ασχολούνται με το ζήτημα της περιφερειακής και κατ’ επέκταση της τοπικής

ανάπτυξης. Το να επιλέγει κάθε φορά το κατάλληλο πρότυπο περιφερειακής

ανάπτυξης, αποτελεί την ουσιώδη προϋπόθεση για τη συστηματική χάραξη της

στρατηγικής περιφερειακής ανάπτυξης (Παπαδασκαλόπουλος,1995 σελ 33). Η

επιλογή αυτή εξαρτάται από δύο παράγοντες (Konsolas et al., 1990).3 Ο πρώτος έχει

σχέση με τα γεωφυσικά, οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά της χώρας. Ο

δεύτερος παράγοντας αφορά το εξωτερικό περιβάλλον, όπως την εκάστοτε οικονομική

συγκυρία, τους διεθνείς πολιτικοοικονομικούς προσανατολισμούς της χώρας κα.

(Παπαδασκαλόπουλος,1995 σελ 33).

Σε διεθνή κλίμακα, υπάρχουν δύο πρότυπα περιφερειακής οργάνωσης της ανάπτυξης τα

οποία συναντώνται με διάφορες προσαρμογές. Το πρώτο πρότυπο, αυτό της πολικής

ανάπτυξης, αξιοποιεί τις οικονομίες κλίμακας και συγκέντρωσης και προωθεί την

προσέλκυση οικονομικών δραστηριοτήτων σε επιλεγμένα σημεία της Περιφέρειας ενώ

παράλληλα επιδιώκει να διευκολύνει τη διάχυση της ανάπτυξης στην Περιφέρεια που

περιβάλλει τους πόλους. Το δεύτερο πρότυπο, αυτό της ολοκληρωμένης ανάπτυξης,

αποσκοπεί στο να αναπτύξει όλα τα χωρικά πλεονεκτήματα της Περιφέρειας και να

δώσει κίνητρα για τη συμμετοχή του ντόπιου πληθυσμού και των επιχειρήσεων στον

προγραμματισμό της ανάπτυξης.

Αναφορικά με το πρώτο πρότυπο, η έννοια του πόλου ανάπτυξης διατυπώθηκε το 1955

από τον γάλλο οικονομολόγο F. Perroux. Ο Perroux βλέπει τον πόλο ανάπτυξης ως ένα

σύνολο προωθητικών βιομηχανιών που ασκούν θετικές επιδράσεις στον περιβάλλοντα

χώρο. Ο δε ορισμός της προωθητικής βιομηχανίας σχετίζεται με τις ροές προϊόντων και

εισοδημάτων που προέρχονται από αυτήν, ροές που ευνοούν την ανάπτυξη άλλων

δραστηριοτήτων και την πρόοδο του τριτογενή τομέα μέσω των εισοδημάτων που

δημιουργούν.

Η εγκατάσταση των προωθητικών βιομηχανιών όμως σε σημεία που θα μετατραπούν

σε πόλους ανάπτυξης εξαρτάται από τα φυσικά πλεονεκτήματα που παρουσιάζουν αυτά

τα σημεία (πχ τα αποθέματα ενέργειας ή πρώτων υλών που μπορεί να έχει ένα σημείο,

ένα επαρκές δίκτυο συγκοινωνιών και επικοινωνιών κα). Έτσι και κατά κύριο λόγο οι

προωθητικές βιομηχανίες συγκεντρώνονται σε βιομηχανικές πόλεις ή σε επαρχιακά

3 Konsolas N., Sidiropoulos E., Papadaskalopoulos A., Regional Analysis and Local Planning in Local Development,

Konsolas N.(ed) Athens, RDI., 1990.

17

αστικά κέντρα όπου υπάρχουν αποκεντρωμένες κρατικές υπηρεσίες, ανεπτυγμένο

εμπόριο και επαρκής υποδομή (Παπαδασκαλόπουλος,1995 σελ 34).

Το δεύτερο μοντέλο, είναι αυτό της Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης, το οποίο και ανέπτυξε

ο J.R. Boudeville4 το 1968. Στο συγκεκριμένο μοντέλο, ο J.Boudeville συνδέει τις

έννοιες της ολοκλήρωσης, της μεγέθυνσης, της ανάπτυξης και της προόδου. Κατά τον

Boudeville, η ολοκληρωμένη ανάπτυξη είναι η καθεαυτή διαδικασίας της ανάπτυξης με

την οποία επιδιώκεται η προώθηση όλων των οικονομικών δραστηριοτήτων, στις

οποίες οι περιφέρειες παρουσιάζουν τοπικά πλεονεκτήματα προσπαθώντας κυρίως να

ολοκληρώσει το παραγωγικό κύκλωμα και να τονώσει τις ενδοπεριφερειακές ροές.

Ως βασικοί, αντικειμενικοί σκοποί του προτύπου μπορούν να προσδιοριστούν οι κάτωθι

(Παπαδασκαλόπουλος,1995 σελ 53):

Η ενεργοποίηση του πληθυσμού στην αναπτυξιακή προσπάθεια

Η ενδογενής ανάπτυξη

Η εξάλειψη δυαδικών φαινομένων και των επιπτώσεων των περιόδων κρίσης

Η προώθηση των στόχων της περιφερειακής πολιτικής που δεν προωθούνται

επαρκώς από τον κεντρικό προγραμματισμό

Στην υλοποίηση των ανωτέρω, μπορεί να συμβάλλει η ενίσχυση της Περιφερειακής

Διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αλλά και η καθιέρωση ειδικών κινήτρων για

την προώθηση επιχειρηματικής δραστηριότητας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και την

ενίσχυση γενικότερα της τοπικής επιχειρηματικότητας.

Συμπερασματικά, βλέπουμε ότι ήδη από τη δεκαετία του 1950 υπήρξε ένα θεωρητικό

ενδιαφέρον για την ανάπτυξη του Χώρου σε επίπεδο περιφερειών και τοπικής

αυτοδιοίκησης, τάση που μεταφέρθηκε τρεις δεκαετίες αργότερα στις οικονομικές

θεωρίες, οι οποίες ενσωματώνουν πλέον την έννοια του χώρου και της γεωγραφίας

στους παράγοντες που φαίνεται να συνεισφέρουν στον οικονομική ανάπτυξη τόσο σε

επίπεδο εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.

4 Boudeville J.R., L’espace et les poles de croissance, P.U.F., 1968

18

Κεφάλαιο 2ο

: Εξέλιξη του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε νομοθετικό

επίπεδο

2.1. Ευρώπη (Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Γαλλία, Βέλγιο)

Το αποκεντρωτικό σύστημα αποτελεί ένα σύστημα που αναπτύχθηκε και επικράτησε

στις δυτικές χώρες ελέω της οικονομικής ανάπτυξης και ισχύς που απέκτησαν οι

αστικοί πληθυσμοί. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ένα σύστημα πολιτικά ουδέτερο το

οποίο όμως συμβιβάζεται περισσότερο λόγω της φύσης του με το δημοκρατικό

πολίτευμα καθότι τα μη δημοκρατικά πολιτεύματα ήταν πάντα πιο επιφυλακτικά στη

δημοκρατική αρχή της αυτοδιοίκησης καθότι προτιμούσαν τη συγκέντρωση της

κεντρικής εξουσίας στα κεντρικά όργανα του κράτους (Μπέσιλα-Βήκα, 2004 σελ 12).

Πλέον η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει καθιερωθεί συνταγματικά στις περισσότερες χώρες,

σε κάποιες δε ήδη από τον προηγούμενο αιώνα. Σήμερα συμπεριλαμβάνεται στα

περισσότερα Συντάγματα των καπιταλιστικών κρατών ως θεμελιώδη αρχή της

διοικητικής οργάνωσης. Στην Ευρώπη κατοχυρώνεται από τα ισχύοντα συντάγματα του

Βελγίου του 1881 (άρθρο 108), της Γαλλίας του 1958 (άρθρα 72-76), και της Ιταλίας

του 1948 (άρθρο 5). Παράλληλα είναι άξιο αναφοράς το γεγονός ότι στο Ηνωμένο

Βασίλειο ο θεσμός θεωρείται ως ένα θεμελιώδες μέρος του Συντάγματος (Μπέσιλα-

Βήκα, 2004 σελ 15).

Σε αυτό το σημείο θα γίνει μία συνοπτική αναφορά στην εξέλιξη του θεσμού από

νομοθετικής άποψης στις προαναφερόμενες χώρες.

Ηνωμένο Βασίλειο

Θεωρείται από πολλούς η κοιτίδα της τοπικής κυβέρνησης (local government).

Αναφερόμενοι στη σύγχρονη ιστορία του θεσμού, οι Οργανισμοί Τοπικής

Αυτοδιοίκησης είναι μέρος της ευρύτερης κρατικής διοίκησης αλλά από νομικής

άποψης είναι πλέον ανεξάρτητες Αρχές και η ίδρυσή τους ανήκει αποκλειστικά στη

δικαιοδοσία της Βουλής των Κοινοτήτων (Μπέσιλα-Βήκα, 2004 σελ 18). Η

ανεξαρτησία τους ενισχύεται από τη δημοκρατική εκλογή των οργάνων τους από τους

δημότες κάθε περιοχής. Ταυτόχρονα την Τοπική Αυτοδιοίκηση διέπουν δύο κατηγορίες

νόμων: οι γενικοί νόμοι και οι ειδικοί δημοτικοί νόμοι. Οι πρώτοι εφαρμόζονται σε

όλους τους τοπικούς οργανισμούς και περιλαμβάνουν υποχρεωτικές διατάξεις για

παροχή ορισμένων υπηρεσιών προς τους δημότες τους ενώ οι δεύτεροι είναι νόμοι που

αναθέτουν πρόσθετες εξουσίες και υποχρεώσεις σε κάποιους τοπικούς οργανισμούς.

19

Η τελευταία σημαντική μεταρρύθμιση στο σύστημα της τοπικής αυτοδιοίκησης

προήρθε με την «Local Government Act» του 1972 μέσω της οποίας υιοθετήθηκε το

σύστημα τοπικής διακυβέρνησης δύο βαθμίδων και αναδιοργανώθηκαν οι τοπικές

κυβερνήσεις σε Αγγλία και Ουαλία. Τις δύο βαθμίδες αποτελούν οι κομητείες και τα

διαμερίσματα που αποτελούν τους οργανισμούς βάσης. Στις αστικές περιοχές υπάρχουν

μητροπολιτικές κομητείες και μητροπολιτικά διαμερίσματα ενώ στις αγροτικές

περιοχές υπάρχουν απλά κομητείες και διαμερίσματα. Αναφορικά με την κρατική

εποπτεία, αυτή ασκείται στους οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης απευθείας από τα

διάφορα υπουργεία και όχι από κρατικά περιφερειακά όργανα (Μπέσιλα-Βήκα, 2004

σελ 19-20).

Σε σχέση με τις πηγές χρηματοδότησης των κομητειών σήμερα αυτές είναι οι εξής:

Κρατικές επιχορηγήσεις που ανέρχονται έως και το 85% των εξόδων των

κομητειών

Non domestic rates. Αποτελούν φόρο στους κατόχους μη οικιακών ιδιοκτησιών.

Στην Αγγλία και στην Ουαλία ο φόρος αυτός καθορίζεται από την κεντρική

κυβέρνηση αλλά εισπράττεται από τις κομητειακές αρχές.

Δημοτικός φόρος που διαμορφώνεται με βάση τις αξίες των οικιακών

ιδιοκτησιών

Πρόστιμα και διάφορα άλλα βάρη

Ιταλία

Στο άρθρο 114, το ιταλικό Σύνταγμα του 1948 προβλέπει τη διαίρεση της Χώρας σε

περιοχές, επαρχίες και δήμους ενώ ταυτόχρονα περιέχει λεπτομερείς διατάξεις για την

οργάνωση, λειτουργία και τις αρμοδιότητες των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης

(Μπέσιλα-Βήκα, 2004 σελ 39). Αναφορικά με την ευρύτερη διοικητική Περιφέρεια,

αυτή αποτελεί αυτόνομο νομικό πρόσωπο με δικές του εξουσίες. Το Σύνταγμα επίσης

προβλέπει διατάξεις για θέματα που ανήκουν στη δικαιοδοσία των περιοχών και για τα

οποία μπορούν να θεσπίζουν νομοθετικούς κανόνες με την προϋπόθεση πάντα ότι αυτοί

δεν θα έρχονται σε αντίθεση με το εθνικό συμφέρον της χώρας ή αυτό των άλλων

περιοχών. Σε κάθε περίπτωση όμως, οι κανόνες που θα εκδώσει η Περιφέρεια θα

αφορούν τη δική της χωρική έκταση.

Παράλληλα το άρθρο 128 του Συντάγματος αναθέτει την οργάνωση και τη λειτουργία

των δήμων και των επαρχιών στον κοινό νομοθέτη και χαρακτηρίζει αυτόνομους τους

20

Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Πιο συγκεκριμένα, το βασικό στοιχείο της

ιταλικής τοπικής εξουσίας είναι η ιδιομορφία της καθότι έχει παντού την ίδια δομή και

λειτουργίες ανεξαρτήτως μεγέθους (Μπέσιλα-Βήκα, 2004 σελ 40).

Σε σχέση με τις αρμοδιότητες των δήμων, αυτές είναι πολυάριθμες και διαχωρίζονται

σε ίδιες, τις οποίες ασκούν αποκλειστικά οι Δήμοι και μεταβιβαζόμενες, στις οποίες

ενεργούν ως κρατικά όργανα. Αυτές διακρίνονται περαιτέρω σε υποχρεωτικές και

προαιρετικές (ασκούνται από τη δήμο κατά τη διακριτική του ευχέρεια). Ανάμεσα στις

υποχρεωτικές αρμοδιότητες συμπεριλαμβάνονται αυτές που σχετίζονται με ζητήματα

τοπικής αστυνομίας, δημόσιας υγείας, οικοδόμησης, λειτουργίας δικτύων αποχέτευσης,

ηλεκτροφωτισμού, εκθέσεων και αγορών. Επίσης περιλαμβάνονται και ζητήματα

κοινωνικού χαρακτήρα, κατασκευής οδών, δρόμων, κήπων και αλσών. Οι δήμοι

μπορούν επίσης να αναπτύξουν δραστηριότητες τεχνικού, βιομηχανικού και γενικότερα

επιχειρηματικού χαρακτήρα καθώς και κάθε άλλη δραστηριότητα που θεωρείται

χρήσιμη για να ικανοποιήσει τα συμφέροντα των κατοίκων της περιοχής (Μπέσιλα-

Βήκα, 2004 σελ 41).

Αντιθέτως με όλα τα παραπάνω, οι επαρχίες δεν έχουν γενική διοικητική αρμοδιότητα

στις τοπικές υποθέσεις. Τέλος και σε σχέση με τις πηγές χρηματοδότησης, οι πόροι

προέρχονται από τοπικούς φόρους, από κρατικές επιχορηγήσεις, από τέλη των δημοτών

και από επενδυτικές δραστηριότητες.

Ως κριτήρια κατανομής των επιχορηγήσεων στου δήμους χρησιμοποιούνται η έκταση,

ο πληθυσμός, το μέγεθος της μετανάστευσης και της τοπικής ανεργίας

(Δεληθέου,2008)

Γαλλία

Ο θεσμός της τοπικής αυτοδιοίκησης κατοχυρώθηκε στη Γαλλία με το Σύνταγμα του

1946 στα άρθρα 85-89. Στο ισχύον Σύνταγμα του 1958 στο άρθρο 34 γίνεται αναφορά

στην αρχή της ελεύθερης διοίκησης των τοπικών οργανισμών και προβλέπεται

νομοθετική ρύθμιση καθορισμού αρμοδιοτήτων και πόρων αυτών (Μπέσιλα-Βήκα,

2004 σελ 46).Μεταγενέστερα, με τον νόμο της 2.3.1982 ιδρύθηκαν και οι Περιφέρειες

ως τριτοβάθμιοι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης και συστάθηκαν 22 Περιφέρειες

στη χώρα.

21

Μετά το 1982,και εξαιτίας της αποκέντρωσης, υπήρξε μια πολύπλοκη κατανομή

αρμοδιοτήτων μεταξύ Κράτους και Περιφερειακής Διοίκησης. Εκτός των κοινωνικών

υπηρεσιών, που παρέχονται σε επίπεδο Νομού, το μεγαλύτερο μέρος των δημοσίων

υπηρεσιών σε Περιφερειακό και Τοπικό επίπεδο, παρέχονται μέσω συνεργασίας των

βαθμίδων και όχι μέσω μίας αποκλειστικής ανάληψης αρμοδιοτήτων (Δεληθέου, 2008).

Πιο συγκεκριμένα, οι Νομοί έχουν επωμιστεί την ευθύνη παροχής κοινωνικών

υπηρεσιών (αποτελούν τα 3/5 των συνολικών τους εξόδων), την συντήρηση

αυτοκινητοδρόμων, την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής τους, την δευτεροβάθμια

εκπαίδευση στα πλαίσια σχολικών εγκαταστάσεων ενώ οι Περιφέρειες έχουν την

ευθύνη ανέγερσης και συντήρησης των κτιρίων της ανώτερης δευτεροβάθμιας

εκπαίδευσης, ενώ η εκπαίδευση, οι επενδύσεις στις μεταφορές και στις

τηλεπικοινωνίες, καθώς και η προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης, είναι τομείς

στους οποίους δραστηριοποιούνται κατά το υπόλοιπο μέρος του προϋπολογισμού τους

(Δεληθέου, 2008).

Όσον αφορά τώρα τα έσοδα των τοπικών οργανισμών, με βάση τα οποία

προσδιορίζονται οι δαπάνες και τα έξοδά τους, αυτά χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες

1. Ίδιοι πόροι. Σε αυτούς περιλαμβάνονται τα έσοδα από την τοπική φορολογία

(40% των συνολικών εσόδων) που ενσωματώνει τέσσερις φόρους. Ο πρώτος

αναφέρεται στην χτισμένη, ιδιόκτητη ακίνητη περιουσία και ο δεύτερος στην

ακίνητη περιουσία γενικά που δεν συμπεριλαμβάνει χτίσματα. Ο τρίτος φόρος

αναφέρεται στην κατοικία (θεσπίστηκε το 1973) και ο τελευταίος φόρος είναι ο

φόρος επιτηδεύματος (Μπέσιλα-Βήκα, 2004 σελ 52).

2. Κρατικές επιχορηγήσεις και δωρεές. Το 1979 δημιουργήθηκε μία συνολική

επιχορήγηση λειτουργίας η οποία το 1982 συμπληρώθηκε με τη συνολική

επιχορήγηση εξοπλισμού. (Μπέσιλα-Βήκα, 2004 σελ 52).

3. Σύναψη δανείων. Τα δάνεια μπορούν να συνάπτονται με δημόσιους ή μικτούς

οργανισμούς και με την Τοπική Τράπεζα Πίστεως της Γαλλίας, της οποίας η

αποστολή είναι να παρέχει οικονομικής στήριξη προς όλους τους τοπικούς

φορείς (Μπέσιλα-Βήκα, 2004 σελ 52).

22

Βέλγιο

Το Βέλγιο αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση κράτους καθότι περιλαμβάνει στο

εσωτερικό του τρεις Εθνότητες-Κοινότητες: Την Φλαμανδόφωνη, την Γαλλόφωνη και

την Γερμανόφωνη, οι οποίες είναι εγκατεστημένες σε 3 αντίστοιχες Περιφέρειες

(Regions). Το Κράτος πέραν των 3 Περιφερειών του, είναι διαιρημένο και σε 589

Δήμους, κατά την τελευταία απογραφή (2001).

Σε σχέση με τις αρμοδιότητες κάθε διοικητικού μπορούν να ειπωθούν τα ακόλουθα:

Οι Κοινότητες είναι υπεύθυνες για χάραξη πολιτικής σε τομείς ατομικής ανάπτυξης και

ευημερίας (κουλτούρα, εκπαίδευση, υγεία, κοινωνικές παροχές). Οι Περιφέρειες είναι

υπεύθυνες κυρίως για την πολιτική επί των οικονομικών και «γεωγραφικών» θεμάτων

(εξωτερικό εμπόριο, γεωργία, περιβάλλον, οικιστικά θέματα, ανεργία, μεταφορές,

ενέργεια, οικονομικά). Ακόμη, έχουν την δυνατότητα να επιβλέψουν το έργο των

Επαρχιών και Δήμων (Δεληθέου,2008). Οι 3 Κοινότητες, επιλέγουν τον ίδιο τρόπο

διακυβέρνησης.

Σε σχέση με τις ασκούμενες υπό των διαφόρων επιπέδων αρμοδιότητες, σημειώνεται

ότι υπάρχουν πολλές αρμοδιότητες μη αποκλειστικές, αλλά «διαμοιραζόμενες» μεταξύ

των διαφόρων Αρχών, ενώ μόνο οι αρμοδιότητες των Επαρχιών και των Δήμων είναι

αποκλειστικώς καθορισμένες. Το Σύνταγμα προβλέπει την κατανομή της εξουσίας στις

Τοπικές Αρχές, οι οποίες προσπαθούν να επεκτείνουν τις αρμοδιότητές τους, πράγμα,

που είχε ως αποτέλεσμα την επικάλυψη αρμοδιοτήτων (π.χ. θέματα εκπαίδευσης –

αρμοδιότητα Ομοσπονδιακού Κράτους και Επαρχίας και Δήμου) (Δεληθέου,2008)

Οι Κοινότητες και οι Περιφέρειες έχουν περιορισμένη δυνατότητα επιβολής φόρων,

όπως προβλέπει το Σύνταγμα. Το 1993 καθορίσθηκε νέο σύστημα, στο οποίο

συμμετέχουν όλοι, πλην Γερμανικής Κοινότητας, και όπου υπάρχουν δύο βάσεις: η

ευθύνη και η αλληλεγγύη. Έτσι, οι πόροι μεταφέρονται στις συγκεκριμένες Δομές, οι

οποίες τους χρησιμοποιούν για την καλή λειτουργία τους. Τα απαραίτητα ποσά

καθορίζονται αυτόνομα από κάθε Περιφέρεια, καθώς και τα κριτήρια περαιτέρω

καταμερισμού στις «κατώτερες δομές».

Τα έσοδα των Κοινοτήτων καλύπτονται από τη συμμετοχή τους στα έσοδα στους εξής

φόρους: φόρου εισοδήματος, ΦΠΑ και επί των διαφημίσεων.Το μεγαλύτερο μέρος

αυτών των εσόδων καλύπτεται από τον πρώτο φόρο. Υπάρχουν και άλλες, μικρότερες

πηγές χρηματοδότησης. Η Γερμανική Κοινότητα δεν υπάγεται στο σύστημα και

23

χρηματοδοτείται βασικά από το Ομοσπονδιακό Κράτος (λόγω του μικρού μεγέθους

της).

Οι πηγές εσόδων των Περιφερειών είναι: ποσοστό επί των εθνικών εσόδων από τον

φόρο εισοδήματος, αυτόνομοι περιφερειακοί φόροι, «συνδρομές αλληλεγγύης», και

δάνεια. Το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων τους καλύπτεται από την πρώτη πηγή.

Ακόμη οι Περιφέρειες έχουν την δυνατότητα άντλησης εσόδων (αφορολόγητων) από

την θέσπιση περιβαλλοντικών επιβαρύνσεων. (Δεληθέου, 2008)

Τέλος τα έσοδά των Δήμων καλύπτονται και από εξωτερικές πηγές, όπως άνευ όρων

επιχορηγήσεις καθώς και από έσοδα από παροχή διάφορων υπηρεσιών. Παράλληλα

υπάρχουν και μικρότερα ποσά, που διοχετεύονται στους Δήμους από το Ομοσπονδιακό

Κράτος.

2.2. Ελλάδα

Όταν μιλάμε για την οργάνωση της δημόσιας διοίκησης σε περιφερειακό και τοπικό

επίπεδο στην Ελλάδα, αναφερόμαστε ουσιαστικά στην έννοια της διοικητικής

αποκέντρωσης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Πετράκος και Ψυχάρης, 2004 σελ

247). Το βασικότερο χαρακτηριστικό των αποκεντρωτικών συστημάτων αφορά την

μεταβίβαση εξουσιών και αποφασιστικών αρμοδιοτήτων σε περιφερειακά όργανα για

την άσκηση πολιτικής σε μία συγκεκριμένη περιοχή ενός κράτους. Η δε Αυτοδιοίκηση

αναφέρεται στη σύσταση και λειτουργία νομικών προσώπων, που δεν ανήκουν στο

νομικό πρόσωπο του κράτους με την στενή έννοια, τα οποία έχουν δική τους νομική

προσωπικότητα και δικά τους όργανα (Πετράκος και Ψυχάρης, 2004 σελ 249).

Το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει το παραπάνω σύστημα διοικητικής οργάνωσης στη

Ελλάδα σχετίζεται καταρχάς με το ίδιο το Σύνταγμα. Στο άρθρο 101 παρ.3 του

Συντάγματος (1975/1986/2001/2008) αναφέρεται ότι «η διοίκηση του κράτους

οργανώνεται σύµφωνα με το αποκεντρωτικό σύστημα» και ότι «τα περιφερειακά

όργανα έχουν γενική αποφασιστική αρμοδιότητα για τις υποθέσεις της Περιφέρειας

τους». Επίσης και σε σχέση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, το άρθρο 102 του

Συντάγματος (1975/1986/2001/2008) κατοχυρώνει ρητά δύο βαθμούς Αυτοδιοίκησης,

χωρίς ωστόσο να υπάρχει περαιτέρω αναφορά στον τρόπο οργάνωσης των δύο αυτών

βαθμίδων όσο και στο πως θα κατανέμονται οι μεταξύ τους αρμοδιότητες.

24

Περνώντας τώρα στο κομμάτι των νόμων που σχετίζονται με την διοικητική οργάνωση

της χώρας, θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι υπήρξαν τέσσερις νόμοι που

επέφεραν σημαντικότατες αλλαγές σε αυτή τα τελευταία χρόνια. Πρώτος είναι ο νόμος

2218/1994 (ΦΕΚ Α΄, 90) «Ίδρυση νομαρχιακής αυτοδιοίκησης, τροποποίηση

διατάξεων για την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση και την Περιφέρεια και άλλες διατάξεις»

και ο νόμος 2240/1994 (ΦΕΚ Α΄, 153) «Συμπλήρωση διατάξεων για τη Νομαρχιακή

Αυτοδιοίκηση και άλλες διατάξεις». Οι δύο νόμοι αυτοί στην ουσία θεσμοθέτησαν τη

Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Δεύτερος είναι ο νόμος 2503/1997 ««Διοίκηση, οργάνωση

στελέχωση της Περιφέρειας, ρύθμιση θεμάτων για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και άλλες

διατάξεις» που αφορά την Περιφερειακή Αποκέντρωση. Τρίτος είναι ο νόμος

2539/1997 (ΦΕΚ Α΄,244) «Συγκρότηση της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης»

που αναφέρεται στην ανασυγκρότηση της Α΄θμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης και

τελευταίος είναι ο νόμος 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της

Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης» ο οποίος άλλαξε ριζικά τη

διοικητική οργάνωση της Ελλάδας.

Με τους νόμους 2218/1994 και 2240/1994 καταργήθηκαν οι κρατικές Νομαρχίες ως

βαθμίδα αποκέντρωσης της κρατικής διοίκησης και αντικαταστάθηκαν από τις

Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις. Επίσης στην Περιφέρεια μεταφέρθηκαν μία σειρά από

αποκεντρωμένες κρατικές υπηρεσίες που πρώτα ήταν στο νομό. Βέβαια η κριτική που

έχει ασκηθεί στου δύο αυτούς νόμους σχετίζεται με το ότι δεν αντιμετωπίστηκε

αποτελεσματικά το ζήτημα της οικονομικής επιβίωσης του νέου αυτού θεσμού

(Πετράκος και Ψυχάρης, 2004 σελ 249).

Όσον αφορά το νόμο 2503/1997, αυτός καθιέρωσε την Περιφέρεια ως τον μοναδικό

βαθμό αποκέντρωσης του κράτους μέσω διπλής έννοιας : οργανωτικής και εδαφικής. Η

Περιφέρεια , όπως αναφέρεται και στον νόμο, επωμίζεται τον βασικό όγκο των

διαχειριστικών και εκτελεστικών αρμοδιοτήτων του κράτους, ενώ την ίδια στιγμή οι

κεντρικές υπηρεσίες του κράτους δηλαδή τα Υπουργεία περιορίζονται στο να ασκούν

αρμοδιότητες επιτελικού χαρακτήρα (Πετράκος και Ψυχάρης, 2004 σελ 252). Είναι

φυσικά αυτονόητο ότι η αναβάθμιση της Περιφέρειας σε βαθμίδα αποκέντρωσης του

κράτους, που προέκυψε από το νόμο αυτό, αποτέλεσε μία σημαντική θεσμική μεταβολή

στην διοικητική αποτύπωση της Ελλάδας.

Λίγο αργότερα θεσμοθετήθηκε ο νόμος 2539/1997, βασική επιδίωξη του οποίου ήταν η

ανανέωση των ΟΤΑ μέσω των συνενώσεων τους σε νέους ΟΤΑ. Με το νόμο αυτό,

25

γνωστό και ως πρόγραμμα «Καποδίστριας», δημιουργήθηκαν 900 Δήμοι και 133

κοινότητες, αριθμός που σε σχέση με πριν παρουσιάζει αύξηση στους Δήμους (377

δήμοι πριν) αλλά πολλή μεγάλη μείωση στις κοινότητες (5.398 κοινότητες πριν). Με τη

νέα αυτή δομή, η Α΄θμια Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να έχει μεγαλύτερο και πιο

ουσιαστικό ρόλο στην τοπική ανάπτυξη

Ο νόμος εν ισχύ νόμος που θα αναφέρουμε έχει απασχολήσει πολλάκις την Τοπική

Αυτοδιοίκηση τα τελευταία χρόνια και είναι ο νόμος 3852/2010 γνωστός και ως

πρόγραμμα «Καλλικράτης». Ο νόμος αυτός προκάλεσε τις εξής αλλαγές στον

Διοικητικό Χάρτη της Ελλάδας:

Συγκροτήθηκαν επτά Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, στη θέση των 13 κρατικών

διοικητικών περιφερειών με διοριζόμενους Γενικούς Γραμματείς από τα

κυβερνητικά όργανα

Οι οργανισμοί της δευτεροβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δηλαδή οι πενήντα

τέσσερις (54) νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις, οι τρεις (3) διευρυμένες Ν.Α. και τα

δέκα εννέα (19) επαρχεία, μετασχηματίστηκαν σε δεκατρείς (13) αιρετές

Περιφέρειες στα γεωγραφικά όρια των κρατικών περιφερειών. Οι νέες

Περιφέρειες είναι αυτοδιοικούμενα κατά τόπο νομικά πρόσωπα δημοσίου

δικαίου και αποτελούν πλέον το δεύτερο βαθμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης με

αιρετούς Περιφερειάρχες, η θητεία των οποίων από τις εκλογές του 2014 θα

είναι πενταετής

Οι οργανισμοί της πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι χίλιοι τριάντα

τέσσερις (1034) δήμοι και κοινότητες συνενώθηκαν σε τριακόσιους είκοσι πέντε

(325) διευρυμένους Δήμους με αιρετούς Δημάρχους, η θητεία των οποίων από

τις εκλογές του 2014 θα είναι πενταετής

Σχετικά με την επιχειρηματική δραστηριότητα των Δήμων, αυτή μειώθηκε όπως

μειώθηκαν και οι νομικές μορφές στις οποίες μπορούν να μετέχουν οι Δήμοι ή να

συστήνουν (Σαπουνάκης, 2013 σελ 17-18). Ειδικότερα οι Δήμοι πλέον μπορούν:

1. Να συστήνουν μία δημοτική κοινωφελή επιχείρηση με σκοπό την

οργάνωση δημοτικών λειτουργιών ή δραστηριοτήτων και την παροχή υπηρεσιών

στους τομείς της κοινωνικής προστασίας - αλληλεγγύης, της παιδείας, του

πολιτισμού, του αθλητισμού, του περιβάλλοντος, της έρευνας - τεχνολογίας και της

προώθησης της απασχόλησης.

26

2. Να συστήνουν μία δημοτική επιχείρηση ύδρευσης - αποχέτευσης

(ΔΕΥΑ) του Ν. 1069/1980.

3. Να λειτουργούν ένα δημοτικό περιφερειακό θέατρο (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.)

με τη μορφή της κοινωφελούς επιχείρησης ή της ανώνυμης εταιρείας ΟΤΑ του

άρθρου 265 του Κ.Δ.Κ.

4. Να συμμετέχουν σε ανώνυμη αναπτυξιακή εταιρεία που έχει συσταθεί από την

αντίστοιχη Περιφέρεια και έχει ως αποκλειστικό αντικείμενο την επιστημονική και

τεχνική υποστήριξη των ΟΤΑ, των ενώσεων τους και της αποκεντρωμένης

διοίκησης, την προώθηση της τοπικής επιχειρηματικής και οικονομικής ανάπτυξης

κ.λπ.

5. Οι νέοι Δήμοι είναι δυνατό να συνεχίσουν να μετέχουν σε μία μονομετοχική

δημοτική ανώνυμη εταιρία του άρθρου 266 του Κ.Δ.Κ. (με αποκλειστικό σκοπό την

αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας τους ή την εκμετάλλευση κοινόχρηστων

χώρων) και σε άλλες ανώνυμες εταιρείες του Κ.Δ.Κ. με εμπορικό ή βιομηχανικό

χαρακτήρα, εφόσον και στις τρεις περιπτώσεις, οι αντίστοιχες επιχειρήσεις

λειτουργούσαν πριν τη δημοσίευση του ν.3852/10.

Επίσης, όπως με τα άρθρα 203-207 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν.3463/2006),

θεσπίστηκε η υποχρέωση κατάρτισης Επιχειρησιακών Προγραμμάτων από τους

πρωτοβάθμιους Ο.Τ.Α, με τον ν. 3852/2010, άρθρο 2665 ορίζεται ότι για τον

μεσοπρόθεσμο προγραμματισμό των δήμων εκπονείται το Πενταετές Τεχνικό

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (Τ.Ε.Π.) το οποίο εξειδικεύεται κατ’ έτος σε Ετήσιο

Πρόγραμμα Δράσης (Ε.Π.Δ.) και ετήσιο Προϋπολογισμό.

Η θεσμική υποχρέωση σύνταξης Επιχειρησιακών Προγραμμάτων αποσκοπεί στην

εισαγωγή μόνιμων εσωτερικών διαδικασιών και συστημάτων προγραμματισμού στους

ΟΤΑ. Οι στόχοι των επιχειρησιακών προγραμμάτων είναι η ανάπτυξη της περιοχής

στους τομείς αρμοδιοτήτων της και η βελτίωση της διοικητικής ικανότητας του Δήμου.

Στο κάθε επιχειρησιακό πρόγραμμα πρέπει να καθορίζονται οι στρατηγικοί στόχοι, οι

αναπτυξιακές προτεραιότητες του Δήμου και οι δράσεις που πρόκειται να υλοποιήσει

5 Ν.3852/2010,Άρθρο 266:Προγραμματισμός, προϋπολογισμός και θέματα

οικονομικής διαχείρισης των νέων δήμων

1. Για το μεσοπρόθεσμο προγραμματισμό των δήμων εκπονείται το Πενταετές Τεχνικό Επιχειρησιακό

Πρόγραμμα (Τ.Ε.Π.) το οποίο εξειδικεύεται κατ’ έτος σε Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης (Ε.Π.Δ.) και ετήσιο

Προϋπολογισμό. Το Τεχνικό Πρόγραμμα καταρτίζεται και υποβάλλεται μαζί με το Ε.Π.Δ., αποτελεί

μέρος του και επισυνάπτεται ως παράρτημα σε αυτό.

2. Σε ειδικό παράρτημα του προϋπολογισμού αναφέρονται οι δράσεις που αφορούν στις τοπικές και

δημοτικές κοινότητες, συμπεριλαμβανομένων των έργων και των υπηρεσιών τους.

27

την επόμενη χρονική περίοδο σε όλους τους τομείς των αρμοδιοτήτων του (περιβάλλον,

υποδομές, κοινωνική μέριμνα κοκ). Επίσης, περιλαμβάνονται στόχοι και δράσεις για τη

βελτίωση της εσωτερικής του οργάνωσης και λειτουργίας. Τέλος, συμπεριλαμβάνονται

όλες οι δράσεις των Νομικών Προσώπων που εποπτεύει ο Δήμος. Στο παρακάτω σχήμα

απεικονίζονται τα στάδια κατάρτισης ενός Επιχειρησιακού Προγράμματος. Στο

Παράρτημα 1 αναφέρονται λεπτομερώς οι αρμοδιότητες των ΟΤΑ, όπως ορίζονται

στον Δημοτικό και Κοινοτικό Κώδικα (ΔΚΚ6).

Σχήμα 2: Στάδια κατάρτισης Επιχειρησιακού Προγράμματος

Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Χανίων περιόδου 2011-2014, σελ 7

Ολοκληρώνοντας την αναφορά μας στην Ελλάδα, κρίνεται σκόπιμο να μιλήσουμε

συνοπτικά για τα έσοδα των ΟΤΑ. Ο ΔΚΚ προβλέπει προς όφελος των ΟΤΑ, πόρους

που διακρίνονται σε τακτικούς και έκτακτους. Οι τακτικοί προέρχονται: α) από

θεσμοθετημένους πόρους και τακτικές επιχορηγήσεις του κρατικού προϋπολογισμού

(ΚΑΠ, ΣΑΤΑ), β) από εισοδήματα κινητής και ακίνητης περιουσίας, γ) από

ανταποδοτικά τέλη και δικαιώματα, και δ) από φόρους, τέλη, δικαιώματα, εισφορές. Οι

6 Ο ΔΚΚ θεσπίστηκε με το νόμο 1065/1980 και έκτοτε έχει τροποποιηθεί επανειλημμένα με την

τελευταία τροποποίησή του να είναι ο ν. 3463/2006 (ΦΕΚ Α 114/30.6.2006) ενώ έχει κωδικοποιηθεί με

το Π.Δ. 410/1995.

28

έκτακτοι προέρχονται από: α) δάνεια, δωρεές, κληροδοτήματα, β) από εκποίηση

περιουσιακών στοιχείων, γ) από έκτακτες επιχορηγήσεις, δ) από χρηματοδοτήσεις της

ΕΕ ή διεθνών οργανισμών και ε) από κάθε άλλη πηγή (Πετράκος και Ψυχάρης, 2004

σελ 269).

29

Κεφάλαιο 3ο : Χρηματοδότηση ανάπτυξης σε επίπεδα (εθνικό/περιφερειακό/

τοπικό) και μορφές χρηματοδότησης

3.1. Χρηματοδότηση ανάπτυξης σε επίπεδα (εθνικό/περιφερειακό/ τοπικό)

Σε αυτό το Κεφάλαιο θα παρουσιάσουμε το ζήτημα της χρηματοδότησης της

οικονομικής ανάπτυξης στα διάφορα επίπεδα που υφίσταται. Σαν μία πρώτη

παρατήρηση, η ίδια η χρηματοδότηση μπορεί να διαχωριστεί σε δύο κατηγορίες: στη

χρηματοδότηση που θα προέλθει από εγχώριους πόρους και στην χρηματοδότηση που

θα προέλθει από βοηθητικούς πόρους του εξωτερικού (Thirlwall, 2003 σελ 221-222).

Στην πρώτη περίπτωση, αυτή της χρηματοδότησης από εγχώριους πόρους, μία βασική

πηγή μπορεί να είναι η αποταμίευση. Σε κάθε χώρα υπάρχουν τρεις ευρύτερες

κοινωνικές ομάδες που αποταμιεύουν: τα νοικοκυριά, οι επιχειρήσεις και οι

κυβερνητικοί φορείς. Στην τελευταία αυτή περίπτωση η αποταμίευση θεωρείται

δημόσια (public saving) ενώ αυτή των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών θεωρείται

ιδιωτική (private saving) (Thirlwall, 2003 σελ 223).

Η εγχώρια αποταμίευση, η οποία φυσικά και τροφοδοτεί τις επενδύσεις, μπορεί και να

συμπληρωθεί από κεφάλαια που προέρχονται από το εξωτερικό. Στην λογική αυτή, την

αποταμίευση μπορεί να ενθαρρύνει και η εμπορική πολιτική μίας χώρας όταν αυτή

θέτει σαν στόχο την απελευθέρωση πόρων για να εξυπηρετήσει διάφορους

επενδυτικούς σκοπούς που θα οδηγήσουν σε οικονομική ανάπτυξη.

Ο βασικότερος παράγοντας όμως που προωθεί την χρηματοδότηση είναι ο ίδιος ο

τραπεζικός τομέας της κάθε χώρας. Αναφορικά με τις εμπορικές τράπεζες, αυτές

διακατέχονται από τρεις σημαντικές λειτουργίες και υποχρεώσεις: την ενθάρρυνση της

αποταμίευσης, την πιστωτική επέκταση και την κατανομή των πόρων της αποταμίευσης

με βάση τον παραγωγικότερο τρόπο. Και οι τρεις αυτές λειτουργίες στοχεύουν στην

εξασφάλιση και διανομή πόρων με απώτερο σκοπό τη χρηματοδότηση της οικονομικής

μεγέθυνσης.

Κομμάτι του τραπεζικού τομέα μπορούν να θεωρηθούν και οι ειδικές αναπτυξιακές

τράπεζες. Σε αντίθεση με τις καθαρά εμπορικές τράπεζες, που έχουν ως στόχο τα κέρδη

όταν παρέχουν δανειοδότηση, οι αναπτυξιακές τράπεζες έχουν τη δυνατότητα να

λαμβάνουν δανειοδοτικές αποφάσεις με πιο ανοικτό χρονικό ορίζοντα, να

αναλαμβάνουν μεγαλύτερους οικονομικούς κινδύνους και να επικεντρώνουν την

30

προσοχή τους στην ενθάρρυνση της αποταμίευσης και στο κοινωνικό όφελος που

δύναται να προκύψει από τα δάνεια που χορηγούν (Thirlwall, 2003 σελ 246).

‘Όπως προαναφέρθηκε, όλοι οι παραπάνω τρόποι χρηματοδότησης εμφανίζονται σε

όλα τα επίπεδα που θα μπορούσε να υφίσταται ανάπτυξη σε μία χώρα. Οφείλουμε όμως

να αναφέρουμε ξανά ότι οι ΟΤΑ και οι Περιφέρειες τα τελευταία χρόνια έχουν

αναλάβει έναν ρόλο βαρύνουσας σημασίας καθότι είναι οι βασικοί παραγωγοί

ανάπτυξης σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

Και αυτό διότι καταρχάς η παγκοσμιοποίηση οδήγησε στην μεταφορά εξουσιών και

αρμοδιοτήτων από το κεντρικό κράτος στις περιφερειακές δομές του και αφετέρου οι

οικονομικές, πολιτικές και τεχνολογικές εξελίξεις έχουν οδηγήσει από τη μία σε

διεθνοποίηση της κοινωνίας και της οικονομίας αλλά συγχρόνως σε μία ενδυνάμωση

των τοπικών κοινωνιών. Αυτή η τάση οδήγησε και στην ανάπτυξη μίας περιφερειακής

πολιτικής από πλευράς της ΕΕ με αποτέλεσμα να προκύψουν νέες πηγές

χρηματοδότησης για αυτές τις διοικητικής δομές.

Πιο συγκεκριμένα, οι ΟΤΑ και οι Περιφέρειες σήμερα μπορούν να χρηματοδοτήσουν

αναπτυξιακές δραστηριότητες από ιδίους, νομοθετημένους πόρους (φόρους,

δικαιώματα, τέλη) που εισπράττουν καθώς και από θεσμοθετημένους πόρους (ΚΑΠ,

ΣΑΤΑ). Επιπλέον μπορούν να προχωρήσουν σε δανεισμό τόσο από ιδιωτικές τράπεζες

όσο και από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων που είναι η βασική (οιονεί)

τράπεζα χρηματοδότησης των ΟΤΑ.

Χρηματοδότηση προήλθε επίσης στο παρελθόν από τα διάφορα ευρωπαϊκά

προγράμματα τα οποία ξεκίνησαν από τη δεκαετία του 1980 και έλαβαν διάφορες

μορφές όλα αυτά τα χρόνια (πχ Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα, Κοινοτικά

Πλαίσια Στήριξης).

Μία ακόμη βασική πηγή χρηματοδότησης για την αναπτυξιακή ανασυγκρότηση των

ΟΤΑ και των Περιφερειών είναι ο όμιλος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων

(ΕΤΕπ) και πιο συγκεκριμένα το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων, που είναι τμήμα της

ΕΤΕπ καθώς και οι πρωτοβουλίες Jessica (που χρηματοδοτεί δράσεις αστικής

ανάπτυξης και ανάπλασης) και Jeremie (που αφορά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις) οι

οποίες έχουν αναπτυχθεί με τη συνεργασία της ΕΤΕπ και του Συμβούλιο της

ευρωπαϊκής τράπεζας ανάπτυξης (CEB).

31

Σε ένα άλλο επίπεδο, χρηματοδότηση μπορεί να προέλθει από του διεθνείς οργανισμούς

ήτοι από την Παγκόσμια Τράπεζα (ΠΤ) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ)7, οι

οποίοι στο καταστατικό ίδρυσής τους έχουν μεταξύ άλλων ως στόχο την προώθηση της

οικονομικής μεγέθυνσης και ανάπτυξης.

Εκτός των παραδοσιακών εργαλείων χρηματοδότησης, στα οποία συγκαταλέγονται όλα

τα προαναφερόμενα, τα τελευταία χρόνια στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν

αναπτυχθεί και χρησιμοποιηθεί νέες μορφές και πηγές χρηματοδότησης. Μία μορφή

χρηματοδότησης που έχει κερδίσει έδαφος και προτιμάται έναντι άλλων είναι οι

Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα, οι οποίες χρησιμοποιούνται σε μεγάλο

βαθμό στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως δε στο Ηνωμένο Βασίλειο. Επίσης ως

νέες τάσεις χρηματοδότησης για την Ελλάδα μπορεί να θεωρηθούν η χρηματοδοτική

μίσθωση (leasing),η Πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων (factoring), και το

ζήτημα των επενδυτών (investors) με τη μορφή των Business Angels και των εταιρειών

Spin-off. Ολοκληρώνοντας θα αναφερθούμε συνοπτικά και στο Εθνικό Ταμείο

Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης (ΕΤΕΑΝ) που συστάθηκε με το ν.3912/2011

«Σύσταση Εθνικού Ταμείου Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης» και αποτελεί ένα

καινούργιο εργαλείο χρηματοδότησης επενδυτικών σχεδίων.

Στα κεφάλαια που θα ακολουθήσουν, επιχειρείται μία παρουσίαση όλων αυτών των

χρηματοδοτικών εργαλείων.

3.2 Μορφές χρηματοδότησης

3.2.1 Από ίδια έσοδα

Οι πόροι των δήμων, από ίδια έσοδα, μπορεί να αφορούν ίδια έσοδα από φόρους, τέλη,

δικαιώματα, εισφορές δηλαδή σχετίζονται με το τοπικό φορολογικό σύστημα και ίδια

έσοδα από αξιοποίηση τοπικών πόρων. Όπως αναφέρει και ο Σαπουνάκης (2013) «τα

έσοδα αυτά συμβάλλουν σημαντικά στην οικονομική αυτοδυναμία των ΟΤΑ, επειδή

το ύψος τους εξαρτάται από την αποφασιστικότητα των αιρετών οργάνων να τα

επιβάλλον και από την ικανότητα των οικονομικών υπηρεσιών να τα βεβαιώσουν και

να τα εισπράξουν» (Σαπουνάκης,2013 σελ 123). Αυτό το οποίο έχει παρατηρηθεί είναι

7 Βλ. παράρτημα 2

32

ότι σε όσους δήμους τα έσοδα αυτά υπερβαίνουν το 50% των συνολικών τους εσόδων,

παρατηρείται υψηλό ποσοστό αυτοχρηματοδότησης κυρίως των λειτουργικών

δαπανών, αλλά και υπολογίσιμου τμήματος των επενδύσεων τους.

Στην πρώτη κατηγορία των ιδίων εσόδων που προέρχονται από το τοπικό φορολογικό

σύστημα βάση νομοθεσίας, αυτά προκύπτουν από το:

τέλος καθαριότητας και φωτισμού

φόρο ηλεκτροδοτούμενων χώρων

φόρο ακίνητης περιουσίας

τέλος χρήσης κοινόχρηστων χώρων

τέλος διαφήμισης

τέλος διαμονής παρεπιδημούντων

τέλος κέντρων εστίασης και διασκέδασης

τέλος ύδρευσης, αποχέτευσης, άρδευσης

τέλος στάθμευσης

έσοδα από παράβολα

τέλος οικοδομικών αδειών

έσοδα νεκροταφείων

φόρος ζύθου

Σε σχέση με την αξιοποίηση των τοπικών πόρων, αυτή περιλαμβάνει την αξιοποίηση

της ακίνητης περιουσίας και των φυσικών πόρων της εκάστοτε περιοχής του ΟΤΑ. Τα

έσοδα εδώ μπορούν να προέλθουν από την άμεση εκμετάλλευση των πόρων αυτών ή με

τη δημιουργία δημοτικών επιχειρήσεων που θα τα διαχειρίζονται ή ακόμη και με τη

συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα8.

Επιπλέον είναι δυνατή η εκποίηση δημοτικών εκτάσεων, απευθείας και χωρίς

δημοπρασία, σε κτηνοτρόφους για την ανέγερση στάβλων. Επίσης επιτρέπεται η

εκποίηση δημοτικών εκτάσεων, σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, για την ίδρυση ή

επέκταση βιομηχανικών ή βιοτεχνικών επιχειρήσεων. Η εκποίηση γίνεται συνήθως

στην τρέχουσα αξία των ακινήτων (Σαπουνάκης, 2013).

3.2.2 Από θεσμοθετημένους πόρους (ΚΑΠ, ΣΑΤΑ)

Ο ν. 1828/1989 συνέδεσε το σύστημα των κρατικών επιχορηγήσεων προς του ΟΤΑ με

την απόδοση συγκεκριμένων φόρων και τελών, οι οποίοι είναι ανεξάρτητοι από τη

8 Βλ. Παράρτημα 3

33

βούληση πολιτικών οργάνων κυβερνητικού χαρακτήρα (Δεληθέου, 2006-2007).

Επιπρόσθετα, κατά τον Σαπουνάκη (2013) «η μεταρρύθμιση αυτή είχε ως αποτέλεσμα

αφενός μεν τον ετήσιο προσδιορισμό του ύψους της κρατικής επιχορήγησης με

αντικειμενικά και μετρήσιμα κριτήρια (αποδόσεις φόρων), αφετέρου δε τη σύνδεση της

τελευταίας με τις δημοσιονομικές - φορολογικές πολιτικές και μέτρα που προωθούσε η

κεντρική διοίκηση είτε αυτόνομα στα πλαίσια των αναπτυξιακών της επιλογών είτε με

βάση τις προτεραιότητες της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (φορολογική

εναρμόνιση)» (Σαπουνάκης, 2013 σελ 149).

Κατά αυτόν τον τρόπο, οι ΚΑΠ προέρχονται από τις παρακάτω πηγές φορολογικών

εσόδων :

1. Από το 20% των συνολικών ετήσιων καθαρών εισπράξεων από το φόρο

εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων (Φ.Ε.Φ.Ν.Π.)

2. Από το 50% των τελών κυκλοφορίας των αυτοκινήτων που εισπράττονται κάθε

χρόνο. Από το 2009 αυξήθηκε σε 90%

3. Από το 3% των συνολικών εισπράξεων του φόρου μεταβίβασης ακινήτων και

πλοίων.

4. Από το 20% των συνολικών ετήσιων καθαρών εισπράξεων του φόρου στους

τόκους των τραπεζικών καταθέσεων (καθιερώθηκε με τον ν. 2503/1997)

Το αποτέλεσμα αυτών των φόρων και τελών κατανέμεται σε 3 βασικές κατηγορίες. Η

πρώτη απορροφά το ένα τρίτο (1/3) των εσόδων που προέρχονται από το 20% του

Φ.Ε.Φ.Ν.Π. και εγγράφεται στον προϋπολογισμό δημοσίων επενδύσεων (Π.Δ.Ε.). Εν

συνεχεία, διατίθεται για την χρηματοδότηση επενδυτικών δραστηριοτήτων των ΟΤΑ.

Το ποσό αυτό, έχει πάρει την ονομασία Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης

(Σ.Α.Τ.Α.) (Σαπουνάκης,2013). Την ίδια στιγμή, η δεύτερη κατηγορία αφορά το

υπόλοιπο ποσό των Κ.Α.Π. (2/3 του Φ.Ε.Φ.Ν.Π., 50% των τελών κυκλοφορίας, 3% του

φόρου μεταβίβασης ακινήτων) εγγράφεται στον τακτικό προϋπολογισμό και αποτελεί

γενικό έσοδο των ΟΤΑ, το οποίο μπορεί να διατεθεί για την κάλυψη οποιασδήποτε

δαπάνης.

Τέλος η τρίτη κατηγορία σχετίζεται με το πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ». Με αφετηρία το

2005, και με βάση τα ποσά των δύο προηγούμενων περιπτώσεων, παρακρατείται

ένα μέρος τους για την χρηματοδότηση του αναπτυξιακού προγράμματος της

Τοπικής Αυτοδιοίκησης «ΘΗΣΕΑΣ», που διαδέχθηκε το Ειδικό Πρόγραμμα Τοπικής

34

Αυτοδιοίκησης (ΕΠΤΑ 1998 - 2004). Πιο συγκεκριμένα, αποδίδονται στο πρόγραμμα

αυτό το 25% της Σ.Α.Τ.Α., το 10% των Κ.Α.Π., το 80% επί του 20% του φόρου στους

τόκους των τραπεζικών καταθέσεων (το υπόλοιπο εντάσσεται στους Κ.Α.Π.)

(Σαπουνάκης,2013). Εδώ οφείλουμε να τονίσουμε πως αν και το πρόγραμμα

«ΘΗΣΕΑΣ» έληξε επίσημα και μετά από χρονική παράταση το 2011, εντούτοις τα

ανωτέρω ποσά για την υλοποίηση ή την ολοκλήρωση έργων που ήταν ενταγμένα στο

πρόγραμμα, αποδόθηκαν με μεγάλες καθυστερήσεις, με αποτέλεσμα κάποια έργα

ακόμα και σήμερα να είναι στη διαδικασία της ολοκλήρωσης.

Όμως από το 2010 και εξαιτίας του προγράμματος «Καλλικράτης», επήλθαν αλλαγές

στις πηγές χρηματοδότησης. Σύμφωνα με το άρθρο 2599 του ν. 3852/2010 οι τρεις

πηγές χρηματοδότησης είναι πλέον οι εξής :

1. Το 20% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του φόρου εισοδήματος φυσικών

και νομικών προσώπων (Φ.Ε.Φ.Ν.Π.).

2. Το 12% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του Φ.Π.Α.

3. Το 50% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του φόρου ακίνητης περιουσίας.

Από το σύνολο αυτών, τα δύο τρίτα (2/3) των εσόδων του Φ.Ε.Φ.Ν.Π. μαζί με τα έσοδα

από τις άλλες δύο φορολογίες, εγγράφονται στον τακτικό προϋπολογισμό και

αποτελούν τακτική επιχορήγηση για την κάλυψη λειτουργικών και λοιπών γενικών

δαπανών. Το υπόλοιπο ένα τρίτο (1/3) των εσόδων του Φ.Ε.Φ.Ν.Π. εγγράφεται στον

προϋπολογισμό δημοσίων επενδύσεων (Π.Δ.Ε) και αποτελεί επιχορήγηση για κάλυψη

επενδυτικών δαπανών (Σ.Α.Τ.Α.) (Σαπουνάκης,2013).

Διαφαίνεται λοιπόν, ότι σε σχέση με το προηγούμενο νομικό καθεστώς, προστέθηκαν

δύο πολύ ουσιαστικές πηγές χρηματοδότησης στους ΟΤΑ, ο φόρος προστιθέμενης

αξίας (Φ.Π.Α.) και ο φόρος ακίνητης περιουσίας (Φ.Α.Π.) και αφαιρέθηκαν τρεις (τέλη

κυκλοφορίας αυτοκινήτων, φόρος μεταβίβασης ακινήτων, τόκοι στις τραπεζικές

καταθέσεις). Το κατά πόσο έχουν συμβάλλει καλύτερα στη χρηματοδότηση των δήμων,

αποτέλεσε ερώτημα στις συνεντεύξεις με παράγοντες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τα

αποτελέσματα των οποίων θα αναλυθούν στο τελικό κεφάλαιο της εργασίας.

9Άρθρο259, 1. Οι Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι (Κ.Α.Π.) των δήμων προέρχονται από τις παρακάτω πηγές εσόδων

του Κρατικού Προϋπολογισμού:

α) το Φόρο Εισοδήματος Φυσικών και Νοµικών Προσώπων (Φ.Ε.Φ.Ν.Π.) σε ποσοστό 20% των συνολικών ετήσιων

εισπράξεων του φόρου αυτού) το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.) σε ποσοστό 12% των συνολικών ετήσιων

εισπράξεων του φόρου αυτού, γ) το Φόρο Ακίνητης Περιουσίας σε ποσοστό 50% των συνολικών

ετήσιων εισπράξεων του φόρου αυτού

35

Στους πίνακες που ακολουθούν, παρουσιάζεται η κατανομή της Σ.Α.Τ.Α. για το έτος

2012 και των ΚΑΠ για το έτος 2011.

Πίνακας 1: Κατανομή Σ.Α.Τ.Α. 2012

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΣΑΤΑ 2012

Επιχορήγηση Κατηγορία Ποσό %

Επενδυτικές

δραστηριότητες, ΟΤΑ,

αντισταθμιστικά οφέλη

Γενική θεσμοθετημένη 241.552.000 69,2%

ΘΗΣΕΑΣ Ειδική θεσμοθετημένη 87.250.000 25,0%

Επισκευές -

συντηρήσεις σχολικών

κτιρίων

Ειδική θεσμοθετημένη 19.000.000 5,44%

Ταμείο

Αλληλοβοηθείας

ΥΠ.ΕΣ.

Ειδική θεσμοθετημένη 698.000 0.2%

Τ.Υ.Δ.Κ. Ειδική θεσμοθετημένη 500.000 0,14%

ΣΥΝΟΛΟ 349.000.000 100%

Πηγή: Σαπουνάκης, 2013, Οικονομικά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σελ 151

Πίνακας 2: Κατανομή ΚΑΠ 2011

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΑΠ 2011

Επιχορήγηση Κατηγορία Ποσό %

Τακτική

επιχορήγηση

Γενική θεσμοθετημένη 1.992.839.000 64%

Ειδικές

επιχορηγήσεις


Μεταφορά

αρμοδιοτήτων

ν.3852/2010


ΣΥΝΟΛΟ 3.113.185.000 100% Πηγή: Σαπουνάκης, 2013, Οικονομικά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σελ 152

3.2.3. Από τον τραπεζικό τομέα

Τα τελευταία χρόνια ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης τόσο σε παγκόσμια όσο και

σε εθνική κλίμακα έχει αναβαθμιστεί. Οφείλει να υιοθετεί προγράμματα και

δραστηριότητες που θα προωθήσουν την τοπική οικονομική ανάπτυξη με ταχύτερους

ρυθμούς καθώς με αυτό τον τρόπο συσσωρεύονται επενδύσεις και δημιουργούνται

36

εξωτερικές Οικονομίες που μετασχηματίζουν την τοπική κι ευρύτερη αγορά

(Δεληθέου,2006-2007). Για αυτό ακριβώς τον λόγο, η αναπτυξιακή προσπάθεια που

έχουν επωμισθεί οι Ο.Τ.Α. και η εκτέλεση έργων στο πλαίσιο της αρμοδιότητάς τους

αυτής έχουν κατακτήσει την προσφυγή στο δανεισμό απαραίτητη.

Ο ν. 2503/97 που τροποποίησε το άρθρο 237 § 1 του Δημοτικού και Κοινοτικού

Κώδικα προέβλεπε ότι οι δήμοι μπορούν να συνομολογούν δάνεια με το κράτος, με

αναγνωρισμένα πιστωτικά ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς του

εξωτερικού, με Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και με κάθε είδους δημόσιους

οργανισμούς για την πραγματοποίηση κάθε σκοπού που ανήκει στην αρμοδιότητά τους

(Δεληθέου,2006-2007). Αυτή η δυνατότητα όμως που παρείχε η νομοθεσία στους

δήμους άλλαξε με το άρθρο 26410

του ν. 3852/10, όπου ορίζεται πλέον ότι οι δήμοι και

οι Περιφέρειες μπορούν να συνομολογούν δάνεια με αναγνωρισμένα πιστωτικά

ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της Ελλάδας και του εξωτερικού,

αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση επενδύσεων και για τη χρηματοδότηση χρεών

τους. Κατά συνέπεια, οι δήμοι δεν μπορούν πλέον να συνομολογούν δανειακές

συμβάσεις με σκοπό την κάλυψη των λειτουργικών τους αναγκών όπως γινόταν στο

παρελθόν.

Επιπρόσθετα, στο ίδιο άρθρο εισάγονται ρητά δύο περιορισμοί και για αυτή τη

δυνατότητα δανειοδότησης. Ο πρώτος ορίζει ότι το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης της

δημόσιας πίστης κάθε δήμου ή Περιφέρειας δεν πρέπει να υπερβαίνει το 20% των

ετήσιων τακτικών τους εσόδων ενώ ο δεύτερος αφορά το συνολικό χρέος του δήμου

και της Περιφέρειας που προβαίνει σε δανεισμό και δεν μπορεί να υπερβαίνει το 60%

των συνολικών εσόδων του, όπως αυτό καθορίζεται με την 43093/10 απόφαση του

ΥΠ.ΕΣ. Ως συνολικό χρέος σε κάθε περίπτωση θεωρείται το άθροισμα των

μακροπρόθεσμων και βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων των δήμων. Επιπλέον, Εγγυήσεις

του Ελληνικού Δημοσίου παρέχονται μόνο για δάνεια των ΟΤΑ, που συνομολογούνται

με πιστωτικά ιδρύματα του εξωτερικού. Σε περίπτωση που υπάρχει ανάγκη δανεισμού

κάποιου ΟΤΑ για την κάλυψη βραχυχρόνιων αναγκών, τότε μόνο μπορεί να

συνομολογεί με πιστωτικά ιδρύματα

της Ελλάδας ή του εξωτερικού :

α) Βραχυπρόθεσμες πιστώσεις ανοιχτών αλληλόχρεων λογαριασμών με όριο το 4%

10

Βλ. παράρτημα 4

37

του κυκλοφορούντος ενεργητικού του τελευταίου ισολογισμού του ή το 50% των

μέσων ταμειακών και τραπεζικών καταθετικών υπολοίπων του προηγούμενου

τριμήνου, αν δεν εφαρμόζει το διπλογραφικό λογιστικό σύστημα (Σαπουνάκης,2013

σελ 153-154).

β) Συμβάσεις δημιουργίας χρεωστικού υπολοίπου σε λογαριασμούς καταθέσεων. Το

υπόλοιπο αυτό δεν μπορεί να υπερβαίνει το 10% του μέσου ετήσιου πιστωτικού

υπολοίπου των καταθετικών του λογαριασμών (Σαπουνάκης,2013 σελ 153-154).

Ο βασικός λόγος για την υιοθέτηση αυτών των αλλαγών εδράζει στο γεγονός ότι κατά

τη δεκαετία του 2000 και πριν την οικονομική κρίση, πολλοί δήμοι προχώρησαν στη

σύναψη δανειακών συμβάσεων για να καλύψουν πάγιες και λειτουργικές τους ανάγκες

αφού τα χρήματα που λάμβαναν από την κεντρική διοίκηση δεν ήταν αρκετά ή σε

αρκετές περιπτώσεις δεν ακολουθείτο μία πρέπουσα οικονομική διαχείριση, με

αποτέλεσμα να καταφεύγουν στην εύκολη λύση του δανεισμού από ιδιωτικές εμπορικές

τράπεζες.

Βέβαια η κυριότερη πηγή δανεισμού των δήμων ήταν και εξακολουθεί να είναι ειδικά

σήμερα σε περιόδους μη οικονομικής ρευστότητας το Ταμείο Παρακαταθηκών και

Δανείων11

. Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (Τ.Π.Δ.) ιδρύθηκε με το

ν.1608/1919 ενώ η δανειοδοτική λειτουργία του καθοριζόταν με το Π.Δ. 256/84. Το

Τ.Π.Δ. χορηγεί δάνεια στους ΟΤΑ για ποικίλους σκοπούς που έχουν σχέση με τις

αρμοδιότητες τους, με βασική εγγύηση την εκχώρηση ανάλογων εσόδων. Επίσης

διακινεί και τις κρατικές επιχορηγήσεις.

Από τη ψήφιση του νόμου 3852/2010 υπήρξαν αλλαγές και στον τρόπο χορήγησης των

δανείων αυτών αλλά και στον τρόπο πληρωμής τους. Πιο συγκεκριμένα, εφόσον

πληρούνται οι δύο προϋποθέσεις του άρθρου 264, που αναλύθηκαν ανωτέρω, το

Προεδρικό διάταγμα Π.Δ. 169/201312

[Φ.Ε.Κ 272 / Α / 13-12-2013] ορίζει πλέον τις

προϋποθέσεις, τους όρους και τη διαδικασία χορήγησης δανείων από το Ταμείο

Παρακαταθηκών και

Δανείων, προς:

α) οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ),

β) συνδέσμους και ενώσεις ΟΤΑ,

γ) νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ.) των ΟΤΑ,

δ) νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ.) και

11

Βλ. παράρτημα 5 12


38

ε) δημόσιους φορείς, όπως νοούνται στη διάταξη του άρθρου 1 του Ν.3389/2005

(Α΄232) «Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα».

Αυτό που αξίζει να αναφέρουμε εδώ είναι τα επιτόκια και η διάρκεια του δανεισμού

έτσι όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα, από το Τ.Π.Δ. προς τους ΟΤΑ (Σαπουνάκης,2013

σελ 154).

Για επενδυτικούς σκοπούς των ΟΤΑ: επιτόκιο δανεισμού 6,02%, διάρκεια έως

20 έτη, εκταμιεύσεις σύμφωνα με την πρόοδο εργασιών του έργου, κατά

περίπτωση έγκριση περιόδου χάριτος κατά την περίοδο κατασκευής του έργου

Για χρηματοδότηση χρεών των ΟΤΑ: επιτόκιο δανεισμού 6,02%, διάρκεια 10

έτη

Για οικονομική αποκατάσταση (άρθρο 49, ν. 3943/11): επιτόκιο 6,02% ή

επιτόκιο εξαμήνου τίτλων Ελληνικού Δημοσίου + 1,12% ή Εuribor 6μήνου +

3,82%, διάρκεια δανεισμού έως 25 έτη.

Μία από τις τελευταίες δραστηριότητες του Τ.Π.Δ. εντός του 2014 σε σχέση με τους

ΟΤΑ είναι η σύναψη δανείου με την ΕΤΕπ ύψους 100 εκατ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά

μαζί με άλλα 100 εκατ. ευρώ που αποτελούν πόρους του Τ.Π.Δ. θα δοθούν για την

κάλυψη των χρηματοδοτικών και επιχειρησιακών αναγκών των ΟΤΑ για την περίοδο

2013-2017. Εξαιτίας αυτής της εξέλιξης, το τελικό επιτόκιο των δανείων προς τους

ΟΤΑ θα είναι χαμηλότερο από τα ανωτέρω υφιστάμενα επιτόκια του Τ.Π.Δ. και θα

συνδυαστεί με το επιτόκιο που λαμβάνει το Τ.Π.Δ. από την ΕΤΕπ, ώστε να ενισχυθεί η

βιωσιμότητα και η αποδοτικότητα των σχετικών έργων. Τέλος στον πίνακα που

ακολουθεί, παρατηρούμε το σύνολο των εξυπηρετούμενων δανείων των ΟΤΑ, των

περιφερειών και των Νομικών τους Προσώπων προς το Τ.Δ.Π. μέχρι και τις

31.12.2013.

Πίνακας 3: Σύνολα όλων των κατηγοριών εξυπηρετούμενων δανείων ΟΤΑ,

περιφερειών και Νομικών Προσώπων.

ΚΑΤ. ΔΑΝ ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΠΛΗΘ.

ΔΑΝ

ΑΛΗΚΤΟ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

01.01.2014

ΤΟΚΟΙ

ΠΕΡΙΟΔΟΥ

ΧΑΡΙΤΟΣ

Ν.4093

05 ΔΗΜΟΙ 2.412 946.623.347,34 44.578.302,51

39

05 ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

ΔΗΜΩΝ

7 3.320.420,33 172.782,46

07 Ν.Π.Δ.Δ. 13 1.748.248,64 51.914,81

14 ΔΕΥΑ 364 147.358.498,00 7.366.961,12

15 ΛΟΙΠΕΣ ΔΗΜ.

ΕΠΙΧ.

110 32.551.895,54 1.280.856,70

19 ΠΕΡΙΦ. ΕΝΟΤΗΤΕΣ 33 32.369.100,83 822.965,48

22 ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

ΠΕΡΙΦ.ΕΝΟΤΗΤΩΝ

3 2.969.972,69 146.525,24

ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΤΗΓΟΡΙΩΝ 2.942 1.166.941.483,37 54.420.308,32

Πηγή: Προσαρμοσμένο σε στοιχεία της Διεύθυνσης (Δ7) Δανείων Τ.Ν. και Π.Α. Νομικών Προσώπων

και Επιχειρήσεων, ημερομηνία λήψης 29.05.2014

3.2.4. Από ευρωπαϊκά προγράμματα

Η ιστορία της περιφερειακής πολιτικής της ΕΕ ξεκινά με την ίδρυση του Ευρωπαϊκού

Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) στα τέλη του 1974, μετά από την

αποφασιστικότητα που επέδειξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το ταμείο όμως στα πρώτα

χρόνια λειτουργίας του δεν κατάφερε να εκτελέσει την αποστολή του εξαιτίας των

περιορισμένων πόρων του αλλά και εξαιτίας της μεγάλης διασποράς των δράσεων του

(Ανδρέου και Μαραβέγιας, 2007).10 χρόνια αργότερα, το 1984, το Συμβούλιο

προχωρά σε αναθεώρηση του ΕΤΠΑ και κυρίως στη λειτουργία του13

. Ένα χρόνο

αργότερα ,εγκρίνεται η δημιουργία των Μεσογειακών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων

(ΜΟΠ), μία δράσης επταετούς διάρκειας για την ενίσχυση της ανάπτυξης των

μεσογειακών περιφερειών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (Ελλάδας, Ιταλίας, Ν. Γαλλίας).

Για το σκοπό αυτό διατέθηκαν 4,1 δις ECU.

Εν συνεχεία, υιοθετείται το «πακέτο Delors» από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των

Βρυξελλών το 1988, το οποίο και σηματοδοτεί μία νέα εποχή για τον κοινοτικό

Προϋπολογισμό και τη διαρθρωτική πολιτική της Κοινότητας14

. Αυτή η μεταρρύθμιση

αναπροσανατόλισε τη συνολική δράση των διαρθρωτικών Ταμείων (ΕΤΠΑ,ΕΚΤ,

13

Οι σημαντικότερες αλλαγές ήταν η καθιέρωση του συστήματος ενδεικτικών ζωνών (indicative range) σύμφωνα με

την επιθυμία της Επιτροπής, η αύξηση της συμμετοχής του ΕΤΠΑ από το 30% σε 50% του κόστους κάθε έργου, η

πρόβλεψη για χρηματοδότηση εθνικών και κοινοτικών προγραμμάτων, η ενθάρρυνση της υποβολής σχεδίων που

προωθούν την ενδογενή ανάπτυξη των περιφερειών και η προώθηση της συμμετοχής του ΕΤΠΑ σε

«Ολοκληρωμένες Αναπτυξιακές Δράσεις», οι οποίες θα επέτρεπαν τη συντονισμένη δράση περισσότερων του ενός

Ταμείων (Crawfod et al., 1987, σελ.34). 14

Βλ παράρτημα 7

40

ΕΤΠΕ) με βάση τη θεωρία της «ολοκληρωμένης ανάπτυξης»15

.Γενικότερα δόθηκε ένα

τέλος στην κυριαρχία των εθνικών ποσοστώσεων και στη χρηματοδότηση

μεμονωμένων έργων. Οι νέες ρυθμίσεις βασίστηκαν σε τέσσερις συγκεκριμένες αρχές

που παραμένουν και σήμερα στο προσκήνιο (Ανδρέου και Μαραβέγιας, 2007).

1.Αρχή της συγκέντρωσης: οι παρεμβάσεις συγκεντρώνονται σε έναν

περιορισμένο αριθμό Στόχων προτεραιότητας

2. Αρχή της εταιρικής σχέσης: όλα τα στάδια του προγραμματισμού και της

υλοποίησης διέπονται από στενή συνεργασία των εθνικών, περιφερειακών και

τοπικών αρχών της κάθε χώρας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή

3. Αρχή του προγραμματισμού: οι πόροι προορίζονται για την υλοποίηση

πολυετών προγραμμάτων

4. Αρχή της προσθετικότητας: οι πόροι των Ταμείων προστίθενται στις εθνικές

διαρθρωτικές ενισχύσεις και σε καμία περίπτωση δεν τις αντικαθιστούν

Για την υλοποίηση της καινούργιας διαρθρωτικής πολιτικής, την περίοδο 1989-1993, η

οποία είναι γνωστή και ως πρώτο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης (Α΄ΚΠΣ) δαπανήθηκαν

60,3 δις ECUμε τιμές του 1989 (Ανδρέου και Μαραβέγιας, 2007).

Έπειτα ακολούθησε το Β΄ΚΠΣ για την περίοδο 1994-1999 με βασικές αναπτυξιακές

κατευθύνσεις την ενίσχυση του παραγωγικού τομέα, με στόχο την αύξηση των

επενδύσεων, τα μέτρα υπέρ των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, τις μεγάλες επενδύσεις

υποδομών στον τομέα των μεταφορών, των τηλεπικοινωνιών, της ενέργειας καθώς και

την ανάπτυξη και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και βελτίωση του

συστήματος εκπαίδευσης-επαγγελματικής κατάρτισης (Μπέσιλα-Βήκα, 2004 σελ 177).

Το Β΄ ΚΠΣ αποτέλεσε για την Ελλάδα ένα ισχυρό αναπτυξιακό εργαλείο δεδομένου ότι

παρείχε σημαντικούς πόρους για τον εκσυγχρονισμό της. Οι βασικές χρηματοδοτικές

του κατευθύνσεις ήταν τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ) των 13

Περιφερειών της χώρας και η Κοινοτική Πρωτοβουλία ΜΜΕ (μικρομεσαίων

επιχειρήσεων) (Πετράκος και Ψυχάρης, 2004). Οι προτάσεις που υποβλήθηκαν στα

πλαίσια του ΠΕΠ στην Ελλάδα έφθασαν τις 1.404. Ήταν συνολικού προϋπολογισμού

74,5 δις δρχ και από αυτές εγκρίθηκαν οι 644 με συνολικό προϋπολογισμό 34,5 δις δρχ

και ύψος επιχορηγήσεων 17,25 δις δρχ (Πετράκος και Ψυχάρης, 2004).

Αναφορικά με την Κοινοτική Πρωτοβουλία ΜΜΕ, αυτή στόχευε στην ενίσχυση των

μικρομεσαίων επιχειρήσεων, τόσο στον τομέα της μεταποίησης όσο και στον τομέα των

15

Βλ κεφάλαιο 1.2.

41

υπηρεσιών. Η Πρωτοβουλία αυτή αποτελείται από Υποπρογράμματα τα οποία

ταξινομούνται σε δύο ομάδες16

. Για τα Υποπρογράμματα της πρώτης ομάδας

υποβλήθηκαν στην Ελλάδα 1.950 προτάσεις συνολικού προϋπολογισμού 146 δις δρχ.

και εγκρίθηκαν οι 771, προϋπολογισμού 40,4 δις δρχ και 20.2 δις δρχ δημόσια

επιχορήγηση (Πετράκος και Ψυχάρης, 2004). Για τα Υποπρογράμματα της δεύτερης

ομάδας κατατέθηκαν 62 προτάσεις, συνολικού προϋπολογισμού 15,2 δις δρχ και για

άυλες επενδύσεις αλλά και για επενδύσεις σε επίπεδο εξοπλισμού, οι οποίες και

επιχορηγήθηκαν με 9,856 δις δρχ.

Το Γ΄ ΚΠΣ αναφέρεται σε έργα και δράσεις της περιόδου 2000-2006. Περιλαμβάνει

επτά άξονες17

προτεραιότητας μέσα στους οποίους εντάσσονται τα επιχειρησιακά

προγράμματα. Οι πρώτοι έξι άξονες εμπεριέχουν επιχειρησιακά προγράμματα εθνικής

εμβέλειας, που αφορούν δηλαδή έξι διαφορετικούς άξονες της οικονομίας ενώ ο άξονας

εφτά σχετίζεται με την περιφερειακή ανάπτυξη και σε αυτόν εντάσσονται δεκατρία

περιφερειακά επιχειρησιακά προγράμματα (ΠΕΠ). Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε

και το σύνολο των συγχρηματοδοτούμενων αναπτυξιακών προγραμμάτων στην Ελλάδα

για όλη την περίοδο 1986-2006 (Μπέσιλα-Βήκα, 2004 ).

Πίνακας 4: Χρηματοδοτικός πίνακας συγχρηματοδοτούμενων αναπτυξιακών

προγραμμάτων Ελλάδας 1986-2006

Μ.Ο.Π.* (1986-

1989) σε χιλ

ECU** σε τιμές

1986

Α΄ Κ.Π.Σ.

(1989-1993)

σε χιλ

ECU** σε

τιμές 1989

Β΄ Κ.Π.Σ.

(1994-1999)

σε χιλ

ECU** σε

τιμές 1994

Γ΄ Κ.Π.Σ.

(2000-2006) σε

χιλ ευρώ σε

τιμές 2000

Συνολικός

Προϋπολογισμός

2.101.933 14.342.054 29.721.300 44.363.540

Εθνική Δημόσια

Συμμετοχή

695.740

5.802.196 7.069.900 11.126.075

Κοινοτική

Συμμετοχή

2.576.000 7.193.241 13.980.000 22.707.000

16

Βλ παράρτημα 8 17

Το Γ΄ KΠΣ περιλαμβάνει επτά άξονες προτεραιότητας. Άξονας 1:Ανάπτυξη των Ανθρωπίνων Πόρων,

Άξονας 2:Μεταφορές, Άξονας 3:Ανταγωνιστικότητα, Άξονας 4:Ανάπτυξη της Υπαίθρου και Αλιεία,

Άξονας 5:Ποιότητα Ζωής, Άξονας 6:Κοινωνία της Πληροφορίας, Άξονας 7:Περιφερειακή Ανάπτυξη

42

Ιδιωτική

Συμμετοχή

210.193

1.346.617 8.671.400 10.730.465

Πηγή: Δήμητρα Γκανά, 2013, σημειώσεις ΕΚΔΔΑ

Εκτός όμως των επιχειρησιακών προγραμμάτων, σημαντικοί πόροι μπορούσαν να

αντληθούν και από 4 Κοινοτικές Πρωτοβουλίες, η συνολική δημόσια δαπάνη των

οποίων ανέρχεται σε 1,28 δις ευρώ (εκ των οποίων η κοινοτική συμμετοχή είναι 918

εκατ. ευρώ) για την περίοδο 2000-2006. Οι πρωτοβουλίες αυτές είναι οι εξής:

EQUAL: διεθνική συνεργασία για την προώθηση νέων πρακτικών

καταπολέμησης των πάσης φύσεως διακρίσεων και των ανισοτήτων στην

πρόσβαση στην αγορά εργασίας.

LEADER+: ανάπτυξη της υπαίθρου μέσω ολοκληρωμένων αναπτυξιακών

προγραμμάτων και συνεργασίας ομάδων τοπικής δράσης.

URBAN II: οικονομική και κοινωνική ανασυγκρότηση των πόλεων και των

συνοικιών που αντιμετωπίζουν κρίση, ώστε να προωθηθεί η βιώσιμη αστική

ανάπτυξη.

INTERREG III: διασυνοριακή, διεθνική και διαπεριφερειακή συνεργασία που

αποβλέπει στην τόνωση της ανάπτυξης

Η τελευταία περίοδος των ευρωπαϊκών προγραμμάτων που θα μας απασχολήσει είναι η

περίοδος 2007-2013 γνωστή και ως Πολιτική της Συνοχής. Για το διάστημα αυτό τα

μέσα συνοχής είναι τρία. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το

Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και το Ταμείο Συνοχής. Επιπλέον οι τρείς νέοι

στόχοι18

είναι :

1. Στόχος 1- Σύγκλιση. Χρηματοδοτείται από το Ε.Τ.Π.Α., Ε.Κ.Τ. και Ταμείο

Συνοχής

2. Στόχος 2- Περιφερειακή Ανταγωνιστικότητα και Απασχόληση.

Χρηματοδοτείται από το Ε.Τ.Π.Α. και Ε.Κ.Τ.

3. Στόχος 3 -Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία. Χρηματοδοτείται από το Ε.Τ.Π.Α.

Ακολουθούν σε διάγραμμα η χρηματοδότηση ανά στόχο που αποτυπώνει την πρόταση

της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ο πίνακας των στόχων για όλη την περίοδο 2007-2013.

18


43

Σχήμα 3: Διάγραμμα χρηματοδότησης πολιτικής συνοχής ανά στόχο

Πηγή: Ανδρέου και Μαραβέγιας, 2007

Πίνακας 5: Στόχοι της διαρθρωτικής πολιτικής 2007-2013

Πηγή: Ανδρέου και Μαραβέγιας, 2007

44

3.2.5 Από τον όμιλο της ΕΤΕπ

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) είναι το χρηματοπιστωτικό όργανο της

Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποστολή της είναι να παρέχει χρηματοδότηση και τεχνογνωσία

για την υλοποίηση υγιών και βιώσιμων επενδύσεων στην Ευρώπη αλλά και σε άλλες

περιοχές του κόσμου. Η Τράπεζα ανήκει στα 28 Κράτη Μέλη της ΕΕ και οι επενδύσεις

που στηρίζει συμβάλλουν στην προαγωγή των στόχων της πολιτικής της ΕΕ. Η ΕΤΕπ

είναι κυριολεκτικά ο μεγαλύτερος πολυμερής δανειστής και δανειολήπτης στον κόσμο.

Απασχολεί 2 300 υπαλλήλους και έχει εμπειρία άνω των 50 ετών στη χρηματοδότηση

επενδύσεων. Η Τράπεζα εδρεύει στο Λουξεμβούργο και διαθέτει δίκτυο περίπου 30

περιφερειακών γραφείων, στα οποία απασχολείται εξειδικευμένο προσωπικό από όλα

τα ευρωπαϊκά κράτη (www.eib.org).

Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων έχει ίδια νομική προσωπικότητα, είναι οικονομικά

αυτόνομος οργανισμός στους κόλπους της Ε.Ε. και διαθέτει δικά της όργανα λήψης

αποφάσεων (Δεληθέου, 2006-2007). Η ΕΤΕπ επενδύει σε σχέδια που προάγουν την

ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη και συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της

Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπλέον, λειτουργεί σε μη κερδοσκοπική βάση και δεν αντλεί

κεφάλαια από λογαριασμούς αποταμίευσης ή όψεως, ούτε χρησιμοποιεί πόρους του

προϋπολογισμού της Ένωσης, αλλά χρηματοδοτείται με δανεισμό από τις

κεφαλαιαγορές και από τους μετόχους της - τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αυτή η στήριξη των κρατών μελών δίνει στην ΕΤΕπ άριστη πιστοληπτική ικανότητα

(ΑΑΑ) στις χρηματαγορές που της επιτρέπει να συγκεντρώνει τεράστια κεφάλαια με

εξαιρετικά ανταγωνιστικούς όρους (Δεληθέου, 2006-2007). Στο παράρτημα 11 της

εργασίας αναλύονται τόσο οι δραστηριότητες του ομίλου της ΕΤΕπ όσο και το

αντικείμενο των χρηματοδοτήσεών της.

Όσον αφορά τη στήριξή της υπέρ της περιφερειακής ανάπτυξης, αυτή επιτυγχάνεται με

την παροχή χρηματοπιστωτικών προϊόντων σε μειονεκτούσες περιφέρειες της ΕΕ μέσω

των παρακάτω πρωτοβουλιών:

JASPERS - Συμβουλές για έργα υποδομών για τα νέα μέλη της ΕΕ

JESSICA - Αστική ανάπτυξη της τεχνικής βοήθειας

JEREMIE - Ευέλικτη χρηματοδότηση των ΜΜΕ

JASMINE - Μικροχρηματοδοτήσεις τεχνικής βοήθειας

Στην Ελλάδα μέσω των πρωτοβουλιών JESSICA και JEREMIE έχουν δοθεί δάνεια σε

5 τράπεζες με τις οποίες συνεργάζεται οι ΕΤΕπ ( Alpha Bank, Eurobank, Εθνική

../Downloads/www.eib.org

45

Τράπεζα, Πειραιώς και Παγκρήτια) και τα οποία έχουν ξεκινήσει να εκταμιεύονται για

τη χρηματοδότηση τοπικών επενδύσεων σε υποδομές, μεταφορές αλλά και για τη

στήριξη των ΜΜΕ.

Επιπρόσθετα, εντός του 2013, επιτεύχθηκε συμφωνία συνεργασίας του Τ.Π.Δ με την

ΕΤΕπ, όπως έχει ειπωθεί σε προηγούμενο κεφάλαιο, για τη στήριξη επενδύσεων στους

ΟΤΑ με τη σύναψη δανείου 100 εκατ. ευρώ με σκοπό την υποστήριξη αναπτυξιακών

επενδυτικών σχεδίων στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ).

Αυτή η στοχευμένη χρηματοδοτική πρωτοβουλία, η οποία εκτείνεται σε βάθος 25ετίας,

με μέγιστη διάρκεια περιόδου χάριτος έξι ετών, θα επικεντρώνεται, μεταξύ άλλων, σε

έργα οδοφωτισμού, τηλεθέρμανσης, οδικού δικτύου και υποδομών, καθώς και στα

επιδοτούμενα έργα των προγραμμάτων “Εξοικονομώ” και “Βιοκλιματικές

Αναβαθμίσεις Δημόσιων Ανοικτών Χώρων”.

Κλείνοντας, στο παρακάτω σχήμα αποτυπώνεται η οικονομική δραστηριότητα της

ΕΤΕπ για το έτος 2013 ενώ στο αμέσως επόμενο διακρίνονται οι χρηματοδοτήσεις που

έχει χορηγήσει στην Ελλάδα το ίδιο έτος ανά τομέα.

Σχήμα 4: Οικονομική δραστηριότητα της ΕΤΕπ για το 2013 (σε εκατ. ευρώ)

Πηγή: Οικονομική Έκθεση ΕΤΕπ,2013

46

Σχήμα 5: Χρηματοδοτήσεις ΕΤΕπ ανά τομέα στην Ελλάδα το 2013 (σε εκατ. ευρώ)

Πηγή: ΕΤΕπ, ενημερωτικά στοιχεία, Φεβρουάριος 2014

3.2.5.1 Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων

To Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤαΕ) ιδρύθηκε το 1994. Κυριότερος μέτοχος του

Ταμείου είναι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, μαζί με την οποία αποτελεί τον

«Όμιλο ΕΤΕπ». (http://europa.eu/about-eu/institutions-bodies). Το Ταμείο έχει νομική

προσωπικότητα και διαθέτει χρηματοδοτική αυτονομία. Η έδρα του ΕΤαΕ είναι στο

Λουξεμβούργο.

Κύριος στόχος του ΕΤαΕ είναι να στηρίξει τη δημιουργία, την οικονομική μεγέθυνση

και την ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) με τη βοήθεια των

κοινοτικών μηχανισμών παροχής επιχειρηματικών κεφαλαίων και εγγυήσεων.

Δραστηριοποιείται στο έδαφος των κρατών μελών της Κοινότητας, στις χώρες της

Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ), στις χώρες της ΕΖΕΣ ,στις χώρες

που συνορεύουν με την Ευρωπαϊκή Ένωση στην περίπτωση διασυνοριακών έργων

καθώς και σε χώρες, των οποίων έχει εκκινήσει η διαδικασία ένταξης στην ΕΕ. Το

Ταμείο μπορεί να συνεργάζεται στο πλαίσιο των αποστολών του με τρίτους φορείς

όπως είναι οι διεθνείς οργανισμοί. Στο παράρτημα 13 της παρούσης εργασίας υπάρχουν

περαιτέρω πληροφορίες για το αντικείμενο και τις δραστηριότητες του ΕΤαΕ.

http://europa.eu/about-eu/institutions-bodies

47

Το Ταμείο λειτουργεί στην Ελλάδα από το 1999 και έχει στηρίξει 2.185 μικρομεσαίες

επιχειρήσεις μέχρι το τέλος του 2013. Η συνολική χρηματοδοτική συνεισφορά

του19

ορίζεται ως εξής:

1. Εγγυήσεις: συνολική συνεισφορά ΕΤαΕ: 119,1 εκατομμύρια ευρώ / εκτίμηση

μοχλευμένων πόρων: 268 εκατομμύρια ευρώ.

2. Δάνεια: συνολική συνεισφορά ΕΤαΕ: 3 εκατομμύρια ευρώ / εκτίμηση

μοχλευμένων πόρων: 6,7 εκατομμύρια ευρώ.

3. Μικροδάνεια: συνολική συνεισφορά ΕΤαΕ: 0,8 εκατομμύρια ευρώ / εκτίμηση

μοχλευμένων πόρων: 6 εκατομμύρια ευρώ.

3.2.5.2 Πρωτοβουλία JEREMIE

Η πρωτοβουλία JEREMIE (Joint European Resources for Small and Medium-sized

Enterprises) δηλαδή Κοινοί ευρωπαϊκοί πόροι για τις μικροεπιχειρήσεις και τις μεσαίες

επιχειρήσεις, δίνει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη της ευρωπαϊκής ένωσης, μέσω των

εθνικών και περιφερειακών αρχών τους, να χρησιμοποιούν μέρος των ενισχύσεων που

λαμβάνουν από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ, για τη χρηματοδότηση μικρομεσαίων

επιχειρήσεων για ίδια κεφάλαια, δάνεια ή εγγυήσεις.

Αυτά τα ανακυκλούμενα στην ουσία ταμεία κεφαλαίων διαφόρων μορφών μπορούν να

συνεισφέρουν20

:

στη σύσταση νέων επιχειρήσεων ή στην επέκταση υφιστάμενων

στην πρόσβαση επιχειρήσεων (ιδίως ΜΜΕ) σε επενδυτικά κεφάλαια, με στόχο

τον εκσυγχρονισμό και τη διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων τους, την

ανάπτυξη νέων προϊόντων, την εξασφάλιση και τη διεύρυνσή της πρόσβασής

τους στην αγορά·

στην ώθηση επιχειρήσεων προς την έρευνα και την ανάπτυξη, τη μεταφορά

τεχνολογίας, την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα·

στις παραγωγικές επενδύσεις που δημιουργούν και διασφαλίζουν βιώσιμες

θέσεις εργασίας

Η όλη λειτουργία του JEREMIE βασίζεται στην μόχλευση κεφαλαίων του ΕΤαΕ και

των εμπορικών τραπεζών, οι οποίες έχουν συνάψει συμφωνία με αυτό. Η Ελλάδα ήταν

19

EIF in Greece, 10/2013, http://www.eif.org/news_centre/publications/country-fact-sheets/EIF_factsheet_greece.pdf 20 http://ec.europa.eu/regional_policy/thefunds/instruments/jeremie_el.cfm

http://www.eif.org/news_centre/publications/country-fact-sheets/EIF_factsheet_greece.pdf

http://ec.europa.eu/regional_policy/thefunds/instruments/jeremie_el.cfm

48

η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που εφάρμοσε την πρωτοβουλία αυτή και οι τράπεζες που θα

συμβάλλουν στην διάθεση των κονδυλίων του JEREMIE είναι η Εθνική Τράπεζα της

Ελλάδας, η Alpha Bank, η Eurobank και η Τράπεζα Πειραιώς.

Το συνολικό ποσό που διαχειρίζονται και τα 12 ταμεία χαρτοφυλακίου JEREMIE που

συστάθηκαν σε όλη την χώρα ανέρχεται στα 250 εκ. ευρώ21

. Σύμφωνα με στοιχεία του

Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, η απορρόφηση των κοινοτικών

κονδυλίων του JEREMIE αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο 100% , γεγονός που σημαίνει

ότι όλοι οι διαθέσιμοι κοινοτικοί πόροι έχουν απορροφηθεί από τις συμβαλλόμενες

εμπορικές τράπεζες και διατίθενται στις ΜΜΕ. Πάντως μέχρι και τον Απρίλιο του

2012,μόλις 18,5 εκατ. ευρώ είχαν παραχωρηθεί στους τελικούς δικαιούχους (περίπου

600 εταιρείες), το 80% των οποίων προερχόταν από την Εθνική Τράπεζα της

Ελλάδας22

.

3.2.5.3. Πρωτοβουλία JESSICA

Η πρωτοβουλία JESSICA (Joint European Support for Sustainable Investment in City

Area), και αντίστοιχα στα ελληνικά, Κοινή Ευρωπαϊκή Υποστήριξη για Βιώσιμες

Επενδύσεις σε Αστικές Περιοχές, αναπτύχθηκε από κοινού με την ΕΤΕπ και την

Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης (CEB). Στηρίζει τη βιώσιμη αστική

ανάπτυξη και ανάπλαση μέσω μηχανισμών χρηματοοικονομικής τεχνικής23.

Μέσω του JESSICA, oι χώρες της EE μπορούν να επιλέξουν να επενδύσουν μέρος των

κοινοτικών διαρθρωτικών ταμείων τους σε ανανεώσιμα κεφάλαια για να βοηθήσουν

την ανακύκλωση των οικονομικών πόρων για την επιτάχυνση των επενδύσεων σε

αστικές περιοχές της Ευρώπης.

Το JESSICA προωθεί τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη με την χρηματοδότηση έργων στους

ακόλουθους τομείς24

:

Αστικών υποδομών - συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, ύδρευσης,

αποχέτευσης, της ενέργειας

Κληρονομιάς ή πολιτιστικών χώρων - για τουρισμό ή άλλες βιώσιμες χρήσεις

21 Lena Tsipouri and Sophia Athanassopoulou, Expert evaluation network delivering policy analysis on the

performance of Cohesion policy 2007-2013 Year 2 – 2012 Task 1: Financial engineering Greece, 2012 22 Βλ. υποσημείωση 19 23 http://ec.europa.eu/regional_policy/thefunds/instruments/jessica_el.cfm 24 Βλ. υποσημείωση 21

http://ec.europa.eu/regional_policy/thefunds/instruments/jessica_el.cfm

49

Ανάπλαση βιομηχανικών περιοχών - συμπεριλαμβανομένης καθαριότητας και

απολύμανσης

Πανεπιστημιακά κτίρια - ιατρικών, βιοτεχνολογικών και άλλων εξειδικευμένων

εγκαταστάσεων

Βελτιώσεις της ενεργειακής απόδοσης.

Ο τρόπος λειτουργίας της σχετίζεται με τη χορήγηση χρηματοδοτήσεων από το ΕΤΠΑ

στα Ταμεία Αστικής Ανάπτυξης (ΤΑΑ), τα οποία στη συνέχεια τις επενδύουν σε

συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) ή άλλα έργα που περιλαμβάνονται σε

ολοκληρωμένα σχέδια βιώσιμης αστικής ανάπτυξης. Οι επενδύσεις αυτές μπορούν να

λάβουν τη μορφή εισφοράς κεφαλαίων, δανείων και εγγυήσεων, όπως ακριβώς

συμβαίνει και με την πρωτοβουλία JEREMIE.

Για την υλοποίηση του προγράμματος στην Ελλάδα, που ξεκίνησε το 2011 και είναι

συνολικού προϋπολογισμού 258 εκατ. ευρώ, έχουν επιλεγεί πέντε εμπορικές τράπεζες

που θα πρέπει να συνεισφέρουν μέχρι και το 30% του επιλέξιμου κόστους της

επένδυσης.25

Εντός του 2012, όλα τα κονδύλια είχαν κατατεθεί στην Τράπεζα της

Ελλάδος και αναμένεται να μεταφερθούν στις επιλεγείσες τράπεζες σύμφωνα πάντα με

τις χρηματοδοτικές τους ανάγκες.

Πριν μεταφερθούμε στο επόμενο Κεφάλαιο, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι οι δύο

πρωτοβουλίες JESSICA και JEREMIE μπορούν να αποτελέσουν σημαντικούς μοχλούς

ανάπτυξης και για τους ΟΤΑ. Το δε JEREMIE το οποίο χρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ

και διαμέσου των ΠΕΠ «Αττικής», «Κρήτης και Νησιών Αιγαίου», «Μακεδονίας-

Θράκης» και «Θεσσαλίας-Ηπειρωτικής Ελλάδας-Ηπείρου, θα μπορούσε να συμβάλλει

από την έναρξη της λειτουργία του στην Ελλάδα το 2011, στη δημιουργία και

χρηματοδότηση των ΜΜΕ στις ανωτέρω Περιφέρειες, δίνοντας ώθηση στις

επιχειρηματικές τους δραστηριότητες.

Η δε JESSICA που στοχεύει στην αστική ανάπλαση περιοχών θα μπορούσε να

συμβάλλει στην χρηματοδότηση κατασκευής έργων βιώσιμης ανάπτυξης στις

Περιφέρειες με τις οποίες σχετίζεται. Ήδη κάποιοι Δήμοι στην Ελλάδα, όπως ο Δήμος

Περιστερίου, έχουν υπογράψει συμβάσεις για την υλοποίηση έργων αστικής ανάπλασης

όπως πάρκων δραστηριοτήτων ενώ μία πολύ πρόσφατη εξέλιξη αποτελεί η χρήση των

κεφαλαίων του JESSICA για την χρηματοδότηση μεγάλων έργων ΣΔΙΤ, εξέλιξη που θα

αναλυθεί στο αμέσως επόμενο Κεφάλαιο.

25

Lena Tsipouri and Sophia Athanassopoulou, Expert evaluation network delivering policy analysis on the

performance of Cohesion policy 2007-2013 Year 2 – 2012 Task 1: Financial engineering Greece, 2012

50

Ολοκληρώνοντας, στο Παράρτημα 14 βρίσκεται πίνακας που παρουσιάζει τη

χρηματοδότηση ΜΜΕ στην Ελλάδα τόσο από τον όμιλο της ΕΤΕπ όσο και από τις

πρωτοβουλίες JESSICA και JEREMIE.

51

Κεφάλαιο 4ο : Νέες πηγές και τάσεις χρηματοδότησης

4.1. Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ)

Οι Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) είναι συμβάσεις συνήθως

μακροχρόνιες που συνάπτονται μεταξύ ενός δημόσιου φορέα και ενός ιδιωτικού, με

σκοπό την εκτέλεση έργων ή την παροχή υπηρεσιών. Το σκεπτικό εφαρμογής των

ΣΔΙΤ26

ήταν να δώσουν τη δυνατότητα και στον ιδιωτικό τομέα να υλοποιήσει έργα ή

να παρέχει υπηρεσίες προς τους πολίτες. Τα βασικά πλεονεκτήματα εφαρμογής τους

είναι:

Δυνατότητα χρηματοδότησης πρόσθετων έργων και υπηρεσιών

Μεταβίβαση κινδύνων στους ιδιωτικούς φορείς

Βελτίωση του επενδυτικού κλίματος

Παρόλα αυτά, ο ρόλος τόσο του Δημοσίου όσο και του ιδιωτικού τομέα είναι σαφώς

καθορισμένος μέσα σε μία ΣΔΙΤ και περιλαμβάνει :

Για τον Δημόσιο Τομέα27

:

• τον καθορισμό του γενικού σχεδίου ΣΔΙΤ

• την αξιολόγηση της πρότασης του ιδιωτικού φορέα

• την υποστήριξη εκτέλεσης του έργου

• την παρακολούθηση της υλοποίησης του έργου και της τήρησης των συμβατικών

υποχρεώσεων του Ιδιώτη.

Για τον Ιδιωτικό Τομέα28

:

• την εκπόνηση των μελετών σύμφωνα με το γενικό σχέδιο της προκήρυξης

• την κατασκευή του έργου

• την εξασφάλιση της απαιτούμενης χρηματοδότησης του έργου

• τη διαχείριση και λειτουργία του έργου ή τη συντήρησή του

• την επιστροφή στο Δημόσιο του έργου μετά τη λήξη της συμβατικής περιόδου

Εξαιτίας της πολυπλοκότητάς τους αλλά και των πολλών φορέων που δύναται

να εμπλέκονται στο σύνολο της διαδικασίας, θεσμοθετήθηκε στην Ελλάδα ο

ν.3389/2005 που ορίζει το νομικό πλαίσιο των ΣΔΙΤ. Ο νόμος αυτός εισάγει για πρώτη

φορά ένα σταθερό νομικό πλαίσιο που προωθεί και διευκολύνει την ευρύτερη

26

Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), Συνοπτικός οδηγός, Ειδική Γραμματεία ΣΔΙΤ,

Αθήνα 2006 27

Βλ. υποσημείωση 27 28

Βλ υποσημείωση 27

52

εφαρμογή και ανάπτυξη των ΣΔΙΤ στην Ελλάδα και δημιουργεί κλίμα εμπιστοσύνης

στην αγορά.

Συνοπτικά, ο ν. 3389/2005 κωδικοποιεί τις σχετικές έννοιες με τις ΣΔΙΤ, προσδιορίζει

το πεδίο εφαρμογής τους, προβλέπει τη δημιουργία δύο αρμόδιων διοικητικών οργάνων

(Διυπουργική Επιτροπή ΣΔΙΤ και Ειδική Γραμματεία ΣΔΙΤ) για τη χάραξη πολιτικής

και την καλύτερη διαχείριση των έργων, προσδιορίζει τις διαδικασίες ανάθεσης, τα

συμβατικά και νομικά θέματα και, τέλος, προβλέπει ειδικές ρυθμίσεις σχετικές

με αδειοδοτήσεις, φορολογικά θέματα κλπ29

. Στο παράρτημα 13 της εργασίας

παρατίθεται πίνακας με περιγραφή της όλης διαδικασίας, όπως αυτή ορίζεται στον

προαναφερόμενο νόμο.

Πέραν αυτού, ανάλογα με την αντικείμενο της σύμπραξης, το είδος και το μέγεθος της

εμπλοκής του ιδιωτικού φορέα σε αυτό και των κινδύνων που αναλαμβάνουν τα δύο

μέρη, μπορούμε να διακρίνουμε τις συμπράξεις ΣΔΙΤ σε δύο βασικές κατηγορίες: σε

ανταποδοτικά έργα ΣΔΙΤ και σε μη ανταποδοτικά έργα ΣΔΙΤ. Στον πίνακα που

ακολουθεί, παρουσιάζονται τα διάφορα έργα ΣΔΙΤ που ήταν ενταγμένα στο πρόγραμμα

«ΘΗΣΕΑΣ» καθώς και νέα έργα που υπήρχαν στα επιχειρησιακά σχέδια των ΟΤΑ

μέχρι και το 2013. Στον αμέσως επόμενο επιχειρείται μία σύγκριση των ανταποδοτικών

και μη ανταποδοτικών έργων ΣΔΙΤ.

Πίνακας 6 : Έργα ΣΔΙΤ ανά τύπο σύμπραξης στους ΟΤΑ

Τύπος Έργου Αριθμός έργων

Ανταποδοτικό Έργο ΣΔΙΤ 33

Μερικώς Ανταποδοτικό Έργο ΣΔΙΤ 8

Σύμβαση Παραχώρησης 6

Μακροχρόνια Μίσθωση 1

Μη Ανταποδοτικό Έργο ΣΔΙΤ 0

ΣΥΝΟΛΟ 48

Πηγή: Έκθεση Προόδου της συγκέντρωσης και καταγραφής των Αναπτυξιακών Ανταποδοτικών

Επενδυτικών Σχεδίων των ΟΤΑ, Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε.,2013

29

Βλ υποσημείωση 27

53

Πίνακας 7: Σύγκριση ανταποδοτικών και μη ανταποδοτικών έργων ΣΔΙΤ

Πηγή: Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), Συνοπτικός οδηγός, 2006, σελ 11

54

Αν λάβουμε υπόψη όλα τα ανωτέρω, συμπεραίνουμε ότι οι συμβάσεις ΣΔΙΤ θα

μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε μεγάλο βαθμό για την υλοποίηση έργων αστικής

ανάπτυξης κυρίως στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας JESSICA που αναλύθηκε σε

προηγούμενο κεφάλαιο της παρούσας εργασίας, συμπέρασμα που αυτήν την περίοδο

βρίσκεται προς υλοποίηση στη χώρα μας.

Στην Ελλάδα εξαιτίας της υφιστάμενης οικονομικής κρίσης, η οποία και μεταφέρθηκε

από τα μέσα του 2009 και στον χρηματοπιστωτικό τομέα, υπήρξε παύση στη

χρηματοδότηση των μεγάλων έργων ΣΔΙΤ λόγω της αδυναμίας του τραπεζικού τομέα

να τα χρηματοδοτήσει. Το αποτέλεσμα ήταν σε διαγωνισμούς ΣΔΙΤ όπως τα σχολεία

και οι μονάδες απορριμμάτων να υπάρχουν ανάδοχοι, αλλά να μην υπογράφονται

συμβάσεις. Όμως τον Μάρτιο του 2014, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού

αποφάσισε να «ενεργοποιήσει» το εργαλείο JESSICA για να επανακινηθούν τα έργα

ΣΔΙΤ. Υπολογίζεται ότι τα 258 εκ. ευρώ που αναλογούν στο νέο χρηματοδοτικό

εργαλείο θα μπορέσουν να υποστηρίξουν με ρευστότητα σε πρώτη φάση τις ΣΔΙΤ για

τα σχολεία συνολικού ύψους άνω των 220 εκ. ευρώ αλλά και τους αντίστοιχους

διαγωνισμούς για τα απορρίμματα καθώς και μια νέα γενιά έργων που είναι στα

σκαριά.

Σημαντικά θετική συνέπεια αυτής της εξέλιξης αποτελεί ένα μήνα αργότερα (Απρίλιος

2014) το πρώτο έργο ΣΔΙΤ στην ΕΕ που χρηματοδοτείται από κοινού από την

Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το χρηματοδοτικό εργαλείο JESSICA. Το έργο

αυτό αφορά την κατασκευή 14 δημόσιων σχολείων σε επτά δήμους της Αττικής για το

οποίο υπεγράφη σχετική σύμβαση. Ειδικότερα θα κατασκευαστούν: δύο (2) σχολεία

στο Δήμο Αθηναίων , ένα (1) σχολείο στο δήμο Ιλίου, ένα (1) σχολείο στο Δήμο

Περιστερίου, δύο (2) σχολεία στο δήμο Κερατσινίου-Δραπετσώνας , τέσσερα (4)

σχολεία στο Δήμο Κρωπίας, δύο (2) σχολεία στο Δήμο Παλλήνης-Γέρακα και δύο (2)

σχολεία στο Δήμο Πεντέλης (http://www.aftodioikisi.gr/) Η συνολική χρηματοδότηση

για το έργο είναι 58 εκατ. ευρώ, με τραπεζικούς χρηματοδότες την ΕΤΕπ, την Εθνική

Τράπεζα (JESSICA) και την Alpha Bank. Όσον αφορά τις μονάδες απορριμμάτων, με

εξαίρεση το έργο της Δυτικής Μακεδονίας που έχει αναλάβει ο όμιλος Ελλάκτωρ και

θα χρηματοδοτήσει η ΕΤΕπ, στις υπόλοιπες μονάδες η χρηματοδότηση θα προέλθει

κατά 60% από το ΕΣΠΑ, 10% από το Jessica, 10% από τις εμπορικές τράπεζες και 20%

από ιδία συμμετοχή των ιδιωτών.

http://www.aftodioikisi.gr/)

55

4.2. Χρηματοδοτική μίσθωση (Leasing)

Η χρηματοδοτική μίσθωση (leasing) αποτελεί μία εναλλακτική μορφή

χρηματοδότησης του πάγιου εξοπλισμού των επιχειρήσεων, όπου μία εταιρεία

μισθώσεων (θυγατρική τραπεζικού ομίλου) αγοράζει το πάγιο στοιχείο που

υποδεικνύει η επιχείρηση και στη συνέχεια η εταιρεία leasing εκμισθώνει το πάγιο

στοιχείο στην εταιρεία έναντι ενός περιοδικού μισθώματος, συνήθως μηνιαίου ή

τριμηνιαίου.

O θεσμός της χρηματοδοτικής μίσθωσης εισήχθη στην Ελλάδα με τον ν.1665/86,

με τον ν. 2367/95 και αργότερα συμπληρώθηκε και τροποποιήθηκε και με τον

ν.2682/99,ο οποίος επέκτεινε το προϊόν του leasing και στα ακίνητα. Ταυτόχρονα, η

ειδική αυτή νομοθεσία παρέχει και φορολογικά κίνητρα στις επιχειρήσεις, όπως

έκπτωση μέρους ή του συνόλου του μισθώματος ως δαπάνη από το εισόδημα ή

απαλλαγή από το φόρο μεταβίβασης ακινήτου (στο leasing ακινήτων). Σήμερα το

leasing μπορεί να έχει τις εξής μορφές, οι οποίες αναλύονται περισσότερο στο

Παράρτημα 17:

1) Leasing ακινήτων: αναφέρεται στη χρηματοδοτική μίσθωση ενός ακινήτου με

σκοπό να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά για επαγγελματικές ανάγκες. .

2) Leasing επαγγελματικού εξοπλισμού: Αφορά καινούργιο ή μεταχειρισμένο

εξοπλισμό από την Ελλάδα ή το Εξωτερικό.

3) Sale & lease back ακινήτων: Το sale & lease back μπορεί να εφαρμοστεί σε

ακίνητα για όλες τις επιχειρήσεις εκτός από τους ελεύθερους επαγγελματίες.

4) Sale & lease back εξοπλισμού: Παρόμοιο με το προηγούμενο προϊόν είναι και το

sale & lease back

5) Vendor leasing: To vendor leasing είναι ένα είδος χρηματοδοτικής μίσθωσης που

στηρίζεται στη δημιουργία μιας οικονομικής συμφωνίας μεταξύ των προμηθευτών που

παρέχουν τον πάγιο κινητό εξοπλισμό και των επιχειρήσεων - πελατών τους.

6) Operating leasing: λειτουργική μίσθωση που αφορά κυρίως αυτοκίνητα.

Με βάση τα προαναφερόμενα, θεωρούμε ότι οι ΟΤΑ θα έπρεπε να σκεφτούν την χρήση

του Sale & lease back ακινήτων, ιδιαίτερα εκείνοι που διαθέτουν πλεόνασμα

ανεκμετάλλευτων ακινήτων στη γεωγραφική περιοχή τους καθότι θα μπορούσαν να

λάβουν χρηματοδοτικούς πόρους από νέες πηγές. Αναφορικά με το vendor και

operating leasing, η χρήση του έχει γίνει από Δήμους όπως ο Δήμος Περιστερίου για τα

απορριμματοφόρα οχήματα, κατά τη διάρκεια της οποίας τα υπεύθυνα όργανα

56

διαπίστωσαν μεγάλη εξοικονόμηση πόρων σε σχέση με την αγορά και καθημερινή

συντήρηση που θα χρειάζονταν τα οχήματα από τον ίδιο το Δήμο

4.3. Πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων (Factoring)

Η πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων (Factoring) είναι μία σύμβαση μεταξύ ενός

πράκτορα επιχειρηματικών απαιτήσεων, που είναι είτε τράπεζα, είτε ειδική ανώνυμη

εταιρεία (συνήθως θυγατρική τράπεζας), και μιας επιχείρησης που ασχολείται με την

πώληση αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών (http://www.nbgfactors.gr/) Με αυτού του

είδους τη σύμβαση επιδιώκονται κυρίως τρεις σκοποί: χρηματοδοτικός, διαχειριστικός

και εξασφαλιστικός. Οι σκοποί αυτοί αναλύονται περαιτέρω στο Παράρτημα 18 της

παρούσης εργασίας.

Η λειτουργία τoυ Factoring στην Ελλάδα διέπεται από τον Ν. 1905/1990, βάσει του

οποίου η δραστηριότητα της πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων μπορεί να

ασκηθεί μόνο από30

:

Τράπεζες που έχουν εγκατασταθεί και λειτουργούν νόμιμα στην Ελλάδα

και

Ανώνυμες Εταιρείες με αποκλειστικό σκοπό την άσκηση της

δραστηριότητας αυτής.

Αν και στην Ελλάδα χρησιμοποιείται εδώ και χρόνια σε πολλές μεγάλες

επιχειρήσεις (Everest, Vivartia κα), εντούτοις δεν υπάρχουν στοιχεία για χρήση

του συγκεκριμένου εργαλείου στους Δήμους. Σε μελλοντικό χρόνο θα μπορούσε

παρόλα αυτά να χρησιμοποιηθεί για την εξασφάλιση απαιτήσεων των Δήμων από

προμηθευτές τους που τείνουν να μην τηρούν τους όρους των συμβάσεων τους με

τους ΟΤΑ ή στην περίπτωση Δήμων που διαθέτουν συνεταιριστικές μονάδες που

επιθυμούν να εξάγουν τα προϊόντα τους και έχουν την ανάγκη των διαχειριστικών

υπηρεσιών του factoring.

30

http://www.nbgfactors.gr/

http://www.nbgfactors.gr/)

57

4.4 Επενδυτές (start-ups/Business Angels και εταιρείες Spin-off)

Η Ελληνική Ένωση Νεοφυών Επιχειρήσεων (ΕΕΝΕ) δημιουργήθηκε το 2011 στην

Ελλάδα από την κοινότητα των start-up επιχειρηματιών ώστε να προωθηθεί ένα νέο

μοντέλο επιχειρηματικότητας, με χαρακτηριστικά καινοτομίας και ταχείας ανάπτυξης

που θα συνεισφέρει καθοριστικά στη μαζική δημιουργία νέων, ποιοτικών θέσεων

εργασίας και στη συνολικότερη ανάπτυξη της εθνικής μας οικονομίας.

Σε μία μακρά και δύσκολη περίοδο, όπου οι χρηματοπιστωτική οργανισμοί στη χώρα

δεν παρέχουν εύκολα δάνεια σε νέες επιχειρήσεις, η ΕΕΝΕ δημιούργησε τον

Φεβρουάριο του 2012 τους Hellenic Angels, το πρώτο μη-κερδοσκοπικό δικτύο

Βusiness Angels στην Ελλάδα (http://hellenicstartups.gr/)

Οι Business Angels είναι συνήθως ιδιώτες επενδυτές οι οποίοι επενδύουν κεφάλαια και

διαθέτουν χρόνο, εμπειρία και τεχνογνωσία σε start-ups που παρουσιάζουν προοπτικές

ανάπτυξης. Τα κεφάλαια που επενδύουν είναι κατά κανόνα από 50.000€ έως 200.000€,

χωρίς αυτό να είναι απόλυτο, έρχονται δε στην πρώτη φάση ανάπτυξης της εταιρείας κι

είναι «έξυπνα» κεφάλαια. Οι επενδυτές σπάνια είναι αποκομμένοι ιδιώτες – συνήθως

είναι πρώην επιτυχημένοι επιχειρηματίες, που πέτυχαν να αναπτύξουν τις επιχειρήσεις

τους κι επενδύοντας σε νέες επιχειρηματικές κινήσεις, «επιστρέφουν» χρήματα στην

αγορά με οφέλη, είτε άμεσα (απόδοση επένδυσης), είτε έμμεσα (δημιουργώντας

εταιρείες που μπορεί αυτοί οι ίδιοι να χρησιμοποιήσουν).

Η διαφορά των Business Angels από τους παραδοσιακούς χρηματοπιστωτικούς

οργανισμούς έγκειται στο γεγονός ότι είναι διατεθειμένοι να πάρουν σαφώς μεγαλύτερο

ρίσκο, στηριζόμενοι περισσότερο σε μια επιχειρηματική ιδέα που εκφράζεται μέσα από

μια καλή ομάδα, παρά σε αμιγώς τεχνικοοικονομικά κριτήρια. Για αυτό σπάνια ζητούν

εγγυήσεις και συνήθως κινούνται πολύ πιο γρήγορα από τους θεσμικούς επενδυτές.

Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να βοηθήσει έντονα την ανάπτυξη της νεοφυούς

επιχειρηματικότητας, μιας και πολλές φορές για την επιτυχία ενός startup χρειάζεται

απλά το πάθος της ιδέας και η συνολική προστιθέμενη αξία ενός επιχειρηματία

(http://hellenicstartups.gr/).

Οι δε εταιρείες Spin Off είναι εταιρείες που συστήνονται για την εμπορική

εκμετάλλευση πνευματικής ιδιοκτησίας ενός Πανεπιστημίου ή ερευνητικού φορέα με

συμμετοχή των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας (Καθηγητών, ερευνητών,

φοιτητών) που συνεισέφεραν στην δημιουργία της πνευματικής αυτής ιδιοκτησίας.

http://hellenicstartups.gr/)

http://hellenicstartups.gr/

58

Η ίδρυση μιας τέτοιας εταιρίας προκύπτει μέσω μιας καινοτόμου ιδέας, προϊόντος ή

κάποιας ερευνητικής δραστηριότητας που επιδέχεται εμπορικής εκμετάλλευσης και

πολύ συχνά κατοχυρώνεται με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας31

.

Οι εταιρείες αυτές, κατά κανόνα, στα πρώτα τους βήματα επιδιώκουν την ολοκλήρωση

των ερευνητικών εργασιών με στόχο το πέρασμα από την "ιδέα" στο προϊόν, ενώ

παράλληλα διερευνούν την αγορά για συμπράξεις με επιχειρηματικούς φορείς ώστε να

επιτευχθεί ο τελικός στόχος της διασύνδεσης της έρευνας με την παραγωγική

διαδικασία. Η διασύνδεση αυτή ενισχύεται επίσης με σημαντικά ποσά, μέσω

προγραμμάτων της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας. Το έτος 2010

εγκρίθηκαν 15 προτάσεις που επιδοτήθηκαν με το ποσό των 6.000.000 ευρώ32

.

Οι συγκεκριμένες εταιρείες καθορίζονται και από συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο που

αναλύεται στο παράρτημα 17 της παρούσης εργασίας.

Από τα ανωτέρω, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι Δήμοι που διαθέτουν στην

περιοχή τους πανεπιστημιακά ιδρύματα θα μπορούσαν να συνεργάζονται με αυτά και

να συμμετέχουν σε εταιρείες που θα προωθούσαν καινοτόμες ιδέες της

πανεπιστημιακής κοινότητας, ιδέες που λόγω της καινοτομίας τους θα υπήρχε η

δυνατότητα να χρηματοδοτηθούν από τους Business Angels στην Ελλάδα. Βέβαια

μέχρι στιγμής και λόγω της σχετικά νέας έλευσης των εταιρειών start-up στην ελληνική

πραγματικότητα, δεν υπάρχουν στοιχεία για χρήση αυτών των εργαλείων από τους

ΟΤΑ.

4.5. Κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου (Venture capitals)

Σύμφωνα με την Ένωση Ελληνικών Εταιρειών Επιχειρηματικών Κεφαλαίων, ως

κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου (venture capitals) ορίζονται «μεσομακροπρόθεσμες

επενδύσεις υψηλής απόδοσης και υψηλού κινδύνου με συμμετοχή στα ίδια κεφάλαια νέων

ή ταχέως αναπτυσσόμενων μη εισηγμένων επιχειρήσεων»33

. Στην ουσία, οι διάφορες

εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων συμμετέχουν στον κίνδυνο των επιχειρήσεων,

καθώς αποτελούν μέτοχο της επιχείρησης, ενώ τα κέρδη προκύπτουν από την αύξηση

31

http://www.moke.teiath.gr/epixeirein/index.php? 32

Βλ. υποσημείωση 30 33

http://www.hvca.gr

59

της αξίας της επιχείρησης και συγκεκριμένα από τις μετοχές τις οποίες μπορούν να

πουλήσουν είτε σε στρατηγικό επενδυτή είτε σε οργανωμένη αγορά.

Σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες τα 3-4 τελευταία χρόνια και εξαιτίας κυρίως της

οικονομικής κρίσης, γίνεται χρήση των κεφαλαίων αυτών για τη στήριξη ΜΜΕ τύπου

start-up. Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο δραστηριοποιείται το Scottish

Venture Fund34

, ένα ταμείο πράσινης ανάπτυξης με κεφάλαιο 57.000.000 € (£

50.000.000) που σχηματίζει συμβατικές συνεργασίες με διαχειριστές εταιρειών

επιχειρηματικού κεφαλαίου, εταιρικές κοινοπραξίες και συμπράξεις με

Επιχειρηματικούς Αγγέλους για να επενδύσουν σε ΜΜΕ υψηλής ανάπτυξης.

Στην Ελλάδα, με την έναρξη του ν. 2367/1995, προβλέπεται οι εταιρείες κεφαλαίου

επιχειρηματικών συμμετοχών να είναι ανώνυμες εταιρίες και να μπορούν να

συμμετέχουν στο κεφάλαιο επιχειρήσεων που εδρεύουν στην Ελλάδα, ανεξαρτήτως του

τομέα της οικονομίας που δραστηριοποιούνται. Παράλληλα, η σύσταση του Ταμείου

Ανάπτυξης Νέας Οικονομίας αποτελεί την πρώτη προσπάθεια στην Ελλάδα

συμμετοχής δημόσιων πόρων σε τέτοιου είδους εταιρείες με αποκλειστικό στόχο την

επένδυση σε καινοτόμες ΜΜΕ. Έως σήμερα, έχουν δραστηριοποιηθεί στην Ελλάδα 11

εταιρείες αμοιβαίου κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών35

, λεπτομέρειες για τις

οποίες παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα.

Πίνακας 8: Εταιρείες ΑΚΕΣ που δραστηριοποιήθηκαν στην Ελλάδα

AΚΕΣ Ημερομηνία

σύστασης

Αρχικό Κεφάλαιο Διάρκεια (σε

έτη)

Λήξη

Επενδυτικής

περιόδου

NEW MELLON-

TANEO Climate

Change

Opportunities

29/12/2008

15.000.000,00 € 10 29/12/2013

ΤΑΝΕΟ FG RES

FUND

30/12/2008 24.000.000,00 € 10+2 30/12/2013

PIRAEUS-

TANEO Capital

Fund

19/12/2008 30.000.000,00 € 10+2 19/12/2013

Glocal Investment

Ventures

Enterprise (GIVE

13/10/2008 20.000.000,00 € 10+1 13/10/2013 ή

13/10/2014

34

European Parliament, «Financial Engineering Instruments in Cohesion Policy»,2013 35

www.taneo.gr

60

– TANEO FUND)

Oxygen Taneo

Neoventures

22/09/2008 17.000.000,00 € 10 22/9/2013

ALPHA TANEO

Α.Κ.Ε.Σ.

2/6/2008 30.000.000,00 €

10 2/6/2013

AIMS-ΤΑΝΕΟ

FUND

2005 40.000.000,00 € 10+2 31/12/2012

+ 1 έτος

THERMI-

ΤΑΝΕΟ

VENTURE

CAPITAL FUND

20/3/2008 24.000.000,00 € 10+2 31/3/2013

IBG Hellenic

Fund II

29/11/2004

17.059.900,00 € 8+2 30/11/20094

Zaitech Fund 1/3/2004

39.999.900,00 € 10+2 30/6/2010

Capital Connect

Venture Partners

29/5/2003

10.698.000,00 € 8 31/10/2008

Πηγή : www.taneo.gr

Σύμφωνα με την έκθεση «Expert evaluation network delivering policy analysis on the

performance of Cohesion policy 2007-2013 Year 2 – 2012 Task 1: Financial

engineering Greece, 2012», για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η δράση του

ΤΑΝΕΟ αξιολογείται θετικά. Παρόλα αυτά, η απόδοση του Ταμείου χαρακτηρίζεται

υποτονική, καθώς από τα αρχικά δεσμευμένα κεφάλαια από και προς τις εταιρείες

ΑΚΕΣ επιτεύχθηκε η χρηματοδότηση ΜΜΕ με μόλις το 1/3 περίπου αυτών.

4.6. Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης (ΕΤΕΑΝ)

Το Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης συστάθηκε με το

ν.3912/2011 «Σύσταση Εθνικού Ταμείου Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης»

και υποκαθιστά το Ταμείο Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων

(ΤΕΜΠΜΕ) που συστάθηκε με το ν.3066/2002. Οι λόγοι ίδρυσης του ΕΤΕΑΝ

αποτυπώνονται μέσα από τις συνθήκες πιστωτικής στενότητας λόγω της έλλειψης

ρευστότητας των επιχειρήσεων και της χρηματοπιστωτικής κρίσης, το ανεπαρκές

εγγυοδοτικό σύστημα, την απουσία ειδικού φορέα στήριξης της πρόσβασης των

ΜΜΕ στη χρηματοδότηση και εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης.

61

Βάσει του ιδρυτικού του νόμου, η δράση του ΕΤΕΑΝ μπορεί να χωρισθεί σε δύο

κατηγορίες: τη συμμετοχή του σε επενδυτικά ταμεία και την παροχή

χρηματοδοτικών προϊόντων, όπως εγγυήσεις δανείων. Ειδικότερα, στη δεύτερη

κατηγορία υπάγεται το Πρόγραμμα Εγγυοδοσίας και τα Προγράμματα του πρώην

ΤΕΜΠΜΕ ενώ εντάσσονται κιόλας σε αυτή τέσσερα ταμεία: το Ταμείο

Επιχειρηματικότητας, το Ταμείο Εξοικονομώ κατ’ οίκον, Ταμείο Αγροτικής

Επιχειρηματικότητας και το Ταμείο ΕΝΑΛΙΟ.

Στο πλαίσιο των προγραμμάτων εγγυοδοσίας, το ΕΤΕΑΝ έχει δημιουργήσει

προγράμματα εγγυήσεων σε δάνεια επενδυτικού τύπου, σε χρηματοδοτικές μισθώσεις,

σε κεφάλαιο κίνησης, και σε προγράμματα για την έκδοση εγγυητικών επιστολών.

Ειδικότερα, περιλαμβάνονται τα εξής 7 προγράμματα:

1. Εγγύηση Δανείων Μικρών & Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων (2004-2009).

2. Εγγύηση Επενδυτικών Δανείων με Επιδότηση Επιτοκίου (2008-2009)

3. Δράση Στήριξης της Επιχειρηματικής Ρευστότητας μέσω Άτοκων και Εγγυημένων

Δανείων Κεφαλαίου Κίνησης (Α΄ Φάση) (2008-2009).

4. Δράση Στήριξης της Επιχειρηματικής Ρευστότητας μέσω Εγγυημένων Δανείων

Κεφαλαίου Κίνησης (Β΄ Φάση) (2009-2010).

5. Εγγύηση χαμηλότοκων δανείων για την κάλυψη φορολογικών και ασφαλιστικών

υποχρεώσεων.

6. Εγγύηση χαμηλότοκων Δανείων για την κάλυψη δαπανών αγοράς πρώτων υλών,

εμπορευμάτων και υπηρεσιών (2009-2010).

7. Εγγύηση για την έκδοση εγγυητικών επιστολών.

Από τα ανωτέρω προγράμματα μόνο το τελευταίο έχει ξεκινήσει εντός του 2012, και

περιλαμβάνεται στα τρέχοντα προγράμματά του. Ειδικότερα, στοχεύει στην ενίσχυση

των επιχειρήσεων μέσω της εγγύησης της έκδοσης εγγυητικών επιστολών εκδόσεως

τραπεζών που απευθύνονται στους προμηθευτές των ΜΜΕ, καθώς και εγγυητικών

επιστολών λήψης προκαταβολών έναντι κρατικών ενισχύσεων για επιχειρήσεις που

έχουν υπαχθεί είτε στον επενδυτικό νόμο είτε σε επενδυτικά προγράμματα του ΕΣΠΑ.

Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται στα 45 εκατομμύρια ευρώ.

62

Κεφάλαιο 5ο

: Καλές πρακτικές και αστοχίες/προβλήματα στη χρήση των

χρηματοδοτικών εργαλείων. Προτάσεις βελτίωσης της χρήσης τους.

5.1. Καλές πρακτικές Ευρωπαϊκών χωρών και Ελλάδας

Στο παρόν κεφάλαιο, κρίνεται σκόπιμο να υπάρξει αναφορά στις καλές πρακτικές που

έχουν υιοθετήσει και ακολουθούν οι ευρωπαϊκές χώρες στον τομέα της

χρηματοδότησης, κυρίως σε σχέση με τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία. Μέσω αυτής θα

δούμε και τα πιθανά θετικά βήματα της Ελλάδας σε αυτόν τον τομέα.

Σύμφωνα με την μελέτη «Financial Engineering Instruments in Cohesion Policy», για

λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η χρήση των χρηματοδοτικών εργαλείων

στα Διαρθρωτικά Ταμεία έχει αυξηθεί σημαντικά στα Κράτη-Μέλη της ΕΕ την

προγραμματική περίοδο 2007-2013. Μέχρι το τέλος του 2011, 592 Ταμεία είχαν στηθεί

μέσω 178 Επιχειρησιακών Προγραμμάτων κυρίως στο πλαίσιο του ΕΤΠΑ για την

εφαρμογή χρηματοδοτικών εργαλείων με στόχο τη συμβολή τους στην ανάπτυξη των

ΜΜΕ, στην αστική ανάπλαση και στην ενεργειακή αποδοτικότητα.

Πέραν τούτου, υπάρχουν σημαντικές διαφορές στον αριθμό και το μέγεθος αυτών. Σε

χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Ιταλία, η Γερμανία και η Πολωνία

υπάρχει υψηλή συγκέντρωση χρηματοδοτικών εργαλείων σε αντίθεση με άλλες. Αυτό

οφείλεται σε μία πλειάδα λόγων όπως διαφορετικές κοινωνικοοικονομικές συνθήκες,

διαφορετικές παραδόσεις καθώς και έλλειψη εμπειρίας και γνώσης με τις εμπορικές

πρακτικές των δημόσιων φορέων.

Πράγματι διαπιστώνεται από την ανωτέρω μελέτη ότι χώρες όπως το Ηνωμένο

Βασίλειο θεωρούν σημαντικό παράγοντα επιτυχίας σε τέτοια εγχειρήματα την εμπειρία

και γνώση. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του ΕΠ της Βορειοανατολικής

Αγγλίας , για το οποίο η κυβέρνηση της χώρας διόρισε το North East Finance

για να γίνει το ταμείο χαρτοφυλακίου για το πρόγραμμα JEREMIE του ΕΤΠΑ με βάση

την πολυετή εμπειρία του στην περιοχή. Επιπλέον, το Finnvera στη Φιλανδία έχει

πολλά χρόνια εμπειρίας (από το1998), στην παροχή χρηματοοικονομικών μέσων, και

στη Σλοβενία, το σλοβενικό Ταμείο Επιχειρήσεων (SEF) έχει τεθεί σε λειτουργία από

το 1992, και ως εκ τούτου έχει μια μακρά ιστορία στην παροχή πρόσβασης στη

χρηματοδότηση για τις ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένων και των πιστωτικών εγγυήσεων.

Στην ίδια λογική, τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται τώρα σε κάποιες χώρες για την

στήριξη των ΜΜΕ, αποτελούν συνέχεια των εργαλείων της περιόδου 2000-2006. Στην

63

Śląskie της Πολωνίας, , η χρηματοδότηση των τοπικών , περιφερειακών δανείων ,

μικροδανείων και εγγυήσεων κεφαλαίων που τελικά οδηγεί στην υποστήριξη είναι η

συνέχιση των μέτρων από την προηγούμενη προγραμματική περίοδο. Στο δε Sachsen -

Anhalt της Γερμανίας, το ομόσπονδο κράτος αποφάσισε να συνεχίσει την λειτουργία

του IBG Ταμείου Επιχειρηματικών Κεφαλαίων ( IBG Beteiligungsgesellschaft Sachsen

- Anhalt) ύστερα από τις θετικές απόψεις των επιδόσεων του το 2000-06 ( αν και

διαχείριση του μεταφέρθηκε σε ένα διαφορετικό σώμα).

Άρα καθίσταται σαφές, ότι σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, ο συνδυασμός γνώσης και

εμπειρίας με θετικά αξιολογούμενα αποτελέσματα σε κάποια ταμεία οδήγησε στην

συνέχιση λειτουργίας τους και σε αυξημένα ποσοστά χρήσης χρηματοδοτικών

εργαλείων κυρίως του JESSICA και JEREMIE.

Καλή πρακτική σε κάθε περίπτωση μπορεί να θεωρηθεί και η άμεση και πλήρης

ενημέρωση των ενδιαφερόμενων Περιφερειών και Τοπικών Αρχών. Χαρακτηριστική

εδώ είναι η επικοινωνιακή λειτουργία του ταμείου «North East Finance» του ΕΠ της

Βορειοανατολικής Αγγλίας που αυξάνει την επίγνωση των ΜΜΕ σχετικά με τις

δυνατότητες χρηματοδότησης του ΕΤΠΑ μέσω των τοπικών μέσων ενημέρωσης, της

επίσημης ιστοσελίδα του, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (twitter), των εκδηλώσεων

δικτύωσης, καθώς και μιλώντας με δικηγόρους και εταιρικούς συμβούλους.

Στο ίδιο ΕΠ, οι διαχειριστές του ταμείου επικοινωνούν σχετικά με αυτές τις

δυνατότητες χρηματοδότησης, μέσω της άμεσης στόχευσης συγκεκριμένων ΜΜΕ ή

νεοϊδρυόμενων επιχειρήσεων που περιλαμβάνονται στις βάσεις δεδομένων τους και θα

μπορούσαν ενδεχομένως να ενδιαφέρονται για τέτοιες ευκαιρίες.

Μία ακόμη καλή πρακτική μπορεί να θεωρηθεί η πρωτοβουλία χωρών όπως η Πολωνία

και η Γαλλία να ζητήσουν την εκπόνηση μελετών αξιολόγησης σχετικά με την

εφαρμογή των χρηματοδοτικών εργαλείων, την χρησιμότητα και την αποδοτικότητα

τους μέσα από συνεντεύξεις με τις Διαχειριστικές Αρχές τους ώστε να αντιμετωπιστούν

τυχόν προβλήματα που εμφανίστηκαν στο σύνολο της διαδικασίας.

Ολοκληρώνοντας αυτό το Κεφάλαιο, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι κανένα από τα

αναφερόμενα πλεονεκτήματα σχετικά με την εμπειρία ή την παράδοση δεν

χαρακτηρίζουν την περίπτωση της Ελλάδας. Παρόλα αυτά, στην τελευταία

προγραμματική περίοδο και σύμφωνα με την 4η Ενδιάμεση Έκθεση για την πορεία

εφαρμογής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων 2007 – 2013 στους ΟΤΑ της Π.Ε.Τ.Α.

Α.Ε. , υπάρχει βελτίωση στην εφαρμογή των ευρωπαϊκών προγραμμάτων και στον

64

τομέα της απορροφητικότητας αυτών αλλά και σε εκείνον της συμβασιοποίησης. Αυτό

σε συνδυασμό με το πρώτο έργο ΣΔΙΤ στην ΕΕ που χρηματοδοτείται από κοινού από

την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το χρηματοδοτικό εργαλείο JESSICA και θα

πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα, δείχνει τη θέληση των αρμόδιων Αρχών προς την όσο

το δυνατόν μεγαλύτερη αξιοποίηση των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων. Βέβαια αυτή

η θέληση υπήρξε εμφανής και σε κάποιους Δημάρχους πριν μερικά χρόνια με

αποτέλεσμα Δήμοι όπως ο Δήμος Περιστερίου να έχουν εξασφαλίσει χρηματοδότηση

για 4 έργα αστικής ανάπλασης από το εργαλείο JESSICA τα οποία είναι σε στάδιο

υλοποίησης.

5.2. Αστοχίες και προβλήματα στη χρήση των χρηματοδοτικών εργαλείων στην

Ελλάδα και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.

Ο συνδυασμός των λέξεων «αστοχίες» και «προβλήματα» στον τίτλο αυτού του

Κεφαλαίου καταδεικνύει το βασικό στοιχείο με το οποίο θα ασχοληθούμε εδώ: πέρα

από τις όποιες αστοχίες που πραγματοποιηθήκαν από τα διάφορα Κράτη-Μέλη της ΕΕ

στη χρήση των χρηματοδοτικών εργαλείων, υπάρχουν και ενδογενή προβλήματα που

προέρχονται από την ίδια τη συσχέτιση τους με το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.

Όπως αναφέρεται και στην μελέτη36

του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η ουσιαστική

αστοχία που υπήρξε σε όλες τις χώρες, αλλά με διακυμάνσεις, είναι οι καθυστερήσεις

στην εφαρμογή των εργαλείων. Αυτές οι καθυστερήσεις έχουν διαφορετική αιτία για

κάθε χώρα και στον παρακάτω πίνακα διαφαίνεται μία σύνοψη αυτών.

Πίνακας 9: Βασικές αιτίες καθυστερήσεων στην εφαρμογή των χρηματοδοτικών

εργαλείων για την περίοδο 2007-2013

ΑΙΤΙΑ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗΣ ΚΡΑΤΟΣ-ΜΕΛΟΣ

Χρονοβόρα δόμηση και διαπραγματεύσεις Ελλάδα, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία

Απόκτηση συνεισφοράς ιδιωτικού τομέα Ουγγαρία, Ηνωμένο Βασίλειο (Λονδίνο)

Διοικητικοί λόγοι Ελλάδα, Πολωνία, Ανδαλουσία, Σαρδηνία

Διαπραγμάτευση κόστους διαχείρισης Πολωνία, Σλοβακία

Κυβερνητικές ρυθμίσεις Ελλάδα, Σλοβακία

36

European Parliament, «Financial Engineering Instruments in Cohesion Policy»,2013

65

Αβεβαιότητα της επιλεξιμότητας του

εργασιακού κεφαλαίου

Ουγγαρία

Διαπραγματευτική οντότητα εκτός της

Διαχειριστικής Αρχής

Σλοβακία

Πηγή: Προσαρμοσμένο από την μελέτη «Financial Engineering Instruments in Cohesion

Policy»,2013,σελ 58

Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι η Ελλάδα και η Σλοβακία είναι δύο χώρες που

αντιμετωπίζουν διάφορα προβλήματα όπως πολύ χρονοβόρες διαδικασίες και την

αναγκαιότητα ύπαρξης κυβερνητικών ρυθμίσεων. Η Ελλάδα είναι γεγονός ότι παρόλο

που ήταν η πρώτη χώρα που ενδιαφέρθηκε για την πρωτοβουλία JESSICA το 2006,

αυτή ξεκίνησε να υλοποιείται το 2011 στη χώρα, δηλαδή 6 χρόνια αργότερα. Φυσικά

και υφίστανται πρόσθετα προβλήματα που δεν έχουν καταγραφεί στον ανωτέρω

πίνακα, όπως το μη κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό, κάτι που προέκυψε από όλες

τις απαντήσεις που έδωσαν τα στελέχη της ΤΑ σε ανάλογη ερώτηση.

Πέρα από το ζήτημα των καθυστερήσεων, το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετώπισαν

όλες οι χώρες αφορά τους Κανονισμούς της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έστησε τους

κανόνες για τη χρήση των εργαλείων χωρίς όμως να παρέχει καθοδήγηση για την

εφαρμογή τους σε αμφίσημες καταστάσεις37

. Επίσης στο σύνολό τους έχουν κριθεί ως

ιδιαίτερα περίπλοκοι, στοιχείο που δυσχέραινε την υιοθέτηση των νέων

χρηματοδοτικών εργαλείων από πολλές χώρες που δεν είχαν εμπειρία στην χρήση τους

ούτε καν έξω από το ευρωπαϊκό πλαίσιο όπως είναι η Ελλάδα. Επίσης έγειραν θέματα

διαφωνιών και συζητήσεων όπως έγινε με την αναφορά του Άρθρου 4438

όπου «τα

χρηματοδοτικά εργαλεία δεν μπορούν να προσφέρονται σε επιχειρήσεις που

αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες». Όλες αυτές οι αιτίες σαφώς και δεν μπορούν

να αποδοθούν στα Κράτη-Μέλη τα ίδια παρά αποτελούν ενδογενή προβλήματα και

ελλείψεις των Κανονισμών.

Κλείνοντας αυτό το Κεφάλαιο, θεωρούμε ότι ένα βασικό εξωγενές πρόβλημα υπήρξε

και αυτό της οικονομικής κρίσης για σχεδόν όλα τα Κράτη-Μέλη. Σε αρκετές χώρες

(π.χ. στην Ελλάδα, στην Ουγγαρία και στη Λετονία), οι Δ.Α. ανέφεραν ότι η

37

European Parliament, «Financial Engineering Instruments in Cohesion Policy»,2013 38

Revised Guidance Note on Financial Engineering Instruments under Article

44 of Council Regulation (EC) No 1083/2006

66

ζήτηση από τους τελικούς δικαιούχους για τα χρηματοδοτικά εργαλεία υπήρξε

υποτονική, γεγονός που καθιστά σταδιακά πιο δύσκολο να βρεθούν κατάλληλα έργα.

Αυτό συμβαίνει επειδή ορισμένες εταιρείες είναι πλέον πολύ πιο προσεκτικές λόγω

έλλειψης οικονομικής ρευστότητας ή έχουν ανεπαρκή ίδια κεφάλαια για να επενδύσουν

σε νέα επιχειρηματικά σχέδια (Michie και Wishlade 2012).

5.3 Προτάσεις βελτίωσης της χρήσης των χρηματοδοτικών εργαλείων

Στο παρόν Κεφάλαιο της εργασίας αποτυπώνονται προτάσεις βελτίωσης της χρήσης

των χρηματοδοτικών εργαλείων με βάση τα προβλήματα που αναλύθηκαν στο

προηγούμενο κεφάλαιο αλλά και μέσα από το πρίσμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Πριν την αποτύπωση αυτών των προτάσεων, χρήσιμο θα ήταν να καταγράψουμε τα

πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα αυτών.

Όπως διαπιστώνεται από τον πίνακα 10, τα βασικότερα πλεονεκτήματα χρήσης των

χρηματοδοτικών εργαλείων είναι:

Η βιωσιμότητα των κεφαλαίων

Η απόκτηση ικανοτήτων μέσω των ΣΔΙΤ

Η κάλυψη ρίσκου

Η επιτάχυνση της εφαρμογή των προγραμμάτων

Αστική ανάπτυξη

Στον αντίποδα, τα βασικότερα μειονεκτήματα χρήσης τους είναι:

Οι διαπραγματεύσεις και η οργάνωσή τους

Οι κανονισμοί των Διαρθρωτικών Ταμείων

Η έλλειψη εμπειρίας και γνώσης επί των διαδικασιών

Οι εξωτερικές προκλήσεις (οικονομική κρίση)

Ο έλεγχος και οι αναφορές

67

Πίνακας 10: Οι κύριοι θετικοί και αρνητικοί παράγοντες στην χρήση των

χρηματοδοτικών εργαλείων

Πηγή: European Parliament, «Financial Engineering Instruments in Cohesion Policy»,2013

Όπως αναφέρεται ρητά και στην μελέτη «Financial Engineering Instruments in

Cohesion Policy», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή λαμβάνοντας υπόψη τις εμπειρίες και τα

διδάγματα των προηγούμενων δύο περιόδων της πολιτικής συνοχής, σχεδιάζει να

επεκτείνει και να ενισχύσει τη χρήση των εργαλείων για τη νέα προγραμματική

περίοδο. Παράλληλα, θέλοντας να δείξει ότι έλαβε υπόψη τις κριτικές που έγιναν στην

68

περίοδο 2007-2013,έχει προτείνει μία σειρά ρυθμιστικών προτάσεων, οι οποίες και

παρουσιάζονται αναλυτικά στο Παράρτημα 20.

Συνοπτικά, μπορεί να ειπωθεί ότι οι ρυθμιστικές προτάσεις της Επιτροπής στοχεύουν

στο να:

προσφέρουν μεγαλύτερη ευελιξία στα Κράτη-Μέλη και τις περιφέρειες της ΕΕ

όσον αφορά τους τομείς-στόχους

παρέχουν ένα σταθερό πλαίσιο εφαρμογής βασισμένο σε ένα σαφές σύνολο

κανόνων σε σχέση με τις υφιστάμενες κατευθυντήριες γραμμές

δημιουργήσουν συνέργιες με άλλες μορφές υποστήριξης, όπως είναι οι

επιδοτήσεις

εξασφαλίσουν τη συμβατότητα με χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς σε

ευρωπαϊκό επίπεδο.

Σε σχέση με τα προβλήματα που αναλύθηκαν προηγουμένως, κρίνεται επιβεβλημένη η

προβολή και η διαφήμιση των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων που θα

περιλαμβάνει στοιχεία όπως:

τα διαθέσιμα εργαλεία,

το φορέα χρηματοδότησης

τη μορφή της χρηματοδοτικής στήριξης (δάνειο, εγγυήσεις κ.α.),

ενημέρωση σε τακτά χρονικά διαστήματα των ροών χρηματοδότησης και της

πορείας υλοποίησης των επενδύσεων

Για την περίπτωση δε της Ελλάδας, θα ήταν σκόπιμο την ευθύνη της δημοσιότητας και

προβολής των χρηματοδοτικών εργαλείων να την αναλάβει ένας κεντρικός φορέας,

όπως το Υπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας (Γενική Γραμματεία

Δημοσίων επενδύσεων και ΕΣΠΑ) από τη στιγμή διαθέτει την πλήρη εικόνα των

διαθέσιμων χρηματοδοτικών και επενδυτικών εργαλείων.

Επιπλέον, η απλοποίηση των διαδικασιών υποβολής, αξιολόγησης και

παρακολούθησης της υλοποίησης του επενδυτικού σχεδίου μπορεί να οδηγήσει στην

αύξηση της αξιοποίησης των διαθέσιμων πόρων από τις ΜΜΕ. Το συγκεκριμένο

αποτελεί εξάλλου πάγιο αίτημα των Κρατών-Μελών που κάνουν χρήση των εργαλείων

και μελετήθηκαν από τα ευρωπαϊκά όργανα. Μία τέτοια απόφαση αναμένεται σαφώς

να λειτουργήσει θετικά και στην μείωση των καθυστερήσεων που παρατηρήθηκε στην

εφαρμογή των πρωτοβουλιών JESSICA και JEREMIE αλλά και στην λιγότερη

69

εμπλοκή της γραφειοκρατίας που ιδιαίτερα στην Ελλάδα αποτελεί σημαντικό

παράγοντα αγκυλώσεων.

Προς αυτή την κατεύθυνση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έπρεπε να προχωρήσει επίσης

στην παροχή ειδικών σεμιναρίων προς το προσωπικό των ΟΤΑ και των Περιφερειών

που χειρίζεται τα εργαλεία αυτά ώστε να αυξήσει την αποτελεσματικότητά του.

Μάλιστα, η έλλειψη κατάρτισης του προσωπικού αποτελεί και ένα από τα μεγαλύτερα

προβλήματα στην χώρα μας, διαπίστωση που αποτυπώνεται στις συνεντεύξεις που

καταγράφτηκαν για αυτή την εργασία σε όργανα των ΟΤΑ.

Πέραν όλων αυτών, η επιτυχία όλων των πιθανών αλλαγών σε μεγάλο βαθμό θα

εξαρτηθεί από την ικανότητα άντλησης κεφαλαίων τόσο σε εγχώριο όσο και σε

ευρωπαϊκό επίπεδο. Για το σκοπό αυτό, θα έπρεπε στην νέα προγραμματική περίοδο

2014-2020, να υπάρχει πρόβλεψη για ευελιξία στην εφαρμογή των διαδικασιών σε

περίπτωση συνέχισης της οικονομικής κρίσης, δεδομένο που δεν υπήρχε στην

προηγούμενη περίοδο. Άλλωστε το βασικό πρόβλημα που αντιμετώπισαν οι τράπεζες

στην Ελλάδα κατά τη χρηματοπιστωτική κρίση, ήταν η αδυναμία προσέλκυσης των

απαιτούμενων από το ρυθμιστικό πλαίσιο κεφαλαίων. Καθόσον λοιπόν η κρίση ήταν

ένας παράγοντας που επέδρασε αρνητικά όχι μόνο στον τομέα της άντλησης

ρευστότητας αλλά και σε αυτόν της υλοποίησης επιχειρηματικών σχεδίων, θεωρούμε

ότι η έξοδος στις αγορές ιδιαίτερα των ελληνικών τραπεζικών ιδρυμάτων τους

τελευταίους μήνες αλλά και η αποκατάσταση της εικόνας της ελληνικής οικονομίας, θα

συμβάλλει θετικά στο εγχώριο επιχειρηματικό κλίμα.

70

Επίλογος

Είναι κοινώς αποδεκτό ότι η σημασία του χώρου έχει αναδειχθεί σε διάφορες θεωρίες

οικονομικής φύσεως κυρίως μετά τη δεκαετία του 1980. Αυτό το γεγονός σε

συνδυασμό με την τάση ενίσχυσης των εξουσιών των Περιφερειών και των Τοπικών

Αυτοδιοικητικών μονάδων στον ευρωπαϊκό χώρο, οδήγησε στην ανάδειξη αυτών σε

πρωτεύοντες παράγοντες επίτευξης αναπτυξιακών στόχων. Για αυτό το σκοπό, μέρος

αυτής της εργασίας αφιερώθηκε στα επίπεδα της ανάπτυξης και στην παρουσίαση των

διοικητικών αλλαγών που έχουν συντελεστεί σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες με

παράδοση στους Αυτοδιοικητικούς θεσμούς μεταξύ των οποίων βρίσκεται και η

Ελλάδα.

Σαφώς το μεγαλύτερο μέρος της ασχολήθηκε με την παρουσίαση των παραδοσιακών

και νέων χρηματοδοτικών εργαλείων και με το πώς αυτά μπορούν να σχετιστούν με την

Τοπική Αυτοδιοίκηση και να συμβάλλουν στην αναπτυξιακή της πορεία. Πέρα από τις

περιπτώσεις χωρών όπου η Αυτοδιοίκηση διαθέτει θεσμοθετημένους πόρους,

σημαντική υπήρξε και η συμβολή του ομίλου της ΕΤΕπ στη χρηματοδότηση των

Περιφερειών. Βέβαια είναι νωρίς ακόμη για να υπάρξει αξιολόγηση πάνω στη χρήση

των Πρωτοβουλιών JESSICA και JEREMIE που χρηματοδοτούνται από την ΕΤΕπ ή

στη σχέση που αυτές έχουν με τις ΣΔΙΤ ή με τα venture capitals σε κάποια Κράτη-

Μέλη.

Αναφορικά με τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, η γράφουσα θεωρεί ότι θα πρέπει να

αξιοποιηθούν στο έπακρο οι ΣΔΙΤ και ιδιαίτερα στην Ελλάδα καθώς δίνουν την

ευκαιρία συνεργασίας του Δημόσιου και του Ιδιωτικού τομέα, κάτι που μεταφράζεται

σε μεταφορά τεχνογνωσίας από μέρους τους και στην υιοθέτηση νοοτροπίας

δημιουργίας κερδοφόρων επιχειρησιακών σχεδίων και άρα βιώσιμων, νοοτροπία που

δεν ακολουθήθηκε ως τώρα από τον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα. Για τα υπόλοιπα νέα

εργαλεία που αναφέρονται στην εργασία και που υφίστανται έως τώρα μόνο στον

ιδιωτικό επιχειρηματικό τομέα, δεν υπάρχουν στοιχεία χρήσης τους σε ΟΤΑ και

Περιφέρειες εκτός κάποιων περιπτώσεων χρηματοδοτικών μισθώσεων (leasing).

Το τελευταίο σκέλος της εργασίας αποτέλεσε μία πλατφόρμα ανάδειξης των καλών

πρακτικών που υιοθέτησαν αλλά και των προβλημάτων που αντιμετώπισαν τα Κράτη-

Μέλη της ΕΕ στην εφαρμογή των χρηματοδοτικών εργαλείων. Μέσα από τα στοιχεία

που παραθέσαμε από ανάλογη μελέτη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αποδεικνύονται

όλα τα ανωτέρω, την στιγμή που διαφαίνεται από μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

71

μία τάση ενίσχυσης της χρήσης των χρηματοδοτικών εργαλείων, τάση που

αποτυπώνεται και στις ρυθμιστικές προτάσεις της για αλλαγές επί αυτών την νέα

προγραμματική περίοδο 2014-2020.

72

Παράρτημα 1: Αρμοδιότητες ΟΤΑ

Ένα σημαντικό στοιχείο που έχει ενδιαφέρον αφορά τις αρμοδιότητες των οργανισμών

Τοπικής Αυτοδιοίκησης οι οποίες αναφέρονται σε γενικές γραμμές στον Δημοτικό και

Κοινοτικό Κώδικα (ΔΚΚ). Οι αρμοδιότητες αυτές αφορούν:

Α) Την κατασκευή, συντήρηση και λειτουργία συστημάτων ύδρευσης ,άρδευσης

και αποχέτευσης, έργων οδοποιίας και ηλεκτροφωτισμού

Β) Την ίδρυση και λειτουργία πολιτιστικών και πνευματικών κέντρων (βιβλιοθήκες,

μουσεία, θέατρα)

Γ) Την ίδρυση και λειτουργία παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών και

νηπιαγωγείων όπως και κέντρων ψυχαγωγίας και αναψυχής

Δ) Τον έλεγχο και την τήρηση των διατάξεων που αφορούν την καθαριότητα, την

κυκλοφορία και την στάθμευση των οχημάτων

Ε) Την υλοποίηση πολεοδομικού σχεδιασμού

ΣΤ) Την καθαριότητα και διαχείριση των απορριμμάτων

Ζ) Την χορήγηση και αφαίρεση αδειών ίδρυσης και λειτουργίας όλων των

καταστημάτων και των επιχειρήσεων υγειονομικού ενδιαφέροντος

73

Παράρτημα 2: Βασικά στοιχεία για το ΔΝΤ και την ΠΤ

Μ ε τον όρο Διεθνείς Οργανισμοί, και για τους σκοπούς της παρούσας εργασίας θα

αναφερθούμε συνοπτικά στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και στην Παγκόσμια

Τράπεζα (Π.Τ.) που από την ίδρυση τους τη δεκαετία του 1950 χρηματοδοτούν χώρες

σε παγκόσμια κλίμακα. Τόσο η ΠΤ όσο και το ΔΝΤ είναι δύο θεσμοί που προέκυψαν

από την Χρηματοδοτική Συνδιάσκεψη του Μπρέτον Γουντς το 1944.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θεσπίστηκε για να εποπτεύει ένα σύστημα

καθορισμένων προστατευόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών, στο

οποίο τα νομίσματα είχαν επίσημες συναλλαγματικές ισοτιμίες σε σχέση με

τον χρυσό και το αμερικανικό δολάριο. Αυτό το σύστημα σχεδιάστηκε για να

αποφευχθεί η ανταγωνιστική υποτίμηση των νομισμάτων, όπως αυτή που

οδήγησε στους εμπορικούς πολέμους κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου (Cohn, 2009

σελ 62). Το ΔΝΤ παρείχε επίσης βραχυπρόθεσμα δάνεια για να βοηθήσει τα κράτη να

αντιμετωπίζουν τα προσωρινά ελλείμματα στο ισοζύγιο πληρωμών και να διατηρούν

σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες των νομισμάτων τους. Έδρα του Οργανισμού έχει

ορισθεί η Ουάσιγκτον ως η πρωτεύουσα της χώρας με το μεγαλύτερο ποσοστό

συμμετοχής.

Αρκετά χρόνια αργότερα, το ΔΝΤ έχασε μία από τις βασικές λειτουργίες του όταν το

σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών κατέρρευσε στη δεκαετία του 1970 και

αντικαταστάθηκε από τις κυμαινόμενες συναλλαγματικές ισοτιμίες. Όμως, ο ρόλος του

έγινε ξανά σημαντικός στη δεκαετία του 1980 όταν μετατράπηκε στον βασικό διεθνή

φορέα για την αντιμετώπιση της κρίσης του εξωτερικού χρέους, η οποία ξεκίνησε όταν

το Μεξικό απείλησε να μην αποπληρώσει τα δάνεια του (Cohn, 2009 σελ 62).

Η βασική αποστολή του ΔΝΤ σήμερα είναι να παρέχει τεχνική και οικονομική βοήθεια

σε χώρες που βρίσκονται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση. Χώρες-μέλη που έχουν

πρόβλημα με το ισοζύγιο πληρωμών μπορούν να ζητήσουν δάνεια και βοήθεια στη

διαχείριση της εθνικής τους οικονομίας. Για να δοθεί όμως η βοήθεια, απαιτείται

συνήθως από τις χώρες αυτές να προβούν σε μεταρρυθμίσεις . Αυτές οι μεταρρυθμίσεις

συνήθως απαιτούνται γιατί χώρες με σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία μπορούν να

δημιουργήσουν οικονομικές, νομισματικές και πολιτικές πρακτικές οι οποίες να

οδηγήσουν οι ίδιες το σύστημα σε κρίση. Για παράδειγμα, οι χώρες με τεράστια

ελλείμματα προϋπολογισμού, ανεξέλεγκτο πληθωρισμό, αυστηρό έλεγχο τιμών, ή

ιδιαίτερα υπερτιμημένο ή υποτιμημένο νόμισμα διατρέχουν τον κίνδυνο να

74

αντιμετωπίσουν στο μέλλον σοβαρό πρόβλημα με το ισοζύγιο πληρωμών. Έτσι, τα

προγράμματα αυτά έχουν ως στόχο, να διορθώσουν τις συνθήκες που οδήγησαν στην

οικονομική κρίση και όχι απλώς να χρηματοδοτήσουν την έλλειψη υιοθέτησης μίας

σωστής οικονομικής πολιτικής από μέρους τους.

Σε περιπτώσεις όπως και της Ελλάδας όπου η βοήθεια συνίσταται από δάνεια, αυτά

συνήθως δίνονται σε δόσεις, καθεμιά από τις οποίες δίνεται υπό την προϋπόθεση ότι

έχουν επιτευχθεί συγκεκριμένοι στόχοι, οι οποίοι και εξετάζονται εκ των προτέρων από

κλιμάκια του ΔΝΤ που επισκέπτονται την χώρα που έχει δεχτεί οικονομική βοήθεια.

Από την άλλη πλευρά, η Παγκόσμια Τράπεζα δημιουργήθηκε για να παρέχει

μακροπρόθεσμα δάνεια για την μεταπολεμική ανοικοδόμηση της Ευρώπης και

για την οικονομική ανάπτυξη των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών, έτσι ώστε

να αποτραπούν προβλήματα χρηματοδότησης, όπως αυτά που εμφανίστηκαν

μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο (Cohn, 2009 σελ 63). Το μεγαλύτερο μέρος της

χρηματοδότησής της προέρχεται από τις ανεπτυγμένες χώρες και κυρίως από τις ΗΠΑ,

την Ιαπωνία, την Γερμανία, τη Γαλλία και τη Βρετανία που έχουν και τις περισσότερες

ψήφους, ενώ η έδρα της είναι στην Ουάσιγκτον όπως και του ΔΝΤ.

Πλέον λειτουργεί με τη μορφή ενός ομίλου και αποτελείται από πέντε οργανισμούς :

1. Τη Διεθνή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (IBRD)

2. Το Διεθνής Οργανισμό Ανάπτυξη (IDA)

3. Το Διεθνής Οργανισμό Χρηματοδότηση (IFC)

4. Τον Οργανισμό Πολυμερούς Ασφάλισης Επενδύσεων (MIGA)

5. Το Διεθνές Κέντρο Διακανονισμού Διαφορών από Επενδύσεων (ICSID).

Αποστολή της είναι να παρέχει δάνεια με χαμηλό επιτόκιο, άτοκες πιστώσεις, καθώς

και επιχορηγήσεις προς τις αναπτυσσόμενες χώρες. Με αυτά υποστηρίζεται ένα ευρύ

φάσμα επενδύσεων σε τομείς όπως η εκπαίδευση, η υγεία, η δημόσια διοίκηση, οι

υποδομές, η γεωργία και η διαχείριση του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων.

Μερικά από τα έργα που στηρίζει συγχρηματοδοτούνται από διάφορες κυβερνήσεις,

από άλλους πολυμερείς οργανισμούς, εμπορικές τράπεζες, οργανισμούς εξαγωγικών

πιστώσεων, καθώς και τους επενδυτές του ιδιωτικού τομέα . Παράλληλα, πολλοί

εταίροι έχουν ζητήσει από την Τράπεζα να παρέχει βοήθεια στη διαχείριση

πρωτοβουλιών που καλύπτουν τις ανάγκες σε ένα ευρύ φάσμα τομέων και την

ανάπτυξη των περιφερειών.

75

Και οι δύο οργανισμοί πάντως που παρουσιάστηκαν, εκ ιδρύσεως τους, υποστηρίζουν

μια φιλελεύθερη οικονομική προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία η ελεύθερη ροή

αγαθών και κεφαλαίου σε ολόκληρο τον κόσμο προάγει την ευημερία (Cohn, 2009).

76

Παράρτημα 3: Αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας Δήμων σε συνεργασία με τον

ιδιωτικό τομέα

Στην κατηγορία αυτή συμπεριλαμβάνονται :

η εκμίσθωση ακινήτων και γης των δήμων που γίνεται της περισσότερες φορές

με δημοπρασία

η κατασκευή, συντήρηση και λειτουργία δημοτικών και λαϊκών αγορών, καθώς

και η λειτουργία των εμποροπανηγύρεων. Αν ο δήμος διαθέτει δημοτική αγορά

τότε εκμισθώνει τα καταστήματα με δημοπρασία

η καλλιεργήσιμη γη του δήμου εκμισθώνεται ολόκληρη ή σε τμήματα, με

δημοπρασία, που γίνεται ύστερα από απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, σε

δημότες κατοίκους

η διαχείριση, η καλλιέργεια και η εκμετάλλευση των δημοτικών δασών γίνεται

σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία. Η εκμίσθωση γίνεται με δημοπρασία.

η εκμίσθωση των δημοτικών ή παραχωρημένων ιχθυοτροφείων που γίνεται και

αυτή με δημοπρασία.

η εκμίσθωση των δημοτικών λατομείων αδρανών υλικών και μαρμάρων γίνεται

με δημοπρασία, σύμφωνα με τις διατάξεις της σχετικής νομοθεσίας.

77

Παράρτημα 4: Άρθρο 264 , ν.3852/2010

Άρθρο 264

Πιστοληπτική Πολιτική

Διαδικασία συνομολόγησης δανείου από Δήμους και Περιφέρειες

1. Οι δήμοι και οι περιφέρειες μπορούν να συνομολογούν δάνεια με αναγνωρισμένα

πιστωτικά ιδρύματα ή χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς της Ελλάδας και του

εξωτερικού, αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση επενδύσεων και για τη

χρηματοδότηση χρεών τους, εφόσον συντρέχουν, σωρευτικά, οι πιο κάτω

προϋποθέσεις:

α) το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης της δημόσιας πίστης κάθε δήμου ή Περιφέρειας δεν

υπερβαίνει το 20% των ετήσιων τακτικών του εσόδων. Το ποσοστό αυτό

μπορεί να αναπροσαρμόζεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης

και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, μετά από γνώμη της Κεντρικής Ένωσης Δήμων

Ελλάδας και της Ένωσης Περιφερειών.

β) το συνολικό χρέος του δήμου και της Περιφέρειας που προβαίνει σε δανεισμό δεν

υπερβαίνει ποσοστό των συνολικών εσόδων του, όπως αυτό καθορίζεται με απόφαση

του Υπουργού Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, μετά

από γνώμη της Κεντρικής Ένωσης 7ήμων Ελλάδας και της Ένωσης Περιφερειών. Ως

συνολικό χρέος του θεωρούνται οι συνολικές μακροπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες

υποχρεώσεις του.

2. Κατά τα λοιπά ισχύουν οι διατάξεις του άρθρου 176 του ν. 3463/2006, όπως έχουν

τροποποιηθεί και ισχύουν.

3. Προπληρωμές από τους Κ.Α.Π. προς τους δήμους και τις περιφέρειες από το

Υπουργείο Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης,

καταβάλλονται εφόσον συντρέχουν τα ακόλουθα κριτήρια:

α) ο δήμος ή η Περιφέρεια έχει εξαντλήσει το σύνολο των δημοσιονομικών του

δυνατοτήτων και ιδίως αυτών που έχουν σχέση με την είσπραξη ιδίων εσόδων,

β) το αντικείμενο της προπληρωμής αφορά στην κάλυψη ανελαστικής δαπάνης,

γ) υπάρχει δυνατότητα οικονομικής αναπλήρωσης εντός ενός ημερολογιακού έτους και

δ) η προκαταβολή δε θα υπερβαίνει το ποσοστό του 150% του ύψος της μηνιαίας

τακτικής επιχορήγησης του δήμου ή της Περιφέρειας από τους Κ.Α.Π..

78

Παράρτημα 5: Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων

Στις 29 Ιουλίου 1839 συστάθηκε με νόμο, Καταθετικό Ταμείο Παρακαταθηκών και στη

συνέχεια με το νόμο 1608/1919 ιδρύθηκε το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων.

Έκτοτε εξελίχθηκε σε αυτόνομο χρηματοπιστωτικό, διαχειριστικό Οργανισμό

(Ν.Π.Δ.Δ.) περιφερειακής ανάπτυξης με δική του περιουσία, κίνδυνο και πίστη, ο

οποίος λειτουργεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Οικονομικών. Παράλληλα,

εποπτεύεται από την Τράπεζα της Ελλάδος για δραστηριότητες, που εμπίπτουν στην

αρμοδιότητά της.

Επειδή έχει τη νομική μορφή Ν.Π.Δ.Δ. δεν συμμετέχει στη διατραπεζική αγορά και τα

διαθέσιμά του είναι υποχρεωτικά κατατεθειμένα στην Κεντρική Τράπεζα.

Σκοπός της ιδρύσεώς του ήταν η αποκλειστική φύλαξη και διαχείριση κάθε είδους

παρακαταθήκης. Ο θεσμός της παρακαταθήκης δημιουργήθηκε από τις ανάγκες της

συναλλαγής και αποβλέπει να διασφαλίσει τα δικαιώματα πάνω στην παρακατάθεση.

Διαχρονικά και παράλληλα με την εξέλιξη της λειτουργίας του Κράτους και της

Εθνικής Οικονομίας, το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, πέρα από τη διαφύλαξη

της δημόσιας παρακατάθεσης, ανέπτυξε και άλλες δραστηριότητες και κυρίως στον

τομέα διαχείρισης κεφαλαίων διαφόρων φορέων του Δημοσίου. Από το σύνολο των

δραστηριοτήτων του δημιουργήθηκαν τα περιθώρια διάθεσης κεφαλαίων υπό μορφή

δανείων και θεσμοθετήθηκαν οι κατηγορίες δανειζομένων, όπως εξελίχθηκαν μέχρι

σήμερα, για να καλύψουν κοινωνικές ανάγκες, γεγονός αναγκαίο και εφικτό.

Η συμβολή του Ταμείου Παρακαταθηκών & Δανείων στην οικονομική ανάπτυξη του

τόπου περιλαμβάνει ουσιαστικά τρεις διακριτικές φάσεις συμμετοχής στην

αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας.

Η πρώτη φάση, από την ίδρυσή του (και ειδικότερα από το 1925) μέχρι τον δεύτερο

παγκόσμιο πόλεμο, χαρακτηρίζεται από έναν ιδιαίτερο δυναμισμό στη χορήγηση

δανείων για εκτέλεση έργων κοινής ωφέλειας. Ειδικότερα την περίοδο αυτή

δανειοδοτεί έργα ύδρευσης, αποξήρανσης ελών, ηλεκτροφωτισμού, κατασκευής

λιμένων, οδοποιίας, ανέγερσης δικαστικών μεγάρων, διδακτηρίων, στρατώνων κλπ.

Η δεύτερη φάση, από την λήξη του πολέμου και μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’80,

και παρ όλη τη δυσμενή θέση που βρέθηκε με τον πόλεμο (απώλεια του μεγαλύτερου

μέρους του αποθεματικού του κεφαλαίου) χαρακτηρίζεται από προσπάθεια

ανασχηματισμού διαθέσιμων κεφαλαίων και επεκτείνει τις αρμοδιότητές του σε νέους

τομείς δράσεις. Την περίοδο αυτή είναι που αρχίζει να ασκεί την Ταμειακή Υπηρεσία

79

των Δήμων και Κοινοτήτων καθώς και άλλων Νομικών Προσώπων, τη διαχείριση των

Νομαρχιακών και άλλων Ταμείων. Η συγκέντρωση σημαντικών διαθέσιμων κεφαλαίων

επιτρέπει πλέον στο Ταμείο να χορηγήσει σημαντικά δάνεια, τόσο σε Δημόσιους

Υπάλληλους για τις στεγαστικές τους ανάγκες, όσο και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και

σε διάφορα άλλα Νομικά Πρόσωπα Δημόσιου και Ιδιωτικού Δικαίου για πάσης φύσης

έργα κοινής ωφέλειας. Το Ταμείο εξελίχθηκε πάλι σ΄ ένα ισχυρό Ειδικό Πιστωτικό

Οργανισμό για την εξυπηρέτηση του Δημόσιου και Κοινωνικού Συμφέροντος.

Η τελευταία φάση, (από τη δεκαετία ’80 έως σήμερα), χαρακτηρίζεται από την

ανάπτυξη των Νέων Θεσμών στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και το Ταμείο

διαδραματίζει στο πλαίσιο αυτό πρωτεύοντα ρόλο. Δανειοδοτεί Δημοτικές και

Κοινοτικές Επιχειρήσεις και Αναπτυξιακές Εταιρείες παντός σκοπού και συμβάλλει

έτσι με το δικό του τρόπο στην προώθηση της Τοπικής Ανάπτυξης και των τοπικών

παραγωγικών πρωτοβουλιών. Συμμετέχει δε το ίδιο σε Αναπτυξιακές Εταιρείες

(ΕΕΤΑΑ, ΕΤΑΝΑΜ). Παράλληλα υποστηρίζει τους Οργανισμούς Τοπικής

Αυτοδιοίκησης καλύπτοντάς τους την ίδια συμμετοχή για προγράμματα και επενδύσεις

που συγχρηματοδοτούνται από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία (ΕΑΠΤΑ Ι & ΙΙ, δίκτυα και

βιολογικοί καθαρισμοί των ΔΕΥΑ, Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα,

Ταμείο Συνοχής κλπ.). Την ίδια περίοδο παίρνει πρωτοβουλίες που ενισχύουν τον

Ευρωπαϊκό του προσανατολισμό :

Συνάπτει δάνεια πολλών δισεκατομμυρίων, σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα, με την

Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, τα οποία μεταβιβάζει στη συνέχεια σε Δήμους,

Κοινότητες και ΔΕΥΑ, καθώς και σε φορείς που συμμετείχαν στην ανασυγκρότηση της

Καλαμάτας μετά τους σεισμούς του 1986 (ΟΕΚ, ΔΕΑΚ, ΑΔΕΚ).

Αναλαμβάνει την Οικονομική Διαχείριση του 1ου & 2ου Ειδικού Αναπτυξιακού

Προγράμματος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΕΑΠΤΑ Ι & ΙΙ).

Αναπτύσσει τις σχέσεις του με την Credit Local de France (Αυτοδιοικητική Πίστη

Γαλλίας) δημιουργώντας ένα δίκτυο ανταλλαγής εμπειριών.

Ενισχύει το χαρτοφυλάκιο του αποκτώντας μετοχές των τραπεζών Ελλάδος, Ιονικής,

Εθνικής, Εμπορικής, Αττικής καθώς και άλλων οικονομικών μονάδων των οποίων οι

μετοχές είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών (Χ.Α.Α.).

Κατά τα τελευταία έτη, το Ταμείο στηρίζει την Τοπική Αυτοδιοίκηση για την εκτέλεση

αναπτυξιακών έργων και προβαίνει σε αναδιάρθρωση των δανείων τους για την

ενίσχυση της ρευστότητας τους.

80

Παράρτημα 6: Π.Δ. 169/2013

ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 169/2014-ΦΕΚ 272 Α/13.12.2013

Ρύθμιση θεμάτων χορήγησης δανείων σε ΟΤΑ και σε άλλους φορείς από το Ταμείο

Παρακαταθηκών και Δανείων.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Έχοντας υπόψη:

1. Τις διατάξεις του άρθρου 2 παρ. 3 του Ν. 3965/2011 (Α΄ 113) «Αναμόρφωση

πλαισίου λειτουργίας του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων».

2. Το Ν. 1608/1919 περί «Ίδρυσης του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων», το

Π.Δ.95/1996 (Α΄ 76) «Οργανισμός του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων» και το

Ν.3965/2011 (Α΄ 113) περί «Αναμόρφωσης πλαισίου λειτουργίας του Ταμείου

Παρακαταθηκών και Δανείων».

3. Το αρθρ. 90 του Κώδικα Νομοθεσίας για την κυβέρνηση και τα κυβερνητικά όργανα,

που κυρώθηκε μα το άρθρο πρώτο του Π.Δ. 63/2005 (Α΄ 98).

4. Το Π.Δ. 90/2012 (Α΄ 144) «Διορισμός Υπουργού και Υφυπουργών».

5. Την υπ’ αριθ. Υ48/09−07−2012 απόφαση «Καθορισμός αρμοδιοτήτων του

Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα» (Β΄ 2105).

6. Το γεγονός ότι από τις διατάξεις του παρόντος Διατάγματος δεν προκαλείται δαπάνη

σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού.

7. Την υπ’ αριθμ. 340/2013 γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας, ύστερα

από πρόταση του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών, αποφασίζουμε:

Άρθρο 1

Πεδίο εφαρμογής

Με το παρόν Προεδρικό Διάταγμα ορίζονται οι προϋποθέσεις, οι όροι και η διαδικασία

χορήγησης από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, δανείων προς

α) οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), β) συνδέσμους και ενώσεις ΟΤΑ, γ)

νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (ν.π.δ.δ.) των ΟΤΑ, δ) νομικά πρόσωπα δημοσίου

δικαίου (ν.π.δ.δ.) και ε) δημόσιους φορείς, όπως νοούνται στη διάταξη του άρθρου 1

του Ν.3389/2005 (Α΄ 232) «Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα», από τον

δεσμευμένο τομέα του Ταμείου, όπως αυτός έχει καθορισθεί σύμφωνα με τη διάταξη

της παρ. 2 του άρθρου 2 του Ν. 3965/2011 (Α΄ 113) και μετά από τον προσδιορισμό

81

των στοιχείων του εμπορικού τομέα του Ταμείου με την υπ’ αριθμ. 34/13−01−2012 (Β΄

55) απόφαση τουΥπουργού Οικονομικών, όπως ισχύουν κάθε φορά.

Άρθρο 2

Σκοπός των δανείων

1. α. Σκοπός των δανείων του άρθρου 1 περίπτωση α,β,γ και δ του παρόντος είναι:

i. η εκτέλεση έργων υποδομής για την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας ή έργων

γενικού συμφέροντος, με ή χωρίς τη σύμπραξη του ιδιωτικού τομέα καθώς και η

εκπόνηση μελετών για την ωρίμανση και την εκτέλεση των έργων αυτών,

ii. η προμήθεια ή μίσθωση μηχανημάτων και εξοπλισμού για την εξ ιδίων εκτέλεση των

ως άνω έργων,

iii. η καταβολή αποζημιώσεων για απαλλοτριώσεις ακινήτων στο πλαίσιο εκτέλεσης

των ως άνω έργων.

iv. η εξυγίανση − μόνο των ΟΤΑ, των συνδέσμων, ενώσεων και νομικών προσώπων

αυτών.

β. Σκοπός των δανείων του άρθρου 1 περίπτωσης ε αποτελεί αποκλειστικά η εκτέλεση

έργων για την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας ή έργων γενικού συμφέροντος.

2. Τα έργα αυτά εκτελούνται στους τομείς και για τους σκοπούς που απαριθμούνται

ενδεικτικά στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α του παρόντος. Αν το δάνειο δεν χορηγείται για έργο,

το οποίο προβλέπεται ρητώς στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α, αλλά πάντως εμπίπτει στους

σκοπούς της παρ. 1α του παρόντος άρθρου, πρέπει να συντρέχει απροθυμία της αγοράς

να το χρηματοδοτήσει. Τέτοια απροθυμία θεωρείται ότι συντρέχει εάν τρία (3)

εμπορικά πιστωτικά ιδρύματα έχουν αρνηθεί να δανειοδοτήσουν τον υποψήφιο

δανειολήπτη ή δέχονται να τον δανειοδοτήσουν υπό όρους που απαγορεύουν ή

παρακωλύουν ουσιωδώς την εκτέλεση του έργου. Δεν συνιστά απροθυμία της αγοράς η

μη χορήγηση δανείου λόγω της οικονομικής κατάστασης του υποψήφιου δανειολήπτη.

Άρθρο 3

Όροι χορήγησης δανείων

1. Το ύψος του χορηγουμένου δανείου μπορεί να φθάνει μέχρι ποσοστού 100% του

προϋπολογισμού του προς εκτέλεση έργου, της μελέτης, της δαπάνης προμήθειας

μηχανημάτων και εξοπλισμού, καθώς και του ποσού της αποζημίωσης για τις

απαλλοτριώσεις ακινήτων ή του αναγκαίου προς εξυγίανση του αιτούντος, ποσού.

Στην περίπτωση δανείου χορηγουμένου σε νομικά πρόσωπα στο πλαίσιο Σύμπραξης

82

Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα, το ύψος του δεν υπερβαίνει το 30% του

προϋπολογισμού του προς εκτέλεση έργου ενώ σε περίπτωση συγχρηματοδότησης το

ύψος του δεν υπερβαίνει το 90% του προϋπολογισμού αυτού.

2. Το επιτόκιο του χορηγουμένου δανείου συναρτάται με τους ειδικότερους σκοπούς

που εξυπηρετεί το δάνειο.

3. Η διάρκεια αποπληρωμής του χορηγουμένου δανείου μπορεί να φθάνει τα είκοσι

πέντε (25) έτη.

4. Το ύψος, το επιτόκιο και η διάρκεια αποπληρωμής του χορηγούμενου δανείου καθώς

και κάθε άλλος όρος καθορίζονται ύστερα από αξιολόγηση της σκοπιμότητας του

δανείου, της βιωσιμότητας, της ορθολογικής οργάνωσης και της πιστοληπτικής

ικανότητας του υποψηφίου δανειολήπτη καθώς και των σύμφωνα με τις διατάξεις του

άρθρου 4 του παρόντος εκ μέρους του προσφερομένων ασφαλειών. Σε κάθε περίπτωση,

λαμβάνεται πρόνοια να αποφεύγονται, όσο είναι δυνατό, στρεβλώσεις της αγοράς.

5. Για χορηγήσεις δανείων με σύμβαση πιστώσεως ανοικτού λογαριασμού ή με

σύμβαση δανείου, το Διοικητικό Συμβούλιο του Ταμείου καθορίζει τον τύπο της

σύμβασης που θα υπογραφεί.

6. Οι ειδικότεροι όροι, προϋποθέσεις και επιμέρους στοιχεία που περιλαμβάνονται στο

σύνολο των άρθρων και παραρτημάτων του παρόντος Διατάγματος και αφορούν το

αιτηθέν κάθε φορά δάνειο, καθορίζονται από το Διοικητικό Συμβούλιο του Τ.Π.Δ., ως

αρμόδιο όργανο διοίκησης και διαχείρισης της περιουσίας του Ταμείου.

Άρθρο 4

Ασφάλεια των δανείων

1. Η εξασφάλιση των δανείων που χορηγεί το Ταμείο στους αναφερόμενους στο άρθρο

1 του παρόντος δικαιούχους για τους σκοπούς του άρθρου 2 είναι δυνατή με τους εξής

τρόπους:

α) Ενεχυρίαση ή εκχώρηση εκ μέρους του δανειολήπτη προς το Ταμείο των αναγκαίων

για την ομαλή εξυπηρέτηση του δανείου ποσών από τα συνολικά έσοδα αυτού ή, αν ο

δανειολήπτης είναι ΟΤΑ, ενεχυρίαση ή εκχώρηση εσόδων από ανταποδοτικά τέλη, από

εξειδικευμένες επιχορηγήσεις ή από το τμήμα των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων

(Κ.Α.Π.),

σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.

β) Εγγραφή υποθήκης επί ακινήτων ή μέρους αυτών για το ποσό του δανείου εφόσον τα

83

ακίνητα αυτά ανήκουν κατά κυριότητα στον δανειολήπτη και είναι δεκτικά

απαλλοτριώσεως υπό τη γενική του όρου έννοια.

γ) Σύσταση ενεχύρου επί κινητών ή μέρους αυτών για το ποσό του δανείου εφόσον τα

κινητά αυτά ανήκουν κατά κυριότητα στον δανειολήπτη και είναι δεκτικά

μεταβιβάσεως.

δ) Παροχή εγγύησης υπέρ του δανειολήπτη εκ μέρους αναγνωρισμένων πιστωτικών

ιδρυμάτων ή χρηματοπιστωτικών οργανισμών της Ελλάδας και του εξωτερικού ή

ενωσιακών οργάνων ή διεθνών οργανισμών που έχουν μεταξύ των σκοπών τους την

παροχή τέτοιων εγγυήσεων.

2. To είδος και οι όροι εξασφάλισης του δανείου με έναν ή περισσοτέρους από τους

τρόπους της προηγουμένης παραγράφου καθορίζονται ύστερα από την αξιολόγηση της

σκοπιμότητας του δανείου καθώς και της βιωσιμότητας, της ορθολογικής οργάνωσης

και της πιστοληπτικής ικανότητας του υποψηφίου δανειολήπτη.

Άρθρο 5

Δικαιολογητικά

1. Τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για την έγκριση της χορήγησης δανείου με σκοπό

την εκτέλεση έργων υποδομής για την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας ή έργων

γενικού συμφέροντος, με ή χωρίς τη σύμπραξη του ιδιωτικού τομέα καθώς και την

εκπόνηση μελετών για την ωρίμανση και την εκτέλεση των έργων αυτών, την

προμήθεια ή μίσθωση μηχανημάτων και εξοπλισμού για την εξ ιδίων εκτέλεση των ως

άνω έργων, την καταβολή αποζημιώσεων για απαλλοτριώσεις ακινήτων στο πλαίσιο

εκτέλεσης των ως άνω έργων και τη σύναψη των οικείων συμβάσεων ορίζονται στο

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β του παρόντος.

2. Τα απαιτούμενα δικαιολογητικά για την έγκριση της χορήγησης δανείου με σκοπό

την εξυγίανση ενός ΟΤΑ και τη σύναψη της οικείας σύμβασης ορίζονται στο

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ του παρόντος.

3. Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ταμείου μπορεί να ζητεί, πέραν των ανωτέρω, όποιο

δικαιολογητικό κρίνει αναγκαίο για την έγκριση της χορήγησης δανείου.

Άρθρο 6

Τρόπος απόδοσης του προϊόντος των δανείων

1. Το προϊόν του δανείου αποδίδεται στον δανειολήπτη όπως ορίζεται στη σύμβαση που

συνάπτεται με το Ταμείο.

84

2. Ειδικά προκειμένου για την εκτέλεση έργων μπορεί να προκαταβάλλεται ποσοστό

μέχρι 10% του ποσού του δανείου χωρίς κανένα δικαιολογητικό. Το υπόλοιπο ποσοστό

καταβάλλεται ανάλογα με την πρόοδο του έργου και ύστερα από πιστοποίηση

θεωρημένη από τα αρμόδια όργανα. Από το ποσό που καταβάλλεται αφαιρείται το

ποσό της τυχόν

προκαταβολής.

Άρθρο 7 Εξυπηρέτηση των δανείων

1. Η έναρξη της εξυπηρέτησης του δανείου αποφασίζεται με την απόφαση έγκρισης της

χορήγησης του δανείου.

2. Εάν ο δανειολήπτης αδυνατεί να ανταποκριθεί εν όλω ή εν μέρει στην υποχρέωση

ομαλήςεξυπηρέτησης του δανείου, είναι δυνατή, πέραν των όσων ορίζονται στη

συναφθείσα σύμβαση, η χορήγηση περιόδου χάριτος ως προς την εξόφληση ή η

τροποποίηση άλλων όρων της δανειακής σύμβασης με σκοπό την εξόφληση του

δανείου αφού αξιολογηθούν τα κριτήρια του άρθρου 3 παρ. 4 του παρόντος.

3. Ειδικά για δάνεια με σκοπό την εκτέλεση έργου η τυχόν χορηγούμενη περίοδος

χάριτος δεν μπορεί να υπερβαίνει χρονικό διάστημα μεγαλύτερο αυτού που

προβλέπεται για την αποπεράτωση του έργου, το οποίο μπορεί να παραταθεί για ένα (1)

ακόμη έτος, προκειμένου να τεθεί σε λειτουργία το έργο.

Άρθρο 8

Αναγραφή τοκοχρεωλυσίων

Όλοι οι κατά τις διατάξεις του παρόντος δανειολήπτες υποχρεούνται να αναγράφουν

στον προϋπολογισμό τους κάθε έτος και μέχρι την ολοσχερή εξόφληση του δανείου

τους τα τοκοχρεωλύσια που απαιτούνται για την ομαλή εξυπηρέτησή του.

Άρθρο 9

Παρακράτηση τοκοχρεωλυσίων

Από την αναγγελία εκχωρήσεως, οι διαχειριστές των εσόδων των οφειλετών του

Ταμείου από δάνεια του παρόντος όπως και κάθε άλλο αρμόδιο όργανο για την

είσπραξη των εσόδων τους, υποχρεούνται να παρακρατούν και να αποδίδουν στο

Ταμείο κάθε χρόνο και μέχρι την εξόφληση του δανείου το τοκοχρεωλύσιο που

οφείλεται καθώς και κάθε άλλη απαίτηση του Ταμείου που απορρέει από τη σχετική

δανειοδότηση.

Άρθρο 10

85

Συμπλήρωση της ασφάλειας

Εάν κατά τη διάρκεια του δανείου η αξία της κατά άρθρο 4 του παρόντος ασφάλειας

μειωθεί και δεν κρίνεται από το Ταμείο επαρκής για την εξασφάλιση του δανείου, ο

οφειλέτης οφείλει να τη συμπληρώσει κατά τη σχετική υπόδειξη του Διοικητικού

Συμβουλίου του Ταμείου, διαφορετικά το δάνειο γίνεται ληξιπρόθεσμο και απαιτητό.

Άρθρο 11

Έξοδα και δαπάνες

Τα κάθε είδους έξοδα και οι λοιπές δαπάνες συνομολόγησης του δανείου, εγγραφής

υποθηκών, σύστασης ενεχύρων κ.λπ., καθώς και εξόφλησης του δανείου βαρύνουν τον

δανειολήπτη.

Άρθρο 12

Οι σχετικές με τις ρυθμίσεις των άρθρων 8, 9, 10 και 11 του παρόντος ρήτρες

περιέχονται στις συναπτόμενες δανειακές συμβάσεις.

Άρθρο 13

Κατάργηση διατάξεων

Το υπ’ αρ. 256/1984 προεδρικό διάταγμα «Ρύθμιση θεμάτων χορήγησης δανείων στην

Τοπική Αυτοδιοίκηση και σε άλλους Φορείς από το Ταμείο Παρακαταθηκών και

Δανείων» (ΦΕΚ Α΄ 101) καταργείται__

86

Παράρτημα 7: Χαρακτηριστικά νέας διαθρωτικής πολιτικής Ευρωπαϊκής

Κοινότητας

Με το πακέτο «Delors» το 1988, τα βασικά χαρακτηριστικά της νέας διαθρωτικής

πολιτικής είναι τα εξής:

Ορίζονται πέντε θεμελιώδεις Στόχοι της διαθρωτικής πολιτικής, δηλαδή η

προώθηση της ανάπτυξης και της διαθρωτικής προσαρμογής των λιγότερο

αναπτυγμένων περιφερειών (Στόχος 1), η ανασυγκρότηση των περιφερειών,

παραμεθόριων περιφερειών ή τμημάτων περιοχών που πλήττονται σοβαρά από

τη βιομηχανική παρακμή (Στόχος 2), η καταπολέμηση της μακροχρόνιας

ανεργίας (Στόχος 3), η διευκόλυνση της επαγγελματικής αποκατάστασης των

νέων (Στόχος 4) και τέλος, η επιτάχυνση της προσαρμογής των γεωργικών

διαθρώσεων και η προώθηση της ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών (Στόχοι

5α και 5β αντίστοιχα). Οι Στόχοι 1,2, και 5β θα είχαν ως αποδέκτες

συγκεκριμένες περιφέρειες ή περιοχές, ενώ οι υπόλοιποι θα αφορούσαν

ολόκληρη την Κοινότητα, χωρίς εδαφικούς περιορισμούς.

Έγινε ένας βασικός καταμερισμός έργου ανάμεσα στα Διαρθρωτικά Ταμεία ανά

Στόχο: ο Στόχος 1 θα χρηματοδοτούνταν από το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ και το ΕΤΠΕ-

Προσανατολισμός, ο Στόχος 2 από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ, οι Στόχοι 3 και 4 από

το ΕΚΤ και τέλος ο Στόχος 5 από το ΕΤΠΕ-Προσανατολισμός, το ΕΚΤ και το

ΕΤΠΑ

Προσδιορίστηκαν οι βασικές αρχές επιλεξιμότητας των περιφερειών του Στόχου

1: ως επιλέξιμες καθορίστηκαν οι περιφέρειες των οποίων το ακαθάριστο

εγχώριο προϊόν ανά κάτοικο ήταν με βάση τα στοιχεία των τριών τελευταίων

ετών, κατώτερο του 75% του κοινοτικού μέσου όρου.

Αποφασίστηκε ότι οι πιστώσεις υποχρεώσεων για τα Διαθρωτικά Ταμεία θα

διπλασιάζονταν το 1993 σε σχέση με το 1987 ενώ παράλληλα προβλέφθηκε και

διπλασιασμός πόρων για τις περιφέρειες του Στόχου 1 ως το 1992

Καθορίστηκαν τα όρια της κοινοτικής ενίσχυσης ανά Στόχο: για τις δράσεις του

Στόχου 1, η κοινοτική χρηματοδότηση θα έφτανε ως το 75% του συνολικού

κόστους και κατά κανόνα θα κάλυπτε το 50% των δημόσιων δαπανών και για

τις δράσεις του Στόχου 2,η χρηματοδότηση θα έφτανε έως το 50% του

συνολικού κόστους και θα κάλυπτε τουλάχιστον το 25% των δημοσίων

δαπανών.

87

Παράρτημα 8: Κοινοτική Πρωτοβουλία ΜΜΕ, Β΄ΚΠΣ

Η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει τα Υποπρογράμματα-Μέτρα 1.2,2.1,2.2,3.2,3.3,4.2 και

χρηματοδοτεί μεμονωμένες ή συνεργαζόμενες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες

επιδιώκουν τη βελτίωση των επιχειρηματικών, οικονομικών και παραγωγικών τους

διαδικασιών, τη βελτίωση του σχεδιασμού προϊόντων τους, την ορθολογικοποίηση των

μεθόδων παραγωγής και την υιοθέτηση και χρήση προηγμένων συστημάτων και

καινοτομιών στην παραγωγή τους, τη διασφάλιση της ποιότητας των προϊόντων τους,

τη δημιουργία δικτύων και εμπορίας και διάθεσης προϊόντων, τη διευκόλυνση της

πρόσβασης τους σε νέα αγορές, την ανάπτυξη επιχειρηματικών συνεργασιών καθώς και

την ενίσχυση της συνεργασίας τους με Ερευνητικά και Τεχνολογικά Κέντρα και

Ινστιτούτα.

Η δεύτερη ομάδα αυτής της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας περικλείεται στο

Υποπρόγραμμα-Μέτρο 1.1 και για πρώτη φορά στα πλαίσια αναπτυξιακού

προγράμματος χρηματοδοτεί κοινές ενέργειες ανάπτυξης συνεργαζόμενων

μικρομεσαίων επιχειρήσεων, όσον αφορά υφιστάμενα δίκτυα και συσπειρώσεις

επιχειρήσεων.

Η καινοτομία του θεσμού των δικτύων είναι ότι διαμόρφωσαν ένα ευρύ φάσμα

χρηματοδοτούμενων ενεργειών, οι οποίες είναι επιλέξιμες να συμπεριληφθούν στα

σχέδια δράσης τους. Τέτοιες ενέργειες μπορούν να είναι η σύναψη επιχειρηματικών και

εμπορικών συνεργασιών στην Ελλάδα και το εξωτερικό, η μελέτη και εφαρμογή

σύγχρονων μεθόδων οργάνωσης και παρακολούθησης των διοικητικών, οικονομικών

και παραγωγικών δραστηριοτήτων, η μελέτη , εφαρμογή και πιστοποίηση συστήματος

διασφάλισης ποιότητας (ISO 9000) καθώς και η χρήση νέων προηγμένων

τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών και νέων τεχνολογιών για την αντιμετώπιση των

σκοπών του προτεινόμενου δικτύου.

88

Παράρτημα 9: Στόχοι προτεραιότητας Διαρθρωτικής πολιτικής για την περίοδο

2007-2013

Στόχος «Σύγκλιση» (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ, Ταμείο Συνοχής)

Έχει σκοπό να επιταχύνει την οικονομική σύγκλιση των λιγότερο ανεπτυγμένων

περιφερειών. Ο Στόχος αυτός αφορά πρωτίστως τις περιφέρειες των οποίων το κατά

κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν είναι μικρότερο του 75% του μέσου όρου της

διευρυμένης Ε.Ε., γεγονός που ισχύει για την πλειονότητα των νέων κρατών-μελών.

Στο Στόχο «Σύγκλιση» θα συμπεριλαμβάνονται και οι παρεμβάσεις του Ταμείου

Συνοχής. Επιπλέον, οι εξαιρετικά απομακρυσμένες περιφέρειες της Ε.Ε. θα

επωφεληθούν ειδικής χρηματοδότησης από το ΕΤΠΑ.

Στόχος «Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση» (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ)

Σχετίζεται με μία διττή προσέγγιση. Το ΕΤΠΑ θα χρηματοδοτεί προγράμματα

περιφερειακής ανάπτυξης με στόχο την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της

ελκυστικότητας των περιφερειών. Το δε ΕΚΤ θα χρηματοδοτεί εθνικά ή άλλου

χωροταξικού επιπέδου προγράμματα στα πλαίσια της ευρωπαϊκής στρατηγικής για

την απασχόληση . Επιλέξιμες θα είναι όλες οι περιοχές που δεν καλύπτονται από το

Στόχο «Σύγκλιση».

Στόχος «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία» (ΕΤΠΑ)

Αντικείμενο αυτού του στόχου, που εμπνέεται από την εμπειρία της κοινοτικής

πρωτοβουλίας Interreg, είναι η ενδυνάμωση της συνεργασίας σε τρία επίπεδα: α)

της διασυνοριακής συνεργασίας μέσω κοινών προγραμμάτων, β) της συνεργασίας

σε επίπεδο διακρατικών περιοχών και γ) των δικτύων συνεργασίας και ανταλλαγής

εμπειριών σε όλη την Ένωση. Η διασυνοριακή συνεργασία θα καλύψει τις

περιφέρειες που βρίσκονται κατά μήκος των εσωτερικών χερσαίων συνόρων και

ορισμένων εξωτερικών χερσαίων συνόρων καθώς και ορισμένες περιφέρειες που

βρίσκονται στα θαλάσσια σύνορα. Οι επιλέξιμες περιοχές διακρατικής συνεργασίας

θα οριστούν από την Επιτροπή, ενώ όλη η επικράτεια της Ένωσης θα είναι

επιλέξιμη για τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών δικτύων συνεργασίας και

ανταλλαγής.

89

Παράρτημα 10: Αναπτυξιακή εικόνα της ΕΕ

Πηγή : Παπαδασκαλόπουλος και Χριστοφάκης, 2002

90

Παράρτημα 11: Δραστηριότητες του ομίλου της ΕΤΕπ και αντικείμενο των

χρηματοδοτήσεών της

Η ΕΤΕπ έχει χρηματοδοτήσει 440 μεγάλα έργα σε περισσότερες από 60 χώρες.

Συνεργάζεται με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και δραστηριοποιείται κυρίως

στις χώρες που βρίσκονται σε προενταξιακό στάδιο και στις ανατολικές και νότιες

γειτονικές χώρες. Η ΕΤΕπ προσφέρει ένα ευρύ φάσμα χρηματοδοτικών προϊόντων με

ευνοϊκούς όρους. Για ορισμένα έργα δε που προωθούν την καινοτομία και

τις δεξιότητες, μπορεί να δεχθεί να αναλάβει υψηλότερο πιστωτικό κίνδυνο από ότι μια

εμπορική τράπεζα. Η ΕΤΕπ προσφέρει επίσης τεχνική βοήθεια για την προετοιμασία

και την υλοποίηση έργων (www.eib.org).

Οι πελάτες της μπορεί να είναι τόσο ο δημόσιος τομέας όσο και οι ιδιωτικές

επιχειρήσεις. Για έργα προϋπολογισμού άνω των 25 εκατ. ευρώ χορηγεί

απευθείας δάνεια, συχνά μεγάλης διάρκειας. Οι καινοτόμες επιχειρήσεις

μεσαίας κεφαλαιοποίησης μπορούν επίσης να χρηματοδοτηθούν απευθείας

από την ΕΤΕπ, για τις επενδύσεις τους σε έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία. Μέχρι

στιγμής έχουν δοθεί 17,2 δις ευρώ σε τέτοιου είδους επιχειρήσεις (www.eib.org).

Τα έργα μικρής και μεσαίας κλίμακας χρηματοδοτούνται μέσω τοπικών

τραπεζών με τις οποίες συνεργάζεται η ΕΤΕπ., η οποία και χρηματοδοτεί κατ’

ανώτατο όριο το 50% του συνολικού κόστους της επένδυσης

91

Παράρτημα 12 : Δάνεια ΕΤΕπ για χώρες εντός της ΕΕ

Χώρες

εκτέλεσης των

έργων

Αριθμός

δανείων

Συνολικό

ποσό

χορηγούμενων

δανείων

Εκταμιευμένο

ποσό

Μη

Εκταμιευμένο

ποσό

% του

συνόλου

το 2013

% του

συνόλου

το 2012

Ισπανία 762 80.623.461 76.384.716 4.238.745 15.45% 15.16%

Ιταλία 661 65.612.766 55.373.258 10.239.508 12.58% 12.41%

Γερμανία 616 59.172.218 49.304.149. 9.868.069 11.35% 11.69%

Γαλλία 482 47.831.323 38.072.529 9.758.794 9.17% 8.96%

Η.Β. 266 34.294.518 27.316.274 6.978.244 6.58% 6.79%

Πολωνία 265 33.704.312 25.460.833 8.243.479 6.46% 6.12%

Πορτογαλία 297 22.460.310 19.685.886 2.774.424 4.31% 4.61%

Ελλάδα 152 16.679.259 15.440.398 1.238.861 3.20% 3.36%

Αυστρία 214 13.502.599 11.233.848 2.268.751 2.59% 2.37%

Ουγγαρία 141 12.262.426 10.170.965 2.091.461 2.35% 2.47%

Βέλγιο 127 10.555.991 8.790.628 1.765.363 2.02% 1.98%

Τσεχία 141 9.478.022 9.239.309 937.297 1.95% 2.14%

Ολλανδία 82 9.478..022 8.194.248 1.283.774 1.82% 1.77%

Σουηδία 73 8.632.224 6.488.860 2.143.364 1.66% 1.60%

Φιλανδία 126 7.269.593 6.035.302 1.234.291 1.39% 1.43%

Ρουμανία 92 7.026.114 5.163.691 1.862.423 1.35% 1.45%

Ιρλανδία 60 5.023.558 3.966.770 1.056.788 0.96% 1.00%

Σλοβενία 64 4.121.183 3.127.811 993.372 0.79% 0.77%

Κροατία 43 3.283.947 2.291.874 992.073 0.63% 0.56%

Σλοβακία 67 3.174.747 2.687.747 487.000 0.61% 0.57%

Βουλγαρία 49 2.593.919 1.818.863 775.056 0.50% 0.49%

Κύπρος 32 2.266.307 1.762.857 503.450 0.43% 0.44%

Δανία 38 2.186.579 1.686.087 500.492 0.42% 0.43%

Λετονία 22 1.464.234 811.734 652.500 0.28% 0.33%

Εσθονία 21 1.435.899 1.178.099 257.800 0.28% 0.27%

Λιθουανία 19 1.405.235 1.300.735 104.500 0.27% 0.26%

92

Λουξεμβούργο 19 716.908 487.908 229.000 0.14% 0.16%

Μάλτα 6 334.938 334.938 0 0.06% 0.07%

Σύνολο 4.937 467.289.196 393.810.317 73.478.879 89.6% 89.66%

Πηγή: Οικονομική Έκθεση ΕΤΕπ,2013, σελ 40

Έργα για τα οποία υπογράφτηκαν χρηματοδοτικές συμβάσεις το 2013 στην

Ελλάδα μέσω της ΕΤΕπ

Πηγή: ΕΤΕπ, ενημερωτικά στοιχεία, Φεβρουάριος 2014

93

Παράρτημα 13: Αντικείμενο και δραστηριότητες του ΕΤαΕ

Πρέπει να τονιστεί ότι το ΕΤαΕ δεν είναι πιστωτικό ίδρυμα: δεν χορηγεί δάνεια ή

επιδοτήσεις σε επιχειρήσεις ούτε επενδύει απευθείας σε αυτές. Αντίθετα, λειτουργεί

μέσω τραπεζών και άλλων ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών. Χρησιμοποιεί

είτε ίδιους πόρους είτε πόρους που του εμπιστεύεται η ΕΤΕπ ή η Ευρωπαϊκή Ένωση .

Το Ταμείο στηρίζει τους κοινοτικούς στόχους μέσω:

• της χορήγησης εγγυήσεων καθώς και άλλων ανάλογων προϊόντων, για δάνεια και

άλλες χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις, υπό οποιαδήποτε μορφή επιτρέπεται από τους

ισχύοντες κανόνες δικαίου

• της απόκτησης, της κατοχής, της διαχείρισης και της διάθεσης σε τρίτους συμμετοχών

στο μετοχικό κεφάλαιο οποιασδήποτε επιχείρησης, υπό τους όρους που καθορίζονται

στη συμφωνία της γενικής συνέλευσης του ΕΤαΕ

• άλλων δραστηριοτήτων που συνδέονται με ή απορρέουν από την αποστολή του ΕΤαΕ,

συμπεριλαμβανομένων και των δανειοληπτικών πράξεων.

Για το σκοπό αυτό, το καταστατικό προβλέπει αρχικό κεφάλαιο 2 δις. ευρώ. Το

κεφάλαιο μπορεί να αυξηθεί με απόφαση της γενικής συνέλευσης, η οποία λαμβάνεται

με πλειοψηφία του 85 % των ψήφων. Οι λογαριασμοί του Ταμείου σαφώς και

ελέγχονται κάθε χρόνο από μια ελεγκτική επιτροπή αποτελούμενη από τρεις ελεγκτές

λογιστές, οι οποίοι διορίζονται από τη γενική συνέλευση .

Σε θέματα χορήγησης εγγυήσεων σε επιχειρήσεις, τα όρια των υποχρεώσεων που

μπορεί να αναλαμβάνει το Ταμείο καθορίζονται από το διοικητικό Συμβούλιο.

Οι συνολικές υποχρεώσεις του ΕΤαΕ δεν μπορούν να υπερβαίνουν, όσον αφορά τις

πράξεις εγγυοδοσίας, το τριπλάσιο του ποσού του αναληφθέντος κεφαλαίου (το

ανώτατο αυτό όριο είναι δυνατόν να αυξηθεί με απόφαση της γενικής συνέλευσης, κατ'

ανώτατο όριο μέχρι το πενταπλάσιο του ποσού του αναληφθέντος κεφαλαίου) και, όσον

αφορά τις πράξεις απόκτησης μετοχών, το ποσό που αποφασίζεται από τη γενική

συνέλευση.

94

Παράρτημα 14: Προγράμματα χρηματοδότησης ΜΜΕ

Πηγή: Ενδιάμεση Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής ΤτΕ, Δεκέμβριος 2013, σελ 100

95

Παράρτημα 15: Συνοπτικός πίνακας διαδικασίας ΣΔΙΤ

98

Παράρτημα 16: Έργα ΣΔΙΤ τρέχουσας περιόδου στην Περιφέρεια Αττικής

Περιφέρεια Αττικής

Έργα Προϋπολογισμός Νομός Αναθέτουσα Αρχή Status Έργου

Δημιουργία Διεθνούς

συνεδριακού κέντρου

στο κλειστό

γυμναστήριο Π.

Φαλήρου (Γήπεδο

Tae Kwon Do) -

Δημιουργία Διεθνούς

Συνεδριακού Κέντρου στο Κλειστό

Γυμναστήριο Π.

Φαλήρου (Γήπεδο Tae

Kwon Do)

54 εκ. ευρώ (*)

[54 (*) εκ. ευρώ]

Αττικής

Γενική Γραμματεία Ολυμπιακής Αξιοποίησης (Γ.Γ.Ο.Α.)

Προετοιμασία τευχών

διαγωνισμού για την

επιλογή των Ιδιωτικών

Φορέων Σύμπραξης

Εγκατάσταση και

λειτουργία

συστημάτων

ασφαλείας στους

λιμένες του Πειραιά,

της Ραφήνας, της

Ελευσίνας και του Λαυρίου -

Εγκατάσταση και

λειτουργία συστημάτων

ασφαλείας σε 12

λιμένες για την κάλυψη

των διεθνών και

ευρωπαϊκών

κανονισμών ασφάλειας

131,85 εκ. ευρώ

[342 εκ. ευρώ]

Αττικής

Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας (ΥΕΝ)





Κατασκευή και

Συντήρηση 27 νέων

Σχολείων στο νομό

Αττικής - Κατασκευή, αναπαλαίωση και

συντήρηση 27

σχολικών υποδομών

στην Περιφέρεια

Αττικής

150 εκ. ευρώ (*)

[150 (*) εκ. ευρώ]

Αττικής

Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων (ΟΣΚ)

Υποβολή προσφορών

από υποψήφιους

Ιδιωτικούς Φορείς

Σύμπραξης σε εξέλιξη

Τεχνική διαχείριση 4

κτιριακών

εγκαταστάσεων της

Ελληνικής

Αστυνομίας - Τεχνική

διαχείριση δύο (2)

κτιριακών εγκαταστάσεων της

Ελληνικής Αστυνομίας

36 εκ. ευρώ

[25 εκ. ευρώ]

Αττικής

Κτηματική Εταιρία Του Δημόσιου (ΚΕΔ)





Κατασκευή και

Συντήρηση της

Αστυνομικής

Διεύθυνσης

Πειραιώς - Υλοποίηση

14 νέων κτιριακών

εγκαταστάσεων της

Ελληνικής Αστυνομίας

(ΕΛ.ΑΣ.)

62,03 εκ. ευρώ (*)

[151 (*) εκ. ευρώ]

Αττικής

Κτηματική Εταιρία του Δημοσίου Α.Ε. (ΚΕΔ)

Υποβολή προσφορών

από υποψήφιους

Ιδιωτικούς Φορείς Σύμπραξης σε εξέλιξη

Υλοποίηση δικτύων

αποχέτευσης και

μονάδας επεξεργασίας

λυμάτων στο Δήμο

Ραφήνας - Υλοποίηση

δικτύων αποχέτευσης

και μονάδας

επεξεργασίας λυμάτων

στο Δήμο Ραφήνας

40 εκ. ευρώ (*)

[40 (*) εκ. ευρώ]

Αττικής

Δήμος Ραφήνας



ανάθεση υπηρεσιών

Συμβούλου

Πηγή: Ειδική Γραμματεία ΣΔΙΤ, http://www.sdit.mnec.gr/

http://www.ggoa.gr/

http://www.ggoa.gr/

http://www.ggoa.gr/

http://www.yen.gr/

http://www.yen.gr/

http://www.osk.gr/

http://www.osk.gr/

http://www.ked.gr/

http://www.ked.gr/

http://www.ked.gr/

http://www.ked.gr/

http://www.sdit.mnec.gr/el_regions/regions/null

http://www.sdit.mnec.gr/

99

Παράρτημα 17: Μορφές χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing)

1) Leasing ακινήτων: αναφέρεται στη χρηματοδοτική μίσθωση ενός ακινήτου με σκοπό

να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά για επαγγελματικές ανάγκες. Το leasing δεν

επιτρέπεται σε μεμονωμένα οικόπεδα, ενώ η διάρκεια της μίσθωσης θα πρέπει να είναι

τουλάχιστον 10 έτη.

2) Leasing επαγγελματικού εξοπλισμού: Αφορά καινούργιο ή μεταχειρισμένο

εξοπλισμό από την Ελλάδα ή το Εξωτερικό, όπως: μηχανήματα κάθε είδους,

ηλεκτρονικό εξοπλισμό, έπιπλα, κλιματιστικά μηχανήματα, τηλεφωνικά κέντρα και

δίκτυα κλπ. Η αγορά εξοπλισμού μέσω leasing έχει το πλεονέκτημα ότι τα μισθώματα

εκπίπτουν 100% από τα έσοδα ως δαπάνη, ενώ η εταιρεία δεν χρειάζεται να δεσμεύσει

κεφάλαια διατηρώντας έτσι τη ρευστότητά της.

3) Sale & lease back ακινήτων: Το sale & lease back μπορεί να εφαρμοστεί σε ακίνητα

για όλες τις επιχειρήσεις εκτός από τους ελεύθερους επαγγελματίες. Στην προκειμένη

περίπτωση μία επιχείρηση που διαθέτει ένα ακίνητο, της δίνεται η δυνατότητα, να το

πουλήσει σε μία εταιρεία leasing και στη συνέχεια η τελευταία να το εκμισθώσει στην

πρώτη για ένα προσυμφωνημένο διάστημα (10 έτη και άνω).

4) Sale & lease back εξοπλισμού: Παρόμοιο με το προηγούμενο προϊόν είναι και το sale

& lease back εξοπλισμού με το οποίο ο εξοπλισμός πωλείται στην εταιρεία leasing η

οποία το εκμισθώνει στην επιχείρηση που το πούλησε. Το προϊόν αυτό απευθύνεται και

σε ελεύθερους επαγγελματίες, ενώ έχει τα ίδια πλεονεκτήματα με το sale & lease back

ακινήτων.

5) Vendor leasing: To vendor leasing είναι ένα είδος χρηματοδοτικής μίσθωσης που

στηρίζεται στη δημιουργία μιας οικονομικής συμφωνίας μεταξύ των προμηθευτών που

παρέχουν τον πάγιο κινητό εξοπλισμό και των επιχειρήσεων - πελατών τους.

Αποτέλεσμα του Vendor leasing είναι η πλήρης ή μερική υποκατάσταση της εταιρείας

leasing από τον προμηθευτή (υπογραφή συμβάσεων και είσπραξη μισθωμάτων).

Ακόμη, παρέχεται η δυνατότητα για την υπογραφή συμφώνου επαναγοράς ή παροχής

εγγύησης από τον προμηθευτή. Ο εξοπλισμός που μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά το

vendor leasing είναι αγαθά εκτεταμένης χρήσης και χαμηλής αξίας όπως: αυτοκίνητα,

φορτηγά, υπολογιστές, ιατρικά - εκτυπωτικά - ανυψωτικά μηχανήματα κ.α

6) Operating leasing: λειτουργική μίσθωση που αφορά κυρίως αυτοκίνητα.

Απευθύνεται σε επιχειρήσεις και σε ελεύθερους επαγγελματίες, οι οποίοι θέλουν να

αποκτήσουν όχημα για την εκπλήρωση των επαγγελματικών τους υποχρεώσεων, μόνο

100

που στη συγκεκριμένη περίπτωση εκτός από την εκμίσθωση του οχήματος, η εταιρεία

operating leasing αναλαμβάνει και τη λειτουργία του για διάστημα 3-5 ετών, ήτοι τη

συντήρηση, την πληρωμή των τελών κυκλοφορίας κλπ

101

Παράρτημα 18: Πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων (Factoring)

Οι σκοποί του Factoring είναι αναλυτικά οι εξής:

1.Χρηματοδοτικός: Ο προμηθευτής μεταβιβάζει στον πράκτορα τις εκκρεμείς

απαιτήσεις του από τη διάθεση αγαθών ή υπηρεσιών και ο πράκτορας του καταβάλει

αμέσως το σύνολο ή μέρος των απαιτήσεων, αφού αφαιρέσει το ποσοστό που

αντιστοιχεί στον προεξοφλητικό τόκο. Η ρευστοποίηση των απαιτήσεων της

επιχείρησης κατά των πελατών της εξασφαλίζει σε αυτήν ρευστότητα και ευχέρεια

οικονομικής κίνησης.

2.Διαχειριστικός: Ο πράκτορας αναλαμβάνει την παρακολούθηση των χρηματικών

απαιτήσεων, την όχληση των οφειλετών, την είσπραξη των απαιτήσεων, ενδεχομένως

και τη δικαστική επιδίωξη της είσπραξης, έτσι ώστε ο προμηθευτής να απαλλάσσεται

από την απασχόληση και τις δαπάνες που συνδέονται με τις εν λόγω ενέργειες.

3.Εξασφαλιστικός: Στη σύμβαση συμφωνείται ότι ο πράκτορας θα πιστώσει το

λογαριασμό του πελάτη του με το ποσό της απαίτησης, ακόμα και αν δεν μπορέσει να

την εισπράξει από τον οφειλέτη. Στην περίπτωση αυτή, ο πράκτορας αναλαμβάνει τον

κίνδυνο του μη εισπράξιμου της απαίτησης. Αυτό σημαίνει ότι, εάν ο πράκτορας δεν

μπορέσει να εισπράξει την απαίτηση λόγω αφερεγγυότητας του οφειλέτη, δεν έχει

οποιαδήποτε αξίωση κατά του προμηθευτή.

Την εποπτεία και τον έλεγχο των εταιρειών πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων

ασκεί η Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία και μπορεί να ζητεί από αυτές οποιαδήποτε

στοιχεία. Οι υπηρεσίες Factoring διακρίνονται σε:

α. εγχώριο και διεθνές Factoring, ανάλογα με την εντοπιότητα των απαιτήσεων. Το

εγχώριο Factoring αφορά την εκχώρηση απαιτήσεων από την εγχώρια αγορά και το

διεθνές αφορά την εκχώρηση απαιτήσεων που εξάγονται ή εισάγονται από την

αλλοδαπή

β. Factoring ή «Προεξόφληση Τιμολογίων» ανάλογα με την ύπαρξη αναγγελίας ή όχι

γ. Factoring «με αναγωγή», εάν ο πιστωτικός κίνδυνος των οφειλετών παραμένει στον

προμηθευτή (εκχωρητή) ή Factoring «χωρίς Δικαίωμα Αναγωγής», εάν ο Πράκτορας

αναλαμβάνει τον πιστωτικό κίνδυνο των οφειλετών (αγοραστών).

102

Παράρτημα 19: Νομοθεσία για τις εταιρείες spin-off ή τεχνοβλαστών

το ν. 2741/99 (άρθρο 23)

το ν. 2843/2000 (άρθρο 34, αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων)

το ν. 2919/2001 (σύνδεση έρευνας και τεχνολογίας με την παραγωγή)

το Π.∆. 17/2001 (χρηματοδοτική στήριξη νέων επιχειρήσεων έντασης γνώσης –

τεχνοβλαστών, spin – off).

Ν.2843/2000, Άρθρο 34: Αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων

Η παράγραφος 3 του άρθρου 23 του νόμου 2741/1999 (ΦΕΚ 199/Α/1999)

αντικαθίσταται ως εξής:

Α. Τα ερευνητικά αποτελέσματα και η γνώση που παράγεται σε ερευνητικά

κέντρα, εκπαιδευτικά ιδρύματα, επιχειρήσεις ή άλλους οργανισμούς στην Ελλάδα

και το εξωτερικό μπορεί να αξιοποιηθεί οικονομικά με διάφορους τρόπους, και

ιδίως:

α. Απευθείας εμπορική αξιοποίηση με την παραγωγή και διάθεση προϊόντων ή

παροχή υπηρεσιών από τον ίδιο φορέα στον οποίο παράγεται η γνώση. Στην

περίπτωση που ο φορέας είναι ίδρυμα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, οι

δραστηριότητες μπορεί να αναλαμβάνονται από τις εταιρείες αξιοποίησης και

διαχείρισης της περιουσίας τους.

β. Εκχώρηση εμπορικής αξιοποίησης με τη διάθεση από το φορέα παραγωγής

γνώσης άδειας εμπορικής εκμετάλλευσης της γνώσης, έναντι τμήματος που

καθορίζεται με σύμβαση εκχώρησης σε άλλο οργανισμό ή επιχείρηση

οποιασδήποτε μορφής.

γ. Ίδρυση ή συμμετοχή σε επιχειρήσεις αξιοποίησης είτε με τη σύσταση από το

φορέα παραγωγής της γνώσης θυγατρικής επιχείρησης, οποιασδήποτε μορφής για

την εμπορική εκμετάλλευση αυτής, είτε με τη συμμετοχή του φορέα γνώσης σε

από κοινού δραστηριότητα εκμετάλλευσης με άλλους οργανισμούς ή επιχειρήσεις.

δ. Τεχνολογικές επιχειρήσεις επιστημόνων, τεχνολόγων και ερευνητών με τη

δημιουργία επιχειρηματικής δραστηριότητας από τα φυσικά πρόσωπα που

παρήγαγαν εμπορικά εκμεταλλεύσιμες γνώσεις, στην οποία μπορεί να συμμετέχει

με οποιονδήποτε τρόπο ο φορέας στον οποίο παράχθηκαν οι γνώσεις, καθώς και

τρίτα φυσικά ή νομικά πρόσωπα.

103

Παράρτημα 20: Νομοθετικές προτάσεις και αλλαγές σε σχέση με την περίοδο 2007-

2013

105

Πηγή: European Parliament, «Financial Engineering Instruments in Cohesion Policy»,2013

106

Παράρτημα 21: Έργα που υλοποιούνται από την Εταιρεία Ανάπτυξης και

Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ)

Έργα που υλοποιούνται

Αυτή την περίοδο έχουν αξιολογηθεί και ενταχθεί στο Πρόγραμμα 38 έργα, συνολικού προϋπολογισμού 78.546.256€. Ήδη ολοκληρώθηκαν τρία έργα: Το Μουσείο Φωταερίου, προϋπολογισμού 142.000, η Διερεύνηση ολοκληρωμένης αστικής παρέμβασης στο κέντρο της Αθήνας (ΣΟΑΠ), προϋπολογισμού 240.465, και η Πλατφόρμα Εξυπηρέτησης Πολιτών και δικτύωσης με τις υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων ΣΥΝ Αθηνά, προϋπολογισμού 47.478 €. Τα έργα αναλυτικότερα είναι τα εξής:

ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ Εγκεκριμένος Π/Υ

Δικαιούχος

Ανακατασκευή Κέντρου Υγείας Αστικού Τύπου επί της οδού Χανίων (6η Δ.Κ) 1.913.040 Δήμος

Αθηναίων

Ανακατασκευή Κέντρου Υγείας Αστικού Τύπου επί της οδού Σαρανταπόρου 4 (5η ΔΚ) 1.127.934 Δήμος

Αθηναίων

Ανάπλαση πλατείας Αγίου Γεωργίου Κυψέλης 310.000 Δήμος

Αθηναίων

Ανάπλαση κοινοχρήστου χώρου οδού Πάφου 530.000 Δήμος

Αθηναίων

Κατασκευή Βιοκλιματικού Βρεφονηπιακού σταθμού επί της οδού Νεοχωρίου 5 - Κυψέλη (6η ΔΚ) 806.964 Δήμος

Αθηναίων

Κατασκευή Βιοκλιματικού Βρεφονηπιακού σταθμού επί της οδού Θερμοπυλών & Λεωνιδίου (3η ΔΚ) 1.418.173 Δήμος

Αθηναίων

Προμήθεια και εγκατάσταση σε θέση λειτουργίας 20 μηχανισμών βύθισης-ανύψωσης με τηλεσκοπικό σύστημα σταθερών συμπιεστών απορριμμάτων για την προσωρινή αποθήκευση των αστικών απορριμμάτων ή ανακυκλώσιμων υλικών με τη συντήρησή τους για ένα έτος

2.644.500 Δήμος Αθηναίων

Σεράφειο κολυμβητήριο-αθλητικό και πολιτιστικό κέντρο 13.963.000 Δήμος

Αθηναίων

117o διθέσιο ολοήμερο Νηπιαγωγείο Αθήνας, με τη μέθοδο της προκατασκευής 1.018.500 ΟΣΚ

Προσθήκη πτέρυγας στα 88ο & 68ο Νηπιαγωγεία και 90ο & 123ο Δημοτικά Σχολεία Αθήνας – Οικοδομικές εργασίες & Η/Μ εγκαταστάσεις

2.352.000 ΟΣΚ

Δημιουργία και προμήθεια εξοπλισμού για την ανάδειξη των χωρών του παλαιού εργοστάσιου φωταέριου στην Τεχνόπολις Δήμου Αθηναίων

142.000 Τεχνόπολις

Ανακατασκευή Διατηρητέου Σχολικού κτιρίου προς Επανάχρηση - πρώην 2ο Λύκειο Αθηνών Αχαρνών 80-82 & Χεϋδεν 35

3.500.000 Δήμος Αθηναίων

Βιώσιμη Επιχειρηματικότητα στην Αθήνα 993.280 ΣΕΒ

107

Ενίσχυση της εξωστρέφειας των αθηναϊκών επιχειρήσεων 4.700.000 ΟΠΕ

Δημιουργία πλατφόρμας εξυπηρέτησης πολιτών και δικτύωσης με τις υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων (ΣΥΝ Αθηνά)

47.478 ΕΑΤΑ

Κόμβος καινοτομίας και επιχειρηματικότητας INNOVATHENS 2.345.045 Τεχνόπολις

Διερεύνηση ολοκληρωμένης αστικής παρέμβασης στο κέντρο της Αθήνας (ΣΟΑΠ) 240.465 Δήμος

Αθηναίων

Καινοτομία και Επιχειρηματικότητα-Αξιοποίηση της Έρευνας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών 875.000 ΓΠΑ

Διοργάνωση Ετήσιου Travel Trade Workshop & Συνεδρίου 2014 120.000 ΕΑΤΑ

Συμβουλευτική υποστήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο δήμο Αθηναίων σε θέματα επιχειρηματικότητας και συνεργασιών με σκοπό την ενίσχυση της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας (ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ)

1.700.000 ΙΜΕ - ΓΣΕΒΕΕ

Επιχειρηματική Αξιοποίηση Ερευνητικών Αποτελεσμάτων στο ΟΠΑ 953.000 ΟΠΑ

Δράσεις για την τουριστική ανάπτυξη της Αθήνας 1.000.000 ΞΕΕ

Προμήθεια και εγκατάσταση σε θέση λειτουργίας 50 μηχανισμών βύθισης - ανύψωσης με τηλεσκοπικό σύστημα 4 κάδων τροχήλατων χωρητικότητας 660-1100 lt

1.937.250,00 Δήμος Αθηναίων

Σχεδιασμός και ανάπτυξη δομών φιλοξενίας και στήριξης νέων επιχειρήσεων στον τομέα τεχνολογιών πληροφορικής & επικοινωνιών του Δήμου Αθηναίων (ICT)

3.936.000,00 ΕΑΤΑ

Σχεδιασμός και ανάπτυξη κέντρου στήριξης επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων (BSC) 4.452.600,00 ΕΑΤΑ

Σχεδιασμός και ανάπτυξη δομών φιλοξενίας και στήριξης νέων επιχειρήσεων στον τομέα δημιουργικού σχεδιασμού του δήμου Αθηναίων (Creative Intustries)

3.321.000,00 ΕΑΤΑ

Στοχευμένες παρεμβάσεις για τη συνολική αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος του δήμου της Αθήνας 4.440.300,00 ΕΑΤΑ

Αποκατάσταση πρώην κτιρίων ΚΑΠΑΨ 873.061 Δήμος

Αθηναίων

Πρόγραμμα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης 2.100.000 EATA

Δημιουργία κοινωνικών δομών αντιμετώπισης της φτώχειας 1.100.000 Δήμος

Αθηναίων

Υλοποίσηση αισθητικών παρεμβάσεων και δημιουργία υποβάθρων για δράσεις πολιτισμού 141.942 ΕΑΤΑ

Κατασκευή αποχετευτικών δικτύων ακαθάρτων και των συνδέσεων των ακινήτων 1ης & 7ης ΔΚ 1.393.671 Δήμος

Αθηναίων

Κατασκευή αποχετευτικών δικτύων ακαθάρτων και των συνδέσεων των ακινήτων 6ης ΔK 1.418.173 Δήμος

Αθηναίων


Αθηναίων


Αθηναίων

108

Αποκατάσταση Διατηρητέου Κτηρίου στην οδό Θεοτοκοπούλου 34 για τη λειτουργία Πολιτιστικού Κέντρου

723.800 Δήμος Αθηναίων

Προμήθεια εξοπλισμού για τη λειτουργία κινητού σταθμού μεταφόρτωσης απορριμμάτων 3.382.500 Δήμος

Αθηναίων

Δημιουργία μηχανισμού στήριξης νέων επιχειρήσεων στον τομέα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας του δήμου Αθηναίων

984.000 ΕΑΤΑ

ΣΥΝΟΛΟ

78.546.256

Πηγή:http://www.developathens.gr/el/the-athens-project/projects-under-implementation

109

Παράρτημα 22 : Συνεντεύξεις με στελέχη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

1η Συνέντευξη: Μαρία Βαρσαμιδάκη, Αντιδήμαρχος Οικονομικών Δήμου

Ζωγράφου

Ημερομηνία συνέντευξης : 05/05/2014

Τοποθεσία: Δήμος Ζωγράφου

Ερ. Ο ν. 3852/2010 είχε ως στόχο τη δημιουργία πρωτοβάθμιων ΟΤΑ με

κατάλληλο μέγεθος και υποδομές, καθώς και επαρκείς ανθρώπινους και

οικονομικούς πόρους για την αποτελεσματική άσκηση των αρμοδιοτήτων τους.

Πόσο πιστεύετε ότι έχει επιτευχθεί αυτός ο στόχος, γενικά για τους α/θμίους ΟΤΑ

και ειδικά στον δικό σας Δήμο;

«Δεν έχει επιτευχθεί σε όλους τους Δήμους ο σκοπός του Καλλικράτη. Στον δήμο μας

όμως δεν λειτούργησε αρνητικά. Η Διοίκηση περιόρισε σημαντικά τις μη αναγκαίες

δαπάνες. Συγχώνευσε τα ΝΠΔΔ, έκανε καλύτερη οικονομική διαχείριση και καλύτερο

σχεδιασμό των προμηθειών. Προ Καλλικράτη, οι οικονομικές υποχρεώσεις του δήμου

ανέρχονταν στα 6-7 εκατομμύρια ευρώ. Τώρα έχουν μειωθεί σημαντικά στα 700.000-

800.000 ευρώ».

Ερ. Ο ν. 3852/10 επέφερε σημαντικές αλλαγές στους σκοπούς των νομικών

προσώπων δημοσίου δικαίου και στον αριθμό τους, μέσω των υποχρεωτικών

συγχωνεύσεων τους. Ποια είναι η άποψή σας για αυτό το ζήτημα;

«Στο δήμο μας υπήρχαν 13 ΝΠΔΔ, 1 κοινωφελές ίδρυμα, μία εταιρεία ΑΕ διαχείρισης

περιουσίας και 4 αστικές μη κερδοσκοπικές επιχειρήσεις που εκκαθαρίστηκαν. Επίσης

από τα 13 ΝΠΔΔ τα πέντε, οι δράσεις τους πέρασαν στο Δήμο Ζωγράφου. Αυτή τη

στιγμή υπάρχει στο Δήμο ένα ΝΠΔΔ το Κέντρο Πολιτισμού-Αθλητισμού, 1 ανώνυμη

Δημοτική εταιρεία και 1 μορφωτικό ίδρυμα. Όλα αυτά προέκυψαν από το νόμο του

Καλλικράτη αναγκαστικά».

Ερ. Έχοντας ως βασικό στόχο τη συγκράτηση των δαπανών στους

προϋπολογισμούς των Δήμων, κάτι που αναφέρεται ρητά και στον ν. 3852/10, πόσο

πιστεύετε ότι θα βοηθήσει η χρήση των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων (πχ

ΣΔΙΤ, αξιοποίηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων) στην ανάπτυξη της

επιχειρηματικής δραστηριότητας σας;

«Θα βοηθήσει σημαντικά δεδομένου ότι αυτή τη στιγμή παίρνουμε πολύ λίγα χρήματα

από τις κρατικές επιχορηγήσεις που δεν επαρκούν. Αλλά θα πρέπει και η Διοίκηση να

110

δείξει ένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον σε τέτοια ζητήματα. Αλλά και η γραφειοκρατία είναι

αρνητικός παράγοντας σε αυτά τα εργαλεία».

Ερ. Με βάση τις προβλέψεις του άρθρου 259 του ν. 3852/10, τρεις είναι οι πηγές

χρηματοδότησης των Κ.Α.Π.: 1) Το 20% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του

φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων (Φ.Ε.Φ.Ν.Π.). 2) Το 12%

των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του Φ.Π.Α. 3) Το 50% των συνολικών

ετήσιων εισπράξεων του φόρου ακίνητης περιουσίας. Πώς κρίνετε τις αλλαγές στις

πηγές χρηματοδότησης σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς

«Αδιάφορες διότι τα χρήματα που λαμβάνουμε είναι πολύ λίγα και δεν έχει σημασία

από πού προέρχονται,. Υπάρχει μεγάλη πτώση στα έσοδα του Δήμου και κάποια

χρήματα δεν τα παίρνουμε καθόλου. Για παράδειγμα η 12η δόση της περσινής ΚΑΠ στο

τέλος του χρόνου λόγω καθυστερήσεων φαγώθηκε, δεν ήρθε ποτέ στο δήμο μας».

Ερ. Σας αποδίδονται οι ΚΑΠ και οι ΣΑΤΑ βάση της νομοθεσίας; Αν ναι στο

χρονικό πλαίσιο που θα έπρεπε ή με καθυστερήσεις;

« Μας αποδίδονται αλλά με καθυστερήσεις με αποτέλεσμα να χάνονται δόσεις όπως

σας είπα προηγουμένως».

Ερ. Έχετε υλοποιήσει προγράμματα στο Δήμο σας που χρηματοδοτούνταν από την

ΕΤΕπ; Και αν ναι ποια ήταν αυτά?

«Δεν έχουν γίνει τέτοια προγράμματα στο δήμο μας. Έχει γίνει μελέτη για χρήση

προγράμματος JESSICA σε πάρκινγκ του Δήμου Ζωγράφου αλλά μέχρι στιγμής δεν

έχει παρθεί επίσημη απάντηση για το έργο».

Ερ. Έχετε προχωρήσει σε υπογραφή σύμβασης ΣΔΙΤ για την ανάληψη κάποιας

επιχειρηματικής δραστηριότητας στο Δήμο σας; Αν ναι για ποιο σκοπό/ζήτημα του

Δήμου;

«Είχε γίνει συζήτηση για τη χρήση ΣΔΙΤ για υπόγεια γκαράζ 6-7 στον αριθμό

πολυόροφα στο δήμο. Έγιναν διαγωνισμοί βάση των ΣΔΙΤ αλλά δεν υπήρξε κανένα

επενδυτικό ενδιαφέρον και δεν προχώρησε η διαδικασία αυτή. . Έχει γίνει πρόταση

επίσης για χρήση ΣΔΙΤ στο νεκροταφείο Ζωγράφου και ανάλυση cost-benefit αλλά

μέχρι στιγμής δεν έχει παρθεί επίσημη απάντηση για το έργο».

Ερ. Έχετε συνάψει δάνεια τόσο στο παρελθόν όσο και τώρα με το Ταμείο

Παρακαταθηκών και Δανείων ή με τρίτες ιδιωτικές τράπεζες; Αν ναι για την

χρηματοδότηση ποιου τομέα/θέματος;

111

«Ναι το 2008 ο δήμος πήρε δάνειο από το ΤΠΔ 4,6 εκατ. ευρώ για κάλυψη

ληξιπρόθεσμων οφειλών παρελθόντων ετών. Επίσης έχει πάρει δάνειο από αυστριακή

τράπεζα, την Kommunat, ύψους 25 εκατ. ευρώ από τα οποία τα 19,5 εκατ ευρώ

δόθηκαν για την αγορά της βίλας Ζωγράφου και τα υπόλοιπα 5,5 εκατ ευρώ για

αναχρηματοδότηση, τα οποία και έχουν περάσει στο ΤΠΔ».

Ερ. Έχετε χρησιμοποιήσει ποτέ το εργαλείο του leasing; Αν ναι για ποια ζητήματα

του Δήμου;

« Υπήρξε προϋπολογισμός για αγορά λεωφορείων με leasing αλλά δεν προχώρησε

τελικά διότι αγοράσθηκαν μεταχειρισμένα λεωφορεία του ΟΑΣΑ στο 1/5 της τιμής που

θα δίναμε για το leasing και προτιμήσαμε την αγορά που ήταν συμφερότερη για το

δήμο οικονομικά απλά τα λεωφορεία δεν ήταν καινούργια.»

Ερ. Θεωρείται γενικά ότι ο Δήμο σας αξιοποίησε επαρκώς τις χρηματοδοτικές

ευκαιρίες που υπήρχαν διαθέσιμες από την Ε.Ε. τόσο πριν την κρίση του 2009 όσο

και σήμερα που είναι ακόμα πιο αναγκαίες, με δεδομένη την ύπαρξη σαφώς

μειωμένων οικονομικών πόρων;

« Όχι δεν τις αξιοποίησε. Χρειάζεται σοβαρότερη ενημέρωση για όλα αυτά τα

προγράμματα, καλύτερη οργάνωση και το κατάλληλο στελεχιακό δυναμικό που θα

μπορέσει να τα υποστηρίξει».

Ερ. Θεωρείται ότι ο Δήμος σας διαθέτει το κατάλληλο στελεχιακό δυναμικό για να

μπορούν να υποστηρίζονται τα επενδυτικά, χρηματοδοτικά προγράμματα που τον

ενδιαφέρουν ενδεχομένως;

« Όχι χρειάζονται άνθρωποι που θα ασχολούνται συνέχεια με αυτά, που θα

ενημερώνονται και θα ενημερώνουν και την Δημοτική αρχή.»

2η

Συνέντευξη: Δημήτρης Ραφτόπουλος, Διευθυντής Διεύθυνσης

Προγραμματισμού/Οργάνωσης/Πληροφοριακών Συστημάτων Δήμου Φυλής

Ημερομηνία συνέντευξης:22/05/2014

Τοποθεσία: Δήμος Φυλής






112

« Ο τωρινός δήμος Φυλής είναι αυτή τη στιγμή μία συνένωση τριών δήμων: του δήμου

Λιοσίων, Ζεφυρίου και Φυλής. Ο τέως δήμος Φυλής δεν είχε συγκροτημένες υπηρεσίες

και τώρα υπάρχουν κεντρικές υπηρεσίες που εξυπηρετούν τον δημότη καλύτερα.

Υπάρχουν σαφώς δυσκολίες με την απλή άθροιση των δημοσίων υπηρεσιών. Και πλέον

υπάρχουν λιγότεροι υπάλληλο για περισσότερους πολίτες αρά υφίσταται μία μη

επαρκής λειτουργία. Συγκροτήθηκαν όμως με το νέο Κανονισμό λειτουργίας του δήμου

μονοσήμαντες Διευθύνσεις οι οποίες δεν είναι στελεχωμένες με το επαρκές στελεχιακό

δυναμικό. Παρέμεινε δηλαδή το πρόβλημα στελέχωσης διότι το Πρόγραμμα

«Καλλικράτης» δεν είχε προβλέψει να υπάρχει ένα μίνιμουμ στελεχιακό δυναμικό

ποιότητας. Επίσης με τη διαδικασία της κινητικότητας/διαθεσιμότητας είχαμε απώλεια

πάνω από 10 στελέχη πανεπιστημιακού επιπέδου».




«Αυτή τη στιγμή στο δήμο υπάρχει ένα ΝΠΔΔ Αθλητισμού και Πολιτισμού και μία

εταιρεία από τις δύο που υπήρχαν πριν και ήταν δημοτικές επιχειρήσεις. Επίσης

υπάρχουν και βρεφονηπιακοί σταθμοί. Ειδικά για τα θέματα πολιτισμού και

αθλητισμού πρέπει να αναλαμβάνει την προεδρία τους ένα πρόσωπο που να έχει

αίσθηση για αυτά. Αν και συνήθως τοποθετούνται άτομα σχετικά με το αντικείμενο

εντούτοις δεν μπορούν να διοργανώσουν πχ ένα φεστιβάλ διότι δεν έχουν τις

ικανότητες. Είναι υποχρέωση της Κρατικής Διοίκησης να παρέχει υπηρεσίες

αθλητισμού, πολιτισμού και πρόνοιας.»

Ερ. Με το ν. 3852/10 περιορίστηκε σημαντικά το εύρος της επιχειρηματικής

δραστηριότητας των Δήμων, οι επιχειρήσεις των οποίων αποτελούν ΝΠΙΔ. Πώς

κρίνετε αυτή την εξέλιξη και πώς θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί;

«Οξύμωρη εξέλιξη αφού δεν αφήνεις να δημιουργηθεί δεύτερη εταιρεία. Εκτός αν

αφήνεις να υπάρξει συνεργασία με την κεντρική Διοίκηση που στην ουσία είναι και

αυτό παράλογο. Δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί θετικά το ζήτημα. Φτιάχτηκε

αναπτυξιακή αλλά το θεσμικό πλαίσιο δεν επιτρέπει να αναληφθούν επενδυτικές

πρωτοβουλίες από τους δήμους.»




113



« Η νέα δομή με την σύμπτυξη των υπηρεσιών βελτίωσε την εσωτερική τους οργάνωση

μερικώς στο δήμο Φυλής. Οι τρεις τεχνικές υπηρεσίες έγιναν μία και υπάρχει καλύτερη

λειτουργία με μεγαλύτερη δυναμική. Σε σχέση με τα χρηματοδοτικά εργαλεία, με βάση

την τρίτη εγκύκλιο, υπάρχει ομάδα δράσης που δουλεύει για τα θέματα των

χρηματοδοτήσεων του ΣΕΣ. Έχει το ΕΠ ανάπτυξης το οποίο σε εμάς έχει φτιαχτεί με το

Πανεπιστήμιο της Pescara και αφορά 4 ενότητες : η πρώτη ενότητα έχει σχέση με τον

αστικό χώρο και σχετίζεται με δύο μεγάλα ΣΧΟΑΠ που το ένα αφορά το βορειοδυτικό

κομμάτι της περιοχής και το άλλο το νοτιοανατολικό που έχει ανατεθεί σε εξωτερικό

μελετητή. Το πρώτο γίνεται σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας. Η

δεύτερη ενότητα έχει σχέση με τη χωματερή του δήμου έκτασης 3600 στρεμμάτων

όπου δουλεύουμε με το Πανεπιστήμιο της Πάτρας. Η τρίτη αφορά το χώρο γύρω από

τη χωματερή και δουλεύεται στη λογική της απορρύπανσης και επανασχεδιασμού της

χωρικής προσέγγισης. Εδώ συνεργαζόμαστε με το ΕΜΠ. Η τέταρτη ενότητα αφορά

τους ορεινούς όγκους της περιοχής μας όπου συνεργαζόμαστε με τρία πανεπιστήμια για

αυτό: το Αριστοτέλειο , το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το ΕΜΠ με το τμήμα

των τοπογράφων. Όπως βλέπετε, φυσικά και θέλουμε να δουλεύουμε αυτά τα εργαλεία

για να καλυτερεύσουμε την περιοχή μας».

Ερ. Από το 2011, οι κρατικές επιχορηγήσεις προς τους Δήμους βαίνουν συνεχώς

μειωμένες (βάση του ν. 3852/10). Πόσο έχει επηρεάσει αυτό το γεγονός την

οικονομική και επιχειρηματική δραστηριότητα σας έκτοτε;

« Ο δικός μας δήμος έχει ως βασική πηγή χρηματοδότησης τα αντισταθμιστικά του

ΧΥΤΑ που είναι ετησίως 41 εκατ. ευρώ. Δεν τα επιθυμεί όμως διότι η επιβάρυνση από

τη χωματερή είναι πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με τα χρήματα που λαμβάνει από αυτά.

Κατά τα άλλα δεν υπάρχει επιχειρηματική δραστηριότητα αυτή τη στιγμή στο δήμο

μεγάλη.»

Ερ. Με βάση τις προβλέψεις του άρθρου 259 του ν. 3852/10, τρεις είναι οι πηγές

χρηματοδότησης των Κ.Α.Π.: 1) Το 20% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του

φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων (Φ.Ε.Φ.Ν.Π.). 2) Το 12% των

συνολικών ετήσιων εισπράξεων του Φ.Π.Α. 3) Το 50% των συνολικών ετήσιων

εισπράξεων του φόρου ακίνητης περιουσίας. Πώς κρίνετε τις αλλαγές στις πηγές

χρηματοδότησης σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς;

114

«Αδιάφορες αλλαγές. Εξαρτάται από το πόσο πλούσιος είναι ο δήμος. Πρέπει να

υπάρχει άλλη πολιτική όχι στη λογική της ανταποδοτικότητας αλλά στη λογική των

αλλαγών. Πχ να κοιτάμε τι status έχει ο δήμος περιβαλλοντικό ή κοινωνικό και άρα τι

ανάγκες πρέπει να καλύψει κάθε φορά».



« Ναι μας αποδίδονται αλλά με μικρές καθυστερήσεις. Αλλά δεν καταβάλλεται το

σύνολο των αντισταθμιστικών του ΧΥΤΑ ούτε καν σε εύλογο χρονικό διάστημα.»



«Ναι έχουμε υλοποιήσει για το πάρκο πόλης και για την περίοδο των σεισμών δηλαδή

μεταξύ 2001-2002. Επίσης έχουμε πάρει χρήματα αλλά μικρά ποσά από την ΕΤΕπ για

την κατασκευή δύο βρεφονηπιακών σταθμών».



Δήμου;

«Όχι αλλά προσπαθούμε να στήσουμε 2 ΣΔΙΤ αυτή τη στιγμή. Το πρώτο θα αφορά την

κατασκευή διοικητικού κέντρου του Βιοτεχνικού πάρκου των Άνω Λιοσίων ενώ το

δεύτερο αφορά το πάρκο πόλης το οποίο όμως δεν μπορεί να ολοκληρωθεί λόγω μη

ολοκλήρωσης των απαλλοτριώσεων. Πρέπει πρώτα να ξεκαθαριστούν τα θέματα γης».




«Ναι έχουμε συνάψει και είμαστε ο καλύτερος πελάτης της. Είναι δάνεια και για

λειτουργικές ανάγκες του δήμου μας αλλά και για την κατασκευή υποδομών. Το

μεγαλύτερο πρόβλημα από χρηματοδοτικής άποψης και εκεί πήγαν και ποσά από αυτά

τα δάνεια το είχαν οι δημοτικές επιχειρήσεις».


του Δήμου;

« Όχι και δεν θα το χρησιμοποιήσει ο δήμος μας. Σε μία παλαιότερη δραστηριότητα

ανάπλασης όμως στη σύμβαση με τον ανάδοχο αναφερόταν η χρήση οχημάτων με

leasing, το οποίο και τηρήθηκε αλλά ήταν επιλογή του αναδόχου και όχι ενέργεια του

δήμο μας».

115

Ερ. Βάση και της τελευταίας έκθεσης της ΠΕΤΑ Α.Ε., αν και υπάρχει μία μικρή

βελτίωση στα ποσοστά υλοποίησης των Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ στους Δήμους,

εντούτοις υπάρχουν καθυστερήσεις στην απορροφητικότητα και συμβασιοποίηση

αυτών. Που πιστεύετε ότι οφείλονται αυτές και πως μπορούν να αντιμετωπιστούν,

κατά την άποψη σας;

«Εδώ υπάρχουν 2 προσεγγίσεις. Από την μία είναι η εμπειρία του Δήμου και μετά του

δήμου που δημιουργήθηκε από τον Καλλικράτη. Το ΕΣΠΑ είχε εξαρτηθεί από το

πολιτικό προσωπικό του δήμου για τη διαχείρισή του έτσι όπως είχε δημιουργηθεί. Εκεί

πχ που υπήρχε ένας πεφωτισμένος Δήμαρχος και είχε ζητήσει να γίνουν μελέτες και

αναλύσεις, διότι εκεί είναι το κλειδί των προγραμμάτων του ΕΣΠΑ καθώς και στην

ετοιμασία, ένας Δήμαρχος που έβλεπε μακροπρόθεσμα τι θα βγάλει η Διαχειριστική

Αρχή των προγραμμάτων και ενημερωνόταν εκ των προτέρων τότε σε αυτό το δήμο θα

υπήρχαν δράσεις και αξιοποίηση των προγραμμάτων. Η 2η προσέγγιση αφορά το

διοικητικό και το πολιτικό προσωπικό. Έπρεπε το ίδιο το πρόγραμμα να είχε

ασφαλιστικές δικλείδες για να υπάρχει απορροφητικότητα των Προγραμμάτων και

κυρίως αποτελεσματικότητα δηλαδή να πάνε τα χρήματα σε αυτούς που πραγματικά

έχουν ανάγκη, έπρεπε δηλαδή να δουν κάθε φορά τις ανάγκες των δημοτών. Η

διαχείριση είναι επίσης μεγάλο θέμα. Θα έπρεπε να υπάρχει ένα κλειδί. Πρότασή μου

είναι να υπάρχει ένα πιστοποιημένο γραφείο με μηχανικούς, οικονομολόγους και

νομικούς για την αντίστοιχη διαχείριση των έργων παράλληλα με τις υπηρεσίες και θα

πληρώνεται ίσως με κάποιο ποσοστό από το έργο ή τη δράση που θα υλοποιείται».





« Δυστυχώς όχι. Δεν υπήρχε η κατάλληλη πολιτική στήριξη».




«Όχι. Κάποτε υπήρχε τέτοιο δυναμικό αλλά τώρα πια με τις μετακινήσεις και τις

συνταξιοδοτήσεις του προσωπικού τα τελευταία χρόνια όχι δεν υπάρχει».

116

3η Συνέντευξη: Βασίλης Λώλος, Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου

Περιστερίου, Πρώην Αντιδήμαρχος Ανάπτυξης-Οικονομικών

Ημερομηνία συνέντευξης: 29/05/2014

Τοποθεσία: Δήμος Περιστερίου






«Καθόλου δεν έχει επιτευχθεί αυτός ο στόχος. Υπήρξαν δραματικές μειώσεις εσόδων

για τους δήμους και η οικονομική κρίση χειροτέρεψε τα πράγματα. Προέβλεπε τη

μεταφορά αρμοδιοτήτων στους δήμους αλλά χωρίς αντίστοιχη μεταφορά πόρων».




«Λόγω Καλλικράτη, ο δήμος μας από 4 ΝΠΔΔ έχει αυτή τη στιγμή ένα ΝΠΔΔ. Έπρεπε

να γίνουν αλλαγές, να μπει μία τάξη αλλά χωρίς να γκρεμίζονται τα πάντα. Εμείς

είχαμε ξεκινήσει διαδικασίες όπως αξιολόγηση του προσωπικού και συγχωνεύσεις

υπηρεσιών πριν τον Καλλικράτη πριν από 6 χρόνια περίπου για αυτό και είμαστε αυτή

τη στιγμή ένας υγιής οικονομικά δήμος».






«Εμείς σαν δήμος έχουμε εκμεταλλευτεί στο 100% τα χρηματοδοτικά προγράμματα.

Αυτή τη στιγμή έχουμε 3 χρηματοδοτικά προγράμματα ανάπλασης στο στάδιο που

έχουν γίνει συμβάσεις με τους αναδόχους. Το 1ο αφορά τη βιοτική ανάπλαση της

πλατείας Δέγλερη στον Άγιο Ιερόθεο. Είχε αγοραστεί ο χώρος από το δήμο, έχουν

ξεκαθαρίσει οι χρήσεις γης. Θα γίνει διαπλάτυνση πεζοδρομίων δεξιά και αριστερά των

δρόμων, θα φυτευτούν δέντρα και θα χρησιμοποιηθούν λαμπτήρες εξοικονόμησης

ενέργειας. Το έργο αυτό έχει ήδη ξεκινήσει. Το 2ο αφορά την πρώτη παιδική χαρά και

είναι στο στάδιο της σύμβασης. Θα δημιουργηθεί άλσος εκεί με περιπατητικές

117

διαδρομές .Το τρίτο έργο σχετίζεται με τον πεζόδρομο της Αιμιλίου Βεάκη. Θα υπάρξει

άνοιγμα πεζοδρομίων εκεί μόνο για τους πεζούς και οι υπόλοιποι χώροι θα διατεθούν

στα μαγαζιά αλλά όχι σε σημείο που τα πάντα να είναι καλυμμένα με

τραπεζοκαθίσματα. Αυτό το έργο ξεκινά τη Δευτέρα 02-06-2014 και θα έχει

ολοκληρωθεί μέσα στο 2015. Υπάρχει και ένα τέταρτο έργο από πρόγραμμα της ΕΕ,

ένας πρότυπος βρεφονηπιακός σταθμός στην περιοχή Τσαλαβούτα».

Ερ. Τα έργα ανάπλασης που μου αναφέρατε, σχετίζονται με το πρόγραμμα

JESSICA που αφορά συγκεκριμένα τέτοια έργα;

«Πιθανών ναι έχει σχέση με ευρωπαϊκό πρόγραμμα αλλά δεν είμαι σίγουρος αν είναι

αυτό το οποίο αναφέρεται. Πάντως οι μελέτες για αυτά τα έργα είχαν γίνει πριν από

περίπου 3 χρόνια».



« Αποδίδονται αλλά με μικρές καθυστερήσεις. Αλλά τα ποσά πλέον είναι τόσο μικρά σε

σχέση με τις ανάγκες του δήμου που αναζητούμε άλλες εναλλακτικές.»


του Δήμου;

«Ναι για αγορά στόλου καθαριότητας. Είχε ένα κόστος περίπου 4 εκατ. ευρώ σε βάθος

4ετίας. Αλλά μέσω αλλαγής του τρόπου συγκομιδής των απορριμμάτων μειώσαμε τις

μεταφορές κατά 5 φορές με αποτέλεσμα να μειώσουμε σημαντικά το κόστος της

καθαριότητας του δήμου μας».



Δήμου;

«Όχι αλλά είμαστε σε σκέψη για χρήση τέτοιων προγραμμάτων για τη δημιουργία

parking στο δήμο μας ειδικά και μετά το άνοιγμα των καινούργιων σταθμών του

μετρό».

Ερ. Με ποιο τρόπο εντάσσεται έργα στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Δήμου

σας;

« Με γνώμονα πρώτα το όφελος των δημοτών και μετά του περιβάλλοντος εξού και

όλα τα ανωτέρω έργα που στοχεύουν στην ανάπλαση της περιοχής μας. Επίσης ο δήμος

μας είναι ο πρώτος δήμος στην Ελλάδα που διεκδίκησε και πήρε έργο κάδων

κομποστοποίησης».

118

Ερ. Έχετε συνάψει δανειακές συμβάσεις με την ΕΤΕπ ή με άλλες τράπεζες;

« Ναι αλλά δεν τα έχει χρεωθεί ουσιαστικά ο δήμος. Ήταν δάνεια για την εκπόνηση

τεχνικών μελετών για να διεκδικήσουμε τα παραπάνω έργα κάτι που πήρε τρία χρόνια

περίπου. Μόνο δηλαδή για τέτοιες δράσεις και όχι για άλλες δαπάνες».




«Δεν υπάρχει άρτια στελέχωση και υπάρχουν ελλείψεις αλλά θεωρώ ότι έχει

αξιοποιηθεί το υπάρχων προσωπικό. Βέβαια έχει γίνει χρήση εξωτερικών υπηρεσιών

και γραφείων για την εκπόνηση των τεχνικών μελετών όπως σας προείπα.»

4η Συνέντευξη: Δήμητρα Κορμπά, Πρώην Αντιδήμαρχος Παιδείας και Πολιτισμού

Δήμου Αιγάλεω, Επίτιμη Πρόεδρος του Δημοτικού Κέντρου Παιδιού Δ. Αιγάλεω

Ημερομηνία συνέντευξης: 05/06/2014

Τοποθεσία: 2ο Γυμνάσιο Αιγάλεω( τωρινός χώρος εργασίας)






«Στην εφαρμογή του φαίνεται ότι δεν ανταπεξήλθε στις προσδοκίες μας. Αποδείχτηκε

δυσλειτουργικός γιατί δημιούργησε μία υδροκέφαλη δημόσια διοίκηση, η οποία είναι

υποχρεωμένη να αντιμετωπίζει πολλαπλά και πολυσύνθετα προβλήματα από ένα μόνο

μηχανισμό. Η συγκέντρωση δηλαδή όλων των λειτουργιών των πρώην ΝΠ στην

κεντρική Διοίκηση του δήμου αποστέρησε από το δήμο τη δυνατότητα λεπτομερειακής

και πιο επιτυχημένης αντιμετώπισης των θεμάτων».




«Λόγω των συγχωνεύσεων των αρμοδιοτήτων και λειτουργιών των πρώην ΝΠ

απουσιάζει η ευελιξία και η κατά περίπτωση αντιμετώπιση των θεμάτων που

προκύπτουν ανά τομέα του Δήμου καθώς και τα ανωτέρω που ειπώθηκαν για αυτά».

119

Ερ. Με το ν. 3852/10 περιορίστηκε σημαντικά το εύρος της επιχειρηματικής

δραστηριότητας των Δήμων, οι επιχειρήσεις των οποίων αποτελούν ΝΠΙΔ. Πώς

κρίνετε αυτή την εξέλιξη και πώς θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί;

« Είναι προφανές ότι η στέρηση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στερεί έσοδα από

τους δήμους. Χρειάζεται να υπάρξει παροχή θεσμικού πλαισίου επιχειρηματικής βάσης

για να μπορέσει να ανθίσει ξανά η επιχειρηματική δραστηριότητα στους δήμους».






« Με τον Καλλικράτη εκ πρώτης όψεως φάνηκε ότι εξοικονομούνται πόροι λόγω των

προηγούμενων συγχωνεύσεων και συγκεντρωτικότητας της Διοίκησης. Στην ουσία

όμως μελλοντικά θα επιβαρύνει οικονομικά τους Δήμους καθόσον δεν αντιμετωπίζει

βασικά θέματα, αυτά θα χρονίζουν και όταν θα γίνει προσπάθεια αντιμετώπισής τους οι

δαπάνες θα είναι διπλές και τριπλές από αυτές που θα απαιτούνταν την ανάλογη

χρονική στιγμή. Τα δε Προγράμματα σίγουρα θα βοηθούσαν στην διόρθωση

προβλημάτων του δήμου μας όμως ενώ έγιναν ενέργειες δεν απορροφήθηκαν τελικά

ποτέ από το δήμο».

Ερ. Από το 2011, οι κρατικές επιχορηγήσεις προς τους Δήμους βαίνουν συνεχώς

μειωμένες (βάση του ν. 3852/10). Πόσο έχει επηρεάσει αυτό το γεγονός την

οικονομική και επιχειρηματική δραστηριότητα σας έκτοτε;

« Το γεγονός αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την οπισθοδρόμηση δράσεων, την υποβάθμιση

κτιριακών και άλλων υποδομών αφού δεν υπήρχαν χρήματα για συντήρησή τους και

την παύση δραστηριοτήτων πολιτισμού και αθλητισμού».



«Δυστυχώς δεν γνωρίζω να σας απαντήσω».



Δήμου;

«Υπήρχαν κάποιες τέτοιες συμβάσεις στον τομέα του Περιβάλλοντος για τη συντήρηση

των πεζοδρομίων αλλά δεν έχω να σας πω περισσότερες λεπτομέρειες.»

120




« Υπάρχει δάνειο και από το ΤΠΔ στο δήμο μας και από τρίτες ιδιωτικές τράπεζες για

την κάλυψη λειτουργικών δαπανών του κυρίως».





« Όχι σε καμία περίπτωση. Υπήρξε μεγάλη διαφυγή κονδυλίων από την ΕΕ όπως και

ανικανότητα εφαρμογής των Προγραμμάτων δηλαδή δεν αποδόθηκαν δικαιολογητικά

όπως έπρεπε, δεν εκπονήθηκαν μελέτες για τα έργα».




« Για να μην έχει πετύχει ως τώρα να αποκομίσει κάποια τέτοια προγράμματα, η εικόνα

μας δείχνει ότι δεν το είχε. Χρειάζεται σαφώς ενίσχυση του στελεχιακού δυναμικού του

δήμου και ειδικά από καταρτισμένους υπαλλήλους».

121

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΒΙΒΛΙΑ, ΜΕΛΕΤΕΣ, ΝΟΜΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

1. 4η Ενδιάμεση Έκθεση για την πορεία εφαρμογής από την Πρωτοβάθμια

Αυτοδιοίκηση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων 2007 – 2013, Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε.

2. Cohn, Theodore, H Διεθνής Πολιτική Οικονομία. Θεωρία και Πράξη, Εκδόσεις

Gutenberg, 2009

3. Έκθεση Προόδου της συγκέντρωσης και καταγραφής των Αναπτυξιακών

Ανταποδοτικών Επενδυτικών Σχεδίων των ΟΤΑ σε Βάση Δεδομένων, Στοιχεία

αναφοράς 30.07.2013 - 31.10.2013, Π.Ε.Τ.Α. Α.Ε.

4. European Investment Bank, EIF in Greece, 2013,

http://www.eif.org/news_centre/publications/country-fact-

sheets/EIF_factsheet_greece.pdf

5. European Investment Bank, Financial Report, 2013

6. Gilpin R.,Παγκόσμια Πολιτική Οικονομία: Η διεθνής οικονομική τάξη, Εκδόσεις

Ποιότητα, Αθήνα, 2004

7. Konsolas N., Sidiropoulos E., Papadaskalopoulos A., Regional Analysis and

Local Planning in Local Development, Konsolas N.(ed) Athens, RDI., 1990.

8. Lena Tsipouri and Sophia Athanassopoulou, Expert evaluation network

delivering policy analysis on the performance of Cohesion policy 2007-2013

Year 2 – 2012 Task 1: Financial engineering Greece, 2012

9. The World Bank, “What is development?”

http://www.worldbank.org/depweb/english/beyond/beyondco/beg_01.pdf

10. The World Bank, Glossary,

http://www.worldbank.org/depweb/beyond/global/glossary.html#19

11. Thirlwall A.P., Μεγέθυνση και Ανάπτυξη, Τόμος Β, Εκδόσεις Παπαζήση, 2003

12. Ανδρέου, Γιώργος και Μαραβέγιας,, Ναπολέων (2007), «Η Διαρθρωτική

Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης», στο Ν. Μαραβέγιας και Μ. Τσινισιζέλης

(επιμ.), Νέα Ευρωπαϊκή Ένωση: Οργάνωση και Πολιτικές – 50 χρόνια,

Εκδόσεις Θεμέλιο – Βιβλιοθήκη Ευρωπαϊκών Θεμάτων, σελ. 584-612.

13. Δεληθέου Βασιλική, Θεσμικό πλαίσιο Περιφερειακής ανάπτυξης και Οργάνωσης

της Διοίκησης του Κράτους, Αθήνα, 2007,2008



http://www.worldbank.org/depweb/english/beyond/beyondco/beg_01.pdf

http://www.worldbank.org/depweb/beyond/global/glossary.html%2319

122

14. Δεληθέου Βασιλική, Περιφερειακή Ανάπτυξη μέσω Ειδικών Οικονομικών

Ζωνών-Αμφιλεγόμενες προσεγγίσεις-Η Ελληνική και Η Διεθνής εμπειρία, Αθήνα,

2012

15. Μπέσιλα-Βήκα Ε., Τοπική Αυτοδιοίκηση, Τόμος Ι, Εκδόσεις Σάκκουλα,

Αθήνα,2004

16. Ν.2843/2000 (ΦΕΚ Α΄219/12.10.2000) «Εκσυγχρονισμός των χρηματιστηριακών

συναλλαγών, εισαγωγή εταιριών επενδύσεων στην ποντοπόρο ναυτιλία στο

Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών και άλλες διατάξεις»

17. Ν. 3852/2010 (ΦΕΚ Α 87/7.6.2010) «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και

της Αποκεντρωμένης Διοίκησης-Πρόγραμμα Καλλικράτης»

18. Παπαδασκαλόπουλος Α., Πρότυπα και πολίτικες περιφερειακής ανάπτυξης,

Παπαζήσης, Αθήνα, 1995

19. Παπαδασκαλόπουλος Αθ, Χριστοφάκης Μ, Περιφερειακός Προγραμματισμός,

Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα,2002

20. Προεδρικό Διάταγμα Υπ’ αριθμ. 169/2014-ΦΕΚ 272 Α/13.12.2013

«Ρύθμιση θεμάτων χορήγησης δανείων σε ΟΤΑ και σε άλλους φορείς από το

Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων»

21. Πετράκος Γ, Ψυχάρης Γ, Περιφερειακή ανάπτυξη στην Ελλάδα, Εκδόσεις

Κριτική,2004

22. Σαπουνάκης Τ., Οικονομικά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ΕΚΔΔΑ, 2013

23. Study, European Parliament, «Financial Engineering Instruments in Cohesion

Policy», 2013

24. Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), Συνοπτικός οδηγός, Ειδική

Γραμματεία ΣΔΙΤ, Αθήνα 2006

25. Τράπεζα της Ελλάδος, Νομισματική πολιτική: Ενδιάμεση έκθεση, 2013

ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ

1. http://ec.europa.eu/regional_policy/thefunds/instruments/jeremie_el.cfm

2. http://ec.europa.eu/regional_policy/thefunds/instruments/jessica_el.cfm

3. http://hellenicstartups.gr/hellenic-angels/

4. http://www.aftodioikisi.gr/

http://ec.europa.eu/regional_policy/thefunds/instruments/jeremie_el.cfm

http://ec.europa.eu/regional_policy/thefunds/instruments/jessica_el.cfm

http://hellenicstartups.gr/hellenic-angels/

http://www.aftodioikisi.gr/

123

5. http://www.espa.gr/el/Pages/Default.aspx

6. http://www.nbgfactors.gr/

7. Ανάπτυξη.gov.gr ,http://www.anaptyxi.gov.gr

8. Γενική Γραμματεία Επενδύσεων ,http://www.ggea.gr/ap/nxe.htm

9. Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης, http://www.etean.gr/

10. Ειδική Γραμματεία ΣΔΙΤ , http://www.sdit.mnec.gr/

11. Ένωση Ελληνικών Επιχειρηματικών Κεφαλαίων, http://www.hvca.gr

12. Εταιρεία Ανάπτυξης & Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ),

http://www.developathens.gr/el/the-athens-project/projects-under-

implementation

13. Εταιρείες Spin-off, http://www.moke.teiath.gr/epixeirein/index.php?

14. Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, http://eib.europa.eu

15. Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων, http://www.eif.org/

16. Ταμείο Ανάπτυξης Νέας Οικονομίας, www.taneo.gr

http://www.espa.gr/el/Pages/Default.aspx

http://www.nbgfactors.gr/

,%20%20http:/www.anaptyxi.gov.gr

http://www.ggea.gr/ap/nxe.htm

http://www.etean.gr/

http://www.sdit.mnec.gr/

http://www.developathens.gr/el/the-athens-project/projects-under-implementation

http://www.developathens.gr/el/the-athens-project/projects-under-implementation

http://www.moke.teiath.gr/epixeirein/index.php

http://www.taneo.gr/

ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ · ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο: Η ... This study aims at presenting the new...

Documents

Transcript of ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ · ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο: Η ... This study aims at presenting the new...