«Η Ελένη παγιδευμένη στα κανάλια».

Ένα καινοτόμο πρόγραμμα βασισμένο στην «Ελένη» του Ευριπίδη (Γ΄ Γυμνασίου).

Η παρούσα εισήγηση αφορά στη θεατρική παράσταση «Η Ελένη παγιδευμένη στα

κανάλια» που ανέβασε ομάδα μαθητών του 6ου

Γυμνασίου Ηρακλείου, στο πλαίσιο

των προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων, με την καθοδήγηση των φιλολόγων

Λιναρίτη Μαρίας και Μανουσάκη Αμαλίας. ¨Η Ελένη παγιδευμένη στα κανάλια¨

βασίζεται στην ¨Ελένη¨ του Ευριπίδη που διδάσκονται τα παιδιά σύμφωνα με το

αναλυτικό πρόγραμμα. Η ιδέα η οποία υπήρξε η αφόρμηση για να γράψομε το

κείμενο ήταν « το εἶναι καί τό φαίνεσθαι», μια ιδέα που διατρέχει ολόκληρο το έργο

του τραγικού ποιητή, ιδωμένη όμως με μια φρέσκια ματιά εκείνη της τηλεοπτικής

εικόνας, που είναι μια σύγχρονη μορφή ψευδαίσθησης. Το αποτέλεσμα ήταν ένα

θεατρικό έργο μέσα στο οποίο οι ήρωες προσπαθούν να ξεφύγουν από την κενότητα

και τα «φαινόμενα» της τηλεοπτικής εικόνας και να προσεγγίσουν την αλήθεια.

Στόχος του προγράμματος ήταν οι μεγαλύτεροι μαθητές μας να κατανοήσουν τη

βασική αυτή ιδέα της ¨Ελένης¨ και οι μικρότεροι να έρθουν σε επαφή και να

γνωρίσουν ένα έργο που θα διδαχτούν μελλοντικά. Παράλληλα να συσχετίσουν την

ιδέα αυτή με τη σύγχρονη τηλεοπτική πραγματικότητα και να προβληματιστούν.

Κυρίως όμως επιδιώξαμε να βιώσουν τη χαρά της έκφρασης και της

αλληλεπίδρασης μέσα σε μια θεατρική ομάδα.

Η μέθοδος δουλειάς ήταν ομαδοσυνεργατική- βιωματική, αφού οι μαθητές δούλεψαν

σε μικρότερες ομάδες και έκαναν βιωματικές δράσεις στο πλαίσιο της συνεργασίας

μας με το πρόγραμμα ¨Εἶναι καί φαίνεσθαι στη ζωή και την τέχνη¨ αλλά και κατά την

άσκηση των ρόλων τους (βλ. παρακάτω). Επίσης η προσέγγιση της βασικής ιδέας

του έργου, ήταν διαθεματική καθώς υπήρχε η συνέργεια πολλών γνωστικών πεδίων:

α)της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας με τη ¨Ελένη¨

β)της Νεοελληνική Γλώσσας: το θέμα ¨ΜΜΕ¨ μελετάται στην 6η Ενότητα της

Νεοελληνικής Γλώσσας Β΄ Γυμνασίου.

γ)της Πληροφορικής: η χρήση των Η/Υ ήταν απαραίτητα αφού οι μαθητές

σχεδίασαν το ψηφιακό μέρος του σκηνικού, έφτιαξαν βίντεο και έπαιξαν μουσική

δ)της θεατρικής αγωγής.

Το πρώτο στάδιο για την υλοποίηση του προγράμματος ήταν η δημιουργία της

θεατρικής ομάδας μετά από ¨casting¨ για τους 25 ρόλους του θεατρικού. Παράλληλα

η συγγραφική ομάδα των φιλολόγων δούλευε τις πρώτες σκηνές του θεατρικού πάνω

στη βασική ιδέα του ¨είναι και φαίνεσθαι¨ στοχεύοντας στη σύγχρονη τηλεοπτική

πραγματικότητα. Μετά την έγκριση του προγράμματος, ξεκίνησαν οι μαθητές να

ασκούνται στους ρόλους τους υπό την καθοδήγηση των υπεύθυνων φιλολόγων, και

τη σκηνοθετική επιμέλεια του Α. Κονσολάκη, ενός παλιότερου μαθητή μας που με

την ευαισθησία, τη θεατρική του παιδεία και το ήθος του ενέπνευσε τους μαθητές μας

και δημιούργησε εκείνο το κλίμα εμπιστοσύνης που χρειάζεται μια ομάδα, ειδικά

θεατρική για να εκφραστεί. Οι πρόβες ξεκίνησαν Δεκέμβρη και πραγματοποιούνταν

στο αμφιθέατρο του 6ου

Γυμνασίου Ηρακλείου 2 ώρες κάθε εβδομάδα (αργότερα και

όσο φτάναμε προς το τέλος έγιναν περισσότερες).

Σε όλη τη διάρκεια των προβών, κατά το πρώτο μισάωρο της συνάντησης, σε

συνεργασία με το πρόγραμμα ¨Εἶναι καί φαίνεσθαι στη ζωή και την τέχνη¨, οι

μαθητές συμμετείχαν σε βιωματικές δράσεις, παρουσιάσεις και συζητήσεις με θέμα

το ¨είναι και το φαίνεσθαι¨. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα λειτούργησε υποστηρικτικά

ειδικά για τους μικρότερους μαθητές, που δεν διδάσκονται την ¨Ελένη¨, βοηθώντας

τους να κατανοήσουν τη βασική ιδέα του έργου.

Αυτό έγινε με ποικίλους τρόπους: παρουσιάσεις ppt με σχετικά θέματα ( η σοφιστική

και ην επίδραση της στον Ευριπίδη, ο μύθος του σπηλαίου του Πλάτωνα και

σύγχρονες προεκτάσεις κ.λ.π), βιωματικές δράσεις και θεατρικούς μονολόγους π.χ. η

δραματοποίηση κομματιών από παραμύθια με θέμα την εικόνα και τις ψευδαισθήσεις

π.χ. ¨Η πριγκίπισσα και οι εφτά ιππότες¨, ¨ο μικρός πρίγκιπας¨, ¨η Χιονάτη και οι

εφτά νάνοι¨ ¨Η ψεύτρα του Jean Cocteau¨ κ.λ.π., συζήτηση πάνω σε σχετικά κείμενα

σημαντικών δημιουργών (Κ.Π. Καβάφης, Ν. Δήμου, Νιλ Πόστμαν, Pierre Bourdieu

Όσκαρ Ουάιλντ κ.λ.π), παρακολούθηση ταινιών με σχετικό θέμα (προτεινόμενες

ταινίες ήταν το Matrix, Τhe truman show, Ζουν ανάμεσά μας).

Το δεύτερο στάδιο του προγράμματος, ενώ οι πρόβες εξελίσσονταν σε πυρετώδη

ρυθμό, περιελάμβανε την οπτική και ηχητική ¨ένδυση¨ της παράστασης. Οι μαθητές

επέλεξαν τη μουσική της παράστασης και έφτιαξαν το απαιτούμενο ψηφιακό υλικό:

ψηφιακό σκηνικό και βίντεο. Παράλληλα έγινε η επιλογή των κοστουμιών, από το

βεστιάριο του σχολείου και η δημιουργία καινούργιων.

Στο πλαίσιο της θεατρικής αγωγής των μαθητών, ήδη από την έναρξη του

προγράμματος, επισκεφτήκαμε το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, όπου οι μαθητές

παρακολούθησαν νεανική όπερα και συνομίλησαν με τον καλλιτεχνικό δ/ντή Τ.

Τζαμαριά για θέματα καλλιτεχνικά, αντλώντας πολύτιμη εμπειρία για την παράσταση

μας. Εκείνη όμως η επίσκεψη που υπήρξε μέγιστης σημασίας παιδαγωγικής, ήταν η

επίσκεψη μας στο παιδοαιματολογικό του ΠΑΓΝΗ (27 /3), όπου οι μαθητές μας

«επικοινώνησαν» τη δουλειά τους , μέσα σε πραγματικές συνθήκες ζωής και όχι στην

¨εικονική πραγματικότητα¨ της τάξης, μπροστά στα παιδιά και τους γονείς τους, που

δίνουν την προσωπική τους μάχη για τη ζωή.

Στο τελικό στάδιο αυτής της πολύμηνης προσπάθειας δόθηκε στις 9/5 η παράσταση

μας στην αίθουσα Ανδρόγεω του Δήμου Ηρακλείου.

Συμπερασματικά το πρόγραμμα ¨Η Ελένη παγιδευμένη στα κανάλια¨ κατόρθωσε

να οδηγήσει τους μαθητές σε μια βαθύτερη κατανόηση της ιδέας ¨είναι και

φαίνεσθαι¨ άρα και της ¨Ελένης¨ που διδάσκονται ή θα διδαχτούν σύντομα.

Παράλληλα βίωσαν και εξέφρασαν συναισθήματα στο προστατευμένο περιβάλλον

μιας θεατρικής ομάδας και, όπως πιστεύουμε, υιοθέτησαν πιο ώριμες στάσεις στην

καθημερινή τους επικοινωνία και αλληλεπίδραση. Κυρίως όμως το πρόγραμμα

καινοτόμησε εκπαιδευτικά αφού, ανατρέποντας τη ¨σειριακή¨ φιλοσοφία του Α.Π.,

«δίδαξε» την ¨Ελένη¨ σε ένα τμήμα 25 μαθητών και από τις τρεις τάξεις του

Γυμνασίου. Η αποτελεσματικότητα του εγχειρήματος θα φανεί στους μικρότερους

μαθητές μας που σύντομα θα διδαχτούν τη τραγωδία όπως προβλέπει το Α.Π.

Επιμέλεια κειμένου: Λιναρίτη Μαρία

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Σοφιστές: users.sch.gr/maritheodo/filosofia/html/sof/eisagogi/index_s.htm

2. Ο Μύθος του Σπηλαίου του Πλάτωνα, οι ομοιότητές του με ...

www.ramnousia.com/2010/05/matrix.html

3.Το Σπήλαιο: http://www.youtube.com/watch?v=nsuwZoPrfec#t=15

4. Ν Δήμου, Αμφιβολίας Εγκώμιον

www.ndimou.gr/el/keimena/anthologia/dokimia/amfivolia/

5. Λιναρίτη Μαρία ,To είναι και το φαίνεσθαι από τον Ευριπίδη στο σήμερα

http://6ogymnasio.gr/www/Blog/45_E

6. Κ.Π. Καβάφης, Ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης

www.kavafis.gr/poems/content.asp?id=60&cat=1

7. Αρχές Φιλοσοφίας (Β Γενικού Λυκείου - Θεωρητικής ...

ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-B102/132/958,3469/

8. Νιλ Πόστμαν, Ενας από τους σκληρότερους επικριτές των ΜΜΕ μιλάει στον Θανάση

Λάλα, συνέντευξη http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=133666

9. Pierre Bourdieu, Για την τηλεόραση, μτφ. Αλεξάνδρα Σωτηρίου, Καίτη Διαμαντάκου, εκδ.

Πατάκη, 1998

10. OΜικρός πρίγκιπας (απόσπασμα), Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Γυμνασίου

11.¨Η πριγκίππισα και οι εφτά ιππότες¨ παραμύθι (Ο κόσμος των παραμυθιών, τόμ. 3)

12. ¨Ο μύθος του Νάρκισσου¨ http://el.wikipedia.org

13. Η ψεύτρα του Jean Cocteau: http://blogs.sch.gr/spetsiotou/archives/1091

14. Όσκαρ Ουάιλντ, Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ, εκδ. Γκοβόστη

15.¨Ελένη¨Εθνικόθέατρο (1977) Ηχητικό κα φωτογραφικό υλικό

https://www.youtube.com/watch?v=neF6EfZKBLU&feature=youtu.be

16. Γ. Σεφέρης, ¨Ελένη¨, Ποιήματα, Ίκαρος

17. ¨Κάτοπτρα και είδωλα¨, Γ. Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας.

18. Ε. Παπανούτσος, ¨Ο άνθρωπος και το φόρεμα¨(απόσπασμα), Πρακτική Φιλοσοφία,

Δωδώνη

.