ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΒΑΚΑΛΗΣ ΞΕΝΟΦΩΝ

Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος

Δντής Ακτινοθεραπευτικύ τμήματος

401 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου Αθηνών

Καρκίνος πρόκληση για τη σύγχρονη επιστήμη

bull Συχνότητα δεύτερη αιτία θανάτου στη Δύση

bull Δριμύτητα μορφές καρκίνου με προσδόκιμο ζωής μικρότερο του ενός έτους

bull Ποικιλομορφία πάνω από 100 είδη καρκίνου

Θεραπευτικές τεχνικέςΘεραπευτικές τεχνικές

bull Χειρουργικήbull Ακτινοθεραπεία bull Χημειοθεραπείαbull Άλλες τεχνικές (πχΥπερθερμία)

Στόχοςbull Δυνατότητες βελτιστοποίησηςbull Εξατομίκευση θεραπείας

ΙστορίαΙστορία ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

bull 8 Νοεμβρίου 1895 ο Wilhelm Conrad Roentgen ανεκάλυψε τις ακτίνες Χ

bull 28 Δεκεμβρίου 1895 ο Roentgen ανακοίνωσε την ανακάλυψη του

bull 12 Ιανουαρίου 1896 ο Emil Grubbe (Σικάγο) πραγματοποίησε την πρώτη ακτινοθεραπεία σε μία 55χρονη γυναίκα με καρκίνο του μαστού

bull 1899 ο Thor Stenbeck (Στοκχόλμη) πραγματοποίησε την πρώτη επιτυχή ακτινοθεραπεία σε μία 47χρονη γυναίκα με βασικοκυτταρικό καρκίνωμα στην μύτη (100 συνεδρίες σε 9 μήνες) Η ασθενής έζησε πάνω από 30 χρόνια ακόμα

ΑκτινοθεραπείαΑκτινοθεραπεία

Βασικές αρχέςΒασικές αρχές

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

ΣτόχοςΣτόχος

Τεχνικές ακτινοθεραπείαςΤεχνικές ακτινοθεραπείας

Τι είναι Ακτινοθεραπεία Τι είναι Ακτινοθεραπεία

Ακτινοθεραπεία είναι η χρήση ακτινοβολίας (Χ e- γ β α κλπ) για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων και ειδικά νεοπλασματικών

bull 1048698Κακοήθεις Καρκίνοι Σαρκώματα Μελανώματα Γλοιώματα κλπ

bull 1048698Καλοήθεις αιμαγγειώματα αρθροπάθειες κλπ

Γεννήτρια ακτίνων ΧΓεννήτρια ακτίνων Χ

ΚΚΑΑ

Ηλεκτρόνια επιταχύνονται και προσπίπτουν σε στόχο στην έξοδο όπου επιβραδυνόμενα παράγουν ακτινοβολία Χ

Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Χαρακτηριστικές ακτίνες ΧΧαρακτηριστικές ακτίνες Χ

Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung

Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)

bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια

bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV

bull Τ12 = 526 έτη

bull 1951

ΚοβάλτιοΚοβάλτιο

Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής

bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)

bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920

bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου

bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία

bull 4 - 25 MV

Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ

Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου

bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν

ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ

bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια

bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο

bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι

Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Καρκίνος πρόκληση για τη σύγχρονη επιστήμη

bull Συχνότητα δεύτερη αιτία θανάτου στη Δύση

bull Δριμύτητα μορφές καρκίνου με προσδόκιμο ζωής μικρότερο του ενός έτους

bull Ποικιλομορφία πάνω από 100 είδη καρκίνου

Θεραπευτικές τεχνικέςΘεραπευτικές τεχνικές

bull Χειρουργικήbull Ακτινοθεραπεία bull Χημειοθεραπείαbull Άλλες τεχνικές (πχΥπερθερμία)

Στόχοςbull Δυνατότητες βελτιστοποίησηςbull Εξατομίκευση θεραπείας

ΙστορίαΙστορία ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

bull 8 Νοεμβρίου 1895 ο Wilhelm Conrad Roentgen ανεκάλυψε τις ακτίνες Χ

bull 28 Δεκεμβρίου 1895 ο Roentgen ανακοίνωσε την ανακάλυψη του

bull 12 Ιανουαρίου 1896 ο Emil Grubbe (Σικάγο) πραγματοποίησε την πρώτη ακτινοθεραπεία σε μία 55χρονη γυναίκα με καρκίνο του μαστού

bull 1899 ο Thor Stenbeck (Στοκχόλμη) πραγματοποίησε την πρώτη επιτυχή ακτινοθεραπεία σε μία 47χρονη γυναίκα με βασικοκυτταρικό καρκίνωμα στην μύτη (100 συνεδρίες σε 9 μήνες) Η ασθενής έζησε πάνω από 30 χρόνια ακόμα

ΑκτινοθεραπείαΑκτινοθεραπεία

Βασικές αρχέςΒασικές αρχές

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

ΣτόχοςΣτόχος

Τεχνικές ακτινοθεραπείαςΤεχνικές ακτινοθεραπείας

Τι είναι Ακτινοθεραπεία Τι είναι Ακτινοθεραπεία

Ακτινοθεραπεία είναι η χρήση ακτινοβολίας (Χ e- γ β α κλπ) για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων και ειδικά νεοπλασματικών

bull 1048698Κακοήθεις Καρκίνοι Σαρκώματα Μελανώματα Γλοιώματα κλπ

bull 1048698Καλοήθεις αιμαγγειώματα αρθροπάθειες κλπ

Γεννήτρια ακτίνων ΧΓεννήτρια ακτίνων Χ

ΚΚΑΑ

Ηλεκτρόνια επιταχύνονται και προσπίπτουν σε στόχο στην έξοδο όπου επιβραδυνόμενα παράγουν ακτινοβολία Χ

Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Χαρακτηριστικές ακτίνες ΧΧαρακτηριστικές ακτίνες Χ

Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung

Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)

bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια

bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV

bull Τ12 = 526 έτη

bull 1951

ΚοβάλτιοΚοβάλτιο

Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής

bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)

bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920

bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου

bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία

bull 4 - 25 MV

Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ

Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου

bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν

ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ

bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια

bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο

bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι

Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Θεραπευτικές τεχνικέςΘεραπευτικές τεχνικές

bull Χειρουργικήbull Ακτινοθεραπεία bull Χημειοθεραπείαbull Άλλες τεχνικές (πχΥπερθερμία)

Στόχοςbull Δυνατότητες βελτιστοποίησηςbull Εξατομίκευση θεραπείας

ΙστορίαΙστορία ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

bull 8 Νοεμβρίου 1895 ο Wilhelm Conrad Roentgen ανεκάλυψε τις ακτίνες Χ

bull 28 Δεκεμβρίου 1895 ο Roentgen ανακοίνωσε την ανακάλυψη του

bull 12 Ιανουαρίου 1896 ο Emil Grubbe (Σικάγο) πραγματοποίησε την πρώτη ακτινοθεραπεία σε μία 55χρονη γυναίκα με καρκίνο του μαστού

bull 1899 ο Thor Stenbeck (Στοκχόλμη) πραγματοποίησε την πρώτη επιτυχή ακτινοθεραπεία σε μία 47χρονη γυναίκα με βασικοκυτταρικό καρκίνωμα στην μύτη (100 συνεδρίες σε 9 μήνες) Η ασθενής έζησε πάνω από 30 χρόνια ακόμα

ΑκτινοθεραπείαΑκτινοθεραπεία

Βασικές αρχέςΒασικές αρχές

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

ΣτόχοςΣτόχος

Τεχνικές ακτινοθεραπείαςΤεχνικές ακτινοθεραπείας

Τι είναι Ακτινοθεραπεία Τι είναι Ακτινοθεραπεία

Ακτινοθεραπεία είναι η χρήση ακτινοβολίας (Χ e- γ β α κλπ) για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων και ειδικά νεοπλασματικών

bull 1048698Κακοήθεις Καρκίνοι Σαρκώματα Μελανώματα Γλοιώματα κλπ

bull 1048698Καλοήθεις αιμαγγειώματα αρθροπάθειες κλπ

Γεννήτρια ακτίνων ΧΓεννήτρια ακτίνων Χ

ΚΚΑΑ

Ηλεκτρόνια επιταχύνονται και προσπίπτουν σε στόχο στην έξοδο όπου επιβραδυνόμενα παράγουν ακτινοβολία Χ

Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Χαρακτηριστικές ακτίνες ΧΧαρακτηριστικές ακτίνες Χ

Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung

Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)

bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια

bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV

bull Τ12 = 526 έτη

bull 1951

ΚοβάλτιοΚοβάλτιο

Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής

bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)

bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920

bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου

bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία

bull 4 - 25 MV

Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ

Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου

bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν

ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ

bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια

bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο

bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι

Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΙστορίαΙστορία ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

bull 8 Νοεμβρίου 1895 ο Wilhelm Conrad Roentgen ανεκάλυψε τις ακτίνες Χ

bull 28 Δεκεμβρίου 1895 ο Roentgen ανακοίνωσε την ανακάλυψη του

bull 12 Ιανουαρίου 1896 ο Emil Grubbe (Σικάγο) πραγματοποίησε την πρώτη ακτινοθεραπεία σε μία 55χρονη γυναίκα με καρκίνο του μαστού

bull 1899 ο Thor Stenbeck (Στοκχόλμη) πραγματοποίησε την πρώτη επιτυχή ακτινοθεραπεία σε μία 47χρονη γυναίκα με βασικοκυτταρικό καρκίνωμα στην μύτη (100 συνεδρίες σε 9 μήνες) Η ασθενής έζησε πάνω από 30 χρόνια ακόμα

ΑκτινοθεραπείαΑκτινοθεραπεία

Βασικές αρχέςΒασικές αρχές

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

ΣτόχοςΣτόχος

Τεχνικές ακτινοθεραπείαςΤεχνικές ακτινοθεραπείας

Τι είναι Ακτινοθεραπεία Τι είναι Ακτινοθεραπεία

Ακτινοθεραπεία είναι η χρήση ακτινοβολίας (Χ e- γ β α κλπ) για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων και ειδικά νεοπλασματικών

bull 1048698Κακοήθεις Καρκίνοι Σαρκώματα Μελανώματα Γλοιώματα κλπ

bull 1048698Καλοήθεις αιμαγγειώματα αρθροπάθειες κλπ

Γεννήτρια ακτίνων ΧΓεννήτρια ακτίνων Χ

ΚΚΑΑ

Ηλεκτρόνια επιταχύνονται και προσπίπτουν σε στόχο στην έξοδο όπου επιβραδυνόμενα παράγουν ακτινοβολία Χ

Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Χαρακτηριστικές ακτίνες ΧΧαρακτηριστικές ακτίνες Χ

Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung

Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)

bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια

bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV

bull Τ12 = 526 έτη

bull 1951

ΚοβάλτιοΚοβάλτιο

Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής

bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)

bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920

bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου

bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία

bull 4 - 25 MV

Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ

Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου

bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν

ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ

bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια

bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο

bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι

Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΑκτινοθεραπείαΑκτινοθεραπεία

Βασικές αρχέςΒασικές αρχές

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

ΣτόχοςΣτόχος

Τεχνικές ακτινοθεραπείαςΤεχνικές ακτινοθεραπείας

Τι είναι Ακτινοθεραπεία Τι είναι Ακτινοθεραπεία

Ακτινοθεραπεία είναι η χρήση ακτινοβολίας (Χ e- γ β α κλπ) για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων και ειδικά νεοπλασματικών

bull 1048698Κακοήθεις Καρκίνοι Σαρκώματα Μελανώματα Γλοιώματα κλπ

bull 1048698Καλοήθεις αιμαγγειώματα αρθροπάθειες κλπ

Γεννήτρια ακτίνων ΧΓεννήτρια ακτίνων Χ

ΚΚΑΑ

Ηλεκτρόνια επιταχύνονται και προσπίπτουν σε στόχο στην έξοδο όπου επιβραδυνόμενα παράγουν ακτινοβολία Χ

Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Χαρακτηριστικές ακτίνες ΧΧαρακτηριστικές ακτίνες Χ

Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung

Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)

bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια

bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV

bull Τ12 = 526 έτη

bull 1951

ΚοβάλτιοΚοβάλτιο

Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής

bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)

bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920

bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου

bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία

bull 4 - 25 MV

Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ

Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου

bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν

ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ

bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια

bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο

bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι

Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Τι είναι Ακτινοθεραπεία Τι είναι Ακτινοθεραπεία

Ακτινοθεραπεία είναι η χρήση ακτινοβολίας (Χ e- γ β α κλπ) για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων και ειδικά νεοπλασματικών

bull 1048698Κακοήθεις Καρκίνοι Σαρκώματα Μελανώματα Γλοιώματα κλπ

bull 1048698Καλοήθεις αιμαγγειώματα αρθροπάθειες κλπ

Γεννήτρια ακτίνων ΧΓεννήτρια ακτίνων Χ

ΚΚΑΑ

Ηλεκτρόνια επιταχύνονται και προσπίπτουν σε στόχο στην έξοδο όπου επιβραδυνόμενα παράγουν ακτινοβολία Χ

Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Χαρακτηριστικές ακτίνες ΧΧαρακτηριστικές ακτίνες Χ

Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung

Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)

bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια

bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV

bull Τ12 = 526 έτη

bull 1951

ΚοβάλτιοΚοβάλτιο

Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής

bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)

bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920

bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου

bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία

bull 4 - 25 MV

Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ

Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου

bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν

ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ

bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια

bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο

bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι

Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Γεννήτρια ακτίνων ΧΓεννήτρια ακτίνων Χ

ΚΚΑΑ

Ηλεκτρόνια επιταχύνονται και προσπίπτουν σε στόχο στην έξοδο όπου επιβραδυνόμενα παράγουν ακτινοβολία Χ

Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Χαρακτηριστικές ακτίνες ΧΧαρακτηριστικές ακτίνες Χ

Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung

Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)

bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια

bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV

bull Τ12 = 526 έτη

bull 1951

ΚοβάλτιοΚοβάλτιο

Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής

bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)

bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920

bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου

bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία

bull 4 - 25 MV

Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ

Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου

bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν

ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ

bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια

bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο

bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι

Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Χαρακτηριστικές ακτίνες ΧΧαρακτηριστικές ακτίνες Χ

Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung

Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)

bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια

bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV

bull Τ12 = 526 έτη

bull 1951

ΚοβάλτιοΚοβάλτιο

Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής

bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)

bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920

bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου

bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία

bull 4 - 25 MV

Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ

Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου

bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν

ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ

bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια

bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο

bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι

Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Παραγωγή ακτίνων Χ Παραγωγή ακτίνων Χ Bremsstrahlung Bremsstrahlung

Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)

bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια

bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV

bull Τ12 = 526 έτη

bull 1951

ΚοβάλτιοΚοβάλτιο

Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής

bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)

bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920

bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου

bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία

bull 4 - 25 MV

Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ

Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου

bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν

ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ

bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια

bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο

bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι

Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Κοβάλτιο (Co-60)Κοβάλτιο (Co-60)

bull Παράγεται με τον βομβαρδισμό Co-59 με νετρόνια

bull Παράγονται δύο φωτόνια 117 και 133 MV

bull Τ12 = 526 έτη

bull 1951

ΚοβάλτιοΚοβάλτιο

Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής

bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)

bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920

bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου

bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία

bull 4 - 25 MV

Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ

Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου

bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν

ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ

bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια

bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο

bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι

Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΚοβάλτιοΚοβάλτιο

Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής

bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)

bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920

bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου

bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία

bull 4 - 25 MV

Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ

Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου

bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν

ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ

bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια

bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο

bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι

Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Γραμμικός ΕπιταχυντήςΓραμμικός Επιταχυντής

bull Χρησιμοποιεί ηλεκτρομαγνητικά κύματα υψηλής συχνότητας (3000 GHz ndash μικροκύματα) για να επιταχύνει φορτισμένα σωματίδια (ηλεκτρόνια) μέσα σε έναν ευθύ σωλήνα (κυματαγωγός)

bull Ερευνα ξεκίνησε στην δεκαετία του 1920

bull Ιούνιος 1952 πρώτος ιατρικός ΓΕ (8 MV) στο νοσοκομείο Hammersmith του Λονδίνου

bull Αύγουστος 1953 πρώτη θεραπεία

bull 4 - 25 MV

Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ

Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου

bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν

ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ

bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια

bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο

bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι

Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Μια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕΜια από τις πρώτες θεραπείες με ΓΕ

Henry Kaplan 1956 6MV ΓΕ Stanford

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου

bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν

ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ

bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια

bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο

bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι

Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου

bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν

ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ

bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια

bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο

bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι

Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΓΕ Υψηλής ΕνεργείαςΓΕ Υψηλής Ενεργείας

Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου

bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν

ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ

bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια

bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο

bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι

Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Σύγκριση ΓΕ και ΚοβαλτίουΣύγκριση ΓΕ και Κοβαλτίου

bull Οι ΓΕ παράγουν τεχνητή ακτινοβολίαndash Παραγωγή μόνον κατrsquo εντολήν

ndash Δεν υπάρχουν ραδιενεργές ουσίες απόβλητα διαρροές κτλ

bull Οι ΓΕ παράγουν πολλές ενέργειες φωτόνια και ηλεκτρόνια

bull Η ένταση του Κοβαλτίου μειώνεται κατά συγκεκριμένο και γνωστό τρόπο

bull Οι ΓΕ είναι πολύ πιό πολύπλοκοι

Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Χώρος ΑκτινοθεραπείαςΧώρος Ακτινοθεραπείας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Τι είναι η ΑκτινοβολίαΤι είναι η Ακτινοβολία

ldquohellipμε απλά λόγια είναι η μεταφορά ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα από την ύλη

και το χώροhelliprdquo

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Είδη ακτινοβολίαςΕίδη ακτινοβολίας

Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Ιοντίζουσες ακτινοβολίες

Microwaves Radiowavesinfra red raysultraviolet rays

X- και -rays

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Διαδικασία Ιονισμού

Είναι η ακτινοβολία η οποία έχει την ικανότητα να προκαλεί την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης

Nucleus

e-

e-

Nucleus

e-

e-

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Μη Ιοντίζουσες ΑκτινοβολίεςΜη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

bull Ακτινοβολίες που δεν έχουν επαρκή ενέργεια για την απομάκρυνση ηλεκτρονίων από τα άτομα της ύλης παρόλο που μπορεί να αλληλεπιδράσει με αυτή

bull Η έκθεση στον ήλιο και τα αποτελέσματα που προκαλεί στο δέρμα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα μη ιοντίζουσας ακτινοβολίας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Ηλεκτρομαγνητικό ΦάσμαΗλεκτρομαγνητικό Φάσμα

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΙΟΝΤΙΖΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

Η ιοντίζουσα ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της από την ύλη εναποθέτει την ενέργειά της σε αυτήν με ιονισμούς και διεγέρσεις

Το αποτέλεσμα στον στόχο εξαρτάται από

bull μέγεθος απορροφούμενης δόσης

bull κατανομή απορροφούμενης δόσης

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ DΑΠΟΡΡΟΦΟΥΜΕΝΗ ΔΟΣΗ D

Μονάδα απορροφούμενης δόσηςGRAY (Gy)

m

ED

Δίνει τη ενέργεια που αποτίθεται συνολικά

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

bull Η απορρόφηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας από τα βιολογικά υλικά δημιουργεί ιοντισμούς και διεγέρσεις με αποτέλεσμα τη δημιουργία ορισμένων σχηματισμών που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

bull Οι ελεύθερες ρίζες είναι άτομα ή μόρια ηλεκτρικά ουδέτερα με ίσους αριθμούς πρωτονίων και ηλεκτρονίων αλλά ένα ηλεκτρόνιο της εξωτερικής στιβάδας δεν σχηματίζει ζεύγος (ασύζευκτο ηλεκτρόνιο) με αποτέλεσμα οι ελεύθερες ρίζες να είναι εξαιρετικά χημικώς δραστικές Επειδή το μόριο που κυριαρχεί ποσοτικά στα βιολογικά υλικά είναι αυτό του ύδατος είναι αυτό που κυρίως δέχεται την επίδραση της ακτινοβολίας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ

Συνοπτικά η ραδιόλυση του ύδατος περιγράφεται απότην εξίσωσηΗ2Ο -gt e(aq) + OHdeg + Ηdeg + Η2 + Η2Ο2 Οι ελεύθερες ρίζες ΟΗdeg είναι ασταθείς και εξαιρετικά

δραστικές γι αυτό και η εμβέλεια τους είναι μικρότερη από 100 Angstrom Εάν ένα οργανικό μόριο RH (πχ DNA) βρεθεί μέσα στην τροχιά των ελευθέρων ριζών θα συμβούν αντιδράσεις της μορφής

RH + ΟΗdeg 1048698 Rdeg + Η2Ο θα παραχθούν δηλαδή οργανικές ρίζες Rdeg που ως

ασταθείς και με υψηλό ενεργειακό περιεχόμενο θα μετασχηματιστούν γρήγορα προκαλώντας μεταβολή-βλάβη στη δομή του οργανικού μορίου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull το μοριακό οξυγόνο στο περιβάλλον των ακτινοβολημένων κυττάρων δημιουργεί πολλές ελεύθερες ρίζες ενώ το τοξικό μόριο Η2Ο2 ενώνεται με μόρια-δότες Η και μονιμοποιεί τις βλάβες στα οργανικά μόρια

bull Το οξυγόνο είναι ο κυριότερος ακτινευαισθητοποιός παράγοντας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥΟ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

bull Τυπικές ln-[δόσης-επιβίωσης] καμπύλες για παρουσία (μαύρα κλειστά τετράγωνα) και στην απουσία (κενά τετράγωνα) O2

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Η ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣΗ ΥΠΟΞΙΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΚΟΥΣ

bull Η αύξηση του μεγέθους του όγκου προϋποθέτει αύξηση της αιματικής τροφοδοσίας Αυτό επιτελείται με τη δημιουργία νεόπλαστων αγγείων και ονομάζεται αγγειογένεση μόνο που τα αγγεία αυτά συνήθως είναι ατελή μορφολογικά και λειτουργικά και δεν τροφοδοτούν με επάρκεια όλες τις περιοχές του όγκου με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε απόσταση 100-180 μm από κάποιο αγγείο είναι δυνατό να προσλάβουν οξυγόνο με διάχυση

bull Κύτταρα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από αιμοφόρο αγγείο δεν αναπνέουν και καταστρέφονται σχηματίζοντας περιοχές νεκρώσεως στον όγκο Στα όρια αυτών των περιοχών υπάρχουν κύτταρα ζωντανά αλλά υποξικά και επομένως σχετικώς ακτινοάντοχα

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

BBΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝΛΑΒΕΣ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

ΑΜΕΣΕΣΑπευθείας ιοντισμός ατόμων

ΕΜΜΕΣΕΣΟφείλονται στη δράση των ελευθέρων ριζών

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Μηχανισμοί πρόκλησης βλαβώνΜηχανισμοί πρόκλησης βλαβών

bull Έμμεσος Ραδιόλυση του νερού

bull Άμεσος Πρόκληση βλαβών στο DNA

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Βασικές βλάβες στο DNAΒασικές βλάβες στο DNA

bull Βλάβη βάσης

bull Σχάση μίας έλικας (SSB)

bull Σχάση και των δύο ελίκων (DSB)

ΔΕΝ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΙ

ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΜΟΝΙΜΕΣ lsquoΗ ΠΑΡΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ

ΤΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

ΒΛΑΒΗ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ αν δεν επιδιορθωθεί

ΘΑΝΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ

ΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣΙΟΝΤΙΣΜΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΥΛΗΣ

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό Ακτινευαισθησία κατά τον κυτταρικό κύκλοκύκλο

bull Μέγιστη στις φάσεις G2 και Μbull Ελάχιστη στη φάση S

bull Ακτινευαισθησία ακόμη μικρότερη εκτός του κυτταρικού κύκλου στη φάση G0

bull Αξιοποίηση της ιδιότητας ΥπερκερματισμόςΣυγχρονισμένη θεραπεία

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣΜΙΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

bull Τα κύτταρα δεν πεθαίνουν αμέσως αλλά μόλις επιχειρήσουν την επόμενη ή τις λίγες επόμενες μιτώσεις

bull 1048698Μάλιστα κατά σύμβαση το κριτήριο της ακεραιότητας ενός κυττάρου είναι να δώσει 50 νέα κύτταρα δηλαδή να ολοκληρώσει 5-6 μιτώσεις (25=32 26=64)

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Θεραπευτικό παράθυροΘεραπευτικό παράθυρο

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

bull Oσο μεγαλύτερη είναι η δόση στην περιοχή της νόσου τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα καταστροφής των καρκινικών κυττάρων

bull Το μέγεθος της χορηγούμενης δόσης περιορίζεται από τη δόση ανοχής των παρακείμενων φυσιολογικών ιστών

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Στόχοι ακτινοθεραπείαςΣτόχοι ακτινοθεραπείας

bull Μεγιστοποίηση βλάβης στον όγκο

bull Ελαχιστοποίηση βλαβών σε υγιείς ιστούς

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Επιπτώσεις Των Αποκλίσεων Στη Χορήγηση Της ΔόσηςΧορήγηση Της Δόσης

bull Υπερδοσιασμός των φυσιολογικών ιστώνndash Οι επιπτώσεις εμφανίζονται όταν είναι πλέον

αργά

bull Υποδοσιασμός της νόσουndash Αναποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της

νόσουbull Ισως να μη γίνει ποτέ αντιληπτό

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Τεχνολογικές Εξελίξεις Στο Χώρο Της ΑκτινοθεραπείαςΤης Ακτινοθεραπείας

bull Εγκατάσταση ακτινοθεραπευτικών μονάδων μεγάλης ακρίβειας

bull Υιοθέτηση μιας σειράς απεικονιστικών μεθόδων για τον ακριβέστερο προσδιορισμό του όγκου-στόχου (CT MRI US PET)

bull Ανάπτυξη μεθόδων σύντηξης εικόνωνbull Ευρεία κλινική χρήση συστημάτων 3D

σχεδιασμού

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

bull Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση bull Το κεφάλι στο ειδικό υποστήριγμα τοποθετείται συνήθως σε

ουδέτερη θέση ή εάν κρίνεται αναγκαίο σε θέση υπέρ-έκτασης bull Η ακινητοποίηση της κεφαλής του τραχήλου και των ώμων του

ασθενούς συνήθως επιτυγχάνεται με την χρήση της ειδικής θερμοπλαστικής μάσκας που στερεώνεται στο ακτινοθεραπευτικό τραπέζι με ειδικές λαβές

bull Τα χέρια συνήθως τοποθετούνται στο πλάι

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣΜΑΣΚΑ ΑΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

CT εξομοίωσηbull Ακριβής εντόπιση του στόχου (οποιαδήποτε βλάβη

πρόκειται να ακτινοβοληθεί ονομάζεται στόχος) bull Απαραίτητη είναι η γνώση της θέσης του εντός του

σώματος του μεγέθους και του σχήματος και της εγγύτητας του σε ευγενή όργανα και δομές

bull Σημαντικά εργαλεία αποτελούν αξονική τομογραφία (CT) μαγνητική τομογραφία (MRI) Positron Emission Tomography (PET)

Συλλογή Ανατομικών ΔεδομένωνΣυλλογή Ανατομικών Δεδομένων

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Λήψη ΕικόνωνΛήψη Εικόνων

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Λήψη Ανατομικών ΔεδομένωνΛήψη Ανατομικών Δεδομένων

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

SCANOGRAMSCANOGRAM

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Σταθμός ΕργασίαςΣταθμός Εργασίας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΟΥ

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Καθορισμός Όγκου-ΣτόχουΚαθορισμός Όγκου-Στόχου

bull Ένα από τα σημαντικότερα στάδια της ακτινοθεραπείας είναι ο επακριβής καθορισμός του όγκου-στόχου (GTV CTV PTV)

bull Πρότυπο ICRU 50 amp ICRU 62

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Σχεδιασμός Του PTVΣχεδιασμός Του PTV

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Μορφοποίηση Των ΠεδίωνΜορφοποίηση Των Πεδίων

bull Οι διαστάσεις και η μορφή των πεδίων ακτινοβόλησης πρέπει να είναι τέτοιες ώστε ΟΛΟΚΛΗΡΟ το PTV να λαμβάνει την επιθυμητή δόση

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία Δισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

350 deg

270 deg

230 deg

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΕΞΟΜΟΙΩΣΗΕΞΟΜΟΙΩΣΗ

bull Σε ειδικό μηχάνημα που σαν λειτουργία δεν διαφέρει από ένα ακτινοσκοπικό εξομοιώνεται η θεραπεία που λαμβάνει ο ασθενής Ελέγχεται η θεραπεία με ακτινοσκοπικό τρόπο για κάθε πεδίο και λαμβάνονται φιλμς

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Τρισδιάστατη ΑκτινοθεραπείαΤρισδιάστατη Ακτινοθεραπεία

bull Η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-DCRT) είναι μία υψηλής ακρίβειας τεχνική η οποία βασίζεται στον τρισδιάστατο καθορισμό του νεοπλασματικού όγκου και της ανατομίας των κριτικών οργάνων Η ψηφιακή ανασύνθεση των ανωτέρω όγκων καθίσταται δυνατή με τη χρήση αξονικής τομογραφίας (European Institute of Oncology)

bull Η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) είναι μία μέθοδος σχεδιασμού που βελτιστοποιεί την κατανομή της ακτινοβολίας χρησιμοποιώντας ανάστροφες ή προοπτικές τεχνικές για τη διαμόρφωση της χορηγούμενης δέσμης πχ χρησιμοποιώντας δυαδικό (binary) κατευθυντήρα όπως Nomos MiMic collimator ή με δυναμικό συμβατικό κατευθυντήρα πολλαπλών φύλλων (MLC) system) (American Medical Association)

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Multi Leaf Collimator (MLC) Multi Leaf Collimator (MLC) ΚατΚατευθυντήρας πολλαπλών φύλλων

Αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό απορροφητών ndash φύλλα (transmission le 1) τα οποία μπορούν να κινηθούν αυτόματα και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηματίζουν ακόμα και το πιο πολύπλοκο σχήμα

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΛΑΣΣΙΚΗΚΛΑΣΣΙΚΗ IMRT IMRT 2 Αντίθετα παράλληλα πεδία2 Αντίθετα παράλληλα πεδία 7 7 ΠεδίαΠεδία

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

IMRT

bull Bελτίωση της κατανομής της δόσης

bull Βελτίωση της ομοιογένειας της δόσης

bull Προστασία των υγιών ιστών

bull Κατανομή της δόσης με τη μορφή καμπύλης(πέταλο)

bull ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Ακινητοποίηση ΑσθενήΑκινητοποίηση Ασθενή

ΕξομοίωσηΕξομοίωση

Διαχείριση ΕικόνωνΔιαχείριση Εικόνων

Σχεδιασμός ΘεραπείαςΕπαλήθευση Επαλήθευση

Πλάνου ΘεραπείαςΠλάνου Θεραπείας

ΕπιβεβαίωσηΕπιβεβαίωση Σχεδιασμού Σχεδιασμού ΘεραπείαςΘεραπείας

Χορήγηση ΘεραπείαςΧορήγηση Θεραπείας

Περιγραφή Περιγραφή ΑκτινοθεραπείαςΑκτινοθεραπείας

Διαδικασία ΑκτινοθεραπείαςΔιαδικασία Ακτινοθεραπείας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βέλτιστη ακτινοθεραπεία στον τοπικά προχωρημένο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου

bull Δόση gt 70 Gy

bull Διάρκεια θεραπείας lt 7 εβδομάδων

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Σχήματα ακτινοβόλησηςΣχήματα ακτινοβόλησης

bull Συνήθης κερματισμός (1 συνεδρίαημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Επιταχυνόμενος κερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 2 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

bull Υπερκερματισμός (2 συνεδρίεςημέρα 12 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=72 Gy)

bull Επιταχυνόμενος υπερκερματισμός (3 συνεδρίεςημέρα 15 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=54 Gy)

bull Υποκερματισμός (1 συνεδρίαεβδομάδα 6 Gyσυνεδρία 5 ημέρεςεβδομάδα συνολική δόση D=60 Gy)

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Βραχυθεραπεία είναι ένας τρόπος χορήγησης ακτινοθεραπείας όπου κλειστές ραδιενεργές πηγές τοποθετούνται μέσα ή πολύ κοντά στον όγκο στόχο

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑΒΡΑΧΥΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ ΤΡΑΧΗΛΟΥ

bull ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΣΩΣΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΞΑΙΡΕΣΗ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ rarr ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ plusmn ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΠΑΡΗΓΟΡΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

bull Για να έχουμε μεγαλύτερη πρόοδο στα

αποτελέσματα της ΑΚΘ είναι ανάγκη να

συνδυάσουμε τις καλύτερες τεχνικά θεραπείες με

άλλες laquoχημικέςraquo ή βιολογικές θεραπείες

bull Η σύγχρονη ΑΚΘ βασισμένη στην τεχνολογία του σήμερα πρέπει να αξιοποιήσει τις εξελίξεις στην βιολογία του καρκίνου

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου

Αύξηση επιβίωσης

Διάσωση ndash Διατήρηση οργάνων

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Η λογική του συνδυασμού ΑΚΘ-ΧΜΘ βασίζεται σε δυο ιδέες

Χωρική συνεργασία (Οι δυο παράγοντες δρούν σε διαφορετικές θέσεις του σώματος)

Επαύξηση του αποτελέσματος της ΑΚΘ (Ακτινευαισθητοποίηση)

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΧΗΜΕΙΟΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΚΕΦΑΛΗΣ ΚΑΙ

ΤΡΑΧΗΛΟΥ

Βάση δεδομένων της MACH-NCbull 84 μελέτεςbull gt 16000 τυχαιοποιημένοι ασθενείς

Βελτίωση του τοπικού ελέγχου του διαστήματος ελεύθερου νόσου και του διαστήματος ελεύθερου προόδου της νόσουΣτατιστικά σημαντικό απόλυτο όφελος 8 στην πενταετία με τη χρήση της σύγχρονης χημειο-ακτινοθεραπείας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ

bull Οξείες

bull Βλεννογονίτιδα

bull Επιλοιμώξεις

bull Ξηροστομία

Όψιμες

Ξηροστομία

Ίνωση

Τρισμός

Οστεοακτινονέκρωση

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΧΜΘ vs ΑΚΘΧΜΘ vs ΑΚΘ

ΧΜΘ ΑΚΘ

ΕΝΑΡΞΗ 1-2 εβδομάδες μετά την χορήγηση του

φαρμάκου

2 εβδομάδες

ΜΕΓΙΣΤΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ

10-14 μέρες 5 εβδομάδες

ΔΙΑΡΚΕΙΑ Επιμένει 1-2 εβδομάδες

2 εβδομάδες έως 3 μήνες μετά το πέρας της

ΑΚΘ

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

bull Επιλογή χορήγησης μεγαλύτερης δόσης σε μία εκ των δύο παρωτίδων με σκοπό την διάσωση της άλλης

bull Η Ξηροστομία είναι αναστρέψιμη όταν η μέση συνολική δόση δεν ξεπερνά τα 26-39 Gy ( Μετά την πάροδο 6-18 μηνών)

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑΣ

Manning IJROBP 51 51400-14009

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

bull Παράγουν λιγότερο από το10 του σιάλου

bull Συμβάλλουν όμως περισσότερο από 70 στη συνολική παραγωγή βλεννίνης(λίπανση του βλεννογόνου)

ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ

ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣΕΛΑΣΣΟΝΕΣ ΣΙΕΛΟΓΟΝΟΙ ΑΔΕΝΕΣ

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Pro

port

ion

()

34 35

65

33

6776

24

66

IMRT 3DCRT3DCRT IMRT

Acute Late

Grade 1

Grade gt 1

P lt 0001P lt 0001

Συχνότητα ξηροστομίας μετά από gt12 μήνες παρακολούθηση (IMRT = 29pts 3DCRT = 55pts)

MSKCC MSKCC Τοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΤοπικά προχωρημένος καρκίνος οροφάρυγγαΣύγκριση ξηροστομίας μετά Σύγκριση ξηροστομίας μετά IMRT Vs 3DCRTIMRT Vs 3DCRT

Lee et al IJROBP Nov 15 2006

44

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Radiother amp Oncol 200366291-302

Μέση δόση στην παρωτίδα με IMRT 23 Gy έναντι 289 Gy με 3D-CRT

Μέσος όγκος παρωτίδας ge30 Gy με IMRT 381 έναντι 537 με 3D-CRT

Καλύτερη προφύλαξη και των δύο παρωτίδων με IMRT (15 μείωση στον όγκο του αδένα που λαμβάνει 30 Gy)

Καλύτερη ομοιογένεια δόσης με IMRT

IMRT

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Dmaxκάτω ή ίσο

με 65Gy bull Eαν η δόση είναι gt65Gy

και lt75Gy o κίνδυνος για οστεοακτινονέκρωση είναι

bull 30 στους ασθενείς με δόντια

bull 7 στους ασθενείς χωρίς δική τους οδοντοστοιχία

ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥ

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

bull Εξαγωγές δοντιών τουλάχιστον 2-3 βδομάδες πριν την έναρξη της ΑΚΘ

bull Καλή στοματική υγιεινήbull Εξαγωγές δοντιών

τουλάχιστον 4 βδομάδες μετά το τέλος της ΑΚΘ

ΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΑΚΤΙΝΟΝΕΚΡΩΣΗ ΓΝΑΘΟΥΠΡΟΛΗΨΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Αντιβίωση

Υπερβαρικό οξυγόνο

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας

bull Ευχαριστώ για την προσοχή σας